سورۀ بیّنه

سورۀ بیّنه

مدنی است؛ ترتیب آن 98؛ شمار آیات آن 8

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لَمۡ یَکُنِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِکِینَ مُنفَکِّینَ حَتَّىٰ تَأۡتِیَهُمُ ٱلۡبَیِّنَةُ١﴾.

اهل کتاب و مشرکان کفر‌شان را ترک نمی‌کنند تا نشانه‌ای را برای آنان بیاوری که در کتاب‌های‌شان ذکر شده و بدان وعده صورت گرفته است.

﴿رَسُولٞ مِّنَ ٱللَّهِ یَتۡلُواْ صُحُفٗا مُّطَهَّرَةٗ ٢﴾.

این نشانه و علامه، بعثت پیامبر خاتم حضرت محمّد صلی الله علیه و آله و سلم است که قرآن کریم را می‌خواند؛ کتابی را که در صحیفه‌ها نوشته شده و از ناپاکی و پلیدی منزّه و پاکیزه است.

﴿فِیهَا کُتُبٞ قَیِّمَةٞ ٣﴾.

در صفحات این کتاب خبر‌های راستین، احکام عادلانه، فرمان‌های نافع، قصّه‌های مفید و برنامه‌های بزرگواری است که به سوی حقّانیت، فضیلت و هدایت رهنمایی می‌نماید.

﴿وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَیِّنَةُ ٤﴾.

اهل کتاب دربارۀ درستی نبوّت محمّد صلی الله علیه و آله و سلم اختلاف نورزیدند، مگر به سبب اینکه بعد از بعثت آنحضرت، حسد و بغاوت آنان را بدین امر کشاند؛ زیرا نخست همه مطابق هدایت کتاب‌های خویش بر این اتّفاق داشتند که آنحضرت پیامبر الهی است و از نزد خداوند عزوجل آمده است، اما بعد از آن انکار ورزیدند و درباره‌اش اختلاف کردند.

﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ حُنَفَآءَ وَیُقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُواْ ٱلزَّکَوٰةَۚ وَذَٰلِکَ دِینُ ٱلۡقَیِّمَةِ ٥﴾.

توسط کتاب‌ها و پیامبران خود به چیزی جز عبادت مخلصانۀ خداوند عزوجل برگشت از شرک، اقامۀ نماز و ادای زکات مأمور نشده بودند. آری! این‌ها اساس دین همه پیامبران الهی است و احکام دینی است که حق‌تعالی جز آن را از کسی نمی‌پذیرد.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَٰلِدِینَ فِیهَآۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ شَرُّ ٱلۡبَرِیَّةِ ٦﴾.

به راستی که جایگاه یهودیان، نصرانیان و مشرکانی که کافر شدند آتش دوزخ است که در‌ آن همیشه ماندگار خواهند بود. آنان بیشتر از همه مردم، اعمال بد و گناهان بزرگی را انجام دادند؛ زیرا قرآن را تکذیب نمودند، از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انکار کردند و با حق جنگیدند.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ خَیۡرُ ٱلۡبَرِیَّةِ ٧﴾.

امّا کسانی که به خداوند عزوجل ایمان آوردند و با اخلاصمندی و اتّباع، عمل‌های شایسته انجام دادند بهترین و برگزیده‌ترین مخلوقات می‌باشند؛ زیرا فرمان حق‌تعالی را عملی کردند، از نواهی‌اش اجتناب نمودند، از پیامبرش پیروی داشتند و به هدایتش رهنمون شدند.

﴿جَزَآؤُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِکَ لِمَنۡ خَشِیَ رَبَّهُۥ ٨﴾.

پاداش‌شان در نزد خداوند عزوجل و در روز قیامت، بهشت‌های جاودان نهایت زیبا و پسندیده‌ای است که از زیر درختانش جوی‌ها جاری است، در جایگاه راستین و مقام امن و سلامتی قرار دارند و از نعمت‌های ماندگار و رستگاری بزرگی برخوردار‌اند. علاوه بر این نعمت‌ها، رضوان پروردگار کریم و خداوند رحمن و رحیم برای‌شان میسّر است؛ طوری که اعمال‌شان را قبول می‌کند و کرامتش را بر ایشان فراوان می‌سازد. ایشان نیز در برابر این نعمت‌ها از اوتعالی راضی می‌شوند و این جزای کسانی است که با انجام اوامر و اجتناب از نواهی از مولای خویش بترسند.

