سورۀ بروج

سورۀ بروج

مکی است؛ ترتیب آن 85؛ شمار آیات آن 22

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡبُرُوجِ ١﴾.

سوگند به آسمان که دارای منازل دوازده‌گانه برای ستاره‌گان است و ستاره‌گان در هر‌یک از منازل و برج‌هایش با حساب، استحکام و حکمتی فرود می‌آیند.

﴿وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡمَوۡعُودِ ٢﴾.

به روزی سوگند یاد می‌کنم که خداوند عزوجل آن را موعد حکم و فیصله‌اش در میان جهانیان مقرّر داشته است؛ موعدی که خلاف نمی‌شود، خواهی نخواهی واقع‌شدنی است و مدّت معیّن و مشخّصی به وقوع می‌پیوندد.

﴿وَشَاهِدٖ وَمَشۡهُودٖ ٣﴾.

و سوگند به گواهان، حاضر آن و مشاهده کنندگاه آن روز و به همه کسانی که به اعمال انجام شدۀ آنان گواهی صورت می‌گیرد. آری! پیامبران شاهد و امّت‌های آنان مشهود هستند و هر کسی قضیه، گواهان و خصومت‌گران دارد و حکم تنها به دست خداوند عزوجل است.

﴿قُتِلَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأُخۡدُودِ ٤﴾.

اصحاب اخدود که اهل نجران بودند به لعنت و عذاب گرفتار شدند. آنان‌که خندق‌هایی را در زمین ایجاد کردند و پر از آتش نمودند تا مؤمنان را در آن بیندازند.

﴿ٱلنَّارِ ذَاتِ ٱلۡوَقُودِ ٥﴾.

آتش بزرگی را برافروخته بودند که با شعله‌اش هر که را در آن افتاری می‌خورد و آن را کافران برای مؤمنان آماده ساخته بودند.

﴿إِذۡ هُمۡ عَلَیۡهَا قُعُودٞ ٦﴾.

کافران در کنار آتش نشسته بودند و عذاب مؤمنان را مشاهده می‌نمودند تا خود را با حضور در تعذیب‌شان مانند مستکبران زورمند بزرگ جلوه دهند.

﴿وَهُمۡ عَلَىٰ مَا یَفۡعَلُونَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ شُهُودٞ ٧﴾.

کافران به سوی مؤمنان در حالی نگاه می‌کردند که به عذاب گرفتار بودند و می‌دیدند که آتش ایشان را بریان می‌کند. آری! در آنجا نشسته بودند تا با مشاهدۀ عذاب صالحان لذّت جویند و شادمان گردند.

﴿وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن یُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ ٱلۡعَزِیزِ ٱلۡحَمِیدِ ٨﴾.

بر مؤمنان جز ایمان به خداوند عزوجل دیگر عیبی نمی‌گرفتند؛ یعنی مؤمنان در نزد آنان هیچ گناهی نداشتند، مگر اینکه از پروردگار‌شان اطاعت می‌نمودند و اگر چنین نمی‌بود، نه ایشان را آزار می‌دادند و نه بر آنان ستم روا می‌داشتند.

﴿ٱلَّذِی لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ٩﴾.

به خداوند معبودی ایمان داشتند که پادشاهی و اختیار آسمان‌ها و زمین از نگاه آفرینش، تدبیر و تصرّف مخصوص اوست. او بر هر چیزی گواه و به هر امری داناست، بر هر کاری آگاه و به امور کوچک و بزرگ احاطه دارد.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ فَتَنُواْ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَتُوبُواْ فَلَهُمۡ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمۡ عَذَابُ ٱلۡحَرِیقِ ١٠﴾.

به راستی کسانی که مؤمنان را با سوختاندن آزار دادند، از دین‌شان باز داشتند، به خاطر عقیدۀ‌شان به بلا دچار ساختند، به کفر و اذیت مؤمنان دوام دادند و از عمل بد و اذیت هراس‌آور خود توبه نکردند به زودی حق‌تعالی آنان را در آتش دوزخ آخرت می‌سوزاند؛ در آتشی که چیزی را باقی نمی‌گذارد، رها نمی‌نماید و در آن جاودان و ماندگار می‌باشند.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡکَبِیرُ ١١﴾.

