تفسیر نور: سوره فلق

تفسیر نور:
سوره فلق آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگو : پناه می‌برم به خداوندگار سپیده‌دم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَعُوذُ » : پناه می‌برم . متوسّل می‌گردم . « الْفَلَقِ » : سپیده دم . صبح . از آنجا که به هنگام دمیدن سپیده صبح ، پرده سیاه شب می‌شکافد ، این واژه به معنی طلوع صبح به کار رفته است . بعضی آن را به معنی خلق ، یعنی همه آفریدگان جهان دانسته‌اند . چرا که با آفرینش هستی پرده عدم شکافته شده است و نور وجود آشکار گردیده است ، و هر روز و هر ساعت هم با آفرینش و پیدایش هر موجودی پرده نیستی شکافته می‌شود و سیمای هستی سر به در می‌آورد .‏

سوره فلق آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از شر هر آنچه خداوند آفریده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَرِّ » : بلا و بدی . « شَرِّ مَا . . . » : در اضافه ( شَرِّ ) به ( مَا ) این نکته است که پروردگار با این بیان به انسان فهمانده است که هر شرّی از هر مخلوقی صادر و ناشی شود ، منتسب و مرتبط به خود آن مخلوق است . شرّ محض هم وجود ندارد و بلکه شُرور نسبی است . آنچه نسبت به تو شرّ است ، نسبت به آفریده دیگری خیر است . مثلاً اگر گرگی گوسفند تو را بخورد ، این کار نسبت به تو و گوسفند شرّ است و نسبت به گرگ خیر . تفنگ یک حربه دفاعی است‌ ؛ نشانه رفتن آن به سوی دشمن خونخواره خیر ، و به سوی دوست یا آدم بیگناهی شرّ است . و . . . خلاصه خدا هر چیزی را برای کاری و مصلحتی آفریده است و اغلب حکمت و فلسفه آنها از دید ما پنهان است .‏

سوره فلق آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از شرّ شب بدان گاه که کاملاً فرا می‌رسد ( و جهان را به زیر تاریکی خود می‌گیرد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« غَاسِقٍ » : شب تاریک ( نگا : روح‌البیان ) . « وَقَبَ » : فرا رسید و فرا پوشید .‏

سوره فلق آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَمِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از شرّ کسانی که در گره‌ها می‌دمند ( و با نیرنگ‌سازی و حقه‌بازیِ خود ، اراده‌ها ، ایمانها ، عقیده‌ها ، محبّتها ، و پیوندها را سست می‌نمایند و فساد و تباهی می‌کنند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« النَّفَّاثَاتِ » : جمع نَفَّاثَة ، دمندگان . مراد سخن‌چینان فساد پیشه است ( نگا : جزء عمّ طبّاره ، جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . صیغه مبالغه است و برای مذکّر و مؤنّث به کار می‌رود . دمیدن در گره ، کنایه از افسون و جادو است ( نگا : تفهیم القرآن ) . افسونگران رشته‌ها را گره می‌زدند و همراه با مقداری آب دهان به گره‌ها فوت می‌کردند و بدانها می‌دمیدند ، و سپس گره‌ها را باز می‌کردند ، تا به عامّه مردم نشان دهند که گره پیوند زناشوئی فلان مرد و فلان زن را باز و آنان را از هم جدا ساخته‌اند . نمّامان و سخن‌چینان هم خویشتن را در لباس دلسوزان و دوستداران در پیش اینان و آنان نشان می‌دهند و بدین وسیله پیوندها را سست و گسسته می‌کنند . لذا کار افسونگران و سخن‌چینان به هم شبیه است . « الْعُقَدِ » : جمع عُقْدَة ، گره‌ها . مراد پیوندها و رابطه‌های انسانها است‌ ؛ از قبیل پیوند زناشوئی ، رابطه دوستی ، ارتباط مکتبی .‏

سوره فلق آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از شرّ حسود بدان گاه که حسد می‌ورزد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَاسِدٍ » : حسود . بدخواه . کسی که زوال نعمت دیگران را می‌خواهد ( نگا : بقره‌ / 109 ، نساء / 54 ، فتح‌ / 15 ) . یادآوری : در آیه دوم این سوره ، خداوند به طور عام دستور می‌فرماید که انسان از شرّ و بلا و اذیّت و آزار همه آفریده‌های شَرور ، خویشتن را در پناه خدا دارد ، سپس در آیات سوم و چهارم و پنجم به طور خاصّ اشاره به سه منبع عمده شرّها می‌فرماید که عبارتند از : شب تاریک ، و سخن‌چینانِ توطئه‌گر ، و حسودان بدخواه .‏