تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سوره انشقاق

سُورَةُ الانشِقَاقِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنشَقَّتۡ ١ وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٢ وَإِذَا ٱلۡأَرۡضُ مُدَّتۡ ٣ وَأَلۡقَتۡ مَا فِیهَا وَتَخَلَّتۡ ٤ وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّکَ کَدۡحٗا فَمُلَٰقِیهِ ٦ فَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِیَمِینِهِۦ ٧ فَسَوۡفَ یُحَاسَبُ حِسَابٗا یَسِیرٗا ٨ وَیَنقَلِبُ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورٗا ٩ وَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ وَرَآءَ ظَهۡرِهِۦ ١٠ فَسَوۡفَ یَدۡعُواْ ثُبُورٗا ١١ وَیَصۡلَىٰ سَعِیرًا ١٢ إِنَّهُۥ کَانَ فِیٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورًا ١٣ إِنَّهُۥ ظَنَّ أَن لَّن یَحُورَ ١٤ بَلَىٰٓۚ إِنَّ رَبَّهُۥ کَانَ بِهِۦ بَصِیرٗا ١٥ فَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلشَّفَقِ ١٦ وَٱلَّیۡلِ وَمَا وَسَقَ ١٧ وَٱلۡقَمَرِ إِذَا ٱتَّسَقَ ١٨ لَتَرۡکَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٖ ١٩ فَمَا لَهُمۡ لَا یُؤۡمِنُونَ ٢٠ وَإِذَا قُرِئَ عَلَیۡهِمُ ٱلۡقُرۡءَانُ لَا یَسۡجُدُونَۤ۩ ٢١ بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ یُکَذِّبُونَ ٢٢ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا یُوعُونَ ٢٣ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ٢٤ إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ أَجۡرٌ غَیۡرُ مَمۡنُونِۢ ٢٥

به نام الله بخشندۀ مهربان

هنگامی‌که آسمان شکافته شود. ﴿۱و به (فرمان) پروردگارش گوش دهد (و تسلیم شود) و سزاوار است (که چنین کند). ﴿۲و هنگامی‌که زمین گسترده (و هموار) شود. ﴿۳و هر چه را درون خود دارد بیرون ریزد، و تهی گردد، ﴿۴و به (فرمان) پروردگارش گوش دهد (و تسلیم شود). و سزاوار است (که چنین کند). ﴿۵ای انسان! بی‌گمان تو در راه (رسیدن به) پروردگارت سخت تلاش و کوشش می‌کنی، پس او را ملاقات خواهی کرد. ﴿۶پس اما کسی‌که نامۀ (اعمالش) به دست راستش داده شود، ﴿۷بزودی به حسابی آسان، محاسبه می‌شود. ﴿۸و شاد و مسرور به سوی خانواده‌اش باز می‌گردد. ﴿۹و اما کسی‌که نامۀ (اعمالش) از پشت سرش به او داده شود. ﴿۱۰پس بزودی (مرگ و) نابودی را می‌طلبند. ﴿۱۱و به (آتش) جهنم شعله‌ور در آید. ﴿۱۲بی‌گمان او در (دنیا) میان خانوادۀ خود شادمان بود. ﴿۱۳به راستی او گمان می‌کرد هرگز باز نخواهد گشت. ﴿۱۴آری، همانا پروردگارش (نسبت) به او بینا بود. ﴿۱۵پس به شفق سوگند می‌خورم. ﴿۱۶و سوگند به شب و آنچه را فرو می‌پوشد. ﴿۱۷و سوگند به ماه چون (فروغش) کامل شود. ﴿۱۸که شما پیوسته از حالی به حال دیگر (منتقل) می‌شوید. ﴿۱۹پس آنان را چه شده که ایمان نمی‌آورند؟ ﴿۲۰و هنگامی‌که قرآن بر آن‌ها تلاوت شود سجده نمی‌کنند؟ ﴿۲۱بلکه کسانی‌که کافر شدند، پیوسته (آیات الهی را) تکذیب می‌کنند. ﴿۲۲و الله به آنچه در دل پنهان می‌دارند دانا‌تر است. ﴿۲۳پس (ای پیامبر) آنان را به عذابی دردناک بشارت ده. ﴿۲۴مگر کسانی‌که ایمان آوردنده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، که برای آن‌ها پاداشی قطع نشدنی است. ﴿۲۵.

