ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
سوره لقمان
الٓمٓ
الم [= الف. لام. میم].
تِلۡکَ ءَایَٰتُ ٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡحَکِیمِ
این آیات کتاب حکیم است.
هُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّلۡمُحۡسِنِینَ
[که] هدایت و رحمتی برای نیکوکاران است.
ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰةَ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ یُوقِنُونَ
همان کسانی که نماز برپا میدارند و زکات میپردازند و به آخرت یقین دارند.
أُوْلَـٰٓئِکَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
آنان از جانب پروردگارشان از هدایتی برخوردارند و آنان قطعاً رستگارند.
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یَشۡتَرِی لَهۡوَ ٱلۡحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِ بِغَیۡرِ عِلۡمٖ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًاۚ أُوْلَـٰٓئِکَ لَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِینٞ
و در میان مردم کسی هست که در پیِ سخن یاوه است تا [دیگران را] از راهِ الله گمراه سازد و آن [آیات روشنگر] را به تمسخر میگیرد. آنان [که رفتارشان چنین است] عذابی خفتبار [در پیش] دارند.
وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَیۡهِ ءَایَٰتُنَا وَلَّىٰ مُسۡتَکۡبِرٗا کَأَن لَّمۡ یَسۡمَعۡهَا کَأَنَّ فِیٓ أُذُنَیۡهِ وَقۡرٗاۖ فَبَشِّرۡهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ
و هنگامی که آیات ما بر او خوانده میشود، متکبرانه روی میگردانَد؛ گویی آن را نشنیده [و] گویی در گوشهایش سنگینی است؛ او را به عذابی دردناک بشارت ده.
إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّـٰتُ ٱلنَّعِیمِ
بیتردید، کسانی که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته انجام دادهاند، باغهای پرنعمت [بهشت] برایشان است.
خَٰلِدِینَ فِیهَاۖ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٗاۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ
در آنجا جاودانند. وعدۀ الله راست است و او تعالی شکستناپذیرِ حکیم است.
خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ بِغَیۡرِ عَمَدٖ تَرَوۡنَهَاۖ وَأَلۡقَىٰ فِی ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمۡ وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَآبَّةٖۚ وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوۡجٖ کَرِیمٍ
چنان که میبینید، [الله] آسمانها را بدون ستون آفرید و کوههای استوار [و محکمی] در زمین پِی افکند تا [زمین] شما را نلرزانَد و از هر گونه جنبندهای در آن پراکنده ساخت و آبی از آسمان فرستادیم و از هر گونه [گیاه زیبا و] سودمندى در آن رویاندیم.
هَٰذَا خَلۡقُ ٱللَّهِ فَأَرُونِی مَاذَا خَلَقَ ٱلَّذِینَ مِن دُونِهِۦۚ بَلِ ٱلظَّـٰلِمُونَ فِی ضَلَٰلٖ مُّبِینٖ
این آفرینشِ الله است؛ اینک [ای مشرکان،] به من نشان دهید کسانی که غیر از او هستند [و شما آنها را عبادت میکنید] چه آفریدهاند؟ بلکه ستمکاران [مشرک] در گمراهی آشکارند.
وَلَقَدۡ ءَاتَیۡنَا لُقۡمَٰنَ ٱلۡحِکۡمَةَ أَنِ ٱشۡکُرۡ لِلَّهِۚ وَمَن یَشۡکُرۡ فَإِنَّمَا یَشۡکُرُ لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٞ
به راستی، ما دانش [فهم دین و تدبیر زندگی] به لقمان بخشیدیم [و به او گفتیم]: «شکر الله را به جای آور؛ و هر کس شکر گزارد، تنها به سود خویش شکر گزارده است؛ و هر کس ناسپاسی کند، [بداند که] بیتردید، الله بینیازِ ستوده است.
وَإِذۡ قَالَ لُقۡمَٰنُ لِٱبۡنِهِۦ وَهُوَ یَعِظُهُۥ یَٰبُنَیَّ لَا تُشۡرِکۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّ ٱلشِّرۡکَ لَظُلۡمٌ عَظِیمٞ
و [یاد کن از] آنگاه که لقمان به پسرش [چنین] پند میداد: «پسرم، به الله شرک نیاور [و کسی یا چیزی را همتایش قرار نده؛ چرا که] یقیناً شرک، ستم بزرگی است».
وَوَصَّیۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَیۡهِ حَمَلَتۡهُ أُمُّهُۥ وَهۡنًا عَلَىٰ وَهۡنٖ وَفِصَٰلُهُۥ فِی عَامَیۡنِ أَنِ ٱشۡکُرۡ لِی وَلِوَٰلِدَیۡکَ إِلَیَّ ٱلۡمَصِیرُ
ما انسان را [دربارۀ نیکویی] به پدر و مادرش سفارش کردیم [از آن رو که] مادرش او را با سستی [و ضعفِ] روزافزون باردار شد و [دوران شیرخوارگی و] بازگرفتنش از شیر دو سال به طول میانجامد. [به او گفتیم] که: «شُکرِ من و پدر و مادرت را به جای آور [که] بازگشت [همه] به سوی من است.
وَإِن جَٰهَدَاکَ عَلَىٰٓ أَن تُشۡرِکَ بِی مَا لَیۡسَ لَکَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَاۖ وَصَاحِبۡهُمَا فِی ٱلدُّنۡیَا مَعۡرُوفٗاۖ وَٱتَّبِعۡ سَبِیلَ مَنۡ أَنَابَ إِلَیَّۚ ثُمَّ إِلَیَّ مَرۡجِعُکُمۡ فَأُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
و اگر آن دو [مشرک باشند و] تلاش کنند تو چیزی را شریک من قرار دهی که نسبت به آن دانشی نداری، [در این صورت] از آنها اطاعت نکن و[لی] در دنیا با آنان به شایستگی [و نیکویی] رفتار کن و از راه کسی پیروی کن که [موحدانه] به سوی من بازآمده است؛ آنگاه بازگشتتان به سوی من است و شما را از آنچه انجام میدادید آگاه میکنم».
یَٰبُنَیَّ إِنَّهَآ إِن تَکُ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٖ فَتَکُن فِی صَخۡرَةٍ أَوۡ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَوۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ یَأۡتِ بِهَا ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٞ
[لقمان گفت:] «پسرم، اگر [عمل نیک یا بد] همسنگِ دانۀ خردل باشد و درون تختهسنگی یا در [گوشهای از] آسمانها یا در زمین [نهفته] باشد، الله آن را [روز قیامت به حساب] میآورد. بیتردید، الله باریکبینِ آگاه است.
یَٰبُنَیَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنکَرِ وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَکَۖ إِنَّ ذَٰلِکَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
پسرم، نماز برپا دار و [مردم را] به نیکی فرمان بده و از کار ناپسند بازدار و بر آنچه [که از سختیهای این کار] به تو میرسد، شکیبا باش. بیتردید، این از [جمله کارهایی است که نیازمند ارادۀ قوی و] عزم استوار است.
وَلَا تُصَعِّرۡ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمۡشِ فِی ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ
و [از روی غرور و تکبر] از مردم روی نگردان و مغرورانه در زمین راه نرو. به راستی که الله هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد.
وَٱقۡصِدۡ فِی مَشۡیِکَ وَٱغۡضُضۡ مِن صَوۡتِکَۚ إِنَّ أَنکَرَ ٱلۡأَصۡوَٰتِ لَصَوۡتُ ٱلۡحَمِیرِ
و [در منش و رفتارت] میانهرو باش و به آرامی سخن بگو [نه با صدای بلند؛ چرا که] قطعاً زشتترین صدا، صدای خران است.
