تفسیر نور: سوره شرح

تفسیر نور:
سوره شرح آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا ما سینه تو را نگشودیم ( و دلت را از بند غم حیرت رها نساختیم ، و تاب تحمّل نابسامانیهای محیط جاهلیّت و سختیهای مسؤولیّت بزرگ نبوّت را به تو عطاء نکردیم‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلَمْ نَشْرَحْ . . . » : شرح صدر . کنایه از : سعه صدر ، رهائی از غم و اندوه حیرت و ضلال پیش از نبوّت ، تاب تحمّل مشکلات مسؤولیّت نبوّت و رهبری ، صبر و حوصله در برابر ناملایمات محیط و دردسرهای کفّار و مشرکان و دیگران است ( نگا : انعام‌ / 125 ، زمر / 22 ، طه‌ / 25 ، نحل‌ / 106 ) .‏

سوره شرح آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَوَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بار سنگین ( تلاش فراوان ، برای هدایت مردمان ) را از ( دوش ) تو برنداشتیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَضَعْنَا » : فرو آوردیم . پائین آوردیم . « وِزْر » : بار سنگین . مراد بار کمرشکن غم و رنج حاصل از مشاهده کفر و شرک و تبهکاریها و خونریزیها و ستمگریها و نابسامانیهای جامعه پیش از نبوّت ، و تلاش و کوشش آن حضرت برای هدایت مردمان و دفع اذیّت و آزار ایشان در آغاز نبوّت است .‏

سوره شرح آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی أَنقَضَ ظَهْرَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان بار سنگینی که پشت تو را در هم شکسته بود ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنقَضَ » : سنگینی کرده بود . گرانبار ساخته بود . مَجازاً شکستن پشت معنی می‌دهد .‏

سوره شرح آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آوازه تو را بلند نکردیم و بالا نبردیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذِکْر » : آوازه . نام نیک . حسن شهرت . آوای گواهی به پیغمبری محمّد ، به دنبال گواهی به توحید خداوند ، شبانه‌روز دست کم پنج بار بر فراز مناره‌ها و بر بال امواج تلویزیونها و رادیوها در آفاق طنین‌انداز است .‏

سوره شرح آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً ‏

‏ترجمه : ‏
‏چرا که همراه با سختی و دشواری ، آسایش و آسودگی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَإِنَّ . . . » : بیان علّت و سبب مطالب پیش است . « الْعُسْرِ » : سختی . دشواری ( نگا : بقره‌ / 185 ، طلاق / 7 ، کهف‌ / 73 ) . « یُسْراً » : آسایش . آسودگی .‏

سوره شرح آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً با سختی و دشواری ، آسایش و آسودگی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّ مَعَ . . . » : تکرار آیه ، برای تحکیم مطلب پیشین و تأکید این سنّت خدائی در همه ادوار است .‏

سوره شرح آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگاه ( از کار مهمّی ) بپرداختی ، به دنبال آن ( به کار مهمّ دیگری بپرداز و در آن بکوش و ) رنج ببر ( و فرجام کاری را آغاز کار دیگری‌کن ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرَغْتَ » : فراغت یافتی . تمام شدی و بیکار ماندی . « إنصَبْ » : رنج ببر . مؤمن باید انسان متحرّک و پویائی باشد و پس از فراغت از وظیفه‌ای ، آماده کوشیدن و سختی کشیدن در وظیفه دیگری باشد . چون : ما زنده به آنیم که آرام نگیریم .‏

سوره شرح آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و یکسره به سوی پروردگارت روی آر ( و تنها بدو دل و امید ببند ، و جز به او خود را مشغول مساز ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إرْغَبْ » : رغبت کن . علاقه‌مند شو ( نگا : قلم‌ / 32 ) .‏

تفسیر نور: سوره علق

تفسیر نور:
سوره علق آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای محمّد ! بخوان چیزی را که به تو وحی می‌شود . آن را بیاغاز و ) بخوان به نام پروردگارت . آن که ( همه جهان را ) آفریده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِقْرَأْ . . . » : از اوّل این سوره تا آخر آیه پنجم ، نخستین آیاتی است که در غار حراء بر پیغمبر نازل شده است و با تابش اشعّه جدید وحی ، فصل تازه‌ای در تاریخ بشریّت گشوده گشته است . برابر فرمان الهی پیغمبر « قاری‌ » شد ( نگا : بیّنه‌ / 2 ) ولی « کاتب‌ » نشد ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) .‏

