تفسیر نور: سوره تغابن

تفسیر نور:

سوره تغابن آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است ، به تسبیح و تقدیس خدا مشغول است . حاکمیّت و مالکیّت از آن او است ، و سپاس و ستایش خاصّ او است . او بر هر چیزی توانا است . . .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُسَبِّحُ » ( نگا : رعد / 13 ، اِسراء / 44 ، نور / 41 ) .‏

سوره تغابن آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ فَمِنکُمْ کَافِرٌ وَمِنکُم مُّؤْمِنٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او کسی است که شما را آفریده است ( و به شما آزادی و اختیار داده است ) . گروهی از شما کافر و گروهی از شما مؤمن می‌گردید . خدا می‌بیند هرچه را که می‌کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَمِنکُمْ کَافِرٌ وَ مِنکُم مُّؤْمِنٌ » : ( نگا : کهف‌ / 29 ، انسان‌ / 3 ) .‏

سوره تغابن آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند ، آسمانها و زمین را به حق آفریده است ( نه به باطل . در آفرینش آن ، نظام دقیق و راستینی به کار رفته است ، و دارای هدفی حکیمانه و مسیری درست است ) و شما را شکل بخشیده است و شکلهای شما را خوب و زیبا کرده است . سرانجام بازگشت به سوی او است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَلَقَ السَّمَاوَاتِ و الأرْضَ بِالْحَقِّ » : ( نگا : انعام‌ / 73 ، ابراهیم‌ / 19 ، نحل‌ / 3 ) . « صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ » : ( نگا : غافر / 64 ، اعراف‌ / 11 ، آل‌عمران‌ / 6 ) .‏

سوره تغابن آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَیَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او می‌داند که در آسمانها و زمین چه چیزهائی است ، و از آنچه شما پنهان یا آشکار می‌دارید با خبر است ، و خدا بس آگاه از عقائد و نیّاتی است که در درون سینه‌ها است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا تُسِرُّونَ وَ مَا تُعْلِنُونَ » : ( نگا : نحل‌ / 19 ) .‏

سوره تغابن آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ یَأْتِکُمْ نَبَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِن قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا خبر کافرانی که در روزگاران پیشین می‌زیسته‌اند به شما نرسیده است‌ ؟ آنان عقوبت ناگوار کارهای خود را ( در دنیا ) چشیدند ، و عذاب دردناکی ( هم در آخرت ) دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَبَأُ » : خبر . . . الف زائدی در رسم الخطّ قرآنی در آخر دارد . « وَ بَالَ » : ( نگا : مائده‌ / 95 ، حشر / 15 ) .‏

سوره تغابن آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ ذَلِکَ بِأَنَّهُ کَانَت تَّأْتِیهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ یَهْدُونَنَا فَکَفَرُوا وَتَوَلَّوا وَّاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِیٌّ حَمِیدٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ( سوء عاقبت و عذاب آخرت ) بدان خاطر است که پیغمبرانشان به پیش ایشان می‌آمدند و معجزات روشن و دلائل متقن برای آنان می‌آوردند و ایشان می‌گفتند : آیا آدمیان ، ما را هدایت می‌کنند ؟ ( مگر می‌شود انسانهائی همچون خودمان پیغمبران خدا شوند ؟ ! پیغمبران باید فرشته باشند . بدین وسیله به مخالفت برمی‌خاستند و ) کافر می‌گشتند و سر بر می‌تافتند و رویگردان می‌شدند ، و خدا هم بی‌نیاز ( از ایمان و اطاعت ایشان ) بود و ( همیشه هم ) بی‌نیاز است و سزاوار ستایش و سپاس .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَشَرٌ » : این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع استعمال می‌گردد . در اینجا مراد انبیاء - علیهم‌السلام - است .‏

سوره تغابن آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ زَعَمَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَن لَّن یُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّی لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کافران می‌پندارند که هرگز زنده و برانگیخته نخواهند گردید ! بگو : چنین نیست که می‌پندارید ، به پروردگارم سوگند ! زنده و برانگیخته خواهید شد ، و سپس از آن چیزهائی که می‌کرده‌اید با خبرتان خواهند کرد . و این کار برای خدا ساده و آسان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَلی‌ » : این حرف برای ابطال نفی کلام ماقبل است . یعنی سخن منفی پیشین را مثبت می‌سازد . « یَسِیرٌ » : ساده و آسان .‏

