سُورَةُ الأَنفَالِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ یَسۡ‍َٔلُونَکَ عَنِ ٱلۡأَنفَالِۖ قُلِ ٱلۡأَنفَالُ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَصۡلِحُواْ ذَاتَ بَیۡنِکُمۡۖ وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ١ إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَإِذَا تُلِیَتۡ عَلَیۡهِمۡ ءَایَٰتُهُۥ زَادَتۡهُمۡ إِیمَٰنٗا وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ یَتَوَکَّلُونَ ٢ ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ یُنفِقُونَ ٣ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُمۡ دَرَجَٰتٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَمَغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ کَرِیمٞ ٤ کَمَآ أَخۡرَجَکَ رَبُّکَ مِنۢ بَیۡتِکَ بِٱلۡحَقِّ وَإِنَّ فَرِیقٗا مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ لَکَٰرِهُونَ ٥ یُجَٰدِلُونَکَ فِی ٱلۡحَقِّ بَعۡدَ مَا تَبَیَّنَ کَأَنَّمَا یُسَاقُونَ إِلَى ٱلۡمَوۡتِ وَهُمۡ یَنظُرُونَ ٦ وَإِذۡ یَعِدُکُمُ ٱللَّهُ إِحۡدَى ٱلطَّآئِفَتَیۡنِ أَنَّهَا لَکُمۡ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَیۡرَ ذَاتِ ٱلشَّوۡکَةِ تَکُونُ لَکُمۡ وَیُرِیدُ ٱللَّهُ أَن یُحِقَّ ٱلۡحَقَّ بِکَلِمَٰتِهِۦ وَیَقۡطَعَ دَابِرَ ٱلۡکَٰفِرِینَ ٧ لِیُحِقَّ ٱلۡحَقَّ وَیُبۡطِلَ ٱلۡبَٰطِلَ وَلَوۡ کَرِهَ ٱلۡمُجۡرِمُونَ ٨

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

مى‏پرسند تو را از غنیمت‌ها [526]. بگو: غنیمت‌ها، خدا و رسول راست [527]، پس بترسید از خدا و به صلاح آرید صحبتى را که میان شماست و فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را، اگر مسلمان هستید. ﴿1﴾جز این نیست که مؤمنان، آنانند که چون یاد کرده شود خدا، بترسد دل ایشان و چون خوانده شود بر ایشان آیات خدا، زیاده سازند آن آیات، ایمان ایشان را و بر پروردگار خویش توکل می‌کنند. ﴿2﴾آنان‌که برپا می‌دارند نماز را و از آنچه روزى داده‏ایم ایشان را خرج مى‏کنند. ﴿3﴾این جماعت، ایشانند مؤمنان، به تحقیق، ایشان راست مرتبه‌ها نزد پروردگار ایشان و آمرزش و روزى نیک. ﴿4﴾چنانکه بیرون آورد تو را پروردگار تو از خانۀ تو به تدبیر درست و هرآیینه گروهى از مسلمانان ناخوشنود بودند [528]. ﴿5﴾خصومت مى‏کردند با تو در سخن راست بعد از آنکه ظاهر شد، گویا رانده مى‏شوند به سوى مرگ و ایشان در آن مى‏نگرند. ﴿6﴾و [یاد کن نعمت الهى را] آنگاه که خدا به شما یکی از دو گروه وعده می‌داد که آن شما را باشد و دوست مى‏داشتید که غیر فوج جنگى شما را بود و می‌خواست خدا که ثابت کند دین حق را به فرمان‌هاى خویش و بِبُرّد بنیاد کافران را. ﴿7﴾می‌خواست تا ثابت کند دین حق را و بر طرف کند دین باطل را، اگرچه ناخوشنود باشند گناهکاران [529]. ﴿8﴾

﴿ إِذۡ تَسۡتَغِیثُونَ رَبَّکُمۡ فَٱسۡتَجَابَ لَکُمۡ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلۡفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِکَةِ مُرۡدِفِینَ ٩ وَمَا جَعَلَهُ ٱللَّهُ إِلَّا بُشۡرَىٰ وَلِتَطۡمَئِنَّ بِهِۦ قُلُوبُکُمۡۚ وَمَا ٱلنَّصۡرُ إِلَّا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ١٠ إِذۡ یُغَشِّیکُمُ ٱلنُّعَاسَ أَمَنَةٗ مِّنۡهُ وَیُنَزِّلُ عَلَیۡکُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ لِّیُطَهِّرَکُم بِهِۦ وَیُذۡهِبَ عَنکُمۡ رِجۡزَ ٱلشَّیۡطَٰنِ وَلِیَرۡبِطَ عَلَىٰ قُلُوبِکُمۡ وَیُثَبِّتَ بِهِ ٱلۡأَقۡدَامَ ١١ إِذۡ یُوحِی رَبُّکَ إِلَى ٱلۡمَلَٰٓئِکَةِ أَنِّی مَعَکُمۡ فَثَبِّتُواْ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْۚ سَأُلۡقِی فِی قُلُوبِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ ٱلرُّعۡبَ فَٱضۡرِبُواْ فَوۡقَ ٱلۡأَعۡنَاقِ وَٱضۡرِبُواْ مِنۡهُمۡ کُلَّ بَنَانٖ ١٢ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ شَآقُّواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ وَمَن یُشَاقِقِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ١٣ ذَٰلِکُمۡ فَذُوقُوهُ وَأَنَّ لِلۡکَٰفِرِینَ عَذَابَ ٱلنَّارِ ١٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِیتُمُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ زَحۡفٗا فَلَا تُوَلُّوهُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ ١٥ وَمَن یُوَلِّهِمۡ یَوۡمَئِذٖ دُبُرَهُۥٓ إِلَّا مُتَحَرِّفٗا لِّقِتَالٍ أَوۡ مُتَحَیِّزًا إِلَىٰ فِئَةٖ فَقَدۡ بَآءَ بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ١٦ ﴾

