تفسیر سوره‌ی نوح

مکی و ۲۸ آیه است.

آیه‌ی ۴-۱:

﴿إِنَّآ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦٓ أَنۡ أَنذِرۡ قَوۡمَکَ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٞ١﴾[نوح: ۱]. «به‌راستی که ما نوح را به‌سوی قومش فرستادیم که قوم خود را بترسان پیش از آنکه عذابی دردناک به سراغ ایشان بیاید».

﴿قَالَ یَٰقَوۡمِ إِنِّی لَکُمۡ نَذِیرٞ مُّبِینٌ٢﴾[نوح: ۲]. «(نوح) گفت: ای قوم من! من برای شما بیم‌دهنده‌ای آشکارم».

﴿أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱتَّقُوهُ وَأَطِیعُونِ٣﴾[نوح: ۳]. «که خدا را بندگی کنید و از او بترسید و از من فرمان ببرید».

﴿یَغۡفِرۡ لَکُم مِّن ذُنُوبِکُمۡ وَیُؤَخِّرۡکُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّىۚ إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا یُؤَخَّرُۚ لَوۡ کُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ٤﴾[نوح: ۴]. «خداوند گناهان شما را می‌آمرزد و اجل شما را تا وقتی مقرّر به تأخیر می‌اندازد. بی‌گمان اگر می‌دانستید، بدانگاه که وقت مقرّر الهی فرا رسد باز پس داشته نمی‌شود».

خداوند در این سوره به جز داستان نوح چیزی را بیان نکرده است چون نوح تا مدتی طولانی در میان قومش ماندگار شد و بارها آنان‌را به یکتاپرستی دعوت نمود و از شرک ورزیدن بازداشت. پس خداوند متعال خبر می‌دهد که او نوح را از روی لطف و رحمت خویش و برای این که آنان را از عذاب دردناک بترساند به‌سوی آنها فرستاد تا به کفر خویش ادامه ندهند که آنگاه برای همیشه نابود خواهند شد و به آنان عذابی همیشگی خواهد داد.

نوح÷فرمان الهی را اطاعت کرد و آن را انجام داد و فرمود: ﴿یَٰقَوۡمِ إِنِّی لَکُمۡ نَذِیرٞ مُّبِینٌ﴾ای قوم من! همانا من برای شما بیم دهنده‌ای آشکارم. چون او به‌طور واضح بیان می‌کرد که مردم را از چه چیزی بیم می‌داد. و بیان می‌داشت که چگونه می‌توان نجات یافت.

پس راه نجات را به آنان نشان داد و فرمود: ﴿أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱتَّقُوهُ﴾خدا را بندگی کنید. یعنی او را به یگانگی پرستش نمایید و از شرک ورزیدن و راهها و وسایل آن دوری جوئید. و اینکه اگر آنان تقوای الهی را رعایت کنند گناهانشان آمرزیده می‌شود و هرگاه گناهانشان آمرزیده شود از عذاب نجات پیدا می‌کنند و به پاداش دست می‌یازند.

﴿وَیُؤَخِّرۡکُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّى﴾شما را در این جهان بهره‌مند می‌سازد و نابودی و هلاکت را تا مدتی معین از شما دور می‌کند. یعنی باقی ماندن در دنیا به تقدیر و قضای الهی است و تا مدتی معین انسان در این دنیا باقی می‌ماند و برای همیشه در دنیا بهره‌مند نخواهد بود. چون مرگ قطعا روزی فرا می‌رسد. بنابراین فرمود: ﴿إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا یُؤَخَّرُۚ لَوۡ کُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ﴾بی‌گمان هنگامی‌که اجل نهایی الهی فرا رسد تأخیر پیدا نمی‌کند، اگر شما می‌دانستید.

به خدا کفر نمی‌ورزیدید و با حق مخالفت نمی‌کردید. آنها دعوت نوح را نپذیرفتند و از فرمان او اطاعت نکردند. پس نوح به درگاه پروردگارش شکایت کرد و فرمود:

آیه‌ی ۱۴-۵:

﴿قَالَ رَبِّ إِنِّی دَعَوۡتُ قَوۡمِی لَیۡلٗا وَنَهَارٗا٥﴾[نوح: ۵]. «(نوح) گفت: پروردگارا! من قوم خود را شب و روز فراخواندم».