سوره علق آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏انسان را از خون بسته آفریده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَلَقَ » : هر چند فعل ( خَلَقَ ) در آیه نخست ، آفرینش انسان را هم در بر دارد ، ولی برای اهمّیّت مقام او مجدّدا از انسان سخن به میان آمده است . « عَلَقٍ » : جمع عَلَقَة ، خون بسته و دَلَمه گونه ( نگا : حجّ‌ / 5 ، مؤمنون‌ / 14 ، غافر / 67 ، قیامه‌ / 38 ) .‏

سوره علق آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بخوان ! پروردگار تو بزرگوارتر و بخشنده‌تر است ( از آنچه تو می‌انگاری . بعد از این ، بزرگواریها و بخشندگیها از او خواهی دید که تعلیم قرائت در برابر آنها ساده و ناچیز است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ رَبُّکَ الأکْرَمُ » : حرف واو استئنافیه است . واژه أکرم ، افزایش ربوبیّت و کرامت را می‌رساند .‏

سوره علق آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان خدائی که به وسیله قلم ( انسان را تعلیم داد و چیزها به او ) آموخت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلَّمَ » : تعلیم داد . یاد داد . « بِالْقَلَمِ » : به وسیله قلم . به واسطه قلم .‏

سوره علق آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدو چیزهائی را آموخت که نمی‌دانست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا لَمْ یَعْلَمْ » : ( نگا : نحل‌ / 78 ) .‏

سوره علق آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَیَطْغَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً ( اغلب ) انسانها سرکشی و تمرّد می‌آغازند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَلاّ » : حَقّا . قطعاً . این واژه را نباید همواره به معنی زجر و ردع بدانیم . بلکه می‌تواند حرف تحقیق و تنبیه و جواب باشد و ( به راستی ) و ( حقّا ) و ( هان ) و ( آری ) معنی شود ( نگا : نوین ) . « الإِنسَانَ » : غالب انسانها مراد است .‏

سوره علق آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ أَن رَّآهُ اسْتَغْنَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر خود را دارا و بی‌نیاز ببینند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَن رَّءَاهُ » : وقتی خود را ببیند و بداند . واژه ( أَنْ ) از حروف ناصبه است . جمله ( أَن رَّءَاهُ اسْتَغْنَیا ) مفعولٌ‌له است . « إِسْتَغْنَیا‌ » : احساس قدرت و ثروت کرد . دارا شد و بی‌نیاز گردید ( نگا : عبس‌ / 5 ، لیل‌ / 8 ) .‏

سوره علق آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ إِلَى رَبِّکَ الرُّجْعَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً بازگشت ( همگان در آن جهان ) به سوی پروردگار تو خواهد بود ( و او سرکشان و متمرّدان را به کیفر اعمالشان می‌رساند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الرُّجْعَیا‌ » : رجوع و بازگشت . مصدر ثلاثی مجرّد است .‏

سوره علق آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ أَرَأَیْتَ الَّذِی یَنْهَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا دیده‌ای کسی را که نهی می‌کند و باز می‌دارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَرَأَیْتَ ؟ » : آیا دیده‌ای‌ ؟ آیا خبر داری‌ ؟ به من بگو ( نگا : کهف‌ / 63 ، مریم‌ / 77 ، فرقان‌ / 43 ) .‏

سوره علق آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ عَبْداً إِذَا صَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏بنده‌ای را چون به نماز ایستد ؟ ( آیا چنین بازدارنده‌ای مستحقّ عذاب الهی نیست‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِذَا . . . » : جواب شرط محذوف است .‏

سوره علق آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ أَرَأَیْتَ إِن کَانَ عَلَى الْهُدَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏به من بگو : اگر ( این طاغی یاغی بر راه راست و ) بر طریق هدایت بود . ( چه مقام و منزلتی در پیش خدا می‌داشت‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنْ » : جواب شرط محذوف است .‏

سوره علق آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ أَوْ أَمَرَ بِالتَّقْوَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏یا این که ( دیگران را به جای بازداشتن از نماز و سایر عبادات ) به تقوا و پرهیزگاری دستور می‌داد ( آیا این برایش بهتر نمی‌بود ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَوْ . . . » : جواب شرط محذوف است .‏

سوره علق آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ أَرَأَیْتَ إِن کَذَّبَ وَتَوَلَّى ‏

