سورۀ تحریم

سورۀ تحریم

مدنی است؛ ترتیب آن 66؛ شمار آیات آن 12

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکَۖ تَبۡتَغِی مَرۡضَاتَ أَزۡوَٰجِکَۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ١﴾.

ای پیامبر! چرا خویشتن را از چیز‌هایی که خداوند منّان برایت حلال ساخته باز می‌داری و آن‌ها را برخود حرام می‌سازی؟ یعنی به خاطر خوشنودی همسرانت به ترک آن چیز‌ها سوگند یاد می‌کنی؟ حق‌تعالی گناهان کسانی را که توبه کنند می‌آمرزد و هر که را به وی رجوع نماید رحمت می‌نماید. از این‌رو برای سوگند‌ها کفّاره را مقرّر داشته است.

﴿قَدۡ فَرَضَ ٱللَّهُ لَکُمۡ تَحِلَّةَ أَیۡمَٰنِکُمۡۚ وَٱللَّهُ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡحَکِیمُ ٢﴾.

الله عزوجل کفارۀ قسم را برای‌تان مشروع ساخته تا هرگاه که عدم اجرای مقتضای سوگند را اراده داشته باشید آن را بپردازید. حق‌تعالی با رحمتش به امور‌تان تصرّف می‌کند و از جمله با مشروعیت کفّاره برای‌تان تخفیف بخشیده است. او به مصلحت‌های شما داناست و در شریعتی که بر شما نازل کرده با حکمت است. بنابراین شریعتش را در زندگی‌تان حاکم سازید و به حکمش راضی باشید.

وَإِذۡ أَسَرَّ ٱلنَّبِیُّ إِلَىٰ بَعۡضِ أَزۡوَٰجِهِۦ حَدِیثٗا فَلَمَّا نَبَّأَتۡ بِهِۦ وَأَظۡهَرَهُ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ عَرَّفَ بَعۡضَهُۥ وَأَعۡرَضَ عَنۢ بَعۡضٖۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِۦ قَالَتۡ مَنۡ أَنۢبَأَکَ هَٰذَاۖ قَالَ نَبَّأَنِیَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡخَبِیرُ ٣﴾.

آنگاه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با همسرش (حفصه ل) سخن مخصوصی را راز گفت و او به (عائشه ل) خبر داد، سپس حق‌تعالی به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از افشای این راز آگاهی بخشید. آنگاه بعضی از سخنان (حفصه) را به وی بازگفت و برخی دیگر را از روی مروّت ترک نمود. (حفصه) گفت: چه کسی این راز را به تو خبر داده است؟ فرمود: خداوندی به من خبر داده که هیچ امر پوشیده‌ای بر او مخفی نیست، به امور پوشیده و آشکار داناست و در شریعت و مقدّراتش باحکمت است.

﴿إِن تَتُوبَآ إِلَى ٱللَّهِ فَقَدۡ صَغَتۡ قُلُوبُکُمَاۖ وَإِن تَظَٰهَرَا عَلَیۡهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ مَوۡلَىٰهُ وَجِبۡرِیلُ وَصَٰلِحُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ بَعۡدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ ٤﴾.

ای عائشه و حفصه! اگر شما دو نفر از میل به اموری که راز پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را افشا کرد و به آنحضرت ناخوشایند است به سوی خداوند عزوجل توبه کنید و باز گردید کاری نیکوست. امّا اگر به آنچه به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ناخوشایند است همدست شوید، حق‌تعالی او را یاری می‌کند و یاور اوست، جبرئیل و همه بندگان مؤمن نیکو‌کار با او هستند و در صف او قرار دارند و نیز فرشتگان در برابر کسانی که به وی آزار رسانند و دشمنی ورزند مددگار او هستند.

﴿عَسَىٰ رَبُّهُۥٓ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبۡدِلَهُۥٓ أَزۡوَٰجًا خَیۡرٗا مِّنکُنَّ مُسۡلِمَٰتٖ مُّؤۡمِنَٰتٖ قَٰنِتَٰتٖ تَٰٓئِبَٰتٍ عَٰبِدَٰتٖ سَٰٓئِحَٰتٖ ثَیِّبَٰتٖ وَأَبۡکَارٗا ٥﴾.

شاید اگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شما را طلاق دهد پروردگارش برای او همسران بکر و بیوه‌ای را عوض دهد که فرمان‌بردارش باشند، از امرش اطاعت نمایند، با توبه و رجوع به سوی خدا بازگشت داشته باشند، الله عزوجل را بسیار عبادت کنند و روزه‌دار باشند.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَکُمۡ وَأَهۡلِیکُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَیۡهَا مَلَٰٓئِکَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا یَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَیَفۡعَلُونَ مَا یُؤۡمَرُونَ ٦﴾.

ای مؤمنان! میان خود و عذاب حق‌تعالی وقایه‌ای را ایجاد نمایید و خانواده‌های‌تان را همچو خویشتن، با امر به طاعت و ترک معاصی پروردگار، از آتشی نگه دارید و برحذر دارید که هیزم سوخت آن کافران و سنگ‌هاست؛ آتشی که بر آن فرشتگانی از جانب خداوند جبّار موظف اند که بسیار نیرومنند اند، با دلی سخت معامله می‌نمایند، از امر حق‌تعالی مخالفت نمی‌کنند، نواهی او را مرتکب نمی‌شوند، او را مطیع اند و نافرمانی نمی‌کنند.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَا تَعۡتَذِرُواْ ٱلۡیَوۡمَۖ إِنَّمَا تُجۡزَوۡنَ مَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٧﴾.

ای گروه کافران! وقت عذر‌خواهی‌تان گذشته است و شما در دنیا کفر ورزیده‌اید. اکنون در برابر اعمال بد خویش که از خداوند جبّار نافرمانی کردید، تکذیب نمودید و استکبار ورزیدید، جزای آتش دوزخ برای‌تان مهیّا شده است.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ تُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ تَوۡبَةٗ نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّکُمۡ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمۡ سَیِّ‍َٔاتِکُمۡ وَیُدۡخِلَکُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ یَوۡمَ لَا یُخۡزِی ٱللَّهُ ٱلنَّبِیَّ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥۖ نُورُهُمۡ یَسۡعَىٰ بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۡ یَقُولُونَ رَبَّنَآ أَتۡمِمۡ لَنَا نُورَنَا وَٱغۡفِرۡ لَنَآۖ إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٨﴾.