﴿فَلَمۡ یَزِدۡهُمۡ دُعَآءِیٓ إِلَّا فِرَارٗا٦﴾[نوح: ۶]. «ولی دعوت من در حق آنان به جز گریز نیافزود».

﴿وَإِنِّی کُلَّمَا دَعَوۡتُهُمۡ لِتَغۡفِرَ لَهُمۡ جَعَلُوٓاْ أَصَٰبِعَهُمۡ فِیٓ ءَاذَانِهِمۡ وَٱسۡتَغۡشَوۡاْ ثِیَابَهُمۡ وَأَصَرُّواْ وَٱسۡتَکۡبَرُواْ ٱسۡتِکۡبَارٗا٧﴾[نوح: ۷]. «و هرگاه من آنان‌را فراخواندم تا آنان‌را بیامرزی انگشت‌هایشان را به گوش‌های خود فرو کردند و جامه‌هایشان را به خود پیچیدند و پافشاری کردند و سخت کبر ورزیدند».

﴿ثُمَّ إِنِّی دَعَوۡتُهُمۡ جِهَارٗا٨﴾[نوح: ۸]. «سپس من آنان‌را با صدای بلند و آشکار دعوت کردم».

﴿ثُمَّ إِنِّیٓ أَعۡلَنتُ لَهُمۡ وَأَسۡرَرۡتُ لَهُمۡ إِسۡرَارٗا٩﴾[نوح: ۹]. «سپس (دعوتم را) برای آنان آشکار ساختم و به صورت نهانی (هم) بدیشان رساندم».

﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّکُمۡ إِنَّهُۥ کَانَ غَفَّارٗا١٠﴾[نوح: ۱۰]. «و گفتم: از پروردرگاتان آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است».

﴿یُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَیۡکُم مِّدۡرَارٗا١١﴾[نوح: ۱۱]. «(اگر چنین کنید) خدا از آسمان باران‌های پرخیر و برکت و یپاپی می‌بارند».

﴿وَیُمۡدِدۡکُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِینَ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ جَنَّٰتٖ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ أَنۡهَٰرٗا١٢﴾[نوح: ۱۲]. «و شما را با (بخشیدن) اموال و فرزندان مدد می‌رساند و به شما باغ‌ها می‌دهد و برایتان رودها پدید می‌آورد».

﴿مَّا لَکُمۡ لَا تَرۡجُونَ لِلَّهِ وَقَارٗا١٣﴾[نوح: ۱۳]. «شما را چه شده است که بزرگی و شکوه برای خداوند قابل نمی‌شوید»؟.

﴿وَقَدۡ خَلَقَکُمۡ أَطۡوَارًا١٤﴾[نوح: ۱۴]. «شما را چه شده است که بزرگی و شکوه برای خداوند قابل نمی‌شوید»؟.

﴿قَالَ رَبِّ إِنِّی دَعَوۡتُ قَوۡمِی لَیۡلٗا وَنَهَارٗا٥ فَلَمۡ یَزِدۡهُمۡ دُعَآءِیٓ إِلَّا فِرَارٗا٦﴾نوح گفت: پروردگارا! من قوم خویش را شب و روز دعوت داده‌ام اما دعوت دادن من جز گریز از حق و روی گردانی به آنان نیافزود. بنابراین، دعوت دادن فایده‌ای نداشت چون فایده دعوت این است که هدف کاملا به دست یابی یا قسمتی از آن حاصل گردد.

﴿وَإِنِّی کُلَّمَا دَعَوۡتُهُمۡ لِتَغۡفِرَ لَهُمۡ﴾و من هر زمان که ایشان را فراخواندم تا آنان‌را بیامرزی. یعنی آنان را دعوت کردم تا اجابت کنند چون وقتی اجابت کنند آن‌ها را می‌آمرزی و این فقط به مصلحت آنان بود، اما آنان به جز ادامه دادن به باطل خود و گریز از حق چیزی نپذیرفتند.

