تفسیر نور: سوره غاشیة

تفسیر نور:
سوره غاشیه آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا خبر حادثه فراگیر ( روز قیامت که مردمان بی‌دین و گناهکار را در بر می‌گیرد ) به تو رسیده است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« هَلْ أَتَاکَ‌ ؟ » : استفهام ، برای نشان دادن عظمت شدائد و اهوال روز قیامت است . « الْغَاشِیَةِ » : فراگیرنده . مراد روز قیامت است که مردمان کافر و فاجر و فاسق را زیر مصائب و شدائد خود می‌گیرد .‏

سوره غاشیة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خَاشِعَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مردمانی ، در آن روز خوار و زبون خواهند بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وُجُوهٌ » : چهره‌ها . مراد خود اشخاص و افراد است . « خَاشِعَةٌ » : خوار و زبون . فرو شکسته و درهم شکسته . خضوع ایشان ، سرافکندگی آمیخته با شرمندگی و نگرانی است .‏

سوره غاشیة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ عَامِلَةٌ نَّاصِبَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دائماً خواهند کوشید و رنج خواهند کشید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَامِلَةٌ » : کوشا و پویا . مراد این است که همیشه این پا و آن پا می‌کنند و برمی‌جهند و می‌افتند ، و آسایش و آرامش از آنان سلب‌می‌گردد ، و هر دم گرفتار عذابی می‌شوند ( نگا : غافر / 71 و 72 ، قمر / 47 و 48 ، رحمن‌ / 44 ) . « نَاصِبَةٌ » : در رنج . دچار زحمت و مشقّت . خسته و مانده .‏

سوره غاشیة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ تَصْلَى نَاراً حَامِیَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏به آتش بس سوزان و گدازان دوزخ در خواهند آمد و خواهند سوخت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَصْلی‌ » : به‌آتش داخل می‌شوند و بدان می‌سوزند ( نگا : انشقاق 12 ، اعلی‌ / 12 ) . « حَامِیَةً » : بی‌نهایت گرم و سوزان ( نگا : قاسمی ) .‏

سوره غاشیة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ تُسْقَى مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از چشمه بسیار داغ و گرمی نوشانده خواهند شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَیْنٍ » : چشمه . « ءَانِیَةٍ » : بسیار داغ و گرم .‏

سوره غاشیة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ لَّیْسَ لَهُمْ طَعَامٌ إِلَّا مِن ضَرِیعٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان خوراکی جز ضریع نخواهند داشت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ضَرِیعٍ » : گیاه‌خارداری که شبرق نامیده می‌شود . خشکیده آن را ضَریع می‌گویند . گویا ناگوارترین و تهوّع‌آورترین گیاه است و هیچ حیوانی آن را نمی‌چرد ، جز شتر که تا تَر است آن را می‌خورد و چون خشکید از آن کناره‌گیری می‌کند . اگر در جاهائی طعام دوزخیان منحصر به زقّوم ( نگا : صافّات‌ / 62 ، دخان‌ / 43 ، واقعه‌ / 52 ) و در موردی محدود به غِسْلین ( نگا : حاقّه‌ / 36 ) شده است ، بدان خاطر است که دوزخیان مختلفند و عذاب هم دارای انواع و اقسام است ، و هر یک از آنها برای گروهی از ایشان است . یا این که این الفاظ ، تعبیرها و تمثیلهائی از غذای دوزخیان است .‏

سوره غاشیة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یُسْمِنُ وَلَا یُغْنِی مِن جُوعٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه فربه خواهد کرد و نه از گرسنگی خواهد رهاند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یُسْمِنُ » : چاق و فربه نمی‌سازد . « لا یُغْنی‌ » : بی‌نیاز نمی‌گرداند . « جُوعٍ » : گرسنگی .‏

سوره غاشیة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَّاعِمَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مردمانی در آن روز شادان و شاداب و دارای نعمت و لذّت خواهند بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَاعِمَةٌ » : شادان و شاداب . در خوشی و رفاه . دارای نعمت و لذّت .‏

سوره غاشیة آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ لِسَعْیِهَا رَاضِیَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از کوشش خود خوشنود و به سبب تلاش خویش راضی خواهند بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِسَعْیِهَا » : حرف لام به معنی ( ب ) و برای تعلیل است ( نگا : المصحف المیسّر ) . یا این که برای تعلیل نمی‌باشد ( نگا : روح‌المعانی ) . یعنی به خاطر سعی خود ، یا از سعی خود .‏

سوره غاشیة آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در بهشت برین و عالیقدر بسر خواهند برد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَالِیَةٍ » : عالیقدر و ارزشمند . برین . بالا و والا .‏

سوره غاشیة آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا تَسْمَعُ فِیهَا لَاغِیَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنجا سخن یاوه‌ای نخواهند شنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا تَسْمَعُ » : نمی‌شنوند . نمی‌شنوی . این فعل می‌تواند متعلّق به ( وُجُوهٌ ) باشد ، و یا به مخاطبی برگردد که شایستگی چنین مکانی را برای خود فراهم می‌سازد . « لاغِیَةً » : یاوه . سخنان پوچ و بیهوده . مصدری است همچون لَغْو ( نگا : واقعه‌ / 25 ) .‏

سوره غاشیة آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ فِیهَا عَیْنٌ جَارِیَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنجا چشمه‌های روانی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَیْنٌ » : چشمه . چشمه‌ها . این واژه می‌تواند مفرد یا اسم جنس باشد ( نگا : نمونه ) . یا این که تنوین آن برای تکثیر است ( نگا : روح‌البیان ) . چرا که در قرآن آمده است : إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ ( ذاریات‌ / 15 ) .‏

