سوره مائده
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ أُحِلَّتۡ لَکُم بَهِیمَةُ ٱلۡأَنۡعَٰمِ إِلَّا مَا یُتۡلَىٰ عَلَیۡکُمۡ غَیۡرَ مُحِلِّی ٱلصَّیۡدِ وَأَنتُمۡ حُرُمٌۗ إِنَّ ٱللَّهَ یَحۡکُمُ مَا یُرِیدُ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به پیمانها[یتان] وفا کنید. [خوردن گوشت] چهارپایان بر شما حلال است، مگر آنچه [حکمش] بر شما خوانده شود و [به شرط آنکه] در حال احرام [حج یا عمره] شکار را حلال نشمارید. همانا الله هر چه بخواهد حکم میکند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحِلُّواْ شَعَـٰٓئِرَ ٱللَّهِ وَلَا ٱلشَّهۡرَ ٱلۡحَرَامَ وَلَا ٱلۡهَدۡیَ وَلَا ٱلۡقَلَـٰٓئِدَ وَلَآ ءَآمِّینَ ٱلۡبَیۡتَ ٱلۡحَرَامَ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّهِمۡ وَرِضۡوَٰنٗاۚ وَإِذَا حَلَلۡتُمۡ فَٱصۡطَادُواْۚ وَلَا یَجۡرِمَنَّکُمۡ شَنَـَٔانُ قَوۡمٍ أَن صَدُّوکُمۡ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ أَن تَعۡتَدُواْۘ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، [حرمت] شعایر الهی و ماه حرام [را نگه دارید] و [همچنین حرمتِ] قربانى بى‌نشان و قربانیهای قلاده‌دار و راهیان بیت الحرام که فضل و رضایتِ پروردگارشان را مى‌طلبند؛ و چون از احرام [و سرزمین حرم] خارج شدید، [می‌توانید آزادانه] به شکار بپردازید؛ و [مبادا کینه‌توزی و] دشمنی گروهی که شما را از مسجد الحرام بازداشتند، شما را به تعدّی و تجاوز وادار کند؛ و در نیکوکارى و پرهیزگاری به یکدیگر یاری رسانید و در گناه و تجاوز دستیار هم نشوید و از الله پروا کنید [چرا که] بی‌تردید، الله سخت‌کیفر است.
حُرِّمَتۡ عَلَیۡکُمُ ٱلۡمَیۡتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحۡمُ ٱلۡخِنزِیرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَیۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦ وَٱلۡمُنۡخَنِقَةُ وَٱلۡمَوۡقُوذَةُ وَٱلۡمُتَرَدِّیَةُ وَٱلنَّطِیحَةُ وَمَآ أَکَلَ ٱلسَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیۡتُمۡ وَمَا ذُبِحَ عَلَى ٱلنُّصُبِ وَأَن تَسۡتَقۡسِمُواْ بِٱلۡأَزۡلَٰمِۚ ذَٰلِکُمۡ فِسۡقٌۗ ٱلۡیَوۡمَ یَئِسَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمۡ فَلَا تَخۡشَوۡهُمۡ وَٱخۡشَوۡنِۚ ٱلۡیَوۡمَ أَکۡمَلۡتُ لَکُمۡ دِینَکُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَیۡکُمۡ نِعۡمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِینٗاۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ فِی مَخۡمَصَةٍ غَیۡرَ مُتَجَانِفٖ لِّإِثۡمٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ
[اینها همه] بر شما حرام شده است: [گوشت] مُردار و خون و گوشت خوک و آنچه [هنگام ذبح] نام غیر الله بر آن برده شود و [حیوانات حلال‌گوشتِ] خفه‌شده و به ضرب [چوب و سنگ و...] مُرده و از بلندی افتاده [و مُرده] و [آنها که از حیوانی دیگر] شاخ‌خورده [و مُرده‌اند] و نیم‌خوردۀ [حیواناتِ] درنده ـ مگر آنچه [پیش از مردن] ذبح [شرعی] کرده باشید ـ و [همچنین] آنچه در برابر نشانه‌های معبودان باطل ذبح می‌شود و [همچنان بر شما حرام است که] باتیر‌های بخت‌آزمایی تصمیم‌گیری و اقدام کنید؛ و [به یقین بدانید که روی آوردن به تمام] اینها نافرمانی [از الله] است. امروز کافران از دین شما [و بازگشتتان به کفر] ناامید شده‌اند؛ پس از آنان نترسید و از من بترسید. امروز دینتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را [به عنوان بهترین] دین برایتان برگزیدم. اما هر کس [برای حفظ جان خود و] بدون آنکه به گناه متمایل باشد، [به خوردن گوشت‌های ممنوعه] ناچار شود [گناهی بر او نیست]. به راستی که الله آمرزندۀ مهربان است.
یَسۡـَٔلُونَکَ مَاذَآ أُحِلَّ لَهُمۡۖ قُلۡ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُ وَمَا عَلَّمۡتُم مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ ٱللَّهُۖ فَکُلُواْ مِمَّآ أَمۡسَکۡنَ عَلَیۡکُمۡ وَٱذۡکُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ
[ای پیامبر، اصحابت] از تو می‌پرسند چه چیز برایشان حلال شده است. بگو: «چیزهاى پاکیزه و [شکارِ] حیوانات شکاری که از آنچه الله به شما تعلیم داده، به آنها آموخته‌اید، برایتان حلال شده است. پس، از آنچه [این حیوانات] برای شما گرفته‌اند [و خود از آن نخورده‌اند] بخورید. و [به هنگام ذبح یا فرستادن حیوانات شکاری] نام الله را بر آن ببرید و از الله پروا کنید. بیگمان الله، حسابرسی سریع است».
ٱلۡیَوۡمَ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُۖ وَطَعَامُ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ حِلّٞ لَّکُمۡ وَطَعَامُکُمۡ حِلّٞ لَّهُمۡۖ وَٱلۡمُحۡصَنَٰتُ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ وَٱلۡمُحۡصَنَٰتُ مِنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلِکُمۡ إِذَآ ءَاتَیۡتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحۡصِنِینَ غَیۡرَ مُسَٰفِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِیٓ أَخۡدَانٖۗ وَمَن یَکۡفُرۡ بِٱلۡإِیمَٰنِ فَقَدۡ حَبِطَ عَمَلُهُۥ وَهُوَ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ
[ای مسلمانان،] امروز خوراکی‌های پاکیزه برایتان حلال شده است و [ذبایح و] غذای اهل کتاب برای شما حلال است و غذای شما [نیز] برای آنان حلال است؛ و [همچنین ازدواج با] زنان پاکدامن مسلمان و زنان پاکدامن از [اهل کتاب، یعنی] کسانی که پیش از شما به آنان کتاب [آسمانی] داده شده است [حلال است]؛ به شرط آنکه مهریه‌های آنان را بپردازید، در حالی که خود پاکدامن باشید، نه زناکار باشید و نه [زنان را] پنهانى به دوستی بگیرید؛ و هر کس به [ارکان] ایمان کفر بورزد، قطعاً عملش تباه شده است و در آخرت از زیانکاران خواهد بود.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا قُمۡتُمۡ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ فَٱغۡسِلُواْ وُجُوهَکُمۡ وَأَیۡدِیَکُمۡ إِلَى ٱلۡمَرَافِقِ وَٱمۡسَحُواْ بِرُءُوسِکُمۡ وَأَرۡجُلَکُمۡ إِلَى ٱلۡکَعۡبَیۡنِۚ وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْۚ وَإِن کُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنکُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدٗا طَیِّبٗا فَٱمۡسَحُواْ بِوُجُوهِکُمۡ وَأَیۡدِیکُم مِّنۡهُۚ مَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیَجۡعَلَ عَلَیۡکُم مِّنۡ حَرَجٖ وَلَٰکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمۡ وَلِیُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَیۡکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون به [قصدِ] نماز برخاستید، صورت و دست‌هایتان را تا آرنج بشویید و سرتان را مسح کنید و پاهایتان را تا دو قوزک [بشویید] و اگر جُنُب بودید، خود را [با غسل کردن] پاک سازید؛ و اگر بیمار یا مسافرید یا هر یک از شما از محل قضای حاجت آمده است یا با زنان آمیزش کرده‌اید و آب نمی‌یابید، با خاکی پاک تیمم کنید و از آن بر صورت و دست‌هایتان بکشید. الله نمی‌خواهد شما را به سختی بیندازد؛ بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمت خویش را بر شما تمام کند؛ باشد که شکر به جای آورید.
وَٱذۡکُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَمِیثَٰقَهُ ٱلَّذِی وَاثَقَکُم بِهِۦٓ إِذۡ قُلۡتُمۡ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
و به یاد آورید نعمت الله را بر خویش و [نیز] پیمانى که شما را به [انجام] آن متعهد گردانده است آنگاه که [دربارۀ دعوت به فرمانبرداری از پیامبر] گفتید: «شنیدیم و اطاعت کردیم»؛ و از الله پروا کنید [که] بی‌تردید، الله به آنچه درون سینه‌هاست داناست.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ کُونُواْ قَوَّـٰمِینَ لِلَّهِ شُهَدَآءَ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَلَا یَجۡرِمَنَّکُمۡ شَنَـَٔانُ قَوۡمٍ عَلَىٰٓ أَلَّا تَعۡدِلُواْۚ ٱعۡدِلُواْ هُوَ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، براى الله به عدل برخیزید [و] به عدالت گواهی دهید؛ و البته نباید دشمنى یک گروه، شما را بر آن دارد که عدالت نکنید. عدالت کنید که این [کار] به پرهیزگاری نزدیکتر است؛ و از الله پروا دارید [که] بی‌تردید، الله به آنچه انجام مى‌دهید، آگاه است.
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٌ عَظِیمٞ
الله به کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعدۀ آمرزش و پاداش بزرگی داده است.
وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَآ أُوْلَـٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ
و کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما را تکذیب کردند، آنان اهل دوزخند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ إِذۡ هَمَّ قَوۡمٌ أَن یَبۡسُطُوٓاْ إِلَیۡکُمۡ أَیۡدِیَهُمۡ فَکَفَّ أَیۡدِیَهُمۡ عَنکُمۡۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡیَتَوَکَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نعمتِ الله را بر خود به یاد آورید، آنگاه که گروهی [از دشمنان] قصد کردند به سویتان دست‌درازی کنند، اما [الله] دستشان را از شما بازداشت؛ و از الله پروا کنید؛ و مؤمنان باید تنها بر الله توکل کنند.
۞وَلَقَدۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِیثَٰقَ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ وَبَعَثۡنَا مِنۡهُمُ ٱثۡنَیۡ عَشَرَ نَقِیبٗاۖ وَقَالَ ٱللَّهُ إِنِّی مَعَکُمۡۖ لَئِنۡ أَقَمۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَیۡتُمُ ٱلزَّکَوٰةَ وَءَامَنتُم بِرُسُلِی وَعَزَّرۡتُمُوهُمۡ وَأَقۡرَضۡتُمُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا لَّأُکَفِّرَنَّ عَنکُمۡ سَیِّـَٔاتِکُمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّکُمۡ جَنَّـٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ فَمَن کَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِکَ مِنکُمۡ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِیلِ
و بی‌تردید، الله از بنی‌اسرائیل پیمان گرفت و از میان آنان [به تعداد قبایلشان] دوازده سالار برگماشتیم و الله فرمود: «من با شما هستم. اگر نماز برپا دارید و زکات بپردازید و به پیامبران من ایمان آورید و آنان را یاری کنید و در راه الله قرضی نیکو دهید، گناهانتان را می‌زدایم و شما را به باغ‌هایی [از بهشت] وارد می‌کنم که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است. اما هر یک از شما که بعد از این کافر شود، مسلماً راه راست را گم کرده است».
فَبِمَا نَقۡضِهِم مِّیثَٰقَهُمۡ لَعَنَّـٰهُمۡ وَجَعَلۡنَا قُلُوبَهُمۡ قَٰسِیَةٗۖ یُحَرِّفُونَ ٱلۡکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِۦ وَنَسُواْ حَظّٗا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِۦۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىٰ خَآئِنَةٖ مِّنۡهُمۡ إِلَّا قَلِیلٗا مِّنۡهُمۡۖ فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱصۡفَحۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ
پس به [سزای] پیمان‌شکنی‌شان، آنان را از رحمت خویش دور ساختیم و دلهایشان را سخت گرداندیم؛ [زیرا با تغییرِ لفظ و تأویلِ معنا] سخنان [الله] را از جایگاهش تحریف میکنند و بخشى از آنچه را به آن پند داده شدند فراموش کردند؛ و [ای پیامبر،] تو پیوسته دربارۀ خیانتى از سوی آنان آگاه مى‌شوى، مگر [شمارى] اندک از اینان [که خیانتکار نیستند]؛ پس از آنان درگذر و چشم‌پوشى کن [که] بی‌تردید، الله نیکوکاران را دوست دارد.
وَمِنَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّا نَصَٰرَىٰٓ أَخَذۡنَا مِیثَٰقَهُمۡ فَنَسُواْ حَظّٗا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِۦ فَأَغۡرَیۡنَا بَیۡنَهُمُ ٱلۡعَدَاوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِۚ وَسَوۡفَ یُنَبِّئُهُمُ ٱللَّهُ بِمَا کَانُواْ یَصۡنَعُونَ
و [همچنین] از کسانی که گفتند: «ما نصرانی هستیم» پیمان گرفتیم، [که پیرو قرآن و رسول الله باشند] و[لى دینشان را تحریف نمودند و] بخشى از آنچه را که به آن پند داده شدند به فراموشی سپردند و ما [نیز] تا روز قیامت میانشان دشمنى و کینه افکندیم؛ و [در آن روز] الله آنان را [از نتیجۀ] آنچه کرده‌اند آگاه خواهد ساخت.
یَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ قَدۡ جَآءَکُمۡ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمۡ کَثِیرٗا مِّمَّا کُنتُمۡ تُخۡفُونَ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ وَیَعۡفُواْ عَن کَثِیرٖۚ قَدۡ جَآءَکُم مِّنَ ٱللَّهِ نُورٞ وَکِتَٰبٞ مُّبِینٞ
ای اهل کتاب، همانا پیامبر ما به سوى شما آمده است که بسیارى از [مطالب و آموزه‌های] کتاب [آسمانى خود] را که پنهان می‌کردید، برایتان به روشنی بیان کند و از [بیان موارد] بسیاری درگذرد. قطعاً از جانب الله برایتان نور و کتابى روشنگر آمده است.
یَهۡدِی بِهِ ٱللَّهُ مَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَهُۥ سُبُلَ ٱلسَّلَٰمِ وَیُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِهِۦ وَیَهۡدِیهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِیمٖ
الله به وسیلۀ این [کتاب،] کسانی را که به دنبال رضایتش باشند به راههای [امنیت و] سلامت هدایت میکند و به فرمان خویش آنان را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی می‌بَرد و به راهی راست هدایتشان میکند.
لَّقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَۚ قُلۡ فَمَن یَمۡلِکُ مِنَ ٱللَّهِ شَیۡـًٔا إِنۡ أَرَادَ أَن یُهۡلِکَ ٱلۡمَسِیحَ ٱبۡنَ مَرۡیَمَ وَأُمَّهُۥ وَمَن فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗاۗ وَلِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَاۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ
کسانی که گفتند: «الله همان مسیح ـ پسر مریم ـ است» یقیناً کافر شدند. [ای پیامبر، به آنان] بگو: «اگر الله بخواهد که مسیح ـ پسر مریم ـ و مادرش و همۀ کسانی را که روی زمین هستند نابود کند، چه کسى در برابر الله اختیارى دارد [که مانع شود]؟ فرمانرواییِ آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو قرار دارد از آنِ الله است؛ هر چه بخواهد می‌آفریند؛ و الله بر همه چیز تواناست».
وَقَالَتِ ٱلۡیَهُودُ وَٱلنَّصَٰرَىٰ نَحۡنُ أَبۡنَـٰٓؤُاْ ٱللَّهِ وَأَحِبَّـٰٓؤُهُۥۚ قُلۡ فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنُوبِکُمۖ بَلۡ أَنتُم بَشَرٞ مِّمَّنۡ خَلَقَۚ یَغۡفِرُ لِمَن یَشَآءُ وَیُعَذِّبُ مَن یَشَآءُۚ وَلِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَاۖ وَإِلَیۡهِ ٱلۡمَصِیرُ
یهود و نصاری گفتند: «ما پسران و دوستان الله هستیم». [ای پیامبر، در پاسخ به آنان] بگو: «پس چرا او شما را به کیفر گناهانتان عذاب میکند؟! [هرگز چنین نیست] بلکه شما [نیز] بشری هستید از جمله افرادی که آفریده است؛ هر کس را بخواهد می‌آمرزد و هر کس را بخواهد عذاب میکند؛ و فرمانروایی آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو قرار دارد، از آنِ الله است و بازگشت [همه] به سوی اوست».
یَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ قَدۡ جَآءَکُمۡ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمۡ عَلَىٰ فَتۡرَةٖ مِّنَ ٱلرُّسُلِ أَن تَقُولُواْ مَا جَآءَنَا مِنۢ بَشِیرٖ وَلَا نَذِیرٖۖ فَقَدۡ جَآءَکُم بَشِیرٞ وَنَذِیرٞۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ
ای اهل کتاب، پیامبر ما، پس از [انقطاع وحی، و] فترتی از پیامبران [=فاصله بین بعثت عیسی و محمد علیهما السلام]، به سوی شما آمد که [احکام و آموزه‌های الهی را] به روشنی برایتان بیان کند تا مبادا [روز قیامت] بگویید: «نه بشارت‌دهنده‌ای به سراغمان آمد، نه بیم‌دهنده‌ای». یقیناً [اینک] پیامبر بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده به سویتان آمده است؛ و الله بر همه چیز تواناست.
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ یَٰقَوۡمِ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ إِذۡ جَعَلَ فِیکُمۡ أَنۢبِیَآءَ وَجَعَلَکُم مُّلُوکٗا وَءَاتَىٰکُم مَّا لَمۡ یُؤۡتِ أَحَدٗا مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و [ای پیامبر، یاد کن از] هنگامی که موسی به قومش گفت: «ای قوم من، نعمت الله را بر خود به یاد آورید، آنگاه که پیامبرانی میان شما برانگیخت و [پس از بردگیِ فرعون، افرادی از] شما را فرمانروایان [خودتان] ساخت و چیزهایی به شما بخشید که به هیچ یک از جهانیان [معاصرتان] نداده بود.
یَٰقَوۡمِ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡأَرۡضَ ٱلۡمُقَدَّسَةَ ٱلَّتِی کَتَبَ ٱللَّهُ لَکُمۡ وَلَا تَرۡتَدُّواْ عَلَىٰٓ أَدۡبَارِکُمۡ فَتَنقَلِبُواْ خَٰسِرِینَ
ای قوم من، به سرزمین مقدسی که الله برایتان مقرر نموده است وارد شوید و به عقب بازنگردید [و از دینتان دست نکشید] که زیانکار خواهید شد».
قَالُواْ یَٰمُوسَىٰٓ إِنَّ فِیهَا قَوۡمٗا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدۡخُلَهَا حَتَّىٰ یَخۡرُجُواْ مِنۡهَا فَإِن یَخۡرُجُواْ مِنۡهَا فَإِنَّا دَٰخِلُونَ
[آنان] گفتند: «ای موسی، بیگمان آنجا قومی زورمند هستند [و] تا آنان از آنجا بیرون نروند، ما هرگز در آن وارد نمى‌شویم؛ اگر از آنجا بیرون بروند، ما وارد خواهیم شد».
قَالَ رَجُلَانِ مِنَ ٱلَّذِینَ یَخَافُونَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمَا ٱدۡخُلُواْ عَلَیۡهِمُ ٱلۡبَابَ فَإِذَا دَخَلۡتُمُوهُ فَإِنَّکُمۡ غَٰلِبُونَۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَتَوَکَّلُوٓاْ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ
دو تن از مردانی که [از نافرمانی و عذاب الهی] می‌ترسیدند و الله به آنان نعمت [اطاعت و بندگی] داده بود گفتند: «از آن دروازه بر آنان [هجوم برید و] وارد شوید که اگر از آن درآمدید، قطعاً پیروز خواهید شد؛ و اگر مؤمنید، بر الله توکل کنید».
قَالُواْ یَٰمُوسَىٰٓ إِنَّا لَن نَّدۡخُلَهَآ أَبَدٗا مَّا دَامُواْ فِیهَا فَٱذۡهَبۡ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَٰتِلَآ إِنَّا هَٰهُنَا قَٰعِدُونَ
[بنی‌اسرائیل] گفتند: «ای موسی، تا زمانی که آنان در آن [شهر] هستند ما هرگز وارد نمی‌شویم. تو و پروردگارت بروید و بجنگید. ما همینجا نشسته‌ایم».
قَالَ رَبِّ إِنِّی لَآ أَمۡلِکُ إِلَّا نَفۡسِی وَأَخِیۖ فَٱفۡرُقۡ بَیۡنَنَا وَبَیۡنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِینَ
[موسی] گفت: «پروردگارا، من جز اختیار خودم و برادرم [اختیار کس دیگری] را ندارم؛ پس میان ما و این گروهِ نافرمان جدایی بینداز».
قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَیۡهِمۡۛ أَرۡبَعِینَ سَنَةٗۛ یَتِیهُونَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ فَلَا تَأۡسَ عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِینَ
[الله] فرمود: «در این صورت، [ورود به] آن [سرزمین مقدس] تا چهل سال بر آنان حرام شده است؛ [و پیوسته] در زمین سرگردان خواهند بود؛ پس بر این گروهِ نافرمان افسوس مخور».
۞وَٱتۡلُ عَلَیۡهِمۡ نَبَأَ ٱبۡنَیۡ ءَادَمَ بِٱلۡحَقِّ إِذۡ قَرَّبَا قُرۡبَانٗا فَتُقُبِّلَ مِنۡ أَحَدِهِمَا وَلَمۡ یُتَقَبَّلۡ مِنَ ٱلۡأٓخَرِ قَالَ لَأَقۡتُلَنَّکَۖ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡمُتَّقِینَ
و [ای پیامبر،] داستان دو پسر آدم [= هابیل و قابیل] را به‌حق برایشان بخوان: هنگامی که [هر کدام] برای نزدیکی‌جستن [به درگاه الله] یک قربانی تقدیم کردند؛ اما از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد. [قابیل به هابیل] گفت: «قطعاً تو را خواهم کشت». [هابیل] گفت: «الله [قربانی را] فقط از پرهیزگاران می‌پذیرد.
لَئِنۢ بَسَطتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقۡتُلَنِی مَآ أَنَا۠ بِبَاسِطٖ یَدِیَ إِلَیۡکَ لِأَقۡتُلَکَۖ إِنِّیٓ أَخَافُ ٱللَّهَ رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
اگر تو دستت را برای کشتن من دراز کنی، من هرگز دستم را برای کشتن به سویت دراز نخواهم کرد؛ [زیرا] بی‌تردید، من از الله ـ پروردگار جهانیان‌ـ می‌ترسم.
إِنِّیٓ أُرِیدُ أَن تَبُوٓأَ بِإِثۡمِی وَإِثۡمِکَ فَتَکُونَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلنَّارِۚ وَذَٰلِکَ جَزَـٰٓؤُاْ ٱلظَّـٰلِمِینَ
[آنگاه برای آنکه او را بترساند گفت:] من می‌خواهم که تو با گناه [قتلِ] من و گناه [اعمال] خودت [به سوی الله] بازگردی و از اهل دوزخ باشی؛ و این است سزای ستمکاران».
فَطَوَّعَتۡ لَهُۥ نَفۡسُهُۥ قَتۡلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُۥ فَأَصۡبَحَ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ
پس نفسِ [سرکشِ] او کشتن برادرش را برایش آراست [و موجّه و آسان جلوه داد]؛ پس او را کشت و از زیانکاران شد.
فَبَعَثَ ٱللَّهُ غُرَابٗا یَبۡحَثُ فِی ٱلۡأَرۡضِ لِیُرِیَهُۥ کَیۡفَ یُوَٰرِی سَوۡءَةَ أَخِیهِۚ قَالَ یَٰوَیۡلَتَىٰٓ أَعَجَزۡتُ أَنۡ أَکُونَ مِثۡلَ هَٰذَا ٱلۡغُرَابِ فَأُوَٰرِیَ سَوۡءَةَ أَخِیۖ فَأَصۡبَحَ مِنَ ٱلنَّـٰدِمِینَ
آنگاه الله کلاغی را فرستاد که زمین را می‌کاوید تا [کلاغ مرده‌ای را دفن کند و این گونه] به وی نشان دهد که چگونه جسد برادرش را بپوشاند. [قابیل] گفت: «وای بر من! آیا ناتوان بودم از اینکه همچون این کلاغ باشم و جسد برادرم را بپوشانم؟» آنگاه [به شدّت از کارِ زشت خویش] پشیمان شد.
مِنۡ أَجۡلِ ذَٰلِکَ کَتَبۡنَا عَلَىٰ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ أَنَّهُۥ مَن قَتَلَ نَفۡسَۢا بِغَیۡرِ نَفۡسٍ أَوۡ فَسَادٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ ٱلنَّاسَ جَمِیعٗا وَمَنۡ أَحۡیَاهَا فَکَأَنَّمَآ أَحۡیَا ٱلنَّاسَ جَمِیعٗاۚ وَلَقَدۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ ثُمَّ إِنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم بَعۡدَ ذَٰلِکَ فِی ٱلۡأَرۡضِ لَمُسۡرِفُونَ
به همین سبب، بر بنی‌اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس انسانی را جز برای [قصاص] کسی یا [به کیفر] فسادی [که] در زمین [مرتکب شده است] به قتل برسانَد، چنان است که گویی همۀ مردم را کشته است و هر کس [با خودداری از قتل‌های خودسرانه و بیهوده،] انسانی را زنده بدارد، چنان است که همۀ مردم را زنده کرده است؛ و بیگمان، پیامبران ما با دلایل روشن نزد آنان [= بنی‌اسرائیل] آمدند، [ولی] باز هم بسیاری از آنان پس از آن [با ارتکاب گناه] در زمین [پا از حدود الهی فراتر گذاشتند و] زیاده‌روی کردند.
إِنَّمَا جَزَـٰٓؤُاْ ٱلَّذِینَ یُحَارِبُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَیَسۡعَوۡنَ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَسَادًا أَن یُقَتَّلُوٓاْ أَوۡ یُصَلَّبُوٓاْ أَوۡ تُقَطَّعَ أَیۡدِیهِمۡ وَأَرۡجُلُهُم مِّنۡ خِلَٰفٍ أَوۡ یُنفَوۡاْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِۚ ذَٰلِکَ لَهُمۡ خِزۡیٞ فِی ٱلدُّنۡیَاۖ وَلَهُمۡ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ
سزای کسانی که با الله و پیامبرش می‌جنگند و [با قتل و دزدی و فحشا] در زمین به فساد می‌کوشند، جز این نیست که کشته شوند یا به دار آویخته شوند یا دست [راست] و پای [چپ] آنها در خلاف [جهت یکدیگر] قطع شود یا از سرزمین [خود] تبعید گردند. این [مجازات، مایۀ] رسوایی آنها در دنیاست و در آخرت [نیز] عذابی بزرگ [در پیش] دارند.
إِلَّا ٱلَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبۡلِ أَن تَقۡدِرُواْ عَلَیۡهِمۡۖ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ
مگر کسانی که [شما حاکمان] پیش از آنکه بر آنان دست یابید توبه کنند؛ پس [اگر چنین کردند، از آنان درگذرید و] بدانید که الله آمرزندۀ مهربان است.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَیۡهِ ٱلۡوَسِیلَةَ وَجَٰهِدُواْ فِی سَبِیلِهِۦ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از الله پروا کنید و [با انجام کارهای نیک، برای تقرب] به سوی او وسیله بجویید و در راهش جهاد کنید؛ باشد که رستگار شوید.
إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَوۡ أَنَّ لَهُم مَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا وَمِثۡلَهُۥ مَعَهُۥ لِیَفۡتَدُواْ بِهِۦ مِنۡ عَذَابِ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنۡهُمۡۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٞ
در حقیقت، کسانى که کفر ورزیدند، اگر تمام آنچه در زمین است براى آنان باشد و همانندش [نیز] با آن [در اختیار شان باشد و بخواهند] به وسیله آن خود را از عذاب روز قیامت بازخرند، از آنان پذیرفته نمى‌شود و عذابى دردناک [در پیش] دارند.
یُرِیدُونَ أَن یَخۡرُجُواْ مِنَ ٱلنَّارِ وَمَا هُم بِخَٰرِجِینَ مِنۡهَاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّقِیمٞ
[این کافران] می‌خواهند از آتش [دوزخ] بیرون روند؛ و[لی] از آن [عذاب] خارج‌شدنی نیستند و برایشان عذابی پایدار [مهیا] است.
وَٱلسَّارِقُ وَٱلسَّارِقَةُ فَٱقۡطَعُوٓاْ أَیۡدِیَهُمَا جَزَآءَۢ بِمَا کَسَبَا نَکَٰلٗا مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٞ
دست مرد و زن دزد را به سزای عملی که مرتکب شده‌اند، به عنوان مجازاتی از جانب الله قطع کنید و [بدانید که] الله شکست‌ناپذیرِ حکیم است.
فَمَن تَابَ مِنۢ بَعۡدِ ظُلۡمِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَإِنَّ ٱللَّهَ یَتُوبُ عَلَیۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٌ
اما هر کس بعد از [گناه و] ستم‌کردنش توبه کند و [اعمال خود را جبران و] اصلاح نماید، بی‌تردید الله توبه‌اش را می‌پذیرد. به راستی که الله آمرزندۀ مهربان است.
أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ یُعَذِّبُ مَن یَشَآءُ وَیَغۡفِرُ لِمَن یَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ
آیا نمی‌دانی که فرمانروایی آسمانها و زمین از آنِ الله است [و] هر کس را بخواهد عذاب میکند و هر کس را بخواهد می‌بخشد؟ و الله بر هر چیزی تواناست.
۞یَـٰٓأَیُّهَا ٱلرَّسُولُ لَا یَحۡزُنکَ ٱلَّذِینَ یُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡکُفۡرِ مِنَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَلَمۡ تُؤۡمِن قُلُوبُهُمۡۛ وَمِنَ ٱلَّذِینَ هَادُواْۛ سَمَّـٰعُونَ لِلۡکَذِبِ سَمَّـٰعُونَ لِقَوۡمٍ ءَاخَرِینَ لَمۡ یَأۡتُوکَۖ یُحَرِّفُونَ ٱلۡکَلِمَ مِنۢ بَعۡدِ مَوَاضِعِهِۦۖ یَقُولُونَ إِنۡ أُوتِیتُمۡ هَٰذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمۡ تُؤۡتَوۡهُ فَٱحۡذَرُواْۚ وَمَن یُرِدِ ٱللَّهُ فِتۡنَتَهُۥ فَلَن تَمۡلِکَ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِ شَیۡـًٔاۚ أُوْلَـٰٓئِکَ ٱلَّذِینَ لَمۡ یُرِدِ ٱللَّهُ أَن یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمۡۚ لَهُمۡ فِی ٱلدُّنۡیَا خِزۡیٞۖ وَلَهُمۡ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٞ
ای پیامبر، کسانی که در [راه] کفر شتاب میکنند؛ تو را غمگین نسازند ـ [خواه] از کسانی که به زبانشان می‌گویند: «ایمان آوردیم» و قلبشان ایمان نیاورده است و [خواه] از یهودیانی باشند که به سخنان دروغ گوش مى‌سپارند و از گروهی که خودشان [از روی کبر و حسد] نزد تو نیامده‌اند، می‌شنوند [و از آنها فرمان می‌برند]. آنان سخنان [الله] را [بر اساس میل و منفعتِ خود] از جایگاهشان تحریف میکنند و [به یکدیگر] می‌گویند: «اگر این [حکم از سوی محمد] به شما داده شد، [از او] بپذیرید و اگر آن [چیزی که دل‌خواهتان است] به شما داده نشد، [از او] دوری کنید». و [ای پیامبر،] هر کس که الله گمراهی‌اش را خواسته باشد، تو هرگز در برابر الله برایش اختیاری نداری [و نمی‌توانی از او دفاع کنی]. آنان [= یهود و منافقان] کسانی هستند که الله نخواسته است دلهایشان را [از پلیدیِ کفر] پاک کند. آنان در دنیا رسوایی [و خواری در انتظار] دارند و در آخرت برایشان عذاب بزرگی [در پیش] است.
سَمَّـٰعُونَ لِلۡکَذِبِ أَکَّـٰلُونَ لِلسُّحۡتِۚ فَإِن جَآءُوکَ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُمۡ أَوۡ أَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡۖ وَإِن تُعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ فَلَن یَضُرُّوکَ شَیۡـٔٗاۖ وَإِنۡ حَکَمۡتَ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِٱلۡقِسۡطِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلۡمُقۡسِطِینَ
آنان [= یهود] بسیار به دروغ گوش می‌سپارند [و] مال حرام فراوان می‌خورند؛ پس [ای پیامبر،] اگر [برای داوری] نزدت آمدند، میانشان داوری کن یا از آنان روی بگردان؛ و [یقین بدان که] اگر از آنان روی بگردانی، هیچ زیانی به تو نمی‌رسانند؛ و[لی] اگر داوری کردی، با عدالت میانشان داوری کن. بی‌تردید، الله دادگران را دوست دارد.
وَکَیۡفَ یُحَکِّمُونَکَ وَعِندَهُمُ ٱلتَّوۡرَىٰةُ فِیهَا حُکۡمُ ٱللَّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوۡنَ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِکَۚ وَمَآ أُوْلَـٰٓئِکَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ
و آنان چگونه تو را به داوری می‌طلبند در حالی که تورات نزدشان است [و] حکم الله در آن وجود دارد؟ سپس بعد از آن [داوری، اگر سخنی خلاف میلشان بگویی، از دستور تورات و حکمِ تو] روی می‌گردانند؛ و اینان مؤمن نیستند.
إِنَّآ أَنزَلۡنَا ٱلتَّوۡرَىٰةَ فِیهَا هُدٗى وَنُورٞۚ یَحۡکُمُ بِهَا ٱلنَّبِیُّونَ ٱلَّذِینَ أَسۡلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَٱلرَّبَّـٰنِیُّونَ وَٱلۡأَحۡبَارُ بِمَا ٱسۡتُحۡفِظُواْ مِن کِتَٰبِ ٱللَّهِ وَکَانُواْ عَلَیۡهِ شُهَدَآءَۚ فَلَا تَخۡشَوُاْ ٱلنَّاسَ وَٱخۡشَوۡنِ وَلَا تَشۡتَرُواْ بِـَٔایَٰتِی ثَمَنٗا قَلِیلٗاۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡکَٰفِرُونَ
به راستی ما تورات را نازل کردیم که در آن هدایت و نور است. پیامبرانی که [در برابر فرمان الله] تسلیم بودند، بر اساس [آموزه‌های] آن برای یهود داوری می‌کردند و [نیز] مصلحان و دانشمندان [یهود] که پاسداری از کتاب الله [و جلوگیری از تحریف تورات] به آنان سپرده شده بود و بر [حقانیتِ] آن گواه بودند [و بنا به دستورهایش حکم می‌کردند]؛ پس [ای یهود، در اجرای احکام الهی] از مردم نترسید و از من بترسید و آیاتم را به بهایی ناچیز نفروشید؛ و هر کس بر [اساس قوانین و] احکامی که الله نازل کرده است داوری [و حکم] نکند، کافر است.
وَکَتَبۡنَا عَلَیۡهِمۡ فِیهَآ أَنَّ ٱلنَّفۡسَ بِٱلنَّفۡسِ وَٱلۡعَیۡنَ بِٱلۡعَیۡنِ وَٱلۡأَنفَ بِٱلۡأَنفِ وَٱلۡأُذُنَ بِٱلۡأُذُنِ وَٱلسِّنَّ بِٱلسِّنِّ وَٱلۡجُرُوحَ قِصَاصٞۚ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِۦ فَهُوَ کَفَّارَةٞ لَّهُۥۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلظَّـٰلِمُونَ
و در آن [= تورات] بر آنان [= بنی‌اسرائیل] مقرر داشتیم که: «جان در برابر جان و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان است؛ و [حتی] زخم‌ها قصاص دارند». اما هر کس از آن [قصاص] گذشت نماید، آن [بخشش،] کفارۀ [گناهان] اوست؛ و هر کس بر [اساس قوانین و] احکامی که الله نازل کرده است داوری [و حکم] نکند، ستمکار است.
وَقَفَّیۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِۖ وَءَاتَیۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِیلَ فِیهِ هُدٗى وَنُورٞ وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَهُدٗى وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِینَ
و به دنبال آنان [= پیامبران بنی‌اسرائیل] عیسی پسر مریم را فرستادیم که تصدیق‌کنندۀ تورات بود که پیش از او فرستاده بودیم؛ و انجیل را که در آن هدایت و نور بود به او دادیم که تصدیق‌کنندۀ توراتِ پیش از وی بود و هدایت و اندرزی برای پرهیزگاران بود.
وَلۡیَحۡکُمۡ أَهۡلُ ٱلۡإِنجِیلِ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فِیهِۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
و پیروان انجیل باید به آنچه الله در آن [کتاب] نازل کرده است حکم کنند؛ و هر کس بر [اساس قوانین و] احکامی که الله نازل کرده است داوری [و حکم] نکند، فاسق است.
وَأَنزَلۡنَآ إِلَیۡکَ ٱلۡکِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ وَمُهَیۡمِنًا عَلَیۡهِۖ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۖ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَهُمۡ عَمَّا جَآءَکَ مِنَ ٱلۡحَقِّۚ لِکُلّٖ جَعَلۡنَا مِنکُمۡ شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَکُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰکِن لِّیَبۡلُوَکُمۡ فِی مَآ ءَاتَىٰکُمۡۖ فَٱسۡتَبِقُواْ ٱلۡخَیۡرَٰتِۚ إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُکُمۡ جَمِیعٗا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ فِیهِ تَخۡتَلِفُونَ
و [ای پیامبر، ما این] کتاب را به‌حق بر تو نازل کردیم [که] تصدیق‌کنندۀ کتابهای پیشین و نگهبان و گواه بر آنهاست. پس بین آنان بر اساس آنچه الله نازل کرده است حکم کن و به جای حقیقتی که [از جانب قرآن] به تو رسیده است، از هوسهای آنان پیروی نکن. [ای مردم،] ما برای هر یک از شما [امت‌ها] آیین و راهی روشن قرار دادیم؛ و اگر الله می‌خواست، همۀ شما را امتی واحد قرار می‌داد؛ ولی [الله می‌خواهد] شما را در [مورد] آنچه به شما بخشیده است بیازماید؛ پس در نیکیها بر یکدیگر پیشی گیرید. بازگشت همگی شما به سوی الله است؛ آنگاه او تعالی شما را از آنچه در آن اختلاف می‌کردید، آگاه می‌سازد.
وَأَنِ ٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَهُمۡ وَٱحۡذَرۡهُمۡ أَن یَفۡتِنُوکَ عَنۢ بَعۡضِ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ إِلَیۡکَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَٱعۡلَمۡ أَنَّمَا یُرِیدُ ٱللَّهُ أَن یُصِیبَهُم بِبَعۡضِ ذُنُوبِهِمۡۗ وَإِنَّ کَثِیرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ لَفَٰسِقُونَ
و [ای پیامبر،] میان آنان [= یهود] بر اساس آنچه الله [در قرآن] نازل کرده است حکم کن و از هوس‌هایشان پیروی مکن و بر حذر باش از اینکه تو را از برخی از آنچه الله بر تو نازل کرده است منحرف کنند؛ پس اگر [از پذیرشِ داوریِ تو] روی گردانند، بدان که الله می‌خواهد آنان را به [خاطر] برخی از گناهانشان مجازات کند؛ و به راستی که بسیاری از مردم نافرمانند.
أَفَحُکۡمَ ٱلۡجَٰهِلِیَّةِ یَبۡغُونَۚ وَمَنۡ أَحۡسَنُ مِنَ ٱللَّهِ حُکۡمٗا لِّقَوۡمٖ یُوقِنُونَ
آیا آنان حکم [و داوری بر اساس موازین] جاهلیت را می‌خواهند؟ و براى اهل یقین، حکم [و داورىِ] چه کسى بهتر از الله است؟
۞یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلۡیَهُودَ وَٱلنَّصَٰرَىٰٓ أَوۡلِیَآءَۘ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَآءُ بَعۡضٖۚ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمۡ فَإِنَّهُۥ مِنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّـٰلِمِینَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، یهود و نصاری را به دوستی نگیرید. آنان دوستان یکدیگرند؛ و هر یک از شما که با آنان دوستی [و همکاری] کنند، حتماً از آنهاست. بی‌تردید، الله گروه ستمکاران را [به خاطر دوستی با کافران] هدایت نمی‌کند.
فَتَرَى ٱلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٞ یُسَٰرِعُونَ فِیهِمۡ یَقُولُونَ نَخۡشَىٰٓ أَن تُصِیبَنَا دَآئِرَةٞۚ فَعَسَى ٱللَّهُ أَن یَأۡتِیَ بِٱلۡفَتۡحِ أَوۡ أَمۡرٖ مِّنۡ عِندِهِۦ فَیُصۡبِحُواْ عَلَىٰ مَآ أَسَرُّواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۡ نَٰدِمِینَ
پس [ای پیامبر،] کسانی را که در دلهایشان بیماری [نفاق] است می‌بینی که در [دوستی با] آنان می‌شتابند [و] می‌گویند: «می‌ترسیم که [اگر پیروز شوند، از جانب آنان] آسیبی به ما برسد». امید است که الله [برای مسلمانان] از جانب خود فتح [و پیروزی] یا امر [دیگری] را پیش آورَد، آنگاه [این منافقان] از آنچه در دل خود پنهان می‌داشتند پشیمان شوند.
وَیَقُولُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَهَـٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِینَ أَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡ إِنَّهُمۡ لَمَعَکُمۡۚ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فَأَصۡبَحُواْ خَٰسِرِینَ
و کسانی که ایمان آورده‌اند می‌گویند: «آیا اینها [= منافقان] همان کسانی هستند که با بیشترین تأکید به الله سوگند مى‌خوردند که با شما هستند؟» اعمالشان تباه گشت و زیانکار شدند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مَن یَرۡتَدَّ مِنکُمۡ عَن دِینِهِۦ فَسَوۡفَ یَأۡتِی ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ یُحِبُّهُمۡ وَیُحِبُّونَهُۥٓ أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى ٱلۡکَٰفِرِینَ یُجَٰهِدُونَ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوۡمَةَ لَآئِمٖۚ ذَٰلِکَ فَضۡلُ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِیمٌ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر یک از شما که از دین خود برگردد [به الله زیانی نمی‌رساند]، الله به زودی گروهی را می‌آورد که آنان را دوست دارد و آنها [نیز] او تعالی را دوست دارند، [آنان] نسبت به مؤمنان فروتن [و مهربان] و در برابر کافران سرسخت هستند، در راه الله جهاد میکنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی‌هراسند. این فضل الله است که به هر کس بخواهد می‌بخشد؛ و الله گشایشگرِ داناست.
إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰةَ وَهُمۡ رَٰکِعُونَ
[ای مؤمنان،] بی‌تردید، [یاور و] دوست شما فقط الله و پیامبرش و [همچنین] افرادی هستند که ایمان آورده‌اند؛ [همان] کسانی که نماز برپا می‌دارند و با فروتنی [و رضایت کامل] زکات می‌پردازند.
وَمَن یَتَوَلَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزۡبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ
و هر کس الله و پیامبرش و مؤمنان را به دوستی بگیرد، [از گروه الله است و] یقیناً گروه الله پیروزند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلَّذِینَ ٱتَّخَذُواْ دِینَکُمۡ هُزُوٗا وَلَعِبٗا مِّنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلِکُمۡ وَٱلۡکُفَّارَ أَوۡلِیَآءَۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، کسانی را که دینتان را به تمسخر و بازی گرفته‌اند دوستان [خود] مگیرید؛ [خواه] از کسانى [باشند] که پیش از شما به آنان کتاب داده شده است و [خواه از] کافران؛ و اگر ایمان دارید، از الله پروا کنید.
وَإِذَا نَادَیۡتُمۡ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ ٱتَّخَذُوهَا هُزُوٗا وَلَعِبٗاۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا یَعۡقِلُونَ
و [این افراد کسانی هستند که] وقتی [توسط اذان، مردم را] به نماز مى‌خوانید، آن را به مسخره و بازى مى‌گیرند؛ زیرا آنان گروهی هستند که نمى‌اندیشند.
قُلۡ یَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ هَلۡ تَنقِمُونَ مِنَّآ إِلَّآ أَنۡ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡنَا وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلُ وَأَنَّ أَکۡثَرَکُمۡ فَٰسِقُونَ
[ای پیامبر،] بگو: «ای اهل کتاب، آیا [علت اینکه] بر ما خرده مى‌گیرید جز این است که ما به الله و آنچه بر ما نازل شده و [به] آنچه پیش از ما نازل گردیده است ایمان آورده‌ایم و [همچنین بر این باوریم] که اغلب شما نافرمانید؟»
قُلۡ هَلۡ أُنَبِّئُکُم بِشَرّٖ مِّن ذَٰلِکَ مَثُوبَةً عِندَ ٱللَّهِۚ مَن لَّعَنَهُ ٱللَّهُ وَغَضِبَ عَلَیۡهِ وَجَعَلَ مِنۡهُمُ ٱلۡقِرَدَةَ وَٱلۡخَنَازِیرَ وَعَبَدَ ٱلطَّـٰغُوتَۚ أُوْلَـٰٓئِکَ شَرّٞ مَّکَانٗا وَأَضَلُّ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِیلِ
بگو: «آیا [می‌خواهید] شما را از [حال] کسانی آگاه کنم که کیفری از این بدتر نزد الله دارند؟ [آنان] کسانی [هستند] که الله لعنتشان کرد و بر آنان خشم گرفت و برخى از آنان را [مسخ نمود و به شکل] بوزینه و خوک درآورد و [نیز] کسانى که [به جاى الله،] طاغوت [=معبودان باطل] را عبادت [و بندگی] کردند. اینان [از همه] بدمقام‌تر و از راه راست گمگشته‌ترند.
وَإِذَا جَآءُوکُمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِٱلۡکُفۡرِ وَهُمۡ قَدۡ خَرَجُواْ بِهِۦۚ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا کَانُواْ یَکۡتُمُونَ
و [ای پیامبر،] وقتی [یهودیان منافق] نزدتان می‌آیند، می‌گویند: «ایمان آورده‌ایم»؛ حال آنکه با کفر وارد شدند و قطعاً با همان [کفر] بیرون رفته‌اند؛ و الله به آنچه پنهان می‌کردند داناتر است.
وَتَرَىٰ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ یُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِ وَأَکۡلِهِمُ ٱلسُّحۡتَۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ
و بسیاری از آنان را می‌بینی که در گناه و تجاوز [به حقوق دیگران] و حرام‌خواری شتاب میکنند. چه بد است آنچه میکنند.
لَوۡلَا یَنۡهَىٰهُمُ ٱلرَّبَّـٰنِیُّونَ وَٱلۡأَحۡبَارُ عَن قَوۡلِهِمُ ٱلۡإِثۡمَ وَأَکۡلِهِمُ ٱلسُّحۡتَۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَصۡنَعُونَ
چرا دانشمندان و فقهای [یهود] آنان را از گفتارِ گناه[آلود] و حرام‌خوارگی‌شان بازنمى‌دارند؟ راستى چه بد است آنچه انجام مى‌دهند!
وَقَالَتِ ٱلۡیَهُودُ یَدُ ٱللَّهِ مَغۡلُولَةٌۚ غُلَّتۡ أَیۡدِیهِمۡ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْۘ بَلۡ یَدَاهُ مَبۡسُوطَتَانِ یُنفِقُ کَیۡفَ یَشَآءُۚ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم مَّآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَ طُغۡیَٰنٗا وَکُفۡرٗاۚ وَأَلۡقَیۡنَا بَیۡنَهُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِۚ کُلَّمَآ أَوۡقَدُواْ نَارٗا لِّلۡحَرۡبِ أَطۡفَأَهَا ٱللَّهُۚ وَیَسۡعَوۡنَ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَسَادٗاۚ وَٱللَّهُ لَا یُحِبُّ ٱلۡمُفۡسِدِینَ
و یهود [هنگام سختی و تنگدستی] گفتند: «دست الله [از خیر و بخشش] بسته است». دستهایشان بسته باد و به سزاى آنچه گفتند لعنت بر آنان باد! [هرگز چنین نیست؛] بلکه هر دو دستِ او گشاده است [و] هر گونه که بخواهد، می‌بخشد. [ای پیامبر،] این آیات که از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، بر سرکشی و کفرِ بسیاری از آنان می‌افزاید. ما در میان آنان تا روز قیامت دشمنی و کینه افکندیم. هر زمان آتش جنگ برافروختند، الله آن را خاموش کرد. آنان [پیوسته] در زمین به تبهکاری [و فساد] می‌کوشند؛ و الله تبهکاران را دوست ندارد.
وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَکَفَّرۡنَا عَنۡهُمۡ سَیِّـَٔاتِهِمۡ وَلَأَدۡخَلۡنَٰهُمۡ جَنَّـٰتِ ٱلنَّعِیمِ
و اگر اهل کتاب ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌کردند، یقیناً گناهانشان را می‌زدودیم و آنان را به باغهای پرنعمت [بهشت] وارد می‌کردیم.
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ أَقَامُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡهِم مِّن رَّبِّهِمۡ لَأَکَلُواْ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِمۚ مِّنۡهُمۡ أُمَّةٞ مُّقۡتَصِدَةٞۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ سَآءَ مَا یَعۡمَلُونَ
و اگر آنان به تورات و انجیل و آنچه از سوی پروردگارشان بر آنها نازل شده است [= قرآن] عمل می‌کردند، قطعاً از [برکات آسمانِ] بالای سرشان و از [نعمتهای زمینِ] زیر پایشان برخوردار می‌شدند. برخی از آنان میانه‌رو [و بر حق، پایدار] هستند و[لی] بسیاری از آنان [به سبب بی‌ایمانی] کارهای بدی مرتکب می‌شوند.
۞یَـٰٓأَیُّهَا ٱلرَّسُولُ بَلِّغۡ مَآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَۖ وَإِن لَّمۡ تَفۡعَلۡ فَمَا بَلَّغۡتَ رِسَالَتَهُۥۚ وَٱللَّهُ یَعۡصِمُکَ مِنَ ٱلنَّاسِۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡکَٰفِرِینَ
ای پیامبر، آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است ابلاغ کن؛ و اگر [چنین] نکنی، رسالت او را [به انجام] نرسانده‌ای؛ و الله تو را از [گزندِ] مردم حفظ میکند. بی‌تردید، الله گروه کافران را هدایت نمی‌کند.
قُلۡ یَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ لَسۡتُمۡ عَلَىٰ شَیۡءٍ حَتَّىٰ تُقِیمُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡکُم مِّن رَّبِّکُمۡۗ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم مَّآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَ طُغۡیَٰنٗا وَکُفۡرٗاۖ فَلَا تَأۡسَ عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡکَٰفِرِینَ
بگو: «ای اهل کتاب، شما بر هیچ [آیین درستی] نیستید؛ مگر اینکه تورات و انجیل و آنچه را که از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده است برپا دارید». و [ای پیامبر،] بی‌تردید آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است، بر سرکشی و کفرِ بسیاری از آنان می‌افزاید؛ پس بر [این] گروه کافران، افسوس مخور.
إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِینَ هَادُواْ وَٱلصَّـٰبِـُٔونَ وَٱلنَّصَٰرَىٰ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَلَا خَوۡفٌ عَلَیۡهِمۡ وَلَا هُمۡ یَحۡزَنُونَ
در حقیقت، کسانی که [به رسالت محمد صلی الله علیه وسلم] ایمان آورده‌اند و نیز کسانی [از امت‌های پیشین، قبل از بعثت محمد صلی الله علیه وسلم از] یهود و صابئان [= پیروان برخی پیامبران]، و نصاری؛ هر کس [از آنان] به الله و روز قیامت ایمان آورند و کارهای شایسته انجام دهند، پاداش آنان نزد پروردگارشان است؛ نه ترسی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند.
لَقَدۡ أَخَذۡنَا مِیثَٰقَ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ وَأَرۡسَلۡنَآ إِلَیۡهِمۡ رُسُلٗاۖ کُلَّمَا جَآءَهُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُهُمۡ فَرِیقٗا کَذَّبُواْ وَفَرِیقٗا یَقۡتُلُونَ
یقیناً ما از بنی‌اسرائیل [در مورد اطاعت از فرمان حق] پیمان گرفتیم و پیامبرانی به سویشان فرستادیم؛ هر گاه پیامبری چیزی آورد که هوای نفسشان نمی‌پسندید، گروهی را دروغگو خواندند و گروهی را کشتند.
وَحَسِبُوٓاْ أَلَّا تَکُونَ فِتۡنَةٞ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمۡ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ کَثِیرٞ مِّنۡهُمۡۚ وَٱللَّهُ بَصِیرُۢ بِمَا یَعۡمَلُونَ
[آری، یهود پیمان شکستند] و پنداشتند که [عذاب و] مجازاتی در کار نیست؛ پس کور گشتند [و حق را ندیدند] و کر شدند [و حق را نشنیدند]؛ آنگاه [توبه کردند و] الله توبه‌شان را پذیرفت. سپس بسیاری از آنان [باز هم در برابرِ هدایت] کور و کر شدند؛ و الله به آنچه انجام می‌دهند بیناست.
لَقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَۖ وَقَالَ ٱلۡمَسِیحُ یَٰبَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمۡۖ إِنَّهُۥ مَن یُشۡرِکۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ حَرَّمَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ ٱلۡجَنَّةَ وَمَأۡوَىٰهُ ٱلنَّارُۖ وَمَا لِلظَّـٰلِمِینَ مِنۡ أَنصَارٖ
کسانی که گفتند: «الله همان مسیح پسر مریم است» یقیناً کافر شدند؛ در حالی که [خودِ] مسیح گفت: «ای بنی‌اسرائیل، الله را عبادت کنید که پروردگار من و پروردگار شماست. بی‌تردید، هر کس به الله شرک ورزد، الله بهشت را بر او حرام کرده است و جایگاهش دوزخ است؛ و ستمکاران هیچ یاوری ندارند».
لَّقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ ثَالِثُ ثَلَٰثَةٖۘ وَمَا مِنۡ إِلَٰهٍ إِلَّآ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ وَإِن لَّمۡ یَنتَهُواْ عَمَّا یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٌ
کسانى که [به تثلیث قائل شدند و معبود حقیقی را مجموعۀ پدر، پسر و روح القُدُس دانستند و] گفتند: «الله، یکی از [این] سه تاست [پدر، پسر، روح‌القدس]» قطعاً کافر شدند. معبودی [به‌حق] جز معبود یگانه نیست؛ و اگر از آنچه می‌گویند بازنایستند، قطعاً به افرادی از آنان که کفر ورزیدند عذاب دردناکی خواهد رسید.
أَفَلَا یَتُوبُونَ إِلَى ٱللَّهِ وَیَسۡتَغۡفِرُونَهُۥۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ
آیا به سوی الله بازنمی‌گردند و از او طلب آمرزش نمی‌کنند؟ حال آنکه الله آمرزندۀ مهربان است.
مَّا ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُ وَأُمُّهُۥ صِدِّیقَةٞۖ کَانَا یَأۡکُلَانِ ٱلطَّعَامَۗ ٱنظُرۡ کَیۡفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ ثُمَّ ٱنظُرۡ أَنَّىٰ یُؤۡفَکُونَ
مسیح پسر مریم، جز پیامبری نیست که پیش از او [نیز] پیامبران دیگری بودند و مادرش زن بسیار راستگو [و درستکار] بود؛ هر دو [مانند انسان‌های دیگر] غذا می‌خوردند. [ای پیامبر] بنگر که چگونه آیات [خود] را برایشان روشن می‌سازیم و باز بنگر که چگونه [از حقیقت] رویگردان می‌شوند.
قُلۡ أَتَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا یَمۡلِکُ لَکُمۡ ضَرّٗا وَلَا نَفۡعٗاۚ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡعَلِیمُ
[ای پیامبر،] بگو: «آیا چیزی را به جای الله عبادت می‌کنید که سود و زیانی برایتان ندارد؟ و [حال آنکه] الله شنوای داناست».
قُلۡ یَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ لَا تَغۡلُواْ فِی دِینِکُمۡ غَیۡرَ ٱلۡحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوٓاْ أَهۡوَآءَ قَوۡمٖ قَدۡ ضَلُّواْ مِن قَبۡلُ وَأَضَلُّواْ کَثِیرٗا وَضَلُّواْ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِیلِ
بگو: «ای اهل کتاب، در دین خود به ناحق غلو [و زیاده‌روی] نکنید و از هوسهای گروهی پیروی نکنید که پیشتر گمراه شدند و بسیاری [از پیروانشان] را گمراه کردند و [خودشان] از راه راست منحرف گشتند».
لُعِنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۢ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُۥدَ وَعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَۚ ذَٰلِکَ بِمَا عَصَواْ وَّکَانُواْ یَعۡتَدُونَ
[افرادی] از بنی‌اسرائیل که کفر ورزیدند، از زبان داوود [در زبور] و [از قول] عیسی پسر مریم [در انجیل] مورد لعن قرار گرفتند. این [نفرین،] به خاطر آن بود که نافرمانی کردند و [از حدود الهی] تجاوز می‌نمودند.
کَانُواْ لَا یَتَنَاهَوۡنَ عَن مُّنکَرٖ فَعَلُوهُۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَفۡعَلُونَ
آنان یکدیگر را از [گناهان و] کار[های] زشتی که انجام می‌دادند نهی نمی‌کردند. به راستى، چه بد بود آنچه انجام می‌دادند!
تَرَىٰ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ یَتَوَلَّوۡنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ لَبِئۡسَ مَا قَدَّمَتۡ لَهُمۡ أَنفُسُهُمۡ أَن سَخِطَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمۡ وَفِی ٱلۡعَذَابِ هُمۡ خَٰلِدُونَ
[ای پیامبر،] بسیاری از آنان را می‌بینی که با کافران دوستی [و همکاری] میکنند. به راستى چه زشت است آنچه براى خود پیش فرستادند که [در نتیجۀ آن نیز] الله بر آنان خشم گرفت و جاودانه در عذاب مى‌مانند.
وَلَوۡ کَانُواْ یُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلنَّبِیِّ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡهِ مَا ٱتَّخَذُوهُمۡ أَوۡلِیَآءَ وَلَٰکِنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ
و اگر [یهود] به الله و پیامبر و آنچه بر او نازل شده است ایمان می‌آوردند، آنان [= کافران] را به دوستی نمی‌گرفتند؛ ولی بسیاری از آنان نافرمانند.
۞لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ ٱلنَّاسِ عَدَٰوَةٗ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلۡیَهُودَ وَٱلَّذِینَ أَشۡرَکُواْۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقۡرَبَهُم مَّوَدَّةٗ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّا نَصَٰرَىٰۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّ مِنۡهُمۡ قِسِّیسِینَ وَرُهۡبَانٗا وَأَنَّهُمۡ لَا یَسۡتَکۡبِرُونَ
[ای پیامبر،] یقیناً یهود و کسانى را که شرک ورزیده‌اند، دشمن‌ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت؛ و نزدیک‌ترین دوستان به مؤمنان را کسانی خواهى یافت که می‌گویند: «ما نَصرانی هستیم». این به سبب آن است که در میان آنان کشیشان و راهبانی [حق‌پرست] هستند و [نیز] از آن روست که تکبر نمی‌ورزند.
وَإِذَا سَمِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَى ٱلرَّسُولِ تَرَىٰٓ أَعۡیُنَهُمۡ تَفِیضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ ٱلۡحَقِّۖ یَقُولُونَ رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱکۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّـٰهِدِینَ
و چون آیاتی را که بر پیامبر نازل شده است می‌شنوند، مى‌بینى بر اثر آنچه از حق شناخته‌اند، چشمانشان اشک می‌بارد و می‌گویند: «پروردگارا، ایمان آوردیم؛ پس ما را در زمرۀ [مسلمانان و] گواهان بنویس.
وَمَا لَنَا لَا نُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَا جَآءَنَا مِنَ ٱلۡحَقِّ وَنَطۡمَعُ أَن یُدۡخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلصَّـٰلِحِینَ
چرا به الله و آنچه از حق به ما رسیده است ایمان نیاوریم؛ حال آنکه امید داریم پروردگارمان ما را با گروه شایستگان [به بهشت] درآورد؟»
فَأَثَٰبَهُمُ ٱللَّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّـٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَاۚ وَذَٰلِکَ جَزَآءُ ٱلۡمُحۡسِنِینَ
پس الله به پاس آنچه گفتند، به آنان باغ‌هایی [از بهشت] پاداش داد که از زیر [درختان] آن جویبارها جاری است و جاودانه در آن خواهند ماند؛ و این است جزای نیکوکاران.
وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَآ أُوْلَـٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ
و کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما را تکذیب کردند، آنان اهل دوزخند.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحَرِّمُواْ طَیِّبَٰتِ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکُمۡ وَلَا تَعۡتَدُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِینَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چیزهای پاکیزه‌ای را که الله برای [استفادۀ] شما حلال کرده است، [به بهانۀ زهد و دینداری بر خود] حرام نکنید و [از حد] تجاوز ننمایید. به راستی که الله متجاوزان [از حدود الهی] را دوست ندارد.
وَکُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ ٱللَّهُ حَلَٰلٗا طَیِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِیٓ أَنتُم بِهِۦ مُؤۡمِنُونَ
و از چیزهای حلال [و] پاکیزه‌ای که الله به شما روزی داده است بخورید، و از الله که به او ایمان دارید پروا کنید.
لَا یُؤَاخِذُکُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِیٓ أَیۡمَٰنِکُمۡ وَلَٰکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ ٱلۡأَیۡمَٰنَۖ فَکَفَّـٰرَتُهُۥٓ إِطۡعَامُ عَشَرَةِ مَسَٰکِینَ مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهۡلِیکُمۡ أَوۡ کِسۡوَتُهُمۡ أَوۡ تَحۡرِیرُ رَقَبَةٖۖ فَمَن لَّمۡ یَجِدۡ فَصِیَامُ ثَلَٰثَةِ أَیَّامٖۚ ذَٰلِکَ کَفَّـٰرَةُ أَیۡمَٰنِکُمۡ إِذَا حَلَفۡتُمۡۚ وَٱحۡفَظُوٓاْ أَیۡمَٰنَکُمۡۚ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمۡ ءَایَٰتِهِۦ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ
الله شما را به خاطر سوگندهای بیهوده [و بی‌اختیارتان] بازخواست نمی‌کند؛ ولی در سوگندهایی که [آگاهانه] می‌خورید [و می‌شکنید] مؤاخذه میکند. پس کفارۀ آن، خوراک دادن به ده مستمند از غذاهای [معمولی و] متوسطِ مردم شهرتان است یا لباس دادن به ده نفر [از مستمندان] یا آزاد کردن یک برده. اگر کسی [توانایی مالی ندارد یا هیچ یک از اینها را] نمی‌یابد، [باید] سه روز روزه [بگیرد]. این، کفارۀ سوگندهای شماست [برای] هر زمان که سوگند یاد کردید [و آن را شکستید]؛ و سوگندهایتان را حفظ کنید [و نشکنید]. الله اینچنین آیات خود را برای شما بیان میکند؛ باشد که شکر به جای آورید.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَیۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّیۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بی‌تردید، شراب و قمار و نشانه‌های معبودان باطل و تیرهای قرعه‌کشی [برای فالگیری]، پلید [و] از کار[های] شیطان هستند؛ پس از آنها دوری کنید؛ باشد که رستگار شوید.
إِنَّمَا یُرِیدُ ٱلشَّیۡطَٰنُ أَن یُوقِعَ بَیۡنَکُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِی ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَیۡسِرِ وَیَصُدَّکُمۡ عَن ذِکۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ
در حقیقت، شیطان می‌خواهد با شراب و قمار، در میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد الله و از نماز بازدارد؛ پس [ای مؤمنان، حال که حقیقت را دانستید،] آیا از آنها دست برمی‌دارید؟
وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَٱحۡذَرُواْۚ فَإِن تَوَلَّیۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا عَلَىٰ رَسُولِنَا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِینُ
و از الله اطاعت کنید و فرمانبرِ پیامبر باشید و [از گناه و نافرمانی] پرهیز کنید. اما اگر روی گرداندید، بدانید که وظیفۀ پیامبر ما [چیزی] جز ابلاغ آشکار نیست.
لَیۡسَ عَلَى ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ جُنَاحٞ فِیمَا طَعِمُوٓاْ إِذَا مَا ٱتَّقَواْ وَّءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ ثُمَّ ٱتَّقَواْ وَّءَامَنُواْ ثُمَّ ٱتَّقَواْ وَّأَحۡسَنُواْۚ وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ
بر کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، [ایراد و] گناهی در آنچه [پیش از حکم تحریم شراب] خورده‌اند نیست؛ [البته] در صورتى که [از محرّمات] پروا کنند و ایمان بیاورند و کارهاى شایسته انجام دهند؛ سپس پرهیزگاری کنند و ایمان بیاورند؛ آنگاه [بیش از پیش] پرهیزگاری کنند و نیکی نمایند؛ و الله نیکوکاران را دوست دارد.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَیَبۡلُوَنَّکُمُ ٱللَّهُ بِشَیۡءٖ مِّنَ ٱلصَّیۡدِ تَنَالُهُۥٓ أَیۡدِیکُمۡ وَرِمَاحُکُمۡ لِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَخَافُهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِکَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِیمٞ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، الله شما را [در حالی که مُحرِم هستید] به چیزى از شکار [صحرایی] که در دسترس شما و نیزه‌هایتان باشد می‌آزماید تا معلوم دارد چه کسى در نهان از او مى‌ترسد. پس هر کس بعد از این [آزمون] از حد درگذرد [و در حال حج یا عمره شکار کند]، عذابی دردناک [در پیش] دارد.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡتُلُواْ ٱلصَّیۡدَ وَأَنتُمۡ حُرُمٞۚ وَمَن قَتَلَهُۥ مِنکُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ یَحۡکُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنکُمۡ هَدۡیَۢا بَٰلِغَ ٱلۡکَعۡبَةِ أَوۡ کَفَّـٰرَةٞ طَعَامُ مَسَٰکِینَ أَوۡ عَدۡلُ ذَٰلِکَ صِیَامٗا لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمۡرِهِۦۗ عَفَا ٱللَّهُ عَمَّا سَلَفَۚ وَمَنۡ عَادَ فَیَنتَقِمُ ٱللَّهُ مِنۡهُۚ وَٱللَّهُ عَزِیزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در حال احرام، شکار را نکشید؛ و هر یک از شما که به عمد آن را بکشد، باید همانند آنچه که کشته است، کفاره‌ای از چهارپایان بدهد؛ [به شرطی] که دو نفر عادل از شما [برابریِ ارزشِ] آن را تأیید کنند و [آنگاه آن کفاره را به صورت] قربانی به [مستمندان پیرامون] کعبه برساند؛ یا [معادلِ بهای آن را] به مستمندان [حرم] غذا دهد یا [اگر توان مالى نداشت] معادل آن را [به ازای هر فقیر، یک روز] روزه بگیرد تا کیفر عمل خود را بچشد. الله آنچه را که [پیش از این تحریم] گذشته است عفو نمود؛ و[لی] هر کس [به این گناه] بازگردد، [بداند که] الله از او انتقام می‌گیرد؛ و الله شکست‌ناپذیرِ انتقام‌گیرنده است.
أُحِلَّ لَکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَحۡرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَٰعٗا لَّکُمۡ وَلِلسَّیَّارَةِۖ وَحُرِّمَ عَلَیۡکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَرِّ مَا دُمۡتُمۡ حُرُمٗاۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِیٓ إِلَیۡهِ تُحۡشَرُونَ
[ای مسلمانان، در حال احرام] صید دریایی و خوراک آن برای شما حلال شده است تا شما [که در مکه مقیم هستید] و کاروانیان [که مسافرند، همگی] از آن برخوردار شوید؛ و[لی] تا زمانی که مُحرِم هستید، صید صحرایی بر شما حرام است؛ و از الله که [روز قیامت] نزد او جمع می‌شوید، پروا کنید.
۞جَعَلَ ٱللَّهُ ٱلۡکَعۡبَةَ ٱلۡبَیۡتَ ٱلۡحَرَامَ قِیَٰمٗا لِّلنَّاسِ وَٱلشَّهۡرَ ٱلۡحَرَامَ وَٱلۡهَدۡیَ وَٱلۡقَلَـٰٓئِدَۚ ذَٰلِکَ لِتَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَعۡلَمُ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَأَنَّ ٱللَّهَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٌ
الله کعبۀ بیت الحرام را وسیله‌ای برای استواری [و سامان بخشیدن به کار] مردم قرار داد و [همچنین حرمتِ جنگ و درگیری در] ماه حرام و [کشتنِ] قربانی [بی‌نشان] و قربانی قلاده‌دار [را برای آسایش مردم وضع کرد]. این [گونه احکام،] برای آن است که بدانید الله آنچه را که در آسمانها و زمین است می‌داند و اینکه الله به همه چیز داناست.
ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ وَأَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ
[ای مردم،] بدانید که الله سخت‌کیفر است و [در عین حال،] الله آمرزندۀ مهربان است.
مَّا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُۗ وَٱللَّهُ یَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَکۡتُمُونَ
پیامبر وظیفه‌ای جز رساندن [وحی] ندارد؛ و الله آنچه را که آشکار می‌کنید و پنهان می‌دارید [همه را] می‌داند.
قُل لَّا یَسۡتَوِی ٱلۡخَبِیثُ وَٱلطَّیِّبُ وَلَوۡ أَعۡجَبَکَ کَثۡرَةُ ٱلۡخَبِیثِۚ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ یَـٰٓأُوْلِی ٱلۡأَلۡبَٰبِ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ
[ای پیامبر،] بگو: «پلید و پاک یکسان نیستند؛ هر چند که فراوانیِ پلید[ی] تو را به شگفت آورَد. پس اى خردمندان، از الله پروا کنید؛ باشد که رستگار شوید».
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَسۡـَٔلُواْ عَنۡ أَشۡیَآءَ إِن تُبۡدَ لَکُمۡ تَسُؤۡکُمۡ وَإِن تَسۡـَٔلُواْ عَنۡهَا حِینَ یُنَزَّلُ ٱلۡقُرۡءَانُ تُبۡدَ لَکُمۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهَاۗ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٞ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از چیزهایی نپرسید که اگر [پاسخِ حقیقی‌اش] برایتان آشکار گردد، شما را اندوهگین میکند و اگر زمانی که قرآن نازل می‌گردد پرس‌وجو کنید، [حکم و پاسخِ پرسش‌هایتان] بر شما آشکار می‌گردد. الله از آن [سوالات نابجای قبلی و پاسخ به آنها] درگذشت؛ و الله آمرزندۀ بردبار است.
قَدۡ سَأَلَهَا قَوۡمٞ مِّن قَبۡلِکُمۡ ثُمَّ أَصۡبَحُواْ بِهَا کَٰفِرِینَ
در حقیقت، گروهی [که] پیش از شما [بودند نیز] از این [گونه] سؤال‌ها پرسیدند؛ سپس [وقتی که جوابی ناگوار برایشان آمد،] به آن [عمل نکردند و] کفر ورزیدند.
مَا جَعَلَ ٱللَّهُ مِنۢ بَحِیرَةٖ وَلَا سَآئِبَةٖ وَلَا وَصِیلَةٖ وَلَا حَامٖ وَلَٰکِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ یَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡکَذِبَۖ وَأَکۡثَرُهُمۡ لَا یَعۡقِلُونَ
الله هیچ گونه «بَحیره» و «سائِبه» و «وَصیله» و «حام» [= انواع شترهای مختلفی که مشرکان وقف معبود‌هایشان می‌کردند] را [برای خود] قرار نداده است؛ ولی کسانی که کفر ورزیدند، [با ادعای حرمتِ این حیوانات] بر الله دروغ می‌بندند؛ و بیشتر آنان نمی‌اندیشند.
وَإِذَا قِیلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَإِلَى ٱلرَّسُولِ قَالُواْ حَسۡبُنَا مَا وَجَدۡنَا عَلَیۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ کَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ شَیۡـٔٗا وَلَا یَهۡتَدُونَ
و هنگامی که به آنان گفته شود: «به سوی آنچه الله نازل کرده است و به سوی پیامبر بیایید» می‌گویند: «آنچه نیاکانمان را بر آن یافته‌ایم، برایمان کافی است». آیا اگر نیاکانشان چیزی نمی‌دانستند و هدایت نیافته بودند [باز هم از آنان پیروی میکنند]؟
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ عَلَیۡکُمۡ أَنفُسَکُمۡۖ لَا یَضُرُّکُم مَّن ضَلَّ إِذَا ٱهۡتَدَیۡتُمۡۚ إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُکُمۡ جَمِیعٗا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، مراقب [ایمان و طاعت] خود باشید. اگر هدایت یافته باشید، گمراهیِ کسانی که گمراه شده‌اند [چنانچه به امر به معروف و نهی از منکر پایبند باشید] زیانی به شما نمی‌رساند. بازگشت همۀ شما به سوی الله است؛ آنگاه شما را از آنچه می‌کردید، آگاه می‌سازد.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ شَهَٰدَةُ بَیۡنِکُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ ٱلۡمَوۡتُ حِینَ ٱلۡوَصِیَّةِ ٱثۡنَانِ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنکُمۡ أَوۡ ءَاخَرَانِ مِنۡ غَیۡرِکُمۡ إِنۡ أَنتُمۡ ضَرَبۡتُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَأَصَٰبَتۡکُم مُّصِیبَةُ ٱلۡمَوۡتِۚ تَحۡبِسُونَهُمَا مِنۢ بَعۡدِ ٱلصَّلَوٰةِ فَیُقۡسِمَانِ بِٱللَّهِ إِنِ ٱرۡتَبۡتُمۡ لَا نَشۡتَرِی بِهِۦ ثَمَنٗا وَلَوۡ کَانَ ذَا قُرۡبَىٰ وَلَا نَکۡتُمُ شَهَٰدَةَ ٱللَّهِ إِنَّآ إِذٗا لَّمِنَ ٱلۡأٓثِمِینَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که [نشانه‌های] مرگ یکی از شما فرا رسید، در هنگام وصیت، باید از میان خودتان دو نفر عادل را گواه بگیرید یا اگر به سفر رفتید و پیشامدِ مرگ به شما رسید [و شاهد مسلمان نیافتید،] دو نفر از غیر خود [= غیرمسلمانان] را به گواهی بطلبید؛ و اگر [در راستگویی آنها] تردید داشتید، آن دو را بعد از نماز نگاه دارید تا به الله سوگند بخورند که: «ما حاضر نیستیم آن [وصیت] را به چیزی بفروشیم، اگرچه [به سودِ] خویشانمان باشد؛ و گواهیِ الله را کتمان نمی‌کنیم که در این صورت قطعاً از گناهکاران خواهیم بود».
فَإِنۡ عُثِرَ عَلَىٰٓ أَنَّهُمَا ٱسۡتَحَقَّآ إِثۡمٗا فَـَٔاخَرَانِ یَقُومَانِ مَقَامَهُمَا مِنَ ٱلَّذِینَ ٱسۡتَحَقَّ عَلَیۡهِمُ ٱلۡأَوۡلَیَٰنِ فَیُقۡسِمَانِ بِٱللَّهِ لَشَهَٰدَتُنَآ أَحَقُّ مِن شَهَٰدَتِهِمَا وَمَا ٱعۡتَدَیۡنَآ إِنَّآ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّـٰلِمِینَ
پس اگر مشخص شد که آن دو مرتکب گناه [خیانت و دروغگویی] شده‌اند، دو تن از کسانی که مورد جفای گواهان قرار گرفته‌اند و از نزدیکان [متوفی] هستند، به جای آنان برخیزند و به الله سوگند بخورند که: «گواهیِ ما از گواهیِ آن دو درست‌تر است و ما [از حق] تجاوز نمی‌کنیم و در غیر این صورت، از ستمکاران خواهیم بود».
ذَٰلِکَ أَدۡنَىٰٓ أَن یَأۡتُواْ بِٱلشَّهَٰدَةِ عَلَىٰ وَجۡهِهَآ أَوۡ یَخَافُوٓاْ أَن تُرَدَّ أَیۡمَٰنُۢ بَعۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱسۡمَعُواْۗ وَٱللَّهُ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِینَ
این [روش،] نزدیکتر است به آنکه شهادت به صورت درست آن ادا شود یا شاهدان بترسند که پس از سوگند آنان [= ورثه] سوگندهایشان رد شود [و خیانتشان آشکار گردد]؛ و از الله پروا کنید و [این پندها را] بشنوید و [بدانید که] الله مردم [بدکار و] نافرمان را هدایت نمی‌کند.
۞یَوۡمَ یَجۡمَعُ ٱللَّهُ ٱلرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَآ أُجِبۡتُمۡۖ قَالُواْ لَا عِلۡمَ لَنَآۖ إِنَّکَ أَنتَ عَلَّـٰمُ ٱلۡغُیُوبِ
روزی [خواهد رسید] که الله پیامبران را گرد می‌آورد و می‌پرسد: «[امت‌هایتان] چه پاسخی به [دعوت] شما دادند؟» آنان گویند: «ما دانشی [به حقیقتِ امر] نداریم. بی‌تردید، تویی که دانای رازهای نهانی».
إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ ٱذۡکُرۡ نِعۡمَتِی عَلَیۡکَ وَعَلَىٰ وَٰلِدَتِکَ إِذۡ أَیَّدتُّکَ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ تُکَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِی ٱلۡمَهۡدِ وَکَهۡلٗاۖ وَإِذۡ عَلَّمۡتُکَ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡحِکۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَۖ وَإِذۡ تَخۡلُقُ مِنَ ٱلطِّینِ کَهَیۡـَٔةِ ٱلطَّیۡرِ بِإِذۡنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیۡرَۢا بِإِذۡنِیۖ وَتُبۡرِئُ ٱلۡأَکۡمَهَ وَٱلۡأَبۡرَصَ بِإِذۡنِیۖ وَإِذۡ تُخۡرِجُ ٱلۡمَوۡتَىٰ بِإِذۡنِیۖ وَإِذۡ کَفَفۡتُ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ عَنکَ إِذۡ جِئۡتَهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ فَقَالَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡهُمۡ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِینٞ
[ای پیامبر، یاد کن از] هنگامى که الله فرمود: «اى عیسى پسر مریم، نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور؛ آنگاه که تو را با روح القُدُس [= جبرئیل] تأیید [و یاری] کردم که در گهواره [به اعجاز،] و در میانسالی [به وحى] با مردم سخن می‌گفتى؛ و آنگاه که به تو نوشتن و حکمت و تورات و انجیل آموختم؛ و آنگاه که به فرمان من، از گِل، [چیزی] به شکل پرنده مى‌ساختى و در آن مى‌دمیدى و به فرمان من پرنده‌اى مى‌شد؛ و کورِ مادرزاد و بیمار مبتلا به پیسی را به فرمان من شفا مى‌دادى؛ و آنگاه که مردگان را به فرمان من [زنده از قبر] بیرون مى‌آوردى؛ و آنگاه که [آزارِ] بنى‌اسرائیل را ـ وقتی معجزات آشکار برایشان آورده بودى ـ از تو بازداشتم. پس کسانى از آنان که کفر ورزیده بودند گفتند: «این [کارها چیزى] نیست مگر افسونى آشکار».
وَإِذۡ أَوۡحَیۡتُ إِلَى ٱلۡحَوَارِیِّـۧنَ أَنۡ ءَامِنُواْ بِی وَبِرَسُولِی قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّنَا مُسۡلِمُونَ
و [ای عیسی، به یاد آور] زمانی که به حواریون وحی فرستادم که: «به من و به فرستاده‌ام ایمان بیاورید». آنان گفتند: «ایمان آوردیم و گواه باش که ما تسلیم [فرمانت] شده‌ایم».
إِذۡ قَالَ ٱلۡحَوَارِیُّونَ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ هَلۡ یَسۡتَطِیعُ رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیۡنَا مَآئِدَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِۖ قَالَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ
و [یاد کن از] آنگاه که حواریون گفتند: «ای عیسی پسر مریم، آیا پروردگارت می‌تواند سفره‌ای [پر از غذا] از آسمان بر ما نازل کند؟». [عیسی در پاسخ] گفت: «اگر مؤمن هستید، از الله پروا کنید».
قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأۡکُلَ مِنۡهَا وَتَطۡمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعۡلَمَ أَن قَدۡ صَدَقۡتَنَا وَنَکُونَ عَلَیۡهَا مِنَ ٱلشَّـٰهِدِینَ
آنان گفتند: «می‌خواهیم از آن بخوریم و دلهایمان [به رسالت تو] اطمینان یابد و بدانیم که به ما راست گفته‌ای و خود از گواهانِ آن باشیم».
قَالَ عِیسَى ٱبۡنُ مَرۡیَمَ ٱللَّهُمَّ رَبَّنَآ أَنزِلۡ عَلَیۡنَا مَآئِدَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ تَکُونُ لَنَا عِیدٗا لِّأَوَّلِنَا وَءَاخِرِنَا وَءَایَةٗ مِّنکَۖ وَٱرۡزُقۡنَا وَأَنتَ خَیۡرُ ٱلرَّـٰزِقِینَ
عیسی ـ پسر مریم ـ [دعا کرد و] گفت: «بار الها، ای پروردگار ما، سفره‌ای [پرغذا] از آسمان بر ما بفرست تا عیدی برای امروزیان و آیندگانمان باشد و [همچنین] معجزه‌ای از جانب تو باشد؛ و به ما روزی ده که تو بهترین روزی‌دهنده‌ای».
قَالَ ٱللَّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیۡکُمۡۖ فَمَن یَکۡفُرۡ بَعۡدُ مِنکُمۡ فَإِنِّیٓ أُعَذِّبُهُۥ عَذَابٗا لَّآ أُعَذِّبُهُۥٓ أَحَدٗا مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِینَ
الله [دعای او را اجابت کرد و] فرمود: «من آن [سفره] را بر شما نازل می‌کنم؛ اما هر یک از شما که پس از آن کفر بورزد، او را به چنان عذابی [سخت] دچار می‌کنم که هیچ یک از جهانیان را آنچنان، عذاب نکرده باشم».
وَإِذۡ قَالَ ٱللَّهُ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ ءَأَنتَ قُلۡتَ لِلنَّاسِ ٱتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَٰهَیۡنِ مِن دُونِ ٱللَّهِۖ قَالَ سُبۡحَٰنَکَ مَا یَکُونُ لِیٓ أَنۡ أَقُولَ مَا لَیۡسَ لِی بِحَقٍّۚ إِن کُنتُ قُلۡتُهُۥ فَقَدۡ عَلِمۡتَهُۥۚ تَعۡلَمُ مَا فِی نَفۡسِی وَلَآ أَعۡلَمُ مَا فِی نَفۡسِکَۚ إِنَّکَ أَنتَ عَلَّـٰمُ ٱلۡغُیُوبِ
و [یاد کن از] هنگامی که [روز قیامت] الله می‌فرماید: «ای عیسی ـ پسر مریم، آیا تو به مردم گفتی که: «من و مادرم را [همچون] دو معبود به جای الله برگزینید؟» [عیسی] می‌گوید: «[بار الها،] تو منزّهی. شایسته نیست که من [دربارۀ خویشتن] چیزى که حقم نیست بگویم. اگر چنین [سخنی] گفته باشم، بیگمان، تو می‌دانی. تو آنچه را که در نفْس من است مى‌دانى و[لی] من آنچه را که در ذات [پاکِ] توست نمى‌دانم. بی‌تردید، تو خود داناى رازهاى نهانى.
مَا قُلۡتُ لَهُمۡ إِلَّا مَآ أَمَرۡتَنِی بِهِۦٓ أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمۡۚ وَکُنتُ عَلَیۡهِمۡ شَهِیدٗا مَّا دُمۡتُ فِیهِمۡۖ فَلَمَّا تَوَفَّیۡتَنِی کُنتَ أَنتَ ٱلرَّقِیبَ عَلَیۡهِمۡۚ وَأَنتَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ
جز آنچه مرا به آن فرمان دادی چیزی به آنان نگفتم. [بلکه گفتم که:] «الله را عبادت کنید که پروردگار من و شماست»؛ و تا زمانی که در میان آنان به سر می‌بردم، بر [سخنان] آنان گواه بودم؛ و چون مرا [به سوی خویش] برگرفتی، تو خود مراقبشان بودی؛ و تو بر هر چیز گواهی.
إِن تُعَذِّبۡهُمۡ فَإِنَّهُمۡ عِبَادُکَۖ وَإِن تَغۡفِرۡ لَهُمۡ فَإِنَّکَ أَنتَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ
اگر آنان را [با عدالت خویش] عذاب کنی، بندگان تو هستند؛ و اگر آنان را [با رحمت خود] ببخشایی، تویی که شکست‌ناپذیرِ حکیمی».
قَالَ ٱللَّهُ هَٰذَا یَوۡمُ یَنفَعُ ٱلصَّـٰدِقِینَ صِدۡقُهُمۡۚ لَهُمۡ جَنَّـٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ
الله می‌فرماید: «امروز روزی است که راستیِ راستگویان به آنان سود می‌بخشد. آنان باغ‌هایی [در بهشت] دارند که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است و تا ابد جاودانه در آن می‌مانند. الله از [اعمال] آنان راضی است و آنان [نیز] از [پاداشِ] او راضی هستند. این همان رستگاری بزرگ است».
لِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا فِیهِنَّۚ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرُۢ
فرمانرواییِ آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست از آنِ الله است و او بر هر چیزی تواناست.
