تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سوره انشقاق

سُورَةُ الانشِقَاقِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنشَقَّتۡ ١ وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٢ وَإِذَا ٱلۡأَرۡضُ مُدَّتۡ ٣ وَأَلۡقَتۡ مَا فِیهَا وَتَخَلَّتۡ ٤ وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٥ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّکَ کَدۡحٗا فَمُلَٰقِیهِ ٦ فَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِیَمِینِهِۦ ٧ فَسَوۡفَ یُحَاسَبُ حِسَابٗا یَسِیرٗا ٨ وَیَنقَلِبُ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورٗا ٩ وَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ وَرَآءَ ظَهۡرِهِۦ ١٠ فَسَوۡفَ یَدۡعُواْ ثُبُورٗا ١١ وَیَصۡلَىٰ سَعِیرًا ١٢ إِنَّهُۥ کَانَ فِیٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورًا ١٣ إِنَّهُۥ ظَنَّ أَن لَّن یَحُورَ ١٤ بَلَىٰٓۚ إِنَّ رَبَّهُۥ کَانَ بِهِۦ بَصِیرٗا ١٥ فَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلشَّفَقِ ١٦ وَٱلَّیۡلِ وَمَا وَسَقَ ١٧ وَٱلۡقَمَرِ إِذَا ٱتَّسَقَ ١٨ لَتَرۡکَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٖ ١٩ فَمَا لَهُمۡ لَا یُؤۡمِنُونَ ٢٠ وَإِذَا قُرِئَ عَلَیۡهِمُ ٱلۡقُرۡءَانُ لَا یَسۡجُدُونَۤ۩ ٢١ بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ یُکَذِّبُونَ ٢٢ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا یُوعُونَ ٢٣ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ٢٤ إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ أَجۡرٌ غَیۡرُ مَمۡنُونِۢ ٢٥

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

وقتى که آسمان بشگافد. ﴿1و گوش کند فرمان پروردگار خود را و آسمان سزاوار گوش کردن است. ﴿2و وقتى که زمین را کشیده شود. ﴿3و برتابد آنچه در آن باشد و خالى شود [1244]. ﴿4و گوش کند فرمان پروردگار خود را و زمین، سزاوار گوش کردن است. ﴿5اى آدمى! هرآیینه تو کار کننده‌ای تا ملاقات پروردگار خود به کوشش تمام، پس ملاقات خواهى کرد با پروردگار خود. ﴿6اما هرکه داده شد او را نامۀ اعمال او به دست راستش. ﴿7پس با او حساب کرده شود حساب آسان. ﴿8و بازگردد به سوى اهل خانۀ خود شادان شده. ﴿9و اما هر که داده شد او را نامۀ اعمال او از پسِ پشتش. ﴿10پس خواهد یاد کرد هلاک را. ﴿11و خواهد درآمد به دوزخ. ﴿12هرآیینه او بود به دنیا در اهل خانۀ خود شادمان. ﴿13هرآیینه گمان کرده بود که رجوع نکند به سوى خداىِ تعالى. ﴿14آرى! رجوع کردن به تحقیق است. هرآیینه پروردگار او بود به احوال او بینا. ﴿15پس سوگند می‌خورم به سرخى کنارۀ آسمانِ در اوّل شب! . ﴿16و قسم می‌خورم به شب و آنچه شب آن را جمع کرده است! . ﴿17و قسم می‌خورم به ماه چون تمام شود!. ﴿18خواهید رسید به حالى بعدِ حالى. ﴿19پس چیست این کافران را که ایمان نمى‏آرند؟ [1245]. ﴿20و چون خوانده مى‏شود بر ایشان قرآن، سجده نمى‏کنند؟. ﴿21بلکه این کافران دروغ مى‏شمردند. ﴿22و خدا داناتر است به آنچه در دل خود نگاه مى‏دارند. ﴿23پس خبر کن ایشان را به عذاب درد دهنده. ﴿24لیکن آنان‌که ایمان آوردند و کردارهاى شایسته کردند، ایشان راست مزد بى‏نهایت. ﴿25