آنگاه که فریاد می‌کردید به جناب پروردگار خویش، پس قبول کرد دعاى شما را که من مدد کنندۀ شُمایم به هزار کس از فرشتگان از پس خود جماعت دیگر را آورده [530]. ﴿9﴾و نساخت خداوند این مدد را مگر براى مژده و تا آرام گیرد به آن دل شما و نیست فتح، مگر از نزدیک خدا، هرآیینه خدا غالب با حکمت‏ است. ﴿10﴾آنگاه که مى‏پوشید شما را به پینُکى به جهت ایمنى از نزدیک خود و فرود مى‏آورد بر شما از آسمان آب باران تا پاک کند شما را به آن و ببرد از شما آلودگى شیطان و تا ببندد بر دل شما (یعنى ثابت دارد دل‌ها را) و محکم کند به آن پای‌ها را [531]. ﴿11﴾آنگاه که وحى مى‏فرستاد پروردگار تو به سوى فرشتگان که من با شمایم، پس استوار سازید مسلمانان را، رعب خواهم افکند در دل کافران. پس بزنید اى مسلمانان بالاى گردن‌ها و بزنید از ایشان هر طرف دست و پاى را. ﴿12﴾این به سبب آن است که ایشان خلاف کردند با خدا و رسول او و هر که خلاف کند با خدا و رسول او، پس خدا سخت عقوبت‏ است. ﴿13﴾این را بچشید و بدانید که کافران راست، عذابِ آتش. ﴿14﴾اى مؤمنان! چون به هم آیید با کافران انبوه کرده، پس مگردانید به سوى ایشان پشت را. ﴿15﴾و هر که بگرداند به سوى ایشان آن روز پُشت خود را، مگر رجوع کنان براى جنگى یا پناه جویان به سوى گروهى، پس هرآیینه بازگشت به خشمى از خدا و جاى او جهنّم‏ است و بدجایى‏ است. ﴿16﴾

﴿فَلَمۡ تَقۡتُلُوهُمۡ وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ قَتَلَهُمۡۚ وَمَا رَمَیۡتَ إِذۡ رَمَیۡتَ وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ رَمَىٰ وَلِیُبۡلِیَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ مِنۡهُ بَلَآءً حَسَنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٞ ١٧ ذَٰلِکُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُوهِنُ کَیۡدِ ٱلۡکَٰفِرِینَ ١٨ إِن تَسۡتَفۡتِحُواْ فَقَدۡ جَآءَکُمُ ٱلۡفَتۡحُۖ وَإِن تَنتَهُواْ فَهُوَ خَیۡرٞ لَّکُمۡۖ وَإِن تَعُودُواْ نَعُدۡ وَلَن تُغۡنِیَ عَنکُمۡ فِئَتُکُمۡ شَیۡ‍ٔٗا وَلَوۡ کَثُرَتۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ١٩ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَأَنتُمۡ تَسۡمَعُونَ ٢٠ وَلَا تَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَهُمۡ لَا یَسۡمَعُونَ ٢١ ۞إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلصُّمُّ ٱلۡبُکۡمُ ٱلَّذِینَ لَا یَعۡقِلُونَ ٢٢ وَلَوۡ عَلِمَ ٱللَّهُ فِیهِمۡ خَیۡرٗا لَّأَسۡمَعَهُمۡۖ وَلَوۡ أَسۡمَعَهُمۡ لَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعۡرِضُونَ ٢٣ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَجِیبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمۡ لِمَا یُحۡیِیکُمۡۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَحُولُ بَیۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَقَلۡبِهِۦ وَأَنَّهُۥٓ إِلَیۡهِ تُحۡشَرُونَ ٢٤ وَٱتَّقُواْ فِتۡنَةٗ لَّا تُصِیبَنَّ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنکُمۡ خَآصَّةٗۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٢٥ ﴾

پس شما نکشته‏اید این جماعت و لیکن خداکشت ایشان را و تو [یا محمد] نیفکندى [532]وقتى که افکندى و لیکن خدا افکند و تا عطا کند مسلمانان را از نزدیک خویش عطاى نیکو، هرآیینه خدا شنوای داناست [533]. ﴿17﴾حال این است و بدانید که خدا سست کننده است حیلۀ کافران را. ﴿18﴾[اى کافران!] اگر طلب فتح مى‏کردید، پس آمد به شما فتح. و اگر باز ایستید، پس آن بهتر است شما را و اگر بازگردید (یعنى به نافرمانى) بازگردیم [534]. و دفع نکند از شما جماعتِ شما هیچ چیز، اگرچه بسیار باشد و بدانید که خدا با مسلمانان‏ است [535]. ﴿19﴾اى مسلمانان! فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را و روى مگردانید از وى و حال آنکه شما مى‏شنوید. ﴿20﴾و مشوید مانند کسانی که گفتند: شنیدیم و ایشان نمى‏شنوند [536]. ﴿21﴾هرآیینه بدترین جنبندگان نزدیک خدا کرانند، گنگانند، آنان‌که در نمى‏یابند. ﴿22﴾و اگر دانستى خدا در ایشان نیکویىِ، البته شنواندى ایشان را [537]. و اگر شنوانیدى ایشان را، رومی‌گردانیدند اعراض کنان. ﴿23﴾اى مسلمانان! قبول کنید خواندن خدا و رسول را چون بخواند شما را براى آنکه زنده دل سازد شما را و بدانید که خدا حایل مى‏شود میان مرد و دلِ او [538]و بدانید که به سوى او برانگیخته خواهید شد. ﴿24﴾و بپرهیزید از فتنه که نرسد به آنان‌که ستم کردند از شما به تخصیص [539]و بدانید که هرآیینه خدا سخت عقوبت کننده است [540]. ﴿25﴾