Al-Mā’idah
سورة المائدة - سورة 5 - عدد آیاتها 120
بسم الله الرحمن الرحیم
به نام الله بخشندة مهربان
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعَامِ إِلاَّ مَا یُتْلَى عَلَیْکُمْ غَیْرَ مُحِلِّی الصَّیْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ مَا یُرِیدُ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! به پیمانها (و قرار دادهای خود) وفا کنید، (گوشت) چهار پایان برای شما حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده می‌شود، و در حال احرام شکار را حلال نشمارید، همانا الله هر چه بخواهد حکم میکند. ﴿1﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَائِرَ اللَّهِ وَلاَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْیَ وَلاَ الْقَلائِدَ وَلا آمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَانًا وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبَرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! (حرمت) شعائر الهی (را نگه دارید و بی حرمتی به آنها) را حلال ندانید، و نه ماه حرام را، و نه قربانیهای بی نشان و نشاندار را، و نه قاصدان خانه الله را که فضل و خشنودی پروردگارشان را می‌طلبند. و چون از احرام بیرون آمدید، پس شکار کنید، و دشمنی گروهی که شما از مسجد الحرام باز داشتند، نباید شما را به تعدی و تجاوز وا دار کند. و در راه نیکو کاری و پرهیزگاری با همدیگر همکاری کنید و (هرگز) در راه گناه و تجاوز همکاری نکنید، و از الله بترسید، بیگمان الله سخت کیفر است. ﴿2﴾
حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلامِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلامَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ (گوشت) مردار، و خون و گوشت خوک و آنچه (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شود، و (حیوانات) خفه شده، و با ضربه مرده، و از بلندی افتاده، و به ضرب شاخ (حیوان دیگری) مرده، و آنچه درندگان خورده باشند، - مگر آنکه ذبح (شرعی) کرده باشید-، و آنچه برای بت‌ها ذبح شده، و آنکه با تیرهای فال؛ بخت و قسمت طلب کنید (همه) بر شما حرام شده، و (روی آوردن به تمام) اینها فسق و نافرمانی است. امروز کافران از آیین شما مأیوس شدند، بنابر این از آنها نترسید و از من بترسید، امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم، و اسلام را (بعنوان) دین برای شما بر گزیدم. اما هر کس که از گرسنگی درمانده شود و مایل به گناه نباشد (مانعی ندارد که از گوشت‌های ممنوع بخورد) پس (بداند که) الله آمرزنده‌ی مهربان است. ﴿3﴾
یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَمَا عَلَّمْتُم مِّنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللَّهُ فَکُلُواْ مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَاذْکُرُواْ اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ از تو می‌پرسند چه چیز برای آنها حلال شده است؟ بگو: پاکیزه‌ها برای شما حلال گردیده و (نیز) آنچه از (صید) حیوانات شکاری و سگهای آموخته (و تربیت شده) که از آنچه الله به شما آموخته است به آنها آموخته‌اید (بر شما حلال است) پس آنچه برای شما (صید میکنند و) نگاه می‌دارند، بخورید، و نام الله را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار) بر آن ببرید، و از الله بترسید، بیگمان الله زود شمار است. ﴿4﴾
الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حِلٌّ لَّکُمْ وَطَعَامُکُمْ حِلُّ لَّهُمْ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ إِذَا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ وَلاَ مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ وَمَن یَکْفُرْ بِالإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ امروز پاکیزه‌ها برای شما حلال شده، و (همچنین) طعام اهل کتاب برای شما حلال است، و طعام شما برای آنها حلال است و (نیز) زنان پاکدامن از مسلمانان و زنان پاکدامن از کسانی‌که پیش از شما به آنها کتاب (آسمانی) داده شده، هر گاه که مهر آنها را بپردازید، در حالی‌که پاکدامن باشید، نه زنا کار و نه دوست پنهانی گیرنده (برای شما حلال است) و کسی‌که به (ارکان) ایمان کفر ورزد، همانا عملش تباه شده است و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود. ﴿5﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ وَإِن کُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ مَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! چون به نماز برخاستید؛ پس صورت خود و دست‌هایتان را تا آرنج بشویید([1]) و سرتان را مسح کنید، و پاهایتان را تا دو قوزک (بشویید) و اگر جنب بودید؛ پس خود را پاک سازید (و غسل کنید)، و اگر بیمار یا مسافر هستید، یا یکی از شما از محل قضای حاجت آمده (= قضای حاجت کرده) یا با زنان (تماس گرفته و) آمیزش کرده باشید، آنگاه آب نیابید؛ پس با خاک پاکی تیمم کنید. و از آن بر صورت‌تان و دست‌هایتان بکشید([2]). الله نمی‌خواهد بر شما دشواری قرار دهد، بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام کند، باشد که شکر گزارید. ﴿6﴾
وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَمِیثَاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکُم بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ و به یاد آورید نعمت الله را بر خویش، و (به یاد آورید) پیمانی را که با تأکید از شما گرفت، آن هنگام که گفتید: «شنیدیم و اطاعت کردیم» و از الله بترسید، بیگمان الله از آنچه درون سینه‌هاست آگاه است. ﴿7﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ لِلَّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! همواره برای الله قیام کنید و به عدالت گواهی دهید، دشمنی با گروهی شما را بر آن ندارد که عدالت نکنید؛ عدالت کنید که به پرهیزگاری نزدیکتر است و از الله بترسید، همانا الله به آنچه می‌کنید؛ آگاه است. ﴿8﴾
وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ الله به آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و عده‌ی آمرزش و پاداش بزرگی داده است. ﴿9﴾
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ و کسانی‌که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند؛ آنان اهل دوزخند. ﴿10﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَن یَبْسُطُواْ إِلَیْکُمْ أَیْدِیَهُمْ فَکَفَّ أَیْدِیَهُمْ عَنکُمْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! نعمت الله را بر خود به یاد آورید، آنگاه که گروهی (از دشمنان) قصد کردند که به سوی شما دست دراز کنند، پس (الله) دست آنها را از شما باز داشت و از الله بترسید، و مومنان باید تنها بر الله توکل کنند. ﴿11﴾
وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیبًا وَقَالَ اللَّهُ إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَآتَیْتُمُ الزَّکَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِی وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا لّأُکَفِّرَنَّ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَلأُدْخِلَنَّکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ فَمَن کَفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ مِنکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِیلِ همانا الله از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از آنها دوازده نقیب (= سرپرست) بر انگیختیم. و الله (به آنان) فرمود: «من با شما هستم اگر نماز را بر پاداشتید و زکات را پرداختید و به پیامبران من ایمان آوردید و آنها را یاری نمودید و به الله قرض‌الحسنه دادید (در راه او انفاق نمودید) یقیناً گناهانتان را از شما می‌زدایم و شما را به باغ‌هایی (از بهشت) وارد می‌کنم که نهرها از زیر (درختان) آن جاری است، پس هر کس از شما بعد از این کافر شود؛ مسلماً از راه راست منحرف گردیده است». ﴿12﴾
فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِیَةً یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَنَسُواْ حَظًّا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِ وَلاَ تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىَ خَائِنَةٍ مِّنْهُمْ إِلاَّ قَلِیلاً مِّنْهُمُ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ پس به خاطر پیمان شکنی شان آنها را از رحمت خویش دور ساختیم و دل‌های شان را سخت گردانیدیم سخنان (خدا) را از موردش تحریف میکنند و بخشی از آنچه را که به آن پند داده شده بودند؛ فراموش کردند، و پیوسته تو به خیانت (تازه‌ای) از آنها آگاه می‌شوی؛ مگر عده کمی از آنان، پس از آنها درگذرو روی بگردان، بیگمان الله نیکو کاران را دوست می‌دارد. ﴿13﴾
وَمِنَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى أَخَذْنَا مِیثَاقَهُمْ فَنَسُواْ حَظًّا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِ فَأَغْرَیْنَا بَیْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَسَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِمَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ و از کسانی‌که گفتند: ما نصرانی هستیم؛ پیمان گرفتیم([3])، پس بخشی از آنچه را که به آنان پند داده شده بودند؛ فراموش کردند، لذا ما (نیز) بین آنان تا روز قیامت عداوت و دشمنی افکندیم، و الله بزودی آنها را از آنچه انجام می‌دادند؛ آگاه خواهد ساخت. ﴿14﴾
یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرًا مِّمَّا کُنتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ قَدْ جَاءَکُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَکِتَابٌ مُّبِینٌ ای اهل کتاب! بتحقیق پیامبر ما به سوی شما آمد تا بسیاری از حقایق از کتاب (آسمان) را که کتمان کرده‌اید برای شما روشن سازد و از بسیاری درگذرد، به راستی از جانب الله نور و کتاب آشکاری به سوی شما آمد. ﴿15﴾
یَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَیُخْرِجُهُم مِّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیَهْدِیهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ الله بوسیله‌ی آن کسانی را که از خشنودی او پیروی کنند به راههای سلامت هدایت میکند و به فرمان خود آنها را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی می‌برد و آنها را به راه راست هدایت میکند. ﴿16﴾
لَّقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ قُلْ فَمَن یَمْلِکُ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا إِنْ أَرَادَ أَن یُهْلِکَ الْمَسِیحَ ابْنَ مَرْیَمَ وَأُمَّهُ وَمَن فِی الأَرْضِ جَمِیعًا وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا یَخْلُقُ مَا یَشَاء وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ کسانی‌که گفتند: «خدا، همان مسیح پسر مریم است» یقیناً کافر شدند. بگو: «اگر الله بخواهد مسیح پسر مریم و مادرش و همه‌ی کسانی را که روی زمین هستند؛ هلاک کند، چه کسی قدرت بر جلوگیری دارد؟ فرمانروایی آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است از آن الله است، هر چه بخواهد می‌آفریند و الله بر هر چیز تواناست»([4]). ﴿17﴾
وَقَالَتِ الْیَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاء اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنُوبِکُم بَلْ أَنتُم بَشَرٌ مِّمَّنْ خَلَقَ یَغْفِرُ لِمَن یَشَاء وَیُعَذِّبُ مَن یَشَاء وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ یهود و نصاری گفتند: «ما فرزندان الله و دوستان او هستیم». بگو: «پس چرا شما را به کیفر گناهانتان عذاب میکند؟ بلکه شما (هم) بشری هستید از آنچه آفریده است، هر کس را بخواهد می‌آمرزد و هر کس را بخواهد عذاب میکند و فرمانروایی آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است از آن الله است و بازگشت (همه) به سوی اوست» ﴿18﴾
یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ عَلَى فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ أَن تَقُولُواْ مَا جَاءَنَا مِن بَشِیرٍ وَلاَ نَذِیرٍ فَقَدْ جَاءَکُم بَشِیرٌ وَنَذِیرٌ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ای اهل کتاب! پیامبر ما پس از (انقطاع وحی و) فترتی از پیامبران به سوی شما آمد، که حقایق را برایتان بیان کند، تا مبادا (روز قیامت) بگویید: «نه بشارت‌دهنده‌ای به سوی ما آمد و نه بیم دهندای» پس بتحقیق (اینک) پیامبر بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده به سوی شما آمده است. و الله بر همه چیز تواناست. ﴿19﴾
وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ اذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَعَلَ فِیکُمْ أَنبِیَاء وَجَعَلَکُم مُّلُوکًا وَآتَاکُم مَّا لَمْ یُؤْتِ أَحَدًا مِّن الْعَالَمِینَ (به یاد آورید) هنگامی را که موسی به قوم خود گفت: «ای قوم من، نعمت الله را بر خود بیاد آورید، آنگاه که در میان شما، پیامبرانی قرار داد و شما را فرمانروا (و شاهان) قرار داد و چیزهایی به شما بخشید که به هیچ یک از جهانیان نداده بود. ﴿20﴾
یَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَلاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِکُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِینَ ای قوم! به سرزمین مقدس که الله برایتان مقرر نموده است، وارد شوید، و به پشت سر خود باز نگردید (و عقب گرد نکنید) که زیانکار خواهید شد». ﴿21﴾
قَالُوا یَا مُوسَى إِنَّ فِیهَا قَوْمًا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ گفتند: «ای موسی! بیگمان در آنجا قومی (زورمند و) ستمگرند، و ما هرگز وارد آن نمی‌شویم تا آنها از آن بیرون شوند، پس اگر آنها از آن بیرون شوند، قطعاً ما وارد خواهیم شد». ﴿22﴾
قَالَ رَجُلانِ مِنَ الَّذِینَ یَخَافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمَا ادْخُلُواْ عَلَیْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّکُمْ غَالِبُونَ وَعَلَى اللَّهِ فَتَوَکَّلُواْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ دو تن از مردانی که (از الله) می‌ترسیدند و الله به آنها نعمت ارزانی داشته بود گفتند: «شما از دروازه بر آنان وارد شوید پس هنگامی‌که وارد شدید، قطعاً شما پیروز خواهید شد، و بر الله توکل کنید؛ اگر ایمان دارید». ﴿23﴾
قَالُواْ یَا مُوسَى إِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا أَبَدًا مَّا دَامُواْ فِیهَا فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَاتِلا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ (بنی اسرائیل) گفتند: «ای موسی! تا زمانی که آنها در آنجا هستند؛ ما هرگز وارد نخواهیم شد، تو و پروردگارت بروید و بجنگید؛ ما همین جا نشسته‌ایم». ﴿24﴾
قَالَ رَبِّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلاَّ نَفْسِی وَأَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنَا وَبَیْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ (موسی) گفت: «پروردگارا! من تنها اختیار خودم و برادرم (هارون) را دارم؛ پس میان ما و این گروه نافرمان جدایی بیفکن». ﴿25﴾
قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ (الله) فرمود: «آن (سرزمین مقدس) تا چهل سال بر آنها حرام شده است پیوسته در زمین سر گردان خواهند بود، پس بر این گروه نافرمان غمگین مباش». ﴿26﴾
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ و (ای پیامبر ما) داستان دو فرزندان آدم (هابیل و قابیل) به حق بر آنها بخوان: هنگامی‌که (هر کدام) برای تقرب (الهی) قربانی تقدیم کردند؛ پس از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد (او) گفت: «قطعاً تو را خواهم کشت» (برادرش) گفت: «الله فقط از پرهیزگاران می‌پذیرد (من تقصیری ندارم) ﴿27﴾
لَئِن بَسَطتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنِی مَا أَنَاْ بِبَاسِطٍ یَدِیَ إِلَیْکَ لِأَقْتُلَکَ إِنِّی أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِینَ اگر تو دستت برای کشتن من دراز کنی من هرگز دست خود را به سوی تو دراز نخواهم کرد تا تو را بکشم، زیرا من از الله پروردگار جهانیان می‌ترسم. ﴿28﴾
إِنِّی أُرِیدُ أَن تَبُوءَ بِإِثْمِی وَإِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِکَ جَزَاء الظَّالِمِینَ من می‌خواهم که تو با گناه من و گناه خودت باز گردی (و بار هر دو را بر دوش کشی) و از اهل دوزخ باشی و این است سزای ستمکاران». ﴿29﴾
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِینَ پس نفس (سرکش) او؛ کشتن برادرش را برایش آراسته (و موجه و آسان) جلوه داد، و او را کشت و از زیانکاران شد. ﴿30﴾
فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا یَبْحَثُ فِی الأَرْضِ لِیُرِیَهُ کَیْفَ یُوَارِی سَوْءَةَ أَخِیهِ قَالَ یَا وَیْلَتَى أَعَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِیَ سَوْءَةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ آنگاه الله کلاغی را فرستاد که در زمین جستجو (و کاوش) می‌کرد تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را بپوشاند او گفت: «وای بر من! آیا من آنقدر درمانده‌ام که همچون این کلاغ باشم و جسد برادرم را بپوشانم؟» و سرانجام (از کار زشت خود) پشیمان شد. ﴿31﴾
مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ کَتَبْنَا عَلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَیِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِکَ فِی الأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ به همین سبب بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس انسانی را بدون اینکه مرتکب قتل نفس([5]) یا فسادی در زمین شده باشد؛ بکشد، چنان است که گویی همه‌ی مردم را کشته باشد و هر کس انسانی را از مرگ نجات دهد؛ چنان است که گویی همه‌ی مردم را زنده کرده است، و بیگمان پیامبران ما، با دلایل روشن برای آنها آمدند، بازهم بسیاری از آنها پس از آن در روی زمین تجاوز و اسراف کردند. ﴿32﴾
إِنَّمَا جَزَاء الَّذِینَ یُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الأَرْضِ فَسَادًا أَن یُقَتَّلُواْ أَوْ یُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ یُنفَوْا مِنَ الأَرْضِ ذَلِکَ لَهُمْ خِزْیٌ فِی الدُّنْیَا وَلَهُمْ فِی الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ سزای کسانی‌که با الله و پیامبرش می‌جنگند، و در زمین به فساد می‌کوشند، فقط این است که کشته شوند، یا به دار آویخته شوند، یا دست (راست) و پای (چپ) آنها بعکس یکدیگر بریده شود، و یا از سر زمین خود تبعید گردند، این رسوایی آنها در دنیاست، و در آخرت عذاب بزرگی خواهند داشت. ﴿33﴾
إِلاَّ الَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَیْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ مگر کسانی‌که پیش ازآنکه بر آنان دست یابید، توبه کنند، پس بدانید که همانا الله آمرزنده‌ی مهربان است. ﴿34﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! ازخدا بترسید، و به سوی او تقرب جویید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید. ﴿35﴾
إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِی الأَرْضِ جَمِیعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِیَفْتَدُواْ بِهِ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ یقینا کسانی‌که کافر شدند، اگر تمام آنچه در روی زمین است و همانند آن، متعلق به آنها باشد، و همه‌ی آن را برای نجات از عذاب روز قیامت فدیه بدهند، از آنان یذیرفته نخواهد شد، و عذاب دردناکی خواهند داشت.﴿36﴾
یُرِیدُونَ أَن یَخْرُجُواْ مِنَ النَّارِ وَمَا هُم بِخَارِجِینَ مِنْهَا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیمٌ می خواهند از آتش (جهنم) بیرون شوند، ولی نمی‌توانند از آن بیرون شوند (و راه گریزی نیست) و برای آنها عذابی پایدار است. ﴿37﴾
وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَیْدِیَهُمَا جَزَاء بِمَا کَسَبَا نَکَالاً مِّنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ دست مرد دزد و زن دزد را به سزای عملی که مرتکب شده‌اند؛ بعنوان یک عقوبتی از جانب الله؛ قطع کنید([6])، و الله نیرومند حکیم است. ﴿38﴾
فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ پس هر کس که بعد از (گناه و) ستمش توبه کند و (اعمال خود را) اصلاح و جبران نماید، همانا الله توبه او را می‌پذیرد، بیگمان الله آمرزنده‌ی مهربان است. ﴿39﴾
أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ یُعَذِّبُ مَن یَشَاء وَیَغْفِرُ لِمَن یَشَاء وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ آیا نمی‌دانی که فرمانروایی آسمانها و زمین از آن الله است؟! هر کس را بخواهد عذاب میکند و هر کس را بخواهد می‌بخشد، و الله بر هر چیزی قادر است. ﴿40﴾
یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ لاَ یَحْزُنکَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْکُفْرِ مِنَ الَّذِینَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِینَ هَادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِینَ لَمْ یَأْتُوکَ یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ یَقُولُونَ إِنْ أُوتِیتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَمَن یُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن تَمْلِکَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا أُوْلَئِکَ الَّذِینَ لَمْ یُرِدِ اللَّهُ أَن یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَلَهُمْ فِی الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ ای پیامبر! کسانی‌که در (راه) کفر شتاب میکنند؛ تو را اندوهگین نسازند، (چه) از کسانی‌که به زبانشان می‌گویند: «ایمان آوردیم» و قلب آنها ایمان نیاورده است، و (چه) از کسانی‌که یهودی هستند؛ گوش سپردگان به دروغند، و برای گروهی که نزد تو نیامده‌اند (برای جاسوسی) گوش فرا می‌دهند، آنها سخنان (خدا) را از جایگاهشان تحریف میکنند. و (به یکدیگر) می‌گویند: «اگر این (حکم تحریف شده) به شما داده شد، پس بپذیرید، و اگر آن را به شما داده نشد (از او) دوری کنید». و هر کس که الله گمراهی اش را خواسته باشد، هرگز در برابر الله برای او اختیار نداری (و نمی‌توانی از او دفاع نمانی) آنها کسانی هستند که الله نخواسته دل‌های شان را پاک کند، برای آنان در دنیا رسوایی، و در آخرت برایشان عذاب بزرگی است.﴿41﴾
سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ أَکَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَاؤُوکَ فَاحْکُم بَیْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن یَضُرُّوکَ شَیْئًا وَإِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُم بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ آنان گوش سپردگان دروغند (و) مال حرام فراوان می‌خورند، پس اگر نزد تو آمدند در میان آنان داوری کن، یا از آنان روی بگردان، و اگر از آنان روی گردانی به تو هیچ زیانی نمی‌رسانند، و اگر داوری کردی، با عدالت در میان آنها داوری کن، یقیناً الله عادلان را دوست دارد. ﴿42﴾
وَکَیْفَ یُحَکِّمُونَکَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاةُ فِیهَا حُکْمُ اللَّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِکَ وَمَا أُوْلَئِکَ بِالْمُؤْمِنِینَ و چگونه تو را به داوری می‌طلبند؟ در حالی‌که تورات نزد ایشان است، (و) حکم الله در آن است، سپس بعد از آن (از حکم تو) روی می‌گردانند، و اینان مؤمن نیستند. ﴿43﴾
إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِیهَا هُدًى وَنُورٌ یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن کِتَابِ اللَّهِ وَکَانُواْ عَلَیْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلاً وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ ما تورات را نازل کردیم که در آن هدایت و نور است، پیامبرانی که (در برابر فرمان خدا) تسلیم بودند، بر اساس آن برای یهود حکم می‌کردند و (همچنین) الله پرستان و دانشمندان، که حفاظت و پاسداری کتاب الله به آنها سپرده شده و بر آن گواه بودند، (به آن حکم می‌کردند) پس از مردم نترسید، و از من بترسید، و آیات مرا به بهای ناچیز نفروشید، و هر کس به احکامی که الله نازل کرده است حکم نکند؛ کافر است. ﴿44﴾
وَکَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفَّارَةٌ لَّهُ وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ و در آن (= تورات) بر آنها (= بنی اسرائیل) مقرر داشتیم که جان در برابر جان، و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی، و گوش در برابر گوش، و دندان در برابر دندان می‌باشد، و (نیز) زخم‌ها را قصاص است. پس هر کس که از آن در گذرد (و ببخشد) آن کفاره (گناهان) او است، و هر کس به احکامی که الله نازل کرده است حکم نکند؛ ستمگر است. ﴿45﴾
وَقَفَّیْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَیْنَاهُ الإِنجِیلَ فِیهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِینَ و در پی آنها (= پیامبران پیشین) عیسی پسر مریم را فرستادیم که تصدیق‌کننده‌ی توراتی بود که پیش از او فرستاده شده بود، و انجیل را که در آن هدایت و نور بود به او دادیم که تصدیق‌کننده‌ی تورات پیش از او بود، و هدایت و موعظه‌ای برای پرهیزگاران بود. ﴿46﴾
وَلْیَحْکُمْ أَهْلُ الإِنجِیلِ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فِیهِ وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ و اهل انجیل باید به آنچه الله در آن نازل کرده حکم کنند، و هر کس به آنچه الله نازل کرده حکم نکند؛ نافرمانند. ﴿47﴾
وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ فَاحْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءَکَ مِنَ الْحَقِّ لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنکُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَکِن لِّیَبْلُوَکُمْ فِی مَا آتَاکُم فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ إِلَى اللَّه مَرْجِعُکُمْ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ و (این) کتاب (= قرآن) را به حق بر تو نازل کردیم در حالی‌که تصدیق‌کننده‌ی کتابهای که پیش از آن است و بر آنها شاهد و نگاهبان است، پس به آنچه الله نازل کرده است در میان آنها حکم کن و از هوی و هوسهای آنان به جای آنچه از حق که به تو رسیده است، پیروی نکن (و از احکام الهی روی مگردان) ما برای هر کدام از شما، آیین و طریقه روشنی قرار دادیم و اگر الله می‌خواست همه‌ی شما را یک امت قرار می‌داد، ولی (خدا می‌خواهد) شما در آنچه به شما داده است بیازماید، پس در نیکیها بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همه‌ی شما به سوی الله است، آنگاه از آنچه در آن اختلاف می‌کردید به شما خبر می‌هد. ﴿48﴾
وَأَنِ احْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن یَفْتِنُوکَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللَّهُ إِلَیْکَ فَإِن تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ أَن یُصِیبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ کَثِیرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ و در میان آنها (= یهود) بر اساس آنچه الله (در قرآن) نازل کرده حکم کن، و از هوسهای آنان پیروی مکن، و از آنان بر حذر باش، مبادا تو را از بعضی از چیزهایی که الله بر تو نازل کرده منحرف کنند، و اگر آنها (از حکم تو) روی گردانند، پس بدان که الله می‌خواهد آنان را به (خاطر) پاره‌ای از گناهانشان مجازات کند، و بیگمان بسیاری از مردم نافرمانند. ﴿49﴾
أَفَحُکْمَ الْجَاهِلِیَّةِ یَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُکْمًا لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ آیا آنها حکم جاهلیت را می‌خواهند؟!چه کسی بهتر از الله، برای گروهی که یقین دارند، حکم میکند؟! ﴿50﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الْیَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِیَاء بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ ای کسانی‌که ایمان آوردید! یهود و نصاری را به دوستی بر نگزینید، آنان دوستان یکدیگرند، و کسانی‌که از شما با آنها دوستی کنند، از آنها هستند، همانا الله گروه ستمکار را هدایت نمی‌کند. ﴿51﴾
فَتَرَى الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِیبَنَا دَائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَن یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَیُصْبِحُواْ عَلَى مَا أَسَرُّواْ فِی أَنفُسِهِمْ نَادِمِینَ پس کسانی را که در دل‌های شان بیماری (= نفاق) است می‌بینی که در (دوستی با) آنان می‌شتابتند (و) می‌گویند: «می ترسیم که آسیبی به ما برسد» پس نزدیک است که الله پیروزی یا چیزی (دیگر) از سوی خود (برای مسلمانان) پیش آورد، آنگاه (این افراد) از آنچه در دل خود پنهان داشتند، پشیمان گردند. ﴿52﴾
وَیَقُولُ الَّذِینَ آمَنُواْ أَهَؤُلاء الَّذِینَ أَقْسَمُواْ بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَکُمْ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُواْ خَاسِرِینَ و آن‌های که ایمان آورده‌اند می‌گویند: «آیا اینها (= منافقان) همان کسانی هستند که با نهایت تأکید به الله سوگند یاد می‌کردند، که آنان با شما هستند؟!» اعمالشان تباه شد، و زیانکار شدند. ﴿53﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! هر کس از شما که از دین خود برگردد (به الله زیانی نمی‌رساند) الله بزودی گروهی را می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنها (نیز) او را دوست دارند، (آنان) در برابر مؤمنان فروتن و در برابر کافران سر سخت و گردان فراز هستند، در راه الله جهاد میکنند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده‌ای نمی‌هراسند، این فضل الله است که به هر کس بخواهد می‌دهد، و الله گشایشگر داناست. ﴿54﴾
إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ یار و ولی شما تنها الله است، و پیامبراش و آنها که ایمان آورده‌اند، (همان)کسانی‌که نماز را بر پا می‌دارند و آنان با خشوع و فروتنی زکات را می‌دهند. ﴿55﴾
وَمَن یَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ و هر کس الله و پیامبر او و کسانی‌که ایمان آورده‌اند، دوست بدارد، (او از حزب الله است و) یقیناً حزب الله پیروز است. ﴿56﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الَّذِینَ اتَّخَذُواْ دِینَکُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِّنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ وَالْکُفَّارَ أَوْلِیَاء وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! آنان که دین شما را به تمسخر و بازی گرفته‌اند؛ از (اهل کتاب) کسانی‌که پیش از شما کتاب داده شده‌اند و (همچنین) کفار را؛ دوست نگیرید. و اگر ایمان دارید از الله بترسید. ﴿57﴾
وَإِذَا نَادَیْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْقِلُونَ و چون به نماز ندا دهید آن را به مسخره و بازی می‌گیرند، این بخاطر آن است که آنها مردمی نابخردند. ﴿58﴾
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْنَا وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَأَنَّ أَکْثَرَکُمْ فَاسِقُونَ بگو: «ای اهل کتاب! آیا از ما خرده و عیب می‌گیرید؟! (مگر ما چه کرده‌ایم؟) جز اینکه به الله و آنچه بر ما نازل شده و آنچه پیش از این نازل شده است؛ ایمان آورده‌ایم، و حال آنکه بیشتر شما نافرمان (و از راه حق منحرف) هستید؟!» ﴿59﴾
قُلْ هَلْ أُنَبِّئُکُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِکَ مَثُوبَةً عِندَ اللَّهِ مَن لَّعَنَهُ اللَّهُ وَغَضِبَ عَلَیْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِیرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِکَ شَرٌّ مَّکَانًا وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِیلِ بگو: «آیا شما را خبر بدهم از کسانی‌که نزد الله کیفرشان بدتر از این است. کسانی‌که الله آنها را از رحمت خود دور ساخته و بر آنها خشم گرفته و بعضی از آنها را بوزینه‌ها و خوکها گردانیده و بت (= طاغوت) را پرستیده‌اند، اینان بد جایگاه‌تر و از راه راست گم گشته‌ترند». ﴿60﴾
وَإِذَا جَاؤُوکُمْ قَالُواْ آمَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِالْکُفْرِ وَهُمْ قَدْ خَرَجُواْ بِهِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا کَانُواْ یَکْتُمُونَ و چون نزد شما می‌آیند، می‌گویند: «ایمان آورده‌ایم». حال آنکه باکفر وارد شدند و با کفر خارج گشتند، و الله به آنچه کتمان میکنند، آگاه‌تر است. ﴿61﴾
وَتَرَى کَثِیرًا مِّنْهُمْ یُسَارِعُونَ فِی الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ و بسیاری از آنها را می‌بینی که در گناه و تجاوز، و خوردن مال حرام، شتاب میکنند، چه بد است عملی که انجام می‌دادند. ﴿62﴾
لَوْلاَ یَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ الإِثْمَ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ چرا الله پرستان و دانشمندان آنها را از سخنان گناه‌آلود، و خوردن مال حرام، نهی نمی‌کنند؟! چه بد است کاری که انجام می‌دادند. ﴿63﴾
وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ یَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ یُنفِقُ کَیْفَ یَشَاء وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ طُغْیَانًا وَکُفْرًا وَأَلْقَیْنَا بَیْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ کُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَارًا لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الأَرْضِ فَسَادًا وَاللَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ و یهود گفتند: «دست الله بسته است» دستهایشان بسته باد! و بخاطر آنچه گفتند، لعنت شدند. بلکه دو دست او گشاده است، هر گونه بخواهد می‌بخشد، و این آیات که از طرف پروردگارت بر تو نازل شده بر سر کشی و کفر بسیاری از آنها می‌افزاید، و ما در میان آنان تا روز قیامت دشمنی و کینه افکندیم، و هر زمان آتش جنگی افروختند، الله آن را خاموش کرد، و آنان برای فساد در زمین می‌کوشند، و الله مفسدان را دوست ندارد. ﴿64﴾
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْکِتَابِ آمَنُواْ وَاتَّقَوْا لَکَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلأدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ و اگر اهل کتاب ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند، یقیناً گناهانشان را خواهیم زدود و آنها را به باغ‌هایی پر نعمت (بهشت) وارد خواهیم کرد. ﴿65﴾
وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأَکَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا یَعْمَلُونَ و اگر آنان تورات و انجیل، و آنچه را که از سوی پروردگارشان بر آنها نازل شده (از کتابهای آسمانی و قرآن) بر پا دارند (و به آن عمل نمایند) از فراز و فرود پاهای‌شان (= از آسمان و زمین) روزی خواهند خورد، گروهی از آنها معتدل و میانه رو هستند، و بسیاری از آنان اعمال بدی انجام می‌دهند. ﴿66﴾
یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، (به مردم) برسان، و اگر (این کار) نکنی، رسالت او را نرسانده‌ای، و الله تو را از (شر) مردم حفظ میکند، همانا الله گروه کافران را هدایت نمی‌کند. ﴿67﴾
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَیْءٍ حَتَّىَ تُقِیمُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ طُغْیَانًا وَکُفْرًا فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ بگو: «ای اهل کتاب! شما بر هیچ (آیین درستی) نیستید، مگر اینکه تورات و انجیل و آنچه را که از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده است، بر پا دارید». و بتحقیق آنچه بر تو از سوی پروردگارت نازل شده، بر سرکشی و کفر بسیاری از آنها می‌افزاید، پس بر (این) گروه کافران، غمگین مباش. ﴿68﴾
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَالصَّابِؤُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ همانا کسانی‌که ایمان آورده‌اند، و کسانی‌که یهودی هستند، و صابئان و نصاری، هر کس که به الله و روز قیامت ایمان بیاورد و کارهای شایسته انجام دهد، نه ترسی بر آنها خواهد بود و نه آنان اندوهگین شوند. ﴿69﴾
لَقَدْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَأَرْسَلْنَا إِلَیْهِمْ رُسُلاً کُلَّمَا جَاءَهُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنفُسُهُمْ فَرِیقًا کَذَّبُواْ وَفَرِیقًا یَقْتُلُونَ یقیناً ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم، و رسولانی به سوی آنها فرستادیم، هر گاه که پیامبری چیزی بر خلاف دلخواه آنها می‌آورد، گروهی را تکذیب می‌کردند و گروهی را می‌کشتند. ﴿70﴾
وَحَسِبُواْ أَلاَّ تَکُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ کَثِیرٌ مِّنْهُمْ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ و پنداشتند که آزمایش (و مجازاتی) در کار نیست، لذا کور و کر شدند. سپس (توبه کردند و) الله توبه‌ی آنها را پذیرفت، باز بسیاری از آنها کور و کر شدند، و الله به آنچه انجام می‌دهند؛ بیناست. ﴿71﴾
لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ وَقَالَ الْمَسِیحُ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اعْبُدُواْ اللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمْ إِنَّهُ مَن یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنصَارٍ آنها که گفتند: «الله، همان مسیح پسر مریم است» یقیناً کافر شدند، در حالی‌که (خود) مسیح گفت: «ای بنی اسرائیل! الله را که پروردگار من و پروردگار شما است؛ پرستش کنید، همانا هر کس به الله شرک آورد، الله بهشت را بر او حرام کرده است، و جایگاه او دوزخ است، و ستمکاران را یاوری نیست». ﴿72﴾
لَّقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ یَنتَهُواْ عَمَّا یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ آنها که گفتند: «الله سومین (اقنوم) ثلاثه است» به یقین کافر شدند، معبودی (به حق) جز معبود یگانه نیست، و اگر از آنچه می‌گویند باز نایستند، قطعاً به کافران شان عذاب دردناکی خواهد رسید. ﴿73﴾
أَفَلاَ یَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَیَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ آیا به سوی الله باز نمی‌گردند، و از او طلب آمرزش نمی‌کنند؟! و الله آمرزنده‌ی مهربان است([7]). ﴿74﴾
مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کَانَا یَأْکُلانِ الطَّعَامَ انظُرْ کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ الآیَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى یُؤْفَکُونَ مسیح پسر مریم فرستاده‌ای بیش نیست که پیش از او (نیز) فرستادگان دیگری بودند، و مادرش زنی راستگوی بود، هر دو غذا می‌خوردند، بنگر چگونه نشانه‌ها را برای آنها روشن می‌سازیم، پس بنگر چگونه (از حق) باز گردانده می‌شوند! ﴿75﴾
قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لاَ یَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَلاَ نَفْعًا وَاللَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ بگو: «آیا چیزی را به جای الله می‌پرستید که دارای سود و زیانی برای شما نیست؟! و الله شنوای داناست». ﴿76﴾
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِی دِینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ وَلاَ تَتَّبِعُواْ أَهْوَاء قَوْمٍ قَدْ ضَلُّواْ مِن قَبْلُ وَأَضَلُّواْ کَثِیرًا وَضَلُّواْ عَن سَوَاء السَّبِیلِ بگو: «ای اهل کتاب! در دین خود به ناحق غلو (و زیاده روی) نکنید، و از هوسهای گروهی که از پیش گمراه شدند و بسیاری را گمراه کردند و از راه راست منحرف گشتند؛ پیروی نکنید». ﴿77﴾
لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ذَلِکَ بِمَا عَصَوا وَّکَانُواْ یَعْتَدُونَ کافران بنی اسرائیل، بر زبان داوود و عیسی پسر مریم لعنت شدند، این بخاطر آن بود که نافرمانی (و گناه) کردند و (از حد) تجاوز می‌نمودند. ﴿78﴾
کَانُواْ لاَ یَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَفْعَلُونَ آنها از کار زشتی که انجام می‌دادند، یکدیگر را نهی نمی‌کردند، قطعاً بد کاری انجام می‌دادند! ﴿79﴾
تَرَى کَثِیرًا مِّنْهُمْ یَتَوَلَّوْنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَن سَخِطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَفِی الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ بسیاری از آنها را می‌بینی که با کافران (و بت‌پرستان) دوستی میکنند، چه بد است آنچه نفس‌هایشان برای آنان پیش فرستاده است، که الله بر آنها خشم بیاورد، و آنان در عذاب جاودانه خواهند ماند([8]). ﴿80﴾
وَلَوْ کَانُوا یُؤْمِنُونَ بِاللَّه وَالنَّبِیِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیَاء وَلَکِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ و اگربه الله و پیا مبر و آنچه براو نازل شده، ایمان می‌آوردند (هرگز) آنان (کافران) را به دوستی برنمی گزیدند، ولی بسیاری از آنها فاسقند. ﴿81﴾
لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ یَسْتَکْبِرُونَ به یقین دشمن‌ترین مردم نسبت به مؤمنان را؛ یهود و مشرکان([9]) خواهی یافت، و نزدیک‌ترین دوستان به مؤمنان را؛ کسانی می‌یابی که می‌گویند: «ما نصاری هستیم». این بخاطر آن است که از (میان) آنها کشیشان و تارکان دنیا هستند، و آنها تکبّر نمی‌ورزند. ﴿82﴾
وَإِذَا سَمِعُواْ مَا أُنزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ الْحَقِّ یَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ و چون آیاتی را که بر پیامبر نازل شده بشنوند، چشمهای آنها را می‌بینی که اشک ریزان می‌شود، بخاطر حقیقتی که در یافته‌اند، و می‌گویند: «پروردگارا! ایمان آوردیم، پس ما را در زمره گواهان بنویس. ﴿83﴾
وَمَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا جَاءَنَا مِنَ الْحَقِّ وَنَطْمَعُ أَن یُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِینَ چرا به الله و آنچه از حق به ما رسیده است، ایمان نیاوریم، در حالی‌که آرزو داریم پروردگارمان ما را در زمره صالحان در آورد». ﴿84﴾
فَأَثَابَهُمُ اللَّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِکَ جَزَاء الْمُحْسِنِینَ پس الله به خاطر این سخن که گفتند، به آنها باغ‌هایی (از بهشت) پاداش داد که از زیر (درختان) آن نهرها جاری است، و جاودانه در آن خواهند ماند، و این است جزای نیکو کاران. ﴿85﴾
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ و کسانی‌که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند، آنها اهل دوزخند. ﴿86﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُحَرِّمُواْ طَیِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللَّهَ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! چیزهای پاکیزه‌ای را که الله برای شما حلال کرده است (بر خود) حرام نکنید، و از حد تجاوز ننمایید، همانا الله متجاوزان را دوست نمی‌دارد. ﴿87﴾
وَکُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلالاً طَیِّبًا وَاتَّقُواْ اللَّهَ الَّذِیَ أَنتُم بِهِ مُؤْمِنُونَ و از چیزهای حلال (و) پاکیزه‌ای که الله به شما روزی داده است؛ بخورید، و از الله که به او ایمان دارید؛ بترسید. ﴿88﴾
لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ الله شما را بخاطر سوگندهای لغو (و بیهوده) تان مؤاخذه نمی‌کند، ولی شما را بخاطر سوگندهایی که (از روی قصد) محکم کرده‌اید؛ مؤاخده میکند، پس کفاره‌ی آن اطعام ده مسکین است از غذاهای متوسطی که به خانواده‌ی خود می‌خورانید، یا لباس پوشانیدن آنها، و یا آزاد کردن یک برده، پس اگر کسی (هیچ یک از اینها) نیابد، سه روز روزه بگیرد، این کفاره‌ی سوگندهای شماست، هر گاه که سوگند یاد کردید (و به آن وفا نکردید) و سوگندهای خود را حفظ کنید (و نشکنید) این چنین الله آیات خود را برای شما بیان میکند، باشد که شکر گزارید. ﴿89﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! همانا شراب و قمار و بت‌ها، و تیرهای قرعه، پلید و از عمل شیطان است. پس از آنها دوری کنید، تا رستگار شوید. ﴿90﴾
إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ همانا شیطان می‌خواهد با شراب و قمار در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد الله و از نماز باز دارد؛ پس آیا شما خودداری خواهید کرد؟! ﴿91﴾
وَأَطِیعُواْ اللَّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَاحْذَرُواْ فَإِن تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِینُ و الله را اطاعت کنید و (نیز) پیامبر را اطاعت کنید و (از نافرمانی) برحذرباشید، پس اگر روی گرداندید؛ بدانید که بر پیامبر ما جز ابلاغ آشکار چیز دیگری نیست. ﴿92﴾
لَیْسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ فِیمَا طَعِمُواْ إِذَا مَا اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّأَحْسَنُواْ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ بر کسانی‌که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند گناهی در آنچه خورده‌اند نیست؛ اگر پرهیزکاری کنند و ایمان آورند و کارهای شایسته انجام دهند، سپس پرهیزکاری کنند و ایمان آورند، سپس پرهیزکاری کنند و نیکی نمایند، و الله نیکوکاران را دوست می‌دارد. ﴿93﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللَّهُ بِشَیْءٍ مِّنَ الصَّیْدِ تَنَالُهُ أَیْدِیکُمْ وَرِمَاحُکُمْ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَن یَخَافُهُ بِالْغَیْبِ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! الله شما را به چیزی از شکار که دستها و نیزه‌هایتان به آن می‌رسد؛ آزمایش میکند تا الله معلوم بدارد چه کسی در نهان از او می‌ترسد، پس هر کس بعد از آن تجاوز کند؛ برایش عذاب دردناکی خواهد بود. ﴿94﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّیْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنکُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ هَدْیًا بَالِغَ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ أَو عَدْلُ ذَلِکَ صِیَامًا لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَیَنتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَاللَّهُ عَزِیزٌ ذُو انتِقَامٍ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! در حال احرام شکار را نکشید، و هر کس از شما به عمد آن را بکشد؛ باید کفاره‌ای همانند آن از چهارپایان بدهد (بشرطی) که دو نفر عادل از شما (برابر بودن) آن را تصدیق کنند و (بصورت) قربانی به کعبه برساند یا (به جای قربانی) اطعام مساکین کند یا معادل آن روزه بگیرد تا کیفر عمل خود را بچشد، الله از آنچه گذشته در گذشت، و هر کس که (به این گناه) باز گردد؛ الله از او انتقام می‌گیرد، و الله نیرومند (و) انتقام‌گیر است. ﴿95﴾
أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعًا لَّکُمْ وَلِلسَّیَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَیْکُمْ صَیْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا وَاتَّقُواْ اللَّهَ الَّذِیَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ شکار دریا و طعام آن برای شما حلال شده است تا برای شما و کاروانیان بهره‌ای باشد، و شکار بیابان تا موقعی که در احرام هستید، بر شما حرام است، و از الله که بسوی او محشور می‌شوید؛ بترسید.﴿96﴾
جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِّلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْیَ وَالْقَلائِدَ ذَلِکَ لِتَعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ وَأَنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ الله کعبه - بیت‌الحرام-، و ماه حرام و قربانی (بی‌نشان) و قربانی نشاندار را وسیله‌ای برای استواری و سامان بخشیدن (به کار) مردم قرار داد، این (گونه احکام برای اینست که) بدانید بتحقیق الله آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است می‌داند، و مسلماً الله به هر چیز داناست. ﴿97﴾
اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ وَأَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ بدانید که الله سخت کیفر است و (در عین حال) الله آمرزنده‌ی مهربان است. ﴿98﴾
مَّا عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَکْتُمُونَ بر پیامبر (وظیفه‌ای) جز رسانیدن (پیام الهی) نیست، و الله آنچه را که آشکار می‌کنید و آنچه را که پنهان می‌دارید؛ می‌داند. ﴿99﴾
قُل لاَّ یَسْتَوِی الْخَبِیثُ وَالطَّیِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبِیثِ فَاتَّقُواْ اللَّهَ یَا أُولِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ بگو: «ناپاک و پاک یکسان نیست. و اگر چه کثرت ناپاک‌ها، تو را به شگفتی اندازد»، پس ای خردمندان، از الله بترسید تا رستگار شوید. ﴿100﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَسْأَلُواْ عَنْ أَشْیَاء إِن تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ وَإِن تَسْأَلُواْ عَنْهَا حِینَ یُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَکُمْ عَفَا اللَّهُ عَنْهَا وَاللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از چیزهای نپرسید که اگر برای شما آشکار گردد، شما را اندوهگین کند، و اگر به هنگام نزول قرآن، از آنها سؤال کنید برای شما آشکار می‌شود الله از آنها عفو کرده است، و الله آمرزنده‌ی بردبار است. ﴿101﴾
قَدْ سَأَلَهَا قَوْمٌ مِّن قَبْلِکُمْ ثُمَّ أَصْبَحُواْ بِهَا کَافِرِینَ به راستی گروهی قبل از شما از آن سؤال کردند، سپس (وقتی که جواشان آمد) بدان کافر شدند([10]). ﴿102﴾
مَا جَعَلَ اللَّهُ مِن بَحِیرَةٍ وَلاَ سَائِبَةٍ وَلاَ وَصِیلَةٍ وَلاَ حَامٍ وَلَکِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ یَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَأَکْثَرُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ الله هیچ گونه «بحیره» و نه«سائبه» و نه«وصیله» و نه«حام» را قرار نداده است، ولی کسانی‌که کافر شدند، بر الله دروغ می‌بندند، و بیشترشان در نمی‌یابند. ﴿103﴾
وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُواْ حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ شَیْئًا وَلاَ یَهْتَدُونَ و هنگامی‌که به آنها گفته شود: «به سوی آنچه الله نازل کرده و به سوی پیامبر بیایید» گویند: «آنچه نیاکانمان را بر آن یافته‌ایم، ما را بس است». آیا اگر نیاکان آنها چیزی نمی‌دانستند و هدایت نیافته بودند (باز هم از آنها پیروی میکنند)؟. ﴿104﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ لاَ یَضُرُّکُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! مراقب خود باشید اگر شما هدایت یافته باشید، گمراهی کسانی‌که گمراه شده‌اند به شما زیانی نمی‌رساند، بازگشت همه‌ی شما به سوی الله است، آنگاه شما را از آنچه عمل می‌کردید؛ آگاه می‌سازد. ﴿105﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ شَهَادَةُ بَیْنِکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَیْرِکُمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فِی الأَرْضِ فَأَصَابَتْکُم مُّصِیبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ الصَّلاةِ فَیُقْسِمَانِ بِاللَّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لاَ نَشْتَرِی بِهِ ثَمَنًا وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى وَلاَ نَکْتُمُ شَهَادَةَ اللَّهِ إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الآثِمِینَ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! چون مرگ یکی از شما فرا رسد در موقع وصیت باید از میان شما دو نفر عادل را گواه بگیرید یا اگر مسافرت کردید و مصیبت مرگ به شما رسید (و مسلمانی را نیافتید) دو نفر از غیر خودتان را به گواهی بطلبید و اگر (هنگام ادای شهادت در صدق آنها) شک کردید آن دو را بعد از نماز نگاه دارید تا به الله سوگند بخورند که: «ما حاضر نیستیم حق را به چیزی بفروشیم اگر چه خویشانمان باشند و شهادت الله را کتمان نمی‌کنیم که در این صورت از گناهکاران خواهیم بود». ﴿106﴾
فَإِنْ عُثِرَ عَلَى أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْمًا فَآخَرَانِ یَقُومَانِ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِینَ اسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ الأَوْلَیَانِ فَیُقْسِمَانِ بِاللَّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِن شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَیْنَا إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الظَّالِمِینَ پس اگر معلوم شد که آن دو مرتکب گناه (خیانت) شده‌اند (و حق را کتمان نموده‌اند) دو نفر از کسانی‌که ستم دیده‌اند و نسبت به میت أولی هستند جای آنها را خواهند گرفت، آنگاه به الله سوگند یاد کنند که: «گواهی ما از گواهی آن دو درست‌تر است؛ و ما تجاوزی نکرده‌ایم، و اگر چنین کرده باشیم از ستمکاران خواهیم بود». ﴿107﴾
ذَلِکَ أَدْنَى أَن یَأْتُواْ بِالشَّهَادَةِ عَلَى وَجْهِهَا أَوْ یَخَافُواْ أَن تُرَدَّ أَیْمَانٌ بَعْدَ أَیْمَانِهِمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاسْمَعُواْ وَاللَّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ این (روش) به آنکه گواهی را به گونه‌ی درستش ادا کنند؛ نزدیکتر است، و یا بترسند که بعد از سوگندها (ی و رثه) سوگندهایشان رد شود؛ و از الله بترسید، و گوش فرا دهید و (بدانید که) الله گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند. ﴿108﴾
یَوْمَ یَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّکَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ روزی‌که الله پیامبران را گرد آورد؛ آنگاه بگوید: «(دربرابر دعوت حق) چه پاسخی به شما داده شد؟» گویند: «ما را علمی نیست؛ بیگمان تو خود دانای رازهای نهانی». ﴿109﴾
إِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَعَلَى وَالِدَتِکَ إِذْ أَیَّدتُّکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْرًا بِإِذْنِی وَتُبْرِئُ الأَکْمَهَ وَالأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِی وَإِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرَائِیلَ عَنکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلاَّ سِحْرٌ مُّبِینٌ (به یاد بیاور) هنگامی را که الله (به عیسی پسر مریم) می‌فرماید: «ای عیسی پسر مریم! نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم به یاد آور؛ زمانی که تو را با «روح القدس» (جبرئیل) تقویت کردم، در گهواره و بزرگی با مردم سخن گفتی، و هنگامی‌که کتاب و حکمت، و تورات و انجیل را به تو آموختم، و هنگامی‌که به فرمان من از گل چیزی مانند شکل پرنده‌ای ساختی؛ پس در آن می‌دمیدی و به فرمان من پرنده‌ای می‌شد، و کور مادر زاد و مبتلا به بیماری پیسی را به فرمان من شفا می‌دادی، و آنگاه که مردگان را به فرمان من (زنده) بیرون می‌آوردی، و هنگامی‌که بنی‌اسرائیل را از آسیب رساندن به تو بازداشتم، آنگاه که دلایل روشن برای آنها آوردی، پس کسانی که از آنها کافر شدند؛ گفتند: «اینها جز جادوی آشکار (چیزی دیگر) نیست». ﴿110﴾
وَإِذْ أَوْحَیْتُ إِلَى الْحَوَارِیِّینَ أَنْ آمِنُواْ بِی وَبِرَسُولِی قَالُواْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ و (به یادآور) زمانی را که به حواریون وحی فرستادم که: «به من و فرستاده من، ایمان بیاورید» گفتند: «ایمان آوردیم، و گواه باش که ما تسلیم شده‌ایم». ﴿111﴾
إِذْ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِّنَ السَّمَاء قَالَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ (و به یاد آور) چون حواریون گفتند: «ای عیسی پسر مریم! آیا پروردگارت می‌تواند سفره‌ای از آسمان بر ما نازل کند؟». (عیسی در پاسخ) گفت: «اگر مؤمن هستید از الله بترسید». ﴿112﴾
قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأْکُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَکُونَ عَلَیْهَا مِنَ الشَّاهِدِینَ گفتند: «می‌خواهیم از آن بخوریم و دل‌های مان آرام گیرد و بدانیم که به ما راست گفته‌ای و بر آن از گواهان باشیم». ﴿113﴾
قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِّنَ السَّمَاء تَکُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِّنکَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ عیسی پسر مریم (دعا کرد و) گفت: بارالها، ای پروردگار ما، از آسمان سفره‌ای بر ما بفرست تا برای اول و آخر ما عیدی باشد و نشانه‌های از تو، و به ما روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی». ﴿114﴾
قَالَ اللَّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیْکُمْ فَمَن یَکْفُرْ بَعْدُ مِنکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لاَّ أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِّنَ الْعَالَمِینَ الله (دعای او را اجابت کرد و) فرمود: «من آن را بر شما نازل می‌کنم؛ اما هر یک از شما که بعد از آن کافر شود، او را چنان عذابی می‌کنم که هیچ کس از جهانیان را چنان عذاب نکرده باشم!». ﴿115﴾
وَإِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ أَأَنتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَهَیْنِ مِن دُونِ اللَّهِ قَالَ سُبْحَانَکَ مَا یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ مَا لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِن کُنتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِی وَلاَ أَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ و (بیاد بیاور) که الله می‌فرماید: «ای عیسی پسر مریم! آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را به عنوان دو معبود به جای الله انتخاب کنید؟» (عیسی) گوید: «تو منزهی! من حق ندارم آنچه را که شایسته من نیست بگویم! اگر چنین سخنی را گفته باشم؛ بیگمان تو می‌دانی، تو از آنچه در ضمیر من است آگاهی و من از آنچه در ذات (پاک) توست؛ نمیدانم، یقیناً تو خود دانای رازهای نهانی. ﴿116﴾
مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ مَا أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمْ وَکُنتُ عَلَیْهِمْ شَهِیدًا مَّا دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنتَ أَنتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَأَنتَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ من چیزی جز آنچه مرا به آن فرمان دادی به آنها نگفتم (به آنها گفتم:) الله را بپرستید که پروردگار من و پروردگار شماست و تا زمانی که در میان آنها بودم مراقب و گواه‌شان بودم و چون مرا بر گرفتی تو خودت مراقب آنها بودی و تو بر هر چیز گواهی. ﴿117﴾
إِن تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُکَ وَإِن تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ اگر آنها را عذاب کنی آنان بندگان تو هستند و اگر آنها را بیامرزی تو نیرومند حکیمی». ﴿118﴾
قَالَ اللَّهُ هَذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ الله فرمود: «امروز؛ روزی است که راستی راستگویان به آنها سود می‌بخشد، برای آنها باغهای (از بهشت) است که نهرها از زیر (درختان) آن جاری است و تا ابد، جاودانه در آن می‌مانند، الله از آنها خشنود است و آنها از او خشنودند، این رستگاری بزرگ است». ﴿119﴾
لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا فِیهِنَّ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ فرمانروایی آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست از آنِ الله است؛ و او بر هر چیز تواناست. ﴿120﴾
سورة مائده
[1]- این آیه وجوب وضوگرفتن و کیفیت آن را بیان میکند و در روز قیامت یکی از ویژگی‌های امت محمد این است که اعضای وضوی آنان می‌درخشد، چنانکه در حدیث آمده است: «همانا امت من روز قیامت فرا خوانده می‌شوند، در حالی‌که اعضای وضوی آنها بر اثر وضو می‌درخشد. بنابراین، هرکس که می‌تواند این نور و درخشش را بیشتر گرداند، پس چنین کند (یعنی به خوبی و کامل وضو بگیرد)». (صحیح بخاری: 5984)
[2]- رسول الله در حدیث، کیفیت تیمم را چنین بیان کرده‌اند : «کافی است که چنین کنی»: آنگاه دست‌هایش را یکبار بر زمین زد، پس آنها را فوت کرد، آنگاه چهره و دست‌هایش را مسح نمود. (صحیح بخاری: 347) و در حدیث دیگر به عمار بن یاسر نیز چنین فرمود: «این گونه برای تو کافی بود» آنگاه دست‌هایش را بر زمین زد و آنها را فوت کرد، و سپس چهره و دست‌هایش را مسح نمود. (صحیح بخاری: 338)
[3]- در کتاب انجیل به نصاری این حکم داده شده که هنگامی‌که محمد رسول‌اللهr به عنوان پیامبر از طرف الله متعال برای جهانیان برگزیده شد، به او ایمان بیاورید و از او پیروی کنید.
[4]- الله متعال قدرت و ملکیت کامل خود را بیان فرموده است که در حقیقت ردی می‌باشد بر بطلان عقیدۀ نصاری که عیسی بن مریم را اِله می‌دانند.
[5]- در حدیث آمده که رسول الله فرمود: «بزرگترین گناهان: 1- شرک به الله 2- کشتن ناحق 3- نافرمانی والدین 4- گواهی دروغ می‌باشد». (صحیح بخاری: 6871)
2- ملاحظه شود حاشیه (سورۀ آل عمران: 3/ 85).
[6]- برخی از فقهای ظاهری حکم این دزدی را عام می‌دانند یعنی مقدار دزدی شده چه کم باشد چه زیاد و چه از حرزش (جای مخصوص به خود) دزدی شده باشد یا از غیر از حرزش به هر صورت عقوبت دزدی را خواهد گرفت، ولی بعضی از فقها حرز و نصاب را شرط عقوبت قرار داده‌اند. محدثین نصاب دزدی را رُبع دینار یا سه درهم (یا مبلغ مساوی به آن) قرار داده‌اند و در غیر این صورت دست قطع نخواهد شد و نیز از مچ دست قطع می‌شود نه از بغل که برخی به آن معتقدند.
[7]- الله متعال از توبه و استغفار بنده‌اش بسیار خوشنود می‌شود، می‌توان قدر و اندازۀ آن را از این حدیث سنجید: «الله متعال از توبۀ بنده‌اش از شخصی که شتر گم‌شده‌اش را در بیابان یابد زیادتر خوشنود می‌گردد». (صحیح بخاری: 6309)
[8]- این است نتیجۀ دوستی با اهل کفر که سبب خشم الله متعال می‌گردد و سرانجام به عذاب دایمی دوزخ مبتلا می‌گردد.
[9]- مراد از مشرکین آنانی اند که معتقد به معبودان متعدد هستند و نیز بت‌پرست‌ها و کسانی‌که منکر وحدانیت الله متعال و رسالت محمد می‌باشند.