أَلَمۡ تَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَخَّرَ لَکُم مَّا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَأَسۡبَغَ عَلَیۡکُمۡ نِعَمَهُۥ ظَٰهِرَةٗ وَبَاطِنَةٗۗ وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یُجَٰدِلُ فِی ٱللَّهِ بِغَیۡرِ عِلۡمٖ وَلَا هُدٗى وَلَا کِتَٰبٖ مُّنِیرٖ
[ای مردم،] آیا ندیدهاید که الله آنچه را در آسمانها و زمین است، به خدمتتان گماشته و [بخششِ] نعمتهای آشکار و پنهان خویش را بر شما تمام کرد؟ [با این حال،] از مردم کسی هست که بدون هیچ دانش و هدایت و کتابِ روشنگری، در [مورد] الله مجادله میکند.
وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَا وَجَدۡنَا عَلَیۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ کَانَ ٱلشَّیۡطَٰنُ یَدۡعُوهُمۡ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلسَّعِیرِ
و هنگامی که به آنان گفته میشود: «از آنچه الله نازل کرده است پیروی کنید» میگویند: «[نه،] بلکه از چیزی پیروی میکنیم که پدرانمان را بر آن یافتیم». آیا اگر شیطان آنان را به سوی عذاب [آتش] سوزان دعوت کند [باز هم از پدرانشان پیروی میکنند؟]
۞وَمَن یُسۡلِمۡ وَجۡهَهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَکَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰۗ وَإِلَى ٱللَّهِ عَٰقِبَةُ ٱلۡأُمُورِ
هر کس [خالصانه] به الله رو کند و نیکوکار باشد، به راستی که به محکمترین دستاویز چنگ زده است؛ و سرانجامِ کارها به سوی الله است.
وَمَن کَفَرَ فَلَا یَحۡزُنکَ کُفۡرُهُۥٓۚ إِلَیۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
هر کس کفر ورزید، کفرش تو را غمگین نسازد. بازگشت آنان به سوی ماست؛ آنگاه آنان را از آنچه کردهاند آگاه میسازیم. بیتردید، الله از [رازِ] دلها آگاه است.
نُمَتِّعُهُمۡ قَلِیلٗا ثُمَّ نَضۡطَرُّهُمۡ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِیظٖ
آنان [= کافران] را اندکی [از نعمتهای دنیا] بهرهمند میسازیم؛ آنگاه آنان را به [تحمل] عذابی سخت دچار میکنیم.
وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَیَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَکۡثَرُهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ
و اگر از مشرکان بپرسی: «چه کسی آسمانها و زمین را آفریده است؟» قطعاً میگویند: «الله». بگو: «سپاس [و ستایش] مخصوصِ الله است [که شما را از این حقیقت، آگاه نمود]»؛ بلکه بیشتر آنان نمیدانند.
لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ
آنچه در آسمانها و زمین است، از آنِ الله است. بیتردید، الله بینیازِ ستوده است.
وَلَوۡ أَنَّمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ مِن شَجَرَةٍ أَقۡلَٰمٞ وَٱلۡبَحۡرُ یَمُدُّهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ سَبۡعَةُ أَبۡحُرٖ مَّا نَفِدَتۡ کَلِمَٰتُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٞ
اگر [همۀ] درختان روی زمین قلم شود و دریا [مرکب گردد] و هفت دریای دیگر به یاریاش بیاید [تا دانش الهی را بنویسند]، سخنان الله پایان نمییابد. بیتردید، الله شکستناپذیرِ حکیم است.
مَّا خَلۡقُکُمۡ وَلَا بَعۡثُکُمۡ إِلَّا کَنَفۡسٖ وَٰحِدَةٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِیعُۢ بَصِیرٌ
[ای مردم،] آفرینش و برانگیختن شما [در قیامت] همچون [آفرینش] یک نفر بیش نیست. بیتردید، الله شنوای بیناست.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ کُلّٞ یَجۡرِیٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَأَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرٞ
آیا ندیدی که الله از شب میکاهد و بر روز میافزاید و از روز میکاهد و بر شب میافزاید؛ و خورشید و ماه را به خدمت [انسان] گماشته است که هر یک تا زمانی معیّن در [مدار خود] در حرکت باشد؟ بیتردید، الله از آنچه میکنید آگاه است.
ذَٰلِکَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدۡعُونَ مِن دُونِهِ ٱلۡبَٰطِلُ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡکَبِیرُ
این [تقدیر و تدبیر،] از آن روست که الله حق است و آنچه جز او [به یاری و دعا] میخوانند [همه] باطل است و الله است که بلندمرتبه [و] بزرگ است.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱلۡفُلۡکَ تَجۡرِی فِی ٱلۡبَحۡرِ بِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ لِیُرِیَکُم مِّنۡ ءَایَٰتِهِۦٓۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّکُلِّ صَبَّارٖ شَکُورٖ
آیا ندیدی که کشتیها به [فرمان و] نعمت الله در دریا در حرکتند تا برخی از نشانههای خویش را به شما بنمایاند؟ بیتردید، در این امر، برای هر شکیبای سپاسگزار، نشانههایی [از قدرت و لطف پروردگار] است.
وَإِذَا غَشِیَهُم مَّوۡجٞ کَٱلظُّلَلِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ فَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞۚ وَمَا یَجۡحَدُ بِـَٔایَٰتِنَآ إِلَّا کُلُّ خَتَّارٖ کَفُورٖ
و آنگاه که موجی کوهپیکر آنان را احاطه میکند، الله را در حالی خالصانه میخوانند که دین [و عبادت] را تنها ویژۀ او میدانند؛ اما چون آنان را [از مرگ] رهاند و به خشکی رساند، برخی از آنان میانهرو [میشوند، چنان که باید، سپاس نمیگزارند؛ در حالی که برخی دیگر ناسپاسند]؛ و آیات ما را کسی جز پیمانشکنانِ ناسپاس انکار نمیکند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡ وَٱخۡشَوۡاْ یَوۡمٗا لَّا یَجۡزِی وَالِدٌ عَن وَلَدِهِۦ وَلَا مَوۡلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِۦ شَیۡـًٔاۚ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ
ای مردم، از پروردگارتان پروا کنید و از روزی بترسید که نه هیچ پدری برای فرزندش سودی دارد و نه هیچ فرزندی سودرسانِ پدر است. یقیناً وعدۀ الله [در مورد قیامت] حقیقت دارد؛ پس [هوشیار باشید که لذتهای] زندگی دنیا شما را نفریبد و شیطان شما را نسبت به [تأخیر عذاب و شکیباییِ] الله فریب ندهد.
إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ ٱلۡغَیۡثَ وَیَعۡلَمُ مَا فِی ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِی نَفۡسٞ مَّاذَا تَکۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِی نَفۡسُۢ بِأَیِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرُۢ
بیتردید، آگاهی [از زمان وقوع] قیامت، [تنها] نزد الله است و [اوست که] باران نازل میکند و آنچه را که در رَحِمهاست میداند؛ و کسی نمیداند فردا چه به دست میآورد و هیچ کس آگاه نیست که در کدام سرزمین میمیرد. به راستی که الله دانای آگاه است.
