تفسیر نور: سوره صف

تفسیر نور:
سوره صف آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است به تسبیح و تقدیس خدا مشغول است ، و او چیره کار بجا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَبَّحَ ِللهِ مَا . . . » : ( نگا : حدید / 1 ، حشر / 1 ) .‏

سوره صف آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! چرا سخنی ( به دیگران ) می‌گوئید که خودتان برابر آن عمل نمی‌کنید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِمَ » : چرا ؟ مرکب از ( ل ) جرّ و ( ما ) استفهامیه است که الف آن برای تخفیف حذف شده است .‏

سوره صف آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ کَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر سخنی را بگوئید و خودتان برابر آن عمل نکنید ، موجب کینه و خشم عظیم خدا می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَقْتاً » : کینه . خشم . کینه‌توزی . تمییز است .‏

سوره صف آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفّاً کَأَنَّهُم بُنیَانٌ مَّرْصُوصٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند کسانی را دوست می‌دارد که در راه او متحد و یکپارچه در خط و صف واحدی می‌رزمند ، انگار دیوار سربی بزرگی هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صَفّاً » : صف‌زده . ردیف . مراد متحد و یکپارچه است . مصدر است و به معنی اسم فاعل ، یعنی ( صَآفِّینَ ) و یا اسم‌مفعول ، یعنی ( مَصْفُوفِینَ ) است . حال ضمیر ( و ) است . « بُنْیَانٌ » : ساختمان . دیوار ( نگا : روح‌البیان ) . « مَرْصُوصٌ » : سربی . در فارسی گفته می‌شود : دیوار آهنین و سدّی فولادین .‏

سوره صف آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِی وَقَد تَّعْلَمُونَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خاطرنشان ساز زمانی را که موسی به قوم خود گفت : ای قوم من ! چرا مرا می‌رنجانید و آزار می‌رسانید با این که می‌دانید که من قطعاً فرستاده خدا به سوی شما هستم‌ ؟ ! آنان چون از حق منحرف شدند ، خداوند دلهایشان را بیشتر از حق دور داشت . یزدان مردمان نافرمان ( و بیرون رونده از دائره احکام آسمان ) را هدایت نمی‌دهد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِمَ تُؤْذُونَنِی‌ » : ( نگا : احزاب‌ / 69 ) . « زَاغُوا » : منحرف شدند از حق و حقیقتی که موسی ( ع ) آورده بود . « أَزَاغَ اللهُ قُلُوبَهُمْ » : خدا دلهایشان را از پذیرش حق و حقیقت و گرایش به راستی و درستی کج و منحرف کرد . خداوند انحراف ظاهری آنان را به انحراف باطنی ایشان سرایت داد .‏

سوره صف آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذْ قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُم مُّصَدِّقاً لِّمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّراً بِرَسُولٍ یَأْتِی مِن بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءهُم بِالْبَیِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِینٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و خاطرنشان ساز زمانی را که عیسی پسر مریم گفت : ای بنی‌اسرائیل ! من فرستاده خدا به سوی شما بوده و توراتی را که پیش از من آمده است تصدیق می‌کنم ، و به پیغمبری که بعد از من می‌آید و نام او احمد است ، مژده می‌دهم . اما هنگامی که آن پیغمبر ( احمدنام ) همراه با معجزات روشن و دلائل متقن ، به پیش ایشان آمد ، گفتند : این جادوی آشکاری است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُصَدِّقاً » : ( نگا : اعراف‌ / 157 ) . « بَیْنَ یَدَیَّ » : پیش از من . « أَحْمَدُ » : محمد مراد است . احمد یکی از نامهای پیغمبر اسلام است که در انجیلها به شکل فارقلیط ، و پارقلیطا ، و پیرکلتوس آمده است ( نگا : تفسیر نمونه ) . « جَآءَهُمْ » : به پیش ایشان آمد . بعضی گفته‌اند فاعل عیسی و برخی گفته‌اند محمد است . ولی به قرینه آیات بعد ، باید محمد باشد . « هذا » : این چیزهائی که با خود آورده است . وجود خودش .‏

سوره صف آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَهُوَ یُدْعَى إِلَى الْإِسْلَامِ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چه کسی ستمکارتر از کسی است که بر خدا دروغ می‌بندد ، در حالی که او به اسلام فراخوانده می‌شود ؟ ! خدا مردمان ستمگر را رهنمود نمی‌گرداند ( و به حق نمی‌رساند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْکَذِبَ » : مراد همان ( سِحْر ) آیه پیشین است . یعنی کلام آسمانی یا پیغمبر الهی را سحر و ساحر نامیدن ، افتراء و دروغ عظیم است .‏

سوره صف آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏می‌خواهند نور ( آئین ) خدا را با دهانهایشان خاموش گردانند ، ولی خدا نور ( آئین ) خود را کامل می‌گرداند ، هرچند که کافران دوست نداشته باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُورَ » : مراد نور کفرستیز اسلام و شریعت غراء محمدی است . « مُتِمّ » : کامل‌کننده . « اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ » : خدا خورشید اسلام را در همه جا پرتوافکن می‌کند و چنین آئینی را جهانگستر می‌سازد . « یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللهِ . . . » : ( نگا : توبه‌ / 32 ) . حرف ( لِ ) به معنی ( أَنْ ) می‌باشد ( نگا : المصحف المیسر ) .‏