سوره بروج

سُورَةُ البُرُوجِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡبُرُوجِ ١ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡمَوۡعُودِ ٢ وَشَاهِدٖ وَمَشۡهُودٖ ٣ قُتِلَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأُخۡدُودِ ٤ ٱلنَّارِ ذَاتِ ٱلۡوَقُودِ ٥ إِذۡ هُمۡ عَلَیۡهَا قُعُودٞ ٦ وَهُمۡ عَلَىٰ مَا یَفۡعَلُونَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ شُهُودٞ ٧ وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن یُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ ٱلۡعَزِیزِ ٱلۡحَمِیدِ ٨ ٱلَّذِی لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ٩ إِنَّ ٱلَّذِینَ فَتَنُواْ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَتُوبُواْ فَلَهُمۡ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمۡ عَذَابُ ٱلۡحَرِیقِ ١٠ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡکَبِیرُ ١١ إِنَّ بَطۡشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ١٢ إِنَّهُۥ هُوَ یُبۡدِئُ وَیُعِیدُ ١٣ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ ١٤ ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِیدُ ١٥ فَعَّالٞ لِّمَا یُرِیدُ ١٦ هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡجُنُودِ ١٧ فِرۡعَوۡنَ وَثَمُودَ ١٨ بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فِی تَکۡذِیبٖ ١٩ وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِیطُۢ ٢٠ بَلۡ هُوَ قُرۡءَانٞ مَّجِیدٞ ٢١ فِی لَوۡحٖ مَّحۡفُوظِۢ ٢٢

به نام الله بخشندۀ مهربان

قسم به آسمان که دارندۀ برجها است. ﴿۱و سوگند به روز موعود (= روز قیامت). ﴿۲و سوگند به. شاهد (= روز جمعه) و «مشهود» (= روز عرفه). ﴿۳اصحاب اخدود (= خندق داران) به هلاکت (و نابودی) رسیدند. ﴿۴(خندق‌های) افروخته از هیزم‌های بسیار. ﴿۵هنگامی‌که بر (کنارۀ) آن نشسته بودند. ﴿۶و آنان آنچه را با مؤمنان انجام می‌دادند تماشا می‌کردند. ﴿۷و هیچ ایرادی از آنان نگرفتند، جز اینکه به الله پیروزمند ستوده ایمان آورده بودند. ﴿۸(همان) کسی‌که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آن اوست، و الله و بر همه چیز گواه است. ﴿۹به راستی کسانی‌که مردان مومن را و زنان مؤمنه را شکنجه (و آزار) دادند، سپس توبه نکردند، پس برای آن‌ها عذاب جهنم است، و برایشان عذاب (آتش) سوزان است. ﴿۱۰همانا برای کسانی‌که ایمان آوردند و کار‌های شایسته کردند، باغ‌هایی (از بهشت) است که نهر‌ها زیر (درختان) آن جاری است، و این کامیابابی بزرگ است. ﴿۱۱به راستی (مجازات و) فرو گرفتن پروردگارت سخت است. ﴿۱۲همانا اوست که (آفرینش را) آغاز می‌کند و دوباره (بعد از مرگ) باز می‌گرداند. ﴿۱۳و او آمرزندۀ دوستدار است. ﴿۱۴صاحب عرش مجید است. ﴿۱۵آنچه را بخواهد انجام می‌دهد. ﴿۱۶(ای پیامبر) آیا داستان لشکر‌ها به تو رسیده است، ﴿۱۷(لشکریان) فرعون و (قوم) ثمود؟! ﴿۱۸بلکه کسانی‌که کافر شدند پیوسته در تکذیب (حق) هستند. ﴿۱۹و الله از هر سو بر آن‌ها احاطه دارد. ﴿۲۰بلکه این قرآن مجید است. ﴿۲۱که در لوح محفوظ (نگاشته شده) است. ﴿۲۲.

