تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سوره المدثر

سُورَةُ المُدَّثِّرِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡمُدَّثِّرُ ١ قُمۡ فَأَنذِرۡ ٢ وَرَبَّکَ فَکَبِّرۡ ٣ وَثِیَابَکَ فَطَهِّرۡ ٤ وَٱلرُّجۡزَ فَٱهۡجُرۡ ٥ وَلَا تَمۡنُن تَسۡتَکۡثِرُ ٦ وَلِرَبِّکَ فَٱصۡبِرۡ ٧فَإِذَا نُقِرَ فِی ٱلنَّاقُورِ ٨ فَذَٰلِکَ یَوۡمَئِذٖ یَوۡمٌ عَسِیرٌ ٩ عَلَى ٱلۡکَٰفِرِینَ غَیۡرُ یَسِیرٖ ١٠ ذَرۡنِی وَمَنۡ خَلَقۡتُ وَحِیدٗا ١١ وَجَعَلۡتُ لَهُۥ مَالٗا مَّمۡدُودٗا ١٢ وَبَنِینَ شُهُودٗا ١٣ وَمَهَّدتُّ لَهُۥ تَمۡهِیدٗا ١٤ ثُمَّ یَطۡمَعُ أَنۡ أَزِیدَ ١٥ کَلَّآۖ إِنَّهُۥ کَانَ لِأٓیَٰتِنَا عَنِیدٗا ١٦ سَأُرۡهِقُهُۥ صَعُودًا ١٧

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

اى مرد جامه بر خود پیچیده! [1215]. ﴿1برخیز، پس بترسان!. ﴿2و پروردگار خود را به بزرگى یاد کن. ﴿3و جامه‌هاى خود را پاک سازد. ﴿4و پلیدى را دور کن. ﴿5و نباید که چیزى بدهى زیاده طلب‏کنان [1216]. ﴿6و براى حکم پروردگار خویش شکیبایى ورز. ﴿7پس وقتى که دمیده شود در صور، دشوار شود حال. ﴿8پس آن وقت و آن روز وقتِ دشوار باشد. ﴿9بر کافران نه وقت آسان. ﴿10بگذار مرا با کسى که آفریدم تنها. ﴿11و دادم او را مال فراوان. ﴿12و فرزندان حاضر شونده به مجالس. ﴿13و وسعت دادم او را وسعت دادنى. ﴿14باز طمع می‌کند که زیاده دهم. ﴿15نى! ‏نى! هرآیینه او هست به آیات ما ستیزنده. ﴿16تکلیف خواهم داد او را به مشقتى. ﴿17

﴿إِنَّهُۥ فَکَّرَ وَقَدَّرَ ١٨ فَقُتِلَ کَیۡفَ قَدَّرَ ١٩ ثُمَّ قُتِلَ کَیۡفَ قَدَّرَ ٢٠ ثُمَّ نَظَرَ ٢١ ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ ٢٢ ثُمَّ أَدۡبَرَ وَٱسۡتَکۡبَرَ ٢٣ فَقَالَ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ یُؤۡثَرُ ٢٤ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا قَوۡلُ ٱلۡبَشَرِ ٢٥ سَأُصۡلِیهِ سَقَرَ ٢٦ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا سَقَرُ ٢٧ لَا تُبۡقِی وَلَا تَذَرُ ٢٨ لَوَّاحَةٞ لِّلۡبَشَرِ ٢٩ عَلَیۡهَا تِسۡعَةَ عَشَرَ ٣٠ وَمَا جَعَلۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلنَّارِ إِلَّا مَلَٰٓئِکَةٗۖ وَمَا جَعَلۡنَا عِدَّتَهُمۡ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ لِیَسۡتَیۡقِنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ وَیَزۡدَادَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِیمَٰنٗا وَلَا یَرۡتَابَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَلِیَقُولَ ٱلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٞ وَٱلۡکَٰفِرُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۚ کَذَٰلِکَ یُضِلُّ ٱللَّهُ مَن یَشَآءُ وَیَهۡدِی مَن یَشَآءُۚ وَمَا یَعۡلَمُ جُنُودَ رَبِّکَ إِلَّا هُوَۚ وَمَا هِیَ إِلَّا ذِکۡرَىٰ لِلۡبَشَرِ ٣١ کَلَّا وَٱلۡقَمَرِ ٣٢ وَٱلَّیۡلِ إِذۡ أَدۡبَرَ ٣٣ وَٱلصُّبۡحِ إِذَآ أَسۡفَرَ ٣٤ إِنَّهَا لَإِحۡدَى ٱلۡکُبَرِ ٣٥ نَذِیرٗا لِّلۡبَشَرِ ٣٦ لِمَن شَآءَ مِنکُمۡ أَن یَتَقَدَّمَ أَوۡ یَتَأَخَّرَ ٣٧ کُلُّ نَفۡسِۢ بِمَا کَسَبَتۡ رَهِینَةٌ ٣٨ إِلَّآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡیَمِینِ ٣٩ فِی جَنَّٰتٖ یَتَسَآءَلُونَ ٤٠ عَنِ ٱلۡمُجۡرِمِینَ ٤١ مَا سَلَکَکُمۡ فِی سَقَرَ ٤٢ قَالُواْ لَمۡ نَکُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّینَ ٤٣ وَلَمۡ نَکُ نُطۡعِمُ ٱلۡمِسۡکِینَ ٤٤ وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ ٱلۡخَآئِضِینَ ٤٥ وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوۡمِ ٱلدِّینِ ٤٦ حَتَّىٰٓ أَتَىٰنَا ٱلۡیَقِینُ ٤٧

