تفسیر نور: سوره لیل

تفسیر نور:
سوره لیل آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به شب در آن هنگام که ( روی زمین را فرا می‌گیرد ، و همه اشیاء را با تاریکی خود ) می‌پوشاند ( و مردمان و جانداران را به استراحت و سکون می‌کشاند ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَغْشَیا‌ » : فرا می‌گیرد و می‌پوشاند .‏

سوره لیل آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به روز سوگند در آن هنگام که جلوه‌گر و روشن می‌گردد ( و ظلمت شب را می‌راند و مردمان و جانداران را دیگر باره به جنبش و تلاش می‌اندازد ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَجَلَّیا‌ » : روشن و آشکار گردید . جلوه‌گر آمد .‏

سوره لیل آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا خَلَقَ الذَّکَرَ وَالْأُنثَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به آن که نر و ماده را می‌آفریند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الذَّکَرَ وَ الأُنثَیا‌ » : نر و ماده انسانها و حیوانها و گیاهها و همه اشیاء مراد است ( نگا : رعد / 3 ، ذاریات‌ / 49 ، یس‌ / 36 ) .‏

سوره لیل آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏سعی و تلاش شما جوراجور و گوناگون است ( و لذا جزا و سزای شما هم متفاوت و مختلف خواهد بود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَتَّیا‌ » : جمع شَتِیت ، پراکنده . مراد مختلف و متفاوت و از هم جدا است . دسته‌ای نیکوکار و پرهیزگار ، و گروهی بدکردار و ناپرهیزگار ، بعضی مؤمن و صادق ، و برخی کافر و فاسق ، و . . . تلاشهائی برای درم و شکم و لذائذ نفسانی ، و تلاشهائی در راه خدمت به مردمان و رضای یزدان و اجرای اوامر ربّانی . و . . . این آیه بیانگر دو خطّ سیر متمایز و جهت‌گیری متفاوت است و جواب قسم است .‏

سوره لیل آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏کسی که ( در راه خدا دارائی خود را ) بذل و بخشش کند ، و پرهیزگاری پیشه سازد ( و از آفریدگار خویش بهراسد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَعْطَیا » : صرف کرد و داد . خرج و پخش کرد . « إتَّقَیا » : از خدا ترسید . تقوا و پرهیزگاری پیشه کرد .‏

سوره لیل آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور داشته باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْحُسْنَیا » : پاداش خوب خدا که در این جهان بهره مؤمنان می‌گردد ( نگا : زمر / 10 ، نحل‌ / 30 ) و پاداش بهتر خدا که در آن جهان نصیب مسلمانان می‌شود ( نگا : آل‌عمران‌ / 148 ، یونس‌ / 26 ) . خیر مطلقی که خدا آن را خیر می‌داند . یعنی آن کسی که بذل و بخشش می‌کند و پرهیزگاری پیشه می‌سازد و به خوب و خوبی ایمان دارد ، و در یک کلام ، حسنات و سیّئات و فضیلت و رذیلت را همسان نمی‌شمارد ، و بالطبع به پاداش نیکیها و پادافره بدیها معتقد است . ( الْحُسْنَیا ) می‌تواند صفت مشبّهه ، یا صفت تفضیلی باشد .‏

سوره لیل آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مشکلات و موانع را برای او آسان می‌سازیم و در کار خیر توفیقش می‌دهیم و ) او را آماده رفاه و آسایش می‌نمائیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُیَسِّرُهُ » : او را مهیّا و آماده می‌سازیم . « الْیُسْرَیا » : رفاه و آسایش . ساده و آسان . آیه متضمّن دو معنی است : الف - او را آماده برای زندگی خوش و آسوده آخرت می‌سازیم ( نگا : نحل‌ / 97 ) . ب - او را آماده انجام کارهای ساده و آسانی می‌سازیم که پیشتر برای او مشکل و دشوار بود . یعنی در پرتو گام نهادن به راه خدا مشکلات را برایش ساده و در انجام آنها توفیقش می‌دهیم ( نگا : مائده‌ / 16 ، عنکبوت‌ / 69 ) . اصولاً ایمان به معاد و پاداش عظیم الهی ، مشکلات را در نظر انسان سهل و آسان جلوه‌گر می‌سازد و نه تنها مال ، بلکه جان خود را در طبق اخلاص می‌گذارد و از این ایثارگری لذّت می‌برد .‏

سوره لیل آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و امّا کسی که تنگ‌چشمی بکند ( و به بذل و بخشش دارائی در راه خدا دست نیازد ) و خود را بی‌نیاز ( از خدا و توفیق و پاداش دنیوی و اخروی الهی ) بداند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إسْتَغْنَیا » : خود را بی‌نیاز دانست . مراد بی‌نیاز از خدا ، و مدد و یاری دنیوی ، و اجر و پاداش اخروی یزدان جهان است ( نگا : عبس‌ / 5 ) .‏

