ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
تفسیر نور:
سوره نصر آیه 1
متن آیه :
إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ
ترجمه :
هنگامی که یاری خدا و پیروزی ( و فتح مکّه ) فرا میرسد .
توضیحات :
«
جَآءَ » : آمد . فعل ماضی برای تحقّق است . « نَصْرُ اللهِ » : یاری خدا
در حقّ تو و مؤمنان ، برای پیروزی بر دشمنان « الْفَتْحُ » : فتح مکّه مراد
است که به دنبال آن بساط بتپرستی از جزیرةالعرب برچیده شد ، و اسلام
آماده برای جهش به کشورهای دیگر جهان گشت .
سوره نصر آیه 2
متن آیه :
وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجاً
ترجمه :
و مردم را میبینی که دسته دسته و گروه گروه داخل دین خدا میشوند ( و به اسلام ایمان میآورند ) .
توضیحات :
« أَفْوَاجاً » : فوج فوج . دسته دسته . حال ضمیر ( وَ ) در ( یَدْخُلُونَ ) است .
سوره نصر آیه 3
متن آیه :
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّاباً
ترجمه :
پروردگار
خود را سپاس و ستایش کن ، و از او آمرزش ( خود و یاران خویش را از شتابگری
در فرا رسیدن فتح و وقوع پیروزی ، و اظهار دلتنگی و گلایه از زندگی )
بخواه . خدا بسیار توبهپذیر است .
توضیحات :
«
إِسْتَغْفِرْهُ » : از او طلب آمرزش کن . إستغفار از دلتنگی و شدّت غم و
اندوه از عدم ایمان قوم خود ( نگا : انعام / 33 ، حجر / 97 ، هود / 12 ،
فاطر / 8 ، محمّد / 19 ، فتح / 2 ) . « تَوَّاباً » : بسیار توبهپذیر .
تفسیر نور:
سوره فلق آیه 1
متن آیه :
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ
ترجمه :
بگو : پناه میبرم به خداوندگار سپیدهدم .
توضیحات :
«
أَعُوذُ » : پناه میبرم . متوسّل میگردم . « الْفَلَقِ » : سپیده دم .
صبح . از آنجا که به هنگام دمیدن سپیده صبح ، پرده سیاه شب میشکافد ، این
واژه به معنی طلوع صبح به کار رفته است . بعضی آن را به معنی خلق ، یعنی
همه آفریدگان جهان دانستهاند . چرا که با آفرینش هستی پرده عدم شکافته شده
است و نور وجود آشکار گردیده است ، و هر روز و هر ساعت هم با آفرینش و
پیدایش هر موجودی پرده نیستی شکافته میشود و سیمای هستی سر به در میآورد
.
سوره فلق آیه 2
متن آیه :
مِن شَرِّ مَا خَلَقَ
ترجمه :
از شر هر آنچه خداوند آفریده است .
توضیحات :
«
شَرِّ » : بلا و بدی . « شَرِّ مَا . . . » : در اضافه ( شَرِّ ) به ( مَا
) این نکته است که پروردگار با این بیان به انسان فهمانده است که هر شرّی
از هر مخلوقی صادر و ناشی شود ، منتسب و مرتبط به خود آن مخلوق است . شرّ
محض هم وجود ندارد و بلکه شُرور نسبی است . آنچه نسبت به تو شرّ است ، نسبت
به آفریده دیگری خیر است . مثلاً اگر گرگی گوسفند تو را بخورد ، این کار
نسبت به تو و گوسفند شرّ است و نسبت به گرگ خیر . تفنگ یک حربه دفاعی است ؛
نشانه رفتن آن به سوی دشمن خونخواره خیر ، و به سوی دوست یا آدم بیگناهی
شرّ است . و . . . خلاصه خدا هر چیزی را برای کاری و مصلحتی آفریده است و
اغلب حکمت و فلسفه آنها از دید ما پنهان است .
سوره فلق آیه 3
متن آیه :
وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ
ترجمه :
و از شرّ شب بدان گاه که کاملاً فرا میرسد ( و جهان را به زیر تاریکی خود میگیرد ) .
توضیحات :
« غَاسِقٍ » : شب تاریک ( نگا : روحالبیان ) . « وَقَبَ » : فرا رسید و فرا پوشید .
سوره فلق آیه 4
متن آیه :
وَمِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ
ترجمه :
و
از شرّ کسانی که در گرهها میدمند ( و با نیرنگسازی و حقهبازیِ خود ،
ارادهها ، ایمانها ، عقیدهها ، محبّتها ، و پیوندها را سست مینمایند و
فساد و تباهی میکنند ) .