سوره طارق

سُورَةُ الطَّارِقِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلسَّمَآءِ وَٱلطَّارِقِ ١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلطَّارِقُ ٢ ٱلنَّجۡمُ ٱلثَّاقِبُ ٣ إِن کُلُّ نَفۡسٖ لَّمَّا عَلَیۡهَا حَافِظٞ ٤ فَلۡیَنظُرِ ٱلۡإِنسَٰنُ مِمَّ خُلِقَ ٥ خُلِقَ مِن مَّآءٖ دَافِقٖ ٦ یَخۡرُجُ مِنۢ بَیۡنِ ٱلصُّلۡبِ وَٱلتَّرَآئِبِ ٧ إِنَّهُۥ عَلَىٰ رَجۡعِهِۦ لَقَادِرٞ ٨ یَوۡمَ تُبۡلَى ٱلسَّرَآئِرُ ٩ فَمَا لَهُۥ مِن قُوَّةٖ وَلَا نَاصِرٖ ١٠ وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلرَّجۡعِ ١١ وَٱلۡأَرۡضِ ذَاتِ ٱلصَّدۡعِ ١٢ إِنَّهُۥ لَقَوۡلٞ فَصۡلٞ ١٣ وَمَا هُوَ بِٱلۡهَزۡلِ ١٤ إِنَّهُمۡ یَکِیدُونَ کَیۡدٗا ١٥ وَأَکِیدُ کَیۡدٗا ١٦ فَمَهِّلِ ٱلۡکَٰفِرِینَ أَمۡهِلۡهُمۡ رُوَیۡدَۢا ١٧

به نام الله بخشندۀ مهربان

سوگند به آسمان و سوگند به طارق (= آنچه در شب آید). ﴿۱و تو چه می‌دانی طارق چیست؟ ﴿۲(همان) ستارۀ در خشان است. ﴿۳هیچ کس نیست مگر آنکه بر او نگهبان و محافظی (از فرشتگان) است. ﴿۴پس انسان باید بنگرد که از چه چیز آفریده شده است. ﴿۵از یک آب جهنده آفریده شده است. ﴿۶که از میان پشت (مرد) و سینۀ (زن) بیرون می‌آید. ﴿۷بی‌گمان او (= الله) بر بازگردانیدن او (پس از مرگ) قادر است. ﴿۸روزی‌که نهآن‌ها آشکار می‌شود. ﴿۹پس او را هیچ نیرو و یاوری نیست. ﴿۱۰سوگند به آسمان پر باران. ﴿۱۱و سوگند به زمین پر شکاف. ﴿۱۲بی‌گمان این (قرآن) سخن جدا کنندۀ حق از باطل است. ﴿۱۳و آن (سخن) هزل و بیهوده نیست. ﴿۱۴بی‌گمان آن‌ها پیوسته حیله و نیرتگ می‌کنند. ﴿۱۵و من (هم) حیله (و تدبیر) می‌کنم. ﴿۱۶پس کافران را مهلت بده، اندکی آنان را رها کن. ﴿۱۷

سوره اعلی

سُورَةُ الأَعۡلَىٰ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّکَ ٱلۡأَعۡلَى ١ ٱلَّذِی خَلَقَ فَسَوَّىٰ ٢ وَٱلَّذِی قَدَّرَ فَهَدَىٰ ٣ وَٱلَّذِیٓ أَخۡرَجَ ٱلۡمَرۡعَىٰ ٤ فَجَعَلَهُۥ غُثَآءً أَحۡوَىٰ ٥ سَنُقۡرِئُکَ فَلَا تَنسَىٰٓ ٦ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّهُۥ یَعۡلَمُ ٱلۡجَهۡرَ وَمَا یَخۡفَىٰ ٧ وَنُیَسِّرُکَ لِلۡیُسۡرَىٰ ٨ فَذَکِّرۡ إِن نَّفَعَتِ ٱلذِّکۡرَىٰ ٩ سَیَذَّکَّرُ مَن یَخۡشَىٰ ١٠ وَیَتَجَنَّبُهَا ٱلۡأَشۡقَى ١١ ٱلَّذِی یَصۡلَى ٱلنَّارَ ٱلۡکُبۡرَىٰ ١٢ ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحۡیَىٰ ١٣ قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَکَّىٰ ١٤ وَذَکَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ١٥

