سورۀ لیل

سورۀ لیل

مکی است؛ ترتیب آن 92؛ شمار آیات آن 21

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١﴾.

به شب سوگند یاد می‌کنم آنگاه که عالم را با سیاهی‌اش زیر پوشش قرار می‌دهد، نور روز را با رنگ خویش تاریک می‌سازد، زمین را با چادرش می‌پوشاند و دنیا را با گلیمش مستور می‌سازد.

﴿وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢﴾.

به روز سوگند یاد می‌کنم آنگاه که با روشنی خویش بر جهان پرتو می‌افگند و دنیا را با نورش منوّر می‌سازد؛ طوری که تاریکی از چهره‌اش پراگنده می‌شود و شب از راهش فرار می‌نماید.

﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣﴾.

و سوگند یاد می‌کنم به آفرینش دو زوج مذکّر و مؤنّت از هر صنف و نوعی از مخلوقات که به وسیله‌اش نسل باقی می‌ماند، حیات استمرار می‌یابد و زندگی دوام می‌پذیرد.

﴿إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤﴾.

به راستی که عملکرد شما در بین هدایت و گمراهی، صلاح و فساد، خوبی و بدی، سخاوت و بخالت، صدق و کذب، عدل وظلم، و حقّ و باطل متفاوت و مختلف است.

﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥﴾.

کسی که مالش را به مصرف رساند و در انفاقش از خداوند عزوجل بترسد؛ بدین‌گونه که از ریا، سمعه، منّت‌گذاشتن و اذیت‌کردن اجتناب نماید؛ یعنی مالش را با جوانمردی عطا کرده، خود را از منت گذاشتن باز داشته و به تقوا دست یافته است.

﴿وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦﴾.

و باور دارد که خداوند عزوجل به عملش پاداش عطا می‌نماید و برایش جزای خیر می‌دهد؛ از این‌رو به منظور رضای خدا عمل می‌کند، خیر او را اراده دارد و وعده‌اش را انتظار می‌کشد.

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧﴾.

به زودی او را به آسان‌ترین، نافع‌ترین و نیکو‌ترین امور توفیق می‌بخشیم، انجام اعمال نیک و کار‌های خیر را برایش آسان می‌سازیم و او را به هر امری که رستگاری‌اش را تضمین کند توجیه می‌نماییم.

﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨﴾.

امّا کسی که مالش را نگه دارد، از پاداش پروردگارش استغنا جوید، با ترک انفاق بخالت ورزد و با بدگمانی به پروردگارش خویشتن را از دریافت مزد محروم گرداند.

﴿وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩﴾.

به پاداش اعمال در روز قیامت تکذیب نماید، از دریافت مزد سعی در امور خیر انکار کند و از اثر انکارش از روز آخرت، اعمال و احوالش زشت و ناپسند گردیده باشد.

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠﴾.

به زودی او را به خواسته‌اش می‌رسانیم و به سوی اعمال بد و افعال بد و افعال ناشایستی که برگزیده توجیه می‌نماییم، طوری که گناه بر او آسان می‌شود؛ چون به خذلان الهی گرفتار آمده است.

﴿وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١﴾.

مال و ثروتش او را از افتادن در آتش و واقع‌شدن در خشم خداوند جبّار باز نمی‌دارد؛ یعنی آنگاه که به دشواریی گرفتار آید، مالی که به آن بخالت ورزیده به دفاعش نمی‌پردازد.

﴿إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢﴾.

هر آینه این بر ذمّۀ ماست که هدایت را برای مردم با فرستادن کتاب‌ها و پیامبران، اقامۀ حجّت و توضیح دلایل بیان داریم تا معذرت از گمراهان برطرف شود.

﴿وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣﴾.

آخرت و دنیا مِلک ماست، در تصرّف ما قرار دارد و خیر دنیا و آخرت بدون اذن و ارادۀ ما به دست نمی‌آید. پس کسانی که بدان مایل اند و تحصیل آن را اراده دارند باید از نزد ما طلب کنند و خواستار شوند.

﴿فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤﴾.

شما را از آتش دوزخ برحذر ساختیم؛ از آتشی که همیشه برافروخته است؛ طوری که بدان طاقت نمی‌شود، دوامدار شعله‌ور است؛ چنان‌که در آن صبر کرده نمی‌شود و هر که سختی عذابش را بشناسد با اختیار تقوا از آن می‌گریزد.

﴿لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥﴾.

هیچ کسی بدان داخل نمی‌شود و در آن ماندگار نمی‌ماند، جز کافر شقاوت‌پیشه‌ای که از هدایت رو‌گردان است، هلاکت را اختیار کرده، از ایمان مانع می‌شود و از شیطان پیروی می‌نماید.

