تفسیر نور: سوره فاتحه

تفسیر نور:

سوره فاتحة

سوره فاتحة آیه 1
‏ متن آیه : ‏
‏ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏به نام خداوند بخشنده مهربان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بِسْمِ » : فراهم آمده است از ( بِ ) و ( اِسْمِ ) . یعنی : کارم را با نام خدا آغاز میکنم ؛ نه به نام چیز دیگری ، و نه به فرمان دل یا کس دیگری . واژه ( اِسْم ) از ماده ( سُمُوّ ) به معنی عُلُوّ ، یا ( وسم ) به معنی علامت و نشانه است . « اللهِ » : اسم خاصّ است برای خدا . اصل آن ( إِلاه ) بوده و مصدری است بر وزن ( فِعال ) به معنی مفعول ، یعنی ( مَأْلُوه ) به معنی معبود میباشد . همان گونه که مصدر ( خَلْق ) به معنی مخلوق است ( نگا : لقمان / 11 ) . « الرَّحْمنِ » : دارای مهر فراوان ( نگا : أعراف / 156 ) . « الرَّحِیمِ » : دارای مهر همیشگی .‏

سوره فاتحة آیه 2
‏ متن آیه : ‏
‏ الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ستایش خداوندی را سزا است که پروردگار جهانیان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَبِّ » : پروردگار . مصدری است به معنی تربیت ، و در اینجا در معنی اسم فاعل ، یعنی مربّی به کار رفته است ، و صفت ( الله ) میباشد . « الْعَالَمِینَ » : جهانیان ، جهانها . هر صنفی از اصناف آفریدگان . اسم آلت است و به معنی آنچه خدا بدان شناخته شود . از راه تغلیب به صورت جمع مذکّر سالم با ( ین ) جمع بسته شده است .‏

سوره فاتحة آیه 3
‏ متن آیه : ‏
‏ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بخشنده مهربان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الرَّحْمنِ » : و « الرَّحِیمِ » . هر دو صیغه مبالغهاند و صفت ( الله ) میباشند .‏

سوره فاتحة آیه 4
‏ متن آیه : ‏
‏ مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مالک روز سزا و جزا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَالِکِ » : متصرّف . صاحب . خداوند . بدل یا صفت بشمار است . « الدِّینِ » : جزا . داوری . آئین .‏

سوره فاتحة آیه 5
‏ متن آیه : ‏
‏ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تنها تو را میپرستیم و تنها از تو یاری میطلبیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إیَّاکَ » : تو را .‏

سوره فاتحة آیه 6
‏ متن آیه : ‏
‏ اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما را به راه راست راهنمائی فرما .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الصِّرَاطَ » : راه ( نگا : مریم / 36 ، یس / 61 ، زخرف / 61 و 64 ) .‏

سوره فاتحة آیه 7
‏ متن آیه : ‏
‏ صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏راه کسانی که بدانان نعمت دادهای ؛ نه راه آنان که بر ایشان خشمگرفتهای ، و نه راه گمراهان و سرگشتگان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صِرَاطَ » : بدل از ( الصِّرَاطَ ) پیشین است . « الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ » : مراد کسانی است که در ( نساء / 69 ) از آنان سخن رفته است . « غَیْرِ » : بدل از ضمیر ( هِمْ ) یا از ( الَّذِینَ ) است . « الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ » : مراد کسانی است که در ( فتح / 6 ) از آنان سخن رفته است . « الضَّآلِّینَ » : گمراهان . مراد کسانی است که در ( آلعمران / 90 ، واقعه / 41 - 56 ) از ایشان صحبت شده است .‏