سوره اعلی

سُورَةُ الأَعۡلَىٰ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّکَ ٱلۡأَعۡلَى ١ ٱلَّذِی خَلَقَ فَسَوَّىٰ ٢ وَٱلَّذِی قَدَّرَ فَهَدَىٰ ٣ وَٱلَّذِیٓ أَخۡرَجَ ٱلۡمَرۡعَىٰ ٤ فَجَعَلَهُۥ غُثَآءً أَحۡوَىٰ ٥ سَنُقۡرِئُکَ فَلَا تَنسَىٰٓ ٦ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّهُۥ یَعۡلَمُ ٱلۡجَهۡرَ وَمَا یَخۡفَىٰ ٧ وَنُیَسِّرُکَ لِلۡیُسۡرَىٰ ٨ فَذَکِّرۡ إِن نَّفَعَتِ ٱلذِّکۡرَىٰ ٩ سَیَذَّکَّرُ مَن یَخۡشَىٰ ١٠ وَیَتَجَنَّبُهَا ٱلۡأَشۡقَى ١١ ٱلَّذِی یَصۡلَى ٱلنَّارَ ٱلۡکُبۡرَىٰ ١٢ ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحۡیَىٰ ١٣ قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَکَّىٰ ١٤ وَذَکَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ١٥

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

به پاکى یاد کن پروردگار بزرگوار خود را. ﴿1آن که بیافرید، پس درست اندام کرد. ﴿2و آن که اندازه کرد، پس راه نمود [1252]. ﴿3و آن که بر آورد گیاه تازه را. ﴿4باز ساخت آن را خشک شدۀ سیاه گشته. ﴿5قرآن تعلیم خواهیم کرد تو را، پس فراموش نخواهى کرد. ﴿6مگر آنچه خدا خواسته است، هرآیینه خدا می‌داند آشکارا و پنهان را [1253]. ﴿7و توفیق خواهیم داد تو را به معرفت شریعت آسان. ﴿8پس پند ده اگر سود کند پند دادن. ﴿9پند خواهد گرفت هر که می‌ترسد. ﴿10و یکسو خواهد شد از آن پند، بدبخت‏ترین مردم. ﴿11آن که خواهد درآید به آتش بزرگ. ﴿12باز نمیرد آنجا و نه زنده باشد. ﴿13هرآیینه رستگار گشت هر که پاک شد. ﴿14و یاد کرد نام پروردگار خود را، پس نماز گذارد. ﴿15

﴿بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَیَوٰةَ ٱلدُّنۡیَا ١٦ وَٱلۡأٓخِرَةُ خَیۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ ١٧ إِنَّ هَٰذَا لَفِی ٱلصُّحُفِ ٱلۡأُولَىٰ ١٨ صُحُفِ إِبۡرَٰهِیمَ وَمُوسَىٰ ١٩

بلکه اختیار مى‏کنید زندگانى این جهانى را. ﴿16و آخرت بهتر است و پاینده‏تر است. ﴿17هرآیینه این مقدمه مذکور بود در صحیفه‌هاى نخستین. ﴿18صحیفه‌هاى ابراهیم و موسى. ﴿19

سوره الطارق

سُورَةُ الطَّارِقِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلسَّمَآءِ وَٱلطَّارِقِ ١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلطَّارِقُ ٢ ٱلنَّجۡمُ ٱلثَّاقِبُ ٣ إِن کُلُّ نَفۡسٖ لَّمَّا عَلَیۡهَا حَافِظٞ ٤ فَلۡیَنظُرِ ٱلۡإِنسَٰنُ مِمَّ خُلِقَ ٥ خُلِقَ مِن مَّآءٖ دَافِقٖ ٦ یَخۡرُجُ مِنۢ بَیۡنِ ٱلصُّلۡبِ وَٱلتَّرَآئِبِ ٧ إِنَّهُۥ عَلَىٰ رَجۡعِهِۦ لَقَادِرٞ ٨ یَوۡمَ تُبۡلَى ٱلسَّرَآئِرُ ٩ فَمَا لَهُۥ مِن قُوَّةٖ وَلَا نَاصِرٖ ١٠ وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلرَّجۡعِ ١١ وَٱلۡأَرۡضِ ذَاتِ ٱلصَّدۡعِ ١٢ إِنَّهُۥ لَقَوۡلٞ فَصۡلٞ ١٣ وَمَا هُوَ بِٱلۡهَزۡلِ ١٤ إِنَّهُمۡ یَکِیدُونَ کَیۡدٗا ١٥ وَأَکِیدُ کَیۡدٗا ١٦ فَمَهِّلِ ٱلۡکَٰفِرِینَ أَمۡهِلۡهُمۡ رُوَیۡدَۢا ١٧