‏ترجمه : ‏
‏به من بگو : اگر تکذیب کند ( قرآن و همه کتابها و چیزهائی را که پیغمبران با خود آورده‌اند ) و پشت کند ( به ایمان و همه کارهای خوب و پسندیده ، آیا سزاوار چه کیفری خواهد بود ، و حال و وضعش در قیامت چگونه خواهد شد ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِن کَذَّبَ وَ تَوَلَّیا‌ » : ( نگا : قیامه‌ / 32 ، لیل‌ / 16 ) . جواب شرط باز هم محذوف است .‏

سوره علق آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَى ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا او ندانسته است که خداوند ( همه احوال او را می‌پاید ، و همه اعمال وی را ) می‌بیند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلَمْ یَعْلَمْ . . . یَرَیا‌ » : اشاره به این واقعیّت است که : عالَم هستی محضر خدا است .‏

سوره علق آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا لَئِن لَّمْ یَنتَهِ لَنَسْفَعاً بِالنَّاصِیَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگزا هرگز ! ( آن چنان نیست که او می‌پندارد ) . اگر او ( از کارهای خود دست برندارد و به اعمال زشت خویش ) پایان ندهد ، موی پیشانیش را می‌گیریم و ( او را به سوی آتش دوزخ ) کشان کشان می‌بریم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَنَسْفَعَنْ » : می‌گیریم و به شدّت می‌کشیم . از ماده سَفْع ، به معنی گرفتن و به شدّت کشیدن است . نون تأکید این فعل در رسم‌الخطّ قرآنی با تنوین نوشته شده است . « نَاصِیَةِ‌ » : موی پیشانی ( نگا : هود / 56 ، رحمن‌ / 41 ) .‏

سوره علق آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ نَاصِیَةٍ کَاذِبَةٍ خَاطِئَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏موی پیشانی دروغگوی بزهکار .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَاصِیَةٍ » : بدل است . « خَاطِئَةٍ » : بزهکار . مراد از موی پیشانی دروغگوی بزهکار ، صاحب آن است . واژه ( نَاصِیَةٍ ) به خود پیشانی هم گفته می‌شود . در این صورت معنی آیه چنین است : پیشانیی که نشانه دروغگوئی و بزهکاری در آن جلوه‌گر و پیدا است ( نگا : المنتخب ) .‏

سوره علق آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ فَلْیَدْعُ نَادِیَه ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگذار او همنشینان و هم‌مجلسان خود را صدا بزند و به کمک بطلبد ( تا او را در جنگ با مؤمنان ، یاری بدهند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَادِیَ » : باشگاه . مجلس . در اینجا مراد اهل باشگاه و مجلس است . ذکر محل است و مراد حال .‏

سوره علق آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ سَنَدْعُ الزَّبَانِیَةَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما هم به زودی فرشتگان مأمور دوزخ را صدا می‌زنیم ( تا او را به دوزخ ببرند و به ژرفای آن بیندازند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَنَدْعُو » : در رسم‌الخطّ قرآنی واو آخر آن حذف شده است . در قرآن هر جا که واو ساکن به لام ساکن برسد ، واو برداشته شده است ( نگا : اعراب القرآن درویش ) . « الزَّبَانِیَةَ » : جمع زِبْنِیّ ، زِبْنِیَة ، زَبانِیّ ، و زابِن دانسته‌اند ( نگا : معجم الفاظ القرآن الکریم ) . در اصل به معنی هُل‌دهندگان است . پاسبانان را بدین نام نامیده‌اند ، چون دیگران را هُل می‌دهند و می‌رانند . در اینجا مراد فرشتگان مأمور دوزخ است که دوزخیان را هُل می‌دهند و می‌رانند ( نگا : تحریم‌ / 6 ) .‏

سوره علق آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگزا هرگز ! از او اطاعت مکن و ( به نماز خواندن خود ادامه بده و در برابر آفریدگار خویش ) سجده ببر و ( بدین وسیله به پروردگارت ) نزدیک شو .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أسْجُدْ » : سجده ببر . مراد از سجده بردن ، مداومت و مواظبت بر ادای نماز است . « إِقْتَرِبْ » : با طاعات و عباداتِ بسیار به پروردگار دادار تقرّب حاصل کن و بدو نزدیک شو .‏