هرآیینه وى تأمّل کرد و اندازه مقرّر نمود. ﴿18پس لعنت باد او را! چگونه اندازه کرد؟. ﴿19باز دگر لعنت باد بر او! چگونه اندازه کرد؟. ﴿20باز در نگریست. ﴿21باز روى ترش کرد و پیشانى در هم کشید. ﴿22باز پشت گردانید و تکبر کرد [1217]. ﴿23پس گفت: نیست این قرآن، مگر جادویى که از ساحران نقل کرده می‌شود. ﴿24نیست این قرآن مگر کلام آدمى. ﴿25خواهم درآورد او را به دوزخ. ﴿26و چه چیز مطّلع کرد تو را که چیست دوزخ؟. ﴿27باقى نمی‌گذارد و ترک نمى‏کند. ﴿28سوزنده است آدمیان را. ﴿29بر دوزخ موکل‏اند نوزده کس [1218]. ﴿30و نساختیم موکلانِ دوزخ، مگر فرشتگان را و نساخته‏ایم شمار ایشان را مگر بلا در حق کافران، تا یقین کنند اهل کتاب و تا زیاده شوند مسلمانان در ایمان خود و تا شک نکنند اهل کتاب و مسلمانان و تا بگویند آنان‌که در دل ایشان بیمارى است و کافران: چه چیز اراده کرده است خدا به این داستان؟ همچنین گمراه می‌کند خدا هر که را خواهد و راه مى‏نماید هر که را خواهد و نمى‏داند لشکر پروردگار تو را مگر او، تبارک و تعالى و نیست این، مگر پندى براى بنى آدم. ﴿31نى! ‏نى! قسم به ماه! . ﴿32و قسم به شب چون پشت گرداند! . ﴿33و قسم به صبح چون روشن شود! . ﴿34هرآیینه دوزخ یکى از چیزهاى بزرگ است. ﴿35ترساننده بنى آدم را. ﴿36ترساننده است براى هر که خواهد از شما که پیشتر آید یا بازپس ماند. ﴿37هر شخصى به آنچه کرد در گرو است. ﴿38مگر اهل سعادت. ﴿39در بوستان‌ها باشند سؤال کنند ﴿40از گناهکاران. ﴿41چه چیز در آورد شما را به دوزخ؟. ﴿42گویند: نبودیم از نمازگزارندگان. ﴿43و طعام نمی‌دادیم فقیر را. ﴿44و به آنکار درمى‏آمدیم با درآیندگان. ﴿45و دروغ مى‏شمردیم روز جزا را. ﴿46تا وقتى که آمد به ما موت. ﴿47

﴿فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَةُ ٱلشَّٰفِعِینَ ٤٨ فَمَا لَهُمۡ عَنِ ٱلتَّذۡکِرَةِ مُعۡرِضِینَ ٤٩ کَأَنَّهُمۡ حُمُرٞ مُّسۡتَنفِرَةٞ ٥٠ فَرَّتۡ مِن قَسۡوَرَةِۢ ٥١ بَلۡ یُرِیدُ کُلُّ ٱمۡرِیٕٖ مِّنۡهُمۡ أَن یُؤۡتَىٰ صُحُفٗا مُّنَشَّرَةٗ ٥٢ کَلَّاۖ بَل لَّا یَخَافُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ ٥٣ کَلَّآ إِنَّهُۥ تَذۡکِرَةٞ ٥٤ فَمَن شَآءَ ذَکَرَهُۥ ٥٥ وَمَا یَذۡکُرُونَ إِلَّآ أَن یَشَآءَ ٱللَّهُۚ هُوَ أَهۡلُ ٱلتَّقۡوَىٰ وَأَهۡلُ ٱلۡمَغۡفِرَةِ ٥٦

پس سود ندهد ایشان را شفاعت شفاعت کنندگان. ﴿48پس چیست ایشان را از پند روى‏گردان شده؟. ﴿49گویا ایشان خران رم کرده‏اند. ﴿50که گریخته باشند از شیرى. ﴿51بلکه مى‏خواهد هر شخصى از ایشان که داده شود نامه‏هاى گشاده [1219]. ﴿52نى! ‏نى! بلکه نمى‏ترسند از آخرت. ﴿53نى! ‏نى! هرآیینه قرآن پندست. ﴿54پس هر که خواهد، بخواند آن را. ﴿55و یاد نمى‏کنند بندگان، مگر وقتى که خواسته باشد خدا، اوست سزاوار آنکه از وى بترسند و اوست سزاوار آنکه بیامرزد. ﴿56

سوره مرسلات

سُورَةُ المُرۡسَلَاتِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلۡمُرۡسَلَٰتِ عُرۡفٗا ١ فَٱلۡعَٰصِفَٰتِ عَصۡفٗا ٢ وَٱلنَّٰشِرَٰتِ نَشۡرٗا ٣ فَٱلۡفَٰرِقَٰتِ فَرۡقٗا ٤ فَٱلۡمُلۡقِیَٰتِ ذِکۡرًا ٥ عُذۡرًا أَوۡ نُذۡرًا ٦ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَٰقِعٞ ٧ فَإِذَا ٱلنُّجُومُ طُمِسَتۡ ٨ وَإِذَا ٱلسَّمَآءُ فُرِجَتۡ ٩ وَإِذَا ٱلۡجِبَالُ نُسِفَتۡ ١٠ وَإِذَا ٱلرُّسُلُ أُقِّتَتۡ ١١ لِأَیِّ یَوۡمٍ أُجِّلَتۡ ١٢ لِیَوۡمِ ٱلۡفَصۡلِ ١٣ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا یَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ١٤ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ١٥ أَلَمۡ نُهۡلِکِ ٱلۡأَوَّلِینَ ١٦ ثُمَّ نُتۡبِعُهُمُ ٱلۡأٓخِرِینَ ١٧ کَذَٰلِکَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِینَ ١٨ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ١٩