هر آینه پاداش کسانی که به خداوند عزوجل ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام دادند بهشت‌هایی است که در آن همیشه جای می‌گیرند و نعمت‌های عظیمی را در جوار پروردگار کریم درمی‌یابند. این همان کامیابی به مطلوب، دستیابی به امور خوشایند و دریافت همه خوبی‌هاست که به فضل خداوند منّان به دست می‌آید.

﴿إِنَّ بَطۡشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ١٢﴾.

یقیناً عذاب پروردگارت دشوار و از طاقت بیرون است، مجازاتش چنان سخت است که در برابرش مقاومت نمی‌شود و چون کسی را بگیرد هلاک و تباه می‌سازد. او روز آوران را در هم می‌شکند، سرکشان را نابود می‌سازد و گمراهان را تباه می‌سازد.

﴿إِنَّهُۥ هُوَ یُبۡدِئُ وَیُعِیدُ ١٣﴾.

مسلّم است که الله عزوجل مخلوقات را در بدایت آفرینش به وجود آورده و در نهایت دوباره زنده می‌کند. از عدم خلق کرده و در عین اینکه استخوان‌های پوسیده‌اند زنده می‌گرداند. او می‌میراند و باز زنده می‌سازد، ایجاد کرده و برابر ساخته است؛ بیافریده وهدایت نموده است.

﴿وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ ١٤﴾.

اوتعالی برای اهل گناه و معاصی بسیار آمرزنده است، برای هر تایب و پشیمان از گناه حلم فراوان دارد، تقصیر‌کاران را می‌آمرزد و کسانی را که به او رو آورند دوست می‌دارد.

﴿ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِیدُ ١٥﴾.

او خداوندی است که عرش عظیم را آفرید و بر آن استوا نمود، ذات بزرگ و صفات زیبا دارد، دارای افعال نیکو است و عَظَمت و جلال مخصوص اوست.

﴿فَعَّالٞ لِّمَا یُرِیدُ ١٦﴾.

آنچه را بخواهد انجام می‌دهد، هر‌چه را اراده نماید حکم می‌نماید، حکمش را کسی باز نمی‌گرداند، قضایش را کسی رد نمی‌کند، عطایش را کسی منع نمی‌نماید و چون منع کند کسی داده نمی‌تواند، قدرتش نافذ است و حکمتش واضح.

﴿هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡجُنُودِ ١٧﴾.

ای پیامبر! آیا تو را از اقوام طغیانگر ناکس آگاه سازیم؟ آنان‌که با پیامبران بزرگوار به جنگ پرداختند، گناهان زیادی را در زمین انجام دادند و به روزگار خویش مغرور شدند.

﴿فِرۡعَوۡنَ وَثَمُودَ ١٨﴾.

آنان لشکر فرعون سرکش، سپاه آن طغیانگر هراس افگن و همچنان قوم ثمود بودند که از حد می‌گذشتند. همه در فساد و الحاد به نهایت رسیده بودند و با عناد دور اندیشی می‌کردند.

﴿بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فِی تَکۡذِیبٖ ١٩﴾.

بلکه حال این کافران عجیب و خبر آنان غریب است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را تکذیب کرده‌اند، از قرآن انکار نموده‌اند، از حساب منکر شده‌اند، در مسیر گمراهی روان‌اند و از هدایت انحراف می‌ورزند.

﴿وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِیطُۢ ٢٠﴾.

الله عزوجل به آنان احاطه دارد و او را عاجز ساخته نمی‌توانند، بر آنان قادر است و از نزدش گریخته نمی‌توانند، تحت سیطرۀ حکمش قرار دارند و از دایرۀ ملکش بیرون شده نمی‌توانند.

﴿بَلۡ هُوَ قُرۡءَانٞ مَّجِیدٞ ٢١﴾.

بلکه قرآن کریم منزلت بزرگ و بیان واضح دارد، کتاب با برکت و عظیم و رهنمای کریمی است؛ زیرا کلام خداوند بخشنده و مهربان است.