Luqmān
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ الٓمٓ ١ تِلۡکَ ءَایَٰتُ ٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡحَکِیمِ ٢ هُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّلۡمُحۡسِنِینَ ٣ ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰةَ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ یُوقِنُونَ ٤ أُوْلَٰٓئِکَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٥ وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یَشۡتَرِی لَهۡوَ ٱلۡحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِ بِغَیۡرِ عِلۡمٖ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًاۚ أُوْلَٰٓئِکَ لَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِینٞ ٦ وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَیۡهِ ءَایَٰتُنَا وَلَّىٰ مُسۡتَکۡبِرٗا کَأَن لَّمۡ یَسۡمَعۡهَا کَأَنَّ فِیٓ أُذُنَیۡهِ وَقۡرٗاۖ فَبَشِّرۡهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ٧ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلنَّعِیمِ ٨ خَٰلِدِینَ فِیهَاۖ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٗاۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ٩ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ بِغَیۡرِ عَمَدٖ تَرَوۡنَهَاۖ وَأَلۡقَىٰ فِی ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمۡ وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَآبَّةٖۚ وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوۡجٖ کَرِیمٍ ١٠ هَٰذَا خَلۡقُ ٱللَّهِ فَأَرُونِی مَاذَا خَلَقَ ٱلَّذِینَ مِن دُونِهِۦۚ بَلِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِی ضَلَٰلٖ مُّبِینٖ ١١ ﴾
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
الم. ﴿1﴾این آیتهاى کتاب با حکمت است. ﴿2﴾هدایت و بخشایش شده براى نیکوکاران. ﴿3﴾آنانکه برپا میدارند نماز را و میدهند زکات را و ایشان به آخرت یقین مىدارند. ﴿4﴾این جماعت بر هدایتاند، آمده از پروردگار ایشان و این جماعت، ایشانند رستگار. ﴿5﴾و از مردمان کسى هست که مىستاند سخنى را که براى بازى است [911]تا گمراه کند مردم را از راه خدا به غیر علم و تمسخر گیرد راه خدا را. این جماعت، ایشان راست عذاب خوارکننده. ﴿6﴾و چون خوانده شود برین شخص آیات ما، روى بگرداند تکبرکنان. گویا نشنیده است آن را، گویا در دو گوش وى گرانى است. پس خبر ده او را به عذاب درد دهنده. ﴿7﴾هرآیینه آنانکه ایمان آوردند و کردارهاى شایسته کردند، ایشان راست بهشتهاى نعمت. ﴿8﴾جاویدان آنجا. وعده داده است خدا، وعدۀ راست و اوست غالب با حکمت. ﴿9﴾آفرید آسمانها به غیر ستونها که ببینید آن را و افکند در زمین کوهها براى احتراز از آنکه بجنباند شما را و پراکنده کرد در زمین از هر نوع جانور، و فرود آوردیم از آسمان، آبى. پس رویانیدیم در زمین از هر جنس نیک. ﴿10﴾این است آفرینش خدا، پس بنمایید مرا چه چیز آفریدند آنانکه بجز وىاند؟ بلکه ستمکاران در گمراهىِ ظاهرند. ﴿11﴾
﴿ وَلَقَدۡ ءَاتَیۡنَا لُقۡمَٰنَ ٱلۡحِکۡمَةَ أَنِ ٱشۡکُرۡ لِلَّهِۚ وَمَن یَشۡکُرۡ فَإِنَّمَا یَشۡکُرُ لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٞ ١٢ وَإِذۡ قَالَ لُقۡمَٰنُ لِٱبۡنِهِۦ وَهُوَ یَعِظُهُۥ یَٰبُنَیَّ لَا تُشۡرِکۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّ ٱلشِّرۡکَ لَظُلۡمٌ عَظِیمٞ ١٣ وَوَصَّیۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَیۡهِ حَمَلَتۡهُ أُمُّهُۥ وَهۡنًا عَلَىٰ وَهۡنٖ وَفِصَٰلُهُۥ فِی عَامَیۡنِ أَنِ ٱشۡکُرۡ لِی وَلِوَٰلِدَیۡکَ إِلَیَّ ٱلۡمَصِیرُ ١٤ وَإِن جَٰهَدَاکَ عَلَىٰٓ أَن تُشۡرِکَ بِی مَا لَیۡسَ لَکَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَاۖ وَصَاحِبۡهُمَا فِی ٱلدُّنۡیَا مَعۡرُوفٗاۖ وَٱتَّبِعۡ سَبِیلَ مَنۡ أَنَابَ إِلَیَّۚ ثُمَّ إِلَیَّ مَرۡجِعُکُمۡ فَأُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ١٥ یَٰبُنَیَّ إِنَّهَآ إِن تَکُ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٖ فَتَکُن فِی صَخۡرَةٍ أَوۡ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَوۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ یَأۡتِ بِهَا ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٞ ١٦ یَٰبُنَیَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنکَرِ وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَکَۖ إِنَّ ذَٰلِکَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ ١٧ وَلَا تُصَعِّرۡ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمۡشِ فِی ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ ١٨ وَٱقۡصِدۡ فِی مَشۡیِکَ وَٱغۡضُضۡ مِن صَوۡتِکَۚ إِنَّ أَنکَرَ ٱلۡأَصۡوَٰتِ لَصَوۡتُ ٱلۡحَمِیرِ ١٩ ﴾
و هرآیینه عطا کردیم لقمان را حکمت. گفتیم که شکر کن خدا را، و هر که شکر کند، پس جز این نیست که شکر میکند براى نفع خود و هر که ناسپاسى کند، پس هرآیینه خدا بىنیاز ستوده کار است. ﴿12﴾و یاد کن چون گفت لقمان به پسر خود و او پند مىداد آن پسر را: اى پسرک من! شریک مقرر مکن با خدا، هرآیینه شرک ستمى بزرگ است. ﴿13﴾و حکم فرمودیم آدمى را به نسبت پدر و مادر وى. در شکم برداشته است وی را مادر وى در حال سستى بالاى سستى دیگر [912]و از شیر باز کردن او را در دو سال است، [به این مضمون] که شکرگزارى کن مرا و پدر و مادر خود را. به سوى من است بازگشت. ﴿14﴾و اگر کوشش کنند با تو بر آنکه شریک مقرر کنى با من چیزى که نیست تو را به حقیقت آن دانش، پس فرمانبردارى ایشان مکن و صحبت دار با ایشان در معیشت دنیا به وجه پسندیده و پیروى کن راه کسی که رجوع دارد به سوى من، باز به سوى من است رجوع شما، پس بیاگاهانم شما را به آنچه میکردید. ﴿15﴾[گفت لقمان]: اى پسرک من! هرآیینه خطیه اگر باشد هم سنگ دانهای از سپندان، پس باشد در میان سنگى یا در آسمانها یا در زمین، به هر حال حاضر کند آن را خدا، هرآیینه خدا باریک بینِ خبردار است. ﴿16﴾اى پسرک من! برپادار نماز را و بفرما به کار پسندیده و منع کن از ناپسندیده و صبر کن بر هرچه برسد به تو، هرآیینه این مقدمه از کارهاى مقصود است. ﴿17﴾و متاب رخسارۀ خود را از طرف مردمان (یعنى به تکبّر) و راه مرو در زمین، خرامان، هرآیینه خدا دوست نمیدارد هر نازندۀ خودستاینده را. ﴿18﴾و میانهروى کن در رفتار خود و فرود آر آواز خود را، هرآیینه بدترین آوازها آواز خران است. ﴿19﴾