﴿ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦﴾.

آنکه قرآن را تکذیب می‌کند، از فرمان الهی رو می‌گرداند، از رسالت‌ها انکار می‌ورزد، اوامر شریعت را ترک می‌نماید و نواهی را انجام داده است. همچنان به ردّ روایات می‌پردازد و به دین عمل نمی‌نماید.

﴿وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧﴾.

و به زودی از آتش دوزخ و خشم خداوند جبّار کسی دور ساخته می‌شود که دارای تقوا و پرهیزگار بوده با نوری از جانب حق‌تعالی همراه باشد و به امید پاداش الهی به اوامرش عمل کند. همچنان با نور الهی و ترس از عذاب پروردگار از نواهی‌اش اجتناب نماید.

﴿ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ١٨﴾.

آنکه مالش را بدون سمعه و ریا و بدون امتنان و اذیتی در راه خداوند عزوجل به مصرف می‌رساند و در ادای آن اخلاص می‌ورزد تا از گناهان پاک شود و از عیب‌ها پاکیزه گردد.

﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩﴾.

برای هیچ‌کس از مردم بر ذمّه‌اش احسانی نیست که ارادۀ جبران آن را داشته باشد، نیکیی به وی نرسیده که آن را به صاحبش رد نماید، احسانی به او نشده تا پاداش آن را ادا کند، بلکه خاص به منظور رضای پروردگار بوده است.

﴿إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠﴾.

او تنها مالش را برای رضای الله عزوجل و طلب پاداش از آفریدگارش به مصرف رسانده است. امّا حق‌تعالی به این مال نیازی ندارد؛ زیرا او در ذات، عملکرد و قدرش از همه متعالی‌تر است و از بنده که در مقام ادنی قرار دارد چیزی را طلب نمی‌کند. امّا بنده نیازمند پاداش پروردگار خویش است.

﴿وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١﴾.

و سوگند به الله عزوجل که او را با خورسندی در بهشت‌های پر از نعمت در جوار پروردگار کریم، شادمانی همیشگی، پادشاهی بزرگ و جایگاه امنی خوشنود و راضی می‌سازیم.

سوره لیل

سوره لیل

Ayah: 1

وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ

سوگند به شب، هنگامی ‌که [همه چیز را] بپوشانَد،

Ayah: 2

وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ

و سوگند به روز، هنگامی‌ که آشکار شود،

Ayah: 3

وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ

و سوگند به ذاتی که نر و ماده را آفرید،

Ayah: 4

إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ

که یقیناً سعی [و تلاش] شما مختلف [و نیک و بد] است.

Ayah: 5

فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ

و اما کسی‌ که [در راه الله] ببخشد و پرهیزگاری نماید

Ayah: 6

وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ

و [وعدۀ الله و سخنان] نیک را تصدیق کند،

Ayah: 7

فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ

به زودی انجام [کار خیر و] آسانی [= اعمال نیکو و انفاق در راه الله] را برایش آسان می‌کنیم.

Ayah: 8

وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ

و اما کسی‌که بخل ورزد و بی‌نیازی بجوید،

Ayah: 9

وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ

و [وعدۀ الله و سخنانِ] نیک را تکذیب کند،

---

Ayah: 10

فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ

به زودی انجام دشواری [= اعمال شر و پلید] را برایش آسان می‌سازیم [و انجام کار خیر را بر او سخت می‌گردانیم]؛

Ayah: 11

وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ

و در هنگام [مرگ و] ورود به دوزخ، دارایی او سودی به حالش نخواهد داشت.

Ayah: 12

إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ

مسلماً هدایت [بندگان] بر [عهدۀ] ماست.

Ayah: 13

وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ

و محققاً آخرت و دنیا [نیز] از آنِ ماست.

Ayah: 14

فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ

من شما را از آتشی شعله‌ور بیم دادم

Ayah: 15

لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى

که جز بدبخت‌ترین [مردم] در آن نیفتد؛

Ayah: 16

ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ

[همان] کسی ‌که [آیات ما را] تکذیب کرد و روی گرداند

Ayah: 17

وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى

و به زودی پرهیزگارترین [مردم] از آن دور نگه داشته می‌شود.

Ayah: 18

ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ

[همان] کسی‌که مال خود را [در راه الله] می‌بخشد تا [از گناه] پاک شود.

Ayah: 19

وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ

و هیچ کس را به قصد پاداش‌یافتن نعمت نمى‌بخشد؛

Ayah: 20

إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ

مگر [برای] کسبِ رضا [و خشنودی] پروردگار برترش.