ای مؤمنان! از همه گناهان طوری توبه کنید؛ توبه‌ای که خاص برای رضای خداوند عزوجل باشد و بعد از آن به معاصی باز نگردید. با چنین توبه‌ای شاید حق‌تعالی گناهان شما را بیامرزد، خطا‌های‌تان را محو کند و شما را در روز قیامت به بهشت‌هایی داخل نماید که از زیر درخت‌های آن جوی‌ها جاری است و کاخ‌های آن سراپا روشن و نورانی است. در آن روز حق‌تعالی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بندگان نیکو‌کارش را خوار نمی‌سازد، فضیحت‌شان نمی‌کند و ایشان را عذاب نمی‌نماید، بلکه سعادتمند می‌سازد، پاداش می‌دهد و مقام‌شان را بالا می‌برد. در آن هنگام نور مؤمنان در پیش روی و از جانب راست‌شان حرکت می‌کند و از پروردگار خویش می‌خواهند این نور را دوامدار سازد تا مرور از صراط به سوی دار سرور پایان یابد. علاوه بر آن می‌خواهند که گناهان‌شان را بیامرزد، عیب‌های‌شان را بپوشاند و از ایشان خوشنود و راضی شود؛ زیرا او بر هر کاری تواناست، فرمانش بر همه چیز غالب است، حکمش به هرچه اراده کند جاری است و آن را کسی رد کرده نمی‌تواند.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ جَٰهِدِ ٱلۡکُفَّارَ وَٱلۡمُنَٰفِقِینَ وَٱغۡلُظۡ عَلَیۡهِمۡۚ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ٩﴾.

ای پیامبر! با کافران که آشکار و علنی دارند و با منافقان که کفر خود را می‌پوشانند و اسلام را با زبان‌های خویش آشکار می‌سازند با نیروی دست و زبان و با شمشیر و سنان و با قلم و بیان جهاد نما. همه شدّت و سختگیری را در جهاد با آنان به کار گیر تا اسلام عزّت یابد و مخالفانش بترسند. جایگاه این کافران بد‌کار آتش درزخ است که بد جایگاهی است.

﴿ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ ٱمۡرَأَتَ نُوحٖ وَٱمۡرَأَتَ لُوطٖۖ کَانَتَا تَحۡتَ عَبۡدَیۡنِ مِنۡ عِبَادِنَا صَٰلِحَیۡنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمۡ یُغۡنِیَا عَنۡهُمَا مِنَ ٱللَّهِ شَیۡ‍ٔٗا وَقِیلَ ٱدۡخُلَا ٱلنَّارَ مَعَ ٱلدَّٰخِلِینَ ١٠﴾.

خداوند عزوجل کافران را در مخالطت با مؤمنان نیکو‌کار و اینکه به علّت کفر خویش از این معاشرت فایده نمی‌برند به زن (نوح  علیه السلام ) و زن (لوط  علیه السلام ) تشبیه نموده که تحت عصمت و ازدواج دو بندۀ صالح و دو پیامبر بزرگوار قرار داشتند، چون در دین به ایشان خیانت کردند؛ یعنی به تکذیب‌شان پرداختند، این دو شوهر از این دو زن عذاب پروردگار را دفع نکردند و برای آنان گفته شد: شما هم با بد‌کاران به دوزخ داخل شوید.

در این آیه دلیلی است که نزدیکی نسبی به صالحان، بدون ایمان و طاعت پروردگار یگانه فایده‌ای ندارد.

﴿وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱمۡرَأَتَ فِرۡعَوۡنَ إِذۡ قَالَتۡ رَبِّ ٱبۡنِ لِی عِندَکَ بَیۡتٗا فِی ٱلۡجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِن فِرۡعَوۡنَ وَعَمَلِهِۦ وَنَجِّنِی مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِینَ ١١﴾.

خداوند بزرگ مؤمنان را در مخالطت با کافران و معامله با بد‌کاران و اینکه به سبب ایمان به پروردگار و متابعت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ضرری به ایشان نمی‌رسد، به زن (فرعون) تشبیه نموده که در ازدواج آن گمراه و سرکش قرار داشت. اما چون به خداوند عزوجل ایمان داشت نزدیکی با فرعون کافر به او ضرری نرساند و از پروردگار عزیز و غفّارش خواست در جوار خویش جایگاه پسندیده و نیکی، همراه با ابرار در دار آخرت برایش عطا نماید و او را از بدکاران و اعمال آنان نجات بخشد.

﴿وَمَرۡیَمَ ٱبۡنَتَ عِمۡرَٰنَ ٱلَّتِیٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتۡ بِکَلِمَٰتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِۦ وَکَانَتۡ مِنَ ٱلۡقَٰنِتِینَ ١٢﴾.

همچنان خداوند منّان مؤمنان را در راستی، عفّت و استقامت‌شان به مریم بتول تشبیه نمود که آبرویش را نگه داشت، پاک‌دامنی‌اش را حفظ کرد و تقوای پروردگارش را در پیش گرفت. در نتیجه خداوند عزوجل عوضی برایش عنایت نمود؛ بدین‌گونه که جبرئیل علیه السلام در چاک گریبانش دمید، آن دمیدن به رَحِمش رسید و از اثرش به عیسی علیه السلام باردار شد؛ به او که بندۀ الله أ، پیامبر حق تعالی، کلمه‌ای که او را به سوی مریم القا نمود و روحی از جانب وی بود. مریم ‘ به کلمات و رسالت‌های پروردگارش تصدیق کرد، به شریعتش عمل نمود، از هدایتش پیروی داشت، همیشه عبادتگر و مطیع بود و از دنیا به سوی پروردگارش بریده بود. آری! هر که چیزی را به خاطر خداوند عزوجل ترک گوید، حق‌تعالی برایش نعمت بهتری را عنایت می‌کند، چنان‌چه آنگاه که مریم ‘ حرام را ترک نمود پروردگار منّان فرزندی برایش بخشید که پیامبر و پیشوا شد.

