تفسیر نور: سوره معارج

تفسیر نور:
سوره معارج آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خواستاری ( از روی تمسخر ) درخواست عذابی کرد که به وقوع می‌پیوندد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَأَلَ » : درخواست کرد . تقاضا کرد . « سَآئِلٌ » : خواستار . تقاضا کننده . تنوین آن برای تحقیر است . « عَذَابٍ وَاقِعٍ » : عذاب رخ دهنده . مراد عذاب استیصال دنیوی و یا عذاب دردناک و سرمدی اخروی است . یعنی فرد حقیری از مستکبران گفت : اگر راست می‌گوئی که بلا و مصیبت دنیوی ، و یا عذاب شدید اخروی حق است ، هم اینک از خدا بخواه که ما را بدان گرفتار کند ( نگا : انفال‌ / 32 ، ص‌ / 16 ) . معنی دیگر آیه : پرسنده‌ای درباره عذاب محقّق الوقوع اخروی پرسش کرد که : کی می‌آید ؟ مرادش این بود که هرگز نمی‌آید .‏

سوره معارج آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ لِّلْکَافِرینَ لَیْسَ لَهُ دَافِعٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این عذاب ) گریبانگیر کافران می‌گردد ، و هیچ کس نمی‌تواند آن را از ایشان باز دارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِلْکَافِرِینَ » : واژه ( لِ ) می‌تواند به معنی ( عَلی ) باشد .‏

سوره معارج آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ مِّنَ اللَّهِ ذِی الْمَعَارِجِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از ناحیه خدائی به وقوع می‌پیوندد که صاحب درجات و مقامات عالی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذِی‌الْمَعَارِجِ » : دارای درجات والا و مقامات بالا ( نگا : روح المعانی ، فی ظِلال‌القرآن ) . در معنی ، برابر با ( رَفِیعُ‌الدَّرَجاتِ ) است ( نگا : غافر / 15 ) . « الْمَعَارِجِ » : جمع مَِعْرَج ، محلّ صُعود . جای بالا رفتن ( نگا : زخرف‌ / 33 ) . مراتب و منازل و درجات عظمت و رفعت و قدرت .‏

سوره معارج آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ تَعْرُجُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرشتگان و جبرئیل به سوی او ( پر می‌کشند و ) بالا می‌روند در مدّتی که پنجاه هزار سال ( معمولی برای انسانها ) طول می‌کشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَعْرُجُ » : بالا می‌رود . صعود می‌کند . « الرُّوحُ » : جبرئیل . ذکر آن به خاطر اهمّیّت ویژه جبرئیل در میان سائر فرشتگان است . اصلاً جبرئیل نماد بزرگی بوده و جنبه سردستگی فرشتگان را دارد . « یَوْمٍ » : مراد مدّت و زمان است . برخی آن را روز قیامت دانسته‌اند . « خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ » : پنجاه هزار سالِ اینجا ، و یا هزار سالِ سوره سجده ، آیه 5 ، برای تکثیر است . روی هم رفته بیانگر این واقعیّت است که برابر الفبای انسانها ، صدرنشینی خدا ، آن اندازه بالا است که اگر انسانها بخواهند با وسائل معمولی و ساختار علمی خود به سوی او رهسپار شوند ، هزار سال و چه بسا پنجاه هزار سال و بیشتر و کمتر طول بکشد . خلاصه خدا بر تخت سلطنت کائنات است و رفیع‌الدرجات است ، و این ما را بس .‏

سوره معارج آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ فَاصْبِرْ صَبْراً جَمِیلاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏صبر جمیل داشته باش ( و جزع و فزع و یأس و نومیدی به خود راه مده ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صَبْراً جَمِیلاً » : شکیبائی زیبا و قابل توجّه ( نگا : یوسف‌ / 18 و 83 ) .‏

سوره معارج آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان آن روز را بعید و دور می‌دانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَرَوْنَهُ » : آن را می‌بینند . دیدن ، به معنی دانستن ، یا انگاشتن است .‏

سوره معارج آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَرَاهُ قَرِیباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما آن را ممکن و نزدیک می‌دانیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَرَاهُ » : آن را می‌بینیم . دیدن ، در اینجا به معنی دانستن است و بس .‏

سوره معارج آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ تَکُونُ السَّمَاء کَالْمُهْلِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزی ، آسمان ، همسان فلز گداخته‌ای می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُهْلِ » : ( نگا : کهف‌ / 29 ، دخان‌ / 45 ) .‏

سوره معارج آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ وَتَکُونُ الْجِبَالُ کَالْعِهْنِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کوهها همسان پشم رنگین می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْعِهْنِ » : پشم رنگین .‏