سوره غاشیة آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ فِیهَا سُرُرٌ مَّرْفُوعَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنجا تختهای بلند و عالی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سُرُرٌ » : جمع سَریر ، تختهائی که بر آنها می‌نشینند یا می‌خوابند . « مَرْفُوعَةٌ » : بلند و برکشیده . عالی و گرانبها .‏

سوره غاشیة آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَکْوَابٌ مَّوْضُوعَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ساغرهائی که ( در کنار چنین چشمه‌هائی و در حضور بهشتیان ) گذارده شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَکْوَابٌ » : جمع کُوب ، قَدَحهاو ساغرها ( نگا : زخرف‌ / 71 ، واقعه‌ / 18 ، انسان‌ / 15 ) . « مَوْضُوعَةٌ » : نهاده شده . گذارده شده .‏

سوره غاشیة آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَمَارِقُ مَصْفُوفَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بالشها و پشتیهائی که به ردیف چیده شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَمَارِقُ » : جمع نَمْرُقَة ، بالشها . پشتیها . « مَصْفُوفَةٌ » : ردیف شده . به رسته نهاده . به صف چیده شده .‏

سوره غاشیة آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ وَزَرَابِیُّ مَبْثُوثَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و فرشهای فاخر و گرانبهائی که گسترده و پهن گشته‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« زَرَابِیُّ » : جمع زَرْبِیَّة ، فرشهای عالی خوابدار که هم نرم و راحت ، و هم گرانبها و قیمتی هستند . « مَبْثُوثَةٌ » : گسترده و پهن شده . اینجا و آنجا باز و پراکنده شده ، که نشانه رفاهیّت و فراخی نعمت و ثروت است .‏

سوره غاشیة آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا به شتران نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده‌اند ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَفَلا یَنظُرُونَ ؟ » : آیا نمی‌نگرند ؟ آیا دقّت نمی‌کنند و نمی‌اندیشند ؟ « الإِبِلِ » : شتران . از لفظ خود دارای مفرد نیست . آفرینش شتر دارای اسرار شگفت‌انگیز است .‏

سوره غاشیة آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِلَى السَّمَاء کَیْفَ رُفِعَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به آسمان نگاه نمی‌کنند که چگونه برافراشته شده است‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« رُفِعَتْ » : برافراشته شده است .‏

سوره غاشیة آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِلَى الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به کوهها نمی‌نگرند که چگونه نصب و پابرجای شده‌اند ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُصِبَتْ » : نصب شده است . پا برجای گشته است . ثابت و استوار شده است .‏

سوره غاشیة آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به زمین نمی‌نگرند که چگونه پهن و گسترانیده شده است‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« سُطِحَتْ » : مسطّح شده است . پهن گشته است .‏

سوره غاشیة آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو پند و اندرز بده و ( مردمان را به وظائفشان ) یادآوری کن . چرا که تو تنها پند دهنده و یادآوری کننده‌ای و بس .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَکِّرْ » : پند بده . یادآوری کن . « مُذَکِّرٌ » : پند دهنده . یادآوری کننده .‏

سوره غاشیة آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ لَّسْتَ عَلَیْهِم بِمُصَیْطِرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو بر آنان چیره و مسلّط نیستی ( تا ایشان را به ایمان واداری ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُصَیْطِرٍ » : مسلّط . چیره ( نگا : بقره‌ / 256 ، یونس‌ / 99 ، ق / 45 ) . این واژه را با ( س ) و ( ص ) خوانده‌اند . تبدیل سین به صاد به علّت مناسبت با ( ط ) است .‏

سوره غاشیة آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا مَن تَوَلَّى وَکَفَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏امّا کسی که ( از حق و حقیقت روی بگرداند و به آئین الهی ) پشت کند و کفر ورزد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلاّ » : لیکن . امّا . استثناء منقطع است ( نگا : نساء / 80 ، انعام‌ / 107 ، شوری‌ / 48 ) . برخی استثناء را متّصل می‌دانند و مستثنی‌منه را مفعول محذوف فعل ( فَذَکِّرْ ) می‌شمارند . در این صورت معنی چنین است : ای پیغمبر ! همه‌کس را اندرز بده ، مگر آنان که می‌روند و روی می‌گردانند و به ایمان و قرآن پشت می‌کنند ( نگا : زخرف‌ / 83 ) .‏

سوره غاشیة آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ فَیُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الْأَکْبَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند بزرگترین عذاب را بدو می‌رساند ( که عذاب اخروی است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْعَذَابَ الأکْبَرَ » : بزرگترین عذاب . مراد عذاب آخرت است که در مقابل آن عذاب دنیا است که کمترین عذاب نامیده می‌شود ( نگا : سجده‌ / 21 ) .‏

سوره غاشیة آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ إِلَیْنَا إِیَابَهُمْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً بازگشت آنان ( پس از مرگ و رستاخیز ) به سوی ما خواهد بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِیَاب‌ » : بازگشتن . برگشتن . رجوع .‏

سوره غاشیة آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا حِسَابَهُمْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن گاه حساب ( و کتاب و سروکار ) ایشان با ما خواهد بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ثُمَّ » : پس از آن . « عَلَیْنَا حِسَابَهُمْ » : حساب ایشان با ما است و ما خودمان می‌دانیم که با آنان چه کار می‌کنیم .‏