سوره تحریم

سُورَةُ التَّحۡرِیمِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکَۖ تَبۡتَغِی مَرۡضَاتَ أَزۡوَٰجِکَۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ١ قَدۡ فَرَضَ ٱللَّهُ لَکُمۡ تَحِلَّةَ أَیۡمَٰنِکُمۡۚ وَٱللَّهُ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡحَکِیمُ ٢ وَإِذۡ أَسَرَّ ٱلنَّبِیُّ إِلَىٰ بَعۡضِ َزۡوَٰجِهِۦ حَدِیثٗا فَلَمَّا نَبَّأَتۡ بِهِۦ وَأَظۡهَرَهُ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ عَرَّفَ بَعۡضَهُۥ وَأَعۡرَضَ عَنۢ بَعۡضٖۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِۦ قَالَتۡ مَنۡ أَنۢبَأَکَ هَٰذَاۖ قَالَ نَبَّأَنِیَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡخَبِیرُ ٣ إِن تَتُوبَآ إِلَى ٱللَّهِ فَقَدۡ صَغَتۡ قُلُوبُکُمَاۖ وَإِن تَظَٰهَرَا عَلَیۡهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ مَوۡلَىٰهُ وَجِبۡرِیلُ وَصَٰلِحُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ بَعۡدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ ٤ عَسَىٰ رَبُّهُۥٓ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبۡدِلَهُۥٓ أَزۡوَٰجًا خَیۡرٗا مِّنکُنَّ مُسۡلِمَٰتٖ مُّؤۡمِنَٰتٖ قَٰنِتَٰتٖ تَٰٓئِبَٰتٍ عَٰبِدَٰتٖ سَٰٓئِحَٰتٖ ثَیِّبَٰتٖ وَأَبۡکَارٗا ٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَکُمۡ وَأَهۡلِیکُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَیۡهَا مَلَٰٓئِکَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا یَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَیَفۡعَلُونَ مَا یُؤۡمَرُونَ ٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَا تَعۡتَذِرُواْ ٱلۡیَوۡمَۖ إِنَّمَا تُجۡزَوۡنَ مَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٧﴾

به نام الله بخشندۀ مهربان

ای پیامبر! چرا چیزی را که الله بر تو حلال کرده است به خاطر خشنودی همسرانت (بر خود) حرام می‌کنی؟! و الله آمرزندۀ مهربان است. ﴿۱﴾به راستی الله (راه) گشودن سوگندهای‌تان را برای شما مقرر داشته است، و الله دوستدار (و مولای) شماست، و او دانای حکیم است. ﴿۲﴾و هنگامی‌که پیامبر به بعضی از همسرانش سخنانی را به راز گفت، پس چون (آن همسر) آن را (به دیگری) خبر داد، و الله او (پیامبر) را بر آن آگاه کرد، قسمتی از آن را برای او بیان کرد و از قسمتی (دیگر) خود داری نمود، پس هنگامی‌که (پیامبر) او را از آن خبر داد، گفت: «چه کسی این را به تو خبر داده است؟» (پیامبر) فرمود: «(الله) دانای آگاه مرا خبر داده است». ﴿۳﴾(ای همسران پیامبر!) اگر شما دو نفر به درگاه الله توبه کنید (به سود شماست) بی‌گمان دل‌های تان (از حق) منحرف گشته است، و اگر شما دو نفر بر علیه او همدست (متفق) شوید پس (بدانید) که الله یاور (و مولای) اوست، و (نیز) جبرئیل و مردمان شایسته از مؤمنان، و فرشتگان (نیز) بعد از آن پشتیبان (و مددکار او) هستند. ﴿۴﴾چه بسا اگر شما را طلاق دهد، پروردگارش همسرانی بهتر از شما برایش جایگزین کند، (که) مسلمان، مؤمن، فرمانبردار، توبه‌کار، عبادت‌کننده، روزه‌دار، بیوه و دوشیزه باشند. ﴿۵﴾ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! خودتان و خانوادۀ‌تان را از آتشی که هیمۀ آن مردم و سنگ‌هاست نگه دارید (آتشی که) برآن فرشتگان خشن و سخت‌گیر (گمارده شده) که هرگز الله را در آنچه به آنان فرمان داده نافرمانی نمی‌کنند، و هرچه فرمان می‌یابند انجام می‌دهند. ﴿۶﴾ای کسانی‌که کافر شده‌اید! امروز عذرخواهی نکنید، جز این نیست که در برابر آنچه می‌کردید جزا داده می‌شوید. ﴿۷﴾

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ تُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ تَوۡبَةٗ نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّکُمۡ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمۡ سَیِّ‍َٔاتِکُمۡ وَیُدۡخِلَکُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ یَوۡمَ لَا یُخۡزِی ٱللَّهُ ٱلنَّبِیَّ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥۖ نُورُهُمۡ یَسۡعَىٰ بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۡ یَقُولُونَ رَبَّنَآ أَتۡمِمۡ لَنَا نُورَنَا وَٱغۡفِرۡ لَنَآۖ إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٨ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ جَٰهِدِ ٱلۡکُفَّارَ وَٱلۡمُنَٰفِقِینَ وَٱغۡلُظۡ عَلَیۡهِمۡۚ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ٩ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ ٱمۡرَأَتَ نُوحٖ وَٱمۡرَأَتَ لُوطٖۖ کَانَتَا تَحۡتَ عَبۡدَیۡنِ مِنۡ عِبَادِنَا صَٰلِحَیۡنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمۡ یُغۡنِیَا عَنۡهُمَا مِنَ ٱللَّهِ شَیۡ‍ٔٗا وَقِیلَ ٱدۡخُلَا ٱلنَّارَ مَعَ ٱلدَّٰخِلِینَ ١٠ وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱمۡرَأَتَ فِرۡعَوۡنَ إِذۡ قَالَتۡ رَبِّ ٱبۡنِ لِی عِندَکَ بَیۡتٗا فِی ٱلۡجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِن فِرۡعَوۡنَ وَعَمَلِهِۦ وَنَجِّنِی مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِینَ ١١ وَمَرۡیَمَ ٱبۡنَتَ عِمۡرَٰنَ ٱلَّتِیٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتۡ بِکَلِمَٰتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِۦ وَکَانَتۡ مِنَ ٱلۡقَٰنِتِینَ ١٢﴾

ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! به سوی الله توبه کنید، توبه‌ای خالص، امید است پروردگارتان گناهان‌تان را از شما بزداید، و شما را به باغ‌هایی (از بهشت) که نرها زیر (درختان) آن جاری است وارد کند، روزی‌که الله، پیامبر و کسانی را که با او ایمان آورده‌اند خوار نمی‌کند، نورشان پیشاپیش آنان و سمت راست‌شان در حرکت است، می‌گویند: «پروردگارا! نور ما را به تمام (و کمال) برسان، و ما را بیامرز بی‌گمان تو بر هرچیز توانایی». ﴿۸﴾ای پیامبر! با کفار و منافقان جهاد کن، و بر آن‌ها سخت بگیر، و جایگاه‌شان جهنم است، و بد جایگاهی است. ﴿۹﴾الله برای کسانی‌که کافر شده‌اند، همسر نوح و همسر لوط را مَثَل زده است که آن دو در نکاح دو تن از بندگان صالح ما بودند، پس به آن دو خیانت کردند، آنگاه (آن دو بندۀ صالح) نتوانستند چیزی از (عذاب) الله را از آن دو دفع کنند، و (به آن دو) گفته شد: «همراه وارد شوندگان به آتش (جهنم) وارد شوید». ﴿۱۰﴾و الله برای کسانی‌که ایمان آورده‌اند، همسر فرعون (آسیه) را مَثَل زده است، هنگامی‌که گفت: «پروردگارا! خانۀ‌ برای من نزد خودت در بهشت بساز، و مرا از فرعون و کردارش نجات بده، و مرا از قوم ستمگر رهایی بخش». ﴿۱۱﴾و (نیز) مریم دختر عمران را (مَثَل زده) که شرمگاه خویش را (پاک) نگه داشت، پس ما از روح خود در آن دمیدیم، و (او) کلمات پروردگارش و کتاب‌های او را تصدیق کرد و از فرمانبرداران بود. ﴿۱۲﴾

