تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سورۀ بلد

سورۀ بلد

مکی است؛ ترتیب آن 90؛ شمار آیات آن 20

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ١.

به شهر با حرمت مکّه مکرّمه سوگند یاد می‌کنم. به شهری که حرم الهی، جای نزول وحی، مولد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و موضع مناسک حجّ است و نیز خانۀ خداوند عزوجل در آن موقعیت دارد.

﴿وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٢.

و تو نیز در این شهر سکنی‌گزین هستی که برایش شرف بزرگی داده است. آری! وجودت در این شهر شرف و رفعتش را تقاضا می‌نماید؛ زیرا مواضع به خاطر ساکنانش بزرگی می‌یابند.

﴿وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ ٣.

به هر زاینده و زاده‌شده‌ای از مخلوقات که توالد و تناسل دارند سوگند یاد می‌کنم؛ زیرا این امر، باعث بقای حیات و حفظ نوع مخلوقات است و برهانی است که بر عظمت و قدرت باری‌تعالی بر مخلوقات و حکمتش در پیدایش آنان دلالت می‌کند.

﴿لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ ٤.

هر آینه انسان را طوری آفریدیم که در سختی‌ها رنج می‌کشد، با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند و به مصیبت‌ها گرفتار است؛ یعنی راه دشوار و طریق سختی را در پیش دارد، کدورت‌ها حیاتش را تیره می‌سازد و خطر‌ها بر او احاطه دارد.

﴿أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ ٥.

آیا انسان گمان می‌کند که کسی توان ندارد از او انتقام گیرد و بر او قهر و غلبه نماید؟ این اندیشه نادانی، غرور و خودبینی است، بلکه خداوند عزوجل بر او قهر و غلبه می‌کند و از او انتقام می‌گیرد.

﴿یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا ٦.

از روی تکبّر و خیال‌پرستی و به منظور فخر‌فروشی بر دیگران ادّعا‌های دروغین می‌کند و می‌گوید: من اموال و ثروت زیادی را به مصرف رساندم؛ همچنان که بعضی از مشرکان به دروغ می‌گویند: ما در زمینۀ عداوت با محمّد صلی الله علیه و آله و سلم مبالغ زیادی را به مصرف رساندیم.

﴿أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ ٧.

آیا می‌پندارد که به حقیقت امر و اندازۀ انفاقش کسی آگاه نخواهد بود؟ این‌چنین نیست، بلکه الله عزوجل داناست که چه اندازه خرج کرده است، آگاه است که چه قدر اعطا نموده و به زودی از همه مال‌هایی که انفاق کرده از او حساب می‌گیرد.

﴿أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ ٨.

آیا برای انسان دو چشم نبخشیدیم که با آن می‌بیند؟ آری! بینایی انسان نعمت بزرگی است، از آن‌رو که با چشمانش وسایل زندگی و مهمّات حیاتش را می‌بیند تا بدین وسیله وجودش قوام یابد.

﴿وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ ٩.

برای انسان زبان ناطق و فصیحی عطا کردیم که مقصودش را با آن دا می‌کند و به مطلوبش می‌رسد، همچنان برایش لب‌هایی بخشیده‌ایم که او را در سخن‌زدن و خاموشی و در تناول طعام کمک می‌کند؛ حال آنکه هردو جمالش را زیبا ساخته‌اند و صُنعی مُتقَن در آن‌ها به کار رفته است.

﴿وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ ١٠.

راه حقّ و باطل و مسیر هدایت و ضلالت را برایش واضح ساختیم تا در وضاحت قرار داشته باشد و بعد از آشکار‌شدن فرق، یکی از این دو راه را بر‌گزیند.

﴿فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ ١١.

چرا با انجام اوامری چون کار‌های نیکو و صداقات فرض و نفل، از این گردنه و راه دشوار نمی‌گذرد تا به رستگاری دست یابد و نجات را به چنگ آورد.

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ ١٢.

چه می‌دانی که این گردنه و راه دشوار چیست؟ به راستی گذاشتن از آن برای کسی که خداوند عزوجل توفیقش را اراده نکرده باشد دشوار است. امّا برای کسی که پروردگار توفیقش دهد آسان است.

﴿فَکُّ رَقَبَةٍ ١٣.