سوره بینه

سُورَةُ البَیِّنَةِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لَمۡ یَکُنِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِکِینَ مُنفَکِّینَ حَتَّىٰ تَأۡتِیَهُمُ ٱلۡبَیِّنَةُ ١ رَسُولٞ مِّنَ ٱللَّهِ یَتۡلُواْ صُحُفٗا مُّطَهَّرَةٗ ٢ فِیهَا کُتُبٞ قَیِّمَةٞ ٣ وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَیِّنَةُ ٤ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ حُنَفَآءَ وَیُقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُواْ ٱلزَّکَوٰةَۚ وَذَٰلِکَ دِینُ ٱلۡقَیِّمَةِ ٥ إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ وَٱلۡمُشۡرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَٰلِدِینَ فِیهَآۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ شَرُّ ٱلۡبَرِیَّةِ ٦ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِکَ هُمۡ خَیۡرُ ٱلۡبَرِیَّةِ ٧جَزَآؤُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِکَ لِمَنۡ خَشِیَ رَبَّهُۥ ٨ ﴾

به نام الله بخشندۀ مهربان

کسانی‌که کافر شدن از اهل کتاب و مشرکان، (از آیین کفر) دست بردار نبودند تا اینکه برای آن‌ها دلیل روشنی بیاید. ﴿۱﴾پیامبری از سوی الله (بیاید) که صحیفه‌های پاک را بخواند. ﴿۲﴾و در آن (صحیفه‌ها) نوشته.‌هایی استوار (و درست) است. ﴿۳﴾و کسانی‌که به آنان کتاب داده شد (از یهود و نصاری) پراکنده نشدند (و اختلاف نکردند) مگر بعد از آنکه دلیل روشن برای آن‌ها آمد. ﴿۴﴾و آنان فرمان نیافتند جز اینکه الله را بپرستند در حالی‌که دین خود رابرای او خالص گردانند (و از شرک و بت برستی) به توحید (و دین ابراهیم) روی آورند. و نماز را بر پا دارند و زکات را بپردازند، و این است آیین راستین و مستقیم. ﴿۵﴾بی‌گمان کسانی‌که کافر شدند از اهل کتاب و مشرکان، در آتش جهنم اند که درآن جاودانه خواهند ماند، آنان بدترین آفریدگان هستند. ﴿۶﴾همانا کسانی‌که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، آن‌ها بهترین آفریدگان هستند.﴿۷﴾پاداش آن‌ها نزد پروردگار‌شان باغ‌های (بهشت) جاویدان است که نهر‌ها از زیر (درختان) آن جاری است، همیشه در آن خواهند ماند، الله از آن‌ها خشنود است، و آن‌ها (نیز) از او خشنودند، و این (مقام و پاداش) برای کسی است که از پروردگارش بترسد. ﴿۸﴾.

تفسیر نور: سوره بینة

تفسیر نور:
سوره بینة آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ مُنفَکِّینَ حَتَّى تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کافران اهل کتاب ، و مشرکان ، تا زمانی که حجّت بدیشان نرسد ( و برابر سنّت الهی با آنان اتمام حجّت نگردد ) به حال خود رها نمی‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ » : مراد همه کسانی است که از پیروان انبیاء بوده ولیکن بر اثر فاصله زیاد زمانی از آئین آسمانی منحرف شده‌اند و به کفر و شرک افتاده‌اند . واژه ( مِنْ ) برای بیان است . « الْمُشْرِکِینَ » : مراد همه کسانی است که بت یا آتش و مانند اینها را پرستیده‌اند و کتاب الهی هم نداشته‌اند . « مُنفَکِّینَ » : به حال خود رهاشدگان ( نگا : المصحف المیسّر ) . یعنی کسانی که خدا پیغمبری برای ایشان نفرستاده باشد و به سوی حق و حقیقت رهنمودشان نکرده باشد . « حَتّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ » : تا زمانی که حجّت بدیشان برسد . مگر این که حجّت بدیشان برسد . یعنی حتماً خدا پیغمبری را برای آنان می‌فرستد و بدین وسیله با ایشان اتمام حجّت می‌کند ( نگا : طه‌ / 133 و 134 ) . « الْبَیِّنَةُ‌ » : حجّت و برهان . در اینجا مراد پیغمبری از پیغمبرانی است که مشعل آئین آسمانی را فرا راه کاروان بشری می‌دارد ( نگا : المصحف المیسّر . پرتوی از قرآن ) .‏

سوره بینة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُو صُحُفاً مُّطَهَّرَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( و آن حجّت ) ، پیغمبری از سوی خدا است که کتابهای پاک ( الهی ) را ( بر آنان ) می‌خواند ( و قوانین و احکام آسمانی را بدیشان می‌رساند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَتْلُو » : می‌خواند . در رسم‌الخطّ قرآنی ، الف زائدی در آخر دارد . « صُحُفاً » : جمع صحیفه . اوراق . کتابها ( نگا : طه‌ / 133 ، عبس‌ / 13 ) . « مُطَهَّرَةً » : پاک از باطل و تحریف .‏