سوره تحریم

سُورَةُ التَّحۡرِیمِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکَۖ تَبۡتَغِی مَرۡضَاتَ أَزۡوَٰجِکَۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ١ قَدۡ فَرَضَ ٱللَّهُ لَکُمۡ تَحِلَّةَ أَیۡمَٰنِکُمۡۚ وَٱللَّهُ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡحَکِیمُ ٢ وَإِذۡ أَسَرَّ ٱلنَّبِیُّ إِلَىٰ بَعۡضِ َزۡوَٰجِهِۦ حَدِیثٗا فَلَمَّا نَبَّأَتۡ بِهِۦ وَأَظۡهَرَهُ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ عَرَّفَ بَعۡضَهُۥ وَأَعۡرَضَ عَنۢ بَعۡضٖۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِۦ قَالَتۡ مَنۡ أَنۢبَأَکَ هَٰذَاۖ قَالَ نَبَّأَنِیَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡخَبِیرُ ٣ إِن تَتُوبَآ إِلَى ٱللَّهِ فَقَدۡ صَغَتۡ قُلُوبُکُمَاۖ وَإِن تَظَٰهَرَا عَلَیۡهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ مَوۡلَىٰهُ وَجِبۡرِیلُ وَصَٰلِحُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ بَعۡدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ ٤ عَسَىٰ رَبُّهُۥٓ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبۡدِلَهُۥٓ أَزۡوَٰجًا خَیۡرٗا مِّنکُنَّ مُسۡلِمَٰتٖ مُّؤۡمِنَٰتٖ قَٰنِتَٰتٖ تَٰٓئِبَٰتٍ عَٰبِدَٰتٖ سَٰٓئِحَٰتٖ ثَیِّبَٰتٖ وَأَبۡکَارٗا ٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَکُمۡ وَأَهۡلِیکُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَیۡهَا مَلَٰٓئِکَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا یَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَیَفۡعَلُونَ مَا یُؤۡمَرُونَ ٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَا تَعۡتَذِرُواْ ٱلۡیَوۡمَۖ إِنَّمَا تُجۡزَوۡنَ مَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٧﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

[1177]اى پیغامبر! چرا حرام می‌کنى چیزی راکه حلال ساخته است خدا براى تو؟ مى‏طلبى خوشنودى زنان خود و خدا آمرزگار مهربان است. ﴿1﴾هرآیینه مشروع ساخته است خدا براى شما گشادن سوگندهاى شما را [1178]و خدا کارساز شما است و اوست دانای با حکمت. ﴿2﴾و یاد کن چون پنهان گفت پیغامبر یا بعض ازواج خود سخنى را. پس چون افشا کرد آن سخن را و مطلع ساخت خداى تعالى پیغامبر را بر افشاى آن سخن، شناسا کرد پیغامبر به بعض آن سخن و اعراض کرد از ذکر بعض. پس وقتى که خبردار کرد آن را با افشاى راز آن زن، گفت: که خبر داد تو را به افشاى این راز؟ پیغامبر فرمود که خبر داد مرا خداى دانای خبردار. ﴿3﴾[اى دو زن پیغامبر!] [1179]اگر رجوع کنید به سوى خدا، خوش باشد. هرآیینه کج شده است دلِ شما و اگر باهم متفق شوید برنجانیدن پیغامبر، پس هرآیینه خدا کارساز اوست و جبرییل و مردمان شایسته از مسلمانان و نیز فرشتگان بعد از این مددکارند. ﴿4﴾اگر طلاق دهد پیغامبر، شما را، نزدیک است که پروردگار او عوض دهد براى او زنان دیگر بهتر از شما، گردن نهادگانِ باوردارندگانِ دعاکنندگانِ توبه نمایندگان عبادت به جا آرندگانِ روزه‌دارندگانِ شوهر دیدگان و شوهر نادیدگان. ﴿5﴾اى مسلمانان! نگاه دارید خویشتن را و اهل خانۀ خود را از آتشى که آتش‏انگیز آن مردمان باشند و سنگ‌ها نیز، بر آن آتش موکل‏اند فرشتگان درشت خو سخت‏ رو، نافرمانى نمى‏کنند خدا را در آنچه فرموده است خدا ایشان را و می‌کنند هرچه حکم می‌شود ایشان را. ﴿6﴾[آن روز کوییم:] اى کافران! عذر پیش میارید امروز: جز این نیست که جزا داده می‌شود شما را به حسب آنچه می‌کردید. ﴿7﴾

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ تُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ تَوۡبَةٗ نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّکُمۡ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمۡ سَیِّ‍َٔاتِکُمۡ وَیُدۡخِلَکُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ یَوۡمَ لَا یُخۡزِی ٱللَّهُ ٱلنَّبِیَّ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥۖ نُورُهُمۡ یَسۡعَىٰ بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۡ یَقُولُونَ رَبَّنَآ أَتۡمِمۡ لَنَا نُورَنَا وَٱغۡفِرۡ لَنَآۖ إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٨ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ جَٰهِدِ ٱلۡکُفَّارَ وَٱلۡمُنَٰفِقِینَ وَٱغۡلُظۡ عَلَیۡهِمۡۚ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ٩ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ ٱمۡرَأَتَ نُوحٖ وَٱمۡرَأَتَ لُوطٖۖ کَانَتَا تَحۡتَ عَبۡدَیۡنِ مِنۡ عِبَادِنَا صَٰلِحَیۡنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمۡ یُغۡنِیَا عَنۡهُمَا مِنَ ٱللَّهِ شَیۡ‍ٔٗا وَقِیلَ ٱدۡخُلَا ٱلنَّارَ مَعَ ٱلدَّٰخِلِینَ ١٠ وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱمۡرَأَتَ فِرۡعَوۡنَ إِذۡ قَالَتۡ رَبِّ ٱبۡنِ لِی عِندَکَ بَیۡتٗا فِی ٱلۡجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِن فِرۡعَوۡنَ وَعَمَلِهِۦ وَنَجِّنِی مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِینَ ١١ وَمَرۡیَمَ ٱبۡنَتَ عِمۡرَٰنَ ٱلَّتِیٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتۡ بِکَلِمَٰتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِۦ وَکَانَتۡ مِنَ ٱلۡقَٰنِتِینَ ١٢﴾