به نام الله بخشندۀ مهربان

نام پروردگار بلند مرتبه‌ات را به پاکی یاد کن. ﴿۱(همان) که آفرید پس درست و استوار ساخت. ﴿۲و (همان) کسی‌که اندازه گیری کرد پس هدایت نمود. ﴿۳و (آن) کسی‌که چراگاه را رویانید. ﴿۴سپس آن را خشک و سیاه گردانید. ﴿۵ما بزودی (قرآن را) بر تو می‌خوانیم، پس هرگز فراموش نخواهی کرد. ﴿۶مگر آنچه را که الله بخواهد، همانا او آشکار و نهان را می‌داند. ﴿۷و ما تو را برای (راه) آسان توفیق می‌دهیم. ﴿۸پس اگر پند مفید باشد، پند ده. ﴿۹بزودوی کسی‌که (از الله) می‌ترسد، پند می‌پذیرد. ﴿۱۰و بدبخت‌ترین (مردم) از آن دوری می‌گزیند. ﴿۱۱(همان) کسی‌که در آتش بزرگ (جهنم) در خواهد آمد. ﴿۱۲سپس در آن (آتش) نه می‌میرد و نه زنده می‌ماند. ﴿۱۳یقیناً کسی‌که خود را پاک (و تزکیه) کند، رستگار شد. ﴿۱۴و (نیز کسی که) نام پروردگارش را یادکرد پس نماز گزارد. ﴿۱۵

﴿بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَیَوٰةَ ٱلدُّنۡیَا ١٦ وَٱلۡأٓخِرَةُ خَیۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ ١٧ إِنَّ هَٰذَا لَفِی ٱلصُّحُفِ ٱلۡأُولَىٰ ١٨ صُحُفِ إِبۡرَٰهِیمَ وَمُوسَىٰ ١٩

بلکه شما (مردم) زندگی دنیا را (بر آخرت) ترجیح می‌دهید. ﴿۱۶در حالی‌که آخرت بهتر و پایند‌تر است. ﴿۱۷به راستی این (فحوا) در صحیفه‌های پیشین (نیز) بود. ﴿۱۸صحیفه‌های ابراهیم و موسی.﴿۱۹.

سوره بلد

سُورَةُ البَلَدِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ١ وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٢ وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ ٣ لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ ٤ أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ ٥ یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا ٦ أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ ٧ أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ ٨ وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ ٩ وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ ١٠ فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ ١١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ ١٢ فَکُّ رَقَبَةٍ ١٣ أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ ١٤ یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ ١٥ أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ ١٦ ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ ١٧ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ ١٨ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَةِ ١٩ عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ ٢٠

به نام الله بخشندۀ مهربان

سوگند به این شهر (مکه). ﴿۱و تو در این شهر ساکنی (و جنگ در این شهر برای تو حلال خواهد شد). ﴿۲و سوگند به پدر (= آدم) و فرزندانش. ﴿۳یقیناً ما انسان را در رنج آفریدیم. ﴿۴آیا او گمان می‌کند هیچ کس بر او (توانا و) قادر نیست؟ ﴿۵می‌گوید: «مال زیادی را تباه (و خرج) کرده ام». ﴿۶آیا می‌پندارد که هیچ کس او را ندیده است؟ ﴿۷آیا برای او دو چشم قرار ندادیم، ﴿۸و یک زبان و دو لب؟ ﴿۹و او را به دو راه (خیر و شر) را هنمائی کردیم. ﴿۱۰پس به گردنۀ (سخت) قدم نگذاشت (و نیامد). ﴿۱۱و تو چه می‌دانی که گردنۀ (سخت) چیست؟ ﴿۱۲آزاد کردن برده است. ﴿۱۳یا طعام دادن در روز قحطی (و گرسنگی)، ﴿۱۴یتیمی را از خویشاوندان، ﴿۱۵یا مستمندی خاک نشین را، ﴿۱۶آنگاه از کسانی باشد که ایمان آورده‌اند و یکدیگر را به صبر سفارش کرده‌اند، و یکدیگر را به (محبت و) مهربانی توصیه نموده‌اند. ﴿۱۷اینان اهل سعادتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست راست‌شان داده می‌شوند و به بهشت می‌روند). ﴿۱۸و کسانی‌که به آیات (و نشانه‌های) ما کفر ورزیدند، آنان اهل شقاوتند (که نامۀ اعمال‌شان به دست چپ‌شان داده می‌شود و به جهنم می‌روند). ﴿۱۹بر آن‌ها (از هر سو) آتشی سر پوشیده است (که راه فرار ندارند). ﴿۲۰.