سوره بینة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنها نوشته‌های راست و درست و پرارزش و والائی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کُتُبٌ » : جمع کِتاب . به معنی مکتوب ، نوشته‌ها ( نگا : انبیاء / 104 ) . « قَیِّمَةٌ » : درست . پرارزش ( نگا : توبه‌ / 36 ، یوسف‌ / 40 ، کهف‌ / 2 ) .‏

سوره بینة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَیِّنَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اهل کتاب پراکنده نشده‌اند ( و گروه گروه و دسته دسته نگشته‌اند ) مگر آن زمانی که پیغمبری به پیش ایشان آمده است ( و دستورات خدا را بدیشان رسانده است . آن وقت کم‌کم دچار تفرّق و اختلاف شده‌اند و فروع و مذاهبی را در دین خدا پدیدار کرده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا تَفَرَّقَ . . . » : ( نگا : بقره‌ / 213 و 253 ، آل‌عمران‌ / 19 ، یونس‌ / 93 ، شوری‌ / 13 - 15 ) . مراد این است که هر وقت پیغمبری از پیغمبران برای رهنمود مردمان آمده است ، انقلابی در میان انسانها پدیدار کرده است . خاصیت انقلاب هم جداسازی صف‌های حقگرایان و باطلگرایان ، و پدیدآوردن دسته‌ها و گروههای مختلف مؤمنان و منافقان و دشمنان هدف انقلاب است . در میان مؤمنان به انقلاب هم به تدریج خطها پدیدار می‌شود که تنها خطی از آنها در راستای آرمان راستین است و بس . انسان عاقل باید سعی کند که دنباله‌رو آن خط بوده و جان و مال را بر سر آن نهد .‏

سوره بینة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیُقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در حالی که جز این بدیشان دستور داده نشده است که مخلصانه و حقگرایانه خدای را بپرستند و تنها شریعت او را آئین ( خود ) بدانند ، و نماز را چنان که باید بخوانند ، و زکات را ( به تمام و کمال ) بپردازند . آئین راستین و ارزشمند این است و بس .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ مَآ أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اللهَ » : حرف واو ، حالیّه است . حرف ( لِ ) به معنی ( أَنْ ) است ، و تقدیر چنین است : إِلاّ بِأَنْ یَعْبُدُوا اللهَ . « مُخْلِصِینَ » : مخلصانه ( نگا : اعراف‌ / 29 ، یونس‌ / 22 ، عنکبوت‌ / 65 ) . « حُنَفَآءَ » : حقگرایانه ( نگا : حجّ‌ / 31 ) . « مُخْلِصِینَ . . . حُنَفَآءَ » : حال اوّل و دوم ضمیر فاعلی ( و ) هستند . « دِینُ الْقَیِّمَةِ » : آئین راست و درست . دین ارزشمند . اضافه موصوف به صفت است . مانند مسجدالجامع ، مسجدالحرام ، دارالآخره ( نگا : یوسف‌ / 109 ، نحل‌ / 30 ) ، عذاب الحریق ( نگا : آل‌عمران‌ / 181 ، انفال‌ / 50 ) . ذکر ( ه ) برای مبالغه است ( نگا : روح‌البیان . روح‌المعانی ) .‏

سوره بینة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أُوْلَئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً کافرانِ اهل کتاب ، و مشرکان ، جاودانه در میان آتش دوزخ خواهند ماند ! آنان بدون شک بدترین انسانها هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ کَفَرُوا . . . الْمُشْرِکِینَ » : مراد کافران اهل کتاب و مشرکان سراسر تاریخ بشریّت است . « شَرُّ » : بدترین . « الْبَرِیَّةِ » : انسانها .‏

سوره بینة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بی‌گمان کسانی که مؤمنند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند ، آنان مسلّماً خوبترین انسانها هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَیْرُ » : بهترین . خوبترین . مراد ایمانداران پرهیزگار و نیکوکار سراسر تاریخ بشریّت است .‏

سوره بینة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً رَّضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پاداش آنان در پیشگاه پروردگارشان باغهای بهشتی است که جای ماندگاری است و رودبارها در زیر ( کاخها و درختهای ) آن روان است . جاودانه برای همیشه در آنجا خواهند ماند . خدا از ایشان راضی و ایشان هم از خدا خوشنودند ! این ( همه نعمت و خوشی ) از آنِ کسی خواهد بود که از پروردگار خویش بهراسد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَدْنٍ » : اقامت . ماندن ( نگا : توبه‌ / 72 ، رعد / 23 ، نحل‌ / 31 ) . « رَضِیَ اللهُ . . . » : رضایت خدا به خاطر فرمانبرداری و نیکوکاری مؤمنان از خدا ، در حقیقت رضایت از اجر و پاداش و انعام و الطاف بی‌حدّ و حصر خدا است که بسی بالاتر از خیال و دورتر از انتظار ایشان است .‏