اى مسلمانان! رجوع کنید به سوى خدا، رجوع خالص. امید است از پروردگار شما که زایل کند از شما جرم‌هاى شما را و در آرد شما را به بوستان‌ها، می‌رود زیر آن جوی‌ها، روزی که رسوا نکند خداى تعالى پیغامبر را و نه آنان راکه ایمان آورده‏اند همراه او. نور ایشان می‌رود میان دو دست ایشان و به جانب راست ایشان. می‌گویند: اى پروردگار ما! تمام ده براى ما نور ما را و بیامرز ما را، هرآیینه تو بر هر چیز توانایى. ﴿8﴾اى پیغامبر! جهاد کن با کافران و با منافقان نیز و درشت شو بر ایشان و جاى ایشان دوزخ‏ است و وى بدجایی است. ﴿9﴾پدید آورد خدا داستانى را براى آنان‌که کافر شدند، زنِ نوح را و زن لوط را، بودند زیر نکاح دو بندهۀ شایسته از بندگانِ ما، پس خیانت کردند به آن دو بنده‌، پس دفع نکردند ایشان از آن دو زن چیزی را از عذاب خدا و گفته شد: درآیید در دوزخ با درآیندگان! . ﴿10﴾و پدید آورد خدا داستانى را براى آنان‌که ایمان آوردند، زن فرعون را چون گفت: اى پروردگار من! بناکن براى من نزدیک خود خانه‌ای در بهشت و خلاص کن مرا از فرعون و کار او و خلاصى داده مرا از قوم ستمکاران. ﴿11﴾و مریم، دختر عمران، راکه نگاه داشت فَرْج خود را، پس دمیدیم در فرج او روح خود را، و باور داشت سخنان پروردگار خود را و کتاب‌هاى او را و بود از فرمانبردارندگان [1180]. ﴿12﴾

[1132] زنی را شوهر او گفت: «أنت علی کظهر أمی» تو بر من مانند پشت مادر منی. آن زن پیش آن حضرجاین ماجرا عرض کرد. فرمود که حرام شدی آن زن کثرت عیال و قلت مال عرض کرد خدای تعالی این آیت فرستاد. [1133] یعنی تشبیه می‌دهند زنان خود را به پشت مادر. [1134] یعنی جماع کنند. [1135] یعنی یهود که راز ایشان در ایذای مسلمین بود، والله اعلم. [1136] یعنی به جای «السلام علیک»، «السام علیک» گویند. یعنی مرگ بر تو باد! [1137] یعنی اگر پیغامبر راست است، بایستی که مارا عذاب رسیدی، والله اعلم. [1138] مترجم گوید: این حکم منسوخ است به آیتی که می‌آید، والله اعلم. [1139] یعنی منافقان با یهود دوستی کردند، والله اعلم. [1140] مترجم گوید: آن حضرتجچون به مدینه آمدند، با بنی نضیر صلح کردن و ایشان به سبب شقاوت ازلی، سعی عداوت آن حضرتجپیش گرفتند، آن حضرتجاراده فرمود که آن جماعت را جلا و طن فرماید. منفافقان آن ملاعین را پیغام فرستادند که شما قتال کنید و در جنگ استواری ورزید که ما رفیق شماایم. خدای تعالی بر خلاف ارادۀ منافقان در اول جمع کردن لشکر بر یهود القای رُعب فرمود تا عاجز آمدند و جلا وطنی اختیار کردند و سخن اهل نفاق را نشنیدند و به قتال و تکرار جمع رجال اتفاق نیفتاد و اموال ایشان فَئ شد و فَئ آن را گویند که به غیر قتال به دست مسلمانان افتد. خدای تعالی منت بر مسلمان نهاد حکم فَئ بیان فرمود و از ارادۀ منافقان خبر داد، والله اعلم. [1141] به نوعی دیگر، والله اعلم. [1142] یعنی قطع درخت میوه‌دار وقت جهاد، جائز است وترک آن نیز جائز، والله اعلم. [1143] یعنی خویشاوندان پیغامبر را. [1144] یعنی به مدینه. [1145] مترجم گوید: از این آیت معلوم شد که در فئ هر مسلمان را حق است. پس احوج فالاحوج را باید داد تا آنکه مال فئ کفایت کند، والله اعلم. [1146] یعنی از عذاب خداکه مؤجل است، پرواندارند، والله اعلم. [1147] یعنی با یکدیگر خانه جنگی‌ها دارند، مصلحت ایشان یکی نیست، والله اعلم. [1148] یعنی چنانکه اهل بدر مغلوب و منهزم شدند، ایشان نیز منهزم گشتند، والله اعلم. [1149] یعنی برای روز قیامت. [1150] مترجم گوید: آن حضرتجخواستند که به فتح مکه متوجه شوند و می‌خواستند کسی اهل مکه را به قصد آن حضرت مطلع نکند تا ناگهان بر سرایشان رسند. یکی از صحابه به طرف ایشان نامه نوشت و بر قصد آن حضرت مطلع ساخت. خدای تعالی آن حضرتجرا اطلع داد تا آن نامه را از راه بازآوردند و خدای تعالی در باب منع از دوستی کفار نازل ساخت. [1151] یعنی در این قول اقتدا به ابراهیم نشاید کردن و استغفار برای کافر، درست نیست، والله اعلم. [1152] یعنی ایشان را توفیق اسلام دهد. [1153] مترجم گوید: در صلح حدیبیه بعض نساء کفار هجرت کرده به مدینه می‌آمدند و بعض نساء مسلمین مرتد گشته به کفار ملحق می‌شدند. خدای تعالی حکم این جماعت بیان فرمود، والله اعلم. [1154] یعنی قسم دهید ایشان راکه به سبب ناخوشی شوهران خود یا به سبب عشق مردان دیگر نیامده‌اند، والله اعلم. [1155] یعنی مهری که شوهران کفار داده بودند، بازگردانید، والله اعلم. [1156] یعنی بر نکاح کافره اقامت نباید کرد، والله اعلم. [1157] یعنی اگر زنی مرتد شده با مشرکان ملحق شود مهرِ او باید طلبید اگر زنی مسلمان شده، هجرت کند، مهر او باید داد، والله اعلم. [1158] یعنی غنیمت ستانید از ایشان. [1159] مترجم گوید که: اگر کفار معاهد باشند وزنی مرتده به ایشان ملحق گردد، از ایشان مهر باید طلبید، چنانچه در آیت سابقه معلوم شده اگر کفار حربیان باشند، از غنائمِ اموالِ ایشان شوهران مرتده را مهر باید داد. بعد فتح مکه این همه احکام مرتفع شدند. نزدیک این فقیر، نسخ این احکام ثابت نشده است، پس اگر مثل حالتی که در صلح حدیبیه بود، باز رودهد تحقیق که بر همین احکام عمل کرده شود، والله اعلم. [1160] یعنی فرزند کسی را به دیگری منسوب نکنند، والله اعلم. [1161] یعنی خدای تعالی حکم به عذاب ایشان کرده است، پس هرگز ایمان نیارند و ثواب نیابند، چنانچه کافران بعد مردن بر کفر توقع ثواب ندارند، والله اعلم. [1162] یعنی با خدا عهد کنید به وفا نرسانید. [1163] پس در ترویج دین عیسی سعی کردند. [1164] یعنی عرب. [1165] فارس یعنی سائرِ عجم. [1166] یعنی به وفق آن عمل نکردند. [1167] یعنی در خطبه. [1168] مترجم گوید: این آیت عتاب است بر اصحاب و اشارت است به آن قصّه که کاروانی از شام آمد. در اثنای خطبه ایشان را دیده متفرق شدند ودر خدمت آن حضرتجنماندند، مگر دوازده شخص که حضرت ابو بکر سوعمر ساز آن جمله بودند، والله اعلم. [1169] مترجم گوید: رئیس منافقان در سفری سخنان نفاق‌انگیز بر زبان آورد، آن را شخصی از انصار به عرض آن حضرتجرسانید. مناقان به مجلس شریف آمده قسم خوردند که مرتکب آن کلمات نشده‌اند. این سوره در حکایت آن اقوال و تهدید و تکذیب ایشان نازل شد. [1170] یعنی بر فقرای مهاجرین. [1171] یعنی نوانگرانِ اهلِ نفاق، فقرای مسلمین را. [1172] یعنی قرآن. [1173] یعنی آنکه بر بخل حمل کنند. [1174] یعنی در طهری که مساس نکرده باشید. [1175] یعنی موافقت پدید آید و مراجعت کند، والله اعلم. [1176] یعنی از مطلقات. [1177] مترجم گوید که: آن حضرتجماریه قبطیه را سریۀ خود ساخته و ازواج آن حضرت، غیرت کردند. آن حضرتجبرای خاطرداشتِ ایشان ماریه را بر خود حرام گردانید و آن حضرت سِرّی از اسرارِ خود با بعض ازواج اظهار فرموده و در کتمان آن مبالغه کرد، آن زوجه به دیگری اظهار نمود. آن حضرتجبه طریق وحی بر افشای آن سر مطلع شدند و به نوعی از رمز آن قصه در میان نهادند و عتاب فرمودند. خدای تعالی در باب پند ازواج طاهرات و تهدید ایشان نازل ساخت، والله اعلم. [1178] یعنی به ادای کفاره. [1179] یعنی حفصه وعائشهب، والله اعلم. [1180] یعنی روح حضرت عیسی در رحم مریم آمد و فرج، کنایت است از رحم.