این همان خلاصی برده‌ای است تا آزادی خود را به دست آورد، از حقوقش برخوردار شود و انسانیتش کمال یابد. آری! اسلام حرّیت و آزادگی را به ارمغان می‌آورد.

﴿أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ ١٤.

یا صرف طعام برای فقیران و مسکینان در هنگام گرسنگی‌شان است؛ طوری که با وجود نیازمندی و کمبود آذوقه مسکینان را بر خود ترجیح دهد.

﴿یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ ١٥.

و طعام‌دادن، سرپرستی و رسیدگی به امور یتیمی است که از خویشاوندان باشد؛ یتیمی که کسی را ندارد تا رعایت و تفقّدش کند و با دلشکستگی احساس ذلّت می‌نماید.

﴿أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ ١٦.

یا طعام‌دادن مسکینی است که نزدیک است دستش از افلاس و ناداری به خاک رسد؛ یعنی مستحقّ است بعد از اینکه راه‌ها به رویش بسته شده، با وی معاونت صورت گیرد و به او بخشش شود.

﴿ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ ١٧.

بعد از آن کسی می‌تواند از گردنۀ اعمال دشوار بگذرد که مؤمن باشد –نه کافر و منافق- و خویشتن و دیگران را به صبر مشروع، یعنی صبر بر طاعات و مصایب و صبر از معاصی، توصیه نماید. همچنان به رحمت و مهربانی بر یکدیگر در جامعۀ اسلامی توصیه داشته باشد تا امن و سلامتی عمومیت یابد.

﴿أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ ١٨.

اهل صفات یاد شده اصحاب یمین‌اند که در سرای رستگاران قرار دارند، نامۀشان به دست راست داده می‌شود، یُمن و برکت را به همراه دارند، به مطلوب خود رسیدند و از ترسناکی نجات یافتند.

﴿وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَةِ ١٩.

امّا کسانی که منکر آیات اند و به رسالت‌ها تکذیب نمودند اصحاب شمال‌اند. با اهل گمراهی جمع می‌شوند، در عقوبت و عذاب مقیّد اند و به خاطر اعمال بدی که انجام دادند نامۀ اعمال به دست چپ آنان قرار دارد.

﴿عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ ٢٠.

عذاب سوزانی آنان را فرا گرفته که چهره‌ها را بریان می‌کند و بدن‌ها را می‌گدازد. دروازده‌ها بر آنان بسته است تا بیرون شده نتوانند و به عذاب دوامداری گرفتار اند که نه می‌میرند و نه زنده‌اند. این عذابی است همیشگی و در بد‌ترین جایگاهی استقرار دارند.


سوره بلد

سوره بلد

Ayah: 1

لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ

سوگند به این شهر [مکه].

 

Ayah: 2

وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ

در حالی که [ای پیامبر!] تو در این شهر ساکنی [و جنگ در این شهر برایت حلال است]

 

Ayah: 3

وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ

و سوگند به پدر [= آدم] و فرزندانش.

 

Ayah: 4

لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ

یقیناً ما انسان را در رنج [و دشواری‌های دنیوی] آفریدیم.

 

Ayah: 5

أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ

آیا او گمان می‌کند هیچ کس بر [مجازاتِ] وی توانا نیست؟

 

Ayah: 6

یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا

می‌گوید: «[به خاطرِ انفاق،] مال زیادی را تباه کرده‌ام».

 

Ayah: 7

أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ

آیا می‌پندارد که هیچ کس او را ندیده است؟

 

Ayah: 8

أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ

آیا دو چشم برایش قرار ندادیم؟

 

Ayah: 9

وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ

و یک زبان و دو لب؟

 

Ayah: 10

وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ

و او را به دو راه [خیر و شر] راهنمایی کردیم.

 

Ayah: 11

فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ

اما به گردنۀ [سخت] قدم نگذاشت [و نیامد].

 

Ayah: 12

وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ

و تو چه می‌دانی که آن گردنۀ [سخت] چیست؟

 

Ayah: 13

فَکُّ رَقَبَةٍ

آزاد کردن برده‌ای است.

 

Ayah: 14

أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ

یا اطعام در روز قحطی [و گرسنگی]،

 

Ayah: 15

یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ

[خواه] یتیمی از خویشاوندان [باشد]

 

Ayah: 16

أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ

یا مستمندی خاک نشین؛

 

Ayah: 17

ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ

به علاوه، از کسانی باشد که ایمان آورده‌اند و یکدیگر را به صبر [بر عبادت و دوری از گناه] و مهربانی [با بندگان] توصیه نموده‌اند.