﴿وَٱذۡکُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِیلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِی ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن یَتَخَطَّفَکُمُ ٱلنَّاسُ فَ‍َٔاوَىٰکُمۡ وَأَیَّدَکُم بِنَصۡرِهِۦ وَرَزَقَکُم مِّنَ ٱلطَّیِّبَٰتِ لَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ٢٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَخُونُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ وَتَخُونُوٓاْ أَمَٰنَٰتِکُمۡ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٢٧ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَآ أَمۡوَٰلُکُمۡ وَأَوۡلَٰدُکُمۡ فِتۡنَةٞ وَأَنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِیمٞ ٢٨ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِن تَتَّقُواْ ٱللَّهَ یَجۡعَل لَّکُمۡ فُرۡقَانٗا وَیُکَفِّرۡ عَنکُمۡ سَیِّ‍َٔاتِکُمۡ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ ٢٩ وَإِذۡ یَمۡکُرُ بِکَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لِیُثۡبِتُوکَ أَوۡ یَقۡتُلُوکَ أَوۡ یُخۡرِجُوکَۚ وَیَمۡکُرُونَ وَیَمۡکُرُ ٱللَّهُۖ وَٱللَّهُ خَیۡرُ ٱلۡمَٰکِرِینَ ٣٠وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَیۡهِمۡ ءَایَٰتُنَا قَالُواْ قَدۡ سَمِعۡنَا لَوۡ نَشَآءُ لَقُلۡنَا مِثۡلَ هَٰذَآ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِیرُ ٱلۡأَوَّلِینَ ٣١ وَإِذۡ قَالُواْ ٱللَّهُمَّ إِن کَانَ هَٰذَا هُوَ ٱلۡحَقَّ مِنۡ عِندِکَ فَأَمۡطِرۡ عَلَیۡنَا حِجَارَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ أَوِ ٱئۡتِنَا بِعَذَابٍ أَلِیمٖ ٣٢ وَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمۡ وَأَنتَ فِیهِمۡۚ وَمَا کَانَ ٱللَّهُ مُعَذِّبَهُمۡ وَهُمۡ یَسۡتَغۡفِرُونَ ٣٣﴾

و یاد کنید [اى مهاجران، نعمت الهى را] آن وقت که شما اندک بودید، ناتوان شمرده در زمین (یعنى در مکه) می‌ترسید از آنکه بربایند شما را مردمان، پس جاى داد شما را (یعنى در مدینه) و قوّت داد شما را به نصرت خود و روزى داد شما را از چیزهاى پاکیزه تا شود که سپاسدارى کنید. ﴿26﴾اى مسلمانان! خیانت مکنید با خدا و رسول و خیانت مکنید امانت‌هاى یکدیگر را دانسته. ﴿27﴾و بدانید که مال‌هاى شما و فرزندان شما آزمایش‏ است و آنکه خدا، نزدیک اوست، مزدِ بزرگ. ﴿28﴾اى مسلمانان! اگر بترسید از خدا، پیدا کند برای شما فتحى را و درگذراد از شما گناهانِ شما را و بیامرزد شما را و خدا صاحبِ فضل بزرگ‏ است. ﴿29﴾و [یاد کن نعمت الهى یا محمد] آنگاه که بدسگالى می‌کردند در حقِّ تو کافران، تا حبس کنند تو را یا بکشند تو را یا جلاوطن کنند تو را و ایشان بدسگالى می‌کردند و خدا تدبیر می‌کرد (یعنى به ایشان) و خدا بهترین تدبیرکنندگان‏ است [541]. ﴿30﴾و چون خوانده شود بر این جماعت آیات ما، گویند: شنیدیم، اگر خواهیم بگوییم مانند این، نیست این مگر افسانۀ پیشینیان. ﴿31﴾و آنگاه که گفتند: بار خدایا! اگر هست این قرآن راست از نزدیک تو، پس بباران بر ما سنگ را از آسمان یا بیار بر ما عذاب دردناک. ﴿32﴾و نیست خدا که عذاب کند ایشان را و تو میان ایشان باشى و هرگز نیست خدا عذاب کنندۀ ایشان و ایشان استغفار مى‏کنند [542]. ﴿33﴾

﴿ وَمَا لَهُمۡ أَلَّا یُعَذِّبَهُمُ ٱللَّهُ وَهُمۡ یَصُدُّونَ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَمَا کَانُوٓاْ أَوۡلِیَآءَهُۥٓۚ إِنۡ أَوۡلِیَآؤُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡمُتَّقُونَ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ ٣٤ وَمَا کَانَ صَلَاتُهُمۡ عِندَ ٱلۡبَیۡتِ إِلَّا مُکَآءٗ وَتَصۡدِیَةٗۚ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا کُنتُمۡ تَکۡفُرُونَ ٣٥ إِنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ یُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ لِیَصُدُّواْ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِۚ فَسَیُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَکُونُ عَلَیۡهِمۡ حَسۡرَةٗ ثُمَّ یُغۡلَبُونَۗ وَٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِلَىٰ جَهَنَّمَ یُحۡشَرُونَ ٣٦ لِیَمِیزَ ٱللَّهُ ٱلۡخَبِیثَ مِنَ ٱلطَّیِّبِ وَیَجۡعَلَ ٱلۡخَبِیثَ بَعۡضَهُۥ عَلَىٰ بَعۡضٖ فَیَرۡکُمَهُۥ جَمِیعٗا فَیَجۡعَلَهُۥ فِی جَهَنَّمَۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ ٣٧ قُل لِّلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِن یَنتَهُواْ یُغۡفَرۡ لَهُم مَّا قَدۡ سَلَفَ وَإِن یَعُودُواْ فَقَدۡ مَضَتۡ سُنَّتُ ٱلۡأَوَّلِینَ ٣٨ وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَکُونَ فِتۡنَةٞ وَیَکُونَ ٱلدِّینُ کُلُّهُۥ لِلَّهِۚ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِمَا یَعۡمَلُونَ بَصِیرٞ ٣٩ وَإِن تَوَلَّوۡاْ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَوۡلَىٰکُمۡۚ نِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِیرُ ٤٠ ﴾