﴿فِی لَوۡحٖ مَّحۡفُوظِۢ ٢٢﴾.

در لوح محفوظ نوشته شده که از زیادت و نقصان محفوظ و از تحریف انسان‌ها و جنّیان مصون است. از خطا منزّه است و بلند‌تر از این است که در آن خللی وارد شود؛ زیرا از نزد پروردگار جهانیان فرود آمده است.

سوره بروج

سُورَةُ البُرُوجِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡبُرُوجِ ١ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡمَوۡعُودِ ٢ وَشَاهِدٖ وَمَشۡهُودٖ ٣ قُتِلَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأُخۡدُودِ ٤ ٱلنَّارِ ذَاتِ ٱلۡوَقُودِ ٥ إِذۡ هُمۡ عَلَیۡهَا قُعُودٞ ٦ وَهُمۡ عَلَىٰ مَا یَفۡعَلُونَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ شُهُودٞ ٧ وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن یُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ ٱلۡعَزِیزِ ٱلۡحَمِیدِ ٨ ٱلَّذِی لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ٩ إِنَّ ٱلَّذِینَ فَتَنُواْ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَتُوبُواْ فَلَهُمۡ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمۡ عَذَابُ ٱلۡحَرِیقِ ١٠ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡکَبِیرُ ١١ إِنَّ بَطۡشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ١٢ إِنَّهُۥ هُوَ یُبۡدِئُ وَیُعِیدُ ١٣ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ ١٤ ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِیدُ ١٥ فَعَّالٞ لِّمَا یُرِیدُ ١٦ هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡجُنُودِ ١٧ فِرۡعَوۡنَ وَثَمُودَ ١٨ بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فِی تَکۡذِیبٖ ١٩ وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِیطُۢ ٢٠ بَلۡ هُوَ قُرۡءَانٞ مَّجِیدٞ ٢١ فِی لَوۡحٖ مَّحۡفُوظِۢ ٢٢

به نام الله بخشندۀ مهربان

قسم به آسمان که دارندۀ برجها است. ﴿۱﴾و سوگند به روز موعود (= روز قیامت). ﴿۲﴾و سوگند به. شاهد (= روز جمعه) و «مشهود» (= روز عرفه). ﴿۳﴾اصحاب اخدود (= خندق داران) به هلاکت (و نابودی) رسیدند. ﴿۴﴾(خندق‌های) افروخته از هیزم‌های بسیار. ﴿۵﴾هنگامی‌که بر (کنارۀ) آن نشسته بودند. ﴿۶﴾و آنان آنچه را با مؤمنان انجام می‌دادند تماشا می‌کردند. ﴿۷﴾و هیچ ایرادی از آنان نگرفتند، جز اینکه به الله پیروزمند ستوده ایمان آورده بودند. ﴿۸﴾(همان) کسی‌که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آن اوست، و الله و بر همه چیز گواه است. ﴿۹﴾به راستی کسانی‌که مردان مومن را و زنان مؤمنه را شکنجه (و آزار) دادند، سپس توبه نکردند، پس برای آن‌ها عذاب جهنم است، و برایشان عذاب (آتش) سوزان است. ﴿۱۰﴾همانا برای کسانی‌که ایمان آوردند و کار‌های شایسته کردند، باغ‌هایی (از بهشت) است که نهر‌ها زیر (درختان) آن جاری است، و این کامیابابی بزرگ است. ﴿۱۱﴾به راستی (مجازات و) فرو گرفتن پروردگارت سخت است. ﴿۱۲﴾همانا اوست که (آفرینش را) آغاز می‌کند و دوباره (بعد از مرگ) باز می‌گرداند. ﴿۱۳﴾و او آمرزندۀ دوستدار است. ﴿۱۴﴾صاحب عرش مجید است. ﴿۱۵﴾آنچه را بخواهد انجام می‌دهد. ﴿۱۶﴾(ای پیامبر) آیا داستان لشکر‌ها به تو رسیده است، ﴿۱۷﴾(لشکریان) فرعون و (قوم) ثمود؟! ﴿۱۸﴾بلکه کسانی‌که کافر شدند پیوسته در تکذیب (حق) هستند. ﴿۱۹﴾و الله از هر سو بر آن‌ها احاطه دارد. ﴿۲۰﴾بلکه این قرآن مجید است. ﴿۲۱﴾که در لوح محفوظ (نگاشته شده) است. ﴿۲۲﴾.