سوره تغابن آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنزَلْنَا وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ایمان بیاورید به خدا و پیغمبرش و نوری که ( قرآن نام دارد و آن را برای روشن کردن راه سعادت دنیا و آخرت شما انسانها ) نازل کرده‌ایم . خداوند کاملاً آگاه از هر آن چیزی است که انجام می‌دهید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« النُّورِ » : قرآن ( نگا : نساء / 174 ، شوری‌ / 52 ) .‏

سوره تغابن آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ یَجْمَعُکُمْ لِیَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِکَ یَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَن یُؤْمِن بِاللَّهِ وَیَعْمَلْ صَالِحاً یُکَفِّرْ عَنْهُ سَیِّئَاتِهِ وَیُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏زمانی ، خداوند شما را در روز گردهمآئی ( جملگی پیشینیان و پسینیان ) جمع می‌آورد . آن روز ، روز زیانمندی ( کافران ، و سودمندی مؤمنان ) است . کسانی که به خدا ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند . خداوند بدیهای ایشان را می‌زداید ، و آنان را به باغهای بهشتی داخل می‌گرداند که از زیر ( کاخها و درختان ) آن رودبارها جاری است ، و در آنجا برای همیشه جاودانه می‌مانند . این است رستگاری سترگ و پیروزی بزرگ .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ الْجَمْعِ » : روز گردهمآئی که قیامت است ( نگا : هود / 103 ، واقعه‌ / 50 ، یس‌ / 32 و 53 ) . « تَغَابُن‌ » : زیانمند گشتن گروهی و سودمند شدن گروهی . . . در جهان ، دسته‌ای آخرت را به دنیا می‌فروشند ، و در آخرت زیانخورده و متضرّر می‌گردند ( نگا : بقره‌ / 16 و 102 ، آل‌عمران‌ / 77 و 177 ) . و دسته‌ای دنیا را به آخرت می‌فروشند و در آخرت سود می‌برند و رضای خدا و بهشت را از آن خود می‌کنند ( نگا : بقره‌ / 207 ، نساء / 74 ، توبه‌ / 111 ) . فراموش کردن همدیگر . چرا که در قیامت بر اثر هول و هراس آخرت ، کسی به فکر کسی نیست ، و هرکسی خود را می‌کوشد ( نگا : حجّ‌ / 2 ، معارج‌ / 10 ، عبس‌ / 33 - 37 ) .‏

سوره تغابن آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ خَالِدِینَ فِیهَا وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کسانی که کافر بشوند و آیات ما را تکذیب بکنند ، آنان دوزخیانند جاودانه در آنجا می‌مانند ، و چه سرانجام و جایگاه بدی ( که دارند ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَصِیرُ » : ( نگا : بقره‌ / 126 ، انفال‌ / 16 ، توبه‌ / 73 ) .‏

سوره تغابن آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن یُؤْمِن بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ واقعه و حادثه‌ای جز به فرمان و اجازه خدا رخ نمی‌دهد ، و هر کس که به خدا ایمان داشته باشد ، خدا دل او را ( به ثبات و آرامش ، و خوشنودی به قضا و قدر الهی می‌رساند و ) رهنمود می‌گرداند ، و خداوند از هر چیزی کاملاً آگاه است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ » : ( نگا : حدید / 22 ) . « یَهْدِ قَلْبَهُ » : دل او را رهنمود و رهبری می‌کند . زمام دل او را به دست می‌گیرد . دل او را به استقامت و اطمینان و آسایش و آرامش ، و رضا به قضا رهنمود می‌گرداند .‏

سوره تغابن آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّیْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از خدا و پیغمبر اطاعت کنید . اگر رویگردان شوید ، بر فرستاده ما جز رساندن پیام روشن و آشکار نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْبَلاغُ الْمُبِینُ » : تبلیغ آشکار ، رساندن پیام روشنگر ( نگا : مائده‌ / 92 ، نحل‌ / 35 و 82 ، نور / 54 ) .‏

سوره تغابن آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏جز خدا معبودی نیست ، پس مؤمنان باید بر خدا توکّل کنند و بس .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَلْیَتَوَکَّلِ » : باید توکّل کنند .‏