[10]- روزی رسول الله فرمود: «الله متعال حج را بر شما فرض نموده است». شخصی پرسید: آیا هر سال؟ رسول الله خاموش ماند، او سه بار سوال را تکرار کرد، رسول اللهr فرمود: «اگر بلی می‌گفتم حتماً سالانه حج فرض می‌شد و اگر چنین می‌شد شما توان آن را نمی‌داشتید». (صحیح مسلم: 1337)
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ أُحِلَّتۡ لَکُم بَهِیمَةُ ٱلۡأَنۡعَٰمِ إِلَّا مَا یُتۡلَىٰ عَلَیۡکُمۡ غَیۡرَ مُحِلِّی ٱلصَّیۡدِ وَأَنتُمۡ حُرُمٌۗ إِنَّ ٱللَّهَ یَحۡکُمُ مَا یُرِیدُ ١ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحِلُّواْ شَعَٰٓئِرَ ٱللَّهِ وَلَا ٱلشَّهۡرَ ٱلۡحَرَامَ وَلَا ٱلۡهَدۡیَ وَلَا ٱلۡقَلَٰٓئِدَ وَلَآ ءَآمِّینَ ٱلۡبَیۡتَ ٱلۡحَرَامَ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّهِمۡ وَرِضۡوَٰنٗاۚ وَإِذَا َلَلۡتُمۡ فَٱصۡطَادُواْۚ وَلَا یَجۡرِمَنَّکُمۡ شَنَ‍َٔانُ قَوۡمٍ أَن صَدُّوکُمۡ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ أَن تَعۡتَدُواْۘ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٢﴾
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
اى مؤمنان! وفا کنید به عهدها (یعنى عهدى که با خدا بستهاید در التزام احکام او تعالى) حلال کرده شده است براى شما چهارپایان از قسم انعام، مگر آنچه خوانده خواهد شد بر شما [305]، نه حلال دارندۀ شکار در حالتى که محرم باشید، هرآیینه خدا حکم میکند آنچه می‌خواهد. ﴿1﴾اى مسلمانان! هتک حرمت مکنید نشانه‌هاى خدا را و نه ماه حرام را [306]و نه قربانى را و نه آنچه در گردن او قلاده مىاندازند و نه قصد کنندگان بیت‌الحرام را که می‌طلبند فضلى از پروردگار خویش و خوشنودى از وى [307]، و چون احرام گشادید، پس شکار بکنید و حمل نکند شما را دشمنى گروهى به سبب آن که بازداشتند شما را از مسجد حرام [308]بر تجاوز کردن از حد و با یکدیگر مدد کنید بر نیکوکارى و پرهیزگارى و با یکدیگر مدد مکنید بر گناه و ستم و بترسید از خدا، هرآیینه خدا سخت است عقوبت او [309]. ﴿2﴾
﴿ حُرِّمَتۡ عَلَیۡکُمُ ٱلۡمَیۡتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحۡمُ ٱلۡخِنزِیرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَیۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦ وَٱلۡمُنۡخَنِقَةُ وَٱلۡمَوۡقُوذَةُ وَٱلۡمُتَرَدِّیَةُ وَٱلنَّطِیحَةُ وَمَآ أَکَلَ ٱلسَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیۡتُمۡ وَمَا ذُبِحَ عَلَى ٱلنُّصُبِ وَأَن تَسۡتَقۡسِمُواْ بِٱلۡأَزۡلَٰمِۚ ذَٰلِکُمۡ فِسۡقٌۗ ٱلۡیَوۡمَ یَئِسَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمۡ فَلَا تَخۡشَوۡهُمۡ وَٱخۡشَوۡنِۚ ٱلۡیَوۡمَ أَکۡمَلۡتُ لَکُمۡ دِینَکُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَیۡکُمۡ نِعۡمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِینٗاۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ فِی مَخۡمَصَةٍ غَیۡرَ مُتَجَانِفٖ لِّإِثۡمٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٣ یَسَۡٔلُونَکَ مَاذَآ أُحِلَّ لَهُمۡۖ قُلۡ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُ وَمَا عَلَّمۡتُم مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ ٱللَّهُۖ فَکُلُواْ مِمَّآ أَمۡسَکۡنَ عَلَیۡکُمۡ وَٱذۡکُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ ٤ ٱلۡیَوۡمَ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُۖ وَطَعَامُ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ حِلّٞ لَّکُمۡ وَطَعَامُکُمۡ حِلّٞ لَّهُمۡۖ وَٱلۡمُحۡصَنَٰتُ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ وَٱلۡمُحۡصَنَٰتُ مِنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلِکُمۡ إِذَآ ءَاتَیۡتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحۡصِنِینَ غَیۡرَ مُسَٰفِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِیٓ أَخۡدَانٖۗ وَمَن یَکۡفُرۡ بِٱلۡإِیمَٰنِ فَقَدۡ حَبِطَ عَمَلُهُۥ وَهُوَ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ ٥ ﴾
حرام کرده شد بر شما مردار و خون (یعنى خون مسفوح) و گوشت خوک و آنچه نام غیر خدا به وقت ذبح آن یاد کرده شود و آنچه به خفه کردن مرده باشد و آنچه به سنگ یا عصا مرده باشد و آنچه از جاى بلند افتاده، بمیرد و آنچه به شاخ زدن مرده باشد و آنچه درنده خورده باشد، الاّ [بعدِ آفتها] ذبح کرده باشید و حرام است آنچه ذبح کرده باشد بر نشانه‌هاى معبود باطل [310]و حرام کرده شد اینکه طلب کنید معرفت قسمت خود، به تیرهاى فال، این همه فسق است. امروز ناامید شدند کافران از دین شما، پس مترسید از ایشان و بترسید از من. امروز کامل کردم براى شما دین شما را و تمام کردم بر شما نعمت خود را و اختیار کردم اسلام را دین، براى شما. پس هر که ناچار شود در گرسنگى، غیر مایل بگناه، پس هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان است [311]. ﴿3﴾سؤال میکنند تو را: چه چیز حلال کرده شد براى ایشان؟ بگو: حلال کرده شد براى شما پاکیزه‌ها [312]و آنچه آموخته باشید او را از جانوران شکارى در حالتى که شکار تعلیم کنندگانید، مىآموزید اینها را بعض آنچه اللّه تعالى شما را آموخته است، پس بخورید از آنچه نگاه داشتند براى شما [313]و یاد کنید نام خدا را بر آن [314]و بترسید از خدا، هرآیینه خدا زود حساب کننده است. ﴿4﴾امروز حلال کرده شد براى شما پاکیزه‌ها، و طعام اهل کتاب حلال است براى شما و طعام شما حلال است براى ایشان [315]، و حلال کرده شد براى شما محصنات از زنان مسلمانان و محصنات از زنان کسانی که کتاب داده شدند پیش از شما، چون بدهید ایشان را مهر ایشان، عفت طلب‌کنان نه شهوت رانندگان و نه دوست پنهان گیرندگان. و هر که نامعتقدِ اسلام باشد، پس نابود شد عمل او و او در آخرت از زیانکاران است [316]. ﴿5﴾
﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا قُمۡتُمۡ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ فَٱغۡسِلُواْ وُجُوهَکُمۡ وَأَیۡدِیَکُمۡ إِلَى ٱلۡمَرَافِقِ وَٱمۡسَحُواْ بِرُءُوسِکُمۡ وَأَرۡجُلَکُمۡ إِلَى ٱلۡکَعۡبَیۡنِۚ وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْۚ وَإِن کُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنکُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدٗا طَیِّبٗا فَٱمۡسَحُواْ بِوُجُوهِکُمۡ وَأَیۡدِیکُم مِّنۡهُۚ مَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیَجۡعَلَ عَلَیۡکُم مِّنۡ حَرَجٖ وَلَٰکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمۡ وَلِیُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَیۡکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ٦ وَٱذۡکُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَمِیثَٰقَهُ ٱلَّذِی وَاثَقَکُم بِهِۦٓ إِذۡ قُلۡتُمۡ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٧ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ کُونُواْ قَوَّٰمِینَ لِلَّهِ شُهَدَآءَ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَلَا یَجۡرِمَنَّکُمۡ شَنَ‍َٔانُ قَوۡمٍ عَلَىٰٓ أَلَّا تَعۡدِلُواْۚ ٱعۡدِلُواْ هُوَ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ٨ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٌ عَظِیمٞ ٩﴾
اى مسلمانان! چون برخیزید به سوى نماز، پس بشویید روى خود را و دست‌هاى خود را تا آرنج و مسح کنید سر خود را و بشویید پاهاى خود را تا شتالنگ و اگر باشید با جنابت، پس غسل کنید و اگر باشید بیمار یا مسافر یا بیاید یکى از شما از خلا جاى یا مساس کرده باشید زنان را [317]، پس نیابید آب، پس قصد کنید خاک پاک را، پس مسح کنید از آن خاک به روى خود دوست خود. نمىخواهد خدا که مشروع کند بر شما مشقّتى و لیکن می‌خواهد که پاک سازد شما را و تمام کند نعمت خود را بر شما تا شود که شکرگزارى کنید. ﴿6﴾و یاد کنید نعمت خدا را بر خویش و پیمان خدا را که عهد بسته است با شما به آن پیمان، آنگاه که گفتید: شنیدیم و فرمانبردارى کردیم [318]و بترسید از خدا، هرآیینه خدا داناست به آنچه در سینه‌ها باشد. ﴿7﴾اى مسلمانان! متعهدِ حق اللّه باشید، گواهى دهندگان باشید به راستى و حمل نکند شما را دشمنىِ قومى بر ترک عدل، عدل کنید، عدل نزدیکتر است به پرهیزگارى و بترسید از خدا، هرآیینه خدا آگاه است به آنچه می‌کنید. ﴿8﴾وعده کرده است خدا به کسانی که ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند، [به این مضمون که] ایشان راست، آمرزش و مزد بزرگ. ﴿9﴾
﴿ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَآ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ ١٠ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ إِذۡ هَمَّ قَوۡمٌ أَن یَبۡسُطُوٓاْ إِلَیۡکُمۡ أَیۡدِیَهُمۡ فَکَفَّ أَیۡدِیَهُمۡ عَنکُمۡۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡیَتَوَکَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ١١ ۞وَلَقَدۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِیثَٰقَ بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ وَبَعَثۡنَا مِنۡهُمُ ٱثۡنَیۡ عَشَرَ نَقِیبٗاۖ وَقَالَ ٱللَّهُ إِنِّی مَعَکُمۡۖ لَئِنۡ أَقَمۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَیۡتُمُ ٱلزَّکَوٰةَ وَءَامَنتُم بِرُسُلِی وَعَزَّرۡتُمُوهُمۡ وَأَقۡرَضۡتُمُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا لَّأُکَفِّرَنَّ عَنکُمۡ سَیَِّٔاتِکُمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّکُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ فَمَن کَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِکَ مِنکُمۡ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِیلِ ١٢ فَبِمَا نَقۡضِهِم مِّیثَٰقَهُمۡ لَعَنَّٰهُمۡ وَجَعَلۡنَا قُلُوبَهُمۡ قَٰسِیَةٗۖ یُحَرِّفُونَ ٱلۡکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِۦ وَنَسُواْ حَظّٗا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِۦۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىٰ خَآئِنَةٖ مِّنۡهُمۡ إِلَّا قَلِیلٗا مِّنۡهُمۡۖ فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱصۡفَحۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ ١٣﴾
و کسانی که کافر شدند و به دروغ نسبت کردند آیات ما را، ایشانند اهل دوزخ. ﴿10﴾اى مؤمنان! یاد کنید نعمتِ خدا را بر خویشتن، آنگاه که قصد کردند قومى که دراز کنند دست خود را به سوى شما [319]پس بازداشت دست‌هاى ایشان را از شما و بترسید از خدا و بر خدا باید که توکل کنند مؤمنان [320]. ﴿11﴾و هرآیینه گرفت اللّه تعالى پیمان بنى اسراییل را و معین ساختیم از ایشان دوازده سردار و گفت خدا هرآیینه من با شمایم، [مضمون پیمان آن که] اگر برپا داشتید نماز را و دادید زکات را و معتقد شدید پیغامبران مرا و تقویت کردید ایشان را و قرض دادید خدا را قرض نیک [321]، البته نابود سازم از شما گناهان شما را و البته درآرم شما را به بوستان‌ها، می‌رود زیر آن جوی‌ها. پس هر که کافر شود از شما بعد از این، پس گم کرده راه راست را. ﴿12﴾پس به سبب شکستن ایشان پیمان خویش را، لعنت کردیم ایشان را و سخت گردانیدیم دل ایشان را. تغیر میکنند کلمات را از مواضع آنها و فراموش کردند حصّه از آنچه به آن پند داده شدند و همیشه هستى که آگاه می‌شوى بر خیانتى از ایشان مگر اندکى از ایشان، پس درگذر کن از ایشان و اعراض کن، هرآیینه خدا دوست می‌دارد نیکوکاران را. ﴿13﴾
﴿ وَمِنَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّا نَصَٰرَىٰٓ أَخَذۡنَا مِیثَٰقَهُمۡ فَنَسُواْ حَظّٗا مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِۦ فَأَغۡرَیۡنَا بَیۡنَهُمُ ٱلۡعَدَاوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِۚ وَسَوۡفَ یُنَبِّئُهُمُ ٱللَّهُ بِمَا کَانُواْ یَصۡنَعُونَ ١٤ یَٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ قَدۡ جَآءَکُمۡ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمۡ کَثِیرٗا مِّمَّا کُنتُمۡ تُخۡفُونَ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ وَیَعۡفُواْ عَن کَثِیرٖۚ قَدۡ جَآءَکُم مِّنَ ٱللَّهِ نُورٞ وَکِتَٰبٞ مُّبِینٞ ١٥ یَهۡدِی بِهِ ٱللَّهُ مَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَهُۥ سُبُلَ ٱلسَّلَٰمِ وَیُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِهِۦ وَیَهۡدِیهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِیمٖ ١٦ لَّقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَۚ قُلۡ فَمَن یَمۡلِکُ مِنَ ٱللَّهِ شَیًۡٔا إِنۡ أَرَادَ أَن یُهۡلِکَ ٱلۡمَسِیحَ ٱبۡنَ مَرۡیَمَ وَأُمَّهُۥ وَمَن فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗاۗ وَلِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَاۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ١٧ ﴾
و گرفتیم از کسانی که گفتند ما نصارىایم، پیمان ایشان را، پس فراموش کردند حصّه از آنچه به آن پند داده شدند، پس پیوسته ساختیم در میان فرقه‌هاى نصارى دشمنى و کینه تا روز قیامت و خبر خواهد داد ایشان را خدا به آنچه می‌کردند. ﴿14﴾اى اهل کتاب! هرآیینه آمد به شما پیغامبر ما، بیان میکند براى شما بسیار از آنچه پنهان می‌داشتید از کتاب (یعنى از کتاب الهى) و او در گذر میکند از تقصیرات بسیار. [اى اهل کتاب] هرآیینه آمد به شما از جانب خدا نورى و کتابى روشن (یعنی قرآن). ﴿15﴾به سبب آن دلالت می‌نماید خدا کسى را که طلب رضای کرد به سوى راه‌هاى نجات و بیرون مىآرد ایشان را از تاریکى به سوى روشنى به ارادۀ خود و دلالت میکند ایشان را به سوى راه راست. ﴿16﴾هرآیینه کافر شدند کسانی که گفتند: خدا همان مسیح، پسر مریم است [322]. بگو: که می‌تواند از خدا چیزى را [از انتقام] اگر بخواهد که هلاک کند عیسى، پسر مریم را و مادرش را (که مریم است) و آنان را که در زمینند، همه یکجا؟ و خدا راست پادشاهى آسمانها و زمین و آنچه در میان این هر دو است، مىآفریند هرچه می‌خواهد و خدا بر همه چیز تواناست. ﴿17﴾
﴿ وَقَالَتِ ٱلۡیَهُودُ وَٱلنَّصَٰرَىٰ نَحۡنُ أَبۡنَٰٓؤُاْ ٱللَّهِ وَأَحِبَّٰٓؤُهُۥۚ قُلۡ فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنُوبِکُمۖ بَلۡ أَنتُم بَشَرٞ مِّمَّنۡ خَلَقَۚ یَغۡفِرُ لِمَن یَشَآءُ وَیُعَذِّبُ مَن یَشَآءُۚ وَلِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَاۖ وَإِلَیۡهِ ٱلۡمَصِیرُ ١٨ یَٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ قَدۡ جَآءَکُمۡ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمۡ عَلَىٰ فَتۡرَةٖ مِّنَ ٱلرُّسُلِ أَن تَقُولُواْ مَا جَآءَنَا مِنۢ بَشِیرٖ وَلَا نَذِیرٖۖ فَقَدۡ جَآءَکُم بَشِیرٞ وَنَذِیرٞۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ١٩ وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ یَٰقَوۡمِ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ إِذۡ جَعَلَ فِیکُمۡ أَنۢبِیَآءَ وَجَعَلَکُم مُّلُوکٗا وَءَاتَىٰکُم مَّا لَمۡ یُؤۡتِ أَحَدٗا مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِینَ ٢٠ یَٰقَوۡمِ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡأَرۡضَ ٱلۡمُقَدَّسَةَ ٱلَّتِی کَتَبَ ٱللَّهُ لَکُمۡ وَلَا تَرۡتَدُّواْ عَلَىٰٓ أَدۡبَارِکُمۡ فَتَنقَلِبُواْ خَٰسِرِینَ ٢١ قَالُواْ یَٰمُوسَىٰٓ إِنَّ فِیهَا قَوۡمٗا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدۡخُلَهَا حَتَّىٰ یَخۡرُجُواْ مِنۡهَا فَإِن یَخۡرُجُواْ مِنۡهَا فَإِنَّا دَٰخِلُونَ ٢٢ قَالَ رَجُلَانِ مِنَ ٱلَّذِینَ یَخَافُونَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمَا ٱدۡخُلُواْ عَلَیۡهِمُ ٱلۡبَابَ فَإِذَا دَخَلۡتُمُوهُ فَإِنَّکُمۡ غَٰلِبُونَۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَتَوَکَّلُوٓاْ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ٢٣ ﴾
و گفتند یهود و ترسایان: ما پسران خداییم و دوستان اوییم [323]. بگو: پس چرا عذاب میکند شما را بر گناهان شما؟ بلکه شما آدمیانید از جنس آنچه پیدا کرده است. مىآمرزد هر که را خواهد و عذاب میکند هر که را خواهد و خدا راست پادشاهى آسمانها و زمین و آنچه در میان این هر دو باشد و به سوى اوست رجوع. ﴿18﴾اى اهل کتاب! هرآیینه آمده است به شما پیغامبر ما، بیان مىکند براى شما در حالت انقطاع آمدن پیغمبران [324]، تا نگویید که نیامد نزدیک ما هیچ مژده دهنده و بیم کننده. آرى! هرآیینه آمده است به شما مژده دهنده و بیم کننده، و خدا بر همه چیز تواناست. ﴿19﴾و یاد کن چون گفت موسى قوم خود را: اى قوم من! یاد کنید نعمتِ خدا را بر خویش، چون پیدا کرد در میان شما پیغامبران را و پادشاه و داد به شما آنچه نداد به هیچ کس از عالمیان [325]. ﴿20﴾اى قوم من! درآیید به زمین پاک که مقرّر ساخته است آن را خدا براى شما، و روگردان مشوید بر سمت پشت خود (یعنی قرار مکنید)، آنگاه زیانکار گردید. ﴿21﴾گفتند: اى موسى! هرآیینه آنجا گروهى هستند زور آور و هرگز ما داخل نشویم آنجا تا آن که ایشان بیرون آیند از آنجا. پس اگر ایشان از آنجا بیرون شوند، هرآیینه ما درآییم. ﴿22﴾گفتند دو مرد از اهل تقوى که انعام کرده بود خدا بر ایشان [326]: درآیید اى قوم بر این جماعت از راه دروازه، چون در آمدید به دروازه، پس هرآیینه شما غالب باشید و بر خدا توکل کنید اگر مسلمان هستید. ﴿23﴾
﴿قَالُواْ یَٰمُوسَىٰٓ إِنَّا لَن نَّدۡخُلَهَآ أَبَدٗا مَّا دَامُواْ فِیهَا فَٱذۡهَبۡ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَٰتِلَآ إِنَّا هَٰهُنَا قَٰعِدُونَ ٢٤ قَالَ رَبِّ إِنِّی لَآ أَمۡلِکُ إِلَّا نَفۡسِی وَأَخِیۖ فَٱفۡرُقۡ بَیۡنَنَا وَبَیۡنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِینَ ٢٥ قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَیۡهِمۡۛ أَرۡبَعِینَ سَنَةٗۛ یَتِیهُونَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ فَلَا تَأۡسَ عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِینَ ٢٦ ۞وَٱتۡلُ عَلَیۡهِمۡ نَبَأَ ٱبۡنَیۡ ءَادَمَ بِٱلۡحَقِّ إِذۡ قَرَّبَا قُرۡبَانٗا فَتُقُبِّلَ مِنۡ أَحَدِهِمَا وَلَمۡ یُتَقَبَّلۡ مِنَ ٱلۡأٓخَرِ قَالَ لَأَقۡتُلَنَّکَۖ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡمُتَّقِینَ ٢٧ لَئِنۢ بَسَطتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقۡتُلَنِی مَآ أَنَا۠ بِبَاسِطٖ یَدِیَ إِلَیۡکَ لِأَقۡتُلَکَۖ إِنِّیٓ أَخَافُ ٱللَّهَ رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ٢٨ إِنِّیٓ أُرِیدُ أَن تَبُوٓأَ بِإِثۡمِی وَإِثۡمِکَ فَتَکُونَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلنَّارِۚ وَذَٰلِکَ جَزَٰٓؤُاْ ٱلظَّٰلِمِینَ ٢٩فَطَوَّعَتۡ لَهُۥ نَفۡسُهُۥ قَتۡلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُۥ فَأَصۡبَحَ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ ٣٠ فَبَعَثَ ٱللَّهُ غُرَابٗا یَبۡحَثُ فِی ٱلۡأَرۡضِ لِیُرِیَهُۥ کَیۡفَ یُوَٰرِی سَوۡءَةَ أَخِیهِۚ قَالَ یَٰوَیۡلَتَىٰٓ أَعَجَزۡتُ أَنۡ أَکُونَ مِثۡلَ هَٰذَا ٱلۡغُرَابِ فَأُوَٰرِیَ سَوۡءَةَ أَخِیۖ فَأَصۡبَحَ مِنَ ٱلنَّٰدِمِینَ ٣١﴾
گفتند: اى موسى! ما هرگز ندرآییم در زمین، هیچ گاه، مادام که ایشان در آنجایند. پس بروید تو و پروردگار تو بروید و جنگ کنید، هرآیینه ما اینجا نشستگانیم. ﴿24﴾گفت [موسى]: اى پروردگار! من قادر نیستم الاّ بر خود و برادر خود (یعنى هارون) پس فیصله کن میانِ ما و گروه گناهکاران. ﴿25﴾گفت خدا: پس آن زمین حرام کرده شده است بر ایشان چهل سال. سرگردان می‌شوند در زمین، پس اندوهناک مباش بر گروه ستمکاران [327]. ﴿26﴾و بخوان بر قوم خود خبر دو پسر آدم به راستى چون نیاز حق کردند قربانى را، پس قبول کرده شد از یکى و قبول کرده نشد از دیگر [328]. گفت [قابیل]: البته بکشم تو را. [هابیل] گفت: جز این نیست که خدا قبول میکند از متّقیان. ﴿27﴾اگر دراز کنى به سوى من دست خود را تا بکشى مرا، من هرگز دراز نکنم به سوى تو دست خود را تا بکشم تو را، هرآیینه من مىترسم از خدا، پروردگار عالم‌ها. ﴿28﴾هرآیینه من می‌خواهم که ببرى گناه مرا و گناه خود را، پس باشى از اهل دوزخ و این جزاى ستمکاران است. ﴿29﴾پس نفس او سهل ساخت در نظر او کشتن برادرش را، پس بکشت او را و شد از زیانکاران [329]. ﴿30﴾پس فرستاد خدا زاغى را که می‌شکافت در زمین، تا بنمایدش چگونه بپوشد تنِ مُردۀ برادر خود را. گفت: اى واى بر من! آیا عاجز شدم از آن که باشم مانند این زاغ، پس بپوشیدمى تنِ مُردۀ برادر خود؟! پس شد از پشیمان‌شدگان. ﴿31﴾
﴿ مِنۡ أَجۡلِ ذَٰلِکَ کَتَبۡنَا عَلَىٰ بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ أَنَّهُۥ مَن قَتَلَ نَفۡسَۢا بِغَیۡرِ نَفۡسٍ أَوۡ فَسَادٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ ٱلنَّاسَ جَمِیعٗا وَمَنۡ أَحۡیَاهَا فَکَأَنَّمَآ أَحۡیَا ٱلنَّاسَ جَمِیعٗاۚ وَلَقَدۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ ثُمَّ إِنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم بَعۡدَ ذَٰلِکَ فِی ٱلۡأَرۡضِ لَمُسۡرِفُونَ ٣٢ إِنَّمَا جَزَٰٓؤُاْ ٱلَّذِینَ یُحَارِبُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَیَسۡعَوۡنَ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَسَادًا أَن یُقَتَّلُوٓاْ أَوۡ یُصَلَّبُوٓاْ أَوۡ تُقَطَّعَ أَیۡدِیهِمۡ وَأَرۡجُلُهُم مِّنۡ خِلَٰفٍ أَوۡ یُنفَوۡاْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِۚ ذَٰلِکَ لَهُمۡ خِزۡیٞ فِی ٱلدُّنۡیَاۖ وَلَهُمۡ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ ٣٣ إِلَّا ٱلَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبۡلِ أَن تَقۡدِرُواْ عَلَیۡهِمۡۖ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٣٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَیۡهِ ٱلۡوَسِیلَةَ وَجَٰهِدُواْ فِی سَبِیلِهِۦ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ٣٥ إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَوۡ أَنَّ لَهُم مَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا وَمِثۡلَهُۥ مَعَهُۥ لِیَفۡتَدُواْ بِهِۦ مِنۡ عَذَابِ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنۡهُمۡۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٞ 3٦ ﴾
به سبب این حادثه حکم کردیم بر بنى اسراییل که هر که بکشد کسى را به غیر عوض کسى و به غیر فساد در زمین (یعنى قطع طریق و ارتداد) پس چنان است که کشته است مردمان را همه یکجا و هرکه سبب زندگانى کسى شد، پس چنان است که زنده ساخت مردمان را، همه یکجا و هرآیینه آمدند به بنى اسراییل پیغامبرانِ ما به نشانه‌هاى روشن، باز بسیارى از ایشان، بعد از این در زمین تجاوز کنندگانند [330]. ﴿32﴾جز این نیست جزاى کسانی که جنگ میکنند با خدا و رسول او و مىشتابند در زمین به قصد فساد (یعنى قطع طریق میکنند) آن است که کشته شوند یا بردار کرده شوند یا بریده شود دستها و پاهاى ایشان از جانب مخالف [331]یا دور کرده شوند از وطن، این رسوایى است ایشان را در دنیا و ایشان راست در آخرت، عذاب عظیم. ﴿33﴾مگر کسانی که توبه کردند، پیش از آن که دست یابید بر ایشان. پس بدانید که خدا آمرزندۀ مهربان است [332]. ﴿34﴾اى مسلمانان! بترسید از خدا و بطلبید قرب به سوى او و جهاد کنید در راه او تا رستگار شوید. ﴿35﴾هرآیینه کافران اگر باشد به دست ایشان آنچه در زمین است همه یکجا، و همراه او مانند او مهیا، براى آن که عوض خود دهند آن را از عذاب روز قیامت، هرگز قبول کرده نشود از ایشان و ایشان راست، عذاب درد دهنده. ﴿36﴾
﴿ یُرِیدُونَ أَن یَخۡرُجُواْ مِنَ ٱلنَّارِ وَمَا هُم بِخَٰرِجِینَ مِنۡهَاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّقِیمٞ ٣٧ وَٱلسَّارِقُ وَٱلسَّارِقَةُ فَٱقۡطَعُوٓاْ أَیۡدِیَهُمَا جَزَآءَۢ بِمَا کَسَبَا نَکَٰلٗا مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٞ ٣٨ فَمَن تَابَ مِنۢ بَعۡدِ ظُلۡمِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَإِنَّ ٱللَّهَ یَتُوبُ عَلَیۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٌ ٣٩ أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ یُعَذِّبُ مَن یَشَآءُ وَیَغۡفِرُ لِمَن یَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٤٠ ۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلرَّسُولُ لَا یَحۡزُنکَ ٱلَّذِینَ یُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡکُفۡرِ مِنَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَلَمۡ تُؤۡمِن قُلُوبُهُمۡۛ وَمِنَ ٱلَّذِینَ هَادُواْۛ سَمَّٰعُونَ لِلۡکَذِبِ سَمَّٰعُونَ لِقَوۡمٍ ءَاخَرِینَ لَمۡ یَأۡتُوکَۖ یُحَرِّفُونَ ٱلۡکَلِمَ مِنۢ بَعۡدِ مَوَاضِعِهِۦۖ یَقُولُونَ إِنۡ أُوتِیتُمۡ هَٰذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمۡ تُؤۡتَوۡهُ فَٱحۡذَرُواْۚ وَمَن یُرِدِ ٱللَّهُ فِتۡنَتَهُۥ فَلَن تَمۡلِکَ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِ شَیًۡٔاۚ أُوْلَٰٓئِکَ ٱلَّذِینَ لَمۡ یُرِدِ ٱللَّهُ أَن یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمۡۚ لَهُمۡ فِی ٱلدُّنۡیَا خِزۡیٞۖ وَلَهُمۡ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٞ ٤١ ﴾
بخواهند که بیرون روند از دوزخ و نیستند بیرون رفتگان از دوزخ و ایشان راست، عذاب دایم. ﴿37﴾و مردِ دزد و زنِ دزد بِبُرّید دستهای ایشان را، جزاى آنچه به عمل آورده‌اند، عبرتى از طرف خدا و خدا غالبِ داناست. ﴿38﴾پس هر که توبه کرد بعدِ ستم خود و کار شایسته به عمل آورد، پس هرآیینه خدا به رحمت باز می‌گردد بر وى، هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان است. ﴿39﴾آیا ندانسته‌ای که خدا، مر او راست پادشاهى آسمانها و زمین؟ عذاب میکند هر که را خواهد و مىآمرزد هر که را خواهد و خدا بر همه چیز تواناست [333]. ﴿40﴾اى پیغامبر! اندوهگین نکند تو را کسانى که سعى میکنند در کفر، از آنان‌که گفتند به دهان خویش: ایمان آوردیم، و ایمان نیاورده است دل ایشان و از قوم یهود نیز، ایشان شنوندگانند دروغ را [334]، شنوندگانند براى گروه دیگران که هنوز پیش تو نیامده‌اند [335]، تغییر می‌دهند کلمات را (بعد از ثبوت آنها) در مواضع خویش، می‌گویند: اگر داده شوید این حکم محرّف، قبول کنید و اگر آن را داده نشوید، پس احتراز نمایید و هر که خدا ضلالتِ او اراده کرده است، نتوانى براى او از خدا چیزى از هدایت. ایشان آنانند که نخواسته خدا که پاک کند دل ایشان را، ایشان راست در دنیا، رسوایى و ایشان راست در آخرت، عذاب بزرگ. ﴿41﴾
﴿ سَمَّٰعُونَ لِلۡکَذِبِ أَکَّٰلُونَ لِلسُّحۡتِۚ فَإِن جَآءُوکَ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُمۡ أَوۡ أَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡۖ وَإِن تُعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ فَلَن یَضُرُّوکَ شَیۡٔٗاۖ وَإِنۡ حَکَمۡتَ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِٱلۡقِسۡطِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلۡمُقۡسِطِینَ ٤٢ وَکَیۡفَ یُحَکِّمُونَکَ وَعِندَهُمُ ٱلتَّوۡرَىٰةُ فِیهَا حُکۡمُ ٱللَّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوۡنَ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِکَۚ وَمَآ أُوْلَٰٓئِکَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٤٣ إِنَّآ أَنزَلۡنَا ٱلتَّوۡرَىٰةَ فِیهَا هُدٗى وَنُورٞۚ یَحۡکُمُ بِهَا ٱلنَّبِیُّونَ ٱلَّذِینَ أَسۡلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَٱلرَّبَّٰنِیُّونَ وَٱلۡأَحۡبَارُ بِمَا ٱسۡتُحۡفِظُواْ مِن کِتَٰبِ ٱللَّهِ وَکَانُواْ عَلَیۡهِ شُهَدَآءَۚ فَلَا تَخۡشَوُاْ ٱلنَّاسَ وَٱخۡشَوۡنِ وَلَا تَشۡتَرُواْ بَِٔایَٰتِی ثَمَنٗا قَلِیلٗاۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡکَٰفِرُونَ ٤٤ وَکَتَبۡنَا عَلَیۡهِمۡ فِیهَآ أَنَّ ٱلنَّفۡسَ بِٱلنَّفۡسِ وَٱلۡعَیۡنَ بِٱلۡعَیۡنِ وَٱلۡأَنفَ بِٱلۡأَنفِ وَٱلۡأُذُنَ بِٱلۡأُذُنِ وَٱلسِّنَّ بِٱلسِّنِّ وَٱلۡجُرُوحَ قِصَاصٞۚ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِۦ فَهُوَ کَفَّارَةٞ لَّهُۥۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ ٤٥ ﴾
ایشان شنوندگانند سخن دروغ را، خورندگانند حرام را (یعنى رشوت را)، پس اگر بیایند پیش تو، حکم کن میان ایشان یا اعراض کن از ایشان، و اگر اعراض کنى از ایشان، هیچ زیان نرسانند به تو و اگر حکم کنى، پس حکم کن میان ایشان به انصاف، هرآیینه خدا دوست می‌دارد عدل کنندگان را [336]. ﴿42﴾و چگونه حَکمْ میکنند تو را و نزدیک ایشان تورات است که در آن حُکم خداست. باز اعراض مىکنند بعد از این، و نیستند ایشان معتقدان [337]. ﴿43﴾هرآیینه ما فرود آوردیم تورات را، در وى هدایت و روشنى است. حُکم مىکنند به آن پیغامبران که منقاد حُکم الهىاند، براى یهود و حُکم میکنند خداپرستان و احبار ایشان، (همه حکم مىکردند) به آنچه حافظ آن گردانیده شده‌اند از کتاب خدا و بر آن گواه بودند [338]. پس گفتیم: مترسید از مردمان و بترسید از من و خرید مکنید به آیت‌هاى من بهاى اندک و هر که حکم نکند به آنچه فروفرستاده است خدا، پس ایشانند نامعتقدان. ﴿44﴾و لازم ساختیم بر یهود در تورات که شخص، به عوض شخص است (یعنى به عوض او باید کشت) و چشم، عوضِ چشم است و بینى، عوض بینى است و گوش، عوض گوش است و دندان، عوض دندان و حکم زخم‌ها به اعتبار مماثلت است، پس هر که عفو کند از آن زخم، پس این عفو، کفارت است وى را و هر که حکم نکند به آنچه خدا فرستاده است، پس ایشانند ستمکاران. ﴿45﴾
﴿وَقَفَّیۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِۖ وَءَاتَیۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِیلَ فِیهِ هُدٗى وَنُورٞ وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَهُدٗى وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِینَ ٤٦ وَلۡیَحۡکُمۡ أَهۡلُ ٱلۡإِنجِیلِ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فِیهِۚ وَمَن لَّمۡ یَحۡکُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ٤٧ وَأَنزَلۡنَآ إِلَیۡکَ ٱلۡکِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ وَمُهَیۡمِنًا عَلَیۡهِۖ فَٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۖ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَهُمۡ عَمَّا جَآءَکَ مِنَ ٱلۡحَقِّۚ لِکُلّٖ جَعَلۡنَا مِنکُمۡ شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَکُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰکِن لِّیَبۡلُوَکُمۡ فِی مَآ ءَاتَىٰکُمۡۖ فَٱسۡتَبِقُواْ ٱلۡخَیۡرَٰتِۚ إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُکُمۡ جَمِیعٗا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ فِیهِ تَخۡتَلِفُونَ ٤٨وَأَنِ ٱحۡکُم بَیۡنَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَهُمۡ وَٱحۡذَرۡهُمۡ أَن یَفۡتِنُوکَ عَنۢ بَعۡضِ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ إِلَیۡکَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَٱعۡلَمۡ أَنَّمَا یُرِیدُ ٱللَّهُ أَن یُصِیبَهُم بِبَعۡضِ ذُنُوبِهِمۡۗ وَإِنَّ کَثِیرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ لَفَٰسِقُونَ ٤٩ أَفَحُکۡمَ ٱلۡجَٰهِلِیَّةِ یَبۡغُونَۚ وَمَنۡ أَحۡسَنُ مِنَ ٱللَّهِ حُکۡمٗا لِّقَوۡمٖ یُوقِنُونَ ٥٠﴾
و از پس فرستادیم بر پىِ این پیغمبران، عیسى پسر مریم را، باور دارندۀ آنچه پیش او بود که تورات است و دادیمش انجیل، در وى هدایت و روشنى است باوردارندۀ آنچه پیش آن بود که تورات باشد و هدایت و پند، متّقیان را. ﴿46﴾و فرمودیم: باید که حُکم کنند اهل انجیل به آنچه فروفرستاده است خداى تعالى در وى و هر که حُکم نکند به آنچه فروفرستاده است خدا، پس ایشانند بدکاران. ﴿47﴾و فروفرستادیم به سوى تو کتاب را به راستى، باور دارندۀ آنچه پیش وى است از کتاب و نگهبان بر آن [339]، پس حکم کن در میان ایشان به آنچه فرو آورده است خدا و پیروى مکن خواهش ایشان را، [اعراض کنان] از آنچه آمد به تو از حِکم الهى. براى هر گروهى از شما مقرر ساختهایم شریعتى و راهى و اگر خواستى خدا، گردانیدى شما را یک امّت و لیکن خواست که بیازماید شما را در آنچه به شما داده است، پس شتاب کنید به سوى نیکوکارى [340]. به سوى خدا رجوع شماست همه یکجا، پس خبر دهد شما را به آنچه در آن اختلاف می‌کردید. ﴿48﴾و فرمودیم: که حُکم کن میان ایشان به آنچه فرود آورده است خدا و پیروى مکن خواهش ایشان را و بترس از ایشان از آن که گمراه کنند تو را از بعض آنچه فروفرستاده است خدا به سوى تو. پس اگر اعراض کنند، پس بدان‌که می‌خواهد خدا که عذاب کند ایشان را به سبب بعضى گناهانِ ایشان و هرآیینه بسیارى از مردمان، بدکارانند. ﴿49﴾آیا حکم، جاهلیت می‌خواهند؟ و کیست خوبتر از خدا به اعتبار حکم براى قومى که یقین دارند؟ [341]. ﴿50﴾
﴿ ۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلۡیَهُودَ وَٱلنَّصَٰرَىٰٓ أَوۡلِیَآءَۘ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَآءُ بَعۡضٖۚ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمۡ فَإِنَّهُۥ مِنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِینَ ٥١ فَتَرَى ٱلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٞ یُسَٰرِعُونَ فِیهِمۡ یَقُولُونَ نَخۡشَىٰٓ أَن تُصِیبَنَا دَآئِرَةٞۚ فَعَسَى ٱللَّهُ أَن یَأۡتِیَ بِٱلۡفَتۡحِ أَوۡ أَمۡرٖ مِّنۡ عِندِهِۦ فَیُصۡبِحُواْ عَلَىٰ مَآ أَسَرُّواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۡ نَٰدِمِینَ ٥٢ وَیَقُولُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِینَ أَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡ إِنَّهُمۡ لَمَعَکُمۡۚ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فَأَصۡبَحُواْ خَٰسِرِینَ ٥٣ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مَن یَرۡتَدَّ مِنکُمۡ عَن دِینِهِۦ فَسَوۡفَ یَأۡتِی ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ یُحِبُّهُمۡ وَیُحِبُّونَهُۥٓ أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى ٱلۡکَٰفِرِینَ یُجَٰهِدُونَ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوۡمَةَ لَآئِمٖۚ ذَٰلِکَ فَضۡلُ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِیمٌ ٥٤ إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰةَ وَهُمۡ رَٰکِعُونَ ٥٥ وَمَن یَتَوَلَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزۡبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ٥٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلَّذِینَ ٱتَّخَذُواْ دِینَکُمۡ هُزُوٗا وَلَعِبٗا مِّنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلِکُمۡ وَٱلۡکُفَّارَ أَوۡلِیَآءَۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ٥٧﴾
اى مؤمنان! دوست مگیرید یهود و نصارى را، بعض ایشان دوست بعضیاند و هر که از شما دوست دارد ایشان را، پس هرآیینه او از جملۀ ایشان است، هرآیینه خدا راه نمىنماید گروه ستمکاران را. ﴿51﴾پس مى‌بینى کسانى را که در دل ایشان بیمارى است (یعنى نفاق) سعى میکنند در دوستى یهود و نصارى، می‌گویند: می‌ترسیم از آن که برسد مایان را مصیبتى [342]. پس نزدیک است که خدا بیارد فتح را یا چیزى دیگر را از نزد خود، پس پشیمان شوند بر آنچه پنهان داشتند در دل خویش. ﴿52﴾و بگویند مؤمنان (یعنى روز قیامت): آیا ایشانند آنان‌که قسم خوردند به خدا، سختترین سوگندهاى خویش که البته ایشان همراه شمایند؟ امروز نابود شد عمل‌هاى ایشان، پس گشتند زیانکار. ﴿53﴾اى مؤمنان! هر که از شما برگردد از دین خود، پس [343]خواهد آورد خدا گروهى راکه دوست می‌دارد ایشان را و ایشان دوست می‌دارند او را، متواضعند براى مؤمنان، درشت طبعاند بر کافران، جهاد مىکنند در راه خدا و نمىترسند از ملامت ملامت کننده. این بخشایش خداست، می‌دهد آن را به هر که خواهد و خدا جوادِ داناست [344]. ﴿54﴾جز این نیست که دوست شما خداست و رسول او و مؤمنانى که برپا می‌دارند نماز را و می‌دهند زکات را و ایشان پیوسته نمازگزارند. ﴿55﴾و هر که دوستى کند با خدا و با رسول او و با مؤمنان، پس هرآیینه گروه خدا همان است غالب. ﴿56﴾اى مسلمانان! دوست مگیرید کسانى راکه به تمسخر و بازى گرفته‌اند دین شما را، از کسانی که داده شده ایشان را کتاب، پیش از شما و نه سائر کافران را و بترسید از خدا اگر مسلمان هستید. ﴿57﴾
﴿ وَإِذَا نَادَیۡتُمۡ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ ٱتَّخَذُوهَا هُزُوٗا وَلَعِبٗاۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا یَعۡقِلُونَ ٥٨ قُلۡ یَٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ هَلۡ تَنقِمُونَ مِنَّآ إِلَّآ أَنۡ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡنَا وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلُ وَأَنَّ أَکۡثَرَکُمۡ فَٰسِقُونَ ٥٩ قُلۡ هَلۡ أُنَبِّئُکُم بِشَرّٖ مِّن ذَٰلِکَ مَثُوبَةً عِندَ ٱللَّهِۚ مَن لَّعَنَهُ ٱللَّهُ وَغَضِبَ عَلَیۡهِ وَجَعَلَ مِنۡهُمُ ٱلۡقِرَدَةَ وَٱلۡخَنَازِیرَ وَعَبَدَ ٱلطَّٰغُوتَۚ أُوْلَٰٓئِکَ شَرّٞ مَّکَانٗا وَأَضَلُّ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِیلِ ٦٠ وَإِذَا جَآءُوکُمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِٱلۡکُفۡرِ وَهُمۡ قَدۡ خَرَجُواْ بِهِۦۚ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا کَانُواْ یَکۡتُمُونَ ٦١ وَتَرَىٰ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ یُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِ وَأَکۡلِهِمُ ٱلسُّحۡتَۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ ٦٢ لَوۡلَا یَنۡهَىٰهُمُ ٱلرَّبَّٰنِیُّونَ وَٱلۡأَحۡبَارُ عَن قَوۡلِهِمُ ٱلۡإِثۡمَ وَأَکۡلِهِمُ ٱلسُّحۡتَۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَصۡنَعُونَ ٦٣ وَقَالَتِ ٱلۡیَهُودُ یَدُ ٱللَّهِ مَغۡلُولَةٌۚ غُلَّتۡ أَیۡدِیهِمۡ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْۘ بَلۡ یَدَاهُ مَبۡسُوطَتَانِ یُنفِقُ کَیۡفَ یَشَآءُۚ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم مَّآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَ طُغۡیَٰنٗا وَکُفۡرٗاۚ وَأَلۡقَیۡنَا بَیۡنَهُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِۚ کُلَّمَآ أَوۡقَدُواْ نَارٗا لِّلۡحَرۡبِ أَطۡفَأَهَا ٱللَّهُۚ وَیَسۡعَوۡنَ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَسَادٗاۚ وَٱللَّهُ لَا یُحِبُّ ٱلۡمُفۡسِدِینَ ٦٤ ﴾
و چون نداکنید به سوى نماز، تمسخر و بازى گیرند آن را [345]، این به سبب آن است که ایشان گروهى هستند که هیچ نمىفهمند. ﴿58﴾بگو: اى اهل کتاب! عیب نمىگیرید بر ما مگر آن که ایمان آوردیم به خدا و به آنچه فروفرستاده شده است بر ما و به آنچه فروفرستاده شده است پیش از این و مگر آن که بیشتر از شما بدکارانند. ﴿59﴾بگو: آیا خبر دهم شما را به بدتر از این [346]به اعتبار جزا نزدیک خدا؟ آن بدتر کسى است که لعنت کرد او را خدا و خشم گرفت بر وى و گردانید از ایشان بوزینگان و خوکان و کسی که پرستید معبود باطل را، این گروه بدترند به اعتبار جاى و گمراهترند از راه راست. ﴿60﴾و چون بیایند پیشِ شما، گویند: ایمان آوردیم، حال آن که باکفر در آمدند و باکفر بیرون رفتند و خدا داناتر است به آنچه مىپوشیدند. ﴿61﴾و مى‌بینى که بسیارى از ایشان سعى مىکنند در گناه و تعدى و حرام خوردن خویش، هرآیینه بد چیزی است که به عمل آوردند. ﴿62﴾چرا منع نمىکنند ایشان را خداپرستان و دانشمندان از دروغ گفتن ایشان و حرام خوردن ایشان؟ هرآیینه بدچیزی است که مىکنند. ﴿63﴾و گفتند یهود: دست خدا به گردن بسته است! [347]به گردن بسته باد، دست‌هاى ایشان و لعنت کرده شد ایشان را به سبب آنچه گفتند: بلکه دو دست او گشاده است، خرج میکند چنانچه می‌خواهد و البته بیفزاید در حقِّ بسیارى از ایشان آنچه فروفرستاده شده به سوى تو از پروردگار تو نافرمانى و کفر را. و افگندیم در میان فرقه‌هاى یهود دشمنى و ناخوشى تا روز قیامت، هرگاه که برمىافروزند آتشى را براى جنگ، فرومىنشاندش خدا [348]و مىشتابند در زمین براى فساد و خدا دوست نمی‌دارد مفسدان را. ﴿64﴾
﴿ وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَکَفَّرۡنَا عَنۡهُمۡ سَیَِّٔاتِهِمۡ وَلَأَدۡخَلۡنَٰهُمۡ جَنَّٰتِ ٱلنَّعِیمِ ٦٥ وَلَوۡ أَنَّهُمۡ أَقَامُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡهِم مِّن رَّبِّهِمۡ لَأَکَلُواْ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِمۚ مِّنۡهُمۡ أُمَّةٞ مُّقۡتَصِدَةٞۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ سَآءَ مَا یَعۡمَلُونَ ٦٦ ۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلرَّسُولُ بَلِّغۡ مَآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَۖ وَإِن لَّمۡ تَفۡعَلۡ فَمَا بَلَّغۡتَ رِسَالَتَهُۥۚ وَٱللَّهُ یَعۡصِمُکَ مِنَ ٱلنَّاسِۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡکَٰفِرِینَ ٦٧ قُلۡ یَٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ لَسۡتُمۡ عَلَىٰ شَیۡءٍ حَتَّىٰ تُقِیمُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡکُم مِّن رَّبِّکُمۡۗ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُم مَّآ أُنزِلَ إِلَیۡکَ مِن رَّبِّکَ طُغۡیَٰنٗا وَکُفۡرٗاۖ فَلَا تَأۡسَ عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡکَٰفِرِینَ ٦٨ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِینَ هَادُواْ وَٱلصَّٰبُِٔونَ وَٱلنَّصَٰرَىٰ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَلَا خَوۡفٌ عَلَیۡهِمۡ وَلَا هُمۡ یَحۡزَنُونَ ٦٩ لَقَدۡ أَخَذۡنَا مِیثَٰقَ بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ وَأَرۡسَلۡنَآ إِلَیۡهِمۡ رُسُلٗاۖ کُلَّمَا جَآءَهُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُهُمۡ فَرِیقٗا کَذَّبُواْ وَفَرِیقٗا یَقۡتُلُونَ ٧٠ ﴾