توضیحات :
«
النَّفَّاثَاتِ » : جمع نَفَّاثَة ، دمندگان . مراد سخنچینان فساد پیشه
است ( نگا : جزء عمّ طبّاره ، جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . صیغه مبالغه است و
برای مذکّر و مؤنّث به کار میرود . دمیدن در گره ، کنایه از افسون و جادو
است ( نگا : تفهیم القرآن ) . افسونگران رشتهها را گره میزدند و همراه
با مقداری آب دهان به گرهها فوت میکردند و بدانها میدمیدند ، و سپس
گرهها را باز میکردند ، تا به عامّه مردم نشان دهند که گره پیوند زناشوئی
فلان مرد و فلان زن را باز و آنان را از هم جدا ساختهاند . نمّامان و
سخنچینان هم خویشتن را در لباس دلسوزان و دوستداران در پیش اینان و آنان
نشان میدهند و بدین وسیله پیوندها را سست و گسسته میکنند . لذا کار
افسونگران و سخنچینان به هم شبیه است . « الْعُقَدِ » : جمع عُقْدَة ،
گرهها . مراد پیوندها و رابطههای انسانها است ؛ از قبیل پیوند زناشوئی ،
رابطه دوستی ، ارتباط مکتبی .
سوره فلق آیه 5
متن آیه :
وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ
ترجمه :
و از شرّ حسود بدان گاه که حسد میورزد .
توضیحات :
«
حَاسِدٍ » : حسود . بدخواه . کسی که زوال نعمت دیگران را میخواهد ( نگا :
بقره / 109 ، نساء / 54 ، فتح / 15 ) . یادآوری : در آیه دوم این سوره ،
خداوند به طور عام دستور میفرماید که انسان از شرّ و بلا و اذیّت و آزار
همه آفریدههای شَرور ، خویشتن را در پناه خدا دارد ، سپس در آیات سوم و
چهارم و پنجم به طور خاصّ اشاره به سه منبع عمده شرّها میفرماید که
عبارتند از : شب تاریک ، و سخنچینانِ توطئهگر ، و حسودان بدخواه .
تفسیر نور:
سوره إخلاص آیه 1
متن آیه :
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
ترجمه :
بگو : خدا ، یگانه یکتا است .
توضیحات :
« اللهُ » : اسم خاصّ آفریدگار هستی است . « أَحَدٌ » : یکتا . یگانه .
سوره إخلاص آیه 2
متن آیه :
اللَّهُ الصَّمَدُ
ترجمه :
خدا ، سَرورِ والای برآورنده امیدها و برطرف کننده نیازمندیها است .
توضیحات :
«
الصَّمَدُ » : سَرورِ والائی که برای رفع حوائج و دفع مصائب ، تنها بدو رو
کنند . میتوان واژههای رائج در زبان فارسی همچون « حضرت والا ، قبله
عالم ، کعبه آمال » را مفاهیمی از واژه « صمد » دانست .
سوره إخلاص آیه 3
متن آیه :
لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ
ترجمه :
ن
است و
نشده است .
توضیحات :
« لَمْ یَلِدْ » : فرزندی ن
است . یعنی نه کسی فرزند او است ، و نه او پدر کسی است . « لَمْ یُولَدْ » :
نشده است . به دنیا آورده نشده است . یعنی نه فرزند کسی است ، و نه کسی پدر او است .
سوره إخلاص آیه 4
متن آیه :
وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُواً أَحَدٌ
ترجمه :
و کسی همتا و همگون او نمیباشد .
توضیحات :
« کُفُواً » : همتا . همگون . یعنی خداگونهای وجود ندارد ، و کسی شبیه و همسنگ و همبر او نیست .
تفسیر نور:
سوره مسد آیه 1
متن آیه :
تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ
ترجمه :
نابود باد ابولهب ! و حتماً هم نابود میگردد .
توضیحات :
«
تَبَّتْ » : هلاک شد . نابود گردید . این فعل برای دعا است و به معنی :
هلاک باد و نابود باد ! « یَدَا أَبِی لَهَبٍ » : دو دست ابولهب . تسمیه
کلّ به اسم جزء است و مراد از دست ، ذات او است ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد
عبده ) . « تَبَّ » : هلاک و نابود گردید . فعل ماضی برای تحقّق است و خبر
از آینده قطعی میدهد . ابولهب عموی پیغمبر بود و سرسختترین دشمنان آن
حضرت بشمار میآمد . دائماً او و همسرش أمّ جمیل بر ضدّ اسلام و برای اذیّت
و آزار مسلمین در تلاش و تکاپو بودند .
سوره مسد آیه 2
متن آیه :
مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ
ترجمه :
دارائی و آنچه ( از شغل و مقام ) به دست آورده است ، سودی بدو نمیرساند ( و او را از آتش دوزخ نمیرهاند ) .
توضیحات :
«
مَآ أَغْنَیا عَنْهُ » : بدو سودی نبخشید ( نگا : اعراف / 48 ، حجر / 84 ،
شعراء / 207 ) . « مَا » : چیزی که . مراد شغل و مقام است .
سوره مسد آیه 3
متن آیه :
سَیَصْلَى نَاراً ذَاتَ لَهَبٍ
ترجمه :
به آتش بزرگی در خواهد آمد و خواهد سوخت که زبانهکش و شعلهور خواهد بود .