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به بادهاى فرستاده شده به وجه نیک! . ﴿1پس قسم به بادهاى تند و زنده به طریق شدّت! . ﴿2پس قسم به بادهاى منتشر کنندۀ ابر به پراکندن! . ﴿3پس قسم به بادهاى از هم جدا کنندۀ ابر به پاره پاره نمودن! . ﴿4پس قسم به جماعات فرشتگان فرود آرندۀ وحى! . ﴿5براى دفع عذر و براى ترسانیدن. ﴿6هرآیینه آنچه وعده داده می‌شود شما را، البته بودنی است. ﴿7پس وقتى که ستاره‌ها بى‌نور کرده شود. ﴿8و وقتى که آسمان شکافته شود. ﴿9وقتى که کوه‌ها پاره پاره نموده ‏آید. ﴿10و وقتى که پیغامبران را به میعادى معین جمع کرده شود [1229]. ﴿11براى کدام روز پیغامبران را موقوف داشته شد؟. ﴿12براى روز فیصل کردن. ﴿13و چه چیز خبر داد تو را که چیست روز فیصل کردن؟. ﴿14واى آن روز دروغ شمارندگان را!. ﴿15آیا هلاک نکرده‏ایم نخستیان را؟. ﴿16بعد از آن در پى ایشان آریم پسینیان را. ﴿17همچنین مى‏کنیم با گناهکاران. ﴿18واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿19

﴿أَلَمۡ نَخۡلُقکُّم مِّن مَّآءٖ مَّهِینٖ ٢٠ فَجَعَلۡنَٰهُ فِی قَرَارٖ مَّکِینٍ ٢١ إِلَىٰ قَدَرٖ مَّعۡلُومٖ ٢٢ فَقَدَرۡنَا فَنِعۡمَ ٱلۡقَٰدِرُونَ ٢٣ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٢٤ أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ کِفَاتًا ٢٥ أَحۡیَآءٗ وَأَمۡوَٰتٗا ٢٦ وَجَعَلۡنَا فِیهَا رَوَٰسِیَ شَٰمِخَٰتٖ وَأَسۡقَیۡنَٰکُم مَّآءٗ فُرَاتٗا ٢٧ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٢٨ ٱنطَلِقُوٓاْ إِلَىٰ مَا کُنتُم بِهِۦ تُکَذِّبُونَ ٢٩ ٱنطَلِقُوٓاْ إِلَىٰ ظِلّٖ ذِی ثَلَٰثِ شُعَبٖ ٣٠ لَّا ظَلِیلٖ وَلَا یُغۡنِی مِنَ ٱللَّهَبِ ٣١ إِنَّهَا تَرۡمِی بِشَرَرٖ کَٱلۡقَصۡرِ ٣٢ کَأَنَّهُۥ جِمَٰلَتٞ صُفۡرٞ ٣٣ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٣٤ هَٰذَا یَوۡمُ لَا یَنطِقُونَ ٣٥ وَلَا یُؤۡذَنُ لَهُمۡ فَیَعۡتَذِرُونَ ٣٦ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٣٧ هَٰذَا یَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِۖ جَمَعۡنَٰکُمۡ وَٱلۡأَوَّلِینَ ٣٨ فَإِن کَانَ لَکُمۡ کَیۡدٞ فَکِیدُونِ ٣٩ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٠ إِنَّ ٱلۡمُتَّقِینَ فِی ظِلَٰلٖ وَعُیُونٖ ٤١ وَفَوَٰکِهَ مِمَّا یَشۡتَهُونَ ٤٢ کُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِیٓ‍َٔۢا بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٤٣ إِنَّا کَذَٰلِکَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ٤٤ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٥ کُلُواْ وَتَمَتَّعُواْ قَلِیلًا إِنَّکُم مُّجۡرِمُونَ ٤٦ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٧ وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ٱرۡکَعُواْ لَا یَرۡکَعُونَ ٤٨ وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٩ فَبِأَیِّ حَدِیثِۢ بَعۡدَهُۥ یُؤۡمِنُونَ ٥٠

آیا نیافریده‏ایم شما را از آب محقّر؟. ﴿20پس نهادیم آن آب را در جاى مضبوط. ﴿21تا اندازۀ معین. ﴿22پس اندازه کردیم، پس نیکو اندازه‌کننده‌گانیم ما. ﴿23واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿24آیا نساخته‏ایم زمین را جمع کنندۀ آدمیان؟. ﴿25جمع کند زندگان را و مردگان را. ﴿26و آفریدیم در زمین کوه‌هاى بلند و نوشانیدیم شما را آب شیرین. ﴿27واى آن روز دروغ شمارندگان را!. ﴿28[گفته شود:] بروید به سوى چیزیکه آن را دروغ مى‏شمردید. ﴿29[گفته شود:] بروید به سوى سایۀ صاحب سه شعبه. ﴿30نه سایه سرد باشد و نه کفایت کند از گرمى آتش. ﴿31هرآیینه آن آتش مى‏افکند شررها مانند کوشک. ﴿32گویا آن شررها شتران زرد است. ﴿33واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿34این روز، روزى است که سخن نگویند. ﴿35و نه دستورى داده شود ایشان را تا عذر تقریر نمایند. ﴿36واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿37این روز، روزِ فیصل کردن است. جمع کردیم شما را با پیشینیان. ﴿38پس اگر شما را حیله هست، بدسگالى کنید در حق من. ﴿39واى آن روز دروغ شمارندگان را!. ﴿40هرآیینه متقیان در زیر سایه‏ها باشند و در چشمه‌ها. ﴿41و در میوه‌ها از جنسى که رغبت کنند. ﴿42[بگوییم:] بخورید و بنوشید، خوردن و نوشیدن گوارا به سبب آنچه می‌کردید. ﴿43هرآیینه همچنین جزا می‌دهیم نیکوکاران را. ﴿44واى آن روز دروغ شمارندگان را!. ﴿45ای دروغ شمارندگان! بخورید و بهره‏مند باشید اندکى، هرآیینه شما گناهکارید. ﴿46واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿47و چون گفته شود ایشان را: نماز گزارید، نماز نمى‏گذارند. ﴿48واى آن روز دروغ شمارندگان را! . ﴿49پس به کدام سخن بعد از قرآن ایمان خواهند آورد؟. ﴿50