تفسیر نور: سوره تحریم

تفسیر نور:
سوره تحریم آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضَاتَ أَزْوَاجِکَ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای پیغمبر ! چرا چیزی را که خدا بر تو حلال کرده است ، به خاطر خوشنود ساختن همسرانت ، بر خود حرام می‌کنی‌ ؟ خداوند آمرزگار مهربانی است ( و تو را و همسران تو را می‌بخشاید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِمَ تُحَرِّمُ مَا » : چیزی که پیغمبر آن را بر خود حرام فرمود ، خوردن عسل ، یا نزدیکی با ماریه قبطی ، و یا نزدیکی با همه همسران به مدّت یک ماه بود . این تحریم ، تحریم شرعی نبود و بلکه پیغمبر سوگند می‌خورد که از این به بعد عسل نخورد ، و یا به مدّت یک ماه از آمیزش با همسران دوری بکند . چکیده روایت چنین است : همسر پیغمبر ، زینب دختر جحش که عمّه‌زاده رسول و صاحب وجاهت بود ، اغلب از عسلی که خویشاوندانش برای او هدیّه می‌آوردند ، به شوهر محبوب خود می‌خورانید . خویشاوندی و زیبائی او سبب گردید بنا به سرشت انسانی ، امّ‌المؤمنین حفصه ، و امّ‌المؤمنین عائشه بدو رشک برند . این دو با یکدیگر قرار می‌گذارند ، وقتی که پیغمبر به پیش هر یک از آن دو تشریف فرما شوند ، بدو عرض کنند : از وجود مبارک او بوی مغافیر به مشام می‌رسد . مغافیر صمغ بدبوئی است که از درختی به نام عرفط تراوش می‌کند . هنگامی که پیغمبر به پیش حفصه تشریف می‌آورد ، بدو عرض می‌کند : بوی مغافیر استشمام می‌شود ! رسول خدا می‌فرماید که او عسل خورده است‌ ؛ نه مغافیر . آن حضرت سوگند می‌خورد ، دیگر عسل نخورد . نکند که زنبوران عسل احتمالاً از مغافیر تغذیه کنند ! از حفصه می‌خواهد این سخن ، رازی در میان ایشان باشد ، تا دیگران نشنوند ، و عسل را به پیروی از قدوه خود بر خویشتن حرام نکنند . ولی مسأله پخش می‌گردد ، و پیغمبر سوگند می‌خورد که تا یک ماه با همسران خویش نزدیکی نخواهد کرد . روایت دیگر می‌گوید که : پیغمبر به ماریه قبطی علاقه وافر داشت و این امر باعث حسودی برخی از امّ‌المؤمنین گردید ، و آن حضرت سوگند یاد کرد که با ماریه نزدیکی نکند . به هر حال خداوند دستور می‌دهند که کسی حق ندارد ، حلال خدا را حرام ، و حرام خدا را حلال سازد ، چرا که قانونگذار تنها او است و بس . رسول اکرم برده‌ای را آزاد می‌نماید و قضیّه فیصله می‌یابد . « مَرْضَاة » : رضایت . خوشنودی . مصدر میمی است و در رسم‌الخطّ قرآنی با تاء کشیده نوشته شده است .‏