 

Ayah: 18

أُوْلَـٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ

اینان اهل سعادتند [که نامۀ اعمال آنان به دست راستشان داده می‌شود و اهل بهشتند].

 


Ayah: 19

وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِـَٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡـَٔمَةِ

اما کسانی ‌که به آیات ما کفر ورزیدند، آنان اهل شقاوتند [که نامۀ اعمال به دست چپشان داده می‌شود و به دوزخ می‌روند].

 

Ayah: 20

عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ

[از هر سو] آتش سرپوشید‌ه‌ای بر آنان است [که راه فرار ندارند].

 


 


Al-Balad

 

سورة البلد

سورة البلد - سورة 90 - عدد آیاتها 20

بسم الله الرحمن الرحیم

  1. لا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ

  2. وَأَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ

  3. وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ

  4. لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ فِی کَبَدٍ

  5. أَیَحْسَبُ أَن لَّن یَقْدِرَ عَلَیْهِ أَحَدٌ

  6. یَقُولُ أَهْلَکْتُ مَالا لُّبَدًا

  7. أَیَحْسَبُ أَن لَّمْ یَرَهُ أَحَدٌ

  8. أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَیْنَیْنِ

  9. وَلِسَانًا وَشَفَتَیْنِ

  10. وَهَدَیْنَاهُ النَّجْدَیْنِ

  11. فَلا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ

  12. وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْعَقَبَةُ

  13. فَکُّ رَقَبَةٍ

  14. أَوْ إِطْعَامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ

  15. یَتِیمًا ذَا مَقْرَبَةٍ

  16. أَوْ مِسْکِینًا ذَا مَتْرَبَةٍ

  17. ثُمَّ کَانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ

  18. أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ

  19. وَالَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ

  20. عَلَیْهِمْ نَارٌ مُّؤْصَدَةٌ



سورة بلد

 

به نام الله بخشندة مهربان

 

سوگند به این شهر (مکه). ﴿1﴾ و تو در این شهر ساکنی (و جنگ در این شهر برای تو حلال خواهد شد). ﴿2﴾ و سوگند به پدر (= آدم) و فرزندانش. ﴿3﴾ یقیناً ما انسان را در رنج آفریدیم. ﴿4﴾ آیا او گمان می‌کند هیچ کس بر او (توانا و) قادر نیست؟ ﴿5﴾ می‌گوید: «مال زیادی را تباه (و خرج) کرده ام». ﴿6﴾ آیا می‌پندارد که هیچ کس او را ندیده است؟ ﴿7﴾ آیا برای او دو چشم قرار ندادیم، ﴿8﴾ و یک زبان و دو لب؟ ﴿9﴾ و او را به دو راه (خیر و شر) را هنمائی کردیم. ﴿10﴾ پس به گردنة (سخت) قدم نگذاشت (و نیامد). ﴿11﴾ و تو چه می‌دانی که گردنۀ (سخت) چیست؟ ﴿12﴾ آزاد کردن برده است. ﴿13﴾ یا طعام دادن در روز قحطی (و گرسنگی)، ﴿14﴾ یتیمی را از خویشاوندان، ﴿15﴾ یا مستمندی خاک نشین را، ﴿16﴾ آنگاه از کسانی باشد که ایمان آورده‌اند و یکدیگر را به صبر سفارش کرده‌اند، و یکدیگر را به (محبت و) مهربانی توصیه نموده‌اند. ﴿17﴾ اینان اهل سعادتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست راست‌شان داده می‌شوند و به بهشت می‌روند). ﴿18﴾ و کسانی‌که به آیات (و نشانه‌های) ما کفر ورزیدند، آنان اهل شقاوتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست چپ‌شان داده می‌شود و به جهنم می‌روند). ﴿19﴾ بر آن‌ها (از هر سو) آتشی سر پوشیده است (که راه فرار ندارند). ﴿20﴾