﴿جَعَلُوٓاْ أَصَٰبِعَهُمۡ فِیٓ ءَاذَانِهِمۡ﴾آنان برای این که سخنان پیامبرشان نوح÷را نشنوند انگشتان خود را در گوش‌هایشان فرو بردند. ﴿وَٱسۡتَغۡشَوۡاْ ثِیَابَهُمۡ﴾و لباس‌هایشان را بر سر کشیدند و این به خاطر دوری از حق و نفرت از آن بود. ﴿وَأَصَرُّواْ وَٱسۡتَکۡبَرُواْ ٱسۡتِکۡبَارٗا﴾و بر کفر و بدی خود پافشاری کردند و در برابر حق تکبر ورزیدند. پس شر و بدی آن‌ها فزونی گرفت و خیر و خوبی از آن‌ها دور گشت.

﴿ثُمَّ إِنِّی دَعَوۡتُهُمۡ جِهَارٗا٨﴾سپس آنان را با صدای بلند و آشکار که همه می‌شنیدند دعوت کردم. ﴿ثُمَّ إِنِّیٓ أَعۡلَنتُ لَهُمۡ وَأَسۡرَرۡتُ لَهُمۡ إِسۡرَارٗا٩﴾سپس به صورت علنی و نهانی دعوت را بدیشان رساندم. همه این‌ها به خاطر خیرخواهی برای آنان بود، و از هر راهی که گمان می‌رفت هدف به دست می‌آید نوح وارد شد.

﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّکُمۡ﴾پس به آنان گفتم: گناهانی را که بر آن هستید رها کنید و از خداوند برای گناهانتان طلب آمرزش نمائید. ﴿إِنَّهُۥ کَانَ غَفَّارٗا﴾بی‌گمان خداوند برای کسی که توبه کند و آمرزش بطلبد بس آمرزنده است پس نوح آن‌ها را به بخشوده شدن گناهان و پاداشی که به دنبال آن می‌آید و دور شدن عذاب تشویق کرد.

هم چنین نوح آن‌ها را به خیر و نیکی دنیا تشویق کرد و فرمود: ﴿یُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَیۡکُم مِّدۡرَارٗا١١﴾خداوند بارانی پیاپی که دره‌ها را پرآب خواهد کرد و شهرها و مردمان را زندگی و آبادانی می‌بخشد بر شما می‌فرستد.

﴿وَیُمۡدِدۡکُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِینَ﴾و دارائی‌تان را که به وسیله آن هرچه از دنیا بخواهید به دست می‌آورید، و نیز فرزندانتان را زیاد می‌کند. ﴿وَیَجۡعَل لَّکُمۡ جَنَّٰتٖ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ أَنۡهَٰرٗا﴾و به شما باغ‌ها می‌دهد و رودبارهای پرآب در اختیارتان می‌گذارد و این بالاترین لذت دنیا و خواسته‌های آن است.

﴿مَّا لَکُمۡ لَا تَرۡجُونَ لِلَّهِ وَقَارٗا١٣﴾شما را چه شده که خداوند نزدتان قدر ندارد و برای او شکوه و بزرگی قایل نیستند و از عظمت الهی نمی‌ترسید؟

﴿وَقَدۡ خَلَقَکُمۡ أَطۡوَارًا١٤﴾حال آنکه خداوند آفرینشی پیاپی در شکم مادر به شما داده و در مراحل مختلف و به گونه‌های متفاوتی شما را آفریده است! در شکم مادر آفرینشی دیگر داشته‌اید و به هنگام شیرخواری آفرینشی دیگر دارید و در سن کودکی و سپس سن رشد و آنگاه در دوران جوانی به گونه‌ای دیگر بوده‌اید. سپس همواره آفرینش تغییر می‌یابد. پس خداوند که به تنهای می‌آفریند فقط او باید عبادت و پرستش شود.

بیان آفرینش نخستین آن‌ها اشاره‌ای به معاد و زندگی پس از مرگ است. یعنی بدانید کسی که شما را از عدم و نیستی آفریده است می‌تواند شما را بعد از مردنتان زنده کند. و نیز برای اثبات معاد به آفرینش آسمانها که از خلقت مردم مهم‌تر و بزرگتر است استدلال نموده و می‌فرماید:

آیه‌ی ۲۱-۱۵:

﴿أَلَمۡ تَرَوۡاْ کَیۡفَ خَلَقَ ٱللَّهُ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗا١٥﴾[نوح: ۱۵]. «آیا نمی‌بینید چگونه خداوند هفت آسمان را یکی بر بالای دیگری آفریده است»؟!.