و چیست مر ایشان را که عذاب نکند ایشان را خدا، حال آنکه ایشان باز می‌دارند (یعنى مردمان را) از مسجد حرام و نیستند سزاوار آنجا، نیستند سزاوار آنجا مگر متقیان و لیکن بیشترین ایشان نمی‌دانند. ﴿34﴾و نیست [543]نماز ایشان نزدیک خانۀ کعبه بجز صفیر کردن و دستک زدن، پس بچشید اى کافران! عذاب را به سبب کافر شدنِ خود. ﴿35﴾هرآیینه کافران خرج می‌کنند اموالِ خود را تا بازدارند مردمان را از راه خدا، پس زود باشد که خرج کنند آن را، باز باشد آن خرج کردن، پشیمانى بر ایشان، باز مغلوب شوند و کافران به سوى دوزخ رانده شوند. ﴿36﴾تا جدا سازد خداى تعالى ناپاک را از پاک و بنهد ناپاک را بعض آن را بر بعض، پس توده سازد آن همه را یکجا، پس درآردش در دوزخ. این جماعت، ایشانند زیانکاران [544]. ﴿37﴾بگو کافران را: اگر باز ایستند، آمرزیده شود ایشان را آنچه گذشت و اگر عود کنند، پس هرآیینه گذشته است روش پیشینیان [545]. ﴿38﴾و کارزار کنید اى مسلمان! با ایشان تا آنکه نباشد هیچ فتنه (یعنى غلبۀ کفر) و باشد دین، همه براى خدا. پس اگر بازایستند از شرک (یعنى مسلمان شوند) هرآیینه خدا به آنچه می‌کنند بیناست. ﴿39﴾و اگر روى بگردانند [546]، پس بدانید که خدا مددکار شماست، نیک مددکار است وى و نیک یارى دهنده است. ﴿40﴾

﴿۞وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَیۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡیَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰکِینِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِیلِ إِن کُنتُمۡ ءَامَنتُم بِٱللَّهِ وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا یَوۡمَ ٱلۡفُرۡقَانِ یَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٌ ٤١ إِذۡ أَنتُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلدُّنۡیَا وَهُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلۡقُصۡوَىٰ وَٱلرَّکۡبُ أَسۡفَلَ مِنکُمۡۚ وَلَوۡ تَوَاعَدتُّمۡ لَٱخۡتَلَفۡتُمۡ فِی ٱلۡمِیعَٰدِ وَلَٰکِن لِّیَقۡضِیَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا کَانَ مَفۡعُولٗا لِّیَهۡلِکَ مَنۡ هَلَکَ عَنۢ بَیِّنَةٖ وَیَحۡیَىٰ مَنۡ حَیَّ عَنۢ بَیِّنَةٖۗ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَسَمِیعٌ عَلِیمٌ ٤٢ إِذۡ یُرِیکَهُمُ ٱللَّهُ فِی مَنَامِکَ قَلِیلٗاۖ وَلَوۡ أَرَىٰکَهُمۡ کَثِیرٗا لَّفَشِلۡتُمۡ وَلَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِی ٱلۡأَمۡرِ وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ سَلَّمَۚ إِنَّهُۥ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٤٣ وَإِذۡ یُرِیکُمُوهُمۡ إِذِ ٱلۡتَقَیۡتُمۡ فِیٓ أَعۡیُنِکُمۡ قَلِیلٗا وَیُقَلِّلُکُمۡ فِیٓ أَعۡیُنِهِمۡ لِیَقۡضِیَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا کَانَ مَفۡعُولٗاۗ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ ٤٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِیتُمۡ فِئَةٗ فَٱثۡبُتُواْ وَٱذۡکُرُواْ ٱللَّهَ کَثِیرٗا لَّعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ٤٥ ﴾

و بدانید که آنچه غنیمت یافتید از کافران از هر جنس، پس پنجم حصّه‏اش خدای راست و پیغامبر را و خویشاوندان را [547]و یتیمان و درویشان و مسافران را، اگر ایمان آورده‏اید به خدا و به آنچه فروفرستادیم بر بندۀ خویش. روزى که جدا شد حق از باطل، روزی که به هم آمدند دو گروه [548]، و خدا بر همه چیز تواناست [549]. ﴿41﴾[اگر ایمان آوردید به آنچه فروفرستادیم بر بندۀ خود،] آنگاه که شما به کناره‌ای نزدیک بودید و ایشان به کناره‌ای دورتر و کاروان پایین‏تر از شما (یعنى به جانب دریا) و اگر با یکدیگر وعدۀ جنگ مقرر می‌کردید، البته خلاف می‌نمودید در وعده و لیکن جمع کرد تا به انجام رساند خدا کارى را که کردنى بود، تا هلاک شود کسی که هلاک شده است بعدِ قیام حجّت و زنده ماند کسی که زنده شده بعدِ قیام حجّت، و هرآیینه خدا شنوای داناست [550]. ﴿42﴾آنگاه که بنمود خدا ایشان را به تو در خواب تو اندکى و اگر بنمودى به تو ایشان را بسیار، البته بزدلى می‌کردید و با یکدیگر نزاع می‌نمودید در کار، و لیکن خدا سلامت داشت (یعنى از بزدلى)، هرآیینه وى داناست به آنچه در سینه‌هاست. ﴿43﴾و آنگاه که بنمود به شما ایشان را، چون روبه‌رو شدید در چشم شما، اندکى و کم نمود شما را در چشم آنان، تا به انجام رساند خداکاری را که کردنى بود و به سوى خدا باز گردانیده شوند کارها. ﴿44﴾اى مسلمانان! چون روبه‌رو شوید با گروهى، پس ثابت باشید و یاد کنید خدا را بسیار، بود که شما رستگار شوید. ﴿45﴾