سوره معارج آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَا یَسْأَلُ حَمِیمٌ حَمِیماً ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیکی ، سراغ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیکی را نمی‌گیرد و از او نمی‌پرسد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَمِیمٌ » : دوست صمیمی و گرم . خویشاوند نزدیک و گرم ( نگا : المصحف‌المیسّر ) .‏

سوره معارج آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ یُبَصَّرُونَهُمْ یَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذَابِ یَوْمِئِذٍ بِبَنِیهِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( دوستان صمیمی و خویشاوندان نزدیک ) به همدیگر نشان داده می‌شوند و معرّفی می‌گردند ( امّا هر کس گرفتار کار خویشتن است ، و هول و هراس بیش از آن است که کسی بتواند به دیگری بیندیشد . وضع چنان است که ) شخص گناهکار آرزو می‌کند کاش می‌شد برای رهائی خود از عذاب آن روز ، پسران خود را فدا سازد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَفْتَدِی‌ » : فدا سازد و خویشتن را باز رهاند . از ماده ( فداء ) به معنی حِفْظ کردن خود از مصائب و مشکلات ، به وسیله پرداخت چیزی .‏

سوره معارج آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِیهِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همچنین همسر و برادرش را .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صَاحِبَة‌ » : همسر . زن .‏

سوره معارج آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَفَصِیلَتِهِ الَّتِی تُؤْویهِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همچنین فامیل و قبیله و عشیره‌ای که او را در پناه خود می‌گرفتند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَصِیلَة‌ » : قوم و قبیله . خانواده و فامیل . خویشاوندان نزدیک . « تُؤْوِیهِ » : او را در پناه خود می‌گیرد . او را منزل و مأوی می‌دهد .‏

سوره معارج آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَن فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً ثُمَّ یُنجِیهِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و حتّی تمام کسانی را که در روی زمین هستند ( همگی را فدا کند ) تا این که مایه نجاتش شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُنجِیهِ » : او را رستگار کند و مایه نجاتش شود . فاعل این فعل ضمیر مستتر است و به فداء بر می‌گردد .‏

سوره معارج آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا إِنَّهَا لَظَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگز ! ( این تمنّاها و آرزوها بر آورده نمی‌گردد ، و هیچ فدیه و فدائی پذیرفته نمی‌شود ) . این ، آتش سوزان و سراپا شعله ( دوزخ ) است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّهَا ) » : ضمیر ( هَا ) به ( نَار ) بر می‌گردد که عذاب بیانگر آن است . « لَظی‌ » : زبانه صِرف و شعله خالص . نامی از نامهای دوزخ .‏

سوره معارج آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ نَزَّاعَةً لِّلشَّوَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏پوست بدن را می‌کند و با خود می‌برد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَزَّاعَةً » : سخت جدا کننده . به چابکی کننده و بَرنده . « الشَّوی‌ » : پوست بدن . اعضاء و اندامهائی همچون دست و پا و گوش و بینی که به منزله شاخ و برگ درخت بدن هستند ، چرا که آتش سوزان و شعله‌ور وقتی که به چیزی می‌رسد ، اوّل اطراف و جوانب و شاخ و برگ آن را می‌سوزاند و جدا می‌کند . بعضی هم این واژه را جمع شَواء یا شَواة دانسته‌اند . که پوست سر است .‏

سوره معارج آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏به سوی خود می‌خواند ( و نام می‌برد ) کسی را که پشت ( به فرمان خدا ) کرده است و ( از اطاعت او ) روی‌گردان بوده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَدْعُو » : صدا می‌زند . نام می‌برد . در رسم‌الخطّ قرآنی الف زائدی در آخر دارد .‏

سوره معارج آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَمَعَ فَأَوْعَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏و دارائی را جمع آورده است و در خزینه‌ها نگاهداری کرده است ( و در خیرات و حسنات آن را مصرف ننموده است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَوْعی‌ » : در گنجینه‌ها نگاه داشته است . یعنی ثروت را فقط انباشته و نگاه داشته و در راه خدا مصرف نکرده است .‏

سوره معارج آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آدمی کم‌طاقت و ناشکیبا ، آفریده شده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هَلُوعاً » : کم طاقت . ناشکیبا . آیه‌های 20 و 21 تفسیر و تبیین ( هَلُوع ) است .‏

سوره معارج آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که بدی بدو رو می‌کند ، سخت بی‌تاب و بیقرار می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَزُوعاً » : بسیار بی‌تاب و بیقرار . کسی که بسیار داد و فریاد و جزع و فزع به راه می‌اندازد . حال است .‏

سوره معارج آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و زمانی که خوبی بدو رو می‌کند ، سخت ( از حسنات و خیرات دست باز می‌دارد و ) دریغ می‌ورزد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَنُوعاً » : بسیار دریغ کننده . بسیار دست باز دارنده .‏