و اگر اهل کتاب ایمان مىآوردند و پرهیزگارى می‌کردند، نابود ساختمى از ایشان گناهان ایشان را و در آوردمى ایشان را به بوستان‌هاى نعمت. ﴿65﴾و اگر ایشان برپا می‌داشتند حکم تورات و انجیل را و آنچه فرود آورده شده است به سوى ایشان از پروردگار ایشان [349]، خوردندى از بالایى خود و از زیر پاهایى خود، از ایشان گروهى هست میانه رو و بسیارى از ایشان بدچیزى است که مىکنند [350]. ﴿66﴾اى پیغامبر! برسان آنچه فرود آورده شده است به سوى تو از جانب پروردگار تو و اگر نکردى [351]، نرسانده باشى پیغام خدا را و خدا نگاه دارد تو را از مردمان، هرآیینه خدا راه نمىنماید گروه کافران را. ﴿67﴾بگو: اى اهل کتاب! نیستید بر چیزى تا آن که برپاکنید حکم تورات و انجیل را و آنچه فروفرستاده شده است به سوى شما از پروردگار شما [352]و البته بیفزاید در حق بسیارى از ایشان، آنچه فروفرستاده شده است به سوى تو از جانب پروردگار تو (یعنى قرآن) طغیان و کفر را، پس اندوهگین مشو بر قوم کافران [353]. ﴿68﴾هرآیینه مسلمانان و جهودان و (همچنین است) حال ستاره‌پرستگان و ترسایان، هر که ایمان آورد از ایشان به خدا و روز آخر و کرد کردار شایسته، هیچ ترس نیست بر ایشان و ایشان اندوهگین نشوند [354]. ﴿69﴾هرآیینه گرفتیم عهد بنى اسراییل و فرستادیم به سوى ایشان پیغامبر را، هرگاه که آمدى به ایشان پیغامبرى به آنچه دوست نمی‌داشت نفس ایشان، گروهى را به دروغ نسبت کردند و گروهى را مىکشتند. ﴿70﴾
﴿ وَحَسِبُوٓاْ أَلَّا تَکُونَ فِتۡنَةٞ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمۡ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ کَثِیرٞ مِّنۡهُمۡۚ وَٱللَّهُ بَصِیرُۢ بِمَا یَعۡمَلُونَ ٧١ لَقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَۖ وَقَالَ ٱلۡمَسِیحُ یَٰبَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمۡۖ إِنَّهُۥ مَن یُشۡرِکۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ حَرَّمَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ ٱلۡجَنَّةَ وَمَأۡوَىٰهُ ٱلنَّارُۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِینَ مِنۡ أَنصَارٖ ٧٢ لَّقَدۡ کَفَرَ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ ثَالِثُ ثَلَٰثَةٖۘ وَمَا مِنۡ إِلَٰهٍ إِلَّآ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ وَإِن لَّمۡ یَنتَهُواْ عَمَّا یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٌ ٧٣ أَفَلَا یَتُوبُونَ إِلَى ٱللَّهِ وَیَسۡتَغۡفِرُونَهُۥۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٧٤ مَّا ٱلۡمَسِیحُ ٱبۡنُ مَرۡیَمَ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُ وَأُمُّهُۥ صِدِّیقَةٞۖ کَانَا یَأۡکُلَانِ ٱلطَّعَامَۗ ٱنظُرۡ کَیۡفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ ثُمَّ ٱنظُرۡ أَنَّىٰ یُؤۡفَکُونَ ٧٥ قُلۡ أَتَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا یَمۡلِکُ لَکُمۡ ضَرّٗا وَلَا نَفۡعٗاۚ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡعَلِیمُ ٧٦ ﴾
و پنداشتند که هیچ عقوبت نخواهد بود، پس کور شدند و کر گشتند. پس بازگشت به رحمت خدا بر ایشان [355]، پس باز کور شدند و کر گشتند بسیارى از ایشان و خدا بیناست به آنچه میکنند. ﴿71﴾هرآیینه کافر شدند کسانی که گفتند: اللّه همان است عیسى، پسر مریم و گفته بود، عیسى: اى بنى اسراییل! بپرستید خدا را پروردگار من و پروردگار شما، هرآیینه کسی که شریک خدا مقرر میکند، حرام کرده است خدا بهشت را بر وى و جاى او دوزخ است و نیست ستمکاران را هیچ یارى دهنده [356]. ﴿72﴾هرآیینه کافر شدند، کسانی که گفتند که: خدا سوّمِ سه کس است [357]. و هیچ «اله» نیست مگر «اله» یگانه و اگر باز نمانند از آنچه می‌گویند، خواهد رسید کافران را از ایشان [358]، عذاب درد دهنده. ﴿73﴾آیا رجوع نمىکنند به سوى خدا و آمرزش نمىطلبند از او؟ و خداى آمرزندۀ مهربان است. ﴿74﴾نیست عیسى پسر مریم، مگر پیغامبرى، گذشتهاند پیش از وى پیغامبران و مادر او ولیه بود، هر دو می‌خوردند طعام را. ببین چگونه بیان مىکنیم براى ایشان نشانه‌ها؟ باز ببین چگونه گردانیده مىشوند؟! [359]. ﴿75﴾بگو: آیا عبادت مىکنید بجز خدا چیزى را که نمىتواند براى شما زیانى و نه سودى؟ و خدا همان است شنوای دانا. ﴿76﴾
﴿ قُلۡ یَٰٓأَهۡلَ ٱلۡکِتَٰبِ لَا تَغۡلُواْ فِی دِینِکُمۡ غَیۡرَ ٱلۡحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوٓاْ أَهۡوَآءَ قَوۡمٖ قَدۡ ضَلُّواْ مِن قَبۡلُ وَأَضَلُّواْ کَثِیرٗا وَضَلُّواْ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِیلِ ٧٧ لُعِنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۢ بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُۥدَ وَعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَۚ ذَٰلِکَ بِمَا عَصَواْ وَّکَانُواْ یَعۡتَدُونَ ٧٨ کَانُواْ لَا یَتَنَاهَوۡنَ عَن مُّنکَرٖ فَعَلُوهُۚ لَبِئۡسَ مَا کَانُواْ یَفۡعَلُونَ ٧٩ تَرَىٰ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ یَتَوَلَّوۡنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ لَبِئۡسَ مَا قَدَّمَتۡ لَهُمۡ أَنفُسُهُمۡ أَن سَخِطَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمۡ وَفِی ٱلۡعَذَابِ هُمۡ خَٰلِدُونَ ٨٠ وَلَوۡ کَانُواْ یُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلنَّبِیِّ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡهِ مَا ٱتَّخَذُوهُمۡ أَوۡلِیَآءَ وَلَٰکِنَّ کَثِیرٗا مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ٨١ ۞لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ ٱلنَّاسِ عَدَٰوَةٗ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلۡیَهُودَ وَٱلَّذِینَ أَشۡرَکُواْۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقۡرَبَهُم مَّوَدَّةٗ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِینَ قَالُوٓاْ إِنَّا نَصَٰرَىٰۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّ مِنۡهُمۡ قِسِّیسِینَ وَرُهۡبَانٗا وَأَنَّهُمۡ لَا یَسۡتَکۡبِرُونَ ٨٢ ﴾
بگو: اى اهل کتاب! از حدّ مگذرید در دین خود به ناحق و پیروى مکنید خواهش نفس قومى را که گمراه شدند پیش از این و گمراه کردند مردمان بسیار را و کجروى کردند از راه راست [360]. ﴿77﴾لعنت کرده شد کافران را از بنى اسراییل بر زبان داود و عیسى، پسر مریم، این به سبب آن است که نافرمانى مىکردند و از حدّ می‌گذشتند،. ﴿78﴾یکدیگر را منع نمىکردند از آن عمل زشت که مرتکب آن شدند، هرآیینه بد چیزى است که مىکردند. ﴿79﴾بینى که بسیارى از ایشان دوستى میکنند با کافران (یعنی با مشرکان) هرآیینه بد چیزى است که پیش فرستاده است براى ایشان نفوس ایشان، آن چیز خشم گرفتن خداست بر ایشان و ایشان در عذاب، جاویدانند. ﴿80﴾و اگر ایمان آوردندى به خدا و پیغامبر (یعنى پیغامبر خود) و آنچه فروفرستاده شده است به سوى وى، البته دوست نگرفتندى مشرکان را و لیکن بسیارى از ایشان فاسقانند. ﴿81﴾هرآیینه بیابى سختترین مردمان در عداوت مسلمانان، یهود و مشرکان را و هرآیینه بیابى نزدیک‌ترین مردمان در دوستى مسلمانان، کسانى را که گفتند: ما نصاراییم، این به سبب آن است که از جنس ایشان هستند دانشمندان و گوشه نشینان و به سبب آن است که ایشان تکبر نمی‌کنند. ﴿82﴾
﴿وَإِذَا سَمِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَى ٱلرَّسُولِ تَرَىٰٓ أَعۡیُنَهُمۡ تَفِیضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ ٱلۡحَقِّۖ یَقُولُونَ رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱکۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّٰهِدِینَ ٨٣ وَمَا لَنَا لَا نُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَا جَآءَنَا مِنَ ٱلۡحَقِّ وَنَطۡمَعُ أَن یُدۡخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلصَّٰلِحِینَ ٨٤ فَأَثَٰبَهُمُ ٱللَّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَاۚ وَذَٰلِکَ جَزَآءُ ٱلۡمُحۡسِنِینَ ٨٥ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَآ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ ٨٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحَرِّمُواْ طَیِّبَٰتِ مَآ أَحَلَّ ٱللَّهُ لَکُمۡ وَلَا تَعۡتَدُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِینَ ٨٧ وَکُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ ٱللَّهُ حَلَٰلٗا طَیِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِیٓ أَنتُم بِهِۦ مُؤۡمِنُونَ ٨٨ لَا یُؤَاخِذُکُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِیٓ أَیۡمَٰنِکُمۡ وَلَٰکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ ٱلۡأَیۡمَٰنَۖ فَکَفَّٰرَتُهُۥٓ إِطۡعَامُ عَشَرَةِ مَسَٰکِینَ مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهۡلِیکُمۡ أَوۡ کِسۡوَتُهُمۡ أَوۡ تَحۡرِیرُ رَقَبَةٖۖ فَمَن لَّمۡ یَجِدۡ فَصِیَامُ ثَلَٰثَةِ أَیَّامٖۚ ذَٰلِکَ کَفَّٰرَةُ أَیۡمَٰنِکُمۡ إِذَا حَلَفۡتُمۡۚ وَٱحۡفَظُوٓاْ أَیۡمَٰنَکُمۡۚ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمۡ ءَایَٰتِهِۦ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ٨٩ ﴾
و چون بشنوند آنچه فروفرستاده شد بر پیغامبر، به ببینى چشم‌هاى ایشان اشک می‌ریزد، به سبب آنچه شناختند از حق. می‌گویند: اى پروردگار ما! ایمان آوردیم، پس بنویس ما را با شاهدان [361]. ﴿83﴾و چیست ما را که ایمان نیاریم به خدا و آنچه آمده است به ما از دین راست؟! و چیست ما را که طمع نکنیم که داخل کند ما را پروردگار [362]ما با قوم صالحان. ﴿84﴾پس جزا داد ایشان را خدا بر آن مقوله که گفتند، بوستان‌ها، می‌رود زیر آن جوی‌ها. جاویدان آنجا، و این است جزاى نیکوکاران [363]. ﴿85﴾و کسانی که کافر شدند و به دروغ نسبت کردند آیات ما را، ایشانند اهل دوزخ. ﴿86﴾اى مؤمنان! حرام مکنید لذایذ، آنچه خدا حلال ساخته است شما را و از حد مگذرید، هرآیینه خدا دوست نمی‌دارد از حدّ گذرندگان را. ﴿87﴾و بخورید آنچه روزى داده است شما را خدا حلال پاکیزه و بترسید از آن خدا که شما به وى ایمان آوردید [364]. ﴿88﴾بازخواست نمی‌کند از شما خدا به لغو در سوگندهاى شما و لیکن بازخواست میکند از شما به سبب محکم کردن سوگندها به قصد [365]، پس کفّارت یمین منعقده، طعام دادن ده مسکین راست از جنس میانه از آنچه می‌خورانید اهل خود را یا پوشش دادن ایشان را یا آزاد کردن برده، پس هر که نیابد لازم است روزه داشتن سه روز. این است کفارت سوگندهاى شما چون سوگند خورید (یعنى و حانث شوید) و نگاه دارید سوگندهاى خود را [366]. همچنین بیان میکند خدا براى شما آیت‌هاى خود را تا بُوَد که شما شکر کنید. ﴿89﴾
﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَیۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّیۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ٩٠ إِنَّمَا یُرِیدُ ٱلشَّیۡطَٰنُ أَن یُوقِعَ بَیۡنَکُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِی ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَیۡسِرِ وَیَصُدَّکُمۡ عَن ذِکۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ ٩١ وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَٱحۡذَرُواْۚ فَإِن تَوَلَّیۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا عَلَىٰ رَسُولِنَا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِینُ ٩٢ لَیۡسَ عَلَى ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ جُنَاحٞ فِیمَا طَعِمُوٓاْ إِذَا مَا ٱتَّقَواْ وَّءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ ثُمَّ ٱتَّقَواْ وَّءَامَنُواْ ثُمَّ ٱتَّقَواْ وَّأَحۡسَنُواْۚ وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ ٩٣ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَیَبۡلُوَنَّکُمُ ٱللَّهُ بِشَیۡءٖ مِّنَ ٱلصَّیۡدِ تَنَالُهُۥٓ أَیۡدِیکُمۡ وَرِمَاحُکُمۡ لِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَخَافُهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِکَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِیمٞ ٩٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡتُلُواْ ٱلصَّیۡدَ وَأَنتُمۡ حُرُمٞۚ وَمَن قَتَلَهُۥ مِنکُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ یَحۡکُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنکُمۡ هَدۡیَۢا بَٰلِغَ ٱلۡکَعۡبَةِ أَوۡ کَفَّٰرَةٞ طَعَامُ مَسَٰکِینَ أَوۡ عَدۡلُ ذَٰلِکَ صِیَامٗا لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمۡرِهِۦۗ عَفَا ٱللَّهُ عَمَّا سَلَفَۚ وَمَنۡ عَادَ فَیَنتَقِمُ ٱللَّهُ مِنۡهُۚ وَٱللَّهُ عَزِیزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ ٩٥ ﴾
اى مسلمانان! جز این نیست که خمر و قمار و نشانه‌هاى معبودان باطل و تیرهاى فال پلید است، از کردار شیطان است، پس احتراز کنید از وى تا بُوَد که شما رستگار شوید. ﴿90﴾جز این نیست که می‌خواهد شیطان که بیاندازد در میان شما دشمنى و ناخوشى به سبب خمر و قمار و بازدارد شما را از یاد خدا و از نماز، پس آیا الحال شما باز ایستادید؟. ﴿91﴾و فرمانبردارى کنید خدا را و فرمانبردارى کنید پیغامبر را و بترسید، پس اگر روگردانیدید، پس بدانید که بر پیغامبر ما نیست مگر پیغام رسانیدن آشکارا. ﴿92﴾نیست بر کسانی که ایمان آوردند و عمل‌هاى شایسته کردند، گناهى در آنچه خوردند [367]، چون پرهیزگارى کردند و ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند، باز پرهیزگارى کردند و ایمان آوردند، باز پرهیزگارى کردند و نیکوکارى نمودند. و خدا دوست می‌دار نیکوکاران را [368]. ﴿93﴾اى مسلمانان! هرآیینه مىآزماید شما را پروردگار شما به چیزى از شکار، برسد به آن دست‌هاى شما و نیزههاى شما، تا متمیز کند خدا کسى را که غایبانه از وى ترسد. پس هر که تعدّى کند بعد از این، او راستْ عذاب درد دهنده. ﴿94﴾اى مسلمانان! مکشید صید را چون احرام بسته باشید و هر که بکشد او را از شما به قصد، پس واجب است جزا، و آن جزا مانند چیزى است که او را کشته است از جنس چهارپایان، حکم کنند به آن، دو صاحب عدالت از شما. باشد آن چهارپاى قربانى رسیده به کعبه، یا آن جزا، کفارت است طعام فقیران یا برابر آن از روزه، تا بچشد جزاى کردار خود. عفو کرده است خدا از آنچه گذشت و هر که دیگر بار کند. انتقام گیرد از وى خدا، و خدا غالب صاحبْ انتقام است [369]. ﴿95﴾
﴿ أُحِلَّ لَکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَحۡرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَٰعٗا لَّکُمۡ وَلِلسَّیَّارَةِۖ وَحُرِّمَ عَلَیۡکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَرِّ مَا دُمۡتُمۡ حُرُمٗاۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِیٓ إِلَیۡهِ تُحۡشَرُونَ ٩٦ ۞جَعَلَ ٱللَّهُ ٱلۡکَعۡبَةَ ٱلۡبَیۡتَ ٱلۡحَرَامَ قِیَٰمٗا لِّلنَّاسِ وَٱلشَّهۡرَ ٱلۡحَرَامَ وَٱلۡهَدۡیَ وَٱلۡقَلَٰٓئِدَۚ ذَٰلِکَ لِتَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَعۡلَمُ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَأَنَّ ٱللَّهَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٌ ٩٧ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ وَأَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٩٨ مَّا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُۗ وَٱللَّهُ یَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَکۡتُمُونَ ٩٩ قُل لَّا یَسۡتَوِی ٱلۡخَبِیثُ وَٱلطَّیِّبُ وَلَوۡ أَعۡجَبَکَ کَثۡرَةُ ٱلۡخَبِیثِۚ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ یَٰٓأُوْلِی ٱلۡأَلۡبَٰبِ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ١٠٠ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَسَۡٔلُواْ عَنۡ أَشۡیَآءَ إِن تُبۡدَ لَکُمۡ تَسُؤۡکُمۡ وَإِن تَسَۡٔلُواْ عَنۡهَا حِینَ یُنَزَّلُ ٱلۡقُرۡءَانُ تُبۡدَ لَکُمۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهَاۗ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٞ ١٠١ قَدۡ سَأَلَهَا قَوۡمٞ مِّن قَبۡلِکُمۡ ثُمَّ أَصۡبَحُواْ بِهَا کَٰفِرِینَ ١٠٢ مَا جَعَلَ ٱللَّهُ مِنۢ بَحِیرَةٖ وَلَا سَآئِبَةٖ وَلَا وَصِیلَةٖ وَلَا حَامٖ وَلَٰکِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ یَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡکَذِبَۖ وَأَکۡثَرُهُمۡ لَا یَعۡقِلُونَ ١٠٣ ﴾
حلال کرده شد براى شما شکار دریا و خوردن آن تا منفعت باشد براى شما و براى قافله و حرام کرده شد بر شما شکار بیابان تا وقتى که احرام بسته باشید و بترسید از آن خدا که به سوى وى حشر کرده خواهید شد. ﴿96﴾گردانید خداىْ تعالى کعبه را که خانۀ بزرگوار است، سبب انتظام امور مردمان و ماه حرام را و قربانى را و آنچه در گردنش قلاده اندازند. این بیان براى آن است که تا بدانید که خدا می‌داند آنچه در آسمان‌هاست و آنچه در زمین است و تا بدانید که خدا به همه چیز داناست. ﴿97﴾بدانید که خدا سخت است عقوبت او، و آن که بدانید که خدا آمرزندۀ مهربان است. ﴿98﴾نیست بر پیغامبر مگر رسانیدن پیغام و خدا می‌داند آنچه آشکارا مىکنید و آنچه پنهان مىکنید. ﴿99﴾بگو [اى محمد] برابر نیست پلید و پاک و اگرچه در عَجَب آرد تو را بسیارى پلید. پس بترسید از خدا، اى خداوندان خِرَد، تا رستگار شوید [370]. ﴿100﴾اى مسلمانان! سؤال مکنید از آن چیزهاکه اگر ظاهر کرده شود حقیقت آنها پیش شما، غمگین کند شما را و اگر سؤال کنید از آن وقتى که فرود آورده می‌شود قرآن، البته ظاهر کرده شود پیش شما. عفو کرد الله تعالى از آن سؤالات و خدا آمرزندۀ بردبار است [371]. ﴿101﴾هرآیینه سؤال کرده بودند از مثل آن چیزها قومى پیش از شما، باز کافر شدند به آنها. ﴿102﴾مشروع [372]نکرده است خداى تعالى هیچ «بحیره» و نه «سائبه» و نه «وصیله» و نه «حام» را و لیکن کافران دروغ بر خدا مىبندند و بسیارى از ایشان در نمىیابند. ﴿103﴾
﴿ وَإِذَا قِیلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَإِلَى ٱلرَّسُولِ قَالُواْ حَسۡبُنَا مَا وَجَدۡنَا عَلَیۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ کَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ شَیۡٔٗا وَلَا یَهۡتَدُونَ ١٠٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ عَلَیۡکُمۡ أَنفُسَکُمۡۖ لَا یَضُرُّکُم مَّن ضَلَّ إِذَا ٱهۡتَدَیۡتُمۡۚ إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُکُمۡ جَمِیعٗا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ١٠٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ شَهَٰدَةُ بَیۡنِکُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ ٱلۡمَوۡتُ حِینَ ٱلۡوَصِیَّةِ ٱثۡنَانِ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنکُمۡ أَوۡ ءَاخَرَانِ مِنۡ غَیۡرِکُمۡ إِنۡ أَنتُمۡ ضَرَبۡتُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَأَصَٰبَتۡکُم مُّصِیبَةُ ٱلۡمَوۡتِۚ تَحۡبِسُونَهُمَا مِنۢ بَعۡدِ ٱلصَّلَوٰةِ فَیُقۡسِمَانِ بِٱللَّهِ إِنِ ٱرۡتَبۡتُمۡ لَا نَشۡتَرِی بِهِۦ ثَمَنٗا وَلَوۡ کَانَ ذَا قُرۡبَىٰ وَلَا نَکۡتُمُ شَهَٰدَةَ ٱللَّهِ إِنَّآ إِذٗا لَّمِنَ ٱلۡأٓثِمِینَ ١٠٦ فَإِنۡ عُثِرَ عَلَىٰٓ أَنَّهُمَا ٱسۡتَحَقَّآ إِثۡمٗا فَ‍َٔاخَرَانِ یَقُومَانِ مَقَامَهُمَا مِنَ ٱلَّذِینَٱسۡتَحَقَّ عَلَیۡهِمُ ٱلۡأَوۡلَیَٰنِ فَیُقۡسِمَانِ بِٱللَّهِ لَشَهَٰدَتُنَآ أَحَقُّ مِن شَهَٰدَتِهِمَا وَمَا ٱعۡتَدَیۡنَآ إِنَّآ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِینَ ١٠٧ ذَٰلِکَ أَدۡنَىٰٓ أَن یَأۡتُواْ بِٱلشَّهَٰدَةِ عَلَىٰ وَجۡهِهَآ أَوۡ یَخَافُوٓاْ أَن تُرَدَّ أَیۡمَٰنُۢ بَعۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱسۡمَعُواْۗ وَٱللَّهُ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِینَ ١٠٨ ﴾
و چون گفته شود ایشان را: بیایید به سوى آنچه فروفرستاده است خدا و به سوى پیغامبر، گویند: بس است ما را آنچه بر آن یافتیم پدران خود را، اگرچه پدرانِ ایشان، هیچ نمىدانستند و هیچ راه نمىیافتند. ﴿104﴾اى مسلمانان! محافظت کنید خویشتن را. ضرر نمىرساند شما را کسی که گمراه شد، چون شما راهیاب شدید، به سوى خداست رجوع شما همه یکجا، پس خبر دهد شما را به آنچه عمل مىکردید [373]. ﴿105﴾اى مسلمانان! نصاب شهادت در میان شما وقت وصیت - چون برسد به یکى از شما مرگ- دو کساند که صاحب عدالت باشند از شما یا دیگران از غیر شما، اگر شما سفر کرده باشید در زمین، پس رسد به شما مصیبت موت. اگر شک داشته باشید، بازدارید ایشان را بعد از نماز (یعنى نماز عصر)، پس قسم خورند به خدا که خرید نمىکنیم عوض سوگند خدا، بهاى دنیا را و اگر چه کسی که براى نفع او گواهى می‌دهیم صاحب قرابت باشد و پنهان نمىکنیم گواهى خدا [374]را، هرآیینه ما آنگاه از گناهکاران باشیم. ﴿106﴾پس اگر [375]اطلاع واقع شد بر آن که این دو گواه، حاصل کردند گناهى [376]، پس دو کسِ دیگر [که قرابت قریبه داشته باشند] بایستند به جاى آنها از جماعتی که مال را حق خود ساخت هر یکى از دو گواه دروغ به زبردستى بر ایشان [377]، پس سوگند خورند به خدا که گواهىِ ما درست‌تر است از گواهى از آن دو، و از حد تجاوز نکرده‌ایم، هرآیینه ما آنگاه از ستمکاران باشیم. ﴿107﴾این اسلوب نزدیکتر است به آن که بیارند گواهى را بر وجه آن (یعنى بر وجه که باید در گواهى دادن) یا بترسند از آن که رد کرده شود سوگندها بعدِ سوگندهاى ایشان [378]و بترسید از خدا و بشنوید حُکم او را، و خدا راه نمىنماید گروه فاسقان را [379]. ﴿108﴾
﴿ ۞یَوۡمَ یَجۡمَعُ ٱللَّهُ ٱلرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَآ أُجِبۡتُمۡۖ قَالُواْ لَا عِلۡمَ لَنَآۖ إِنَّکَ أَنتَ عَلَّٰمُ ٱلۡغُیُوبِ ١٠٩ إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ ٱذۡکُرۡ نِعۡمَتِی عَلَیۡکَ وَعَلَىٰ وَٰلِدَتِکَ إِذۡ أَیَّدتُّکَ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ تُکَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِی ٱلۡمَهۡدِ وَکَهۡلٗاۖ وَإِذۡ عَلَّمۡتُکَ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡحِکۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِیلَۖ وَإِذۡ تَخۡلُقُ مِنَ ٱلطِّینِ کَهَیَۡٔةِ ٱلطَّیۡرِ بِإِذۡنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیۡرَۢا بِإِذۡنِیۖ وَتُبۡرِئُ ٱلۡأَکۡمَهَ وَٱلۡأَبۡرَصَ بِإِذۡنِیۖ وَإِذۡ تُخۡرِجُ ٱلۡمَوۡتَىٰ بِإِذۡنِیۖ وَإِذۡ کَفَفۡتُ بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ عَنکَ إِذۡ جِئۡتَهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ فَقَالَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡهُمۡ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِینٞ ١١٠ وَإِذۡ أَوۡحَیۡتُ إِلَى ٱلۡحَوَارِیِّۧنَ أَنۡ ءَامِنُواْ بِی وَبِرَسُولِی قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّنَا مُسۡلِمُونَ ١١١ إِذۡ قَالَ ٱلۡحَوَارِیُّونَ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ هَلۡ یَسۡتَطِیعُ رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیۡنَا مَآئِدَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِۖ قَالَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ١١٢ قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأۡکُلَ مِنۡهَا وَتَطۡمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعۡلَمَ أَن قَدۡ صَدَقۡتَنَا وَنَکُونَ عَلَیۡهَا مِنَ ٱلشَّٰهِدِینَ ١١٣ ﴾
یاد کن آن روز که جمع کند خدا پیغامبران را، پس بگوید: چه جواب داده شد شما را؟ گویند: هیچ دانش نیست ما را، هرآیینه تویى دانندۀ امور پنهانى [380]. ﴿109﴾آن وقت که گوید خداى تعالى: اى عیسى، پسر مریم! یاد کن نعمت مرا بر خویش و بر والدۀ خویش، چون قوّت دادم تو را به روح القدس (یعنى برکات حظیرۀالقدس) سخن مىگفتى با مردمان در گهواره و در حالت معمّرى، و چون آموختم تو را کتاب و دانش و تورات و انجیل، و چون پیدا مىکردى از گل مانند شکل مرغ به حُکم من، پس دَم مىزدى در وى، پس مى‌شد مُرغى به حُکم من، و بِه می‌کردى کور مادرزاد را و برصدار را به حکم من [381]، و چون بیرون مى‌آوردى مردگان را به حُکم من، و چون بازداشتم شرّ بنى اسراییل را از تو آنگاه که آوردى نزدیک ایشان معجزه‌ها، پس گفتند کافران: از ایشان نیست این مگر سحر آشکارا. ﴿110﴾و چون الهام فرستادم به سوى حواریان که ایمان آرید به من و پیغامبران من، گفتند: ایمان آوردیم و گواه باش [یا عیسى]، بر آن که ما مسلمانیم. ﴿111﴾چون گفتند حواریان: اى عیسى، پسر مریم! آیا مىتواند پروردگار تو که فروفرستد بر ما خوانى از آسمان؟ گفت عیسى: بترسید از خدا اگر مؤمن هستید [382]. ﴿112﴾گفتند می‌خواهیم که بخوریم از آن خوان و آرام گیرد دل‌هاى ما و بدانیم که راست گفتى با ما و باشیم بر نزول آن از گواهان. ﴿113﴾
﴿ قَالَ عِیسَى ٱبۡنُ مَرۡیَمَ ٱللَّهُمَّ رَبَّنَآ أَنزِلۡ عَلَیۡنَا مَآئِدَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ تَکُونُ لَنَا عِیدٗا لِّأَوَّلِنَا وَءَاخِرِنَا وَءَایَةٗ مِّنکَۖ وَٱرۡزُقۡنَا وَأَنتَ خَیۡرُ ٱلرَّٰزِقِینَ ١١٤ قَالَ ٱللَّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیۡکُمۡۖ فَمَن یَکۡفُرۡ بَعۡدُ مِنکُمۡ فَإِنِّیٓ أُعَذِّبُهُۥ عَذَابٗا لَّآ أُعَذِّبُهُۥٓ أَحَدٗا مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِینَ ١١٥ وَإِذۡ قَالَ ٱللَّهُ یَٰعِیسَى ٱبۡنَ مَرۡیَمَ ءَأَنتَ قُلۡتَ لِلنَّاسِ ٱتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَٰهَیۡنِ مِن دُونِ ٱللَّهِۖ قَالَ سُبۡحَٰنَکَ مَا یَکُونُ لِیٓ أَنۡ أَقُولَ مَا لَیۡسَ لِی بِحَقٍّۚ إِن کُنتُ قُلۡتُهُۥ فَقَدۡ عَلِمۡتَهُۥۚ تَعۡلَمُ مَا فِی نَفۡسِی وَلَآ أَعۡلَمُ مَا فِی نَفۡسِکَۚ إِنَّکَ أَنتَ عَلَّٰمُ ٱلۡغُیُوبِ ١١٦ مَا قُلۡتُ لَهُمۡ إِلَّا مَآ أَمَرۡتَنِی بِهِۦٓ أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمۡۚ وَکُنتُ عَلَیۡهِمۡ شَهِیدٗا مَّا دُمۡتُ فِیهِمۡۖ فَلَمَّا تَوَفَّیۡتَنِی کُنتَ أَنتَ ٱلرَّقِیبَ عَلَیۡهِمۡۚ وَأَنتَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ١١٧ إِن تُعَذِّبۡهُمۡ فَإِنَّهُمۡ عِبَادُکَۖ وَإِن تَغۡفِرۡ لَهُمۡ فَإِنَّکَ أَنتَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ١١٨ قَالَ ٱللَّهُ هَٰذَا یَوۡمُ یَنفَعُ ٱلصَّٰدِقِینَ صِدۡقُهُمۡۚ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ ١١٩ لِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا فِیهِنَّۚ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرُۢ ١٢٠﴾
گفت عیسى پسر مریم: بار خدایا! اى پروردگار ما! فرود آر بر ما خوانى [پر از طعام] از آسمان تا باشد عیدى براى ما و براى اوایل امّت ما و آخر امّت ما و معجزه‌ای از جانب تو. و روزى ده ما را و تو بهترین روزى دهندگانى. ﴿114﴾گفت خدا: من فرود آورندهام آن رابر شما، پس هر که از شما کافر شود بعد از این، پس من تعذیب کنم او را عذابى که تعذیب نکنم به آن هیچ یک را از اهل عالم [383]. ﴿115﴾و یاد کن آن وقت که گوید خدا: اى عیسى، پسر مریم! آیا تو گفتى به مردمان که خدا گیرید مرا و مادر مرا، بجز اللّه تعالى؟! [384]گفت: به پاکى یاد مىکنم تو را، نسزد مراکه بگویم آنچه لایق من نیست. اگر گفته باشم این قول، پس تو آن را دانسته‌ای، می‌دانى آنچه در ضمیر من است و نمیدانم آنچه در ضمیر تو است، هرآیینه تو دانندۀ امور پنهانى. ﴿116﴾نگفته‌ام ایشان مگر آنچه فرموده بودى مرا به آن که پرستید خدا را، پروردگار من و پروردگار شما و بودم بر ایشان نگهبان، مادامی که در میان ایشان بودم. پس وقتى که برگرفتى مرا [385]، تو بودى نگهبان بر ایشان و تو بر همۀ چیز، نگهبانى. ﴿117﴾اگر عذاب کنى ایشان را، پس ایشان بندگان تواند و اگر بیامرزى ایشان را، پس تویى غالبِ استوارکار. ﴿118﴾گوید خدا: که این روزی است که نفع کند در آن راستگویان را راستى ایشان، ایشان را باشد بوستان‌ها، مىرود زیر آن جوی‌ها، جاویدان آنجا همیشه، خوشنود شد خدا از ایشان و خوشنود شدند ایشان از خدا، این است رستگارى بزرگ. ﴿119﴾خدا راست، پادشاهىِ آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست و او بر همه چیز تواناست. ﴿120﴾
[304] مترجم گوید: یعنی اعیانی و اگر نباشد، علاتی قائم مقام اعیانی بود. [305] یعنی شتر و گاو و گوسفند و این سه قسم را انعام گویند، حلال است مگر میته، موقوذه و آنچه بیاید، والله اعلم. [306] یعنی قتال در رجب و ذیقعده و ذی الحجه و محرم نباید کرد، والله اعلم. [307] یعنی تعرض حاجیان و معتمران مسلمانان نباید کرد و لقطۀ ایشان نباید گرفت، والله اعلم. [308] یعنی پیش از فتح مکه و پیش از آنکه مسلمان شوند، والله اعلم. [309] مترجم گوید: حکم تغلیظ تحریم قتال در اشهر حرم مخصوص است به مسلمین به دلیل آیت سورۀ بقره و تحریم تعرض حاجیان نیز به مسلمین آیت سورۀ براءت و این آیات آخر ما نزل است، منسوخ داشتن آنها چنانکه عامۀ مفسرین گویند، راست نمی‌آید، والله اعلم. [310] مترجم گوید: یعنی بر صورت قبر، والله اعلم. [311] مترجم کویند: یعنی در مخمصة خوردن مردار جائز است و نزدیک ابی حنیفه فائدۀ لفظ غیر مائل به گناه، آن است که زیاده از ضرورت نخورد و نزدیک مالک و شافعی آن است که قاطع طریق و سارق را رخصت نیست و این آیت آخر قرآن است، بعد ازین هیچ آیت نازل نشد، والله اعلم. [312] آنچه عرب پاکیزه دانند، والله اعلم. [313] مترجم گوید: یعنی نخورده و ندریده باشند برای خوردن خود، والله اعلم. [314] مترجم گوید: یعنی نزدیک ارسال جانوران شکاری، والله اعلم. [315] مترجم گوید: یعنی آنچه بر اهل کتاب حلال بود، بر شما حلال‌ست، مثل گوسفند و گاو و آنچه بر شما حلال کرده شد، بر کسی که از ایشان مسلمان شود، حلال است، مثل شتر و ذی ظفر و قبیله‌ها یهود و نصاری را درین باب، اعتبار نیست، والله اعلم. [316] مترجم گوید: محصنات اینجا نزدیک امام ابی حنیفه به معنی پارساست و نزدیک شافعی به معنای آزاد و از ﴿غَیۡرَ مُسَٰفِحِینَ﴾مفهوم شد که نکاح متعه، درست نیست و از ﴿وَلَا مُتَّخِذِیٓ أَخۡدَانٖ﴾مفهوم شد که نکاحِ سرّ، درست نیست، والله اعلم. [317] مترجم گوید: یعنی جماع کرده باشید و نزدیک شافعی دست رسانیدن به زنان، ناقض وضوست، والله اعلم. [318] یعنی عهدی که وقت بیعت بستید، والله اعلم. [319] یعنی قتال کنند، والله اعلم. [320] معجزه چند نوبت متحقق شد، از آن جمله آن است که آن حضرتجبه تقریبی به محلۀ یهود رفته بودند، شخصی از ایشان خواست که سنگی بالای آن حضرت بیافگند، خدای تعالی دست آن شخص بند کرد و از آن جمله آن است که کفار قریش در حدیبیه از جنگ بازایستادند، بعد از آنکه داعیه جنگ داشتند و از آن جمله آن است که یکی از یاران مسیلمۀ کذاب دست‌درازی خواست، خدای تعالی دست او را گرفت ساخت. [321] یعنی در جهاد صرف کردید به توقع ثواب آخرت، والله اعلم. [322] یعنی حلول کرده است دروی، والله اعلم. [323] مترجم گوید: یعنی خدا را پدر خود می‌گفتند، والله اعلم. [324] یعنی بعد عیسی بجز پیغمبری ما هیج پیغمبری مبعوث نشد و مدت میانِ ایشان، پانصد و شصت سال بود، والله اعلم. [325] یعنی معجزات عظیمه از فلقِ بحر (یعنی شکاف دریا) و رقع طور، والله اعلم. [326] یعنی یوشع و کالب. [327] یعنی حکم کردیم که به آن زمین، منتفع نشوند چهل سال. [328] یعنی هابیل نیکوترین گوسفندی به نیاز بُرد از غیب آتشی ظاهر شد و بخودر و قابیل بدترین گندم پیش آورد و آتش نیازش را قبول نکرد و این سبب حسد شد، الله اعلم. [329] بعد کشتن ندانست که چگونه دفن کند جثۀ او را بر پشت نهاده می‌گشت، والله اعلم. [330] یعنی چون از قابیل رسم قتل پیدا شد، هر قتلی که در جهان واقع شود او را بدان مؤاخذه کنند، همچنین در هر زمانه کسی که رسم کشتن نو میکند به حکم «من سَنَّ سنة سیئة کان له کفل منها» در قتلی که بعد از وی آمد، شرکتی پیدا می‌نماید. پس اینجا «من أجل ذلک» به جای علی قیاس واقع شده است، والله اعلم. [331] یعنی دست راست و پای چپ، والله اعلم. [332] یعنی حدّ، ساقط است وحقوق آدمیان ساقط نیست، والله اعلم. [333] مترجم گوید: در تورات، رجم زانی نازل شده بود و یهود تحریف کرده، روی زانی را سیاه کردن و چند تازیانه زدن قرار دادند و در زمان آن حضرت در میان ایشان زنا واقع، زانی را پیش آن حضرت به دست منافقان و ذمیان فرستادند به قرار آن که اگر جلد فرمایند، بکنیم و اگر رجم فرمایند، نکنیم. آن حضرتجحقیقت رجم اظهار فرمودند و رجم کردند. درین آیات اشاره است به آن قصه. [334] یعنی معتقد آن شده‌اند. [335] یعنی جاسوسان، حربیان‌اند، والله اعلم. [336] مترجم گوید: یعنی اهل ذمه اگر قضیة خویش به امام رفع کنند، اگر خواهد حکم کند و اگر خواهد به زعمای ایشان مفوّض نماید، والله اعلم. [337] یعنی اگر غرض ایشان طلب رضای خدای تعالی بودی، بر تورات عمل می‌کردند، لیکن غرض فاسد داشتند. [338] یعنی به یقین معلوم کرده بودند که حکم الهی است، والله اعلم. [339] یعنی تحریف را از غیر تحریف جدا می‌سازد، والله اعلم. [340] یعنی اتباع فرمان الهی در شریعت پیغمبر زمان، والله اعلم. [341] مترجم گوید حاصل این آیات، الزام است بر اهل کتاب، که با وجود التزام کتاب برحسب آن عمل نمی‌کنند و در این آیات، بیان آن است که هر قرن را شریعتی داده‌اند و بعد نزول قرآن بجز متابعت آن، متابعت دیگر جائز نیست، والله اعلم. [342] مترجم گوید: یعنی احتمال دارد که هزیمت بر اهل اسلام‌افتد، پس موافقت با جربیان، مصلحت است. [343] پس بزودی خواهد آورد. (مصحح) [344] مترجم گوید: این وعده در زمان حضرت ابو بکر صدیق متحقق شد و مهاجران و انصار و تابعان ایشان با مرتدان جهاد کردند، والله اعلم. [345] مترجم گوید: یعنی به اذان استهزا کنند، والله اعلم. [346] مترجم گوید: یعنی بدتر از آن عیب دار که شما بیان کردند. [347] یعنی بخل دارد. [348] یعنی چون می‌خواهند که با دشمنان خود که متدین به یهودیت نیستند جنگ کنند، مقهور و مغلوب می‌شوند. [349] یعنی سائر کتب سابقه. [350] مترجم گوید: حاصل آن است که اگر برپا می‌داشتند حکم تورات و انجیل را پیش از نزول قرآن و پیش از آنکه حضرت پیغامبرجمبعوث شود، برکت فراوان نصیب ایشان می‌شد، لیکن مخالفت کردند، پس به انواع بلا مبتلا گشتند، الله اعلم. [351] یعنی اگر یک آیت هم نرساندی، والله اعلم. [352] مترجم گوید: یعنی قرآن و سائر کتب سابقه. [353] مترجم گوید: حاصل آن است که بر وفق قول خود ملزم می‌شوند، زیرا که التزام شریعتی میکنند و بر حسب آن نمی‌روند، قطع نظر از انکار قرآن، والله اعلم. [354] یعنی دراصل از هر فرقه که باشد، چون ایمان آرد، از اهل نجات است و خصوصیت فِرَق را اعتبار نیست، والله اعلم. [355] یعنی محمد،جرا فرستاده، والله اعلم. [356] اعتقاد حلول، نوعی از شرک است. [357] یعنی در مرتبۀ الوهیت، سه کَس هستند، یکی خدا و دیگری عیسی وسوم روح‌القدس، والله اعلم. [358] یعنی اهل اصرار را از ایشان. [359] یعنی از معرفت حق. [360] یعنی پیشوایان یهودیت و نصرانیت، که برای ایشان مذهب قرار داده‌اند، والله اعلم. [361] یعنی جماعتی که اکمل امت باشند، والله اعلم. [362] یعنی به بهشت. [363] مترجم گوید: در آیات مذکوره، اشارت است به فضیلت قومی از نصاری حبشه که همراه جعفر طیار به خدمت آن حضرت آمده، مسلمان شدند، والله اعلم. [364] یعنی ترک نکاح یا ترک اکل کم و امثال آن، درست نیست، والله اعلم. [365] مترجم گوید: یعنی به لغو، کفارت واجب نیست، چنانکه از دور شبعی بیند و به ظن گوید که و الله زید است و زید نباشد و بر یمین منعقده اگر حانث شود، کفارت واجب است، چنانکه گوید: و الله این طعام نخورم یا در این خانه در نه‌آیم و علی هذا القیاس، والله اعلم. [366] یعنی تا مقدور حانث نشوید، والله اعلم. [367] یعنی قبل از تحریم. [368] مترجم گوید: یعنی آنچه قبل از تحریم خوردند، عفو است چون در تقوی رسوخ پیدا کردند و این سخن بدان ماند که کسی گوید با تو احسان کنم و باز به تو احسان کنم، به معنای آنکه پیوسته احسان کنم، والله اعلم. [369] مترجم گوید: جزای صید یکی از سه چیز تواند بود. مماثل صید را در حرم ذبح کند و مماثلت نزدیک شافعی به خلقت و هیأت است و نزدیک ابی حنیفه به قیمت یا به قیمت صید، طعام خرید نماید و به مسکینان دهد و نزدیک شافعی هر مسکینی را مدی و نزدیک ابی حنیفه هر مسکینی را نیم صاع از گندم یا یک صاع از جو یا به شمار مسکینان علی اختلاف المذهبین روزه دارد، والله اعلم. [370] مترجم گوید: یعنی مال حرام و مال حلال برابر نیست، اگرچه حرام بسیار جمع می‌شود، والله اعلم. [371] مترجم گوید: بعض مردم از آن حضرت به غیر ضرورت سؤال می‌کردند، یکی گفت پدر من کیست؟ و دیگری گفت که مرجع من بهشت است یا دوزخ؟ در این باب نازل شد. [372] مترجم گوید: اهل جاهلیت احکامی چند اختراع کرده بودند و در آنها به قول اسلاف خود تمسک می‌نمودند، از آن جمله: بحیره و آن ماده شتری است که او را برای بتان مقرر می‌کردند و شیر او به کسی نمی‌دادند. و سائبه که برای بتان، جانور را می‌گذاشتند و بار بر پشت او نمی‌نهادند. و وصیله و آن ماده شتری است که اول بار در اول عمر شتر ماده، نر آید بعد از آن به غیر فصل دیگربار ماده زاید، پس آن را برای بتان می‌گذاشتند و بعد از آنکه از حملی چند بچه گرفتندی او را معاف داشتندی از رکوب و جز آن او را عام گفتندی، خدای تعالی این همه را فسخ فرموده و آیت فرستاد. [373] یعنی اگر شما صلاح کردید و شرط امر معروف به جا آوردید، مخالفتِ مخالفان ضرر نمی‌کند والله اعلم. [374] ایضا مترجم گوید: اگر مسلمانی را اتفاق سفر افتاد و در جایی که هیج مسلمان نبود، محتضر شد، نا چار دو ذمی را ترکۀ خود سپرد و بر وصیت خود گواه ساخت، ایشان از آن ترکه جام نقره‌ای را خیانت کردند وچون اولیای میت از ایشان مطالبه نمودند، قسم خوردند که ما به آن اطلاع نداریم. بعد از آن، آن جام نزدیک صواغی پیدا شد گفت: که این دو ذمی به دست من فروختند. درین باره آیت نازل شد و دو کس از اولیای میت قسم خورده آن جام را گرفتند. [375] توضیح: پس اگر اطلاع حاصل شد که آنها مرتکب گناهی شده‌اند، پس دوگواه از اقارب نزدیک میت که نسبت به اقارب دیگر میت، مستحق میراث اویند، جانشین آن دوگواه شوند. [376] یعنی گواه حق که خدا به آن فرموده، والله اعلم. [377] یعنی دروغ گواهی دادند و دروغ قسم خوردند. [378] یعنی اگر کسی داند که بعد از سوگند من سوگند مدعی نخواهد بود، سوگند دروغ خورد و اگر بداند که چون کذب ظاهر شود، مدعیان را سوگند دهند و حق به سوگند ایشان ثابت شود، از سوگند دروغ احتیاط کند. [379] مترجم گوید: تاویل آیت به مذهب شافعی آنست که مراد از شهادت، وصیت است و از منکم من اقاربکم و ذکر اثنین برای احتیاط وقسم دادن به جهت مدعی علیه بودن در این دعوی که خیانت کرده‌اند و تعیین صلوة عصر به جهت تغلیظ یمین و اختیار اثنین برای احتیاط و اقامت اولیان به جهت مدعی علیه بودن برایشان در دعوای که به جهت حذر خود تقریر میکند، چنانچه در صورت مذکوره دعوای اشترا کرده بودند و ﴿إِنِ ٱرۡتَبۡتُمۡ﴾﴿فَإِنۡ عُثِرَ﴾اشارت است به توجه دعوای کسی و بمذهب ابی حنیفه مانند آن است، مگر آنکه تعیین صلوة عصر به جهت آن است که قضات در محکمه همین وقت می‌نشستند. پس گویا که گفته شد در محکمه قضا، والله اعلم [380] یعنی نخست از سر خضوع و نیایش، ایشان گویند در برابر تو به نسبت دانش ما را هیچ دانش نیست، بعد از آن گواهی دهند براست خویش، والله اعلم. [381] یعنی از گور زنده برمی آوردی، والله اعلم. [382] حاصل این است که الهام فرستادم به سوی حواریان در آن مدت که معجزه طلب کردند و بر حسب مراد دیدند. [383] مترجم گوید: بعد از آن خوانی نازل شد از آسمان بروی گوشت و نان، پس خوردند و سیر شدند، والله اعلم. [384] مترجم گوید: خدای تعالی روز قیامت نعمتهای خود را بر عیسی یاد دهد، بعد از آن سؤال کند که خود را اله می‌گفتی یا نه به جهت تأکید و برای قطع شبهة نصاری بأبلغ وجوه، والله اعلم. (فتح الرحمن.) [385] یعنی بر آسمان بردی مرا.
تفسیر نور:
سوره مائدة آیه 1
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ
آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعَامِ
إِلاَّ مَا یُتْلَى عَلَیْکُمْ غَیْرَ مُحِلِّی الصَّیْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ
إِنَّ اللّهَ یَحْکُمُ مَا یُرِیدُ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! به پیمانها و قراردادها وفا کنید ( اعمّ از عقدها و عهدهای مشروع
انسان با انسان ، یا انسان با خدا . بعد از ذبح ، خوردن گوشتِ ) چهارپایان
برای شما حلال است مگر آنهائی که ( در این سوره مستثنی می‌گردد ) و بر شما
خوانده می‌شود . هنگامی که در حالت احرام هستید ( یا این که در سرزمین حرم
بسر می‌برید ) شکار ( بَرّی ) را حلال ندانید . خداوند هرچه بخواهد ( و
مصلحت بداند ) حکم میکند .
توضیحات :
« أَوْفُوا » :
وفا کنید . « بَهِیمَةِ الأنْعَامِ » : چهارپایان . جنین چهارپایان .
بَهیمَة به معنی گنگ و أَنْعام به معنی بز و گوسفند و شتر و گاو است .
بنابه معنی نخستین ، اضافه بهیمه به انعام ، اضافه بیانیّه ، و بنا به معنی
دوم اضافه لامیّه است . « غَیْرَ » : حال است . « مُحِلِّی » : در اصل
مُحِلِّینَ ، به معنی حلال‌کنندگان است که نون آن در حالت اضافه حذف شده
است . « الصَّیْدِ » : شکار . می‌تواند به معنی اسم مفعول یا مصدر باشد . «
حُرُمٌ » : جمع حَرام به معنی مُحْرِم است ، یعنی احرام‌بستگان . کسانی که
در سرزمین حرم هستند ( نگا : مائده / 95 و 96 ) . « یَحْکُمُ » : حکم
میکند . این واژه متضمّن ( یَفْعَلُ ) است ، به معنی : انجام می‌دهد .
سوره مائدة آیه 2
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِ وَلاَ
الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْیَ وَلاَ الْقَلآئِدَ وَلا آمِّینَ
الْبَیْتَ الْحَرَامَ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَاناً
وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ
أَن صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ
وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى
الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِیدُ
الْعِقَابِ
ترجمه :
ای مؤمنان ! ( حرمت‌شکنی )
شعائر ( دین ) خدا را برای خود حلال ندانید ( بدین صورت که هرگونه که
بخواهید بدان دست ببرید و در آن تصرّف کنید ) و نه ماه حرام را ( بدین معنی
که در آن بجنگید ) ، و نه قربانیهای بی‌نشان و نه قربانیهای نشانداری را (
که به بیت‌الله هدیّه می‌گردند ، بدین گونه که متعرّض چنین حیواناتی یا
صاحبان آنها بشوید ) و نه کسانی را که آهنگِ آمدن به خانه خدا را دارند و
به دنبال لطف و خوشنودی خدایند ( بدین معنی که آنان را از آمدن بدانجا
بازدارید و یا این که با ایشان بجنگید ) . هر وقت که از احرام به در آمدید و
از سرزمین حرم خارج شدید ، شکار کنید ( و شکار کردن برای شما بلامانع
خواهد بود ) . دشمنیِ قومی که شما را از آمدن به مسجدالحرام باز داشتند ،
شما را بر آن ندارد که تعدّی و تجاوز کنید . در راه نیکی و پرهیزگاری
همدیگر را یاری و پشتیبانی نمائید ، و همدیگر را در راه تجاوز و ستمکاری
یاری و پشتیبانی مکنید . از خدا بترسید . بیگمان خداوند دارای مجازات شدیدی
است .
توضیحات :
« لا تُحِلُّوا » : حلال مکنید .