﴿ أَلَمۡ تَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَخَّرَ لَکُم مَّا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَأَسۡبَغَ عَلَیۡکُمۡ نِعَمَهُۥ ظَٰهِرَةٗ وَبَاطِنَةٗۗ وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یُجَٰدِلُ فِی ٱللَّهِ بِغَیۡرِ عِلۡمٖ وَلَا هُدٗى وَلَا کِتَٰبٖ مُّنِیرٖ ٢٠ وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَا وَجَدۡنَا عَلَیۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ کَانَ ٱلشَّیۡطَٰنُ یَدۡعُوهُمۡ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلسَّعِیرِ ٢١ ۞وَمَن یُسۡلِمۡ وَجۡهَهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَکَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰۗ وَإِلَى ٱللَّهِ عَٰقِبَةُ ٱلۡأُمُورِ ٢٢ وَمَن کَفَرَ فَلَا یَحۡزُنکَ کُفۡرُهُۥٓۚ إِلَیۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٢٣ نُمَتِّعُهُمۡ قَلِیلٗا ثُمَّ نَضۡطَرُّهُمۡ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِیظٖ ٢٤ وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَیَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَکۡثَرُهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ ٢٥ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ ٢٦ وَلَوۡ أَنَّمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ مِن شَجَرَةٍ أَقۡلَٰمٞ وَٱلۡبَحۡرُ یَمُدُّهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ سَبۡعَةُ أَبۡحُرٖ مَّا نَفِدَتۡ کَلِمَٰتُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٞ ٢٧ مَّا خَلۡقُکُمۡ وَلَا بَعۡثُکُمۡ إِلَّا کَنَفۡسٖ وَٰحِدَةٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِیعُۢ بَصِیرٌ ٢٨ ﴾
آیا ندیدید که خدا رام گردانید براى شما آنچه در آسمانهاست و آنچه در زمین است و تمام فرود آورد بر شما نعمتهاى خود را آشکارا و پنهان؟ و از مردمان کسى هست که مکابره مىکند در باب خدا به غیر دانش و به غیر هدایت و به غیر کتاب روشن. ﴿20﴾و چون گفته شود به ایشان که پیروى کنید چیزی را که فرود آورد خدا، گویند: بلکه پیروى کنیم چیزى را که یافتیم بر آن پدران خود را. آیا پیروى مىکنند اگرچه شیطان میخواند ایشان را به سوى عذاب دوزخ؟. ﴿21﴾و هر که متوجه ساخت روى خود را به سوى خدا و وى نیکوکار است، پس هرآیینه دست زده است به دست آویزى محکم و به سوى خدا است بازگشت کارها. ﴿22﴾و هر که کافر شود، پس اندوهگین نکند تو را کفر وى. به سوى ماست رجوع ایشان، پس خبردار کنیم ایشان را به آنچه میکردند، هرآیینه خدا دانا است به خصلتى که در سینهها باشد. ﴿23﴾بهرهمند میسازیم ایشان را اندکى، باز به بیچارگى برانیم ایشان را به سوى عذاب سخت. ﴿24﴾و اگر سؤال کنى از ایشان: کیست که بیافرید آسمانها و زمین را؟ البته بگویند: خدا آفرید. بگو: ستایش خدا راست. بلکه اکثر ایشان نمیدانند. ﴿25﴾خدای راست آنچه در آسمانها و زمین است، هرآیینه خدا همان است بىنیاز ستوده. ﴿26﴾و اگر آنچه در زمین است از درختان، قلمها شوند و دریا سیاهى بود، زیاده میکند آن را بعد از این دریا هفت دریاى دیگر، به پایان نرسند سخنان خدا. هرآیینه خدا غالب با حکمت است. ﴿27﴾نیست آفریدن شما و نه برانگیختن شما، الاّ مانند آفریدن و برانگیختن یک تن. هرآیینه خدا شنوای بیناست. ﴿28﴾
﴿ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ کُلّٞ یَجۡرِیٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَأَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرٞ ٢٩ ذَٰلِکَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدۡعُونَ مِن دُونِهِ ٱلۡبَٰطِلُ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡکَبِیرُ ٣٠ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱلۡفُلۡکَ تَجۡرِی فِی ٱلۡبَحۡرِ بِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ لِیُرِیَکُم مِّنۡ ءَایَٰتِهِۦٓۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّکُلِّ صَبَّارٖ شَکُورٖ ٣١ وَإِذَا غَشِیَهُم مَّوۡجٞ کَٱلظُّلَلِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ فَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞۚ وَمَا یَجۡحَدُ بَِٔایَٰتِنَآ إِلَّا کُلُّ خَتَّارٖ کَفُورٖ ٣٢ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡ وَٱخۡشَوۡاْ یَوۡمٗا لَّا یَجۡزِی وَالِدٌ عَن وَلَدِهِۦ وَلَا مَوۡلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِۦ شَیًۡٔاۚ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ ٣٣ إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ ٱلۡغَیۡثَ وَیَعۡلَمُ مَا فِی ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِی نَفۡسٞ مَّاذَا تَکۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِی نَفۡسُۢ بِأَیِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرُۢ ٣٤ ﴾
آیا ندیدى که خدا در مىآرد شب را در روز و در مىآرد روز را در شب و رام گردانید آفتاب و ماه را، هر یکى میرود تا مدتى معین؟ و آیا ندیدى که خدا به آنچه مىکنید خبردار است؟. ﴿29﴾این کارها به سبب آن است که خدا همونست ثابت و به سبب آن است که آنچه مىپرستند بجز وى، بىاصل است و به سبب آن است که خدا همونست بلند مرتبۀ بزرگ قدر. ﴿30﴾آیا ندیدى که کشتىها میرود در دریا به فضل خدا تا بنماید بعض نشانههاى خویش. هرآیینه در این مقدمه نشانههاست هر صبر کنندۀ سپاس دارنده را. ﴿31﴾و چون در گیرد ایشان را موج مانند سایبانها، بخوانند خداى را خالص کرده براى او عبادت. پس آنگاه که نجات داد ایشان را به سوى بیابان، پس بعضِ ایشان میانهرو باشد. و انکار نمیکند آیات ما را مگر هر عهد شکنندۀ ناسپاس دارنده. ﴿32﴾اى مردمان! بترسید از پروردگار خویش و حذر کنید از روزی که کفایت نکند هیچ پدر به جاى پسر خویش و نه فرزندى کفایت کننده باشد به جاى پدر خود چیزى را. هرآیینه وعدۀ خدا راست است، پس فریب ندهد شما را زندگانى دنیا و فریب ندهد شما را در مقدمۀ خدا شیطان فریبنده. ﴿33﴾هرآیینه خدا نزدیک اوست علم قیامت و فرو میفرستد باران را و میداند آنچه در شکم حاملهها باشد، و نمیداند هیچ شخصى که چکار خواهد کرد فردا و نمىداند هیچ شخصى که به کدام زمین خواهد مرد. هرآیینه خدا دانای خبردار است. ﴿34﴾
[911] یعنی مثل قصۀ رستم و اسفندیار. [912] یعنی هر وقت سستتر میشود، والله اعلم.
تفسیر نور:
سوره لقمان آیه 1
متن آیه :
الم
ترجمه :
الف . لام . میم .
توضیحات :
« الم » : ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره لقمان آیه 2
متن آیه :
تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ
ترجمه :
این ، آیات کتاب پرمحتوا و استوار ( قرآن ) است .
توضیحات :
« تِلْکَ ءَایَاتُ . . . » : ( نگا : یونس / 1 ) .
سوره لقمان آیه 3
متن آیه :
هُدًى وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِینَ
ترجمه :
هدایت و رحمت برای نیکوکاران است .
توضیحات :
« هُدیً وَ رَحْمَةً » : حال آیات میباشند .