سوره معارج آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا الْمُصَلِّینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر نمازگزاران .‏

‏توضیحات : ‏
‏. . .‏

سوره معارج آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نمازگزارانی که همیشه نماز خود را به موقع می‌خوانند و بر آن مداومت و مواظبت دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« دَآئِمُونَ » : جمع دائم ، همیشه ماندگار . مراد این نیست که نمازگزار همیشه در حال نماز باشد ، بلکه منظور این است که در اوقات معیّن خود نماز را انجام دهد ، و همیشه چنین بوده و دائماً مواظب و متوجّه باشد که نماز او فوت نشود .‏

سوره معارج آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسانی که در دارائی ایشان سهم مشخّصی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَقٌّ مَّعْلُومٌ » : مراد سهمی است غیر از زکات که صدقه و بذل و بخشش می‌کند ( نگا : قاسمی ) .‏

سوره معارج آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏برای دادن به گدا و بی‌چیز .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَحْرُوم » : بی‌بهره از دارائی . بی‌چیز . مراد نیازمندی است که گدائی نمی‌کند و دست نیاز به سوی کسی دراز نمی‌نماید . کسی که درآمدش کفاف زندگیش را نمی‌کند .‏

سوره معارج آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ یُصَدِّقُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن کسانی که به روز جزا و سزا ایمان دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمِ الدِّینِ » : ( نگا : فاتحه‌ / 4 ) . روز قیامت .‏

سوره معارج آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ هُم مِّنْ عَذَابِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کسانی که از عذاب پروردگارشان بیمناک و ترسانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُشْفِقُونَ » : جمع مُشْفِق ، هراسان و ترسان ( نگا : کهف‌ / 49 ، انبیاء / 28 و 49 ، مؤمنون‌ / 57 ) .‏

سوره معارج آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَیْرُ مَأْمُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آخر ، عذاب پروردگارشان امان نمی‌دهد ( کسی را که در آن بیفتد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« غَیْرُ مَأْمُونٍ » : بی‌امان . معنی دیگر آیه : آخر از عذاب پروردگارشان ایمن نتوان بود .‏

سوره معارج آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آن کسانی که عورت خود را محافظت می‌دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ . . . حَافِظُونَ » : ( نگا : مؤمنون‌ / 5 ، نور / 30 ، احزاب‌ / 35 ) .‏

سوره معارج آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر از زنان و کنیزان خود ، که در این صورت لومه و سرزنشی بر ایشان نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلاّ عَلی . . . غَیْرُ مَلُومِینَ » : ( نگا : مؤمنون‌ / 5 و 6 ) .‏

سوره معارج آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاء ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْعَادُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان که فراتر از این را بطلبند ، متعدّی و متجاوز بشمارند ( و از حلال به حرام گرائیده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْعَادُونَ » : تجاوز پیشگان . ( نگا : مؤمنون‌ / 7 ) .‏

سوره معارج آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کسانی که امانتدار بوده و نگاهدارنده عهد و پیمان خود هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ الَّذِینَ . . . رَاعُونَ » : ( نگا : مؤمنون‌ / 8 ) .‏

سوره معارج آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ هُم بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کسانی که گواهیهائی را که باید بدهند ، چنان که باید اداء می‌کنند ( و شهادت لازم را پنهان و کتمان نمی‌کنند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَهَادَات‌ » : گواهیها . « قَآئِمُونَ » : چنان که باید اداء کنندگان . یعنی گواهی دهندگانی که گواهی را دادگرانه و بدون گرایش به این و آن اداء می‌کنند ، و شهادت را قائم بر ارکان و اصول خود به جای می‌آورند ( نگا : بقره‌ / 140 و 283 ، مائده‌ / 106 و 108 ) .‏

سوره معارج آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ یُحَافِظُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کسانی که مواظب و مراقب ( اوقات و ارکان ) نمازهای خود می‌باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلی صَلاتِهِمْ یُحَافِظُونَ » : در آیه 23 اشاره به تداوم نماز ، و در این آیه سخن از حفظ اوقات و آداب و شرائط و ارکان آن است . به هرحال ذکر مجدّد نماز به خاطر اهمّیّتی است که دارد .‏

سوره معارج آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ أُوْلَئِکَ فِی جَنَّاتٍ مُّکْرَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان ( که دارای چنین صفاتی باشند ) در باغهای بهشت مورد احترام و اکرام هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُکْرَمُونَ » : اشخاص مورد احترام و اکرام . کسانی که گرامی و عزیزند .‏