سوره لیل آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَذَّبَ بِالْحُسْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به پاداش خوب ( خدا در این سرا ، و خوبتر خدا در آن سرا ) ایمان و باور نداشته باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْحُسْنَیا » : ( نگا : آیه ششم ) .‏

سوره لیل آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏او را آماده برای سختی و مشقّت ( و زندگی بس مشکل و ناگوار دوزخ ) می‌سازیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْعُسْرَیا » : سختی و مشقّت . شدّت و محنت . خواری ناشی از عدم توفیق در اعمال صالحه ( نگا : المیزان ) . عذاب دوزخ .‏

سوره لیل آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا یُغْنِی عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن هنگام که ( به گور ) پرت می‌گردد ، دارائیش چه سودی به حال او دارد ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا یُغْنِی عَنْهُ » : چه سودی به حال او دارد ؟ سودی به حال او ندارد . واژه ( مَا ) استفهامیّه و برای انکار ، یا حرف نفی است . « تَردَّیا » : پرت گردید . سقوط کرد . مراد سقوط در قبر یا سرنگون شدن به دوزخ است . هلاک شد و مرد .‏

سوره لیل آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ عَلَیْنَا لَلْهُدَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً نشان دادن ( راه هدایت و ضلالت به مردم ) بر عهده ما است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلَیْنَا » : بر ما است . « الْهُدَیا » : رهنمود . راهنمائی . ارائه طریق .‏

سوره لیل آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و قطعاً آخرت و دنیا همه از آن ما است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَلآخِرَةَ وَ الأُولَیا » : آن جهان و این جهان . مقدّم شدن آخرت بر دنیا ، به خاطر اهمّیّت فراوان و مقصود اصلی بودنِ آن است .‏

سوره لیل آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَنذَرْتُکُمْ نَاراً تَلَظَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏من شما را از آتش هولناکی بیم می‌دهم که شعله‌ور می‌شود و زبانه می‌کشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَأَنذَرْتُکُمْ » : فاعل پیغمبر اسلام است که خطاب به کفّار مکّه صحبت می‌فرماید . « تَلَظَّیا » : شعله‌ور می‌شود . زبانه می‌کشد . فعل مضارع است و در اصل ( تَتَلَظَّیا ) است .‏

سوره لیل آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر بدبخت‌ترین ( انسانها ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأَشْقَیا‌ » : بدبخت‌ترین .‏

سوره لیل آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسی که ( حق و حقیقت را دروغ می‌داند و آن را ) تکذیب می‌نماید و ( به آیات آسمانی ) پشت می‌کند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَوَلَّیا » : پشت کرد . رویگردان شد ( نگا : بقره‌ / 205 ، آل‌عمران‌ / 82 ، نجم‌ / 29 ) .‏

سوره لیل آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏ولیکن پرهیزگارترین ( انسانها ) از آن ( آتش هولناک ) به دور داشته خواهد شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأتْقَیا » : پرهیزگارترین .‏

سوره لیل آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی یُؤْتِی مَالَهُ یَتَزَکَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن کسی که دارائی خود را ( در راه خدا خرج می‌کند و ) می‌دهد تا خویشتن را ( به وسیله این کار ، از کثافت بخل ) پاکیزه بدارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَتَزَکَّیا » : خود را پاک می‌دارد و پاکیزه می‌کند . حال یا بدل از فاعل است .‏

سوره لیل آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ کسی بر او حق نعمتی ندارد تا ( بدین وسیله به نعمتش پاسخ گوید و از سوی او آن ) نعمت جزا داده شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تُجْزَیا » : نعمت جزا داده شود . سپاس گفته شود .‏

سوره لیل آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏بلکه تنها هدف او جلب رضای ذات پروردگار بزرگوارش می‌باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إبْتِغَآءَ » : خواستار شدن . طلبیدن . « وَجْهِ » : ذات ( نگا : انعام‌ / 52 ، کهف‌ / 28 ، قصص‌ / 88 ) .‏

سوره لیل آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَسَوْفَ یَرْضَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً ( چنین شخصی ، از کارهائی که کرده است ) راضی خواهد بود و ( از پاداشهائی که از پروردگار خود دریافت می‌دارد ) خوشنود خواهد شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَسَوْفَ یَرْضَیا » : راضی خواهد بود . راضی خواهد شد ( نگا : توبه‌ / 96 ، نجم‌ / 26 ) .‏