مباح ندانید . « شَعَآئِرَ » : جمع شَعِیرَة ، علائم . مراد خود عبادات است
که انجام آنها نشانه خوشنودی خدا از انجام‌دهندگان عبادات است ، و
نشانه‌هائی هستند که بدانها راه هدایت از ضلالت باز شناخته می‌شود . از
قبیل : مناسک حجّ و سائر فرائض و احکام شریعت . « الشَّهْرَ الْحَرَامَ » :
ماه حرام . مراد هر چهار ماه حرام است ، یعنی : ذوالقعده ، ذوالحجّه ،
محرّم ، رجب ( نگا : توبه / 36 ) . « الْهَدْیَ » : حیوانات بی‌نشانی که به
بیت‌الله هدیّه می‌شود . « ءَآمِّینَ » : قصدکنندگان . روندگان . « لا
یَجْرِمَنَّکُمْ » : شما را وادار نسازد . « شَنَئَانُ » : بغض . دشمنانگی .
« الْعُدْوَانِ » : تعدّی و تجاوز . ظلم و ستم .
سوره مائدة آیه 3
متن آیه :
حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ
وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ
وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا
ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ
بِالأَزْلاَمِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن
دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ
دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ
دِیناً فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ
فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
ترجمه :
( ای
مؤمنان ! ) بر شما حرام است ( خوردن گوشت ) مردار ، خون ( جاری ) ، گوشت
خوک ، حیواناتی که به هنگام ذبح نام غیر خدا بر آنها برده شود و به نام
دیگران سر بریده شود ، حیواناتی که خفه شده‌اند ، حیواناتی که با شکنجه و
کتک کشته شده‌اند ، آنهائی که از بلندی پرت شده و مرده‌اند ، آنهائی که بر
اثر شاخ‌زدن حیوانات دیگر مرده‌اند ، حیواناتی که درندگان از بدن آنها چیزی
خورده و بدان سبب مرده‌اند ، مگر این که ( قبل از مرگ بدانها رسیده و )
آنها را سر بریده باشید ، حیواناتی که برای نزدیکی به بتان قربانی شده‌اند ،
و بر شما حرام است که با چوبه‌های تیر به پیشگوئی پردازید و از غیب سخن
گوئید ، همه اینها برای شما گناه بزرگ و خروج از فرمان یزدان است . از
امروز کافران از ( نابودن کردن ) دین شما مأیوس گشته‌اند ( و می‌دانند این
دین ماندگار و جاودانه است ) ، پس از آنان نترسید و از من بترسید . امروز (
احکام ) دین شما را برایتان کامل کردم و ( با عزّت بخشیدن به شما و استوار
داشتن گامهایتان ) نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان
آئین خداپسند برای شما برگزیدم . امّا کسی که در حال گرسنگی ناچار شود ( از
محرّمات سابق چیزی بخورد تا هلاک نشود ) و متمایل به گناه نباشد ( و عمداً
نخواهد چنین کند ، مانعی ندارد ) چرا که خداوند بخشنده مهربان است ( و از
مضطرّ صرف نظر میکند و برای او مقدار نیاز را مباح می‌نماید ) .
توضیحات :
«
مَآ أُهِلَّ لِغَیْرِ اللهِ بِهِ » : حیوانی که به هنگام ذبح نام جز خدا
بر آن برده شود . یعنی به نام دیگران و به خاطر تقرّب بدانان سر بریده شود .
( أُهِلَّ ) از مصدر ( إهْلال ) به معنی بلندکردن صدا است به نام چیزی .
مانند : لات ، عزّی ، یا به نام کسی . مانند : انبیاء و اولیاء ، به هنگام
ذبح حیوان . « الْمُنْخَنِقَةُ » : خفه‌شده . « الْمَوْقُوذَةُ » :
کتک‌خورده . « الْمَتَرَدِّیَةُ » : پرت‌شده . « ذَکَّیْتُمْ » : ذبح کردید
. « النُّصُبِ » : جمع آن ( أَنصاب ) ، سنگهائی که در اطراف کعبه نصب کرده
بودند و آنها را می‌پرستیدند و بر روی چنین سنگهائی یا در کنار آنها
حیوانات خود را برای تقرّب بدانها سر می‌بریدند . « الأزْلام » : جمع
زَلَم ، چوبه‌های تیر . عربها وقتی که می‌خواستند راهیِ سفری یا جنگی یا
تجارتی شوند ، و یا کار مهمّی - از قبیل ازدواج - انجام دهند ، سه تیر
برمی گرفتند و بر روی یکی : خدایم بدان فرمان داده است ، و بر روی دومی :
خدایم از آن نهی کرده است ، می‌نوشتند ، و بر روی سومی چیزی نمی‌نوشتند ،
آنها را بهم می‌زدند ، سپس اگر اوّلی به دستشان می‌رسید ، کار را انجام
می‌دادند ، و اگر دومی بیرون می‌آمد ، کار را انجام نمی‌دادند ، و اگر سومی
به دستشان می‌افتاد ، دوباره فال را از سر می‌گرفتند . امروزه به جای این
چوبه‌ها ، از دانه‌های تسبیح ، مهره‌های نرد ، جام قهوه ، اوراق پاسور ، و
چیزهای نامشروع دیگر استفاده می‌نمایند و فرمان قرآن را فراموش میکنند . «
مَخْمَصَةٍ » : گرسنگی . « مُتَجَانِفٍ » : متمایل ، گراینده .
سوره مائدة آیه 4
متن آیه :
یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ
وَمَا عَلَّمْتُم مِّنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ
مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللّهُ فَکُلُواْ مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ
وَاذْکُرُواْ اسْمَ اللّهِ عَلَیْهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ
سَرِیعُ الْحِسَابِ
ترجمه :
از تو می‌پرسند که چه
چیز ( از خوردنیها و نوشیدنیها ) بر آنان حلال شده است ؟ بگو : بر شما
چیزهای پاکیزه حلال شده است ، و ( نیز شکاری که ) حیوانات شکاری صید
میکنند و شما بدانها آموخته‌اید از آنچه خدا به شما آموخته است . از
نخجیری که چنین حیوانانی برای شما ( شکار میکنند و خود از آن نمی‌خورند و
سالم ) نگاه می‌دارند بخورید ، و ( به هنگام فرستادن حیوان به سوی شکار )
نام خدا را بر آن ببرید ، و از خدا بترسید ، چرا که خداوند سریع‌الحساب است
.
توضیحات :
« الْجَوارِحِ » : جمع جارحه ، حیوانات
و پرندگان شکاری . « مُکَلِّبِینَ » : تعلیم‌دهندگان سگهای شکاری و غیره .
حال ضمیر ( تُمْ ) در فعل ( عَلَّمْتُمْ ) است . « فَکُلُوا مِمَّآ
أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ » : بخورید از نخجیری که حیوانات شکاری برای شما
شکار میکنند و خود از آن چیزی نمی‌خورند . با این توضیح که حیوان شکاری
باید تعلیم دیده باشد و به هنگام روانه‌کردن به سوی نخجیر نام خدا برده شود
. در این صورت اگر نخجیر را بکشد ، کشتن آن به جای سربریدن است . اگر
حیوان شکاری چیزی را از نخجیر بخورد ، باقیمانده حرام خواهد بود .
سوره مائدة آیه 5
متن آیه :
الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِینَ أُوتُواْ
الْکِتَابَ حِلٌّ لَّکُمْ وَطَعَامُکُمْ حِلُّ لَّهُمْ وَالْمُحْصَنَاتُ
مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ
مِن قَبْلِکُمْ إِذَا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیْرَ
مُسَافِحِینَ وَلاَ مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ وَمَن یَکْفُرْ بِالإِیمَانِ
فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ
ترجمه :
امروزه
( با نزول این آیه ) برای شما همه چیزهای پاکیزه ( طبع سالم پسند ) حلال
گردید ، و ( ذبائح و ) خوراک اهل کتاب ( جز آنچه با آیات دیگر تحریم شده
است ) برای شما حلال است و خوراک شما برای آنان حلال است ، و ( ازدواج با )
زنان پاکدامن مؤمن ، و زنان پاکدامن اهل کتاب پیش از شما ، حلال است ،
هرگاه که مهریّه آنان را بپردازید و قصد ازدواج داشته باشید و منظورتان
زناکاری یا انتخاب دوست نباشد . هر کس که انکار کند آنچه را که باید بدان
ایمان داشته باشد ( از جمله ایمان به احکام حلال و حرام برخی از خوراکیها و
ازدواجهای مذکور در اینجا ) اعمال او باطل و بیفایده می‌گردد و در آخرت از
زمره زیانکاران خواهد بود .
توضیحات :
«
الْمُحْصَنَاتُ » : زنان پاکدامن . « أُجُور » : مهریّه‌ها . « مُحْصِنِینَ
» : مردان پاکدامن . « غَیْرَ مُسَافِحِینَ » : مردانی که زناکار نیستند .
« أَخْدَان » : جمع خِدْن ، رفیقه ( نگا : نساء / 25 ) . « الإِیمَان » :
آنچه باید بدان باور داشت . مراد احکام شریعت است .
سوره مائدة آیه 6
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ
فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ
بِرُؤُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَینِ وَإِن کُنتُمْ جُنُباً
فَاطَّهَّرُواْ وَإِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ
مَّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ
مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ
وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ مَا یُرِیدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ
حَرَجٍ وَلَکِن یُرِیدُ لِیُطَهَّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ
لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
ترجمه :
ای مؤمنان !
هنگامی که برای نماز بپاخاستید ( و وضو نداشتید ) ، صورتها و دستهای خود را
همراه با آرنجها بشوئید ، و سرهای خود ( همه یا قسمتی از آنها ) را مسح
کنید ، و پاهای خود را همراه با قوزکهای آنها بشوئید . و اگر جنب بودید ( و
خواستید نماز بخوانید ، همه بدن ) خود را بشوئید . و اگر بیمار بودید ( و
بیماری مانع از استعمال آب بود ) یا این که مسافر باشید ( و یافتن آب
برایتان دشوار بود ) یا این که یکی از شما از پیشاب برگشت ، یا با زنان
مجامعه کردید ، و ( در همه این صورتها ، آب برای غسل یا وضو ) نیافتید ، با
خاک پاک تیمّم کنید ، ( بدین شکل که دو بار کف دست بر خاک زده و ) با آن
بر صورتها و دستهای خود ( تا مچ یا آرنج ) بکشید . خداوند نمی‌خواهد شما را
به تنگ آورد و به مشقّت اندازد ، و بلکه می‌خواهد شما را ( از حیث ظاهر و
باطن ) پاکیزه دارد و ( با بیان احکام اسلامی ) نعمت خود را بر شما تمام
نماید ، شاید که شکر ( انعام و الطاف ) او را ( با دوام بر طاعت و عبادت )
به جای آورید .
توضیحات :
« أَرْجُلَکُمْ » : پاهای
خود . عطف بر ( وُجُوهَ ) و ( أَیْدِیَ ) یعنی اندامهای شستنی است ، و ذکر
آن بعد از ( رُؤُوسِ ) یعنی اندامی که مسح می‌شود ، به خاطر ترتیب اعضاء
وضو است . « الْغَآئِطِ » : مکان گود ، مراد قضای حاجت است . « صَعِیداً » :
سطح زمین . زمین . خاک ( نگا : نساء / 43 ) . « لامَسْتُمْ » : مجامعه
کردید . آمیزش جنسی کردید . « حَرَجٍ » : تنگنا . مشقّت .
سوره مائدة آیه 7
متن آیه :
وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَمِیثَاقَهُ الَّذِی
وَاثَقَکُم بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُواْ اللّهَ
إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
ترجمه :
و
( ای مؤمنان ! ) به یاد آورید نعمت ( هدایت دین ) خدای را بر خود ، و به
یاد آورید پیمانی را که ( توسّط پیغمبر در عَقَبه دوم ) با شما بست ، بدان
گاه که گفتید : شنیدیم و اطاعت کردیم ( و در خوشی و ناخوشی و گنج و رنج ،
ای پیغمبر با تو همراهیم ! ) . و از خدا بترسید که خدا از درون سینه‌ها
آگاه است .
توضیحات :
« نِعْمَةَ اللهِ » : مراد
نعمت اسلام یا هر نعمت دیگری است . « مِیثَاقَهُ » : مراد پیمان عَقَبه
اوّل یا دوم و یا این که بیعت رضوان است و تمام پیمانهای تکوینی و تشریعی
را نیز می‌تواند شامل شود . « ذَاتِ الصُّدُورِ » : خودِ سینه‌ها . مراد
اَسرار درون سینه‌ها است ، از قبیل : کینه‌ها و نیّات خوب یا بد .
سوره مائدة آیه 8
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ لِلّهِ شُهَدَاء
بِالْقِسْطِ وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ
تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللّهَ
إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! بر ادای واجبات خدا مواظبت داشته باشید و از روی دادگری گواهی
دهید ، و دشمنانگی قومی شما را بر آن ندارد که ( با ایشان ) دادگری نکنید .
دادگری کنید که دادگری ( به ویژه با دشمنان ) به پرهیزگاری نزدیکتر ( و
کوتاه‌ترین راه به تقوا و بهترین وسیله برای دوری از خشم خدا ) است . از
خدا بترسید که خدا آگاه از هر آن چیزی است که انجام می‌دهید .
توضیحات :
«
قَوَّامِینَ » : کسانی که مجدّانه در انجام واجبات می‌کوشند و بر آنها
دوام دارند . تلاشگران راه عدل و داد . « شُهَدَآءَ بِالْقِسْطِ » :
گواهانی که دادگرانه گواهی می‌دهند و از این و از آن جانبداری نمی‌کنند . «
لا یَجْرِمَنَّکُمْ » : شما را بر آن ندارد . « شَنَئَانُ » : دشمنانگی .
بغض .
سوره مائدة آیه 9
متن آیه :
وَعَدَ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ
ترجمه :
خداوند
به کسانی که ایمان بیاورند و کارهای شایسته انجام دهند ، وعده می‌دهد که
آمرزش ( او گناهانشان را دریابد ) و پاداش بزرگی ( و ثواب فراوانی ) از آن
ایشان باشد .
توضیحات :
. . .
سوره مائدة آیه 10
متن آیه :
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ
ترجمه :
و کسانی که کافر شوند و آیات ( قرآنی و جهانی ) ما را تکذیب کنند ، آنان اهل دوزخ هستند .
توضیحات :
« الْجَحِیمِ » : آتش فروزان . اسمی از اسماء دوزخ است .
سوره مائدة آیه 11
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیْکُمْ
إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَن یَبْسُطُواْ إِلَیْکُمْ أَیْدِیَهُمْ فَکَفَّ
أَیْدِیَهُمْ عَنکُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَعَلَى اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ
الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
ای مؤمنان ! نعمتی را که
خدا به شما بخشیده است به یاد آورید . بدان گاه که جمعی خواستند به سوی شما
دست‌درازی کنند ( و شما را از میان بردارند ) امّا خدا دست آنان را از شما
باز داشت ( و شر آنان را از سر شما کوتاه کرد ) . از خدا بترسید ، و باید
که مؤمنان تنها بر خدا تکیه کنند .
توضیحات :
«
هَمَّ » : قصد کرد . خواست . « قَوْمٌ » : قومی . جمعی . شاید مراد کفّار
قریش باشد که قبل از هجرت خواستند پیغمبر و بسیاری از یاران او را بکشند (
نگا : انفال / 30 ) .
سوره مائدة آیه 12
متن آیه :
وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ
اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً وَقَالَ اللّهُ إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ
أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَیْتُمُ الزَّکَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِی
وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً لَّأُکَفِّرَنَّ
عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَلأُدْخِلَنَّکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن
تَحْتِهَا الأَنْهَارُ فَمَن کَفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ مِنکُمْ فَقَدْ ضَلَّ
سَوَاء السَّبِیلِ
ترجمه :
بیگمان خداوند از
بنی‌اسرائیل پیمان گرفت و دوازده رهبر برای آنان تعیین کرد و بدیشان گفت :
من با شمایم ( و یاری و مددتان می‌نمایم ) اگر نماز را بگزارید و زکات مال
بدر کنید و به پیغمبرانم ایمان بیاورید وآنان را یاری کنید و ( با انفاق
دارائی در راه خیر ، از جمله کمک به نیازمندان ) به خدا قرض نیکوئی دهید .
( با انجام همه اینها ) از گناهان شما چشم‌پوشی می‌نمایم و شما را به
باغهائی ( از بهشت ) وارد می‌گردانم که رودبارها از زیر ( درختان ) آنها
جاری است . امّا کسی که از شما بعد از این کافر شود ( و نقض عهد کند ) راه
راست را گم کرده است ( و منحرف گشته است ) .
توضیحات :
«
نَقِیباً » : سردار . رئیس . « اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً » : ( نگا : بقره
/ 136 ، و اعراف / 160 ) . « إِنِّی مَعَکُمْ » : من با شمایم . مراد : من
شما را کمک و یاری می‌کنم . « عَزَّرْتُمُوهُمْ » : اگر آنان را کمک کنید و
گرامیشان دارید و از دشمنان و گرفتاریها به دورشان نمائید . «
أَقْرَضْتُمُ اللهَ » : به خدا قرض دادید . مراد انفاق مال در راه خیرات و
دستگیری از بینوایان است . « سَوَآءَ السَّبِیل » : راستای راه . راه راست .
مراد راه نجات است . یادآوری : معنی آیه بدین صورت نیز می‌تواند باشد :
خدا با شما است اگر نماز بخوانید و . . . ، در این صورت خداوند گناهان شما
را می‌بخشاید ، و . . .
سوره مائدة آیه 13
متن آیه :
فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ
قَاسِیَةً یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَنَسُواْ حَظّاً
مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِ وَلاَ تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىَ خَآئِنَةٍ
مِّنْهُمْ إِلاَّ قَلِیلاً مِّنْهُمُ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ إِنَّ
اللّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ
ترجمه :
امّا به سبب
پیمان‌شکنی ایشان ، آنان را نفرین کردیم و از رحمت خود محروم داشتیم و
دلهایشان را سخت نمودیم ( به گونه‌ای که دلیل و اندرز بدان راه نمی‌یافت ) .
آنان سخنان را تحریف و بخش فراوانی از آنچه ( در تورات بود و ) بدیشان
تذکّر داده شده بود ، ترک کردند . ( این خوی پلید هنوز هم در چنین قومی
وجود دارد و تو ) همیشه می‌توانی خیانتی ( تازه ) از آنان ببینی ، مگر عدّه
کمی از ایشان ( که به تو ایمان آورده‌اند و خیانت‌پیشه نیستند ) . پس از
آنان درگذر و ( بدسگالیها و دوروئیهایشان را ) نادیده بگیر ، که خداوند
نیکوکاران را دوست می‌دارد .
توضیحات :
« قَاسِیَةً »
: سخت . سنگین . « الکَلِمَ » : اسم جنس جمعی کلمه ، سخنان . «
یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ » : سخنان را از موارد خود منحرف
می‌سازند و مطالب را دگرگون می‌سازند ( نگا : بقره / 75 و 79 ، و آل‌عمران /
78 ) . « خَآئِنَةٍ » : خیانت . « إِصْفَحْ » : صرف نظر کن . از مؤاخذه
چشم‌پوشی کن ( نگا : بقره / 109 ) .
سوره مائدة آیه 14
متن آیه :
وَمِنَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى أَخَذْنَا مِیثَاقَهُمْ
فَنَسُواْ حَظّاً مِّمَّا ذُکِّرُواْ بِهِ فَأَغْرَیْنَا بَیْنَهُمُ
الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَسَوْفَ
یُنَبِّئُهُمُ اللّهُ بِمَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ
ترجمه :
و
از کسانی که می‌گویند : ما مسیحی هستیم ( و ادّعا دارند که یاران مسیح
می‌باشند نیز ) پیمان گرفتیم ( که به انجیل عمل کنند و خدای را به یگانگی
بستایند و محمّد را پیغمبر واپسین بدانند ) امّا آنان قسمت قابل ملاحظه‌ای
از آنچه بدانان تذکّر داده شده بود به دست فراموشی سپردند ؛ لذا به پاداش
آن تا دامنه قیامت ، میان ( گروههای مختلف ) ایشان کینه و دشمنی افکندیم ( و
تا روز رستاخیز پیوسته فرقه‌های مسیحی همدیگر را کافر و ملعون می‌نامند و
یکدیگر را دشمن می‌دارند ) و خداوند ( در آن روز ) ایشان را از آنچه
کرده‌اند آگاه خواهد ساخت ( و پاداش اعمالشان را خواهد داد ) .
توضیحات :
« أَغْرَیْنَا » : افکندیم . به راه انداختیم . « الْبَغْضَآءَ » : کینه‌توزی شدید . « یُنَبِّئُهُمْ » : باخبرشان می‌سازد .
سوره مائدة آیه 15
متن آیه :
یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ
کَثِیراً مِّمَّا کُنتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ
قَدْ جَاءکُم مِّنَ اللّهِ نُورٌ وَکِتَابٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
ای
اهل کتاب ! پیغمبر ما ( محمّد ) به سوی شما آمده است . بسیاری از چیزهائی
را برایتان روشن می‌سازد که از کتاب ( تورات و انجیل ) پنهان نموده‌اید ، و
از بسیاری از چیزها ( و مطالبی که پنهان ساخته‌اید و فعلاً مورد نیاز نیست
) صرف نظر می‌نماید . از سوی خدا نوری ( که پیغمبر است و بینشها را روشنی
می‌بخشد ) و کتاب روشنگری ( که قرآن است و هدایت‌بخش مردمان است ) به پیش
شما آمده است .
توضیحات :
« یَعْفُو » : چشم‌پوشی
میکند . در رسم‌الخطّ قرآنی الف زائدی در آخر دارد . « نُورٌ » : مراد
پیغمبر است که بصیرتها را روشن می‌سازد ( نگا : نساء / 174 ) یا مراد قرآن
است و عطف ( کِتَابٌ ) بر ( نُورٌ ) عطفِ تفسیر است ( نگا : تغابن / 8 ) . «
مُبِینٌ » : روشن . روشنگر . قرآن خود روشن است و روشنگر چیزهائی است که
مردمان برای رسیدن به هدایت ، بدانها نیازمندند .
سوره مائدة آیه 16
متن آیه :
یَهْدِی بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ
وَیُخْرِجُهُم مِّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیَهْدِیهِمْ
إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ
ترجمه :
خداوند با آن (
کتاب ) کسانی را به راههای امن و امان ( از ترس و هراس دنیا و آخرت )
هدایت میکند که جویای خوشنودی او باشند ، و با مشیّت و فرمان خود ، آنان
را از تاریکیهای ( کفر و جهل ) بیرون می‌آورد و به سوی نور ( ایمان و علم )
می‌برد ، و ایشان را به راه راست رهنمود می‌شود .
توضیحات :
«
رِضْوَانَهُ » : خوشنودی کامل خود . « سُبُلَ السَّلامِ » : راههای امن و
امان . راه نجات . « بِإِذْنِهِ » : برابر خواست و فرمان خود .
سوره مائدة آیه 17
متن آیه :
لَّقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَآلُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ
مَرْیَمَ قُلْ فَمَن یَمْلِکُ مِنَ اللّهِ شَیْئاً إِنْ أَرَادَ أَن
یُهْلِکَ الْمَسِیحَ ابْنَ مَرْیَمَ وَأُمَّهُ وَمَن فِی الأَرْضِ جَمِیعاً
وَلِلّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا یَخْلُقُ مَا
یَشَاءُ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
ترجمه :
به
طور مسلم ، کسانی که می‌گویند : خدا ، مسیح پسر مریم است ! کافرند . بگو :
اگر خداوند بخواهد مسیحِ پسرِ مریم و مادر او و همه کسانی را که در روی
زمین هستند هلاک کند ، چه کسی می‌تواند ( کوچکترین ) کاری بکند ( و جلو دست
خدا را بگیرد ) ؟ از آن خدا است آنچه در آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو
است . هر چه بخواهد می‌آفریند ؛ و خدا بر هر چیزی توانا است .
توضیحات :
« فَمَن یَمْلِکُ مِنَ اللهِ شَیْئاً » : چه کسی می‌تواند در مقابل خدا کاری بکند ؟
سوره مائدة آیه 18
متن آیه :
وَقَالَتِ الْیَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاء اللّهِ
وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنُوبِکُم بَلْ أَنتُم بَشَرٌ
مِّمَّنْ خَلَقَ یَغْفِرُ لِمَن یَشَاءُ وَیُعَذِّبُ مَن یَشَاءُ وَلِلّهِ
مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ
ترجمه :
یهودیان
و مسیحیان می‌گویند : ما پسران و عزیزان خدائیم ! بگو : پس چرا شما را در
برابر گناهانتان عذاب می‌دهد ؟ بلکه شما انسانهائی همچون سائر انسانهائی
هستید که خدا آنان را آفریده است . خداوند هر که را بخواهد عذاب می‌دهد . و
سلطنت آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است ، متعلّق به خدا است ( و
همه‌چیز از آن او است ) و برگشت ( همگان ) به سوی او است ( و به حساب و
کتاب هرکسی رسیدگی میکند ) .
توضیحات :
« الْمَصِیرُ » : سرانجام کار . برگشت .
سوره مائدة آیه 19
متن آیه :
یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ عَلَى
فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ أَن تَقُولُواْ مَا جَاءنَا مِن بَشِیرٍ وَلاَ
نَذِیرٍ فَقَدْ جَاءکُم بَشِیرٌ وَنَذِیرٌ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ
قَدِیرٌ
ترجمه :
ای اهل کتاب ! پیغمبر ما ( محمّد )
به سوی شما آمده است و به دنبال انقطاع مدّت زمانی که میان پیغمبران بوده
است ، ( حقائق را دیگرباره ) بیان میکند ، تا این که ( در روز رستاخیز )
نگوئید : مژده‌دهنده و بیم‌دهنده‌ای ( از پیغمبران ) به سوی ما نیامده است (
تا فرمان خدا را به ما برسانند . هم اینک پیغمبر ) مژده‌دهنده و
بیم‌دهنده‌ای ( محمّد نام ) به سوی شما آمده است ( و عذری برای شما نمانده
است ) . و خداوند بر همه چیز توانا است .
توضیحات :
«
عَلَیا فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ » : مدّت زمانی که میان ارسال پیغمبران
فاصله افتاده است . « فَتْرَةٍ » : مدّت انقطاع نبوّت پیغمبری تا پیغمبری
دیگر .
سوره مائدة آیه 20
متن آیه :
وَإِذْ
قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ اذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ
إِذْ جَعَلَ فِیکُمْ أَنبِیَاء وَجَعَلَکُم مُّلُوکاً وَآتَاکُم مَّا لَمْ
یُؤْتِ أَحَداً مِّن الْعَالَمِینَ
ترجمه :
( به
یاد آورید ) هنگامی را که موسی به قوم خود گفت : ای قوم من ! نعمت خدا را
بر خود متذکّر شوید ، و زمانی را به یاد آورید که خداوند پیغمبرانی در میان
شما برانگیخت و شاهانی از شما به سلطنت رسانید ( و در واقع همه شما را با
رهائی از ظلم و ستم فرعون و فرعونیان و بخشیدن دارائی و آزادی ، شاهِ خانه
خود گردانید ) ، و به شما آن داد که به کس دیگری از جهانیان نداده است .
توضیحات :
«
جَعَلَکُم مُّلُوکاً » : شما را شاه نمود . یعنی به سبب کثرت شاهان ، گوئی
همه شما را شاه گردانده است . یا این که مراد رسیدن بنی‌اسرائیل به حرّیّت
و ثروت و رفاه نسبی است ، و استعمال شاه جنبه مَثَل دارد ، همان گونه که
درباره شخص دارا و بی‌نیازی می‌گوئیم : فلانی شاهِ زمان خود است ( نگا :
غافر / 29 ) .
سوره مائدة آیه 21
متن آیه :
یَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ
وَلاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِکُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِینَ
ترجمه :
ای
قوم من ! به سرزمین مقدّسی وارد شوید که خداوند دخول بدانجا را برای شما
مقدّر کرده است ، و ( در برابر دشمنِ سرسختی که در آنجا بسر می‌برد پای به
فرار نگذارید و ) پشت مکنید ، تا زیانکارانه برنگردید ( و یاری و خوشنودی
خدا را از دست ندهید ) .
توضیحات :
« الأرْضَ
الْمُقَدَّسَةَ » : سرزمین مقدّس که از عریش تا فرات را دربر دارد . آنجا
را سرزمین پاک از آن نظر می‌گویند که انبیاء بیشماری در آن مبعوث شده‌اند و
از لوث بت‌پرستی زدوده شده است . « کَتَبَ اللهُ لَکُمْ » : خداوند مقدّر
کرده است که اگر مطیع فرمان او باشید ، بدانجا وارد می‌شوید و سکونت
می‌کنید .
سوره مائدة آیه 22
متن آیه :
قَالُوا یَا مُوسَى إِنَّ فِیهَا قَوْماً جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن
نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن یَخْرُجُواْ مِنْهَا
فَإِنَّا دَاخِلُونَ
ترجمه :
گفتند : ای موسی ! در
آنجا قوم زورمند و قلدری زندگی میکنند و ما هرگز بدانجا وارد نمی‌شویم
مادام که آنان از آنجا بیرون نروند . در صورتی که آنان از آن سرزمین بیرون
رفتند ، ما بدانجا خواهیم رفت .
توضیحات :
« جَبَّارِینَ » : جمع جبّار ، زورمندِ بلند بالا و سرکش . قلدرِ قوی‌هیکل .
سوره مائدة آیه 23
متن آیه :
قَالَ رَجُلاَنِ مِنَ الَّذِینَ یَخَافُونَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِمَا
ادْخُلُواْ عَلَیْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّکُمْ
غَالِبُونَ وَعَلَى اللّهِ فَتَوَکَّلُواْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
دو
نفر ( سردار ) از مردان خداترس که خداوند بدیشان نعمت ( عقل و ایمان و
شهامت ) داده بود ، گفتند : شما ( از قیافه درشت این مردمان نترسید و
ناگهانی یورش برید و ) از دروازه بر آنان وارد شوید . اگر وارد دروازه شوید
( به سبب دل ضعیفی که دارند ) شما پیروز خواهید شد . اگر مؤمن هستید ، بر
خدا توکّل کنید .
توضیحات :
. . .
سوره مائدة آیه 24
متن آیه :
قَالُواْ یَا مُوسَى إِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا أَبَداً مَّا دَامُواْ
فِیهَا فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَاتِلا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ
ترجمه :
گفتند
: ای موسی ! ما هرگز بدان سرزمین مقدّس پای نمی‌نهیم مادام که آنان در
آنجا بسر برند . پس ( دست از سر ما بردار و ) تو و پروردگارت بروید و ( با
آن زورمندان قوی هیکل ) بجنگید ؛ ما در اینجا نشسته‌ایم ( و منتظر پیروزی
شما هستیم ! ) .
توضیحات :
« قَاعِدُونَ » : نشستگان .
سوره مائدة آیه 25
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلاَّ نَفْسِی وَأَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنَا وَبَیْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ
ترجمه :
(
بدین هنگام موسی رو به درگاه کردگار کرد و عاجزانه ) گفت : پروردگارا ! من
تنها اختیار خود و برادرم ( هارون ) را دارم ؛ میان من و این قوم
ستم‌پیشه ، ( با عدالت خداوندی خود ) داوری کن ( و حساب ما را از حساب
ایشان جدا فرما ، و ما را به عذاب آنان گرفتار منما ) .
توضیحات :
«
فَافْرُقْ بَیْنَنَا » : میان ما فرق بگذار و حساب ما را از یکدیگر جدا
بدار . ما را از همدیگر دور بدار و میان ما و ایشان فاصله بینداز . میان ما
و ایشان داوری کن .
سوره مائدة آیه 26
متن آیه :
قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ
فِی الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ
ترجمه :
(
خدا به موسی ) گفت : این سرزمین تا چهل سال بر آنان ممنوع است ( و بدان
پای نخواهند گذاشت ، و ) در سرزمین ( خشک بیابان ) سرگردان ( بدین سو و آن
سو ) می‌گردند ( و راه به جائی نمی‌برند ) و بر قوم ستم‌پیشه و نافرمان
غمگین مباش .
توضیحات :
« یَتِیهُونَ » : راه گم میکنند . سرگردان می‌مانند . « فَلا تَأْسَ » : غم مخور . غمگین مباش . از ماده ( أسی ) است .
سوره مائدة آیه 27
متن آیه :
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا
قُرْبَاناً فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ
قَالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ
الْمُتَّقِینَ
ترجمه :
داستان دو پسر آدم ( قابیل و
هابیل ) را چنان که هست برای یهودیان و دیگر مردمان بخوان ( تا بدانند
عاقبت گناهکاری و سرانجام پرهیزگاری چیست ) . زمانی که هر کدام عملی را
برای تقرّب ( به خدا ) انجام دادند . امّا از یکی ( که مخلص بود و هابیل
نام داشت ) پذیرفته شد ، ولی از دیگری ( که مخلص نبود و قابیل نام داشت )
پذیرفته نشد . ( قابیل به هابیل ) گفت : بیگمان تو را خواهم کشت ! (
هابیل بدو ) گفت : ( من چه گناهی دارم ) خدا ( کار را ) تنها از
پرهیزگاران می‌پذیرد ! .
توضیحات :
« نَبَأَ » : خبر
. « بِالْحَقِّ » : متلبّس به حق و حقیقت . این واژه می‌تواند صفت مصدر
محذوف ( تِلاوَة ) ، یا حال فاعل فعل ( أُتْلُ ) ، و یا حال مفعول ( نَبَأَ
) باشد . یعنی ؛ خواندن راستین ، یا تو که بر حقی ، و یا خبری که راست
است و با واقعیّت وفق دارد ( نگا : اسراء / 105 ) . « قرباناً » : چیزی که
بدان وسیله می‌توان به خدا نزدیک شد ؛ از قبیل حیوان قربانی و غیره ( نگا :
آل عمران / 183 ) . مصدر است و مفرد و تثنیه و جمع و مذکّر و مؤنّث در آن
یکسان است .
سوره مائدة آیه 28
متن آیه :
لَئِن بَسَطتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنِی مَا أَنَاْ بِبَاسِطٍ یَدِیَ
إِلَیْکَ لَأَقْتُلَکَ إِنِّی أَخَافُ اللّهَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
اگر
تو برای کشتن من دست دراز کنی ، من دست به سوی تو دراز نمی‌کنم تا تو را
بکشم . آخر من از خدا ( یعنی ) پروردگار جهانیان می‌ترسم .
توضیحات :
« بَسَطتَّ » : گشودی . دراز کردی .
سوره مائدة آیه 29
متن آیه :
إِنِّی أُرِیدُ أَن تَبُوءَ بِإِثْمِی وَإِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِکَ جَزَاء الظَّالِمِینَ
ترجمه :
من
می‌خواهم با ( کوله‌بار ) گناه من و گناه خود ( در روز رستاخیز به سوی
پروردگار ) برگردی و از دوزخیان باشی ، و این سزای ( عادلانه خدا برای )
ستمگران است .
توضیحات :
« تَبُوأَ » : برگردی . « تَبُوأَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ » : مراد این است که گناه کشتن مرا بر گناهان اصلی خود بیفزائی .
سوره مائدة آیه 30
متن آیه :
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِینَ
ترجمه :
پس
نفس ( سرکش ) او تدریجاً کشتن برادرش را در نظرش آراست و او را مصمم به
کشتن کرد ، و ( عاقبت به ندای وجدان گوش فرا نداد و ) او را کشت ! و از
زیانکاران شد ( و هم ایمان خود را و هم برادرش را از دست داد ) .
توضیحات :
« فَطَوَّعَتْ » : کم‌کم بیاراست و سهل و ساده جلوه داد .
سوره مائدة آیه 31
متن آیه :
فَبَعَثَ اللّهُ غُرَاباً یَبْحَثُ فِی الأَرْضِ لِیُرِیَهُ کَیْفَ
یُوَارِی سَوْءةَ أَخِیهِ قَالَ یَا وَیْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ
مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِیَ سَوْءةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ
النَّادِمِینَ
ترجمه :
( بعد از کشتن ، نمی‌دانست
جسد او را چه کار کند ) پس خداوند زاغی را فرستاد ( که زاغ دیگری را کشته
بود ) تا زمین را بکاود و بدو نشان دهد چگونه جسد برادرش را دفن کند . (
هنگامی که دید که آن زاغ چگونه زاغِ مرده را در گودالی که کند پنهان کرد )
گفت : وای بر من ! آیا من نمی‌توانم مثل این کلاغ باشم و جسد برادرم را دفن
کنم ؟ ! پس ( سرانجام از ترس رسوائی و بر اثر فشار وجدان ، از کرده خود
پشیمان شد و ) از زمره افراد پشیمان گردید .
توضیحات :
«
یَبْحَثُ » : جستجو و تکاپو میکند . « یُوَارِی » : پنهان میکند و مخفی
می‌دارد . « سَوْأَةَ » : عورت . در اینجا مراد جسد انسان بعد از مرگ است .
« یَا وَیْلَتَیا » : وای بر من ! دردا و حسرتا ! . « فَأَصْبَحَ مِنَ
النَّادِمِینَ » : مراد این که پشیمان گردید ، امّا پشیمانی او به خاطر
ترسِ از خدا و ندامتِ بر کار زشت نبود تا توبه بشمار آید ؛ بلکه پشیمانی او
بدان خاطر بود که سرزنش پدر و مادر و احتمالاً برادران را پیش چشم می‌داشت
، و این که تا آنجا درمانده است که نمی‌تواند جسد برادر خود را دفن و او
را از دیده دیگران پنهان دارد .
سوره مائدة آیه 32
متن آیه :
مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ کَتَبْنَا عَلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَن
قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الأَرْضِ فَکَأَنَّمَا
قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ
جَمِیعاً وَلَقَدْ جَاءتْهُمْ رُسُلُنَا بِالبَیِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ
کَثِیراً مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِکَ فِی الأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
ترجمه :
به
همین جهت بر بنی‌اسرائیل مقرّر داشتیم که ( متجاوز کشته شود . چرا که )
هرکس انسانی را بدون ارتکاب قتل ، یا فساد در زمین بکشد ، چنان است که گوئی
همه انسانها را کشته است ، و هرکس انسانی را از مرگ رهائی بخشد ، چنان است
که گوئی همه مردم را زنده کرده است ؛ ( زیرا فرد نماینده جمع و عضوی از
اعضاء جامعه است ) . و پیغمبران ما همراه با معجزات آشکار و آیات روشن به
پیش ایشان آمدند و امّا بسیاری از آنان ( احکام خدا را نادیده گرفتند و )
پس از آن در روی زمین راه اسراف ( در قتل و جنایت ) پیش گرفتند .
توضیحات :
«
مِنْ أَجْلِ ذلِکَ » : بدان خاطر . به خاطر حادثه هابیل و قابیل . « مَن
قَتَلَ نَفْساً . . . وَ مَنْ أَحْیَاهَا » : مراد این است که بدی در حق
کسی ، بدی در حق جامعه است . و نیکی در حق کسی ، نیکی در حق جامعه است . و .
. .
سوره مائدة آیه 33
متن آیه :
إِنَّمَا
جَزَاء الَّذِینَ یُحَارِبُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی
الأَرْضِ فَسَاداً أَن یُقَتَّلُواْ أَوْ یُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ
أَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ یُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ
ذَلِکَ لَهُمْ خِزْیٌ فِی الدُّنْیَا وَلَهُمْ فِی الآخِرَةِ عَذَابٌ
عَظِیمٌ
ترجمه :
کیفر کسانی که ( بر حکومت اسلامی
می‌شورند و بر احکام شریعت می‌تازند و بدین‌وسیله ) با خدا و پیغمبرش
می‌جنگند ، و در روی زمین ( با تهدید امنیّت مردم و سلب حقوق انسانها ،
مثلاً از راه راهزنی و غارت کاروانها ) دست به فساد می‌زنند ، این است که (
در برابر کشتن مردم ) کشته شوند ، یا ( در برابر کشتن مردم و غصب اموال )
به دار زده شوند ، یا ( در برابر راهزنی و غصب اموال ، تنها ) دست و پای
آنان در جهت عکس یکدیگر بریده شود ، و یا این که ( در برابر قطع طریق و
تهدید ، تنها ) از جائی به جائی تبعید گردند و یا زندانی شوند . این رسوائی
آنان در دنیا است ، و برای ایشان در آخرت مجازات بزرگی است .
توضیحات :
«
یُحَارِبُونَ » : می‌جنگند . « فَسَاداً » : حال است و به جای (
مُفْسِدِینَ ) به کار رفته است و یا این که مفعولٌ‌له است . « یُصَلَّبُوا »
: به دار زده شوند . « مِنْ خِلافٍ » : عکس یکدیگر ؛ یعنی دست راست و پای
چپ ، و اگر جنایت تکرار شد ، دست چپ و پای راستِ باقیمانده . « یُنفَوْا » :
تبعید شوند . زندانی شوند . « خِزْیٌ » : خواری . رسوائی .
سوره مائدة آیه 34
متن آیه :
إِلاَّ الَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَیْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
ترجمه :
مگر
کسانی ( از این محاربین با حکومت اسلامی و راهزنان و مفسدانی ) که پیش از
دست‌یافتن شما بر آنان از کرده خود پشیمان شوند و توبه کنند ( که مجازات
مذکور یزدان از آنان سلب ، ولی حقوق مردمان به جای خود باقی می‌ماند ) . چه
بدانید که خداوند دارای مغفرت و رحمت فراوان است ( و توبه‌کاران را
می‌بخشد و بدیشان رحم میکند ) .
توضیحات :
« مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُوا عَلَیْهِمْ » : پیش از این که بر آنان چیره شوید و دسترسی پیدا کنید .
سوره مائدة آیه 35
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ
الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! از خدا بترسید ( و از اوامر او اطاعت کنید و از نواهی او اجتناب
ورزید ) و برای تقرّب به خدا وسیله بجوئید ( که عبارت از طاعت و عبادت و
اعمال شایسته و بایسته است ) ، و در راه او جهاد کنید تا این که رستگار
شوید .
توضیحات :
« إِبْتَغُوا » : بطلبید . « الْوَسیلَةَ » : وسیله ، هر نوع عمل صالحی است که موجب رضایت خدا و تقرّب بدو می‌گردد .
سوره مائدة آیه 36
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِی الأَرْضِ جَمِیعاً
وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِیَفْتَدُواْ بِهِ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ
مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ
ترجمه :
بیگمان
اگر همه آنچه در زمین است و همانند آن ، مال کافران باشد و ( یکایک آنان
در آخرت ) آن را برای نجات خود از عذاب روز قیامت بپردازند و بخواهند
خویشتن را بدان بازخرید کنند ، از ایشان پذیرفته نمی‌گردد ( و راهی برای
نجاتشان وجود ندارد و ) دارای عذاب دردناکی می‌باشند .
توضیحات :
« لِیَفْتَدُوا بِهِ » : تا آن را فدیه خود کنند . خویشتن را با دادن آن رها کنند .
سوره مائدة آیه 37
متن آیه :
یُرِیدُونَ أَن یَخْرُجُواْ مِنَ النَّارِ وَمَا هُم بِخَارِجِینَ مِنْهَا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیمٌ
ترجمه :
آنان پیوسته می‌خواهند از آتش دوزخ بیرون بیایند ، ولی ایشان نمی‌توانند از آن بیرون بیایند ، و دارای عذاب دائم و مستمرّند .
توضیحات :
« مُقِیمٌ » : دائم . ناگسستنی .
سوره مائدة آیه 38
متن آیه :
وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَیْدِیَهُمَا جَزَاء بِمَا کَسَبَا نَکَالاً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ
ترجمه :
دست
مرد دزد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده‌اند به عنوان یک مجازات
الهی قطع کنید ، و خداوند ( بر کار خود ) چیره و ( در قانونگذاری خویش )
حکیم است ( و برای هر جنایتی عقوبت مناسبی وضع میکند تا مانع پخش آن گردد )
.
توضیحات :
« جَزَآءً » : مفعولٌ‌له است . «
نَکَالاً » : عقوبت . مجازات . بدل از ( جَزَآءً ) یا مفعولٌ‌له است .
یادآوری : برای قطع دست دزد شرائطی است . از جمله : دزدی برابر نقشه قبلی و
با پیروی از امیال نفسانی باشد و کالا اهمّیّت داشته و در انبار یا جای
محکمی گذاشته شده باشد ، و قحطی و فقر و فاقه انگیزه دزدی نبوده باشد .
سوره مائدة آیه 39
متن آیه :
فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
ترجمه :
امّا
کسی که پس از ارتکاب ستم ( دزدی ) پشیمان شود و ( از دزدی ) توبه کند و (
با انجام اعمال نیکو و پس‌دادن اموال مسروقه یا قیمت آنها ) به اصلاح ( حال
خود ) پردازد ، خداوند توبه او را می‌پذیرد ، بیگمان خداوند بس آمرزنده و
مهربان است .
توضیحات :
. . .
سوره مائدة آیه 40
متن آیه :
أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ
یُعَذِّبُ مَن یَشَاءُ وَیَغْفِرُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ
شَیْءٍ قَدِیرٌ
ترجمه :
مگر نمی‌دانی که سلطنت
آسمانها و زمین ( و هر چه در آنها است ) از آن او است ؟ هرکس را بخواهد (
برابر حکمت و قدرت خود ) مجازات میکند ، و هرکس را بخواهد ( برابر حکمت و
رحمت خود ) می‌بخشد . و خدا بر هر چیزی توانا است .
توضیحات :
« أَلَمْ تَعْلَمْ » : مگر ای مخاطب مکلّف ندانسته‌ای و اطّلاع کامل نداری ؟ . « مُلْکُ » : فرمانروائی . مملکت .
سوره مائدة آیه 41
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ لاَ یَحْزُنکَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی
الْکُفْرِ مِنَ الَّذِینَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن
قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِینَ هِادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ
سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِینَ لَمْ یَأْتُوکَ یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِن
بَعْدِ مَوَاضِعِهِ یَقُولُونَ إِنْ أُوتِیتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِن
لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَمَن یُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن
تَمْلِکَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَیْئاً أُوْلَئِکَ الَّذِینَ لَمْ یُرِدِ
اللّهُ أَن یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَلَهُمْ
فِی الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ
ترجمه :
ای پیغمبر !
مایه اندوه تو نشود ( کار کافرانی که ) در کفر بر یکدیگر سبقت می‌گیرند .
کسانی ( از منافقان گول‌خورده‌ای ) که به زبان می‌گویند مؤمن هستیم ، ولی
از دل مؤمن نمی‌باشند ( و گفتارشان با کردارشان و بیرونشان با درونشان
همخوانی ندارد ) ، و کسانی که خویشتن را یهودی می‌دانند و پیوسته گوش به
دروغ فرا می‌دارند ( و اکاذیب و اباطیل اَحبار را باور می‌نمایند و سخنان
یاوه ) گروه دیگری ( از خود ) را می‌پذیرند که ( به سبب کبر و غرور و بغض و
حسد ) به پیش تو نمی‌آیند و سخنان ( آسمانی تورات ) را از جاهای خود به
دور و تحریف میکنند ( و به پیروان خود ) می‌گویند : اگر این ( چیزهائی را
که ما می‌گوئیم ، توسّط محمّد ) به شما گفته شد ، آن را بپذیرید ، و اگر
چنین به شما گفته نشد ( از پذیرش هرگونه سخن دیگری ) خویشتن را برحذر دارید
. اگر خداوند ( بر اثر گناهان پی در پی ) بلای کسی را بخواهد ، تو
نمی‌توانی اصلاً برای او کاری بکنی . آنان کسانیند که ( در ضلال و عناد
اسراف کرده‌اند و ) خداوند نمی‌خواهد دلهایشان را ( از کثافت کفر و شرک )
پاک گرداند . بهره ایشان در دنیا خواری و رسوائی ، و در آخرت عذاب بزرگی
است .
توضیحات :
« یُسَارِعُونَ » : بر همدیگر سرعت و
سبقت می‌گیرند . « سَمَّاعُونَ » : شنوندگان . پذیرندگان . « سَمَّاعُونَ
لِلْکَذِبِ » : گوش به دروغ فرا می‌دارند و آن را می‌پذیرند . برای
دروغ‌پردازی و یاوه‌سرائی و تکذیب حقائق ، گوش به دروغ فرا می‌دارند و آن
را می‌پذیرند . برای دروغ‌پردازی و یاوه‌سرائی و تکذیب حقائق ، گوش به سخن
فرا می‌دارند . « سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ ءَاخَرِینَ » : سخنان کسان دیگری را
می‌شنوند و می‌پذیرند . برای کسان دیگری گوش به سخن فرا می‌دارند ، یعنی
جاسوس دیگرانند و شنیدنیهای خود را به سمع آنان می‌رسانند . « فِتْنَة » :
بلا و محنت . ضلالت .
سوره مائدة آیه 42
متن آیه :
سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ أَکَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوکَ فَاحْکُم
بَیْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن
یَضُرُّوکَ شَیْئاً وَإِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُم بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ
اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ
ترجمه :
آنان بسی
دروغ را می‌شنوند و می‌پذیرند ، و بسیار مال حرام را می‌خورند . اگر ایشان
نزد تو آمدند ( و داوری از تو خواستند ) در میانشان داوری کن یا از ایشان
روی بگردان و ( کاری به داوری آنان نداشته باش و مترس که ) اگر از آنان روی
بگردانی ، هیچ زیانی نمی‌توانند به تو برسانند . ولی اگر در میانشان داوری
کردی ، دادگرانه داوری کن . ( چرا که ) بیگمان خداوند دادگران را دوست
می‌دارد .