سوره بلد

سُورَةُ البَلَدِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ١ وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٢ وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ ٣ لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ ٤ أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ ٥ یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا ٦ أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ ٧ أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ ٨ وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ ٩ وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ ١٠ فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ ١١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ ١٢ فَکُّ رَقَبَةٍ ١٣ أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ ١٤ یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ ١٥ أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ ١٦ ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ ١٧ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ ١٨ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَةِ ١٩ عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ ٢٠

به نام الله بخشندۀ مهربان

سوگند به این شهر (مکه). ﴿۱و تو در این شهر ساکنی (و جنگ در این شهر برای تو حلال خواهد شد). ﴿۲و سوگند به پدر (= آدم) و فرزندانش. ﴿۳یقیناً ما انسان را در رنج آفریدیم. ﴿۴آیا او گمان می‌کند هیچ کس بر او (توانا و) قادر نیست؟ ﴿۵می‌گوید: «مال زیادی را تباه (و خرج) کرده ام». ﴿۶آیا می‌پندارد که هیچ کس او را ندیده است؟ ﴿۷آیا برای او دو چشم قرار ندادیم، ﴿۸و یک زبان و دو لب؟ ﴿۹و او را به دو راه (خیر و شر) را هنمائی کردیم. ﴿۱۰پس به گردنۀ (سخت) قدم نگذاشت (و نیامد). ﴿۱۱و تو چه می‌دانی که گردنۀ (سخت) چیست؟ ﴿۱۲آزاد کردن برده است. ﴿۱۳یا طعام دادن در روز قحطی (و گرسنگی)، ﴿۱۴یتیمی را از خویشاوندان، ﴿۱۵یا مستمندی خاک نشین را، ﴿۱۶آنگاه از کسانی باشد که ایمان آورده‌اند و یکدیگر را به صبر سفارش کرده‌اند، و یکدیگر را به (محبت و) مهربانی توصیه نموده‌اند. ﴿۱۷اینان اهل سعادتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست راست‌شان داده می‌شوند و به بهشت می‌روند). ﴿۱۸و کسانی‌که به آیات (و نشانه‌های) ما کفر ورزیدند، آنان اهل شقاوتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست چپ‌شان داده می‌شود و به جهنم می‌روند). ﴿۱۹بر آن‌ها (از هر سو) آتشی سر پوشیده است (که راه فرار ندارند). ﴿۲۰.

سوره البلد

سُورَةُ البَلَدِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ١ وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٢ وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ ٣ لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ ٤ أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ ٥ یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا ٦ أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ ٧ أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ ٨ وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ ٩ وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ ١٠ فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ ١١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ ١٢ فَکُّ رَقَبَةٍ ١٣ أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ ١٤ یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ ١٥ أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ ١٦ ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ ١٧ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ ١٨ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَةِ ١٩ عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ ٢٠

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم می‌خورم به این شهر! (یعنى مکه مبارکه) . ﴿1و تو حلال خواهى شد به این شهر [1263]. ﴿2و قسم می‌خورم به زاینده و به هرچه زاده است! [1264]. ﴿3هرآیینه آفریدیم آدمى را در مشقت. ﴿4آیا گمان مى‏کند آدمى که قادر نشود بر وى هیچ‌کس؟ [1265]. ﴿5می‌گوید: خرج کردم بر تو مال تو. ﴿6آیا مى‏پندارد که ندیده است او را هیچ‌کس؟. ﴿7آیا نیافریده‏ایم براى او دو چشم را؟. ﴿8و زبان را و دو لب را؟. ﴿9و دلالت کردیم او را بر دو راه [1266]. ﴿10پس در نیامد به گذرگاه سخت [1267]. ﴿11و چه چیز مطلع ساخت تو را که چیست گذرگاه سخت. ﴿12خلاص کردن برده. ﴿13یا طعام دادن به روز گرسنگى. ﴿14یتیم صاحب قرابت را. ﴿15یا فقیر صاحب خاکسارى را. ﴿16بعد از آن باشد از آنان‌که ایمان آوردند و به یکدیگر وصیت کردند به شکیبایى و به یکدیگر وصیت کردند به شفقت بر [خلق اللّه] .﴿17این جماعت، ایشانند اهل نیک‏بختى. ﴿18و آنان‌که کافر شدند به آیات ما، ایشانند اهل بدبختى. ﴿19بر ایشان آتش گماشته شود از هر جهت گردآورده شده. ﴿20