سوره بروج

سُورَةُ البُرُوجِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡبُرُوجِ ١ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡمَوۡعُودِ ٢ وَشَاهِدٖ وَمَشۡهُودٖ ٣ قُتِلَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأُخۡدُودِ ٤ ٱلنَّارِ ذَاتِ ٱلۡوَقُودِ ٥ إِذۡ هُمۡ عَلَیۡهَا قُعُودٞ ٦ وَهُمۡ عَلَىٰ مَا یَفۡعَلُونَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ شُهُودٞ ٧ وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن یُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ ٱلۡعَزِیزِ ٱلۡحَمِیدِ ٨ ٱلَّذِی لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ٩ إِنَّ ٱلَّذِینَ فَتَنُواْ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَتُوبُواْ فَلَهُمۡ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمۡ عَذَابُ ٱلۡحَرِیقِ ١٠ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡکَبِیرُ ١١ إِنَّ بَطۡشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ١٢ إِنَّهُۥ هُوَ یُبۡدِئُ وَیُعِیدُ ١٣ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ ١٤ ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِیدُ ١٥ فَعَّالٞ لِّمَا یُرِیدُ ١٦ هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡجُنُودِ ١٧ فِرۡعَوۡنَ وَثَمُودَ ١٨ بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فِی تَکۡذِیبٖ ١٩ وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِیطُۢ ٢٠ بَلۡ هُوَ قُرۡءَانٞ مَّجِیدٞ ٢١ فِی لَوۡحٖ مَّحۡفُوظِۢ ٢٢ ﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به آسمان! خداوند برج‌ها [1246]. ﴿1﴾و قسم به روزی که وعده کرده می‌شود! [1247]. ﴿2﴾و قسم به روزی که در هفته [1248]حاضر می‌شود!. ﴿3﴾هلاک کرده شدند اهل خندق‏ها. ﴿4﴾از قِسم آتش، خداوند هیزم بسیار. ﴿5﴾وقتى که بر کنارۀ آن خندق نشسته بودند. ﴿6﴾و ایشان به آنچه می‌کردند با مسلمانان، حاضر بودند. ﴿7﴾و عیب نکردند از ایشان مگر این خصلت را که ایمان آرند به خدای غالب ستوده کار. ﴿8﴾آنکه او راست پادشاهى آسمان‌ها و زمین و خدا بر همه چیز مطلع است [1249]. ﴿9﴾هرآیینه آنان‌که عقوبت کردند مردان مسلمانان و زنان مسلمانان را، باز توبه ننمودند، پس ایشان راست عذاب دوزخ و ایشان راست، عذاب سوختن. ﴿10﴾هرآیینه آنان‌که ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند، ایشان راست بوستان‌ها می‌رود زیر آن جوى‏ها. این‏ است فیروزى بزرگ. ﴿11﴾هرآیینه دست‌درازى پروردگار تو سخت است. ﴿12﴾هرآیینه او آفرینش نو می‌کند و آفرینش دوباره مى‏کند. ﴿13﴾و اوست آمرزگار دوستدار. ﴿14﴾او خداوند عرش گرامى قدر است. ﴿15﴾بسیار کننده است هر چیزى را که خواهد. ﴿16﴾آیا آمده است به تو خبر لشکرها؟. ﴿17﴾که فرعون و ثمود باشند. ﴿18﴾بلکه کافران دروغ شمرده‏اند. ﴿19﴾و خدا از گرداگرد ایشان گیرنده است. ﴿20﴾بلکه آن قرآن گرامى قدر است. ﴿21﴾نوشته شد در لوح محفوظ. ﴿22﴾