﴿وَجَعَلَ ٱلۡقَمَرَ فِیهِنَّ نُورٗا وَجَعَلَ ٱلشَّمۡسَ سِرَاجٗا١٦﴾[نوح: ۱۶]. «و ماه را درمیان آن‌ها تابان، و خورشید را چراغ (درخشان) کرده است»؟!.

﴿وَٱللَّهُ أَنۢبَتَکُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ نَبَاتٗا١٧﴾[نوح: ۱۷]. «و خداوند به گونۀ شگفتی شما را از زمین آفریده است».

﴿ثُمَّ یُعِیدُکُمۡ فِیهَا وَیُخۡرِجُکُمۡ إِخۡرَاجٗا١٨﴾[نوح: ۱۸]. «سپس شما را به آن باز می‌گرداند و بعد شما را به گونۀ شگفت آوری (از زمین) بیرون می‌آورد».

﴿وَٱللَّهُ جَعَلَ لَکُمُ ٱلۡأَرۡضَ بِسَاطٗا١٩﴾[نوح: ۱۹]. «و خداوند زمین را برای شما گسترده و فراخ کرده است».

﴿لِّتَسۡلُکُواْ مِنۡهَا سُبُلٗا فِجَاجٗا٢٠﴾[نوح: ۲۰]. «تا در آن راه‌های فراخ در پیش گیرید».

﴿قَالَ نُوحٞ رَّبِّ إِنَّهُمۡ عَصَوۡنِی وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمۡ یَزِدۡهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارٗا٢١﴾[نوح: ۲۱]. «نوح گفت: پروردگارا! بی‌گمان از من نافرمانی کردند و از کسی پیروی کردند که مال و فرزندانش جز زیان بر او نیفزود».

﴿أَلَمۡ تَرَوۡاْ کَیۡفَ خَلَقَ ٱللَّهُ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗا١٥﴾آیا نمی‌بینید که خداوند چگونه هفت آسمان را یکی بر بالای دیگری آفریده است؟!

﴿وَجَعَلَ ٱلۡقَمَرَ فِیهِنَّ نُورٗا﴾و ماه را برای اهل زمین پرتو افشان قرار داده‌است. ﴿وَجَعَلَ ٱلشَّمۡسَ سِرَاجٗا﴾و خورشید را چراغی گردانده است. در اینجا به عظمت و اهمیت آفرینش این چیزها و کثرت منافعی که در خورشید و ماه است اشاره شده است. و این منافع بر رحمت خداوند و گستردگی احسان او دلالت می‌نماید. پس خداوند بزرگ و مهربان سزاوار است که بزرگ داشته شود و مورد محبت قرا ر گیرد و او را پرستش کنیم و از او بهراسیم و به او امیدوار باشیم.

﴿وَٱللَّهُ أَنۢبَتَکُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ نَبَاتٗا١٧﴾و خداوند شما را از زمین آفریده است، آنگاه که آدم را از زمین آفرید و شما در کمر او بودید.

﴿ثُمَّ یُعِیدُکُمۡ فِیهَا﴾سپس به هنگام مردم شما را به زمین بازمی گرداند. ﴿وَیُخۡرِجُکُمۡ إِخۡرَاجٗا﴾و بعد شما را به گونه عجیبی برای حشر و رستاخیز از زمین بیرون می‌آورد. پس زندگی و مرگ و رستاخیز به دست اوست.

﴿وَٱللَّهُ جَعَلَ لَکُمُ ٱلۡأَرۡضَ بِسَاطٗا١٩﴾و خداوند زمین را برای بهروزی شما پهن و آماده قرار داده‌است.

﴿لِّتَسۡلُکُواْ مِنۡهَا سُبُلٗا فِجَاجٗا٢٠﴾تا از راه‌های فراخ و گسترده آن بگذرید. پس اگر خداوند زمین را گسترده و فراخ نمی‌کرد راهی در آن نبود و آسمان‌ها نمی‌توانستند آن‌را شخم بزنند و در آن نهال بکارند و کشاورزی نمایند و بر روی آن خانه بسازید و به آرامی بنشینند.