[1181] مترجم گوید: آن مثل است کافر و مؤمن را، والله اعلم. [1182] یعنی سیاه کرده شود. [1183] یعنی سنت خدا آن است که مردم بد اصل غالباً متّصف به این صفاب رذیله باشند. [1184] کنایت است از رسواکردن. [1185] یعنی آتش درگرفت. [1186] یعنی این بوستان دیگر است، بوستان ما نیست. [1187] یعنی رجوع به خدا کنید. [1188] در صحیحین است و لفظ حدیث از بخاری است که ابو سعید خدری سروایت می‌کند از رسول اللهجکه شنید او را که می‌فرمودند که روز قیامت ظاهر نماید پروردگار ما سابق خود را پس سجده‌کنان افتند تمام اهل ایمان از مرد و زن و سجده نتواند کسی که در دنیا به جهت ریا و سمعه سجده می‌کرد. پس کوشش می‌کند که سجده کند، ولی به آن قادر نمی‌شود، زیراکه پشت او یک طبق مثل تخته راست می‌شود. [1189] یعنی یونس÷. [1190] لیکن رحمت در رسید و بدحال نشد. [1191] و این کنایه است از شدت عداوت ایشان. [1192] مترجم گوید: ظاهر نزدیک بنده آن است که معنی آیت است عقوبتِ ثابت، چیست آن عقوبتِ ثابت و هر چیز مطلع ساخت تو را که چیست آن عقوبتِ ثابت، بعد از آن چند عقوبتِ گذشته را بیان فرمود. [1193] مترجم گوید: عادت سیاف آن است که دست راست اسیر را به دست چب خود بگیرد و شمشیر به گردن او حواله کند، لهذا به این اسلوب گفته شد. [1194] یعنی عقوبت ما را. [1195] یعنی گفتند: ﴿وَیَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن کُنتُمۡ صَٰدِقِینَ ٢ [1196] یعنی جبرئیل÷. [1197] یعنی از منی. [1198] یعنی به رؤسای کفار. [1199] و این پنج بت بودند. [1200] مترجم گوید: روزی که آن حضرتجنماز صبح بیرون مکه می‌خواندند، جماعتی از جن آن را استماع کردند و ایمان آوردند، خدای تعالی از ایمان ایشان و گفتگوی ایشان با قوم خود درین سوره خبر داد تا قوله: ﴿وَأَلَّوِ ٱسۡتَقَٰمُواْوالله اعلم. [1201] اشارت است به آنکه در جاهلیت چون به جایی فرود می‌آمدند، می‌گفتند: «أعوذ بسید هذا الوادی من سفهاء قومه». [1202] یعنی پیغامبر نفرستد. [1203] یعنی برای شنیدن کلام ملائکه. [1204] یعنی ارزانی می‌شد و قحط نمی‌آمد. [1205] یعنی محمدج. [1206] یعنی از حرص بر استماع قرآن. [1207] یعنی تا تبلیغ در خارج متحقق گردد، زیرا که آن علم است، والله اعلم. [1208] مترجم گوید: در ابتدای اسلام، خدای تعالی قیام لیل بر آن حضرتجو بر مسلمانان مؤکد گردانید و چون این معنی برایشان نهایت دشوار آمد، بعد یک سال رخصت نازل فرمود. ﴿إِنَّ رَبَّکَ یَعۡلَمُإلى آخر السورۀ تا هرکه خواهد قیام کند و هرکه خواهد نکند و هر قدر که خواهد بخواند، والله اعلم. [1209] یعنی به سبب هیبت وحی. [1210] یعنی اگر شب‌ها نکنی گناه نباشد، والله اعلم. [1211] یعنی دعوت کفار به اسلام. [1212] یعنی مواظبت نمی‌توانید کرد. [1213] یعنی صرف مال کنید در جهاد به توقع ثواب آخرت، والله اعلم. [1214] مترجم گوید: این آیت بعد یک سال نازل شد و آن حضرتجدر همین سوره لاحق کردند، به جهت مناسبت ولهذا با سائر سور در اسلوب نمی‌ماند، والله اعلم. [1215] یعنی از هیبت وحی. [1216] یعنی هدیه بردن به رئیسی تاوی زیاده از قیمت هدیه رعایت کند، از اخلاق رذیله است. [1217] مترجم گوید: این تصویر است حال کافر را که خدای تعالی او را نعمت‌ها داده باشد و او مصرّ باشد بر «کَفَرَ و عَبَسَ و بَسَرَ ثُمّ اَدْبَرَ واستَکْبَرَ» تصویر حال تأمل و تردداست، والله اعلم. [1218] مترجم گوید: این آیت اشارت است به شبهه کفار در عدد تسعه عشر. آن حضرتجآن را در همین سوره لاحق فرمودند به جهت مناسبت و لهذا با سائر سور نمی‌ماند در اسلوب، والله اعلم. [1219] یعنی می‌گویند باید که کتاب بر هریک نازل شود. [1220] که آدمی البته مبعوث خواهد شد. [1221] یعنی آمدنی است. [1222] مثل صدقۀ جاریه و علم باقی. [1223] مترجم گوید: چون جبرئیل پیش آن حضرتجوحی آوردی، آن حضرتجبه حفظ آن اهتمام تمام فرمودی و هم به حضور جبرئیل قبل انقضای وحی، تکرار نمودی، تا از خاطر مبارک نرود. خدای تعالی به این معنی اشارت فرمود. [1224] مترجم گوید: ظاهر نزدیک بنده آن است که معنای آیت چنین باشد: هرآئینه وعده لازم است بر ما جمع کردن قرآن در مصاحف وحفظ وقرآئت آن عصراً بعد عصرٍ و ایضاح به تفسیر معانی آن خدای تعالی بر دست شیخینبجمع آن کرده در هر زمانی قاریان را توفیق داد که حافظ شوند، به تجوید بخوانند و در هر زمانی مفسران را توفیق داد که در تفسیر آن سعی نمایند، والله اعلم. [1225] یعنی در پای حرکت نماند. [1226] یعنی منی مرد و منی زن و خون حیض از حالی به حالی می‌گردانیدیمش. [1227] مراد می‌دارم از کافور چشمه. [1228] یعنی جدولی از آن هرجاکه خواهند ببرند، والله اعلم. [1229] متحقق گردد آنچه متحقق شدنی است.