Ayah: 21

وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ

و به راستی که [با پاداشِ الله] راضی خواهد شد.

---

Al-Layl

سوره لیل

سُورَةُ اللَّیۡلِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١ وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢ وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣ إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤ فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥ وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧ وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨ وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠ وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١ إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢ وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣ فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤﴾

پبه نام الله بخشندۀ مهربان

سوگند به شب هنگامی‌که (همه چیز را) بپوشاند. ﴿۱﴾و سوگند به روز هنگامی‌که آشکار شود. ﴿۲﴾و سوگند به آنکه نر و ماده را آفرید. ﴿۳﴾که یقیناً سعی (و تلاش) شما مختلف است. ﴿۴﴾پس اما کسی‌که (در راه الله) بخشید و پرهیزگاری کرد. ﴿۵﴾و (سخنان) نیک را تصدیق کرد. ﴿۶﴾پس ما او را برای (راه) آسان توفیق می‌دهیم. ﴿۷﴾و اما کسی‌که بخل ورزید و بی نیازی طلبید. ﴿۸﴾و (نیز سخنان) نیک را تکذیب کرد. ﴿۹﴾پس بزوری او را به (راه) دشوار سوق می‌دهیم. ﴿۱۰﴾و هنگامی‌که سرازیر (جهنم) شود، مالش به حال او سودی نخواهد داشت. ﴿۱۱﴾مسلماً هدایت (و راهنمائی) کردن بر (عهدۀ) ماست. ﴿۱۲﴾و محققاً آخرت و دنیا از آن ماست. ﴿۱۳﴾پس من شما را از آتشی شعله‌ور بیم دادم. ﴿۱۴﴾

﴿لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥ ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦ وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧ ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ ١٨ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠ وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١ ﴾

به آن (آتش کسی) جز بدبخت‌ترین (مردم) در نیفتد ﴿۱۵﴾(همان) کسی‌که (آیات ما را) تکذیب کرد ﴿۱۶﴾و بزودی پرهیزکار‌ترین (مردم) از آن دور داشته می‌شود. ﴿۱۷﴾(همان) کسی‌که مال خود را (در راه الله) می‌بخشد تا پاک شود. ﴿۱۸﴾و هیچ کس را بر او نعمت (و حقی) نیست، تا بخواهد (با انفاق) پاداش دهد. ﴿۱۹﴾مگر (برای) بدست آوردن رضا (و خشنودی) پروردگار برترش. ﴿۲۰﴾و به راستی خشنود خواهد شد. ﴿۲۱﴾

سوره الیل

سُورَةُ اللَّیۡلِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١ وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢ وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣ إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤ فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥ وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧ وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨ وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠ وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١ إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢ وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣ فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤ لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥ ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦ وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧ ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ ١٨ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠ وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١﴾

پبه نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به شب چون بپوشاند!. ﴿1﴾و قسم به روز چون ظاهر شود!. ﴿2﴾و قسم به ذاتى که آفرید نر و ماده را! . ﴿3﴾که هرآیینه سعى شما مختلف است. ﴿4﴾پس اما هر که عطا کرد و پرهیزگارى نمود. ﴿5﴾و باور داشت ملت نیک را. ﴿6﴾پس توفیق دهیم او را براى رسیدن براى آسایش ﴿7﴾و اما هر که بخل کرد و خود را بى‏نیاز شمرد. ﴿8﴾و به دروغ نسبت کرد ملت نیک را. ﴿9﴾پس توفیق دهیم او را براى رسیدن به سراى دشوارى. ﴿10﴾و هیچ دفع نکند از وى مال او وقتى که نگوسار افتد. ﴿11﴾هرآیینه بر ما لازم‏ است راه نمودن او. ﴿12﴾و هرآیینه از آن ماست آن جهان و این جهان. ﴿13﴾پس ترسانیدیم شما را از آتشى که شعله مى‏زند. ﴿14﴾در نیاید به آن آتش، مگر بدبخت‏ترین مردم. ﴿15﴾آن که دروغ شمرد و روى‏گردان شد. ﴿16﴾و یکسو داشته خواهد شد از آن آتش پرهیزگارترین مردم. ﴿17﴾آن که می‌دهد مال خود را تا پاک نفس گردد. ﴿18﴾و نیست هیچ‌کس را نزد او هیچ نعمتى که جزا داده شود. ﴿19﴾لیکن می‌دهد به طلب رضاى پروردگار بزرگوار خود. ﴿20﴾و هرآیینه خوشنود خواهد شد. ﴿21﴾