﴿قَالَ نُوحٞ﴾نوح با شکایت به درگاه پروردگارش گفت: سخن و موعظه و اندرز در مورد آن‌ها سودمند نگردید، ﴿رَّبِّ إِنَّهُمۡ عَصَوۡنِی﴾پروردگارا! آن‌ها از من نافرمانی کردند. ﴿وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمۡ یَزِدۡهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارٗا﴾و از کسی پیروی نمودند که مال و فرزندش جز زیان چیزی به او نیافزوده است. یعنی از پیامبر که خیرخواه و راهنمای ِ به‌سوی خوبی و خیر بود سرپیچی کردند و از سران و اشرافی که اموال و فرزندانشان جز زیان و هلاکت به آن‌ها چیزی نیافزود اطاعت نمودند. پس چگونه خواهند بود کسانی‌که مطیع آنان گشتند و از آنان پیروی نمودند!.

آیه‌ی ۲۵-۲۲:

﴿وَمَکَرُواْ مَکۡرٗا کُبَّارٗا٢٢﴾[نوح: ۲۲]. «و آن (پیشوایان) دست به مکری بس بزرگ زدند».

﴿وَقَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَالِهَتَکُمۡ وَلَا تَذَرُنَّ وَدّٗا وَلَا سُوَاعٗا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسۡرٗا٢٣﴾[نوح: ۲۳].«و گفتند: معبودانتان را رها مکنید و «ود» و «سواع» و «یغوث» و «یعوق» و «نسر» را وامگذارید».

﴿وَقَدۡ أَضَلُّواْ کَثِیرٗاۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِینَ إِلَّا ضَلَٰلٗا٢٤﴾[نوح: ۲۴]. «و به‌راستی که بسیاری را گمراه کردند و جز گمراهی بر ستمکاران میفزای».

﴿مِّمَّا خَطِیٓـَٰٔتِهِمۡ أُغۡرِقُواْ فَأُدۡخِلُواْ نَارٗا فَلَمۡ یَجِدُواْ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَنصَارٗا٢٥﴾[نوح: ۲۵]. «به (سزای) گناهانشان غرق گشتند سپس به آتش درآورده شدند و برای خود در برابر خداوند یاورانی نیافتند».

﴿وَمَکَرُواْ مَکۡرٗا کُبَّارٗا٢٢﴾و آن سران برای مخالفت با حق مکری بزرگ ورزیدند. ﴿وَقَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَالِهَتَکُمۡ﴾سران کفر با دعوت کردن آن‌ها به‌سوی شرک و زیبا جلوه دادن آن گفتند: معبودانتان را رها نکنید، پس آن‌ها را به تعّصب بر شرکی که بودند فراخواندند و از آن‌ها خواستند تا معبودانی را که پدران و نیاکانشان بر آن بوده‌اند رها نکنند. سپس معبودان آن‌ها را مشخص کردند و گفتند: ﴿وَلَا تَذَرُنَّ وَدّٗا وَلَا سُوَاعٗا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسۡرٗا﴾ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر را رها نکنید. این‌ها نام‌های مردان صالحی بود که وقتی مردند شیطان برای قومشان این را آراست که تمثال‌هایشان را درست کنند، تا وقتی که عکس‌ها و تمثال‌های آنان را می‌بینند برای عبادت قوّت بگیرند. سپس روزگاری طولانی گذشت و نسلی دیگر آمد و شیطان به این‌ها گفت پدرانتان این تمثال‌ها را عبادت می‌کردند و به آن‌ها توسل می‌جستند.

و به وسیله‌ی این‌ها باران بر آنان می‌باریده است. پس اینان بت‌ها و مجسمّه‌ها را پرستش کردند. بنابراین، سران و اشرافشان پیروان خود را توصیه کردند که عبادت این بت‌ها را رها نکنند.

﴿وَقَدۡ أَضَلُّواْ کَثِیرٗا﴾سران و بزرگان با دعوت خود بسیاری از مردم را گواه کرده‌اند. ﴿وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِینَ إِلَّا ضَلَٰلٗا﴾و جز گمراهی بر کافران میفزای. یعنی اگر انحراف آنها موقعی که ایشان را دعوت می‌کردم به‌سوی حق می‌بود، چنین انحرافی مصلحت بود، اما آنها با دعوت سران و بزرگانشان جز گمراهی عایدشان نشد. بنابراین، خداوند عذاب و عقوبت دنیوی و اخروی آن‌ها را بیان کرد و فرمود: ﴿مِّمَّا خَطِیٓـَٰٔتِهِمۡ أُغۡرِقُواْ﴾آن‌ها به سزای گناهانشان در دریا که آن‌ها را از هر سو احاطه کرده بود غرق شدند.