سوره لقمان آیه 4
متن آیه :
الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ
ترجمه :
آن کسانی که نماز را چنان که باید میخوانند ، و زکات را میپردازند ، و به آخرت کاملاً ایمان دارند .
توضیحات :
« الَّذِینَ » : صفت محسنین است .
سوره لقمان آیه 5
متن آیه :
أُوْلَئِکَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
ترجمه :
آنان هدایت پروردگارشان را فرا چنگ آوردهاند و ایشان قطعاً رستگارند .
توضیحات :
« أُولئِکَ عَلی هُدیً . . . » : ( نگا : بقره / 5 ) .
سوره لقمان آیه 6
متن آیه :
وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ
اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُواً أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ
مُّهِینٌ
ترجمه :
در میان مردم کسانی هستند که
خریدار سخنان پوچ و یاوهاند تا با چنین سخنانی ( بندگان خدا را ) جاهلانه
از راه خدا منحرف و سرگشته سازند و آن را مسخره کنند . آنان عذاب خوار و
رسوا کنندهای دارند .
توضیحات :
« لَهْوَ الْحَدیثِ
» : سخنانی که انسان را غافل از چیزهای سودمند دنیوی و اخروی کند . مانند :
خرافات ، افسانههای بیفایده ، حرفهای مضحک ، و آوازهای جلف .
سوره لقمان آیه 7
متن آیه :
وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا وَلَّى مُسْتَکْبِراً کَأَن لَّمْ
یَسْمَعْهَا کَأَنَّ فِی أُذُنَیْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ
ترجمه :
هنگامی که آیات ما بر ایشان خوانده میشود
، مستکبرانه روی برمیگردانند و میروند . انگار آنها را نشنیدهاند .
گوئی در گوشهایشان سنگینی است . ایشان را به عذاب دردناکی مژده بده .
توضیحات :
« مُسْتَکْبِراً » : متکبّرانه . خود بزرگبینانه . « وَقْراً » : سنگینی .
سوره لقمان آیه 8
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِیمِ
ترجمه :
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته و بایسته بکنند ، باغهای پرنعمت بهشت از آن ایشان است .
توضیحات :
« جَنَّاتُ النَّعِیمِ » : ( مائده / 65 ، حجّ / 56 ) .
سوره لقمان آیه 9
متن آیه :
خَالِدِینَ فِیهَا وَعْدَ اللَّهِ حَقّاً وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
ترجمه :
جاودانه
در آن خواهند ماند . این وعده مسلّم الهی است ، وعدهای تخلّفناپذیر . (
خداوند نه وعده دروغین میدهد ، و نه از وفای به وعدههای خود عاجز است ،
چرا که ) او عزیز و قدرتمند ، و حکیم و آگاه است .
توضیحات :
«
وَعْدَاللهِ حَقّاً » : ( وَعْدَ ) و ( حَقّاً ) مفعول مطلق بوده و تقدیر
چنین است : وَعَدَاللهُ ذلِکَ وَعْداً ، وَ أَحَقَّ ذلِکَ حَقّاً .
سوره لقمان آیه 10
متن آیه :
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِی
الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَابَّةٍ
وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ
کَرِیمٍ
ترجمه :
خداوند آسمانها را بدون ستونی که
قابل رؤیت ( برای شما ) باشد آفریده است ، و در زمین کوههای استواری را
پراکنده است ، تا زمین شما را نلرزاند و سراسیمه نگرداند ، و در زمین انواع
جنبندگان را پخش و پراکنده کرده است . و از آسمان آب فرو فرستادهایم و با
آن اقسام گوناگونی از گیاهان پرارزش را رویاندهایم .
توضیحات :
«
بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا » : ( نگا : رعد / 2 ) . « رَوَاسِیَ » : (
نگا : رعد / 3 ، نحل / 15 ) . « أَن تَمِیدَ بِکُمْ » : ( نگا : نحل /
15 ، انبیاء / 31 ) . « بَثَّ » : زیاد و فراوان و پخش و پراکنده کرد ( نگا
: نساء / 1 ) . « زَوْجٍ » : صنف . نوع ( نگا : انعام / 143 ) . «
کَرِیمٍ » : زیبا و سودمند ( نگا : انفال / 4 ) .
سوره لقمان آیه 11
متن آیه :
هَذَا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِی مَاذَا خَلَقَ الَّذِینَ مِن دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
اینها
( که مینگرید و میبینید ) آفریدههای خدایند ، شما به من نشان دهید
آنانی که جز خدایند چه چیز را آفریدهاند ؟ ( تا شایسته پرستش و شراکت در
الوهیّت را داشته باشند ) . بلکه ستمگران ( کفرپیشه ) در گمراهی آشکاری
هستند .
توضیحات :
« هذا » : این مخلوقات و موجودات
جهان هستی ، اعم از انسان و نبات و حیوان و زمین و سایر کرات . « مِن
دُونِهِ » : بجز خدا . سوای خدا .
سوره لقمان آیه 12
متن آیه :
وَلَقَدْ آتَیْنَا لُقْمَانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ وَمَن
یَشْکُرْ فَإِنَّمَا یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ
غَنِیٌّ حَمِیدٌ
ترجمه :
ما به لقمان فرزانگی
بخشیدیم ( و بدو دستور دادیم ) که خدا را سپاسگزاری کن و ( بدان که ) هر کس
سپاسگزاری کند ، به سود خویش سپاسگزاری میکند ، و هر کس ناسپاسی کند ( به
خود زیان میرساند نه به خدا ) چرا که خدا بینیاز و ستوده است .
توضیحات :
«
لُقْمَانَ » : نام شخصی صالح و فهمیده و فاضل و آگاهی است که تاریخ
زندگانی او روشن نیست . برخی او را پبغمبر پروردگار ، و گروهی وی را
فرزانهای پرهیزگار میدانند . « الْحِکْمَةَ » : نبوّت . فرزانگی . حکمت
اصابه در قول و عمل ، و اتقان در امور است . به عبارت دیگر ، حکمت مجموعه
فضائلی است که دارنده آن در پرتو آن هر کاری را در جای خود انجام میدهد و
هر سخنی را در موقع مناسب اداء میکند . « أَنْ » : حرف تفسیریّه است . چرا
که شکرگزاری عین حکمت ، و حکمت عین شکرگزاری است . « کَفَرَ » : کافر شد .
کفران نعمت کرد . « حَمِیدٌ » : ستوده توسّط فرشتگان و همه ذرّات موجودات (
نگا : ابراهیم / 8 ) .
سوره لقمان آیه 13
متن آیه :
وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ یَعِظُهُ یَا بُنَیَّ لَا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ
ترجمه :
(
یادآور شو ) زمانی را که لقمان به پسرش گفت - در حالی که او را پند میداد
- پسر عزیزم ! ( چیزی و کسی را ) انباز خدا مکن ، واقعاً شرک ستم بزرگی
است .
توضیحات :
« بُنَیَّ » : مصغّر ابن است و به ( ی ) متکلّم اضافه شده است .
سوره لقمان آیه 14
متن آیه :
وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً
عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ
إِلَیَّ الْمَصِیرُ
ترجمه :
ما به انسان درباره پدر
و مادرش سفارش کردهایم ( که در حق ایشان نیک باشد و نیکی کند ، به ویژه
مادر ، چرا که ) مادرش بدو حامله شده است و هر دم به ضعف و سستی تازهای
دچار آمده است . پایان دوران شیرخوارگی او دو سال است ( و در این دو سال
نیز ، کودک شیر ، یعنی شیره جان مادر را مینوشد . مادر در این مدّت 33
ماهه حمل و شیرخوارگی ، مهمترین خدمات و بزرگترین فداکاری را مبذول میدارد
. لذا به انسان توصیه ما این است ) که هم سپاسگزار من و هم سپاسگزار پدر و
مادرت باش ، و ( بدان که سرانجام ) بازگشت به سوی من است ( و نیکان را جزا
و بدان را سزا میدهم ) .