﴿ وَأَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَنَٰزَعُواْ فَتَفۡشَلُواْ وَتَذۡهَبَ رِیحُکُمۡۖ وَٱصۡبِرُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِینَ ٤٦ وَلَا تَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ خَرَجُواْ مِن دِیَٰرِهِم بَطَرٗا وَرِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَیَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ بِمَا یَعۡمَلُونَ مُحِیطٞ ٤٧ وَإِذۡ زَیَّنَ لَهُمُ ٱلشَّیۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَکُمُ ٱلۡیَوۡمَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَإِنِّی جَارٞ لَّکُمۡۖ فَلَمَّا تَرَآءَتِ ٱلۡفِئَتَانِ نَکَصَ عَلَىٰ عَقِبَیۡهِ وَقَالَ إِنِّی بَرِیٓءٞ مِّنکُمۡ إِنِّیٓ أَرَىٰ مَا لَا تَرَوۡنَ إِنِّیٓ أَخَافُ ٱللَّهَۚ وَٱللَّهُ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٤٨ إِذۡ یَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَٰٓؤُلَآءِ دِینُهُمۡۗ وَمَن یَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٞ ٤٩ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ یَتَوَفَّى ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ یَضۡرِبُونَ وُجُوهَهُمۡ وَأَدۡبَٰرَهُمۡ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡحَرِیقِ ٥٠ ذَٰلِکَ بِمَا قَدَّمَتۡ أَیۡدِیکُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَیۡسَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِیدِ ٥١ کَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِ ٱللَّهِ فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِیّٞ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٥٢ ﴾

و فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را و با یکدیگر نزاع مکنید که در این صورت بزدل شوید و برود دولت (قوّت) شما و شکیبایى ورزید، هرآیینه خدا با شکیبایان است. ﴿46﴾و مباشید مانند کسانی که بیرون آمدند از خانه‌هاى خود از روى سرکشى و خودنمایى به مردمان و باز می‌دارند از راه خدا و خدا به آنچه می‌کنند، درگیرنده است [551]. ﴿47﴾و آنگاه که شیطان بیاراست براى این کافران، کردارهاى ایشان را و گفت: هیچ‌کس از مردمان غلبه کننده نیست بر شما امروز و هرآیینه من مدد کننده‏ام شما را. پس چون روبه‌رو شدند هر دو گروه، بازگشت شیطان بر پاشنۀ خود و گفت: هرآیینه من بى‌تعلّقم از شما، هرآیینه من مى‏بینم آنچه شما نمى‏بینید، هرآیینه من مى‏ترسم از خدا و خدا سخت عقوبت است. ﴿48﴾آنگاه که مى‏گفتند منافقان و آنان‌که در دل ایشان بیماری است: فریفته کرده است این مسلمانان را دین ایشان و هر که توکل کند بر خدا، هرآیینه خدا غالبِ درستکار است. ﴿49﴾و [تعجب می‌کردى] اگر می‌دیدى [اى بیننده،] چون فرشتگان قبض ارواح کافران می‌کنند، می‌زنند بر روى ایشان و بر پشت ایشان و [می‌گویند:] بچشید عذابِ سوزان. ﴿50﴾این به سبب آن کردار است که پیش فرستاده است دست شما و به سبب آن است که خدا ظلم کننده نیست بر بندگان. ﴿51﴾مانند عادت قوم فرعون و آنان‌که پیش از ایشان بودند، کافر شدند به آیات خدا، پس گرفتار کرد خدا ایشان را به گناهانِ ایشان، هرآیینه خدا توانا سخت عقوبت است. ﴿52﴾

﴿ذَٰلِکَ بِأَنَّ ٱللَّهَ لَمۡ یَکُ مُغَیِّرٗا نِّعۡمَةً أَنۡعَمَهَا عَلَىٰ قَوۡمٍ حَتَّىٰ یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٞ ٥٣ کَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِ رَبِّهِمۡ فَأَهۡلَکۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَغۡرَقۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَۚ وَکُلّٞ کَانُواْ ظَٰلِمِینَ ٥٤ إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فَهُمۡ لَا یُؤۡمِنُونَ ٥٥ ٱلَّذِینَ عَٰهَدتَّ مِنۡهُمۡ ثُمَّ یَنقُضُونَ عَهۡدَهُمۡ فِی کُلِّ مَرَّةٖ وَهُمۡ لَا یَتَّقُونَ ٥٦ فَإِمَّا تَثۡقَفَنَّهُمۡ فِی ٱلۡحَرۡبِ فَشَرِّدۡ بِهِم مَّنۡ خَلۡفَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ یَذَّکَّرُونَ ٥٧وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوۡمٍ خِیَانَةٗ فَٱنۢبِذۡ إِلَیۡهِمۡ عَلَىٰ سَوَآءٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ ٱلۡخَآئِنِینَ ٥٨ وَلَا یَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ سَبَقُوٓاْۚ إِنَّهُمۡ لَا یُعۡجِزُونَ ٥٩ وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن قُوَّةٖ وَمِن رِّبَاطِ ٱلۡخَیۡلِ تُرۡهِبُونَ بِهِۦ عَدُوَّ ٱللَّهِ وَعَدُوَّکُمۡ وَءَاخَرِینَ مِن دُونِهِمۡ لَا تَعۡلَمُونَهُمُ ٱللَّهُ یَعۡلَمُهُمۡۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیۡءٖ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ یُوَفَّ إِلَیۡکُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ ٦٠ ۞وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلۡمِ فَٱجۡنَحۡ لَهَا وَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡعَلِیمُ ٦١﴾