توضیحات :
«
سَیَصْلَیا » : به آتش داخل خواهد شد و بدان خواهد سوخت ( نگا : نساء /
10 ، ابراهیم / 29 ، إسراء / 18 ) . « ذَاتَ لَهَبٍ » : زبانهکش و مشتعل (
نگا : مرسلات / 31 ) .
سوره مسد آیه 4
متن آیه :
وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ
ترجمه :
و همچنین همسرش که ( در اینجا آتش بیار معرکه و سخنچین است در آنجا بدبخت و ) هیزمکش خواهد بود .
توضیحات :
«
إمْرَأَتُهُ » : همسرش . عطف بر ضمیر فاعلی مستتر در اصل ( سَیَصْلَیا )
است . « حَمَّالَةَ » : بسیار بارکش . مفعولٌبه برای فعل محذوفی است و
مخصوص به ذمّ است . برخی آن را حال هم دانستهاند . « الْحَطَبِ » : هیزم .
« حَمَّالَةَ الْحَطَبِ » : هیزمکش . کنایه از سخنچین است که با
برافروختن آتش کینهتوزی و دشمنانگی در میان مردم ، خرمن محبّت و مودّت
آنان را آتش میزند ، و رشته دوستی و رابطه خویشاوندی همگان را میگسلاند
.
سوره مسد آیه 5
متن آیه :
فِی جِیدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ
ترجمه :
در گردنش رشته طناب تافته و بافتهای از الیاف است .
توضیحات :
«
جِیدِ » : گردن . « حَبْلٌ » : ریسمان . « مَسَدٍ » : رشته به هم تابیده
از لیف خرما و غیره . این آیه حال است و کنایه از تحقیر چنین شخصی است .
این سرنوشت نه تنها برای ابولهب و امّ جمیل است و بس ، بلکه هرکه با قرآن
مخالف باشد و مانع رواج و رسوخ احکام آن در جهان گردد ، در دوزخ قرین و
همدم آنان خواهد گشت .
تفسیر نور:
سوره ناس آیه 1
متن آیه :
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ
ترجمه :
بگو : پناه میبرم به پروردگار مردمان
توضیحات :
«
قُلْ » : مخاطب پیغمبر است که الگو و پیشوا است ، و به پیروی از این قُدوه
مبارک والامقام ، همه مؤمنان باید چنین گویند و به چنان پناهی روند .
سوره ناس آیه 2
متن آیه :
مَلِکِ النَّاسِ
ترجمه :
به مالک و حاکم ( واقعی ) مردمان .
توضیحات :
« مَلِکِ » : صاحب . فرمانروا . عطف بیان ، یا بدل ، و یا صفت ( رَبِّ ) است ( نگا : اعرابالقرآن درویش ) .
سوره ناس آیه 3
متن آیه :
إِلَهِ النَّاسِ
ترجمه :
به معبود ( به حقّ ) مردمان .
توضیحات :
« إِلهِ » : معبود ( نگا : بقره / 133 ) .
سوره ناس آیه 4
متن آیه :
مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ
ترجمه :
از شر وسوسهگری که واپس میرود ( اگر برای چیرهشدن بر او ، از خدا کمک بخواهی و خویشتن را در پناهش داری ) .
توضیحات :
«
الْوَسْوَاسِ » : وسوسهکننده . وسوسهگر . مراد اهریمن است . اسم مصدر
است و به معنی اسم فاعل ، یعنی « مُوَسْوِس » به کار رفته است . «
الْخَنَّاسِ » : واپس رونده . یعنی موجودی است که برای گول زدن شخص به
سراغش میآید ، ولی همین که آن فرد برای نبرد با او از خدا یاری خواست ،
شکست میخورد و واپس میکشد و میدان را خالی میکند و در انتظار فرصت بعدی
میماند .
سوره ناس آیه 5
متن آیه :
الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ
ترجمه :
وسوسهگری است که در سینههای مردمان به وسوسه میپردازد ( و ایشان را به سوی زشتی و گناه و ترک خوبیها و واجبات میخواند ) .
توضیحات :
«
النَّاسِ » : اشخاص . افراد . گذشته از انسانها ، جنّیها هم مراد است .
چرا که در قرآن واژه « رِجَال » و « نَفَر » هم برای جنّیها به کار رفته
است ( نگا : جنّ / 1 و 6 ، أحقاف / 29 ) و یکی از دو گروه مخاطب قرآن
هستند ( نگا : أنعام / 130 ، أعراف / 38 و 179 ، ذاریات / 56 ) .
سوره ناس آیه 6
متن آیه :
مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ
ترجمه :
( در سینههای مردمانی ) از جنّیها و انسانها .
توضیحات :
«
مِنْ » : این حرف ، بیانیّه است . یا بیان ( ناس ) در آیه پنجم است که
معنی آن گذشت ، و یا بیان ( وسواس ) که معنی چنین خواهد بود : وسوسهگری که
از شیاطین جنّی است ، و یا از انسانهای شیطان صفت ( نگا : بقره / 14 ،
انعام / 112 ، مؤمنون / 97 ) .