توضیحات :
« حَمَلَتْهُ »
: بدو حامله شده است و باردار گشته است . « وَهْناً » : ضعف و سستی . حال (
أُمّ ) است ، یعنی ذاتَ وَهْنٍ . یا مفعول مطلق فعل محذوف است و جمله حال
است ، و تقدیر چنین است : تَهِنُ وَهْناً . « وَهْناً عَلی وَهْنٍ » :
ضعفها و سستیهای پیاپی و پشت سرهم . « فِصَالُ » : از شیر بریدن . پایان
دوران شیرخوارگی ( نگا : احقاف / 15 ) . « عَامَیْنِ » : دو سال ( نگا :
بقره / 233 ) .
سوره لقمان آیه 15
متن آیه :
وَإِن جَاهَدَاکَ عَلى أَن تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ
فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفاً وَاتَّبِعْ
سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُم
بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
هر گاه آن دو ،
تلاش و کوشش کنند که چیزی را شریک من قرار دهی که کمترین آگاهی از بودن آن و
( کوچکترین دلیل بر اثبات آن ) سراغ نداری ، از ایشان فرمانبرداری مکن . (
چرا که در مسأله عقائد و کفر و ایمان همگامی و همراهی جائز نیست ، و رابطه
با خدا ، مقدّم بر رابطه انسان با پدر و مادر است ، و اعتقاد مکتبی برتر
از عواطف خویشاوندی است . ولی در عین حال ) با ایشان در دنیا به طرز شایسته
و به گونه بایستهای رفتار کن و راه کسانی را در پیش گیر که به جانب من (
با یکتاپرستی و طاعت و عبادت ) رو کردهاند . بعد هم همه به سوی من
برمیگردید و من شما را از آنچه ( در دنیا ) میکردهاید آگاه میسازم ( و
بر طبق اعمالتان پاداش و کیفرتان میدهم ) .
توضیحات :
«
جَاهَدَاکَ » : اگر درباره تو به تلاش ایستادند و کوشش نمودند . « مَا
لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ » : آنچه تو از آن بیخبری و دلیلی بر وجودش نداری
. یعنی چیزی که اصلاً وجود ندارد و در واقع محال و ناشدنی است . «
مَعْرُوفاً » : نیک و پسندیده . صفت مصدر محذوفی است و تقدیر چنین است :
صَاحِبْهُمَا فِیالدُّنْیَا صِحَاباً مَّعْرُوفاً . « أَنَابَ » : برگشت .
مراد از رجوع کردن ، رو نمودن است . دو آیه ، از ( وَصَّیْنَا الإِنسَانَ )
تا ( تَعْمَلُونَ ) معترضه و تأکید بر نهی از شرک است .
سوره لقمان آیه 16
متن آیه :
یَا بُنَیَّ إِنَّهَا إِن تَکُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَکُن
فِی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّمَاوَاتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا
اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ
ترجمه :
پسر
عزیزم ! اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی ( عمل نیک یا بد انجام گرفته )
باشد و در دل سنگی ، یا در آسمانها ، و یا این که در میان زمین باشد ، خدا
آن را حاضر میآورد ( و به حساب و کتاب آن رسیدگی میکند ) . چرا که خداوند
بس دقیق و آگاه است .
توضیحات :
« إِنَّهَا » :
مرجع ( هَا ) خَصْلَة است اعم از نیک یا بد ، یا حسنات و سیّئات . «
مِثْقَالَ حَبَّةٍ » : اندازه دانهای . مراد سنگینی آن است . ( نگا :
نساء / 40 ، یونس / 61 ، انبیاء / 47 ) . « خَرْدَلٍ » : دانه خردل .
سپندان . در کوچکی و حقارت ضربالمثل است . « صَخْرَةٍ » : سنگ بزرگ و سخت (
نگا : کهف / 63 ) . مثال سختی است . « السَّمَاوَاتِ » : مثال دوری است .
« الأرْضِ » : مثال نهانی است . « لَطِیفٌ » : ( نگا : انعام / 103 ،
یوسف / 100 ) .
سوره لقمان آیه 17
متن آیه :
یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ
الْمُنکَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَکَ إِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ
الْأُمُورِ
ترجمه :
ای پسر عزیزم ! نماز را چنان که
شاید بخوان ، و به کار نیک دستور بده و از کار بد نهی کن ، و در برابر
مصائبی که به تو میرسد شکیبا باش . اینها از کارهای ( اساسی و مهمّی ) است
که باید بر آن عزم را جزم کرد و ثبات ورزید .
توضیحات :
«
ذلِکَ » : اشاره به ( صبر ) و سائر امور دیگر ، یعنی نهی از منکر و امر به
معروف و اقامه نماز ، بر سبیل بَدَلیّت است . « عَزْمِ الأمُورِ » : (
نگا : آلعمران / 186 ) .
سوره لقمان آیه 18
متن آیه :
وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ
ترجمه :
با تکبّر و بیاعتنائی از مردم روی مگردان ، و مغرورانه بر زمین راه مرو ، چرا که خداوند هیچ متکبّر مغروری را دوست نمیدارد .
توضیحات :
«
لا تُصَعِّرْ » : از مردم ، با تکبّر و بیاعتنائی روی مگردان . از ماده (
صَعَر ) به معنی بیماری گردن کجی و یا چهره یا گونه کژی است . مراد روی
گردانی با بیاعتنائی و تکبّر است . « مَرَحاً » : شادمانی فراوان توأم با
غرور و سرمستی است ( نگا : اسراء / 37 ) . « مُخْتَالٍ فَخُورٍ » : ( نگا :
نساء / 36 ) .
سوره لقمان آیه 19
متن آیه :
وَاقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِکَ إِنَّ أَنکَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ
ترجمه :
و
در راه رفتنت اعتدال را رعایت کن ، و ( در سخن گفتنت ) از صدای خود بکاه (
و فریاد مزن ) چرا که زشتترین صداها ، صدای خران است .
توضیحات :
«
إِقْصِدْ » : میانهروی کن . اعتدال داشته باش . مراد انتخاب میان تند و
کند رفتن است . « أغْضُضْ » : بکاه . پائین بیاور . « الْحَمِیرِ » : جمع
حِمار ، الاغها . خران . « إِنَّ أَنکَرَ الأصْوَاتِ . . . » : صدای خر در
زشتی ضربالمثل است . چرا که این حیوان گاهی بیجهت و بدون هیچ گونه نیازی ،
وقت و بیوقت عرعر میکند ، و زشتی آن بیشتر از نظر بلندی است ، و عربها
هم به بلندی صدا افتخار میکردند .
سوره لقمان آیه 20
متن آیه :
أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُم مَّا فِی السَّمَاوَاتِ
وَمَا فِی الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً
وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى
وَلَا کِتَابٍ مُّنِیرٍ
ترجمه :
آیا ندیدهاید که
خداوند آنچه را که در آسمانها و زمین است مسخّر شما کرده است ( و در مسیر
منافع شما به حرکت انداخته است ) ، و نعمتهای خود را - چه نعمتهای ظاهر و
چه نعمتهای باطن - بر شما گسترده و افزون ساخته است ؟ برخی از مردم بدون
هیچ گونه دانش و هدایت و کتاب روشن و روشنگری ، درباره ( شناخت و یکتائی )
خدا راه ستیز و جدال را پیش میگیرند .