﴿فَأُدۡخِلُواْ نَارٗا﴾پس جشم‌هایشان در آب غرق شد و ارواح آن‌ها وارد آتش گردید. و این همه به خاطر گناهانشان بود، پیامبرشان نزد آن‌ها آمد و آن‌ها را هشدار داد و آن‌ها را از عاقبت بد گناهان خبر داد اما آن‌ها گفته‌های پیغمبر خود را نپذیرفتند تا این که عذاب آن‌ها را فرا گرفت.

﴿فَلَمۡ یَجِدُواْ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَنصَارٗا﴾پس در برابر خداوند یاورانی نیافتند که آن‌ها را هنگام فرود آمدن عذاب یاری کند و هیچ کسی نبود که جلوِ قضا و تقدیر الهی را بگیرد.

آیه‌ی ۲۸-۲۶:

﴿وَقَالَ نُوحٞ رَّبِّ لَا تَذَرۡ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ مِنَ ٱلۡکَٰفِرِینَ دَیَّارًا٢٦﴾[نوح: ۲۶]. «و نوح گفت: پروردگارا! هیچ کسی از کافران را بر روی زمین باقی مگذار».

﴿إِنَّکَ إِن تَذَرۡهُمۡ یُضِلُّواْ عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوٓاْ إِلَّا فَاجِرٗا کَفَّارٗا٢٧﴾[نوح: ۲۷]. «چرا که اگر تو آنان‌را باقی بگذاری بندگانت را گمراه می‌سازند و جز بدکار ناسپاس به دنیا نمی‌آورند».

﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِی وَلِوَٰلِدَیَّ وَلِمَن دَخَلَ بَیۡتِیَ مُؤۡمِنٗا وَلِلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِینَ إِلَّا تَبَارَۢا٢٨﴾[نوح: ۲۸]. «پروردگارا! من و پدر و مادرم را و هر آن کس را که مؤمن به خانه‌ام درآید و مردان و زنان مؤمن را بیامرز و ستمکاران را جز نابودی میفزای».

﴿وَقَالَ نُوحٞ رَّبِّ لَا تَذَرۡ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ مِنَ ٱلۡکَٰفِرِینَ دَیَّارًا٢٦﴾و نوح گفت: پروردگارا! بر روی زمین هیچ کسی را مگذار که حرکت کند. او علّت درخواست نابودی آن‌ها را ذکر کرد و گفت: ﴿إِنَّکَ إِن تَذَرۡهُمۡ یُضِلُّواْ عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوٓاْ إِلَّا فَاجِرٗا کَفَّارٗا٢٧﴾اگر آنان‌را بگذری بندگانت را گمراه می‌سازند و جز فرزندان بدکار و کافر و سرسخت به دنیا نمی‌آورند. یعنی باقی ماندن آن‌ها باعث تباهی خودشان و دیگران می‌شود.

نوح بدان خاطر این سخن را گفت که بسیار با آن‌ها سروکار داشت و آنها را می‌شناخت و اخلاق آنان را می‌دانست بنابراین، می‌دانست که به سبب اعمالشان چنین چیزی به وجود می‌آید. بنابراین، خداوند دعایش را پذیرفت و همه آنان را غرق کرد و نوح و مومنانی را که همراهش بودند نجات داد.

﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِی وَلِوَٰلِدَیَّ وَلِمَن دَخَلَ بَیۡتِیَ مُؤۡمِنٗا﴾این‌ها را به طور ویژه بیان کرد چون حقشان بیشتر و مقدّم‌تر است. سپس به طور عام دعا کرد و گفت: ﴿وَلِلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِینَ إِلَّا تَبَارَۢا﴾و زنان و مردان مومن را بیامرز و ستمکاران را چیزی جز هلاکت و نابودی و نابودی و زیان میفزای.

پایان تفسیر سوره‌ی نوح