این به سبب آن است که خدا هرگز نیست تغییر دهندۀ هیچ نعمتى که انعام کرده باشد آن را بر قومى، تا آنکه ایشان بدل کنند حالى را که در ذاتِ ایشان‏ است [552]و به سبب آن است که خدا شنوای داناست. ﴿53﴾مانند حال کسانِ فرعون و آنان‌که پیش از ایشان بودند، دروغ شمردند آیاتِ پروردگار خویش را، پس هلاک ساختیم ایشان را به گناهاِن ایشان و غرق ساختیم کسانِ فرعون را و هر یک ستمکار بودند. ﴿54﴾هرآیینه بدترین جنبندگان نزدیک خدا آنانند که کافر شدند، پس ایمان نمى‏آرند. ﴿55﴾آنان‌که عهد بسته با ایشان، باز مى‏شکنند عهد خود را در هر مرتبه و ایشان پرهیز نمى‏کنند [553]. ﴿56﴾پس اگر بیابى ایشان را در جنگ، پس متفرق ساز به سبب کشتنِ ایشان، آنان را که پسِ پشت ایشان باشند، بُوَد که پندپذیر شوند. ﴿57﴾و اگر بترسى از گروهى خیانت را، پس بازگردان به سوى ایشان عهدِ ایشان را به نوعى که همه برابر شوند [554]، هرآیینه خدا دوست نمی‌دارد خیانت کنندگان را. ﴿58﴾و باید که نپندارند کافران که ایشان پیشدستى کرده‏اند، هرآیینه ایشان، عاجز نتوانند ساخت. ﴿59﴾و مهیا سازید اى مسلمانان! براى ایشان آنچه توانید از توانایى [555]و از آماده داشتن اسپان، بترسانید به آن دشمن خدا را و دشمن خویش را و قومى دیگر را نیز بجز ایشان. شما نمی‌دانند ایشان را [556]، خدا می‌داند ایشان را و آنچه خرج کنید از هرچه باشد در راه خدا، تمام داده شود به شما [557]و شما ستم کرده نشوید. ﴿60﴾و اگر میل کنند به صلح، تو هم میل کن به سوى آن [558]و توکل کن بر خدا، هرآیینه وى شنوای داناست. ﴿61﴾

﴿ وَإِن یُرِیدُوٓاْ أَن یَخۡدَعُوکَ فَإِنَّ حَسۡبَکَ ٱللَّهُۚ هُوَ ٱلَّذِیٓ أَیَّدَکَ بِنَصۡرِهِۦ وَبِٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٦٢ وَأَلَّفَ بَیۡنَ قُلُوبِهِمۡۚ لَوۡ أَنفَقۡتَ مَا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا مَّآ أَلَّفۡتَ بَیۡنَ قُلُوبِهِمۡ وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ أَلَّفَ بَیۡنَهُمۡۚ إِنَّهُۥ عَزِیزٌ حَکِیمٞ ٦٣ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ حَسۡبُکَ ٱللَّهُ وَمَنِ ٱتَّبَعَکَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٦٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ حَرِّضِ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ عَلَى ٱلۡقِتَالِۚ إِن یَکُن مِّنکُمۡ عِشۡرُونَ صَٰبِرُونَ یَغۡلِبُواْ مِاْئَتَیۡنِۚ وَإِن یَکُن مِّنکُم مِّاْئَةٞ یَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفٗا مِّنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا یَفۡقَهُونَ ٦٥ ٱلۡـَٰٔنَ خَفَّفَ ٱللَّهُ عَنکُمۡ وَعَلِمَ أَنَّ فِیکُمۡ ضَعۡفٗاۚ فَإِن یَکُن مِّنکُم مِّاْئَةٞ صَابِرَةٞ یَغۡلِبُواْ مِاْئَتَیۡنِۚ وَإِن یَکُن مِّنکُمۡ أَلۡفٞ یَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفَیۡنِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِینَ ٦٦ مَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَن یَکُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ یُثۡخِنَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ تُرِیدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡیَا وَٱللَّهُ یُرِیدُ ٱلۡأٓخِرَةَۗ وَٱللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٞ ٦٧ لَّوۡلَا کِتَٰبٞ مِّنَ ٱللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّکُمۡ فِیمَآ أَخَذۡتُمۡ عَذَابٌ عَظِیمٞ ٦٨ فَکُلُواْ مِمَّا غَنِمۡتُمۡ حَلَٰلٗا طَیِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٦٩﴾