توضیحات :
« أَکَّالُونَ » : بسیارخورندگان . « سُحْت » : مال حرام . « الْقِسْطِ » : عدل و داد . « الْمُقْسِطِینَ » : دادگران .
سوره مائدة آیه 43
متن آیه :
وَکَیْفَ یُحَکِّمُونَکَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاةُ فِیهَا حُکْمُ اللّهِ
ثُمَّ یَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِکَ وَمَا أُوْلَئِکَ بِالْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
شگفتا
چگونه تو را به داوری می‌خوانند ، در حالی که تورات دارند و حکم خدا در آن
( به ویژه درباره زنا به روشنی ) آمده است ؟ ( وانگهی ) پس از داوری ،
پشت میکنند و ( از حکم تو ) روی می‌گردانند ! ( چرا که آن را هرچند موافق
با حکم کتابشان می‌دانند ، موافق با خواست دلشان نمی‌یابند ! ) و آنان
مؤمن نیستند ( و حق را باور نمی‌دارند ) .
توضیحات :
« کَیْفَ یُحَکِّمُونَکَ » : چگونه شما را به داوری می‌طلبند ؟ !
سوره مائدة آیه 44
متن آیه :
إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِیهَا هُدًى وَنُورٌ یَحْکُمُ بِهَا
النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ
وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن کِتَابِ
اللّهِ وَکَانُواْ عَلَیْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ
وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآیَاتِی ثَمَناً قَلِیلاً وَمَن لَّمْ
یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ
ترجمه :
ما
تورات را ( بر موسی ) نازل کردیم که در آن رهنمودی ( به سوی حق ) و نوری (
زداینده تاریکیهای جهل و نادانی ، و پرتوانداز بر احکام الهی ) بود .
پیغمبرانی که تسلیم فرمان خدا بودند بدان برای یهودیان حکم می‌کردند ، و
نیز خداپرستان و دانشمندانی بدان حکم می‌کردند که امانتداران و پاسداران
کتاب خدا بودند . پس ( ای علماء یهودیان ، و شما ای مؤمنان ! ) از مردم
نهراسید و بلکه از من بهراسید ( و همچون سلف صالح خود محافظان و مراقبان
کتاب خدا و مجریان احکام آسمانی باشید ) و آیات مرا به بهای ناچیز ( دنیا ،
همچون رشوه و جاه و مقام ) نفروشید و ( بدانید که ) هرکس برابر آن چیزی
حکم نکند که خداوند نازل کرده است ( و قصد توهین به احکام الهی را داشته
باشد ) او و امثال او بیگمان کافرند .
توضیحات :
«
الرَّبَّانِیُّونَ » : خداپرستان پرهیزگار . مردان خدا . مراد پیشوایان
دینی مسیح است ( نگا : مائده / 63 ) . « الأحْبَار » : جمع حِبْر ،
فرزانگان . پیشوایان دین یهود . « بِمَا » : به سبب چیزی که . «
اسْتُحْفِظُوا » : بدانان سپرده شده بود تا در حفظ آن بکوشند و پاسش دارند .
« شُهَدَآءَ » : نگهبانان و پاسداران .
سوره مائدة آیه 45
متن آیه :
وَکَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَیْنَ
بِالْعَیْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ
بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفَّارَةٌ
لَّهُ وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِکَ هُمُ
الظَّالِمُونَ
ترجمه :
و در آن ( کتاب آسمانی ،
تورات نام ) بر آنان مقرّر داشتیم که انسان در برابر انسان ( کشته می‌شود )
و چشم در برابر چشم ( کور می‌شود ) و بینی در برابر بینی ( قطع می‌شود ) و
گوش در برابر گوش ( بریده می‌شود ) و دندان در برابر دندان ( کشیده می‌شود
) و جراحتها قصاص دارد ( و جانی بدان اندازه و به همان منوال زخمی می‌گردد
که جراحت وارد کرده است اگر مثل آن جراحات ممکن گردد و خوف جان در میان
نباشد ) . و اگر کسی آن را ببخشد ( و از قصاص صرف نظر کند ) ، این کار باعث
بخشش ( برخی از گناهان ) او می‌گردد . و کسی که بدانچه خداوند نازل کرده
است حکم نکند ( اعم از قصاص و غیره ) او و امثال او ستمگر بشمارند .
توضیحات :
« کَتَبْنَا عَلَیْهِمْ » : بر آنان واجب کردیم . « النَّفْسَ » : جان . شخص . « الْجُرُوحَ » : مفرد آن جُرْح ، زخم‌ها . جراحات .
سوره مائدة آیه 46
متن آیه :
وَقَفَّیْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعَیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقاً لِّمَا
بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَیْنَاهُ الإِنجِیلَ فِیهِ هُدًى
وَنُورٌ وَمُصَدِّقاً لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى
وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِینَ
ترجمه :
و به دنبال
آنان ( یعنی پیغمبران پیشین ) ، عیسی پسر مریم را بر راه و روش ایشان
فرستادیم که تصدیق‌کننده توراتی بود که پیش از او فرستاده شده بود ، و برای
او انجیل نازل کردیم که در آن رهنمودی ( به سوی حق ) و نوری ( زداینده
تاریکیهای جهل و نادانی ، و پرتوانداز بر احکام الهی ) بود ، و تورات را
تصدیق می‌کرد که پیش از آن نازل شده بود ، و برای پرهیزگاران راهنما و
پنددهنده بود .
توضیحات :
« قَفَّیْنا » : به دنبال
آوردیم . در پی آوردیم . « ءَاثَارِهِمْ » : گامهایشان . راه و روش ایشان .
« وَ قَفَّیْنَا عَلَیا ءَاثارِهِمْ بِعِیسَیا . . . » : به دنبال ایشان ،
عیسی را فرستادیم تا راه و روش ایشان را در پیش گیرد و همچون آنان به
ارشاد و راهنمائی پردازد . « بَیْنَ یَدَیْهِ » : پیش از آن . « هُدیً وَ
مَوْعِظَةً » : حال بوده و معطوف بر ( مصدّقاً ) هستند .
سوره مائدة آیه 47
متن آیه :
وَلْیَحْکُمْ أَهْلُ الإِنجِیلِ بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فِیهِ وَمَن لَّمْ
یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
ترجمه :
(
ما پس از نزول انجیل بر عیسی ، به طرفداران او دستور دادیم که ) باید
پیروان انجیل به چیزی ( از احکام ) حکم کنند که خدا در انجیل نازل کرده است
، و کسی که بدانچه خداوند نازل کرده است حکم نکند ، او و امثال او متمرّد (
از شریعت خدا ) هستند .
توضیحات :
« مَن لَّمْ
یَحْکُم بِمَآ أَنزَلَ اللهُ » : کسی که بدانچه خداوند نازل کرده است حکم
نکند ، اگر منکر آن باشد کافر است ، و اگر منکر نبوده و مقِرّ باشد ظالم
است ، و اگر در راه حَکمیّت دادن بدان تلاش نکند و سستی ورزد فاسق است (
نگا : تفسیر واضح ) .
سوره مائدة آیه 48
متن آیه :
وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِّمَا بَیْنَ
یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِناً عَلَیْهِ فَاحْکُم بَیْنَهُم بِمَا
أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءکَ مِنَ الْحَقِّ
لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنکُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً وَلَوْ شَاء اللّهُ
لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَکِن لِّیَبْلُوَکُمْ فِی مَا آتَاکُم
فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُکُمْ جَمِیعاً
فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ
ترجمه :
و
بر تو ( ای پیغمبر ) کتاب ( کامل و شامل قرآن ) را نازل کردیم که ( در همه
احکام و اخبار خود ) ملازم حق ، و موافق و مصدّق کتابهای پیشین ( آسمانی )
، و شاهد ( بر صحّت و سقم ) و حافظ ( اصول مسائل ) آنها است . پس ( اگر
اهل کتاب از تو داوری خواستند ) میان آنان بر طبق چیزی داوری کن که خدا بر
تو نازل کرده است ، و به خاطر پیروی از امیال و آرزوهای ایشان ، از حق و
حقیقتی که برای تو آمده است روی مگردان . ( ای مردم ! ) برای هر ملّتی از
شما راهی ( برای رسیدن به حقائق ) و برنامه‌ای ( جهت بیان احکام ) قرار
داده‌ایم . اگر خدا می‌خواست همه شما ( مردمان ) را ملّت واحدی می‌کرد ( و
بر یک روال و یک سرشت می‌سرشت ، و لذا راه و برنامه ارشادی آنان در همه
امکنه و ازمنه یکی می‌شد ) و امّا ( خدا چنین نکرد ) تا شما را در آنچه (
از شرائع ) به شما داده است بیازماید ( و فرمانبردار یزدان و سرکش از فرمان
منّان جدا و معلوم شود ) . پس ( فرصت را دریابید و ) به سوی نیکیها
بشتابید ( و به جای مشاجره در اختلافات به مسابقه در خیرات بپردازید و
بدانید که ) جملگی بازگشتتان به سوی خدا خواهد بود ، و از آنچه در آن
اختلاف می‌کرده‌اید آگاهتان خواهد کرد ( و هر یک را برابر کردار خوب یا بد
پاداش و پادافره خواهد داد ) .
توضیحات :
«
مُهَیْمِناً » : حافظ و نگهبان . گواه و دیدبان . یعنی قرآن حافظ و شاهد
کتب آسمانی پیشینیان است . نگاهدار اصول مسائل ، و شاهد بر حقائق الهی و
انحرافات و عقائد خرافی است . « شِرْعَةً » : شریعت . راه و روشی که خداوند
برای ملّتی معیّن فرموده است ( نگا : حجّ / 34 و 67 ، جاثیه / 18 ) . «
مِنْهَاجاً » : برنامه . راه و روش . عطف ( مِنْهَاجاً ) بر ( شِرْعَةً )
از قبیل عطف تفسیر است . « إسْتَبِقُوا » : مسابقه دهید . بر همدیگر پیشی
جوئید .
سوره مائدة آیه 49
متن آیه :
وَأَنِ
احْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ
وَاحْذَرْهُمْ أَن یَفْتِنُوکَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَیْکَ
فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا یُرِیدُ اللّهُ أَن یُصِیبَهُم
بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ کَثِیراً مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ
ترجمه :
و
( به تو ای پیغمبر فرمان می‌دهیم به این که ) در میان آنان طبق چیزی حکم
کن که خدا بر تو نازل کرده است ، و از امیال و آرزوهای ایشان پیروی مکن ، و
از آنان برحذر باش که ( با کذب و حق‌پوشی و خیانت و غرض‌ورزی ) تو را از
برخی چیزهائی که خدا بر تو نازل کرده است به دور و منحرف نکنند ( و احکامی
را پایمال هوی و هوس باطل خود نسازند ) . پس اگر ( از حکم خدا رویگردان
شدند و به قانون خدا ) پشت کردند ، بدان که خدا می‌خواهد به سبب پاره‌ای از
گناهانشان ایشان را دچار بلا و مصیبت سازد ( و به عذاب دنیوی ، پیش از
عذاب اخروی گرفتار کند ) . بیگمان بسیاری از مردم ( از احکام شریعت )
سرپیچی و تمرّد میکنند ( و از حدود قوانین الهی تخطّی می‌نمایند ) .
توضیحات :
«
أَن یَفْتِنُوکَ عَنْ . . . » : تو را به دور دارند از . تو را منحرف
نمایند از . « أَن یُصِیبَهُمْ » : این که آنان را دچار عذاب و بلا سازد .
سوره مائدة آیه 50
متن آیه :
أَفَحُکْمَ الْجَاهِلِیَّةِ یَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ حُکْماً لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ
ترجمه :
آیا
( آن فاسقان از پذیرش حکم تو بر طبق آنچه خدا نازل کرده است سرپیچی
میکنند و ) جویای حکم جاهلیّت ( ناشی از هوی و هوس ) هستند ؟ آیا چه کسی
برای افراد معتقد بهتر از خدا حکم میکند ؟
توضیحات :
« یَبْغُونَ » : می‌خواهند . خواستارند .
سوره مائدة آیه 51
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الْیَهُودَ
وَالنَّصَارَى أَوْلِیَاء بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ وَمَن یَتَوَلَّهُم
مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ
الظَّالِمِینَ
ترجمه :
ای مؤمنان ! یهودیان و
مسیحیان را به دوستی نگیرید ( و به طریق اوّلی آنان را به سرپرستی نپذیرید )
. ایشان برخی دوست برخی دیگرند ( و در دشمنی با شما یکسان و برابرند ) .
هرکس از شما با ایشان دوستی ورزد ( و آنان را به سرپرستی بپذیرد ) بیگمان
او از زمره ایشان بشمار است . و شکّ نیست که خداوند افراد ستمگر را ( به
سوی ایمان ) هدایت نمی‌کند .
توضیحات :
« أوْلِیَآءَ
» : جمع ولی ، دوستان . سرپرستان . « یَآ أیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لا
تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ و النَّصَارَیا أوْلِیَآءَ » : در اینجا منظور این
نیست که مسلمانان هیچ گونه رابطه تجاری و اجتماعی با یهودیان و مسیحیان
نداشته باشند . بلکه منظور این است که با آنان هم‌پیمان نگردند و محرم
اسرارشان ندانند و در برابر دشمنان خود بر دوستی آنان تکیه نکنند و هرگز
ایشان را به سرپرستی نپذیرند .
سوره مائدة آیه 52
متن آیه :
فَتَرَى الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ
یَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِیبَنَا دَآئِرَةٌ فَعَسَى اللّهُ أَن یَأْتِیَ
بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَیُصْبِحُواْ عَلَى مَا أَسَرُّواْ
فِی أَنْفُسِهِمْ نَادِمِینَ
ترجمه :
می‌بینی
کسانی که بیماری ( ضعف و شکّ و نفاق ) به دل دارند ، ( در دوستی و یاری با
یهودیان و مسیحیان ) بر یکدیگر سبقت می‌گیرند و می‌گویند : می‌ترسیم که (
روزگار برگردد و ) بلائی بر سر ما آید ( و به کمک ایشان نیازمند شویم ) .
امید است که خداوند فتح ( مکّه ) را پیش بیاورد یا از جانب خود کاری کند ( و
دشمنان اسلام را نابود و منافقان را رسوا نماید ) و این دسته از آنچه در
دل پنهان داشته‌اند ، پشیمان گردند ( و بر ضعف و شکّ و نفاق خود افسوس
خورند ) .
توضیحات :
« دَآئِرَةٌ » : مصیبت بزرگی که
چرخش زمان باعث پیدایش آن شود . حادثه و بلائی که همه را در برگیرد . «
الْفَتْحِ » : فتح مکّه . پیروزی و نصرت .
سوره مائدة آیه 53
متن آیه :
وَیَقُولُ الَّذِینَ آمَنُواْ أَهَؤُلاء الَّذِینَ أَقْسَمُواْ بِاللّهِ
جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَکُمْ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ
فَأَصْبَحُواْ خَاسِرِینَ
ترجمه :
( بدان گاه که
فتح و پیروزی فرا رسد ) مؤمنان می‌گویند : آیا اینان همان کسانی هستند که
با شدّت و با حدّت به خدا سوگند می‌خوردند و می‌گفتند : ما ( بر آئین
شمائیم و همچون شما مسلمانیم و ) با شما هستیم ! ( دروغ گفتند و )
کردارشان بیهوده و تباه گشت ( و رنجشان بر باد رفت و تلاششان هدر گردید ) و
زیانکار شدند ( و هم ایمان و هم یاری مؤمنان را از دست دادند ) .
توضیحات :
«
أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ » : با نهایت تأکید به خدا سوگند
می‌خورند . « جَهْدَ » : غایت و نهایت . حال یا مفعول مطلق است ( نگا :
بیضاوی ) . « أَیْمَان » : جمع یمین ، سوگندها . « حَبِطَتْ » : هدر رفت .
بی‌ثمر شد . « حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُوا خَاسِرِینَ » : این
جمله می‌تواند مقول قول مؤمنان ، یا بیان خداوند متعال درباره سرانجام بد
منافقان باشد .
سوره مائدة آیه 54
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَن دِینِهِ
فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ
عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی
سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللّهِ
یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! هرکس از شما از آئین خود بازگردد ( و از ایمان به کفر گراید ،
کوچکترین زیانی به خدا نمی‌رساند و در آینده ) خداوند جمعیّتی را ( به جای
ایشان بر روی زمین ) خواهد آورد که خداوند دوستشان می‌دارد و آنان هم خدا
را دوست می‌دارند . نسبت به مؤمنان نرم و فروتن بوده و در برابر کافران سخت
و نیرومندند . در راه خدا جهاد میکنند و به تلاش می‌ایستند و از سرزنش
هیچ سرزنش‌کننده‌ای ( در اطاعت از فرمان یزدان ) هراسی به خود راه نمی‌دهند
. این هم فضل خدا است ( که کسی دارای چنین اوصافی باشد ) ؛ خداوند آن را
به هرکس که بخواهد ( به خیر و خوبی نائل شود ) عطاء میکند . و خداوند
دارای فضل فراوان و ( انعام بیشمار است ، و از مستحقّان آن ) آگاه است .
توضیحات :
«
أَذِلَّةٍ » : جمع ذلیل ، مراد افراد مهربان و نرم‌خو و متواضع است . «
أَعِزَّةٍ » : جمع عزیز ، مراد افراد سختگیر و دلیر و بیباک است . واژه‌های
( أَذِلَّةٍ ) و ( أَعِزَّةٍ ) صفت کلمه ( قَوْمٍ ) می‌باشد . « لآئِمٍ » :
سرزنش کننده . « وَاسِعٌ » : دارای فضل فراوان و انعام بیکران .
سوره مائدة آیه 55
متن آیه :
إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ
یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ
ترجمه :
تنها خدا و پیغمبر او و مؤمنانی یاور و دوست شمایند که خاشعانه و خاضعانه نماز را به جای می‌آورند و زکات مال به در میکنند .
توضیحات :
«
وَ هُمْ رَاکِعُونَ » : و حال آن که آنان عبادات و تکالیف خود را فروتنانه
و از صمیم قلب انجام می‌دهند ( نگا : آل‌عمران 43 ، و ص / 24 ) . این جمله
، حال فاعل فعلهای ( یُقِیمُونَ ) و ( یُؤْتُونَ ) است ( نگا : توبه / 54 )
. و می‌تواند جمله مستأنفه نیز باشد .
سوره مائدة آیه 56
متن آیه :
وَمَن یَتَوَلَّ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
و هرکس که خدا و پیغمبر او و مؤمنان را به دوستی و یاری بپذیرد ( از زمره حزب‌الله است و ) بی‌تردید حزب‌الله پیروز است .
توضیحات :
« حِزْب » : جمعیّتی که دارای یک ایده و مرام باشند و به سوی هدف واحدی مردمان را فرا خوانند .
سوره مائدة آیه 57
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الَّذِینَ اتَّخَذُواْ
دِینَکُمْ هُزُواً وَلَعِباً مِّنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن
قَبْلِکُمْ وَالْکُفَّارَ أَوْلِیَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ إِن کُنتُم
مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
ای مؤمنان ! کسانی را از اهل
کتاب و از کافران به دوستی نگیرید که دین شما را مسخره میکنند و به بازی
می‌گیرند . از خدا بترسید ( و دشمنان آئین خود را دوست و یار خود ندانید )
اگر مؤمنان ( راستین واقعی ) هستید .
توضیحات :
«
هُزُواً » : مسخره . شوخی . اصل کلمه ( هُزُواً ) است و همزه ماقبل مضموم
به واو تبدیل شده است . « لَعِباً » : بازی . واژه‌های ( هُزُواً و لَعِباً
) مصدرند و به معنی اسم مفعول به کار رفته‌اند .
سوره مائدة آیه 58
متن آیه :
وَإِذَا نَادَیْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ اتَّخَذُوهَا هُزُواً وَلَعِباً ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْقِلُونَ
ترجمه :
آنان
هنگامی که ( اذان می‌گوئید و مردمان را ) به نماز می‌خوانید ، نماز را به
باد استهزاء می‌گیرند و بازیچه‌اش قرار می‌دهند ( و بدان می‌خندند و تمسخرش
میکنند ) . این کارشان بدان خاطر است که ایشان کسانِ نفهم و بیشعوری
هستند ( و ضلالت را از هدایت باز نمی‌شناسند و هدف و حکمت نماز را درک
نمی‌کنند ) .
توضیحات :
« إِذَا نَادَیْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ » : هنگامی که صدا به نماز برداشتید . وقتی که برای ادای نماز اذان گفتید .
سوره مائدة آیه 59
متن آیه :
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا
بِاللّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْنَا وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَأَنَّ
أَکْثَرَکُمْ فَاسِقُونَ
ترجمه :
( ای پیغمبر ! )
بگو : ای اهل کتاب ! آیا بر ما خُرده می‌گیرید ؟ ( مگر ما چه کرده‌ایم )
جز این که به خداوند و به چیزی که بر ما نازل شده و به چیزی که پیشتر ( بر
شما ) نازل شده است ایمان داریم ؟ ! ( این کار شما ناشی از عدم ایمان است
و هم بدان خاطر است که ) بیشتر شما فاسق ( و خارج از شریعت خدا ) هستند .
توضیحات :
«
هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا » : آیا این را بر ما خرده می‌گیرید و زشت
می‌دانید ؟ . « وَ أَنَّ أَکْثَرَکُمْ فَاسِقُونَ » : بیگمان بیشتر شما
شاهراه خداشناسی را ترک گفته‌اند و از حدود آئین خدا بدر رفته‌اند . این
جمله می‌تواند عطف بر ماقبل بوده و معنی چنین باشد : ما بر این باوریم که
بیشتر شما فاسق هستید . یا مستأنفه بوده و بیانگر بی‌انصافی ایشان باشد .
سوره مائدة آیه 60
متن آیه :
قُلْ هَلْ أُنَبِّئُکُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِکَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن
لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَیْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ
وَالْخَنَازِیرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِکَ شَرٌّ مَّکَاناً
وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِیلِ
ترجمه :
بگو : آیا
شما را باخبر کنم از چیزی که پاداش بدتری از آن ( چیزهائی که بر ما خرده
می‌گیرید ) در پیشگاه خدا دارد ؟ ( این کردار شما است ، شما ) کسانی که
خداوند آنان را نفرین و از رحمت خود به دور کرده است و بر ایشان خشم گرفته و
( با مسخ قلوبشان ) از آنان میمونها و خوکهائی را ساخته است ، و ( کسانی
را پدیدار نموده است که ) شیطان را پرستیده‌اند . آنان ( از هرکس دیگری )
موقعیّت و منزلتشان بدتر و از راستای راه منحرف‌تر و گمراهترند .
توضیحات :
«
مَثُوبَةً » : پاداش . استعمال پاداش به جای پادافره ، برای استهزاء است .
( مَثُوبَةً ) مصدر میمی و به معنی ثواب ، و تمییز ( بِشَرٍّ ) است . «
عَبَدَ » : پرستش کردند . استعمال آن به صورت مفرد ، با توجّه به موصول
مشترک ( مَنْ ) است . « الْقِرَدَةَ » : جمع قِرْد ، میمونها . «
الْخَنَازِیرَ » : جمع خِنْزیر ، خوکها . « جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ
الْخَنَازِیرَ » : مراد مسخ اخلاقی و معنوی است ؛ نه ظاهری و مادی ( نگا :
بقره / 65 ، و اعراف / 166 ) . جمهور علماء معتقد به مسخ ظاهری و مادی
هستند و می‌گویند که خداوند دستهای از آنان را به میمون و خوک تبدیل نموده
است و نسلی از آنان به وجود نیامده است و لذا منقرض شده‌اند . «
الطَّاغُوتَ » : هر معبودی جز خدا . اهریمن . هرکس و هرچیزی که اطاعت از آن
، مایه طغیان و دوری از راه حق شود ، چه آفریده‌ای که پرستیده شود ، و چه
فرماندهی که در شرّ و بدی از او فرمانبرداری گردد ، و چه اهریمنی باشد که
انسان را از راه به در برد .
سوره مائدة آیه 61
متن آیه :
وَإِذَا جَآؤُوکُمْ قَالُوَاْ آمَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِالْکُفْرِ
وَهُمْ قَدْ خَرَجُواْ بِهِ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا کَانُواْ یَکْتُمُونَ
ترجمه :
هنگامی
که ( منافقان ) نزد شما می‌آیند ( به دروغ ) می‌گویند : ایمان آورده‌ایم !
و حال آن که با کفر وارد و با کفر خارج می‌شوند ( و به هنگام ورود و به
هنگام خروج راستگو و مسلمان نبوده‌اند ) و خدا از آنچه ( در دل از نفاق )
پنهان میکنند ( از هر کس دیگری ) آگاه‌تر است .
توضیحات :
«
دَخَلُوا بِالْکُفْرِ » : کافرانه به پیش تو آمدند و کافرانه از پیش تو
برگشتند . حرف ( بِ ) باء ملابسه یا باء حالیّه است . همان گونه که
می‌گوئیم : « خَرَجَ زَیْدٌ بِسِلاحِهِ ، ای مُتَسَلِّحاً . . . » : زید
مسلّحانه بیرون رفت .
سوره مائدة آیه 62
متن آیه :
وَتَرَى کَثِیراً مِّنْهُمْ یُسَارِعُونَ فِی الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ
وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ
ترجمه :
بسیاری از آنان را می‌بینی که در گناهکاری و ستمکاری ، و خوردن مال حرام بر یکدیگر سبقت می‌جویند ! چه کار زشتی میکنند !
توضیحات :
« الْعُدْوَانِ » : ظلم و ستم . تعدّی و دست‌درازی . « السُّحْتَ » : مال حرام .
سوره مائدة آیه 63
متن آیه :
لَوْلاَ یَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ
الإِثْمَ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ
ترجمه :
چرا
پیشوایان مسیحی و علماء یهودی آنان را از سخنان گناه‌آلود و خوردن مال
حرام نهی نمی‌کنند و باز نمی‌دارند ؟ آنان ( هم با ترک نهی و لب فروبستن از
اندرز و ارشاد ) چه کار زشتی میکنند .
توضیحات :
«
لَوْ لا » : چرا نباید که . « الرَبَّانِیُّونَ » : پیشوایان دینی مسیحی .
« الأحْبَار » : پیشوایان دینی یهودی ( نگا : مائده / 44 ) .
سوره مائدة آیه 64
متن آیه :
وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ
وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ یَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ یُنفِقُ کَیْفَ
یَشَاءُ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیراً مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن
رَّبِّکَ طُغْیَاناً وَکُفْراً وَأَلْقَیْنَا بَیْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ
وَالْبَغْضَاء إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ کُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَاراً
لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الأَرْضِ فَسَاداً
وَاللّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ
ترجمه :
(
برخی از ) یهودیان می‌گویند : دست خدا به غل و زنجیر بسته است ! ( و بخل
او را از عطاء و بخشش به ما گسسته است ! ) . دستهایشان بسته باد ! ( و بخل
بهره ایشان ، و دستهایشان در دوزخ به زنجیر بسته باد ! ) و به سبب آنچه
می‌گویند نفرینشان باد ( و از رحمت خدا محروم و مطرود گردند ! ) . بلکه دو
دست خدا باز ( و او جواد و بخشنده است ) ، هرگونه که بخواهد ( و حکمت
خداوندی اقتضاء کند ) می‌بخشد . ( به سبب تنگ‌چشمی و کینه‌توزی ) آنچه از
سوی پروردگارت بر تو نازل می‌شود ( که آیات قرآن مجید است ) بر سرکشی و
کفرورزی بسیاری از آنان می‌افزاید . ما در میان ( طوائف مختلف ) آنان ( به
سبب انحراف عقیدتی و معیارهای غلطی که به نام خدا به آئین خود راه داده‌اند
) تا روز قیامت دشمنی و کینه‌توزی افکنده‌ایم . آنان هر زمان که آتش جنگی (
علیه پیغمبر و مؤمنان ) افروخته باشند ، خداوند آن را ( با شکست ایشان و
پیروزی پیغمبر و مؤمنان ) خاموش ساخته است . آنان به خاطر ایجاد فساد در
زمین می‌کوشند ( و با نیرنگ بازی و فتنه‌گری و جنگ‌افروزی در پخش فساد
می‌جوشند . آنان مفسدند ) و خداوند مفسدان و تباهکاران را دوست نمی‌دارد .
توضیحات :
«
مَغْلُولَةً » : بسته به غل و زنجیر . « مَبْسُوطَتَانِ » : باز .
بسته‌شدن دست کنایه از بخل ، و باز بودن آن کنایه از بخشندگی است ( نگا :
اسراء / 29 ) . « غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِمَا قَالُوا » : عبارت
دعائی است . « فَسَاداً » : مفعولٌ‌له ، یا حال و به معنی ( مُفْسِدِینَ )
است .
سوره مائدة آیه 65
متن آیه :
وَلَوْ
أَنَّ أَهْلَ الْکِتَابِ آمَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَکَفَّرْنَا عَنْهُمْ
سَیِّئَاتِهِمْ وَلأدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ
ترجمه :
و
اگر اهل کتاب ( اعم از مسیحیان و یهودیان ، به جای دشمنانگی و تباهکاری ،
به اسلام بگروند و ) ایمان بیاورند و پرهیزگاری پیشه کنند ، گناهانشان را
می‌زدائیم ( و زشتیها و پلشتیهای گذشته ایشان را می‌بخشیم ) و آنان را به
باغهای پرنعمت بهشت داخل می‌سازیم .
توضیحات :
« النَّعِیمِ » : پرناز و نعمت .
سوره مائدة آیه 66
متن آیه :
وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ
إِلَیهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأکَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ
أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا
یَعْمَلُونَ
ترجمه :
و اگر آنان به تورات و انجیل (
اصلی و دست‌نخورده ) و بدانچه که از سوی پروردگارشان ( به نام قرآن ) بر
آنان نازل شده است عمل بکنند ( و در میان خود قوانین الهی را پیاده کنند و
برپای دارند ) از بالای سر خود و از زیرپای خود ( و از هر سو ، غرق در نعمت
شده و از آسمان و زمین ) روزی خواهند خورد . ( اهل کتاب همه یکسان نیستند
) جمعی از آنان عادل و میانه‌روند ( و به اسلام می‌گروند و به محمّد ایمان
می‌آورند ) ولی بسیاری از ایشان ( نااهل و کج‌روند و ) بدترین کاری را
انجام می‌دهند .
توضیحات :
« أَقَامُوا » : پابرجا
داشتند . مراد این است که اگر تورات و انجیل را محفوظ می‌داشتند و به
محتوای آنها و قرآن عمل می‌کردند و . . . « مُقْتَصِدَةً » : معتدل و
میانه‌رو . جماعتی که راه افراط و تفریط نمی‌پویند و جز راستای راه
نمی‌جویند .
سوره مائدة آیه 67
متن آیه :
یَا
أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن
لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ
النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ
ترجمه :
ای
فرستاده ( خدا ، محمّد مصطفی ! ) هر آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده
است ( به تمام و کمال و بدون هیچ گونه خوف و هراسی ، به مردم ) برسان ( و
آنان را بدان دعوت کن ) ، و اگر چنین نکنی ، رسالت خدا را ( به مردم )
نرسانده‌ای ( و ایشان را بدان فرا نخوانده‌ای . چرا که تبلیغ جمیع اوامر و
احکام بر عهده تو است ، و کتمان جزء از جانب تو ، کتمان کلّ بشمار است ) . و
خداوند تو را از ( خطرات احتمالی کافران و اذیّت و آزار ) مردمان محفوظ
می‌دارد ( زیرا سنّت خدا بر این جاری است که باطل بر حق پیروز نمی‌شود . و )
خداوند گروه کافران ( و مشرکانی را که درصدد اذیّت و آزار تو برمی‌آیند و
می‌خواهند برابر خواست آنان دین خدا را تبلیغ کنی ، موفّق نمی‌گرداند و به
راه راست ایشان ) را هدایت نمی‌نماید .
توضیحات :
«
بَلِّغْ » : تبلیغ کن . برسان . « یَعْصِمُکَ » : محفوظ و مصونت می‌دارد . «
وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ » : اگر به تمام و کمال تبلیغ نکنی . این تهدید
خطاب به پیغمبر و به پیروی از او ، خطاب به همه علماء و مسلمانانی است که
در کار تبلیغ چه بسا سستی کنند و برخی از حقائق را به خاطر دیگران پنهان
دارند .
سوره مائدة آیه 68
متن آیه :
قُلْ
یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَیْءٍ حَتَّىَ تُقِیمُواْ
التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ
وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیراً مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ
طُغْیَاناً وَکُفْراً فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ
ترجمه :
ای
فرستاده ( خدا ، محمّد مصطفی ! ) بگو : ای اهل کتاب ! شما بر هیچ ( دین
صحیحی از ادیان آسمانی پایبند ) نخواهید بود ، مگر آن که ( ادّعا را کنار
بگذارید و عملاً احکام ) تورات و انجیل و آنچه از سوی پروردگارتان ( به نام
قرآن ) برایتان نازل شده است برپا دارید ( و در زندگی پیاده و اجرا نمائید
) . ولی ( ای پیغمبر ! بدان که ) آنچه بر تو از سوی پروردگارت نازل شده
است ، بر عصیان و طغیان و کفر و ظلم بسیاری از آنان می‌افزاید ( و این قرآن
به خاطر روح لجاجت کافران در آنان تأثیر معکوس می‌نماید ! ) . بنابراین (
آسوده خاطر باش و ) بر گروه کافران غمگین مباش .
توضیحات :
«
لَسْتُمْ عَلَیا شَیْءٍ » : شما پایبند چیزی نیستید . شما دارای عقیده و
ایمانی نیستید . « فَلا تَأْسَ » : بر عدم ایمان کافران غم مخور .
سوره مائدة آیه 69
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَالصَّابِؤُونَ
وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وعَمِلَ صَالِحاً
فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ
ترجمه :
بیگمان
کسانی از مسلمانان و یهودیان و صابئان و مسیحیان ( اهل نجات هستند و ) خوف
و هراسی ( از عذاب دوزخ در جهان جاویدان ) و غم و اندوهی ( بر عمر سپری
شده در جهان گذران ) ندارند آنان که به خدا و قیامت ایمان داشته باشند و
کار شایسته انجام دهند .
توضیحات :
« إِنَّ
الَّذِینَ ءَامَنُوا » : مسلمانان . مؤمنانی که در روزگاران گذشته به
پیغمبران ایمان آورده‌اند . « الصَّابِئُونَ » : ستاره‌پرستان .
خورشیدپرستان . آنان که از هر دینی قسمتی را برگرفته‌اند ، و . . . واژه (
الصَّابِئُونَ ) مبتدا است و خبر آن محذوف بوده و تقدیر چنین می‌شود :
إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ الَّذِینَ هَادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ
النَّصَارَیا کَذلِکَ . و یا خبر آن جمله ( مَنْ ءَامَنَ بِاللهِ وَ
الْیَوْمِ الأخِرِ ) است .
سوره مائدة آیه 70
متن آیه :
لَقَدْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَأَرْسَلْنَا إِلَیْهِمْ
رُسُلاً کُلَّمَا جَاءهُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنْفُسُهُمْ
فَرِیقاً کَذَّبُواْ وَفَرِیقاً یَقْتُلُونَ
ترجمه :
ما
از ( یهودیان ) بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم ( که احکام تورات را مراعات
دارند ، و برای تبلیغ آن به مردمان ) پیغمبرانی به سوی ایشان فرستادیم . (
امّا آنان پیمان‌شکنی کردند و ) هر زمان که پیغمبری چیزی را می‌آورد که با
هواها و هوسهای آنان سازگار نبود ، دستهای ( از پیغمبران ) را تکذیب
می‌کردند و گروهی را می‌کشتند .
توضیحات :
« مِیثَاق
» : پیمان استوار . « فَرِیقاً » : دسته . گروه . ذکر فعل ( کَذَّبُوا )
به صورت ماضی ، و فعل ( یَقْتُلُونَ ) به صورت مضارع ، بیانگر پیشه ناپاک
گذشته و حالِ بنی‌اسرائیل است .
سوره مائدة آیه 71
متن آیه :
وَحَسِبُواْ أَلاَّ تَکُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ
اللّهُ عَلَیْهِمْ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ کَثِیرٌ مِّنْهُمْ وَاللّهُ
بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
و ( بنی‌اسرائیل
) گمان بردند که آزمایشی در میان نیست ( تا مؤمنان راستین را از مؤمنان
دروغین ایشان جدا سازد ) و بلا و عذابی ( در برابر تکذیب و قتل انبیاء
گریبانگیرشان ) نخواهد بود . لذا کور شدند ( و آزمونها و شدائد گذشتگان را
نادیده گرفتند ) و کر شدند ( و سخنان حق انبیاء را نشنیدند . خداوند آنان
را دچار بلاها کرد و کسانی را بر ایشان مسلّط نمود که مزه خواری و پستی
بدانان چشاند . و لذا از کرده خود پشیمان شدند و ) آن گاه خداوند توبه
ایشان را پذیرفت ( و عزّت و کرامت بدیشان بخشید . ولی ) دوباره بسیاری از
آنان ( از راه راست منحرف و از دیدن حقائق ) کور شدند و ( از شنیدن سخنان
پیغمبران و خیرخواهان ) کر شدند . خداوند اعمال ایشان را ( دیده و )
می‌بیند ( و پاداش و پادافره آنان را می‌دهد ) .
توضیحات :
«
تَکُونَ » : به صورت تامّه به کار رفته است . « فِتْنَةٌ » : آزمایش . بلا
و عذاب . « عَمُوا » : کور شدند . « صَمُّوا » : کر شدند . « کَثِیرٌ » :
بدل از ضمیر ( و ) در ( عَمُوا وَ صَمُّوا ) است .
سوره مائدة آیه 72
متن آیه :
لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ
مَرْیَمَ وَقَالَ الْمَسِیحُ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اعْبُدُواْ اللّهَ
رَبِّی وَرَبَّکُمْ إِنَّهُ مَن یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّهُ
عَلَیهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ
أَنصَارٍ
ترجمه :
بیگمان کسانی کافرند که می‌گویند :
( خدا در عیسی حلول کرده است و ) خدا همان مسیح پسر مریم است . ( در
صورتی که خود ) عیسی گفته است : ای بنی‌اسرائیل ! خدای یگانه‌ای را بپرستید
که پروردگار من و پروردگار شما است . بیگمان هر کس انبازی برای خدا قرار
دهد ، خدا بهشت را بر او حرام کرده است ( و هرگز به بهشت گام نمی‌نهد ) و
جایگاه او آتش ( دوزخ ) است . و ستمکاران یار و یاوری ندارند ( تا ایشان را
از عذاب جهنّم برهاند ) .
توضیحات :
« اِنَّ اللهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ » : مراد وحدت مسیح با خدا ، و به عبارت دیگر ( توحید در تثلیث ! ) است .
سوره مائدة آیه 73
متن آیه :
لَّقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ وَمَا
مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ یَنتَهُواْ عَمَّا
یَقُولُونَ لَیَمَسَّنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ
ترجمه :
بیگمان
کسانی کافرند که می‌گویند : خداوند یکی از سه خدا است ! ( در صورتی که )
معبودی جز معبود یگانه وجود ندارد ( و خدا یکی بیش نیست ) و اگر از آنچه
می‌گویند دست نکشند ( و از معتقدات باطل خود برنگردند ) به کافران آنان (
که بر این اعتقاد باطل ماندگار می‌مانند ) عذاب دردناکی خواهد رسید .
توضیحات :
« إِنَّ اللهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ » : مراد تعدّد خدایان ، یعنی ( تثلیثِ در توحید ! ) است .
سوره مائدة آیه 74
متن آیه :
أَفَلاَ یَتُوبُونَ إِلَى اللّهِ وَیَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
ترجمه :
آیا
( اینان از این عقیده منحرفانه دست نمی‌کشند و ) به سوی خدا برنمی‌گردند و
از او آمرزش ( گناهان خود را ) نمی‌خواهند ؟ ! خداوند دارای مغفرت و رحمت
فراوان است ( و اگر توبه نمایند و طلب آمرزش کنند ، خداوند ایشان را
می‌بخشد و بدیشان رحم میکند ) .
توضیحات :
« أَفَلا یَتُوبُونَ ؟ » : چنین پرسشی برای توبیخ است و بیانگر تعجّب از اصرار ایشان بر کفر است .
سوره مائدة آیه 75
متن آیه :
مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ
الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کَانَا یَأْکُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ
کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ الآیَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى یُؤْفَکُونَ
ترجمه :
مسیح
پسر مریم جز پیغمبری نبود . پیش از او نیز پیغمبرانی ( چون او انسان و
برگزیده یزدان بوده‌اند و به میان مردمان روانه شده‌اند و پس از روزگاری از
دنیا ) رفته‌اند ، و مادرش نیز زن بسیار راستکار و راستگوئی بود . هم عیسی
و هم مادرش ( از آنجا که انسان بودند ) غذا می‌خوردند . بنگر که چگونه (
نشانه‌های انسانی آن دو را برمی‌شماریم و ) آیات ( خود ) را برای آنان ( که
عیسی و مادرش را خدا می‌دانند ! ) توضیح و تبیین می‌کنیم ؟ دوباره بنگر
که چگونه ایشان ( از حق با وجود این همه روشنی ) باز داشته می‌شوند ؟ !
توضیحات :
«
خَلَتْ » : آمده‌اند و رفته‌اند ( نگا : بقره / 134 ، و فاطر / 24 ) . «
صِدِّیقَةٌ » : بسیار راستکار و راستگو . زنی که احکام و شرائع خدا را
تصدیق و به کتابهای آسمانی باور داشته است ( نگا : تحریم / 12 ) . «
أَنَّیا » : چگونه . « یُؤْفَکُونَ » : بازداشته می‌شوند . منصرف گردانده
می‌شوند .
سوره مائدة آیه 76
متن آیه :
قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَمْلِکُ لَکُمْ ضَرّاً وَلاَ نَفْعاً وَاللّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
ترجمه :
بگو
: آیا جز خدا کسی و چیزی را می‌پرستید که مالک هیچ سود و زیانی برای شما
نیست ؟ و خدا شنوای ( اقوال و ) آگاه ( از اعمال شما ) است .
توضیحات :
« مِن دُونِ » : بجز . غیر از . « مَا » : چیزی . کسی . در اینجا مراد حضرت عیسی ، یا حضرت عیسی و مادرش حضرت مریم است .
سوره مائدة آیه 77
متن آیه :
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِی دِینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ
وَلاَ تَتَّبِعُواْ أَهْوَاء قَوْمٍ قَدْ ضَلُّواْ مِن قَبْلُ
وَأَضَلُّواْ کَثِیراً وَضَلُّواْ عَن سَوَاء السَّبِیلِ
ترجمه :
بگو
: ای اهل کتاب ! به ناحق در دین خود راه افراط و تفریط مپوئید و از اهواء و
امیال گروهی که پیش از این گمراه شده‌اند و بسیاری را گمراه کرده‌اند و از
راه راست منحرف گشته‌اند ، پیروی منمائید .
توضیحات :
«
لا تَغْلُوا » : غلوّ مکنید . از جمله غلوّ اهل کتاب این است که مسیحیان
عیسی و مادرش را از مرتبه پیغمبری و صِدّیقیّت به مرتبه خدائی می‌رسانند ، و
یهودیان عیسی و مادرش را حرامزاده و زناکار قلمداد می‌نمایند ! « غَیْرَ
الْحَقِّ » : به ناحق . باطل ( نگا : نساء / 171 ، و اعراف / 146 ) . واژه (
غَیْرَ الْحَقِّ ) قید وصفی و برای تأکید است و بیانگر این واقعیّت است که
غلوّ به طور کلّی نادرست و ناروا است . لفظ ( غَیْر ) می‌تواند صفت مصدر
محذوف ( غُلُوّاً ) باشد . یعنی : لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ غُلُوّاً
غَیْرَ الْحَقِّ ، أَیْ باطِلاً . و می‌تواند حال ضمیر فاعل ( و ) در ( لا
تَغْلُوا ) باشد . یعنی لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ مُجَاوِزِینَ الْحَقَّ
.
سوره مائدة آیه 78
متن آیه :
لُعِنَ
الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ
وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ذَلِکَ بِمَا عَصَوا وَّکَانُواْ یَعْتَدُونَ
ترجمه :
کافران
بنی‌اسرائیل بر زبان داود و عیسی پسر مریم لعن و نفرین شده‌اند . این بدان
خاطر بود که آنان پیوسته ( از فرمان خدا ) سرکشی می‌کردند و ( در ظلم و
فساد ) از حدّ می‌گذشتند .
توضیحات :
« کَانُوا یَعْتَدُونَ » : از حق تجاوز می‌کردند . ستمگری می‌کردند .
سوره مائدة آیه 79
متن آیه :
کَانُواْ لاَ یَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَفْعَلُونَ
ترجمه :
آنان
از اعمال زشتی که انجام می‌دادند دست نمی‌کشیدند و همدیگر را از زشتکاریها
نهی نمی‌کردند و پند نمی‌دادند . و چه کار بدی می‌کردند ! ( چرا که
دستهای مرتکب منکرات می‌شدند و گروهی هم سکوت می‌نمودند ، و بدین وسیله
همه مجرم می‌گشتند ) .
توضیحات :
« لا یَتَنَاهَوْنَ » : یکدیگر را نصیحت نمی‌نمودند و از منکرات نهی نمی‌کردند . از منکرات دست نمی‌کشیدند .
سوره مائدة آیه 80
متن آیه :
تَرَى کَثِیراً مِّنْهُمْ یَتَوَلَّوْنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَبِئْسَ
مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَن سَخِطَ اللّهُ عَلَیْهِمْ وَفِی
الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ
ترجمه :
بسیاری از آنان
را می‌بینی که کافران را به دوستی می‌پذیرند ( و با مشرکان برای نبرد با
اسلام همدست می‌شوند . با این کار زشت ) چه توشه بدی برای خود پیشاپیش ( به
آخرت ) می‌فرستند ! توشه‌ای که موجب خشم خدا و جاودانه در عذاب ( دوزخ )
ماندن است .
توضیحات :
« تَرَیا کَثِیراً مِّنْهُمْ »
: بسیاری از یهودیان و یا منافقان را می‌بینی که . « سَخِطَ » : خشمگین شد
. « أَن سَخِطَ . . . » : این عبارت ، می‌تواند مخصوص به ذمّ باشد و معنی
آن همان می‌شود که بیان شد . و هم می‌تواند علّت ذمّ بوده و مخصوص به ذمّ
محذوف باشد و معنی آن چنین است : چه توشه بدی پیشاپیش برای خود می‌فرستند
که خشم خدا و جاودانه در عذاب ماندن است .
سوره مائدة آیه 81
متن آیه :
وَلَوْ کَانُوا یُؤْمِنُونَ بِالله والنَّبِیِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ
مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیَاء وَلَکِنَّ کَثِیراً مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ
ترجمه :
اگر
آنان به خدا و پیغمبر ( اسلام ) و آنچه بر او ( از قرآن ) نازل شده است ،
ایمان می‌آوردند ، ( به سبب ایمان راستین هرگز ) کافران را به دوستی
نمی‌گرفتند . ولی بسیاری از آنان فاسق و از دین خارجند .
توضیحات :
«
النَّبِیِّ » : مراد پیغمبر اسلام محمّدبن عبدالّله یا موسی است . « مَآ
أُنزِلَ إِلَیْهِ » : مراد قرآن یا تورات است . « فَاسِقُونَ » :
بیرون‌روندگان از دین . مراد منافقان یا یهودیان بی‌ایمان است .
سوره مائدة آیه 82
متن آیه :
لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ
وَالَّذِینَ أَشْرَکُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً
لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ قَالُوَاْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِکَ بِأَنَّ
مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَرُهْبَاناً وَأَنَّهُمْ لاَ یَسْتَکْبِرُونَ
ترجمه :
(
ای پیغمبر ! ) خواهی دید که دشمن‌ترین مردم برای مؤمنان ، یهودیان و
مشرکانند ، و خواهی دید که مهربان‌ترین مردم برای مؤمنان ، کسانیند که خود
را مسیحی می‌نامند ، این بدان خاطر است که در میان مسیحیان ، کشیشان و
راهبانی هستند که ( به سبب آشنائی با دین خود و خوف از خدا ، از شنیدن حق
سر باز نمی‌زنند و در برابر آن ) تکبّر نمی‌ورزند .
توضیحات :
«
نَصَارَیا » : پیروان مسیح . « قِسِّیسِینَ » : کشیشان . بالاترین رتبه
روحانی میان مسیحیان ، رتبه اُسْقُف و بعد رتبه کشیش و سپس رتبه شَمّاس است
. « رُهْبَاناً » : جمع راهب ، پارسایان . زاهدان . دَیرنشینان .
سوره مائدة آیه 83
متن آیه :
وَإِذَا سَمِعُواْ مَا أُنزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْیُنَهُمْ
تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ الْحَقِّ یَقُولُونَ
رَبَّنَا آمَنَّا فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ
ترجمه :
و
آنان هر زمان بشنوند چیزهائی را که بر پیغمبر نازل شده است ( از شنیدن
آیات قرآنی متأثّر می‌شوند و ) بر اثر شناخت حق و دریافت حقیقت ، چشمانشان
را می‌بینی که پر از اشک ( شوق ) می‌گردد ( و زبانشان به دعا باز می‌شود و )
می‌گویند : پروردگارا ! ( به تو و پیغمبران تو و همه کتابهای آسمانی و
بدین آیات قرآنی ) ایمان داریم ( و خویشتن را در پناه تو می‌داریم ) پس (
ایمان ما را بپذیر و ) ما را از زمره ( امّت محمّدی که ) گواهان ( بر مردم
در روز رستاخیزند ) بشمار آور .
