تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سوره الشمس

سُورَةُ الشَّمۡسِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلشَّمۡسِ وَضُحَىٰهَا ١ وَٱلۡقَمَرِ إِذَا تَلَىٰهَا ٢ وَٱلنَّهَارِ إِذَا جَلَّىٰهَا ٣ وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰهَا ٤ وَٱلسَّمَآءِ وَمَا بَنَىٰهَا ٥ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا طَحَىٰهَا ٦ وَنَفۡسٖ وَمَا سَوَّىٰهَا ٧ فَأَلۡهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقۡوَىٰهَا ٨ قَدۡ أَفۡلَحَ مَن زَکَّىٰهَا ٩ وَقَدۡ خَابَ مَن دَسَّىٰهَا ١٠ کَذَّبَتۡ ثَمُودُ بِطَغۡوَىٰهَآ ١١ إِذِ ٱنۢبَعَثَ أَشۡقَىٰهَا ١٢ فَقَالَ لَهُمۡ رَسُولُ ٱللَّهِ نَاقَةَ ٱللَّهِ وَسُقۡیَٰهَا ١٣ فَکَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمۡدَمَ عَلَیۡهِمۡ رَبُّهُم بِذَنۢبِهِمۡ فَسَوَّىٰهَا ١٤ وَلَا یَخَافُ عُقۡبَٰهَا ١٥

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به آفتاب و روشنى او! . ﴿1و قسم به ماه چون از پى آفتاب در آید! [1268]. ﴿2و قسم به روز چون نمایان کند آفتاب را! . ﴿3و قسم به شب چون بپوشاند آفتاب را! . ﴿4و قسم به آسمان و به ذاتى که ساخت او را!. ﴿5و قسم به زمین و به ذاتى که هموار کرد او را! . ﴿6و قسم به نفس آدمى و درست اندام نمودنِ خدا او را! . ﴿7پس قسم به انداختنِ خدا در دلش شناخت ِگناه او را و تقوى او را!. ﴿8هرآیینه رستگار شد هر که پاک ساخت نفس را. ﴿9و هرآیینه زیانکار شد هر که به اسفل السافلین برد آن را. ﴿10دروغ شمردند قوم ثمود به سبب سرکشى خود. ﴿11وقتى که برخاست بدبخت‏ترین آن قوم. ﴿12پس گفت ایشان را پیغامبر خدا: بگذارید ماده شترى را که خدا آفریده است و متعرض مشوید آب خوردِ او را. ﴿13پس دروغ شمردند پیغامبر را، پس بکشتند ناقه را، پس عقوبت فرود آورد بر ایشان پروردگار ایشان به سبب معصیت ایشان. پس هموار کرد خدا عقوبت را بر سر ایشان [1269]. ﴿14و خدا نمی‌ترسد از پاداش این عقوبت. ﴿15

سوره البلد

سُورَةُ البَلَدِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ لَآ أُقۡسِمُ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ١ وَأَنتَ حِلُّۢ بِهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٢ وَوَالِدٖ وَمَا وَلَدَ ٣ لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِی کَبَدٍ ٤ أَیَحۡسَبُ أَن لَّن یَقۡدِرَ عَلَیۡهِ أَحَدٞ ٥ یَقُولُ أَهۡلَکۡتُ مَالٗا لُّبَدًا ٦ أَیَحۡسَبُ أَن لَّمۡ یَرَهُۥٓ أَحَدٌ ٧ أَلَمۡ نَجۡعَل لَّهُۥ عَیۡنَیۡنِ ٨ وَلِسَانٗا وَشَفَتَیۡنِ ٩ وَهَدَیۡنَٰهُ ٱلنَّجۡدَیۡنِ ١٠ فَلَا ٱقۡتَحَمَ ٱلۡعَقَبَةَ ١١ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡعَقَبَةُ ١٢ فَکُّ رَقَبَةٍ ١٣ أَوۡ إِطۡعَٰمٞ فِی یَوۡمٖ ذِی مَسۡغَبَةٖ ١٤ یَتِیمٗا ذَا مَقۡرَبَةٍ ١٥ أَوۡ مِسۡکِینٗا ذَا مَتۡرَبَةٖ ١٦ ثُمَّ کَانَ مِنَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡمَرۡحَمَةِ ١٧ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَةِ ١٨ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا هُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَةِ ١٩ عَلَیۡهِمۡ نَارٞ مُّؤۡصَدَةُۢ ٢٠

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم می‌خورم به این شهر! (یعنى مکه مبارکه) . ﴿1و تو حلال خواهى شد به این شهر [1263]. ﴿2و قسم می‌خورم به زاینده و به هرچه زاده است! [1264]. ﴿3هرآیینه آفریدیم آدمى را در مشقت. ﴿4آیا گمان مى‏کند آدمى که قادر نشود بر وى هیچ‌کس؟ [1265]. ﴿5می‌گوید: خرج کردم بر تو مال تو. ﴿6آیا مى‏پندارد که ندیده است او را هیچ‌کس؟. ﴿7آیا نیافریده‏ایم براى او دو چشم را؟. ﴿8و زبان را و دو لب را؟. ﴿9و دلالت کردیم او را بر دو راه [1266]. ﴿10پس در نیامد به گذرگاه سخت [1267]. ﴿11و چه چیز مطلع ساخت تو را که چیست گذرگاه سخت. ﴿12خلاص کردن برده. ﴿13یا طعام دادن به روز گرسنگى. ﴿14یتیم صاحب قرابت را. ﴿15یا فقیر صاحب خاکسارى را. ﴿16بعد از آن باشد از آنان‌که ایمان آوردند و به یکدیگر وصیت کردند به شکیبایى و به یکدیگر وصیت کردند به شفقت بر [خلق اللّه] .﴿17این جماعت، ایشانند اهل نیک‏بختى. ﴿18و آنان‌که کافر شدند به آیات ما، ایشانند اهل بدبختى. ﴿19بر ایشان آتش گماشته شود از هر جهت گردآورده شده. ﴿20