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به آسمان و قسم به چیزی که وقت شب پدید مى‏آید! . ﴿1و چه چیز مطلع ساخت تو را که چه چیز به وقت شب پدید آینده است؟. ﴿2که آن ستارۀ درخشنده است.﴿3نیست هیچ شخص، مگر بر وى فرشتۀ نگهبانى کننده است. ﴿4پس باید که بینند آدمى از چه چیز آفریده شده است. ﴿5از آب جهنده. ﴿6که بر مى‏آید از میان پشت مرد و استخوان سینۀ زن. ﴿7هرآیینه خدا بر دیگر بار آفریدن آدمى توانا است.﴿8روزی که امتحان کرده شود ضمیرهاى مردمان را. ﴿9پس نباشد آدمى را طاقتى و نباشد یارى دهنده‌ای. ﴿10قسم به آسمان! خداوند باران. ﴿11و قسم به زمین! صاحب شکافتن [1250]. ﴿12هرآیینه قرآن سخن واضح است. ﴿13و نیست قرآن، سخن بیهوده. ﴿14هرآیینه کافران بداندیشى می‌کنند یک طور بد اندیشى کردنى. ﴿15و من نیز بداندیشى مى‏کنم یک طور بداندیشى [1251]. ﴿16پس مهلت ده کافران را و فروگذار ایشان را اندکى. ﴿17

سوره الغاشیه

سُورَةُ الغَاشِیَةِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡغَٰشِیَةِ ١ وُجُوهٞ یَوۡمَئِذٍ خَٰشِعَةٌ ٢ عَامِلَةٞ نَّاصِبَةٞ ٣ تَصۡلَىٰ نَارًا حَامِیَةٗ ٤ تُسۡقَىٰ مِنۡ عَیۡنٍ ءَانِیَةٖ ٥ لَّیۡسَ لَهُمۡ طَعَامٌ إِلَّا مِن ضَرِیعٖ ٦ لَّا یُسۡمِنُ وَلَا یُغۡنِی مِن جُوعٖ ٧ وُجُوهٞ یَوۡمَئِذٖ نَّاعِمَةٞ ٨ لِّسَعۡیِهَا رَاضِیَةٞ ٩ فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٖ ١٠ لَّا تَسۡمَعُ فِیهَا لَٰغِیَةٗ ١١ فِیهَا عَیۡنٞ جَارِیَةٞ ١٢ فِیهَا سُرُرٞ مَّرۡفُوعَةٞ ١٣ وَأَکۡوَابٞ مَّوۡضُوعَةٞ ١٤ وَنَمَارِقُ مَصۡفُوفَةٞ ١٥ وَزَرَابِیُّ مَبۡثُوثَةٌ ١٦ أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى ٱلۡإِبِلِ کَیۡفَ خُلِقَتۡ ١٧ وَإِلَى ٱلسَّمَآءِ کَیۡفَ رُفِعَتۡ ١٨ وَإِلَى ٱلۡجِبَالِ کَیۡفَ نُصِبَتۡ ١٩ وَإِلَى ٱلۡأَرۡضِ کَیۡفَ سُطِحَتۡ ٢٠ فَذَکِّرۡ إِنَّمَآ أَنتَ مُذَکِّرٞ ٢١ لَّسۡتَ عَلَیۡهِم بِمُصَیۡطِرٍ ٢٢ إِلَّا مَن تَوَلَّىٰ وَکَفَرَ ٢٣ فَیُعَذِّبُهُ ٱللَّهُ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَکۡبَرَ ٢٤ إِنَّ إِلَیۡنَآ إِیَابَهُمۡ ٢٥ ثُمَّ إِنَّ عَلَیۡنَا حِسَابَهُم ٢٦