سوره تحریم آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَکُمْ تَحِلَّةَ أَیْمَانِکُمْ وَاللَّهُ مَوْلَاکُمْ وَهُوَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند راه گشودن سوگندانتان را برای شما مقرّر می‌دارد . ( بدین نحو که کفّاره قسم را می‌دهید و خود را از زیر بار مسؤولیّت آن بیرون می‌آورید ) . خدا یاور و سرور شما است ، و او بس آگاه و کار بجا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرَضَ » : اجازه داده است . مقرّر داشته است . واژه ( فَرَضَ ) اگر با ( عَلی ) همراه باشد ، به معنی ( وجوب ) است ، و اگر با ( ل ) باشد ، به معنی مقرّر و مشخّص داشتن و اجازه دادن است ( نگا : بقره‌ / 236 و 237 ، احزاب‌ / 38 ) . « تَحِلَّةَ » : گشودن . حلال کردن . مراد کفّاره دادن و از زیر بار مسؤولیّت سوگند به در آمدن است ( نگا : مائده‌ / 89 ) .‏

سوره تحریم آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَیْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَن بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنبَأَکَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خاطرنشان ساز وقتی را که پیغمبر با یکی از همسرانش ( به نام حفصه ) رازی را در میان نهاد ، و او آن راز را ( به عایشه ) خبر داد ، و خداوند پیغمبرش را از این ( افشای سرّ ) آگاه ساخت . پیغمبر برخی از آن ( رازگوئی ) را ( برای همسر رازگویش حفصه ) بازگو کرد و از برخی دیگر خودداری کرد . هنگامی که همسرش را از آن ( رازگوئی ) مطّلع کرد ، او گفت : چه کسی تو را از این ( موضوع ) آگاه کرده است‌ ؟ پیغمبر گفت : خداوند بس دانا و آگاه مرا با خبر کرده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَسَرَّ » : پنهانی بیان کرد . به گونه راز بیان داشت . « بَعْضِ » : یکی . فردی . مراد حفصه است . « حَدِیثاً » : سخن . کلام . مراد ، فرموده پیغمبر مبنی بر نخوردن عسل ، و یا عدم نزدیکی با ماریه قبطی است . « نَبَّأَتْ بِهِ » : حفصه راز را به عایشه خبر داد . « أَظْهَرَهُ » : آن را اطّلاع داد . « عَرَّفَ » : شناساند . بازگو نمود .‏

سوره تحریم آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ إِن تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُمَا وَإِن تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمَلَائِکَةُ بَعْدَ ذَلِکَ ظَهِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر به سوی خدا برگردید و توبه کنید ( خداوند برگشت و توبه شما را می‌پذیرد ) چرا که دلهایتان ( از حفظ سرّ که پیغمبر دوست می‌داشت ) منحرف گشته است . و اگر بر ضدّ او همدست شوید ( و برای آزارش بکوشید ، باکی نیست ) خدا یاور او است ، و علاوه از خدا ، جبرئیل ، و مؤمنان خوب و شایسته ، و فرشتگان پشتیبان او هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إن تَتُوبَا . . . » : مخاطب حفصه و عائشه ( علیهما السلام ) است . جواب شرط محذوف است و تقدیر چنین است : إن تَتُوبَا یَتُبْ عَلَیْکُمَا . « صَغَتْ » : منحرف گشته است . بگردیده است . « إن تَظَاهَرا » : اگر همدستی و هم‌پشتی کنید . فعل مضارع است و اصل آن ( إن تَتَظَاهَرا ) است که یکی از دو تاء را حذف کرده‌اند . « صَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ » : مؤمنان شایسته و بایسته . واژه ( صالح ) مفرد است و در معنی جمع استعمال شده است و مراد جنس صالح است یعنی فردفرد مسلمانان خوب و متّقی . مثل : لا یَفْعَلُ هَذا ، الصَّالِحُ مِنَ الَنَّاسِ . « ظَهِیرٌ » : پشتیبان ( نگا : اسراء / 88 ، فرقان‌ / 55 ، قصص‌ / 17 و 86 ، سبأ / 22 ) .‏

سوره تحریم آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ عَسَى رَبُّهُ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبْدِلَهُ أَزْوَاجاً خَیْراً مِّنکُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَاراً ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر پیغمبر شما را طلاق دهد ، چه بسا پروردگارش به جای شما همسرانی را نصیب او گرداند که بهتر از شما باشند . زنان دوشیزه یا غیر دوشیزه فرمانبردار ، با ایمان ، فروتن ، توبه کار ، پرستشگر ، و گردنده ( و پر تحرّک در جهان اندیشه و در مسیر طاعت و عبادت ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُسْلِمَاتٍ » : جمع مُسْلِمَة ، مسلمان و فرمانبردار . « قَانِتَاتٍ » : جمع قَانِتَة ، خاشع و خاضع . فروتن ( نگا : نساء / 34 ، احزاب‌ / 35 ) . « سَآئِحَاتٍ » : جمع سَآئِحَة ، روزه‌دار ، گردنده ( نگا : توبه‌ / 112 ) . « ثَیِّبَاتٍ » : جمع ثَیِّبْ ، غیر دوشیزه . بیوه . « أَبْکَاراً » : جمع بِکْر ، دوشیزه ( نگا : واقعه‌ / 36 ) .‏

سوره تحریم آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! خود و خانواده خویش را از آتش دوزخی بر کنار دارید که افروزینه آن انسانها و سنگها است . فرشتگانی بر آن گمارده شده‌اند که خشن و سختگیر ، و زورمند و توانا هستند . از خدا در آنچه بدیشان دستور داده است نافرمانی نمی‌کنند ، و همان چیزی را انجام می‌دهند که بدان مأمور شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قُوا » : مصون و محفوظ دارید . « أَهْلِیکُمْ » : ( نگا : مائده‌ / 98 ) . « وَقُودُ » : افروزینه ( نگا : بقره‌ / 24 ، آل‌عمران‌ / 10 ) . « غِلاظٌ » : جمع غَلیظ ، خشن ، تندخو . « شِدَادٌ » : جمع شَدید ، زورمند . سختگیر . توانا در انجام کارهای دشوار .‏

سوره تحریم آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْیَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( در روز قیامت خطاب به بی‌دینان گفته می‌شود ) : ای کافران ! امروزه پوزش مخواهید و عذر خواهی مکنید ، چرا که تنها در برابر کارهائی که ( در دنیا ) می‌کرده‌اید کیفر داده می‌شوید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا تَعْتَذِرُوا » : ( نگا : روم‌ / 57 ، غافر / 52 ) .‏