تفسیر نور: سوره بروج

تفسیر نور:
سوره بروج آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به آسمان که دارای برجها و باروها است !‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَاتِ الْبُرُوجِ » : دارای برجها و باروها . کمتر تفسیری است که بروج را به برجهای دوازده‌گانه خورشید و بیست و هفتگانه ماه اختصاص نداده باشد . ولی باید مراد همه کواکب و ستارگانی باشد که میلیاردها از آنها تشکیل کهکشانی ، و به اصطلاح شهری جداگانه با نظم و نظامی شگفت تشکیل می‌دهند ، و کهکشانهای بیشمار جهان هستی ، بر طبق نقشه و حساب پدیدار گشته و با هم رابطه تنگاتنگ داشته و دارای وحدت ساختمان و ساختارند و نمایاننده کمال تدبیر و عظمت و قدرت الهی می‌باشند ، و در اصل کشور کائنات را تشکیل می‌دهند و برابر آیه‌های قرآن موجودات زنده در گوشه‌هائی از این کشور پهناور گیتی موجود و ساکنان مخصوص به خود دارد ( نگا : شوری‌ / 29 ) .‏

سوره بروج آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به روز وعده داده شده ( برای حساب و کتاب و سزا و جزا ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ » : مراد روز قیامت است که وعده آن جهت حساب و کتاب و سزا و جزا داده شده است ( نگا : اسراء / 7 ، زمر / 20 ، جاثیه‌ / 32 ، انبیاء / 104 ) .‏

سوره بروج آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به هر که و هرچه گواهی دهد و به هر که و هرچه مورد گواهی قرار گیرد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَاهِدٍ » : گواهی‌دهنده . « مَشْهُودٍ » : بر آن گواهی داده شده . مراد از شاهد ، همه گواهان روز قیامت است ، اعم از پیغمبران ( نگا : نساء / 41 ) و فرشتگان ( نگا : ق / 21 ) و اعضاء و اندامهای آدمی ( نگا : نور / 24 ) . و منظور از مشهود ، انسانها و اعمالشان است . یا این که شاهد و مشهود ، به معنی خدا و جمیع آفریدگان خدا و همه احوال و عجائبی است که در صحنه قیامت یا حضور پیدا می‌کنند و یا حاضر آورده می‌شوند .‏

سوره بروج آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نفرین بر صاحبان گودال ( شکنجه ) باد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« قُتِلَ » : هلاک باد . مرگ بر . نفرین بر ( نگا : ذاریات‌ / 10 ، مدّثّر / 19 و 20 ، عبس‌ / 17 ) . « الأُخْدُودِ » : گودال مستطیلی شکلی در زمین‌ ؛ مفرد است و جمع آن أَخادید است . نماد همه کوره‌های آدم‌سوزی و شکنجه‌گاهها و سیاه‌چالهای تاریخ است . « أَصْحَابُ الأُخْدُودِ » : شکنجه‌گران کافر و بیرحمی‌بودند که در سرزمین یمن ، گودال ژرف و درازی را کندند و در آن آتش زیادی را برافروختند و از مؤمنان مسیحی خواستند که دست از ایمان خود بردارند . هنگامی که با مقاومت آنان روبرو شدند ، ایشان را بدان گودال هولناک انداختند و در کنار آن ایستادند و از سوختن و بریان شدن مؤمنان شادی کردند و لذّت بردند . « قُتِلَ أَصْحَابُ الأُخْدُودِ » : این جمله می‌تواند خبریّه و جواب قسم باشد ، بدین معنی : صاحبان گودال شکنجه ، به عذاب خدا و کیفر اعمال خود گرفتار شدند و نابود گشتند . یا این که دعائی بوده و معنی آن در بالا گذشت . در این صورت رهنمود به جواب قسم محذوف است و تقدیر چنین است : أُقْسِمُ بِهذِهِ الأُمُورِ ، إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ ، مُعَذِّبُونَ وَ مَلْعُونُونَ ، کَمَا لُعِنَ أَصْحَابُ الأُخْدُودِ .‏

سوره بروج آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گودال پر از آتش و دارای هیمه و افروزینه فراوان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« النَّارِ » : بدل اشتمال ( الأُخْدُود ) است . « ذَاتِ الْوَقُودِ » : دارای هیمه و افروزینه . « الْوَقُودِ » : افروزینه و هیمه آتش ( نگا : بقره‌ / 24 ، آل‌عمران‌ / 10 ، تحریم‌ / 6 ) .‏