و اگر خواهند که فریب دهند تو را، پس کفایت کننده است تو را، خدا همونست آنکه قوّت داد تو را به یارى دادن و به مسلمانان. ﴿62﴾و همونست آنکه الفت داد میان دل‌هاى ایشان، اگر خرج می‌کردى آنچه در زمین است همه یکجا، الفت نمى‏دادى میانِ دل‌هاى ایشان و لیکن خدا الفت افکند در میانِ ایشان، هرآیینه وى غالبِ با حکمت‏ است. ﴿63﴾اى پیغامبر! کفایت کننده است تو را خدا و کفایت کننده آنان را‌که پیروى تو کردند از مسلمانان. ﴿64﴾اى پیغامبر! رغبت ده مسلمانان را بر جنگ. اگر باشند از شما بیست کس صبر کننده، غالب شوند بر دو صد کس و اگر باشند از شما صد کس، غالب شوند بر هزار کس از کافران، به سبب آنکه ایشان گروهى هستند که نمى‏فهمند [559]. ﴿65﴾اکنون سبک ساخت خدا از سر شما و دانست که در میان شما ضعفى هست، پس اگر باشند از شما صد کس شکیبا، غالب آیند بر دو صد کس و اگر باشند از شما هزار کس، غالب آیند بر دو هزار کس به فرمانِ خدا و خدا با صابران‏ است. ﴿66﴾سزاوار نبود پیغامبر را که به دستِ وى اسیران باشند تا آنکه قتل بسیار بوجود آرد در زمین. می‌خواهید مالِ دنیا را و خدا می‌خواهد مصلحتِ آخرت را و خدا غالبِ باحکمت‏ است [560]. ﴿67﴾اگر نبودى حکم خدا پیشى گرفته [561]، می‌رسید به شما در آنچه گرفتید، عذابِ بزرگ. ﴿68﴾پس بخورید از آنچه غنیمت گرفتید حلال پاکیزه، و بترسید از خدا، هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان ا‏ست [شما را] [562]. ﴿69﴾

﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّبِیُّ قُل لِّمَن فِیٓ أَیۡدِیکُم مِّنَ ٱلۡأَسۡرَىٰٓ إِن یَعۡلَمِ ٱللَّهُ فِی قُلُوبِکُمۡ خَیۡرٗا یُؤۡتِکُمۡ خَیۡرٗا مِّمَّآ أُخِذَ مِنکُمۡ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٧٠ وَإِن یُرِیدُواْ خِیَانَتَکَ فَقَدۡ خَانُواْ ٱللَّهَ مِن قَبۡلُ فَأَمۡکَنَ مِنۡهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ٧١ إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِینَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِکَ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَآءُ بَعۡضٖۚ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلَٰیَتِهِم مِّن شَیۡءٍ حَتَّىٰ یُهَاجِرُواْۚ وَإِنِ ٱسۡتَنصَرُوکُمۡ فِی ٱلدِّینِ فَعَلَیۡکُمُ ٱلنَّصۡرُ إِلَّا عَلَىٰ قَوۡمِۢ بَیۡنَکُمۡ وَبَیۡنَهُم مِّیثَٰقٞۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِیرٞ ٧٢ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَآءُ بَعۡضٍۚ إِلَّا تَفۡعَلُوهُ تَکُن فِتۡنَةٞ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَفَسَادٞ کَبِیرٞ ٧٣ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِینَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ کَرِیمٞ ٧٤ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ مَعَکُمۡ فَأُوْلَٰٓئِکَ مِنکُمۡۚ وَأُوْلُواْ ٱلۡأَرۡحَامِ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلَىٰ بِبَعۡضٖ فِی کِتَٰبِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمُۢ ٧٥﴾

اى پیغامبر! بگو: آنان راکه در دست شمایند از اسیران: اگر داند خدا در دل شما نیکى، البته بدهد شما را بهتر از آنچه گرفته شد از شما و بیامرزد شما را و خدا آمرزندۀ مهربان ا‏ست. ﴿70﴾و اگر خواهند خیانت با تو، پس هرآیینه خیانت کرده بودند با خدا پیش از این، پس قدرت داد بر ایشان و خدا دانای با حکمت‏ است. ﴿71﴾هرآیینه آنان‌که ایمان آوردند و هجرت کردند و جهاد نمودند به مال خود و جان خود در راه خدا و آنان‌که جاى دادند و نصرت کردند، این جماعت، بعض ایشان کارسازان بعض‏اند [563]، و آنان‌که ایمان آوردند و هجرت نکردند، نیست شما را از کارسازىِ ایشان هیچ چیز، تا آنکه هجرت کنند و اگر مدد طلب کنند از شما در کار دین، پس لازم است بر شما یارى کردن، مگر بر جماعتی که میان شما و میان ایشان عهد باشد و خدا به آنچه می‌کنید بیناست. ﴿72﴾و آنان‌که کافر شدند، بعض ایشان کارسازانِ بعض‏اند، اگر نکنید اى مسلمانان! این کار را [564]، باشد فتنه در زمین و فسادِ بزرگ. ﴿73﴾و آنان‌که ایمان آوردند و هجرت کردند و جهاد نمودند در راهِ خدا و آنان‌که جاى دادند و نصرت کردند، این جماعت، ایشانند مؤمنان به حقیقت، ایشان راست آمرزش و روزىِ نیک. ﴿74﴾و آنان‌که ایمان آوردند پس از این و هجرت نمودند و جهاد کردند همراه شما، این گروه نیز از شماست و خداوندانِ قرابت، بعضِ ایشان را نزدیک‏تراند به بعضى در حکم خدا [565]، هرآیینه خدا به همه چیز داناست. ﴿75﴾