سوره ضحی

سُورَةُ الضُّحَىٰ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلضُّحَىٰ ١ وَٱلَّیۡلِ إِذَا سَجَىٰ ٢ مَا وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَمَا قَلَىٰ ٣ وَلَلۡأٓخِرَةُ خَیۡرٞ لَّکَ مِنَ ٱلۡأُولَىٰ ٤ وَلَسَوۡفَ یُعۡطِیکَ رَبُّکَ فَتَرۡضَىٰٓ ٥ أَلَمۡ یَجِدۡکَ یَتِیمٗا فَ‍َٔاوَىٰ ٦ وَوَجَدَکَ ضَآلّٗا فَهَدَىٰ ٧ وَوَجَدَکَ عَآئِلٗا فَأَغۡنَىٰ ٨ فَأَمَّا ٱلۡیَتِیمَ فَلَا تَقۡهَرۡ ٩ وَأَمَّا ٱلسَّآئِلَ فَلَا تَنۡهَرۡ ١٠ وَأَمَّا بِنِعۡمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّثۡ ١١

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

[1270]قسم به وقت چاشت! . ﴿1و قسم به شب چون بپوشد. ﴿2فرو نگذاشت تو را پروردگار تو و دشمن نداشت. ﴿3و هرآیینه آخرت بهتر خواهد بود تو را از دنیا. ﴿4و البته نعمت خواهد داد تو را پروردگار تو، پس خوشنود خواهى شد. ﴿5آیا یتیم نیافت تو را، پس جاى داد؟. ﴿6و یافت تو را راه گم کرده [1271]، پس راه نمود. ﴿7و یافت تو را تنگدست، پس توانگر ساخت. ﴿8اما یتیم را، پس ستم مکن. ﴿9و اما سائل را، پس بانگ مزن. ﴿10و امّا به نعمت پروردگار خود پس خبر ده. ﴿11

سوره الیل

سُورَةُ اللَّیۡلِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١ وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢ وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣ إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤ فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥ وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧ وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨ وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠ وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١ إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢ وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣ فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤ لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥ ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦ وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧ ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ ١٨ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠ وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١

پبه نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به شب چون بپوشاند!. ﴿1و قسم به روز چون ظاهر شود!. ﴿2و قسم به ذاتى که آفرید نر و ماده را! . ﴿3که هرآیینه سعى شما مختلف است. ﴿4پس اما هر که عطا کرد و پرهیزگارى نمود. ﴿5و باور داشت ملت نیک را. ﴿6پس توفیق دهیم او را براى رسیدن براى آسایش ﴿7و اما هر که بخل کرد و خود را بى‏نیاز شمرد. ﴿8و به دروغ نسبت کرد ملت نیک را. ﴿9پس توفیق دهیم او را براى رسیدن به سراى دشوارى. ﴿10و هیچ دفع نکند از وى مال او وقتى که نگوسار افتد. ﴿11هرآیینه بر ما لازم‏ است راه نمودن او. ﴿12و هرآیینه از آن ماست آن جهان و این جهان. ﴿13پس ترسانیدیم شما را از آتشى که شعله مى‏زند. ﴿14در نیاید به آن آتش، مگر بدبخت‏ترین مردم. ﴿15آن که دروغ شمرد و روى‏گردان شد. ﴿16و یکسو داشته خواهد شد از آن آتش پرهیزگارترین مردم. ﴿17آن که می‌دهد مال خود را تا پاک نفس گردد. ﴿18و نیست هیچ‌کس را نزد او هیچ نعمتى که جزا داده شود. ﴿19لیکن می‌دهد به طلب رضاى پروردگار بزرگوار خود. ﴿20و هرآیینه خوشنود خواهد شد. ﴿21

سوره الشرح

سُورَةُ الشَّرۡحِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ أَلَمۡ نَشۡرَحۡ لَکَ صَدۡرَکَ ١ وَوَضَعۡنَا عَنکَ وِزۡرَکَ ٢ ٱلَّذِیٓ أَنقَضَ ظَهۡرَکَ ٣ وَرَفَعۡنَا لَکَ ذِکۡرَکَ ٤ فَإِنَّ مَعَ ٱلۡعُسۡرِ یُسۡرًا ٥ إِنَّ مَعَ ٱلۡعُسۡرِ یُسۡرٗا ٦ فَإِذَا فَرَغۡتَ فَٱنصَبۡ ٧ وَإِلَىٰ رَبِّکَ فَٱرۡغَب ٨

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

آیا گشاده نکرده‏ایم براى تو سینۀ تو را؟. ﴿1و دور کردیم از تو بار تو را؟. ﴿2آن بار که گران کرده بود پشت تو را؟. ﴿3و بلند ساختیم براى تو ثناى تو را. ﴿4[زیرا که] هرآیینه متصل دشوارى، آسانى است. ﴿5البته متصل دشوارى، آسانى است. ﴿6پس وقتى که از کاروبار فارغ شوى، در عبادت خدا محنت‏کش. ﴿7و به سوى پروردگار خود تضرّع نما. ﴿8