سوره انسان

سُورَةُ الإِنسَانِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ هَلۡ أَتَىٰ عَلَى ٱلۡإِنسَٰنِ حِینٞ مِّنَ ٱلدَّهۡرِ لَمۡ یَکُن شَیۡ‍ٔٗا مَّذۡکُورًا ١ إِنَّا خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن نُّطۡفَةٍ أَمۡشَاجٖ نَّبۡتَلِیهِ فَجَعَلۡنَٰهُ سَمِیعَۢا بَصِیرًا ٢ إِنَّا هَدَیۡنَٰهُ ٱلسَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرٗا وَإِمَّا کَفُورًا ٣ إِنَّآ أَعۡتَدۡنَا لِلۡکَٰفِرِینَ سَلَٰسِلَاْ وَأَغۡلَٰلٗا وَسَعِیرًا ٤ إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ یَشۡرَبُونَ مِن کَأۡسٖ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا ٥

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

هرآیینه آمده است بر آدمى مدتى از زمان که نبود چیزى ذکر کرده شده. ﴿1هرآیینه ما آفریدیم آدمى را از یک پارۀ منى در هم آمیخته از چند چیز، پس ساختیمش شنوای بینا [1226]. ﴿2هرآیینه ما دلالت کردیم آدمى را بر راه خود شکر گوینده یا ناسپاس دارنده. ﴿3هرآیینه ما آماده ساخته‏ایم براى کافران زنجیرها و طوق‌ها و آتش افروخته. ﴿4هرآیینه نیکوکاران مى‏نوشند از پیالۀ شراب که آمیزش وى آب چشمۀ کافور باشد [1227]. ﴿5

﴿عَیۡنٗا یَشۡرَبُ بِهَا عِبَادُ ٱللَّهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفۡجِیرٗا ٦ یُوفُونَ بِٱلنَّذۡرِ وَیَخَافُونَ یَوۡمٗا کَانَ شَرُّهُۥ مُسۡتَطِیرٗا ٧ وَیُطۡعِمُونَ ٱلطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ مِسۡکِینٗا وَیَتِیمٗا وَأَسِیرًا ٨ إِنَّمَا نُطۡعِمُکُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُکُورًا ٩ إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا یَوۡمًا عَبُوسٗا قَمۡطَرِیرٗا ١٠ فَوَقَىٰهُمُ ٱللَّهُ شَرَّ ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمِ وَلَقَّىٰهُمۡ نَضۡرَةٗ وَسُرُورٗا ١١ وَجَزَىٰهُم بِمَا صَبَرُواْ جَنَّةٗ وَحَرِیرٗا ١٢ مُّتَّکِ‍ِٔینَ فِیهَا عَلَى ٱلۡأَرَآئِکِۖ لَا یَرَوۡنَ فِیهَا شَمۡسٗا وَلَا زَمۡهَرِیرٗا ١٣ وَدَانِیَةً عَلَیۡهِمۡ ظِلَٰلُهَا وَذُلِّلَتۡ قُطُوفُهَا تَذۡلِیلٗا ١٤ وَیُطَافُ عَلَیۡهِم بِ‍َٔانِیَةٖ مِّن فِضَّةٖ وَأَکۡوَابٖ کَانَتۡ قَوَارِیرَا۠ ١٥ قَوَارِیرَاْ مِن فِضَّةٖ قَدَّرُوهَا تَقۡدِیرٗا ١٦ وَیُسۡقَوۡنَ فِیهَا کَأۡسٗا کَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِیلًا ١٧ عَیۡنٗا فِیهَا تُسَمَّىٰ سَلۡسَبِیلٗا ١٨ ۞وَیَطُوفُ عَلَیۡهِمۡ وِلۡدَٰنٞ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَیۡتَهُمۡ حَسِبۡتَهُمۡ لُؤۡلُؤٗا مَّنثُورٗا ١٩ وَإِذَا رَأَیۡتَ ثَمَّ رَأَیۡتَ نَعِیمٗا وَمُلۡکٗا کَبِیرًا ٢٠ عَٰلِیَهُمۡ ثِیَابُ سُندُسٍ خُضۡرٞ وَإِسۡتَبۡرَقٞۖ وَحُلُّوٓاْ أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٖ وَسَقَىٰهُمۡ رَبُّهُمۡ شَرَابٗا طَهُورًا ٢١ إِنَّ هَٰذَا کَانَ لَکُمۡ جَزَآءٗ وَکَانَ سَعۡیُکُم مَّشۡکُورًا ٢٢ إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا عَلَیۡکَ ٱلۡقُرۡءَانَ تَنزِیلٗا ٢٣ فَٱصۡبِرۡ لِحُکۡمِ رَبِّکَ وَلَا تُطِعۡ مِنۡهُمۡ ءَاثِمًا أَوۡ کَفُورٗا ٢٤ وَٱذۡکُرِ ٱسۡمَ رَبِّکَ بُکۡرَةٗ وَأَصِیلٗا ٢٥