[526] سورۀ انفال در قصۀ بدر فرود آمده است. در آیاتِ این سوره اشارت به وقائع این غزوه واقع شده، از آن جمله آن است که مسلمانان در غنیمت مباحثه می‌کردند. آنان که غارت کرده بودند، خواستند که تنها بر آن متصرف شوند. دیگران خواستند که علی السویه قسمت شود، خدای تعالی نازل ساخت که متصرف و مختار در غنائم، خدا و رسول اوست و دیگری را درین باب، دخل نیست. آنچه اهل جاهلیت می‌کردند از استئثار (در متن اصلی، استپار امده است) غارت کننده به غنیمت، باطل است. بعد از آن حکم فرمود که غنیمت را پنج قسم باید کرد: چهار قسم در میان غانمان قسمت کنند و یکی در بیت‌المال نگاه داشته، به تصرف آن رسانند و این تصرف، حق است و عطای اوست به غیر دخل غارت کنندگان، پس آیه: ﴿قُلِ ٱلۡأَنفَالُ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِۖ﴾محکم است غیر منسوخ. [527] یعنی متصرف در غنائم، ایشانند و کسی دیگر را اختیار نیست، والله اعلم. [528] مترجم گوید: یعنی کار در قسمت بر وفق حکم خداست نه موافق آرزوی نفوس، چنانکه بیرون آوردن توبه تدبیر درست بود نزدیک خدا بر خلاف ارادۀ قوم، والله اعلم. [529] مترجم گوید: درین آیات تعریض است به آن قصه که آن حضرتجدر غزوۀ بدر برای غارت کردن کاروان قریش متوجه شد و این خبر به کاروان رسید، راه ساحل اختیار نمودند و خلاص شدند. ابو جهل که به مدد ایشان با لشکر گران از مکه برآمده بود، مقابل آن حضرت شد، بعضی اصحاب میل به غارت کرد کاروان کردند و جمعی قصد کارزار لشکر نمودند و مرضیِّ آن حضرت، جنگ با لشکر بود. [530] یعنی یک‌هزار بودند بعد از آن سه هزار گشتند و بعد از آن پنج‌هزار شدند، والله اعلم. [531] مترجم گوید: درین آیات، تعریض است به آن قصه که روز بدر مسلمانان تشنه بودند و محدث بودند، آب نداشتند و از این جهت وسوسۀ شیطان به خاطر ایشان راه می‌یافت. خدای تعالی باران فرستاد وخواب سبک را بر چشم ایشان مسلط کرد تا اضطراب دلِ ایشان برطرف شد. [532] یعنی مشتِ خاک را. [533] مترجم گوید: تعریض است به آن قصه که آن حضرتجروز بدر یک مشت سنگ‌ریزه به سوی کفار انداخت، پس هیچ کس از ایشان نبود که چیزی از آن به چشمش داخل نشد و استقلال تازه به خاطر مسلمانان ظاهر شد و این تائید غیبی بود. [534] یعنی به جزا دادن. [535] مترجم گوید: تعریض است به آن قصه که ابوجهل روز غزوۀ بدر دعا کرد که بار خدایا! هرکه از میان این هر دو گروه، قاطع رحم است و دین باطل پیش گرفته است، او را هلاک کن و به حقیقت، متصف باین صفات ابوجهل و قوم او بودند. [536] یعنی مانندِ اهل کتاب که تورات خواندند وبه زبان، معترف شدند و بر آن عمل نکردند. [537] یعنی لیکن ندانست. [538] یعنی عزیمت او نسخ می‌کند. [539] یعنی بلکه عام بود شامت او، والله اعلم. [540] و آن فتنه، ظهور عقوبت بدعت است تا ترک نهی منکر، والله اعلم. [541] تعریض است به آن قصه که کفار در مکه جمع شده است این رأی می‌زدند. [542] یعنی سنت خدا آن است که تا پیغامبر در میان قوم باشد، عذاب عام نمی‌کند و همچنین تا آنکه ایشان استغفار کنند، عذاب نمی‌آید. [543] یعنی بعد هجرت حضرت سیدالبشر از میان ایشان. [544] یعنی دراصل، استحقاق عذاب دارند، لیکن بودن پیغامبر در میان ایشان مانع بود والحال مانع برخاست. [545] مترجم گوید: و این تصویر است حال کسی راکه می‌خواهد جزو کل چیزی را باطل سازد ودفع کند. [546] یعنی از اسلام. [547] یعنی خویشاوندان پیغامبر را که بنی‌هاشم و بنی‌مطلب‌اند. [548] یعنی ایمان آوردند به آنکه به روز بدر، نصرت نازل فرمود. [549] مترجم گوید: چهار خمس غانمان را باید داد، یک خمس در بیت‌المال نهاده بر پنج حصه یا سه حصه قسمت با یکدیگر، علی اختلاف المذاهب، والله اعلم. [550] مراد از هلاک، اصرار بر کفر است و از حیات، مسلمان شدن و این که ایمان آورده‌اید به آنچه فرو فرستادیم بر بندۀ خود. [551] درین حالِ ابوجهل و تابعانِ اوست. [552] یعنی کفران نعمت را به شکر و معصیت را به طاعت. [553] مترجم گوید: تعریض است به قبائل یهود که آن حضرتجبه ایشان صلح کرده بودند و ایشان وقت بعد وقت، عذر می‌نمودند، والله اعلم. [554] یعنی ملامت نقض عهد بر شما لازم نیاید، والله اعلم. [555] یعنی استعمال آلات جنگ مثل تیر انداختن. [556] یعنی اهل نفاق را، والله اعلم. [557] یعنی ثواب او، والله اعلم. [558] مترجم گوید: این امر برای اباحت است، والله اعلم. [559] مترجم گوید: چون این آیت نازل شد، واجب گشت ثبات با ده چندان از کفار، بعد ازان منسوخ شد به وجوب ثبات در مقابلۀ دو چند، والله اعلم. [560] مترجم گوید: صحابه از اسیران بدر فدا گرفتند به اجتهاد خویش و مرضیّ نزدیک خدای تعالی، قتل این جماعت بود، لیکن چون به نص صریح ممنوع نشده بود، عفو فرمود این آیت نازل شد. [561] یعنی حکم غیر منصوص و مُقَدَّر در لوح محفوظ، والله اعلم. [562] تعریض است به عباس بن عبدالمطلب. [563] یعنی مهاجر و انصار با یکدیگر باید که نصرت دهند و مواخات کنند. [564] یعنی دوستی را با یکدیگر. [565] یعنی صله و توارث میان اهل قرابت که اصحاب فروض و عصباتند، لازم است، والله اعلم.