توضیحات :
«
سَخَّرَ لَکُمْ . . . » : ( نگا : رعد / 2 ، حجّ / 65 ) . « أَسْبَغَ » :
فراوان و فراخ کرده است . اتمام بخشیده است و فراگیر نموده است . . «
ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً » : آشکار و پنهان . نعمتهای ظاهر ، همچون : صحّت ،
دارائی ، فرزندان خوب . نعمتهای باطن ، همچون عقل ، حسن تدبیر ، اطمینان
قلب ، ایمان . حال هستند . « یُجَادِلُ فِی . . . » : ( نگا : حجّ / 8 )
.
سوره لقمان آیه 21
متن آیه :
وَإِذَا قِیلَ
لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا
وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ کَانَ الشَّیْطَانُ یَدْعُوهُمْ
إِلَى عَذَابِ السَّعِیرِ
ترجمه :
هنگامی که بدانان
گفته میشود : از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید ، میگویند : بلکه ما
از چیزی پیروی میکنیم که پدران خود را بر آن یافتهایم . آیا ( از نیاکان
خود پیروی میکنند ) ولو این که اهریمن ایشان را به عذاب آتش فروزان (
دوزخ ) فرا خواند ؟
توضیحات :
« مَآ أَنزَلَ اللهُ »
: مراد کتاب آسمانی و حق و هدایت است . « نَتَّبِعُ مَا . . . » : ( نگا :
بقره / 170 ) . « السَّعِیرِ » : آتش زبانهکش و فروزان ( نگا : نساء /
10 و 55 ، حجّ / 4 ) .
سوره لقمان آیه 22
متن آیه :
وَمَن یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ
اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ
الْأُمُورِ
ترجمه :
کسی که ( دل به خدا دهد و )
مطیعانه رو به خدا کند ، در حالی که نیکوکار باشد ، به دستاویز بسیار محکمی
چنگ زده است . سرانجام همه کارها به خدا بازگشت داده میشود ( و حسنات را
پاداش ، و سیّئات را پادافره میدهد ) .
توضیحات :
«
یُسْلِمْ وَجْهَهُ » : مراد خلوص در عبادت است ( نگا : بقره / 112 ، نساء
/ 125 ) . « إِسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی » : ( نگا : بقره /
256 ) .
سوره لقمان آیه 23
متن آیه :
وَمَن
کَفَرَ فَلَا یَحْزُنکَ کُفْرُهُ إِلَیْنَا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُم
بِمَا عَمِلُوا إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
ترجمه :
کسی
که کافر شود ( و این حقائق روشن را انکار کند ) کفر او تو را غمگین نسازد .
بازگشت آنان به سوی ما است و ما ایشان را از کارهائی که کردهاند آگاه
میسازیم ( و نتائج تلخ و شوم اعمالشان را بدیشان خواهیم چشاند ) . خدا
مسلّماً از آنچه در درون سینهها ( از نیّات و رازها ) است ، کاملاً آگاه
است .
توضیحات :
« ذَاتِ الصُّدُورِ » : ( نگا : آلعمران / 119 و 154 ) .
سوره لقمان آیه 24
متن آیه :
نُمَتِّعُهُمْ قَلِیلاً ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَى عَذَابٍ غَلِیظٍ
ترجمه :
ما
ایشان را اندکی ( در دنیا از زندگی ) بهرهمند میسازیم ، سپس آنان را
وادار ( به دخول ) به عذاب سخت و شدیدی میگردانیم ( و به آتش دوزخشان
میکشانیم ) .
توضیحات :
« نُمَتِّعُهُمْ قَلِیلاً »
: ( نگا : نساء / 77 ) . « نَضْطَرُّهُمْ » : وادارشان میکنیم .
مجبورشان میگردانیم . « غَلِیظٍ » : سخت و شدید .
سوره لقمان آیه 25
متن آیه :
وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ
لَیَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا
یَعْلَمُونَ
ترجمه :
هر گاه از آنان ( که معتقد به
انبازها و شرکاء هستند ) بپرسی : چه کسی آسمانها و زمین را آفریده است ؟
حتماً میگویند : خدا . ( چرا که بتها و سایر انبازها سازنده چیزی نبوده و
بلکه خودشان ساخته و مخلوقند ) . بگو : ستایش خدا را ( که مسأله آن اندازه
روشن است که خودتان بدان اعتراف میکنید ) . ولی اکثر آنان ( چندان چیزی )
نمیدانند ( و این است که به مقتضی اعتراف خود عمل نمینمایند و عبادت را
تنها منحصر به خدا نمیکنند ) .
توضیحات :
« وَ لَئِن سَأَلَتَهُمْ . . . » : ( نگا : عنکبوت / 61 و 63 ) .
سوره لقمان آیه 26
متن آیه :
لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
ترجمه :
از آن خدا است آنچه در آسمانها و زمین است . لذا خدا بینیاز ( از عبادت انسانها ) و ستوده ( از طرف همه آفریدههای جهان ) است .
توضیحات :
« هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ » : ( نگا : بقره / 267 ، حجّ / 64 ) .
سوره لقمان آیه 27
متن آیه :
وَلَوْ أَنَّمَا فِی الْأَرْضِ مِن شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ
یَمُدُّهُ مِن بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَّا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ
إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ
ترجمه :
اگر همه
درختانی که روی زمین هستند قلم شوند ، و دریا ( برای آن مرکّب گردد ) و هفت
دریا کمک این دریا شود ( و با آن مخلوقات خدا یادداشت گردد ، قلمها
میشکنند و مرکّبها میخشکند ، ولی ) مخلوقات خدا پایان نمیگیرند . خداوند
عزیز و حکیم است ( میداند چه چیزها را باید بیافریند و چگونه بیافریند )
.
توضیحات :
« یَمُدُّهُ » : کمکش کند . یعنی مرکب
گردد و بر آن بیفزاید ( نگا : کهف / 109 ) . « مِن بَعْدِهِ » : مراد بعد
از تمام شدن مرکّب دریا . « سَبْعَةُ أَبْحُرٍ » : هفت دریا . مراد کثرت
است نه تحدید . یعنی دریاها و دریاها . « مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللهِ » :
سخنان خدا که بیانگر علم خدا است پایان نمیگیرد . آفریدههای خدا به
پایان نمیرسند ( نگا : کهف / 109 ) . آیه درباره ترسیمی از علم نامتناهی
خدا یا مخلوقات بیحدّ و حصر خدا است .
سوره لقمان آیه 28
متن آیه :
مَّا خَلْقُکُمْ وَلَا بَعْثُکُمْ إِلَّا کَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ
ترجمه :
آفرینش
شما ( در آغاز ) و زنده گرداندن شما ( در انجام ) جز همسان ( آفرینش و
زنده گرداندن ) فردی نیست . خداوند شنوا و بینا است ( و اقوال و اعمال
بندگان از او نهان نمیباشد ) .
توضیحات :
«
خَلْقُکُمْ » : آفریدن شما در ابتداء جهان . « بَعْثُکُمْ » : زنده گرداندن
شما پس از مرگ در انتهای جهان . « کَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ » : آفرینش یک انسان
و زنده گرداندن او ، با آفرینش همه انسانها و زنده گرداندن ایشان هیچ
تفاوتی ندارد ، و اصلاً مفاهیمی همچون « سخت » و « آسان » و « کوچک » و «
بزرگ » در برابر قدرت بیانتهاء خدا معنی ندارد .