سوره بروج آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِذْ هُمْ عَلَیْهَا قُعُودٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏وقتی آنان بر کناره گودال آتش ( به نظاره‌گری سوختن و جزغاله شدن مؤمنان ) نشسته بودند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قُعُودٌ » : جمع قاعِد ، نشستگان .‏

سوره بروج آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَهُمْ عَلَى مَا یَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ شُهُودٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ایشان چیزی را تماشا می‌کردند که بر سر مؤمنان می‌آوردند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَفْعَلُونَ » : استعمال فعل مضارع ، دلیل بر این است که کوره گودال آدم‌سوزی مدّتی استمرار داشته و یک حادثه زودگذر نبوده است . « شُهُودٌ » : جمع شاهِد ، گواهان . مشاهده‌کنندگان . حاضران .‏

سوره بروج آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَن یُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏شکنجه‌گران هیچ ایرادی و عیبی و جرمی بر مؤمنان نمی‌دیدند جز این که ایشان به خداوند قادر و چیره ، و شایسته هرگونه ستایشی ، ایمان داشتند ! !‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا نَقَمُوا » : انتقام نگرفتند . گناه و عیب و رخنه و ایرادی پیدا نکردند . ناخوش نداشتند . « إِلاّ أَن یُؤْمِنُوا . . . » : ( نگا : اعراف‌ / 126 ، مائده‌ / 59 ) .‏

سوره بروج آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوندی که سلطنت و سرزمین آسمانها و زمین از آن او است ، و بر هر چیزی حاضر و ناظر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُلْکُ » : سلطنت . سرزمین . « شَهِیدٌ » : حاضر . گواه ( نگا : آل‌عمران‌ / 98 ، مائده‌ / 117 ، حجّ‌ / 17 ) .‏

سوره بروج آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بی‌گمان کسانی که مردان مؤمن و زنان مؤمن را شکنجه می‌دهند تا از دین الهی برگردند ، و سپس توبه نمی‌کنند و از کرده خویش پشیمان نمی‌شوند ، قطعاً عذاب دوزخ دامنگیر ایشان خواهد شد و همچنین عذاب آتش سوزان بهره آنان خواهد بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَتَنُوا » : شکنجه و آزار دادند تا از دین برگردند . عذاب دادند ( نگا : ذاریات‌ / 13 و 14 ) . « الْحَرِیقِ » : سوزان ( نگا : آل‌عمران‌ / 181 ، انفال‌ / 50 ) .‏

سوره بروج آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْکَبِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً کسانی که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته می‌کنند ، بدون شکّ باغهای بهشت از آن ایشان است که از زیر ( کاخها و درختان ) آن رودبارها روان است ، و رستگاری و کامیابی بزرگ این است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْفَوْزُ الْکَبِیرُ » : رستگاری و پیروزی و کامیابی بزرگ .‏

سوره بروج آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بی‌گمان پروردگارت یورش و تاخت بردن و درهم کوبیدن و به کیفر رساندنش سخت و شدید است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَطْشَ » : تاخت بردن و یورش کردن . درهم کوبیدن و ناگهانی دستگیر کردن و به کیفر رساندن ( نگا : زخرف‌ / 8 ، ق / 36 ، دخان‌ / 16 ) .‏

سوره بروج آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَیُعِیدُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او است که قبلاً آفرینش را آغازیده است ، و او است که بعداً آفرینش را دوباره باز می‌گرداند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هُوَ یُبْدِئُ وَ یُعِیدُ » : او است که آفرینش را از نیستی به هستی آورده است و پس از نابودی دوباره آن را هستی می‌بخشد . البتّه این کار همیشگی آفریدگار متعال است . یعنی ، همه موجودات به وسیله قدرت مطلقه پروردگار ، پیوسته از ناچیزی چیز و باز ناچیز می‌شوند ، و از ناتوانی توان می‌یابند و ناتوان می‌گردند ، و بدون اراده و دخالت خود از صورتی به صورتی درمی‌آیند ( نگا : یونس‌ / 4 و 34 ، نمل‌ / 64 ، روم‌ / 11 و 27 ) .‏