سوره تغابن آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَأَوْلَادِکُمْ عَدُوّاً لَّکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! قطعاً بعضی از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند . ( شما را از راه خدا باز می‌دارند ، و از عبادت و طاعت سست می‌گردانند ) پس از ایشان خویشتن را بر حذر دارید . اگر عفو کنید و چشم پوشی نمائید و ببخشید ( خدا هم شما را مشمول عفو و مرحمت و مغفرت خود می‌نماید ) چرا که خداوند بخشاینده مهربان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِنْ » : برای تبعیض است . « عَدُوّاً » : این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع به کار می‌رود . اسم ( إِنَّ ) است . « إن تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا و تَغْفِرُوا » : ( نگا : بقره‌ / 109 ) . این بخش از آیه ، اشاره دارد به این که چه بسا همسران یا فرزندان که انسان را از مبرّات و خیرات منع و یا سست می‌کنند قصد سوء نداشته و بلکه از روی نادانی باشد ، به هر حال باید کار بد ایشان را بخشید و نیّت سوء و قصد عداوت آنان را پخش نکرد ، ولی به سخنانشان گوش نکرد و مواظب خود بود و محبّت ایشان انسان را از خدا پرستی و انجام خیرات و مبرات دور نسازد .‏

سوره تغابن آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً اموالتان و اولادتان ، وسیله آزمایش شمایند ، و ( اگر در این میدان آزمایش ، از عهده بر آئید ، برای شما ) اجر و پاداش بزرگی در پیشگاه خدا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِتْنَةٌ » : امتحان . آزمایش ( نگا : انفال‌ / 28 ) . مراد این است که اموال و اولاد زینت و نعمت جهان و مایه دستیابی به سعادت هستند ، در صورتی که در مسیر خداشناسی انسان را کمک کنند . امّا اگر محبّت آنان بر فرمان و رضای یزدان ترجیح داده شود ، مایه بدبختی می‌گردند ( نگا : آل‌عمران‌ / 14 و 15 ، توبه‌ / 22 و 23 و 75 ) .‏

سوره تغابن آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِیعُوا وَأَنفِقُوا خَیْراً لِّأَنفُسِکُمْ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس آن قدر که در توان دارید از خدا بهراسید و پرهیزگاری کنید ، و ( درسها و اندرزهای آسمانی را ) بشنوید و بپذیرید ، و ( از قوانین و فرمانهای خدا ) اطاعت کنید . و ( در راه خدا ، صدقه و احسان و ) بذل و بخشش کنید ، ( انجام این کارها ) به سود شما خواهد بود . کسانی که از بخل و حرص نفس خویش ، مصون داشته شوند ، آنان قطعاً رستگارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا اسْتَطَعْتُمْ » : مادام که می‌توانید . تا آنجا که در توان دارید ( نگا : بقره‌ / 286 ، حجّ‌ / 78 ) . « خَیْراً » : مال و دارائی ( نگا : بقره‌ / 180 ) . در این صورت مفعول ( أَنفِقُوا ) است ، و معنی چنین است : از اموال و دارائی خود ببخشید . خوب و نیک . در این صورت خبر فعل ناقصه مقدّری است که تقدیر چنین است : یَکُنْ ذلِکَ خَیْراً . . . « مَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ » : ( نگا : حشر / 9 ) .‏

سوره تغابن آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر به خدا قرض‌الحسنه‌ای بدهید ، آن را برایتان چندین برابر می‌سازد ، و شما را می‌آمرزد . خداوند سپاسگزار و بردبار است ( و او از بندگانش به وسیله دادن پاداشهای عظیم تشکّر می‌نماید ، و در پرتو بردباری خود ، در عقوبت بندگان تعجیل نمی‌فرماید ، و بلکه گناهانشان را می‌بخشاید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِن تُقْرِضُوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً » : ( نگا : بقره‌ / 245 ، مائده‌ / 12 ، حدید / 11 و 18 ) .‏

سوره تغابن آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او آگاه از نهان و آشکار ، و چیره کار بجا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَالِمُ الْغَیْبِ و الشَّهَادَةِ » : ( نگا : انعام‌ / 73 ، توبه‌ / 94 و 105 ، رعد / 9 ) .‏