سوره لقمان آیه 29
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ
النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی
إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَأَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ
ترجمه :
آیا
ندیدهای که خداوند شب را در روز ، و روز را در شب داخل میگرداند ، و
خورشید و ماه را مسخّر کرده ( و در مسیر منافع انسانها به جریان انداخته
است ) ؟ و این که هر کدام تا سرآمد معیّنی به حرکت خود ادامه میدهند ( و
این نظم و نظام با پایان گرفتن دنیا ، پایان مییابد ) و خداوند از آنچه
انجام میدهید آگاه است ؟
توضیحات :
« یُولِجُ
الَّیْلَ فِی . . . » : ( نگا : آلعمران / 27 ) . « أَجَلٍ مُّسَمّیً »
: مدّت محدود و معیّن که پایان این جهان و فرارسیدن آن جهان است .
سوره لقمان آیه 30
متن آیه :
ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدْعُونَ مِن دُونِهِ
الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ
ترجمه :
این
( آفریدههای عجیب و غریبی را که میبینید ) دلیل بر آن است که خداوند حق
است ، و آنچه را که بجز او به فریاد میخوانید و عبادت مینمائید باطل است ،
و خداوند والا مقام و بزرگوار ( و بالاتر و برتر از آن ) است ( که به
توصیف درآید ) .
توضیحات :
« بِأَنَّ اللهَ هُوَ
الْحَقُّ » : این بدان سبب است که خدا حق است . اینها بیانگر آن است که خدا
حق است . یعنی چون خدا حق است چنین عجائب و غرائبی را آفریده است . یا این
که آفرینش اینها دلیل بر حقّانیّت خدا است .
سوره لقمان آیه 31
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ
لِیُرِیَکُم مِّنْ آیَاتِهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّکُلِّ صَبَّارٍ
شَکُورٍ
ترجمه :
آیا ندیدهای کشتیها بر صفحه
دریاها به فرمان الله ، و در پرتو نعمت خدا حرکت میکنند ، تا او گوشهای
از نشانههای ( قدرت ) خود را به شما بنمایاند . قطعاً در این ( گشت و گذار
کشتیها در گستره دریاها ) نشانههای بزرگی ( بر قدرت خدا ) است برای کسانی
که بس شکیبا و بسیار سپاسگزار باشند .
توضیحات :
«
بِنِعْمَةِ اللهِ » : در پرتو احسان خدا . چرا که آبها را با وزن مخصوص و
کشتیها را با مشخّصات محدود بیافریده است و شرائط حرکت آنها را فراهم
فرموده است .
سوره لقمان آیه 32
متن آیه :
وَإِذَا غَشِیَهُم مَّوْجٌ کَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ
الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمَا
یَجْحَدُ بِآیَاتِنَا إِلَّا کُلُّ خَتَّارٍ کَفُورٍ
ترجمه :
(
منکران خدا ) هنگامی که ( سوار کشتی میشوند و ) موجهائی همچون کوه آنان
را فرا میگیرد ، خالصانه خدا را به فریاد میخوانند و عبادت را خاصّ او
میدانند . ولی هنگامی که آنان را نجات داده و سالم به خشکی رساندیم ، برخی
از ایشان میانهروی را در پیش میگیرند ( و بر ایمان خود وفادار و پایدار
میمانند ، و تعداد زیادی دوباره خدا را فراموش کرده و راه کفر در پیش
میگیرند ) . آیههای ما را هیچ کسی جز خیانت پیشگان ناسپاس ، انکار
نمیکند .
توضیحات :
« الظُّلَلِ » : جمع ظُلَّة ،
سایهبانها . مراد کوهها ( نگا : اعراف / 171 ، هود / 42 ) ، یا ابرها است
. « دَعَوُا اللهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ » : ( نگا : اعراف / 29 ،
یونس / 22 ، عنکبوت / 65 ) . « مُقْتَصِدٌ » : معتدل . میانهرو . مراد
کسی است که بین خوف و رجا بسر میبرد و راه افراط و تفریط در پیش نمیگیرد (
نگا : مائده / 66 ) . « خَتَّارٍ » : غدّار . مراد عهدشکن ستمپیشهای
است که عهود خدا با خود را مراعات نمیدارد . « کَفُورٍ » : بسیار ناسپاس .
کسی که نسبت به نعمتهای خدا سخت کفران میورزد .
سوره لقمان آیه 33
متن آیه :
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ وَاخْشَوْا یَوْماً لَّا
یَجْزِی وَالِدٌ عَن وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِ
شَیْئاً إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ
الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ
ترجمه :
ای
مردمان ! ( از خشم و عذاب ) خدا بپرهیزید ، و از روزی بترسید که نه پدری
مسؤولیّت اعمال فرزندش را میپذیرد و کاری برای او برآورده میکند ، و نه
فرزندی اصلاً مسؤولیّت اعمال پدرش را میپذیرد و کاری برای او برآورده
میسازد . وعده خدا ( به فرا رسیدن قیامت ) حق است . پس زندگانی دنیا شما
را گول نزند و ( مال و مقام و نفس امّاره و اهریمن ) فریبکار شما را درباره
خدا نفریبد .
توضیحات :
« لایَجْزی » : برآورده
نمیکند . سزا و جزای او را به عهده نمیگیرد ( نگا : بقره / 48 و 123 ) .
« جازٍ » : برآورده کننده و به عهده گیرنده . « الْغَرُورُ » : هر چیز که
انسان را گول زند ، از قبیل : اهریمن ، نفس امّاره . دارائی . مقام . شهوات
و لذّات .
سوره لقمان آیه 34
متن آیه :
إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَیَعْلَمُ
مَا فِی الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَّاذَا تَکْسِبُ غَداً وَمَا
تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ
ترجمه :
آگاهی
از فرا رسیدن قیامت ویژه خدا است ، و او است که باران را میباراند ، و
مطّلع است از آنچه در رحمهای ( مادران ) است ، و هیچ کسی نمیداند فردا چه
چیز فراچنگ میآورد ، و هیچ کسی نمیداند که در کدام سرزمینی میمیرد .
قطعاً خدا آگاه و باخبر ( از موارد مذکور ) است .
توضیحات :
«
عِلْمُ السَّاعَةِ » : آگاهی از وقوع قیامت . « یُنَزِّلُ الْغَیْثَ » :
مراد این است که تنها خدا میداند در چه موقع باران میبارد و کدام منطقه
را زیر پوشش قرار میدهد و دقیقاً چه مقدار در دشت و بیابان و کوه و درّه
میبارد . « یَعْلَمُ مَا فِی الأرْحَامِ » : مراد آگاهی از تمام خصوصیّات و
جزئیّات کودک است . از قبیل پسر و دختر بودن ، و استعدادهای درونی و
ویژگیهای بیرونی جنین و به طور کلّی کیفیّات روحی و صفات جسمانی و اوضاع
حال و آینده او است ؛ نه گوشهای از احوال فعلی وی . « مَاذَا تَکْسِبُ
غَداً » : مراد از کسب ، همه چیزهائی است که برای انسان حاصل میشود ، اعم
از این که به سود او باشد یا به زیان او . همچون : خیر ، شرّ ، صحّت ، مرض ،
و . . . مراد از ( غَداً ) زمان آینده است ولو این که لحظهای بعد باشد (
نگا : کهف / 23 ) . خلاصه مراد از عدم آگاهی مردم از امور پنجگانه مذکور
در آیه ، خصوصیّات و جزئیّات هر یک از موارد است .