چشمه‌ای که مى‏آشامند از آن بندگان مقرّب خدا، روان کنند آن را روان کردنى [1228]. ﴿6وفا می‌کنند به نذر و می‌ترسند از روزی که مشقت آن فاش باشد. ﴿7و می‌دهند طعام با وجود احتیاج به آن، فقیر را و یتیم را و زندانى را. ﴿8می‌گویند: جز این نیست که طعام می‌دهیم شما را براى ذات خدا، نمى‏طلبیم از شما مزدى و نه شکرى. ﴿9هرآیینه ما مى‏ترسیم از پروردگار خود روزِ ترش ‏روی نهایت سخت. ﴿10پس نگاه داشت ایشان را خدا از سختى آن روز و رسانید ایشان را تازگى و خوشحالى. ﴿11و جزا داد ایشان را به مقابلۀ صبر ایشان بوستان و جامۀ ابریشمى. ﴿12تکیه زده باشند آنجا بر تخت‌ها. نبینند آنجا گرمى آفتاب را و نه سرماى تند را. ﴿13و نزدیک شده باشد بر ایشان سایه‌هاى آن بوستان و سهل الحصول کرده شود میوه‏های آن، سهل کردنى. ﴿14و آمدوشد کرده شود بر ایشان به آوندهایى از نقره و با جام‌هایى که باشند آبگینه‏ها. ﴿15[مراد می‌دارم] آبگینه‌ها از نقره، اندازه کرده باشند ساقیان آن را اندازه کردنى. ﴿16و نوشانیده شود ایشان را در آنجا جام شرابى که هست آمیزش آن، آب چشمه زنجبیل. ﴿17که چشمه‏ای است که در بهشت که نام آن نهاده می‌شود سلسبیل. ﴿18و آمدوشد کنند بر ایشان نوجوانان جاویدان. چون بینى ایشان را، پندارى که ایشان مرواریدند از رشته افشانند شده. ﴿19و چون نگاه کنى آنجا، ببینى نعمت فراوان و پادشاهىِ بزرگ. ﴿20بالاى ایشان باشد جامه‌هاى سبز از دیبای نازک و نیز بالاى ایشان باشند دیبای لک و زیور پوشانیده شود ایشان را دستوانه‌ها از نقره و بنوشاند ایشان را پروردگار ایشان شراب نهایت پاک. ﴿21هرآیینه این نعمت هست شما را جزای اعمال و هست سعى شما قبول کرده شده. ﴿22هرآیینه ما فرود آوردیم بر تو قرآن را فرود آوردنى. ﴿23پس شکیبایى کن بر حکم پروردگار خود و فرمان مبر از زمرۀ بنى آدم، گناهکاری را یا ناسپاس داری را. ﴿24و یاد کن نام پروردگار خود صبح و شام. ﴿25

﴿وَمِنَ ٱلَّیۡلِ فَٱسۡجُدۡ لَهُۥ وَسَبِّحۡهُ لَیۡلٗا طَوِیلًا ٢٦ إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ یُحِبُّونَ ٱلۡعَاجِلَةَ وَیَذَرُونَ وَرَآءَهُمۡ یَوۡمٗا ثَقِیلٗا ٢٧ نَّحۡنُ خَلَقۡنَٰهُمۡ وَشَدَدۡنَآ أَسۡرَهُمۡۖ وَإِذَا شِئۡنَا بَدَّلۡنَآ أَمۡثَٰلَهُمۡ تَبۡدِیلًا ٢٨ إِنَّ هَٰذِهِۦ تَذۡکِرَةٞۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ سَبِیلٗا ٢٩ وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن یَشَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمٗا ٣٠ یُدۡخِلُ مَن یَشَآءُ فِی رَحۡمَتِهِۦۚ وَٱلظَّٰلِمِینَ أَعَدَّ لَهُمۡ عَذَابًا أَلِیمَۢا ٣١

و بعض ساعات شب نمازگزار براى او و به پاکى یاد کن او را وقت دراز شب. ﴿26هرآیینه این کافران رغبت مى‏کنند به دنیا و ترک مى‏کنند پسِ پشت خود روز گران را. ﴿27ما آفریدیم ایشان را و محکم کردیم رگِ ایشان را و چون خواهیم، عوض آریم قومى مانند ایشان به طریق بدل کردن. ﴿28هرآیینه این پند است، پس هر که خواهد بگیرد به سوى پروردگار خود راه را. ﴿29و نمى‏خواهید مگر وقتى که خواهد خدا، هرآیینه خدا هست دانای با حکمت. ﴿30داخل می‌کند هر که را خواهد در رحمت خود و براى ستمکاران آماده کرده است عقوبتى درد دهنده. ﴿31