سوره تحریم آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً عَسَى رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَى بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! به درگاه خدا برگردید و توبه خالصانه‌ای بکنید ، شاید پروردگارتان گناهانتان را محو نماید و بزداید ، و شما را به باغهای بهشتی داخل گرداند که از زیر ( کاخها و درختان ) آن رودبارها روان است . این کار در روزی خواهد بود که خداوند پیغمبر و کسانی را خوار و سبک نمی‌دارد که با او ایمان آورده‌اند . ( بلکه ایشان را والا می‌گرداند و به درجات بالا می‌رساند ) . نور ( ایمان و عمل صالح ) ایشان ، پیشاپیش و سوی راستشان ( رو به جانب بهشت ) در حرکت است . ( وقتی که خاموش شدن نور منافقان را می‌بینند ، رو به درگاه خدا می‌کنند و ) می‌گویند : پروردگارا ! نور ما را کامل گردان ( تا در پرتو آن به بهشت برسیم ) و ما را ببخشای ، چرا که تو بر هر چیزی بس توانائی .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَصُوحاً » : از روی اخلاص . خالصانه . صیغه مبالغه است . توبه نَصُوح ، باید این ویژگیها را داشته باشد ، ترک گناه ، پشیمان شدن از گناه ، تصمیم بر برنگشتن به گناه ، ردّ مظالم و بازپرداخت حق به صاحبان آن . « نُورُهُمْ یَسْعی‌ » : ( نگا : حدید / 12 و 13 ) . « أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا » : درخواست تکمیل نور یا از سوی همه مؤمنان است ، و این تقاضا وقتی است که نور منافقان خاموش می‌گردد . مؤمنان از خدای متعال می‌خواهند که تا رسیدن به بهشت نورشان بماند . یا این که نور برخی از مؤمنان ، ضعیف بوده و درخواست می‌نمایند که نورشان پرتو و تابندگی بیشتری داشته باشد .‏

سوره تحریم آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای پیغمبر ! با کافران و منافقان جهاد و پیکار کن ( تا ایشان را از کفر و نفاق به دور داری ) و بر آنان سخت بگیر و ( با ایشان خشن باش . این مجازات کنونی ایشان است ، و در آخرت ) جایگاهشان دوزخ است و چه بد سرنوشت و چه زشت جایگاهی است !‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَآ أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ » : ( نگا : توبه‌ / 73 ، فرقان‌ / 52 ) . مراد جهاد با کفّار ، با قوّت و قدرت تمام ، و با منافقان با حجّت و برهان است .‏

سوره تحریم آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیْئاً وَقِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند از میان کافران ، زن نوح و زن لوط را مثل زده است . آنان در حباله نکاح دو تن از بندگان خوب ما بودند و ( با ساخت و پاخت با قوم خود ، و گزارش اسرار و اخبار بدیشان ) به آن دو خیانت کردند و آن دو نتوانستند در پیشگاه الهی کمترین کاری برای ایشان بکنند و ( آنان را از عذاب خانمانسوز دنیوی ، و سخت کمرشکن اخروی نجات دهند . به هنگام مرگ توسّط فرشتگان بدیشان ) گفته شد : به دوزخ درآئید همراه با همه کسانی که بدان در می‌آیند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إمْرَأَةَ » : در رسم‌الخطّ قرآنی با تاء کشیده نوشته شده است . مفعولٌ‌به اوّل فعل ( ضَرَبَ ) و ( مَثَلاً ) مفعولٌ‌به دوم آن است . « تَحْتَ » : این واژه ، کنایه از تحت سرپرستی و زیر نکاح است . « خَانَتَاهُمَا » : خیانت این دو همسرِ بدشگون ، همکاری با دشمنان و گزارش اخبار و پخش اسرار خانواده و مؤمنان بود . خیانت ایشان انحراف از جاده عفّت نبود . زیرا هرگز همسر هیچ پیغمبری آلوده به بی‌عفّتی نشده است ( نگا : نمونه ، جلد 24 ، صفحه 301 ) . « أُدْخُلاَ النَّارَ » : به هنگام مرگ ، فرشتگان به بدان یا نیکان خبر ورود آتی ایشان به دوزخ یا به بهشت را می‌دهند ( نگا : المصحف المیسّر ) . « فَلَمْ یُغْنِیا » : در آخرت همه رابطه‌های دنیوی جز رابطه ایدئولوژی گسیخته می‌گردد ( نگا : بقره‌ / 48 و 123 ، لقمان‌ / 33 ، ممتحنه‌ / 3 ، انفطار / 19 ) .‏

سوره تحریم آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِینَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِندَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِن فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و خدا از میان مؤمنان ، زن فرعون را مثل زده است . وقتی ( از اوقات ) گفت : پروردگارا ! برای من در بهشت ، نزد خودت خانه‌ای بنا کن ، و مرا از فرعون و کارهایش رهائی‌بخش ، و از این مردمان ستمکاره نجات بده .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِبْنِ » : بنا کن . بساز .‏

سوره تحریم آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِکَلِمَاتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِ وَکَانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همچنین خداوند ( از میان مؤمنان ، دومین الگو ) مریم دختر عمران را مثل زده است که دامن به گناه نیالود و خود را پاک نگاه داشت ، و ما از روح متعلّق به خود در آن دمیدیم ، و او سخنان پروردگارش و کتابهایش را تصدیق کرد ، و از زمره مطیعان و فرمانبرداران خدا بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحْصَنَتْ » : استوار داشت . مصون و محفوظ داشت . « فَرْج‌ » : عورت . شرمگاه ( نگا : مؤمنون‌ / 5 ، نور / 30 و 31 ، احزاب‌ / 35 ) . « أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا » : ( نگا : انبیاء / 91 ) . « مِن رُّوحِنَا » : از روح متعلّق به خود . از روح ساخت خود ( نگا : انبیاء / 91 ، سجده‌ / 9 ، حجر / 29 ، ص‌ / 72 ) . « کَلِمَاتِ » : مراد اوامر و نواهی و وعده‌ها و وعیدهای الهی است . « کُتُبِ » : کتابهای تورات موسی ، و زبور داود ، و صحف ابراهیم ، و سایر کتابهای آسمانی . « الْقَانِتِینَ » : مطیعان و فرمانبرداران الهی ، مواظبان طاعت و عبادت . مذکّر آمدن آن ، جنبه تغلیب دارد .‏