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

آیا آمده است به تو خبر قیامت؟. ﴿1یک پاره روی‌هاى آن روز خوار باشند. ﴿2کار کنندة محنت کشنده باشند. ﴿3درآیند به آتش افروخته شده. ﴿4آب نوشانیده شوند از چشمه‌ای نهایت گرم. ﴿5نباشد ایشان را هیچ طعامى مگر از ضریع. ﴿6که فربه نکند و رفع گرسنگى ننماید [1254]. ﴿7یک پاره روی‌هاى آن روز تازه باشد. ﴿8به سعى خود رضامند شده باشند. ﴿9در بهشت عالى. ﴿10نشنوى آنجا هیچ سخن بیهوده. ﴿11در آنجا چشمه‌ای جارى باشد. ﴿12در آنجا تخت‌هاى بلند باشد. ﴿13و کوزه‌هاى نهاده شده. ﴿14و وساده‌هاى برابر یکدیگر گذاشته. ﴿15و بساط‌هاى نفس پراکنده کرده. ﴿16آیا نمى‏نگرند به سوى شتران، چگونه آفریده شده؟!. ﴿17و به سوى آسمان، چگونه برداشته شد؟!. ﴿18و به سوى کوه‌ها، چگونه برافراشته شد؟!. ﴿19و به سوى زمین، چگونه پهن کرده شد؟!. ﴿20پس پند ده، جز این نیست که تو پند دهنده‌ای. ﴿21نیستى بر ایشان گماشته شده. ﴿22لیکن هر که روى بگرداند و کافر شود ﴿23پس عذاب کندش خدا به عقوبت بزرگ. ﴿24هرآیینه به سوى ماست رجوع ایشان. ﴿25باز هرآیینه بر ماست حساب ایشان.﴿26

سوره الفجر

سُورَةُ الفَجۡرِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿وَٱلۡفَجۡرِ ١ وَلَیَالٍ عَشۡرٖ ٢ وَٱلشَّفۡعِ وَٱلۡوَتۡرِ ٣ وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَسۡرِ ٤ هَلۡ فِی ذَٰلِکَ قَسَمٞ لِّذِی حِجۡرٍ ٥ أَلَمۡ تَرَ کَیۡفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعَادٍ ٦ إِرَمَ ذَاتِ ٱلۡعِمَادِ ٧ ٱلَّتِی لَمۡ یُخۡلَقۡ مِثۡلُهَا فِی ٱلۡبِلَٰدِ ٨ وَثَمُودَ ٱلَّذِینَ جَابُواْ ٱلصَّخۡرَ بِٱلۡوَادِ ٩ وَفِرۡعَوۡنَ ذِی ٱلۡأَوۡتَادِ ١٠ ٱلَّذِینَ طَغَوۡاْ فِی ٱلۡبِلَٰدِ ١١ فَأَکۡثَرُواْ فِیهَا ٱلۡفَسَادَ ١٢ فَصَبَّ عَلَیۡهِمۡ رَبُّکَ سَوۡطَ عَذَابٍ ١٣ إِنَّ رَبَّکَ لَبِٱلۡمِرۡصَادِ ١٤ فَأَمَّا ٱلۡإِنسَٰنُ إِذَا مَا ٱبۡتَلَىٰهُ رَبُّهُۥ فَأَکۡرَمَهُۥ وَنَعَّمَهُۥ فَیَقُولُ رَبِّیٓ أَکۡرَمَنِ ١٥ وَأَمَّآ إِذَا مَا ٱبۡتَلَىٰهُ فَقَدَرَ عَلَیۡهِ رِزۡقَهُۥ فَیَقُولُ رَبِّیٓ أَهَٰنَنِ ١٦ کَلَّاۖ بَل لَّا تُکۡرِمُونَ ٱلۡیَتِیمَ ١٧ وَلَا تَحَٰٓضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡکِینِ ١٨ وَتَأۡکُلُونَ ٱلتُّرَاثَ أَکۡلٗا لَّمّٗا ١٩ وَتُحِبُّونَ ٱلۡمَالَ حُبّٗا جَمّٗا ٢٠ کَلَّآۖ إِذَا دُکَّتِ ٱلۡأَرۡضُ دَکّٗا دَکّٗا ٢١ وَجَآءَ رَبُّکَ وَٱلۡمَلَکُ صَفّٗا صَفّٗا ٢٢ وَجِاْیٓءَ یَوۡمَئِذِۢ بِجَهَنَّمَۚ یَوۡمَئِذٖ یَتَذَکَّرُ ٱلۡإِنسَٰنُ وَأَنَّىٰ لَهُ ٱلذِّکۡرَىٰ ٢٣