سوره نبا

سُورَةُ النَّبَإِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ ١ عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ ٢ ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ ٣ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٤ ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٥ أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا ٦ وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا ٧ وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا ٨ وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا ٩ وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا ١٠ وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا ١١ وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا ١٢ وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا ١٣ وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا ١٤ لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا ١٥ وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا ١٦ إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا ١٧ یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا ١٨ وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا ١٩ وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا ٢٠ إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا ٢١ لِّلطَّٰغِینَ مَ‍َٔابٗا ٢٢ لَّٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا ٢٣ لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا ٢٤ إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا ٢٥ جَزَآءٗ وِفَاقًا ٢٦ إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا ٢٧ وَکَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا ٢٨ وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا ٢٩ فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا ٣٠

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

از چه چیز کافران با یکدیگر سؤال مى‏کنند؟. ﴿1[آرى سؤال مى‏کنند.] از خبرى بزرگ. ﴿2که ایشان در آن اختلاف دارند [1230]. ﴿3نى! ‏نى! خواهند دانست. ﴿4باز می‌گوییم: نى! ‏نى! خواهند دانست. ﴿5آیا نساخته‏ایم زمین را فرشى؟. ﴿6و نساخته‏ایم کوه‌ها را میخ‌ها؟. ﴿7و آفریدیم شما را نر و ماده. ﴿8و ساختیم خواب شما را راحتى. ﴿9و ساختیم شب را پرده. ﴿10و ساختیم روز را وقت طلب معیشت. ﴿11و بنا کردیم بالاى شما هفت آسمان محکم. ﴿12و آفریدیم چراغى درخشنده [1231]. ﴿13و فرود آوردیم از ابرها آب ریزان. ﴿14تا برآریم به سبب آن آب، دانه و گیاه را. ﴿15و بوستان‌هاى درهم پیچیده. ﴿16هرآیینه روز فیصل کردن هست، وقت معین. ﴿17روزی که دمیده شود در صور، پس بیایید گروه گروه شده. ﴿18و شکافته شود آسمان، پس باشد دروازه دروازه. ﴿19و روان گرده آید کوه‌ها را، پس باشند مانند سراب. ﴿20هرآیینه دوزخ است انتظار کننده. ﴿21سرکشان را هست مرجع ایشان را. ﴿22در آیند به دوزخ اقامت کنندگانند در آنجا مدتهاى دراز. ﴿23نچشند آنجا خنکى را و نه هیچ آشامیدنى را. ﴿24مگر آب گرم را و زرد آب را. ﴿25جزا داده شدند، جزاى موافق. ﴿26هرآیینه ایشان توقع نمى‏داشتند حساب را. ﴿27و تکذیب می‌کردند آیات ما را به دروغ داشتن. ﴿28و هر چیزی را ضبط کردیم به طریق نوشتن. ﴿29پس بچشید، پس زیاده نخواهیم داد شما را مگر عقوبت. ﴿30

﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا ٣١ حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا ٣٢ وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا ٣٣ وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا ٣٤ لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّٰبٗا ٣٥ جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا ٣٦ رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا ٣٧ یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا ٣٨ ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا ٣٩ إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا ٤٠

هرآیینه متقیان را مطلب‏یابى باشد. ﴿31بوستان‌ها باشد و درختان انگور باشد. ﴿32و زنان دوشیزه هم عمر با یکدگر باشند. ﴿33و پیاله به شراب پر کرده باشد. ﴿34نشنوند آنجا سخن بیهوده را و نه دروغ شمردن را ﴿35جزا داده شد، عطا نموده شد، حساب کرده شد از جانب پروردگار تو. ﴿36پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه ما بین اینهاست، خداى بخشاینده، نتواند از هیبت وى سخن گفتن. ﴿37روزی که بایستد فرشتۀ روح نام و سایر فرشتگان نیز صف زده، سخن نگویند: حاضران محشر مگر کسی که دستورى داده باشد او را خدا و گفته باشد سخن درست [1232]. ﴿38این روز متحقق است، پس هر که خواهد بگیرد به سوى پروردگار خود مرجع. ﴿39هرآیینه ما ترسانیدیم شما را از عذاب نزدیک آینده، روزی که ببیند آدمى آنچه پیش فرستاده بود دو دست وى و بگوید کافر: اى کاش من خاک بودمى! . ﴿40