تفسیر نور: سوره لیل

تفسیر نور:
سوره لیل آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به شب در آن هنگام که ( روی زمین را فرا می‌گیرد ، و همه اشیاء را با تاریکی خود ) می‌پوشاند ( و مردمان و جانداران را به استراحت و سکون می‌کشاند ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَغْشَیا‌ » : فرا می‌گیرد و می‌پوشاند .‏

سوره لیل آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به روز سوگند در آن هنگام که جلوه‌گر و روشن می‌گردد ( و ظلمت شب را می‌راند و مردمان و جانداران را دیگر باره به جنبش و تلاش می‌اندازد ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَجَلَّیا‌ » : روشن و آشکار گردید . جلوه‌گر آمد .‏

سوره لیل آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا خَلَقَ الذَّکَرَ وَالْأُنثَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به آن که نر و ماده را می‌آفریند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الذَّکَرَ وَ الأُنثَیا‌ » : نر و ماده انسانها و حیوانها و گیاهها و همه اشیاء مراد است ( نگا : رعد / 3 ، ذاریات‌ / 49 ، یس‌ / 36 ) .‏

سوره لیل آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏سعی و تلاش شما جوراجور و گوناگون است ( و لذا جزا و سزای شما هم متفاوت و مختلف خواهد بود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَتَّیا‌ » : جمع شَتِیت ، پراکنده . مراد مختلف و متفاوت و از هم جدا است . دسته‌ای نیکوکار و پرهیزگار ، و گروهی بدکردار و ناپرهیزگار ، بعضی مؤمن و صادق ، و برخی کافر و فاسق ، و . . . تلاشهائی برای درم و شکم و لذائذ نفسانی ، و تلاشهائی در راه خدمت به مردمان و رضای یزدان و اجرای اوامر ربّانی . و . . . این آیه بیانگر دو خطّ سیر متمایز و جهت‌گیری متفاوت است و جواب قسم است .‏

سوره لیل آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏کسی که ( در راه خدا دارائی خود را ) بذل و بخشش کند ، و پرهیزگاری پیشه سازد ( و از آفریدگار خویش بهراسد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَعْطَیا » : صرف کرد و داد . خرج و پخش کرد . « إتَّقَیا » : از خدا ترسید . تقوا و پرهیزگاری پیشه کرد .‏

سوره لیل آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور داشته باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْحُسْنَیا » : پاداش خوب خدا که در این جهان بهره مؤمنان می‌گردد ( نگا : زمر / 10 ، نحل‌ / 30 ) و پاداش بهتر خدا که در آن جهان نصیب مسلمانان می‌شود ( نگا : آل‌عمران‌ / 148 ، یونس‌ / 26 ) . خیر مطلقی که خدا آن را خیر می‌داند . یعنی آن کسی که بذل و بخشش می‌کند و پرهیزگاری پیشه می‌سازد و به خوب و خوبی ایمان دارد ، و در یک کلام ، حسنات و سیّئات و فضیلت و رذیلت را همسان نمی‌شمارد ، و بالطبع به پاداش نیکیها و پادافره بدیها معتقد است . ( الْحُسْنَیا ) می‌تواند صفت مشبّهه ، یا صفت تفضیلی باشد .‏

سوره لیل آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مشکلات و موانع را برای او آسان می‌سازیم و در کار خیر توفیقش می‌دهیم و ) او را آماده رفاه و آسایش می‌نمائیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُیَسِّرُهُ » : او را مهیّا و آماده می‌سازیم . « الْیُسْرَیا » : رفاه و آسایش . ساده و آسان . آیه متضمّن دو معنی است : الف - او را آماده برای زندگی خوش و آسوده آخرت می‌سازیم ( نگا : نحل‌ / 97 ) . ب - او را آماده انجام کارهای ساده و آسانی می‌سازیم که پیشتر برای او مشکل و دشوار بود . یعنی در پرتو گام نهادن به راه خدا مشکلات را برایش ساده و در انجام آنها توفیقش می‌دهیم ( نگا : مائده‌ / 16 ، عنکبوت‌ / 69 ) . اصولاً ایمان به معاد و پاداش عظیم الهی ، مشکلات را در نظر انسان سهل و آسان جلوه‌گر می‌سازد و نه تنها مال ، بلکه جان خود را در طبق اخلاص می‌گذارد و از این ایثارگری لذّت می‌برد .‏

سوره لیل آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و امّا کسی که تنگ‌چشمی بکند ( و به بذل و بخشش دارائی در راه خدا دست نیازد ) و خود را بی‌نیاز ( از خدا و توفیق و پاداش دنیوی و اخروی الهی ) بداند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إسْتَغْنَیا » : خود را بی‌نیاز دانست . مراد بی‌نیاز از خدا ، و مدد و یاری دنیوی ، و اجر و پاداش اخروی یزدان جهان است ( نگا : عبس‌ / 5 ) .‏