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به صبح! . ﴿1و به شب‌هاى دهگانه! [1255]. ﴿2و قسم به جفت و طاق! [1256]. ﴿3و قسم به شب چون روان شود!. ﴿4آیا در این مقدمه سوگندی معتبر است صاحب خرد را؟ [1257]. ﴿5آیا ندیدى که چگونه معامله کرد پروردگار تو با قوم عاد.﴿6[که عاد] ارم باشد خداوندِ قدرهاى بلند. ﴿7که آفریده نشد مانند آن در شهرها. ﴿8و چگونه معامله کرد با قوم ثمود که تراشیده بودند سنگ‌هاى بزرگ را در وادى قرى. ﴿9و چگونه معامله کرد با فرعون صاحب میخ‌ها [1258]. ﴿10همۀ این جماعت‌ها، آنان‌که سرکشى کردند در شهرها. ﴿11پس بسیار به عمل آوردند در آنجا فساد را. ﴿12پس بریخت بر سر ایشان پروردگار تو یک دفعه عذاب. ﴿13هرآیینه پروردگار تو به کمینگاه است. ﴿14اما آدمى، پس چون امتحان کندش پروردگار او، پس گرامى کندش و نعمت دهدش، پس گوید: پروردگار من گرامى ساخت مرا. ﴿15و امّا چون امتحان کندش، پس تنگ سازد بر وى رزق وی را، گوید: پروردگار من حقارت کرد مرا. ﴿16نى! ‏نى! بلکه گرامى نمی‌دارید یتیم را. ﴿17و یکدیگر را رغبت نمی‌دهد بر طعام دادن فقیر. ﴿18و می‌خورید مال میراث را خوردن بسیار [1259]. ﴿19و دوست می‌دارید مال را دوست داشتن بسیار [1260]. ﴿20نى! ‏نى! چون پست کرده شود بلندى زمین را، پست کردن بعد پست کردن [1261]. ﴿21و بیاید پروردگار تو و بیایند فرشتگان صف صف شده. ﴿22و آورده شود آن روز دوزخ را، آن روز یاد کند آدمى و کجا باشد او را نفع آن یاد کردن. ﴿23

﴿ یَقُولُ یَٰلَیۡتَنِی قَدَّمۡتُ لِحَیَاتِی ٢٤ فَیَوۡمَئِذٖ لَّا یُعَذِّبُ عَذَابَهُۥٓ أَحَدٞ ٢٥ وَلَا یُوثِقُ وَثَاقَهُۥٓ أَحَدٞ ٢٦ یَٰٓأَیَّتُهَا ٱلنَّفۡسُ ٱلۡمُطۡمَئِنَّةُ ٢٧ ٱرۡجِعِیٓ إِلَىٰ رَبِّکِ رَاضِیَةٗ مَّرۡضِیَّةٗ ٢٨ فَٱدۡخُلِی فِی عِبَٰدِی ٢٩ وَٱدۡخُلِی جَنَّتِی ٣٠

گوید: اى کاش من فرستادمى عمل نیک براى زندگانىِ جاودانى خویش!. ﴿24پس آن روز عقوبت نکند مانند عقوبت خدا هیچ‌کس. ﴿25و به زنجیر نبندد مانند بستن او هیچ کس شود [1262]. ﴿26[گفته شود روح مؤمن را وقت مرگ:] اى نفس آرام گیرنده!. ﴿27بازگرد به سوى پروردگار خویش، تو خوشنود شده‌ای و از تو نیز خوشنود گشته. ﴿28پس درا به زمرۀ بندگان خاص من. ﴿29و درا به بهشت من. ﴿30