سوره معارج آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَالِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ مُهْطِعِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کافران را چه شده است که به سوی تو شتابان می‌آیند ( و گردن می‌کشند و به سخنان تو گوش فرا می‌دهند ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا لِلَّذِینَ کَفَرُوا ؟ » : کافران را چه خبر است‌ ؟ بی‌دینان را چه می‌شود ؟ در رسم‌الخطّ قرآنی ( مالِ الَّذینَ کَفَرُوا ) نوشته شده است . « مُهْطِعِینَ » : جمع مُهْطِع ، در شتاب ، شتابنده ( نگا : ابراهیم‌ / 43 ، قمر / 8 ) . کافران با عجله به خدمت پیغمبر می‌آمدند تا کلام او را بشنوند و کسب خبر کنند ، و آن را وسیله استهزاء و مایه تمسخر کنند ( نگا : المصحف‌المیسّر ) .‏

سوره معارج آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ عَنِ الْیَمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دسته دسته ، در راست و چپ ( تو حلقه می‌زنند و ) قرار می‌گیرند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عِزِینَ » : گروه گروه . دسته‌های پراکنده . مفرد آن ( عِزَة ) از ماده ( عزو ) ( نگا : مجمع البیان الحدیث ) . حال است .‏

سوره معارج آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ أَیَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا هر یک از ایشان امیدوارند که به بهشت پر نعمت وارد شوند ( چرا که خویشتن را در پیشگاه خدا بالاتر و گرامی‌تر از مؤمنان می‌دانند ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَیَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ » : کافران و مشرکان خودخواه و خودپرست ، دارا و مرفه بودن خود را نشانه عزّت و احترام در پیشگاه خدا می‌دانستند ، و قدرت مادی دنیوی را دلیل بر بلندی مقام و محبوبیت اخروی خود می‌گرفتند ( نگا : روح المعانی ، روح البیان ) .‏

سوره معارج آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا إِنَّا خَلَقْنَاهُم مِّمَّا یَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگز ! ( این همه غرور بیجا چیست‌ ؟ ) . ما ایشان را از چیزی که خودشان می‌دانند ( از قطره آب گندیده و بدبوئی ، منی نام ) آفریده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَلاّ ! » : نه چنین است که می‌پندارند ! « مِمَّا » : از چیزی که مراد منی و نطفه است .‏

سوره معارج آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به پروردگار خاورها و باخترها که توانائیم !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَشَارِقِ و الْمَغَارِبِ » : ( نگا : رحمن‌ / 17 ، صافّات‌ / 5 ) .‏

سوره معارج آیه 41
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ خَیْراً مِّنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏توانائیم بر این که جای ایشان را به کسانی بدهیم که از آنان بهترند ، و ما هیچ وقت مغلوب و شکست خورده نخواهیم بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَن نُّبَدِّلَ » : ( نگا : محمّد / 38 ) . « بِمَسْبُوقِینَ » : ( نگا : واقعه‌ / 60 ) .‏

سوره معارج آیه 42
‏متن آیه : ‏
‏ فَذَرْهُمْ یَخُوضُوا وَیَلْعَبُوا حَتَّى یُلَاقُوا یَوْمَهُمُ الَّذِی یُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان را به حال خود واگذار تا به باطل خود فرو روند و به بازیچه بنشینند ، تا زمانی که به روزی می‌رسند که بدیشان وعده داده شده است ، ( آن وقت می‌دانند که چه کار کرده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَذَرْهُمْ . . . یُوعَدُونَ » : ( نگا : زخرف‌ / 83 ) .‏

سوره معارج آیه 43
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ یَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعاً کَأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ یُوفِضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن روزی که از گورها شتابان بیرون می‌شوند ، گوئی که به سوی بتهایشان می‌دوند !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأجْدَاثِ » : جمع جَدَث ، گورها . ( نگا : یس‌ / 51 ، قمر / 7 ) . « سِرَاعاً » : جمع سَرِیع ، شتابان . « نُصُبٍ‌ » : بتها ( نگا : مائده‌ / 3 و 90 ) . نشانه راه . علائم راهنمائی . در این صورت معنی آیه چنین می‌شود : آن روزی که از گورها شتابان بیرون می‌آیند ، گوئی ( سرگشتگانی هستند که راه را گم کرده‌اند و هم اینک چشمانشان به علائم و نشانه‌های راه افتاده است و ) به سوی علائم و نشانه‌های راه می‌دوند . « یُوفِضُونَ » : شتاب می‌گیرند . سرعت می‌گیرند . می‌دوند .‏

سوره معارج آیه 44
‏متن آیه : ‏
‏ خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَلِکَ الْیَوْمُ الَّذِی کَانُوا یُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در حالی که چشمانشان ( از هول و هراس ) به زیر افتاده است ، و خواری و پستی ایشان را فرو گرفته است . ( بدیشان گفته می‌شود : ) این همان روزی است که به شما وعده داده می‌شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ » : ( نگا : قلم‌ / 43 ) .‏