سوره صف آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خدا است که پیغمبر خود را همراه با هدایت و رهنمود ( آسمانی ) و آئین راستین ( اسلام ) فرستاده است تا این آئین را بر همه آئینهای دیگر چیره گرداند ، هرچند مشرکان دوست نداشته باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْهُدی‌ » : مراد قرآن است که انگار سراپا هدایت است ( نگا : بقره‌ / 185 ) . « رَسُولَهُ » : پیغمبر خود ، محمد را . « لِیُظْهِرَهُ » : تا آن دین را که اسلام نام دارد ، چیره گرداند و غلبه دهد . مراد از اظهار یا غلبه اسلام بر آئینهای دیگر ، این نیست که در جهان ، دین دیگری نماند و بلکه همه از اسلام پیروی کنند ؛ بلکه مراد چیره شدن اسلام بر سایر ادیان و غلبه مسلمین بر دیگران با حجت و برهان و قدرت مادی و معنوی تا آخر زمان است ( نگا : صفوه التفاسیر ) .‏

سوره صف آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! آیا شما را به بازرگانی و معامله‌ای رهنمود سازم که شما را از عذاب بسیار دردناک دوزخ رها سازد ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« تِجَارَةٍ » : مقابله و معاوضه چیزی با چیزی . بازرگانی . پول و کالای این معامله را در ( توبه‌ / 111 ) ببینید .‏

سوره صف آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( و آن این است که ) به خدا و پیغمبرش ایمان می‌آورید ، و در راه خدا با مال و جان تلاش و جهاد می‌کنید . اگر بدانید این برای شما ( از هر چیز دیگری ) بهتر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ . . . » : خبر مبتدای محذوف ( هِیَ ) است .‏

سوره صف آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَیُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اگر این تجارت را انجام دهید ، خدا ) گناهانتان را می‌بخشاید ، و شما را به باغهای بهشتی داخل می‌گرداند که از زیر ( کاخها و درختان ) آن جویبارها روان است ، و شما را در منازل و خانه‌های خوبی جای می‌دهد که در باغهای بهشت جاویدان ماندگار ، واقع شده‌اند . پیروزی و رستگاری بزرگ همین است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَسَاکِنَ طَیِّبَةً » : خانه‌های خوب . مراد قصرهای مجلل و کاخهای زیبا و دلربا است ( نگا : زمر / 20 ) . « جَنَّاتِ عَدْنٍ » : باغهای بهشتی که محل اقامت همیشگی هستند . مراد محل خلود و جاودانگی است .‏

سوره صف آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِیبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( گذشته از این نعمتها ) نعمت دیگری دارید که پیروزی خدادادی و فتح نزدیکی است ( که در پرتو آن مکه به دست شما می‌افتد ) و به مؤمنان مژده بده ( به چیزهائی که قابل توصیف و بیان نیست ، و فراتر از آن است که با الفبای انسانها به انسانها شناساند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُخْری‌ » : مثوبه و نعمت دیگری . مبتدا است . « نَصْرٌ » : بدل از ( أُخْری ) است . « فَتْحٌ » : مراد فتح مکه مکرمه است . « بَشِّرْ » : مژده بده ! مورد مژده ، پیروزی در دنیا و بهشت در آخرت است . یا آن چیزی که مافوق بیان است .‏

سوره صف آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا کُونوا أَنصَارَ اللَّهِ کَمَا قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ لِلْحَوَارِیِّینَ مَنْ أَنصَارِی إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ نَحْنُ أَنصَارُ اللَّهِ فَآَمَنَت طَّائِفَةٌ مِّن بَنِی إِسْرَائِیلَ وَکَفَرَت طَّائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آَمَنُوا عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای مؤمنان ! یاران ( دین ) خدا باشید ، همان گونه که عیسی پسر مریم به حواریون گفت : چه کسانی یاران من برای ( یاوری دین ) خدا خواهند بود ؟ حواریون گفتند : ما جملگی یاران ( دین ) خدا خواهیم بود . سپس گروهی از بنی‌اسرائیل ایمان آوردند ، و گروهی کافر گشتند . ما کسانی را که ایمان را پذیرفتند ، علیه دشمنانشان مدد کردیم ، و آنان پیروز شدند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَنْ أَنصَارِی‌ » : چه کسانی یاران و مددکاران من می‌شوند . یعنی سربازان جان فدای من برای خدمت به دین خدا . « إِلی‌ » : به معنی معیّت است ( نگا : مغنی لبیب ) . « عَدُوِّهِمْ » : دشمنان ایشان . مراد طائفه و گروهی است که ایمان نیاوردند . واژه ( عَدُوّ ) برای مفرد و جمع بکار می‌رود ( نگا : نساء / 101 ، انعام‌ / 112 ، فرقان‌ / 31 ) . « أَیَّدْنَا » : مدد رساندیم . حمایت و پشتیبانی کردیم .‏