سوره عبس

سُورَةُ عَبَسَ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ ١ أَن جَآءَهُ ٱلۡأَعۡمَىٰ ٢ وَمَا یُدۡرِیکَ لَعَلَّهُۥ یَزَّکَّىٰٓ ٣ أَوۡ یَذَّکَّرُ فَتَنفَعَهُ ٱلذِّکۡرَىٰٓ ٤ أَمَّا مَنِ ٱسۡتَغۡنَىٰ ٥ فَأَنتَ لَهُۥ تَصَدَّىٰ ٦ وَمَا عَلَیۡکَ أَلَّا یَزَّکَّىٰ ٧ وَأَمَّا مَن جَآءَکَ یَسۡعَىٰ ٨ وَهُوَ یَخۡشَىٰ ٩ فَأَنتَ عَنۡهُ تَلَهَّىٰ ١٠ کَلَّآ إِنَّهَا تَذۡکِرَةٞ ١١ فَمَن شَآءَ ذَکَرَهُۥ ١٢ فِی صُحُفٖ مُّکَرَّمَةٖ ١٣ مَّرۡفُوعَةٖ مُّطَهَّرَةِۢ ١٤ بِأَیۡدِی سَفَرَةٖ ١٥ کِرَامِۢ بَرَرَةٖ ١٦ قُتِلَ ٱلۡإِنسَٰنُ مَآ أَکۡفَرَهُۥ ١٧ مِنۡ أَیِّ شَیۡءٍ خَلَقَهُۥ ١٨ مِن نُّطۡفَةٍ خَلَقَهُۥ فَقَدَّرَهُۥ ١٩ ثُمَّ ٱلسَّبِیلَ یَسَّرَهُۥ ٢٠ ثُمَّ أَمَاتَهُۥ فَأَقۡبَرَهُۥ ٢١ ثُمَّ إِذَا شَآءَ أَنشَرَهُۥ ٢٢ کَلَّا لَمَّا یَقۡضِ مَآ أَمَرَهُۥ ٢٣ فَلۡیَنظُرِ ٱلۡإِنسَٰنُ إِلَىٰ طَعَامِهِۦٓ ٢٤ أَنَّا صَبَبۡنَا ٱلۡمَآءَ صَبّٗا ٢٥ ثُمَّ شَقَقۡنَا ٱلۡأَرۡضَ شَقّٗا ٢٦ فَأَنۢبَتۡنَا فِیهَا حَبّٗا ٢٧ وَعِنَبٗا وَقَضۡبٗا ٢٨ وَزَیۡتُونٗا وَنَخۡلٗا ٢٩ وَحَدَآئِقَ غُلۡبٗا ٣٠ وَفَٰکِهَةٗ وَأَبّٗا ٣١ مَّتَٰعٗا لَّکُمۡ وَلِأَنۡعَٰمِکُمۡ ٣٢ فَإِذَا جَآءَتِ ٱلصَّآخَّةُ ٣٣ یَوۡمَ یَفِرُّ ٱلۡمَرۡءُ مِنۡ أَخِیهِ ٣٤ وَأُمِّهِۦ وَأَبِیهِ ٣٥ وَصَٰحِبَتِهِۦ وَبَنِیهِ ٣٦ لِکُلِّ ٱمۡرِیٕٖ مِّنۡهُمۡ یَوۡمَئِذٖ شَأۡنٞ یُغۡنِیهِ ٣٧ وُجُوهٞ یَوۡمَئِذٖ مُّسۡفِرَةٞ ٣٨ ضَاحِکَةٞ مُّسۡتَبۡشِرَةٞ ٣٩ وَوُجُوهٞ یَوۡمَئِذٍ عَلَیۡهَا غَبَرَةٞ ٤٠ تَرۡهَقُهَا قَتَرَةٌ ٤١ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡکَفَرَةُ ٱلۡفَجَرَةُ ٤٢

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

روى ترش کرد و اعراض نمود! . ﴿1به سبب آنکه بیامد پیش او نابینا [1240]. ﴿2و چه چیز خبردار کرد تو را، شاید وى پاک مى‏شد. ﴿3یا پند مى‏شنید، پس نفع می‌دادش آن پند شنیدن. ﴿4اما کسی که توانگر است. ﴿5پس تو به سوى او اقبال می‌کنى. ﴿6و زیان نیست بر تو در آنکه پاک نشود. ﴿7و اما کسی که بیامد پیش تو شتابان. ﴿8از خداى خود ترسان.﴿9پس تو از وى غفلت می‌کنى. ﴿10نى! ‏نى! هرآیینه این آیات قرآن پند است. ﴿11پس هر که خواهد یاد کند قرآن را. ﴿12هرآیینه قرآن ثبت است در نامه‌هاى گرامى.﴿13بلند قدر پاک کرده شده. ﴿14به دست‌های نویسندگان. ﴿15بزرک منش نیکوکردار [1241]. ﴿16لعنت کرده شده آدمى را! چه ناسپاسدار است! . ﴿17از چه چیز آفریدش. ﴿18از نطفۀ منى آفریدش، پس اندازه معین کردش. ﴿19باز راه برآمد، آسان نمودش. ﴿20باز بمیراندش، پس در گور کردش.﴿21باز وقتى که خواست، زنده ساختش. ﴿22نى! ‏نى! به عمل نیاورد آنچه فرمودش. ﴿23پس باید که در نگرد آدمى به سوى طعام خود. ﴿24به سوى آنکه ما ریختیم آب را ریختنى.﴿25باز شکافتیم زمین را شکافتنى. ﴿26پس رویانیدیم در آن دانه را. ﴿27و انگور و سبزی‌ها را. ﴿28و زیتون را و درخت خرما را. ﴿29و باغ‌ها را که درختان بسیار دارد. ﴿30و میوه را و علف دواب را. ﴿31براى منفعت شما و چهارپایان شما. ﴿32پس وقتى که بیاید آواز سخت. ﴿33روزى که بگریزد مرد از برادر خود. ﴿34و از مادر خود و از پدر خود. ﴿35و از زن خود و از فرزندان خود. ﴿36هر مردى را از ایشان آن روز شغلی است که کفایت می‌کندش. ﴿37یک پاره روها آن روز روشن باشند. ﴿38خندان و شادمان باشند. ﴿39و یک پاره روها آن روز بر آن غبار باشد. ﴿40غالب آید بر وى تاریکى. ﴿41این جماعت، ایشانند کافرانِ بدکاران. ﴿42