سوره بروج آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خدا آمرزگار و دوستدار ( بندگان مؤمن ) است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْوَدُودُ » : بسیار دوستدار و بامحبّت و مودّت .‏

سوره بروج آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ ذُو الْعَرْشِ الْمَجِیدُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و او صاحب تخت ( حکومت مطلقه بر عالم هستی ) و دارای مجد و عظمت است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذُوالْعَرْشِ » : صاحب عرش ( نگا : اعراف‌ / 54 ) . کنایه از قدرت و حاکمیّت است و بیانگر این واقعیّت است که حکومت جهانی هستی از آن او است . « الْمَجِیدُ » : دارای مجد و عظمت . خبر چهارم است .‏

سوره بروج آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیدُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنچه بخواهد ، هرچه زودتر و باقدرت هرچه بیشتر به انجام می‌رساند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَعَّالٌ » : صیغه مبالغه فاعل ، انجام دهنده‌ای که تمام کائنات توان و نیروی آن را ندارد که در راه اراده و تصمیم او ایجاد موانع کند ، و هیچ مقاومتی در برابر فرمانش نیست . لذا مسأله معاد و زنده‌کردن مردگان بعد از مرگ ، و کیفر و مجازات و شکنجه‌گران ، برای قدرت مطلقه خداوند مشکل و دشوار نیست .‏

سوره بروج آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا خبر لشکرها و سپاهیان ( کفّار ) به تو رسیده است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْجُنُودِ » : جمع جند ، لشکرها و سپاه‌ها . مراد گروهها و دسته‌های کافری است که خویشتن را برای مبارزه پیغمبران مجهّز نموده‌اند و با حق و حقیقت مبارزه کرده‌اند .‏

سوره بروج آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ فِرْعَوْنَ وَثَمُودَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏لشکرهای فرعون و قوم ثمود ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ » : مضاف ، محذوف است و در اصل جنودِ فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ ، بدل از ( الْجُنُودِ ) و مجرورند . « ثَمُودَ » : قوم پیغمبر خدا صالح بودند ( نگا : هود / 61 - 68 ) .‏

سوره بروج آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اصلاً کافران پیوسته کارشان تکذیب ( حق و حقیقت ) است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ کَفَرُوا » : مراد کافران سراسر تاریخ به طور عام ، و کفّار مکّه به طور خاصّ است . « فِی تَکْذِیبٍ » : غرق در تکذیب هستند . عشق به تکذیب ، انگار خرد دوراندیش و چشم حق بین ایشان را تباه کرده است و به ژرفای دریای غفلتشان انداخته است .‏

سوره بروج آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ وَاللَّهُ مِن وَرَائِهِم مُّحِیطٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند ، از پشت سر ، ایشان را دَور زده است و احاطه کرده است ( و راه فراری برای ایشان باقی نگذاشته است و کاملاً مراقب اوضاع و احوالشان است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَرَآءِ » : پشت سر . مراد از هر جهت است ( نگا : نمونه ) . « مُحِیطٌ » : احاطه کننده .‏

سوره بروج آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این سخن سحر و دروغ نیست ) بلکه این ، قرآن بزرگوار و عالیقدر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَجِیدٌ » : شریف . دارای منزلت و مکانت . عالیقدر .‏

سوره بروج آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در لوح محفوظ جای دارد ( و دست نااهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمی‌رسد ، و از هرگونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصانی برکنار و در امان است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ » : لوح محفوظ چیزی است که خدا از آن خبر داده است ، و کتاب خود قرآن را در آن به ودیعت گذارده است و ما را با حقیقت آن آشنا نفرموده است . در قرآن از آن تحت عنوان : کتاب مبین ( نگا : انعام‌ / 59 ) و امّ الکتاب ( نگا : رعد / 39 ) و امام مبین ( نگا : یس‌ / 12 ) سخن رفته است .‏