سوره لیل آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَذَّبَ بِالْحُسْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور نداشته باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْحُسْنَیا » : ( نگا : آیه ششم ) .‏

سوره لیل آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏او را آماده برای سختی و مشقّت ( و زندگی بس مشکل و ناگوار دوزخ ) می‌سازیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْعُسْرَیا » : سختی و مشقّت . شدّت و محنت . خواری ناشی از عدم توفیق در اعمال صالحه ( نگا : المیزان ) . عذاب دوزخ .‏

سوره لیل آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا یُغْنِی عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن هنگام که ( به گور ) پرت می‌گردد ، دارائیش چه سودی به حال او دارد ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا یُغْنِی عَنْهُ » : چه سودی به حال او دارد ؟ سودی به حال او ندارد . واژه ( مَا ) استفهامیّه و برای انکار ، یا حرف نفی است . « تَردَّیا » : پرت گردید . سقوط کرد . مراد سقوط در قبر یا سرنگون شدن به دوزخ است . هلاک شد و مرد .‏

سوره لیل آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ عَلَیْنَا لَلْهُدَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً نشان دادن ( راه هدایت و ضلالت به مردم ) بر عهده ما است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلَیْنَا » : بر ما است . « الْهُدَیا » : رهنمود . راهنمائی . ارائه طریق .‏

سوره لیل آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و قطعاً آخرت و دنیا همه از آن ما است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَلآخِرَةَ وَ الأُولَیا » : آن جهان و این جهان . مقدّم شدن آخرت بر دنیا ، به خاطر اهمّیّت فراوان و مقصود اصلی بودنِ آن است .‏

سوره لیل آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَنذَرْتُکُمْ نَاراً تَلَظَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏من شما را از آتش هولناکی بیم می‌دهم که شعله‌ور می‌شود و زبانه می‌کشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَأَنذَرْتُکُمْ » : فاعل پیغمبر اسلام است که خطاب به کفّار مکّه صحبت می‌فرماید . « تَلَظَّیا » : شعله‌ور می‌شود . زبانه می‌کشد . فعل مضارع است و در اصل ( تَتَلَظَّیا ) است .‏

سوره لیل آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر بدبخت‌ترین ( انسانها ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأَشْقَیا‌ » : بدبخت‌ترین .‏

سوره لیل آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسی که ( حق و حقیقت را دروغ می‌داند و آن را ) تکذیب می‌نماید و ( به آیات آسمانی ) پشت می‌کند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَوَلَّیا » : پشت کرد . رویگردان شد ( نگا : بقره‌ / 205 ، آل‌عمران‌ / 82 ، نجم‌ / 29 ) .‏

سوره لیل آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏ولیکن پرهیزگارترین ( انسانها ) از آن ( آتش هولناک ) به دور داشته خواهد شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأتْقَیا » : پرهیزگارترین .‏

سوره لیل آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی یُؤْتِی مَالَهُ یَتَزَکَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن کسی که دارائی خود را ( در راه خدا خرج می‌کند و ) می‌دهد تا خویشتن را ( به وسیله این کار ، از کثافت بخل ) پاکیزه بدارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَتَزَکَّیا » : خود را پاک می‌دارد و پاکیزه می‌کند . حال یا بدل از فاعل است .‏

سوره لیل آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ کسی بر او حق نعمتی ندارد تا ( بدین وسیله به نعمتش پاسخ گوید و از سوی او آن ) نعمت جزا داده شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تُجْزَیا » : نعمت جزا داده شود . سپاس گفته شود .‏

سوره لیل آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏بلکه تنها هدف او جلب رضای ذات پروردگار بزرگوارش می‌باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إبْتِغَآءَ » : خواستار شدن . طلبیدن . « وَجْهِ » : ذات ( نگا : انعام‌ / 52 ، کهف‌ / 28 ، قصص‌ / 88 ) .‏

سوره لیل آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَسَوْفَ یَرْضَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً ( چنین شخصی ، از کارهائی که کرده است ) راضی خواهد بود و ( از پاداشهائی که از پروردگار خود دریافت می‌دارد ) خوشنود خواهد شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَسَوْفَ یَرْضَیا » : راضی خواهد بود . راضی خواهد شد ( نگا : توبه‌ / 96 ، نجم‌ / 26 ) .‏