توضیحات :
« تَفِیضُ
» : لبریز می‌گردد . « الدَّمْعِ » : اشک . « مِمَّا عَرَفُوا مِنَ
الْحَقِّ » : ناشی از پی‌بردن به حق است ( نگا : قصص / 53 ) . «
الشَّاهِدِینَ » : گواهی‌دهندگان به پیغمبری محمّد و آسمانی بودن قرآن .
امّت محمّد که گواهان بر مردم در روز رستاخیزند ( نگا : بقره / 143 ) .
سوره مائدة آیه 84
متن آیه :
وَمَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ بِاللّهِ وَمَا جَاءنَا مِنَ الْحَقِّ
وَنَطْمَعُ أَن یُدْخِلَنَا رَبَّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِینَ
ترجمه :
ما
چرا نباید به خدا و به حقیقتی که ( توسّط محمّد ) برای ما آمده است ،
ایمان نیاوریم ؟ ! و حال آن که ( راه صواب نمایان و حق بی‌پرده عیان است و
) امیدواریم که پروردگارمان ما را با صالحان ( به بهشت جاویدان ) ببرد .
توضیحات :
«
مَا لَنَا » : ما چرا نباید . چه چیز ما را از آن باز می‌دارد که . «
یُدْخِلَنَا » : ما را به بهشت داخل سازد . مفعول دوم ، واژه ( الْجنّة )
بوده و محذوف است .
سوره مائدة آیه 85
متن آیه :
فَأَثَابَهُمُ اللّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا
الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِکَ جَزَاء الْمُحْسِنِینَ
ترجمه :
پس
خداوند در برابر اعترافشان ( به حق ) باغهای ( بهشت را ) به عنوان پاداش
بدیشان می‌دهد که در زیر ( درختان ) آن جویبارها روان است و آنان جاودانه
در آنجا می‌مانند ، و این جزای نیکوکاران ( چون ایشان ) است .
توضیحات :
« أَثَابَهُمْ » : پاداششان داد . « خَالِدِینَ » : حال ضمیر ( هُمْ ) در فعل ( أَثَابَهُمْ ) می‌باشد .
سوره مائدة آیه 86
متن آیه :
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ
ترجمه :
و کسانی که کافر شوند و آیات ما را تکذیب کنند ، آنان دوزخیانند .
توضیحات :
« أَصْحَابُ الْجَحِیمِ » : یاران دوزخ . دوزخیان .
سوره مائدة آیه 87
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُحَرِّمُواْ طَیِّبَاتِ مَا
أَحَلَّ اللّهُ لَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ
الْمُعْتَدِینَ
ترجمه :
ای مؤمنان ! چیزهای
پاکیزه‌ای را که خداوند برای شما حلال کرده است بر خود حرام مکنید ، و ( از
حلال به حرام ) تجاوز ننمائید ( و از حدود مقرّرات الهی تخطّی مکنید )
زیرا که خداوند متجاوزان را دوست نمی‌دارد .
توضیحات :
« أَحَلَّ » : حلال کرده است . « الْمُعْتَدِینَ » : تجاوزکاران .
سوره مائدة آیه 88
متن آیه :
وَکُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللّهُ حَلاَلاً طَیِّباً وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِیَ أَنتُم بِهِ مُؤْمِنُونَ
ترجمه :
و
از نعمتهای حلال و پاکیزه‌ای که خداوند به شما روزی داده است بخورید ، و
از ( مخالفت با دستورات ) خداوندی بپرهیزید که شما بدو ایمان دارید .
توضیحات :
« حَلالاً » : مفعولٌ‌به یا حال است ( نگا : بقره / 168 ) .
سوره مائدة آیه 89
متن آیه :
لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن
یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ
عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ
کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ
ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ
وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ
لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
ترجمه :
خداوند شما را به
خاطر سوگندهای بیهوده و بی‌اراده مؤاخذه نمی‌کند ، ولی شما را در برابر
سوگندهائی که از روی قصد و اراده خورده‌اید مؤاخذه میکند . کفّاره این
گونه سوگندها عبارت است از : خوراک‌دادن به ده نفر مستمند از غذاهای معمولی
و متوسّطی که به خانواده خود می‌دهید ، یا جامه‌دادن به ده نفر از
مستمندان ، و یا آزادکردن برده‌ای . ( میان هر یک از این سه‌کار مخیَّر
هستید ) امّا اگر کسی ( هیچ یک از این سه‌کار را نتوانست و توانائی انجام
آنها را ) نیافت ، ( او می‌تواند ) سه روز روزه ( بگیرد ) . این کفّاره
سوگندهائی است که می‌خورید . سوگندهای خود را حفظ کنید ( و سعی کنید سوگند
نخورید و اگر خوردید بدانها عمل کنید و اگر هم سوگندها را شکستید کفّاره را
فراموش نکنید ) . خداوند این چنین ( روشن ) آیات ( احکام ) خود را برای
شما بیان میکند تا ( بر اثر آشنائی با احکام الهی ) شکر ( نعمتهای او را )
به جای آورید .
توضیحات :
« اللَّغْوِ » : یاوه (
نگا : بقره 225 ) . « أَوْسَطِ » : معمولی . متوسّط . « أَهْلِیکُمْ » :
اهل و خانواده خود . مرکّب از ( أَهْلینَ ) و ( کُمْ ) است و نون (
أَهْلینَ ) که جمع اهل و خلاف قیاس است به علّت اضافه حذف شده است . «
تَحْرِیر » : آزادکردن . « رَقَبَة » : گردن . مراد انسان است .
سوره مائدة آیه 90
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ
وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ
فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! میخوارگی و قماربازی و بتان ( سنگیی که در کنار آنها قربانی
می‌کنید ) و تیرها ( و سنگها و اوراقی که برای بخت‌آزمائی و غیبگوئی به کار
می‌برید ، همه و همه از لحاظ معنوی ) پلیدند و ( ناشی از تزیین و تلقین )
عمل شیطان می‌باشند . پس از ( این کارهای ) پلید دوری کنید تا این که
رستگار شوید .
توضیحات :
« الْمَیْسِرُ » : قمار (
نگا : بقره / 219 ) . « الأنصَابُ » : جمع نصب ، بتان سنگی و غیره ( نگا :
مائده / 3 و 90 ) . « الأزْلامُ » : جمع زَلَم ، تیرهای مخصوصی که با آن
بخت‌آزمائی و فال‌بینی می‌کردند و . . . ( نگا : مائده / 3 و 90 ) . «
رِجْسٌ » : پلید . مراد پلید و کثیف معنوی است .
سوره مائدة آیه 91
متن آیه :
إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ
وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ
اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ
ترجمه :
اهریمن
می‌خواهد از طریق میخوارگی و قماربازی در میان شما دشمنانگی و کینه‌توزی
ایجاد کند و شما را از یاد خدا و خواندن نماز باز دارد . پس آیا ( از این
دو چیزی که پلیدند ، و دشمنانگی و کینه‌توزی می‌پراکنند ، و بندگان را از
یاد خدا غافل میکنند ، و ایشان را از همه عبادات ، به ویژه نماز که
مهمترین آنها است ، باز می‌دارند ) دست می‌کشید و بس می‌کنید ؟ !
توضیحات :
«
یُوقِعَ » : بیفکند و پراکنده کند . « الْبَغْضَآءَ » : کینه‌توزی . «
فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ ؟ » : پس آیا بس می‌کنید ؟ ! یعنی باید که
خودداری کنید و دست از آن بردارید .
سوره مائدة آیه 92
متن آیه :
وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَاحْذَرُواْ فَإِن
تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلاَغُ
الْمُبِینُ
ترجمه :
از خدا و از پیغمبر فرمانبرداری
کنید و ( از مخالفت فرمان خدا و پیغمبر ) خویشتن را برحذر دارید . و اگر (
از فرمان خدا و پیغمبر روی برگرداندید و ) پشت کردید ، بدانید که بر
پیغمبر ما تنها تبلیغ آشکار و روشنگر ( و رساندن فرمان و توضیح کامل احکام )
است و بس .
توضیحات :
« الْبَلاغُ » : تبلیغ . رساندن فرمان . « الْمُبِینُ » : واضح و روشن . توضیح‌دهنده و روشنگر .
سوره مائدة آیه 93
متن آیه :
لَیْسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ
فِیمَا طَعِمُواْ إِذَا مَا اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ وَعَمِلُواْ
الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّأَحْسَنُواْ
وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ
ترجمه :
بر کسانی
که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند ، گناهی به سبب آنچه (
از مسکرات پیش از تحریم و آگاهی از آن ) نوشیده‌اند متوجّه آنان نیست ،
اگر ( از محرّمات ) بپرهیزند و ( بدانچه درباره تحریم نازل شده است ) ایمان
بیاورند و کارهای شایسته انجام دهند . بعد از آن ( هم از محرّمات )
بپرهیزند و ( به احکام نازله درباره تحریم ) ایمان داشته باشند . سپس ( باز
هم درجات تقوا را طی کنند و از محرّمات ) بپرهیزند و همه کارهای خود را
نیکو کنند ، و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد ( و هر گروهی از آنان را
به اندازه اخلاصی که دارند پاداش می‌دهد ) .
توضیحات :
«
جُنَاحٌ » : گناه . « طَعِمُوا » : خورده‌اند . نوشیده‌اند ( نگا : بقره /
249 ) . « إِتَّقَوْا » : پرهیزگاری کردند . ذکر سه بار آن در این آیه
بیانگر مراحل ابتدائی و متوسّط و عالی تقوا است . همچنین بیانگر این
واقعیّت است که اعتقاد بیشتر به احکام الهی ، مایه ایمان بیشتر و استوارتر
می‌شود ( نگا : توبه / 124 ، و فتح / 4 ) .
سوره مائدة آیه 94
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللّهُ بِشَیْءٍ
مِّنَ الصَّیْدِ تَنَالُهُ أَیْدِیکُمْ وَرِمَاحُکُمْ لِیَعْلَمَ اللّهُ
مَن یَخَافُهُ بِالْغَیْبِ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ
أَلِیمٌ
ترجمه :
ای مؤمنان ! مسلّماً خداوند شما را
با ( تحریم ) برخی از نخجیر ( یعنی حیوانات و طیور وحشی برّی که به آسانی
در دسترس شما قرار می‌گیرند و ) دستها و نیزه‌های شما بدانها می‌رسند ،
آزمایش میکند ، تا روشن شود چه کسی در حال نهان ( از دیدگان مردمان ، به
سبب نیروی ایمان ) از خدا می‌ترسد . هرکس بعد از آن ( که حدود و احکام بیان
گردید ، از آنها تخطّی و ) تجاوز کند ، مجازات دردناکی خواهد داشت .
توضیحات :
«
الصَّیْدِ » : حیوان شکاری . نخجیر ( نگا : مائده / 1 و 95 و 96 ) . «
بَعْدَ ذلِکَ » : بعد از بیان احکام ، و این اعلام و انذار .
سوره مائدة آیه 95
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّیْدَ وَأَنتُمْ
حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنکُم مُّتَعَمِّداً فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ
مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ هَدْیاً بَالِغَ
الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ أَو عَدْلُ ذَلِکَ
صِیَاماً لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللّهُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ
عَادَ فَیَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَاللّهُ عَزِیزٌ ذُو انْتِقَامٍ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! هنگامی که در حالت احرام هستید ( و یا این که در سرزمین حرم بسر
می‌برید ) نخجیر مکشید . و هرکس از شما عمداً نخجیر بکشد باید کفّاره‌ای
معادل آن از چهارپایان ( اهلی ، مانند : بز و گوسفند و شتر و گاو ) بدهد ،
کفّاره‌ای که دو نفر عادل از میان خودتان به معادل بودن آن قضاوت کنند و
برابری آن را تصدیق نمایند . چنین حیوانی قربانی می‌گردد و به مستمندان
مکّه داده می‌شود ، یا کفّاره‌ای ( معادل قیمت آن حیوان ) خوراک ( یک روزه
به هر یک از ) فقراء می‌دهد ، و یا برابر آن ( خوراک ؛ به عبارت دیگر به
تعداد مستمندان دریافت‌کننده کفّاره ، روزهائی ) روزه می‌گیرد . تا متجاوز
کیفر کار خود را بچشد . خداوند از آنچه در گذشته ( پیش از تحریم شکار )
انجام پذیرفته است ، گذشت می‌نماید . ولی هر کس ( به کشتن نخجیر ) دوباره
برگردد ( و بعد از آگاهی از تحریم ، باز به شکار پردازد ) خداوند از او
انتقام می‌گیرد ، و خداوند توانا و انتقام‌گیرنده است .
توضیحات :
«
حُرُم » : جمع حَرام به معنی مُحْرِم است ( نگا : مائده / 1 ) . «
جَزَآءٌ » : مبتدا و خبر آن محذوف است و تقدیر چنین است : فَعَلَیْهِ
جَزَآءٌ . « مِثْلُ » : صفت ( جَزَآءٌ ) است . « النَّعَمِ » : چهارپایان .
مراد گاو و گوسفند و بز و شتر است . « هَدْیاً » : حیوان قربانی . حال
ضمیر ( ه ) در ( بِهِ ) است . « کَفَّارَةٌ » : عطف بر ( جَزَآءٌ ) است . «
صِیَاماً » : تمییز است . « وَبَالَ » : زیان و ضرر . کیفر .
سوره مائدة آیه 96
متن آیه :
أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعاً لَّکُمْ
وَلِلسَّیَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَیْکُمْ صَیْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ
حُرُماً وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِیَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ
ترجمه :
نخجیر
( آبزی ، یعنی حیوانی که در رودخانه یا در آبگیر زندگی میکند و یا در )
دریا ، و خوردن از ( گوشت ) آن ، برای شما ( مقیمان مؤمن که آن را تازه به
تازه می‌خورید ) و برای ( شما ) مسافران ( مؤمن که آن را خشکیده یا یخ‌زده و
یا به صورت کنسرو می‌خورید ) حلال است ، ولی مادام که در حال احرام هستید
نخجیر خشکزی ( یعنی حیوانی که در بیابانها و دشتها و کوهها زندگی میکند و
معمولاً اهلی نمی‌گردد ) برای شما حرام است . از خدائی بترسید که به سوی او
برگردانده می‌شوید و درپیشگاه او گردآورده می‌شوید .
توضیحات :
«
صَیْدُ الْبَحْرِ وَ طَعَامُهُ » : عطف ( طَعَامُ ) بر ( صَیْدُ ) عطف
خاصّ بر عام است . « مَتَاعاً » : بهره‌مند شدن . مفعولٌ‌له است . «
السَّیَّارَة » : جماعت مسافران . « تُحْشَرُونَ » : گردآورده می‌شوید .
سوره مائدة آیه 97
متن آیه :
جَعَلَ اللّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَاماً لِّلنَّاسِ
وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْیَ وَالْقَلاَئِدَ ذَلِکَ لِتَعْلَمُواْ
أَنَّ اللّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ وَأَنَّ
اللّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ
ترجمه :
خداوند ،
کعبه ، ( یعنی ) بیت‌الحرام ، و ماههای حرام ، و قربانیهای بی‌نشان و
نشاندار را وسیله‌ای برای سامان بخشیدن ( به کار دنیوی و اخروی ) مردم قرار
داده است . این بدان خاطر است که بدانید که خداوند مطّلع از هر آن چیزی
است که در آسمانها و زمین است ، و بدانید که خداوند همه‌چیز را می‌داند .
توضیحات :
«
الْبَیْتَ الْحَرَامَ » : عطف بیانِ کعبه و مراد همه حَرَم است . «
قِیَاماً » : قوام . وسیله پایداری و مایه پابرجائی . « الشَّهْرَ
الْحَرَامَ » : ماه حرام ، که مراد جنس آن ، یعنی : ذُوالقعده و ذوالحجّه و
المحرّم و رجب است ( نگا : مائده / 2 ، و توبه / 36 ) . « الْهَدْیَ » : و
« الْقَلآئِدَ » : ( نگا : مائده / 2 ) . « ذلِکَ » : این احترام بدان
خاطر است که .
سوره مائدة آیه 98
متن آیه :
اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ وَأَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
ترجمه :
بدانید که خداوند دارای مجازات شدید است ، و در عین حال بس آمرزنده و مهربان است .
توضیحات :
. . .
سوره مائدة آیه 99
متن آیه :
مَّا عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاَغُ وَاللّهُ یَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَکْتُمُونَ
ترجمه :
پیغمبر
وظیفه‌ای جز تبلیغ ( و رساندن پیام آسمانی ) ندارد . خداوند آگاه از چیزی
است که آشکار می‌سازید و باخبر از چیزی است که پنهان می‌نمائید .
توضیحات :
« الْبَلاغُ » : تبلیغ . رساندن . « تُبْدُونَ » : ظاهر و آشکار می‌دارید .
سوره مائدة آیه 100
متن آیه :
قُل لاَّ یَسْتَوِی الْخَبِیثُ وَالطَّیِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ
الْخَبِیثِ فَاتَّقُواْ اللّهَ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ
تُفْلِحُونَ
ترجمه :
( ای پیغمبر ! به مردم ) بگو :
ناپاک و پاک ( و حرام و حلال ) مساوی نیستند ، هر چند که فراوانی ناپاک ( و
حرام ) شما را به شگفت اندازد . پس ای خردمندان ! ( با امتثال اوامر و
اجتناب نواهی یزدان ) خویشتن را از ( خشم ) خدا برحذر دارید تا این که
رستگار شوید .
توضیحات :
« لا یَسْتَوِی » : برابر و
یکسان نیست . « الْخَبِیثُ » : کثیف ، ناپاک . مراد افکار و اعمال و اموال
حرام است . « الطَّیِّبُ » : پاک و پاکیزه . مراد افکار و اعمال و اموال
حلال است . « أُوْلِی الألْبَابِ » : صاحبان خرد . عاقلان .
سوره مائدة آیه 101
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَسْأَلُواْ عَنْ أَشْیَاء إِن
تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ وَإِن تَسْأَلُواْ عَنْهَا حِینَ یُنَزَّلُ
الْقُرْآنُ تُبْدَ لَکُمْ عَفَا اللّهُ عَنْهَا وَاللّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! از مسائلی سؤال مکنید ( که خداوند از راه لطف از آنها سخن نگفته
است ، و چه بسا به شما مربوط نبوده ، و چندان سودی برای زندگی شما نداشته
باشند ، و ) اگر فاش گردند و آشکار شوند شما را ناراحت و بدحال کنند . چنان
که به هنگام نزول قرآن ( در زمان حیات پیغمبر ، از او ) راجع بدانها پرس و
جو کنید ، برای شما ( با وحی آسمانی ) بیان و روشن می‌شوند ( و آن گاه
دچار مشقّات و مشکلات فراوانی می‌گردید و از عهده انجام تکالیف و وظائف
بیشمار برنمی‌آئید . پس شما را به ناگفته‌ها و نانموده‌ها چه کار ؟ مگر نه
این است که ) خداوند از این مسائل گذشته است ( و پرسشهای قبلی شما را
نادیده گرفته است و از مجازات اخروی آنها صرف نظر فرموده است ؟ ) و خداوند
بس آمرزگار و بردبار است . ( این است که از شما می‌گذرد و در مجازات شما
شتاب نمی‌ورزد ) .
توضیحات :
« لا تَسْئََلُوا عَنْ
أَشْیَآءَ . . . » : هنگامی که آیه ( أَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ
دِینَکُمْ ) نازل گردید ، اصحاب پیغمبر فهمیدند که اجل آن حضرت نزدیک شده
است . لذا شتابزده سؤالاتی درباره چیزهائی می‌کردند که به وقوع پیوسته و از
آنها سخن نرفته بود . پیغمبر ترسید که این پرسشها باعث نزول احکام و ایجاد
تکالیف فراوان و باعث دردسر آنان شود . این بود ایشان را از این امر
بازداشت ، و به دنبال آن نهی آسمانی نیز شرف نزول یافت . آیه فوق به هیچ
وجه راه سؤالات منطقی و آموزنده و سازنده را به روی مردم نمی‌بندد ( نگا :
نحل / 43 ) بلکه منحصراً مربوط به سؤالات نابجا و جستجو از اموری است که نه
تنها مورد نیاز نیست ، بلکه مکتوم‌ماندن آنها بهتر و حتّی گاهی لازم است (
نگا : بقره / 108 ) از قبیل : نقشه‌های جنگی ، طرحهای مبارزات اجتماعی ،
نقطه‌ضعفهای مردم ، پنهان‌داشتن بیماریهای سخت و هراسناک از شخص بیمار ،
مخفی‌ماندن اوضاع و احوال مردگان و سرنوشت آینده ما و دیگران و . . .
سوره مائدة آیه 102
متن آیه :
قَدْ سَأَلَهَا قَوْمٌ مِّن قَبْلِکُمْ ثُمَّ أَصْبَحُواْ بِهَا کَافِرِینَ
ترجمه :
جمعی
از پیشینیان از ( اموری همانند ) آنها ( که شما می‌پرسید ) سؤال کردند و
بعد از آن ( که توسّط پیغمبران از آنها اطّلاع یافتند و موظّف به رعایت
احکام مربوطه شدند ) نسبت بدانها به مخالفت برخاستند و منکر ( حقّانیّت
پاسخ ) آنها ( و بالطبع صلاحیّت گویندگان آن سخنها ، یعنی انبیاء ) شدند .
توضیحات :
«
أَصْبَحُوا بِهَا کَافِرِینَ » : نسبت بدانها کافر شدند . نسبت بدانها
بنای مخالفت گذاشتند و راه عصیان در پیش گرفتند . مراد از کفر در اینجا
عصیان و مخالفت است ، و یا کفر به معنی معروف خود .
سوره مائدة آیه 103
متن آیه :
مَا جَعَلَ اللّهُ مِن بَحِیرَةٍ وَلاَ سَآئِبَةٍ وَلاَ وَصِیلَةٍ وَلاَ
حَامٍ وَلَکِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ یَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْکَذِبَ
وَأَکْثَرُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ
ترجمه :
خداوند
بَحیره ، سائبه ، وصیله ، و حامی را مشروع و مقرّر نداشته است . ولیکن
کافران ( از پیش خود چیزهائی سرهم میکنند و ) برخدا دروغ می‌بندند ، و
بیشتر آنان نمی‌فهمند ( که این کارها ناروا است و عذاب سختی به دنبال دارد )
.
توضیحات :
« بَحِیرَةٍ » : در لغت به معنی گوش
شکافته ، و در اصطلاح به شتر ماده‌ای می‌گفتند که پنج شکم می‌زائید و
پنجمین آنها نرینه بود . در این صورت گوشش را می‌شکافتند و بارکردن و
سوارشدن و خوردن گوشت آن را حرام می‌دانستند و از هیچ گونه چراگاه و آبی آن
را باز نمی‌داشتند . « سَآئِبَةٍ » : در لغت به معنی رها ، و در اصطلاح به
شتر ماده‌ای می‌گفتند که صاحبش نذر می‌کرد که اگر به سلامت از سفر برگردد ،
آن را رها کند . چنین شتری مانند بَحِیرَة برای وفای به نذر معاف و آزاد
می‌شد . « وَصِیلَةٍ » : در لغت به معنی واصله یعنی رسیده و پیوسته ، و در
اصطلاح به برّه مادینه‌ای گفته می‌شد که به صورت دوقلو همراه نرینه‌ای
متولّد می‌گردید و به خادمان بتان داده می‌شد . « حَامٍ » : در لغت به معنی
حامی و حافظ ، و در اصطلاح به شتر نری گفته می‌شد که از نژاد آن ده نسل
متولّد می‌گردید و در این صورت همچون بَحِیرَة و سَآئِبَة آزادانه می‌چرید و
از باربری و سواری و خوردن معاف می‌شد . البتّه درباره بَحیرة و سائبة و
وصیلة و حامی سخنان دیگری گفته‌اند که همه و همه بیانگر فرهنگ منحطّ
جاهلیّت پیش از اسلام است .
سوره مائدة آیه 104
متن آیه :
وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ إِلَى مَا أَنزَلَ اللّهُ وَإِلَى
الرَّسُولِ قَالُواْ حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ
کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَلاَ یَهْتَدُونَ
ترجمه :
هنگامی
که بدانان ( که از قوانین دل و اهواء درونشان پیروی میکنند ) گفته شود که
بیائید به سوی آنچه خدا نازل کرده و ( آنچه ) پیغمبر ( بیان نموده است
برگردیم ، تا هدایت بیابیم ) می‌گویند : چیزی ما را بسنده است که پدران و
نیاکان خویش را بر آن یافته‌ایم ( و تا چشم گشوده‌ایم چنین و چنان در میان
قوم و فامیل خود دیده‌ایم ! دیگر قرآن و سخنان پیغمبر ، ما را چه کار ؟ )
آیا اگر پدران و نیاکانشان چیزی ندانسته باشند و ( به سوی حق ) راه نیافته
باشند ( باز هم باید چنین گویند و کنند ؟ ! ) .
توضیحات :
«
أَوَ لَوْ کَانَ » : آیا اگر پدران و نیاکان آنان کافر و گمراه بوده باشند
، باید فرزندان ایشان هم کورکورانه کافر و گمراه شوند و به دنبال خرافات
روان گردند و گذشتگان خود را الگوی خوبی و نیکی بدانند ؟ !
سوره مائدة آیه 105
متن آیه :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ لاَ یَضُرُّکُم
مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللّهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعاً
فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
ای
مؤمنان ! مواظب خود باشید ( و خویشتن را از معاصی و گناهان به دور دارید و
هوشیار باشید که آلودگیهای جامعه شما را نیالاید ) . هنگامی که شما هدایت
یافتید ( و راه خداشناسی را در پیش گرفتید و دیگران را نیز به کار نیک
خواندید و از کار بد بازداشتید ) گمراهی گمراهان به شما زیانی نمی‌رساند ( و
نافرمانی دیگران شما را به دوزخ نمی‌کشاند . چرا که حساب هر کس جدا است و )
بازگشت همه شما به سوی خدا است ، و شما را از آنچه ( در دنیا )
می‌کرده‌اید آگاه می‌سازد ( و هرکسی آن درود عاقبت کار که کشت ) .
توضیحات :
«
عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ » : خویشتن را بپائید . مراقب خود باشید . (
عَلَیْکُمْ ) اسم‌الفعل است و ( أَنفُسَکُمْ ) مفعولٌ‌به است . جمله به
صورت اغراء به کار رفته است و تقدیر چنین است : إِلْزَمُوا أَنفُسَکُمْ وَ
احْفَظُوها مِن مُّلابَسَةِ الْمَعَاصِی وَ الإِصْرَارِ عَلَی الذُّنُوبِ .
یادآوری این نکته لازم است که مراد آیه می‌تواند این باشد که : ای جماعت
مؤمنان ! اگر عالمان ، جاهلان را راهنمائی کنند و مسلمانان فریضه امر به
معروف و نهی از منکر را در میان خود فراموش نکنند ، کفر کافران و گمراهی
گمراهان زیان و ضرری بدیشان نمی‌رساند و . . .
سوره مائدة آیه 106
متن آیه :
یِا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ شَهَادَةُ بَیْنِکُمْ إِذَا حَضَرَ
أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ
أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَیْرِکُمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فِی الأَرْضِ
فَأَصَابَتْکُم مُّصِیبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ
الصَّلاَةِ فَیُقْسِمَانِ بِاللّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لاَ نَشْتَرِی بِهِ
ثَمَناً وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى وَلاَ نَکْتُمُ شَهَادَةَ اللّهِ إِنَّا
إِذاً لَّمِنَ الآثِمِینَ
ترجمه :
ای مؤمنان !
هنگامی که ( علائم و قرائن ) مرگ یکی از شما فرا رسید ( و خواست درباره
چیزی وصیّت کند ) باید در موقع وصیّت دو نفر دادگر از میان خودتان ، یا اگر
در سفر بودید و بلای مرگ دامنگیرتان شد ( و به مسلمانان دسترسی نبود ) از
میان دیگران به گواهی گرفته شوند . اگر ( به هنگام شهادت در صدق آن دو )
شکّ کردید ، بعد از نماز ( عصر یا نماز دیگری که مردم در آن گرد می‌آیند )
آن دو را نگاه دارید . آنان باید به خدا سوگند بخورند که ( حاضر نیستیم حق
را برای چیزی زیر پا نهیم و ) سوگندمان را ( به مال دنیا ) نمی‌فروشیم ( و
جز حق چیزی نمی‌جوئیم و برای کسی دروغ نمی‌گوئیم و از کسی جانبداری
نمی‌کنیم ) اگر هم آن کس خویشاوند ما باشد ؛ و گواهی الهی را ( که به ادای
آن دستور داده شده‌ایم ) کتمان نمی‌کنیم ؛ چرا که اگر چنین کنیم ما از
زمره گناهکاران خواهیم بود .
توضیحات :
« شَهَادَةُ »
: گواهی . مبتدا است و ( إثْنانِ ) خبر است . در این صورت مضافی پیش از (
إثْنانِ ) محذوف است و تقدیر چنین است : شَهَادَةُ بَیْنِکُمْ إذا . . .
شَهَادَةُ اثْنَیْنِ . یا این که ( شَهادَةُ ) مصدر است و به معنی شُهُود ،
یعنی گواهان است و نیازی به حذف نیست . برخی هم ( شَهادَةُ ) را مبتدا و
خبر آن را ( شَهادَةُ ) محذوف دانسته و ( إِثْنانِ ) را فاعل مبتدا
گرفته‌اند . « مِنکُمْ » : از خودتان ؛ یعنی از مسلمانان یا از نزدیکان
خود . « مِنْ غَیْرِکُمْ » : از دیگران ؛ یعنی از کافران یا از بیگانگان .
« ضَرَبْتُمْ فِی الأرْضِ » : مسافرت کردید . « تَحْبِسُونَهُمَا » :
نگاهشان می‌دارید . « إرْتَبْتُمْ » : شکّ کردید .
سوره مائدة آیه 107
متن آیه :
فَإِنْ عُثِرَ عَلَى أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْماً فَآخَرَانِ
یِقُومَانُ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِینَ اسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ
الأَوْلَیَانِ فَیُقْسِمَانِ بِاللّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِن
شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَیْنَا إِنَّا إِذاً لَّمِنَ الظَّالِمِینَ
ترجمه :
اگر
اطّلاع حاصل شد که ( آن دو شاهد با دروغ و خیانت ) مرتکب گناهی شده‌اند ،
باید که دو نفر دیگری جای ایشان ( برای ادای سوگند ) قرار بگیرند که جزو
وارثان بوده و از همه ایشان برای دریافت ترکه مستحقّ‌تر باشند . ( این دو
نفر جدید ) باید به خدا سوگند بخورند که گواهی ایشان درست‌تر و راست‌تر از
گواهی آن دو ( گواه ) است ، و ( با تهمت و افتراء بر آن دو گواه ) مرتکب
تجاوزی نشده‌ایم ( و در سوگند خود از حق منحرف نگشته‌ایم ، که اگر چنین
کرده باشیم ) ما در این صورت از زمره ستمکاران خواهیم بود ( و به خود و
دیگران ستم روا خواهیم داشت ) .
توضیحات :
« عُثِرَ »
: اطّلاع یافته شد . « إسْتَحَقَّا » : مرتکب شده‌اند . « إِسْتَحَقَّ » :
مرتکب شده است . استحقاق پیدا کرده است . « الأوْلَیَانِ » : مثنی أَوْلَی
است به معنی احقّ و اقرب ، یعنی : شایسته‌تر ( از دیگر وارثان برای ترکه )
و نزدیکتر ( از آنان به متوفّی ) . فاعل فعل ( إِسْتَحَقَّ ) است . «
إِسْتَحَقَّ . . . عَلَیْهِمُ الأوْلَیَانِ » : دو نفری که از دیگر وارثان
برحق‌تر و به متوفّی نزدیکتر باشند . دو نفر از میان وارثانی که گواهان
نخست بر آنان ستم کرده‌اند . با توجّه به معنی اخیر ، ( إِسْتَحَقَّ
عَلَیْهِمْ ) یعنی بر آنان ستم کرده‌اند ، و ( أوْلَیَانِ ) در معنی (
اوّلانِ ) به کار رفته است . یعنی دو شاهدی که قبلاً سوگند یاد کردند و
برای ادای شهادت أوْلَی و احقّ بودند . « عَلَیْهِمْ » : حرف ( عَلی ) در
اینجا در معنی معمولی خود یعنی ( بر ) و به معنی ( از ) به کار رفته است (
نگا : مطفّفین / 2 ) .
سوره مائدة آیه 108
متن آیه :
ذَلِکَ أَدْنَى أَن یَأْتُواْ بِالشَّهَادَةِ عَلَى وَجْهِهَا أَوْ
یَخَافُواْ أَن تُرَدَّ أَیْمَانٌ بَعْدَ أَیْمَانِهِمْ وَاتَّقُوا اللّهَ
وَاسْمَعُواْ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ
ترجمه :
این
( کار که بدین منوال ذکر شد ) بیشتر سبب می‌شود که ( شاهدان در بیان حقیقت
دقیق‌تر شوند و تغییر و تبدیلی در آن ندهند و بلکه ) چنان که باید گواهی
دهند یا بترسند ( از عذاب اخروی دردناکی که سوگند دروغ سبب آن می‌گردد ، و
یا بترسند ) از این که ( دروغشان فاش گردد و حق سوگندخوردن به ورثه واگذار
گردد و ) سوگندهائی پس از سوگندهایشان خورده شود ( و در پیشگاه خدا و مردم
رسوا شوند ) . از خدا بترسید و ( با احکام او مخالفت نکنید و اوامر او را
به گوش جان ) بشنوید و ( بپذیرید و بدانید که ) خداوند بیرون‌روندگان از
زیر فرمان خود را ( مورد عنایت قرار نمی‌دهد و به سوی نعمت جنّت ) رهنمود
نمی‌گرداند .
توضیحات :
« أَدْنی » : نزدیکتر است . « أَوْ » : یا . و . . . « تُرَدَّ » : ارجاع شود . واگذار شود .
سوره مائدة آیه 109
متن آیه :
یَوْمَ یَجْمَعُ اللّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّکَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ
ترجمه :
آن
روزی ( را خاطرنشان ساز ) که خداوند پیغمبران را ( در پیشگاه خود ) گرد
می‌آورد و بدیشان می‌گوید : به ( دعوت ) شما چه پاسخی داده شده است ؟ (
آیا ملّتهائی که به سوی آنان فرستاده شده‌اید چگونه از دعوت شما استقبال
کرده‌اند و به چه راهی رفته‌اند ؟ راه ایمان یا راه انکار پیموده‌اند ؟ ) .
می‌گویند : ما را هیچ گونه آگاهی و دانشی نیست ( مگر آنچه از راه وحی
آموخته‌ایم و ظواهری که در روزگار حیات خود از مردم مشاهده کرده‌ایم ) تو
خود ( علاوه از ظواهر ) از تمام خفایا آگاهی .
توضیحات :
«
یَوْمَ » : در آن روزی که . به یاد داشته باشید روزی را که . واژه (
یَوْمَ ) مفعولٌ‌فیه فعل ( لا یَهْدی ) در آیه قبل یا مفعولٌ‌به فعل محذوفی
همچون ( تذکّروا ) یا ( إِتَّقُوا ) است . « مَاذَا اُجِبْتُمْ » : پاسخ
مردم به شما چه بوده است ؟ « لا عِلْمَ لَنَا » : ما چیزی نمی‌دانیم . ما
را چه رسد که در پیشگاه باری از آگاهی دم زنیم و درباره ایمان یا الحاد
مردم اظهارنظر کنیم ؟ !
سوره مائدة آیه 110
متن آیه :
إِذْ قَالَ اللّهُ یَا عِیسى ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ
وَعَلَى وَالِدَتِکَ إِذْ أَیَّدتُّکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ
النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتَابَ
وَالْحِکْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ
کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْراً
بِإِذْنِی وَتُبْرِئُ الأَکْمَهَ وَالأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ
الْمَوتَى بِإِذْنِی وَإِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرَائِیلَ عَنکَ إِذْ
جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْهُمْ إِنْ
هَذَا إِلاَّ سِحْرٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
در آن هنگام
خداوند ( از میان پیغمبران خطاب به عیسی می‌گوید : ) ای عیسی پسر مریم ! به
یاد آور نعمت مرا که بر تو و مادرت ارزانی داشتم ؛ بدان گاه که توسّط
جبرئیل ( پیام آسمانی را به تو رساندم و ) تو را نیرو بخشیدم و یاری دادم (
و بر اثر تأیید آسمانی به عنوان کودک ) میان گهواره با مردم سخن می‌گفتی و
در ( سنّ پختگی و ) میانه‌سالی ( به عنوان پیغمبر با ایشان صحبت می‌نمودی .
و به یاد بیاور ) آن گاه را که نوشتن و دانش سودمند و تورات و انجیل را (
بدون آموزگار ) به تو آموختم . و ( به یاد بیاور ) آن گاه را که ( از توان
بشر فراتر می‌رفتی ) و به دستور من چیزی از گِل به شکل پرنده می‌ساختی و
بدان می‌دمیدی و به فرمان من پرنده‌ای ( زنده ) می‌شد ، و کورمادرزاد و
مبتلای به بیماری پیسی را به فرمان و قدرت من شفا می‌دادی ، و ( به یاد
بیاور ) آن گاه را که مردگان را به فرمان من ( زنده می‌کردی و از گورها )
بیرون می‌آوردی ، و ( به یاد بیاور ) آن گاه را که شرّ بنی‌اسرائیل را از
سر تو کوتاه کردم در آن موقع که دلائل و معجزات بدانان می‌نمودی و کافران
ایشان می‌گفتند : اینها جز جادوی آشکار ، چیز دیگری نمی‌تواند باشد .
توضیحات :
«
أَیَّدتُّکَ » : تو را تقویت کردم و یاری دادم . « رُوحِ‌الْقُدُس » :
جبرئیل . « الْمَهْدِ » : گهواره . « کَهْلاً » : کهولت و میانسالی . حال
است . « إِذْن » : فرمان . اجازه . تکرار واژه اذن ، بیانگر این واقعیّت
است که این کارها به خواست و فرمان خدا ؛ نه با قدرت شخصی عیسی انجام
می‌پذیرفت ، و هر وقت خدا می‌خواست این امور به عنوان معجزاتی بر دست عیسی
انجام می‌گرفت . « الْکِتَابَ » : خطّ و کتابت . مصدری از مصادر ثلاثی
مجرّد ( کَتَبَ یَکْتُبُ ) است . « الْحِکْمَةَ » : دانش راستین . «
تُبْرِئُ » : بهبودی می‌بخشیدی . « الأکْمَهَ » : کور مادرزاد . « ا
لأبْرَصَ » : مبتلا به بیماری پیسی . « کَفَفْتُ بَنِی إِسْرَآئیِلَ عَنکَ »
: نگذاشتم بنی‌اسرائیل تو را بکشند یا به دار زنند . « جِئْتَهُم
بِالْبَیِّنَاتِ » : برای آنان معجزات آوردی و نمودی .
سوره مائدة آیه 111
متن آیه :
وَإِذْ أَوْحَیْتُ إِلَى الْحَوَارِیِّینَ أَنْ آمِنُواْ بِی وَبِرَسُولِی قَالُوَاْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ
ترجمه :
و
( خاطرنشان ساز ) آن گاه را که به حواریّون الهام کردیم که به من و
فرستاده من ( عیسی ) ایمان بیاورید . ( آنان پذیرفتند و ) گفتند : ایمان
آورده‌ایم و ( پروردگارا ! ) گواه باش که ما مخلص و منقاد ( اوامر تو )
هستیم .
توضیحات :
« أَوْحَیْتُ » : الهام کردم . به
دل آنان انداختم . توسّط عیسی بدیشان اعلام و ابلاغ کردم . ( وحی ) منحصر
به وحی اصطلاحی بر پیغمبران نیست ، بلکه الهاماتی که به قلب انسانها و
دیگر جانداران می‌شود از مصداقهای آن است ( نگا : نحل / 68 ، و قصص / 7 ) .
« الْحَوَارِیُّون » : جمع حواری ، گزیدگان یاران عیسی . « مُسْلِمُونَ » :
مخلصان در ایمان ، و خاضعان اوامر رحمان .
سوره مائدة آیه 112
متن آیه :
إِذْ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ
رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ قَالَ
اتَّقُواْ اللّهَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
و
( خاطرنشان ساز ) آن گاه را که حواریّون ( به عیسی ) گفتند : ای عیسی پسر
مریم ! آیا پروردگار تو می‌تواند سفره‌ای از آسمان برای ما فرو فرستد ( و
با پذیرش این درخواست تو ، بر ما منّت نهد ؟ عیسی بدیشان ) گفت : اگر مؤمن (
به خدا ) هستید از خدا بترسید ( و مطیع اوامر و نواهی او باشید ، و
درخواستهای نابجا و ناروا نکنید ) .
توضیحات :
«
هَلْ یَسْتَطِیعُ » : آیا اجابت میکند و می‌پذیرد ؟ آیا می‌تواند ؟ اگر
مراد معنی اخیر باشد ، یا باید چنین پرسشی پیش از ریشه‌دار و استوار شدن
ایمان در اندرون حواریّون مطرح شده باشد ، و یا پرسش ایشان جنبه استخبار
داشته و خواسته‌اند بدانند که خداوند چنین چیزی را می‌پذیرد یا خیر . در
اینجا ( توانستن ) به معنی ( خواستن ) است . وقتی که ما به دوستمان
می‌گوئیم : آیا می‌توانی کتاب خود را به ما بدهی ؟ او بگوید : خیر
نمی‌توانم . منظور از این نتوانستن ، نخواستن است . « مَآئِدَة » : خوان .
سفره . خوراک .
سوره مائدة آیه 113
متن آیه :
قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأْکُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا
وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَکُونَ عَلَیْهَا مِنَ الشَّاهِدِینَ
ترجمه :
گفتند
: می‌خواهیم ( به عنوان تبرّک ) از آن ( خوان یغما چیزی ) بخوریم و
دلهایمان ( با زیادت یقین به قدرت ربّ‌العالمین ) آرامش یابد و ( به
عین‌الیقین ) بدانیم که تو ( در رسالت خود ) به ما راست گفته‌ای و ( با
تبدیل استدلالات نظری به مشاهدات تجربی و بصری ، وسوسه‌ها از زوایای دلها
زدوده شود و در پیش آنان که چنین معجزه‌ای را نمی‌بینند ) جزو گواهان بر آن
باشیم .
توضیحات :
« صَدَقْتَنَا » : با ما راست
بوده‌ای و راست گفته‌ای . « الشَّاهِدِینَ » : گواهان در پیش دیگران ، یا
گواهان بر قدرت یزدان و صدق نبوّت عیسی .
سوره مائدة آیه 114
متن آیه :
قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا
مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا
وَآیَةً مِّنکَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ
ترجمه :
عیسی
پسر مریم ( هنگامی که دید درخواست ایشان برای اطمینان بیشتر است ؛ نه
امتحان او و شکّ در قدرت خدا ، درخواست ایشان را پذیرفت و ) گفت :
آفریدگارا و پروردگارا ! خوانی از آسمان ( برای ما بندگان ) فرو فرست تا (
روز نزول آن ) جشنی برای ما ( مؤمنانِ ) متقدّمین و ( دیگر مؤمنانِ )
متأخّرین شود و معجزه‌ای از جانب تو ( بر صدق نبوّت من ) باشد . و ما را (
نه فقط امروز ، بلکه همیشه ) روزی برسان ، و تو بهترین روزی‌دهندگانی .
توضیحات :
«
أَوَّلِنَا وَ ءَاخِرِنَا » : ما مؤمنان متقدّم و دیگر مؤمنان متأخّر .
یعنی روز نزول مائده روز عید ما معاصران و آیندگان باشد . یا این که : همه
ما از نخستین فرد تا آخرین فرد از خوان بخوریم .
سوره مائدة آیه 115
متن آیه :
قَالَ اللّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیْکُمْ فَمَن یَکْفُرْ بَعْدُ
مِنکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذَاباً لاَّ أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِّنَ
الْعَالَمِینَ
ترجمه :
خداوند ( دعای عیسی را
پذیرفت و بدو ) گفت : من آن را برای شما فرو می‌فرستم ، ولی هرکس از شما از
آن به بعد ( که نزول مائده و گام نهادن به مرحله شهود و عین‌الیقین تحقّق
یافت ، چون مسؤولیّت بیشتری پیدا میکند ) اگر کافر گردد ( و راه الحاد و
انکار پوید ) او را چنان مجازاتی می‌کنم که کس دیگری از جهانیان را بدان
گونه مجازات نکرده باشم !
توضیحات :
« مُنَزِّلُهَا » : نازل‌کننده آن .
سوره مائدة آیه 116
متن آیه :
وَإِذْ قَالَ اللّهُ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ أَأَنتَ قُلتَ لِلنَّاسِ
اتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَهَیْنِ مِن دُونِ اللّهِ قَالَ سُبْحَانَکَ مَا
یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ مَا لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِن کُنتُ قُلْتُهُ
فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِی وَلاَ أَعْلَمُ مَا فِی
نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ
ترجمه :
و
( خاطرنشان ساز ) آن گاه را که خداوند می‌گوید : ای عیسی پسر مریم ! آیا
تو به مردم گفته‌ای که جز الله ، من و مادرم را هم دو خدای دیگر بدانید ( و
ما دو نفر را نیز پرستش کنید ؟ ) . عیسی می‌گوید : تو را منزّه از آن
می‌دانم که دارای شریک و انباز باشی . مرا نسزد که چیزی را بگویم ( و بطلبم
که وظیفه و ) حق من نیست . اگر آن را گفته باشم بیگمان تو از آن آگاهی .
تو ( علاوه از ظاهر گفتار من ) از راز درون من هم باخبری ، ولی من ( چون
انسانی بیش نیستم ) از آنچه بر من پنهان می‌داری بی‌خبرم . زیرا تو داننده
رازها و نهانیهائی ( و از خفایا و نوایای امور باخبری ) .
توضیحات :
« مِن دُونِ » : سوای . غیراز . « نَفْس » : ذات . دل و جان . « علاّمُ » : بس آگاه .
سوره مائدة آیه 117
متن آیه :
مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ مَا أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ
رَبِّی وَرَبَّکُمْ وَکُنتُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً مَّا دُمْتُ فِیهِمْ
فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنتَ أَنتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَأَنتَ عَلَى
کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ
ترجمه :
من به آنان چیزی
نگفته‌ام مگر آنچه را که مرا به گفتن آن فرمان دادهای ( و آن ) این که جز
خدا را نپرستید که پروردگار من و پروردگار شما است ( و همو مرا و شما را
آفریده است و همه بندگان اوئیم ) . من تا آن زمان که در میان آنان بودم از
وضع ( اطاعت و عصیان ) ایشان اطّلاع داشتم ، و هنگامی که مرا میراندی ،
تنها تو مراقب و ناظر ایشان بوده‌ای ( و اعمال و افکارشان را پائیده‌ای ) و
تو بر هر چیزی مطّلع هستی .
توضیحات :
« شَهِیداً » : مطلّع و آگاه . « الرَّقِیبَ » : مراقب و مواظب . « شَهِیدٌ » : حاضر و ناظر . آگاه و باخبر .
سوره مائدة آیه 118
متن آیه :
إِن تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُکَ وَإِن تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
ترجمه :
اگر
آنان را مجازات کنی ، بندگان تو هستند ( و هرگونه که بخواهی درباره ایشان
می‌توانی عمل کنی ) و اگر از ایشان گذشت کنی ( تو خود دانی و توانی ) چرا
که تو چیره و توانا و حکیمی ( لذا نه بخشش تو نشانه ضعف ، و نه مجازات تو
بدون حکمت است ) .
توضیحات :
« إِن تَغْفِرْ لَهُمْ . . . » : این شیوه ادب انبیاء با خدا است ( نگا : ابراهیم / 36 ) .
سوره مائدة آیه 119
متن آیه :
قَالَ اللّهُ هَذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ
جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً
رَّضِیَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ
ترجمه :
(
در روز قیامت ) خداوند می‌گوید : امروز روزی است که تنها درستی کردار و
درستی گفتار راستگویان ( در دنیا ، هم اینک در عقبی ) بدیشان سود می‌رساند .
برای آنان باغهائی ( از بهشت ) است که در زیر درختان آن جویبارها روان است
. ایشان در آنجا جاودانه می‌مانند . خداوند ( به سبب اعمال گذشته ایشان )
از آنان خوشنود ، و ایشان هم ( به سبب اجر و پاداش فراوان و بی‌پایانی که
دریافت داشته‌اند ) از خدا خوشنودند . این است پیروزی بزرگ ( و نعمت سترگ )
.
توضیحات :
« صِدْقُهُمْ » : راستی در ایمان و اقرار و سائر اقوال و احوال ایشان .
سوره مائدة آیه 120
متن آیه :
لِلّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا فِیهِنَّ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
ترجمه :
حکومت آسمانها و زمین و آنچه در آنها است ، از آن خدا است ، و او بر هر چیزی توانا است .
توضیحات :
« مُلْک » : شاهی . کشور . عزّت و قدرت .