تفسیر نور: سوره قدر

تفسیر نور:
سوره قدر آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما قرآن را در شب با ارزش « لیلةالقدر » فرو فرستاده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنزَلْنَاهُ » : ضمیر ( هُ ) به قرآن برمی‌گردد . اشاره به آغاز نزول قرآن است ( نگا : بقره‌ / 2 و 144 ، آل‌عمران‌ / 7 ، نساء / 105 ، یوسف‌ / 2 ) . ذکر ضمیر به جای اسم ظاهر ، به خاطر شهرت و جلالت فوق‌العاده قرآن ، و جایگزین بودن آن در همه اذهان است ( نگا : انعام‌ / 92 و 155 ، ابراهیم‌ / 1 ، ص‌ / 29 ) . « لَیْلَةِ الْقَدْرِ » : شب بزرگوار و ارزشمند ( نگا : دخان‌ / 3 ) . شب ارزشیابی و تعیین سرنوشت ( نگا : دخان‌ / 4 ) این شب ، بزرگوار و ارزشمند است ، چون قرآن در آن نازل شده است و سراسر نور و رحمت و خیر و برکت و سلامت و سعادت و از هر جهت بی‌نظیر است . شب قرآن و جشن سالانه این کتاب بزرگ آسمانی و سرنوشت ساز بشریّت است ، و به عقیده برخی شب تقدیر و تعیین است و در آن مجدّدا مقدّرات و سرنوشت انسانها مقدّر و معیّن می‌گردد و خداوند دستور اجرای احکام خود را به دست فرشتگان می‌سپارد . لیلة القدر در رمضان است ( نگا : بقره‌ / 185 ) . امّا در کدام شب‌ ؟ روشن نیست و در حدود چهل قول مختلف پیرامون آن بیان شده است ( نگا : تفهیم‌القرآن ) . لیکن از هفدهم رمضان تا آخر آن ، به ویژه شبهای طاق ، رأی بسیاری از علماء است .‏

سوره قدر آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو چه می‌دانی شب قدر کدام است ( و چه اندازه عظیم است‌ ؟ )‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَدْرَاکَ ؟ » : تو چه می‌دانی‌ ؟ ( نگا : مدّثّر / 27 ، مرسلات‌ / 44 ، انفطار / 17 ) . این تعبیر نشان می‌دهد که زمان و عظمت دقیق این شب را حتّی پیغمبر ( ص ) هم نمی‌دانسته است ، چه رسد به دیگران !‏

سوره قدر آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏شب قدر شبی است که از هزار ماه بهتر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلْفِ شَهْرٍ » : هزار ماه . مراد تکثیر است نه تعیین و تحدید ( نگا : بقره‌ / 96 ، انفال‌ / 9 ) .‏

سوره قدر آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرشتگان و جبرئیل در آن شب با اجازه پروردگارشان ، پیاپی ( به کره زمین و به سوی پرستشگران و عبادت کنندگان شب زنده‌دار ) می‌آیند برای هرگونه کاری ( که بدان یزدان سبحان دستور داده باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَنَزَّلُ » : پیاپی نازل گردید . این فعل می‌تواند به معنی ماضی باشد ( نگا : جزء عمّ شیح محمّد عبده ) . « الرُّوحُ » : جبرئیل . نزول فرشتگان و سردسته ایشان جبرئیل به کره زمین ، جهت دعای خیر و طلب آمرزش برای کسانی است که شب زنده‌داری می‌نمایند و به عبادت می‌پردازند و از خدا طلب مرحمت و مغفرت می‌کنند . « مِن کُلِّ أَمْرٍ » : برای هر کاری . حرف ( مِنْ ) به معنی لام است . یعنی برای انجام امور . یا این که به معنی باء مصاحبت است . یعنی : هر خیر و برکتی را با خود به ارمغان می‌آورند .‏

سوره قدر آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن شب ، شب سلامت و رحمت ( و درود فرشتگان بر مؤمنان شب زنده‌دار ) است تا طلوع صبح .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَلامٌ » : سلام و درود . مراد درود فرشتگان بر مؤمنان است که طلب آمرزش و رحمت برای ایشان است . سلامت . یعنی طاعت و عبادت در آن ، موجب سلامت و در امن و امان ماندن مؤمنان از هر چیز است . یا این که به معنی سالم ، یعنی شبی است سالم و توأم با سلامت . « مَطْلَعِ » : طلوع . دمیدن . وقت طلوع . هنگام دمیدن . مصدر میمی یا اسم زمان است . یادآوری : شب قدر در مناطق مختلف ، یکی است . چرا که شب همان سایه نیم کره زمین است که بر نیم کره دیگر می‌افتد ، و این سایه همراه گردش زمین در حرکت است . یک دوره کامل آن در بیست و چهار ساعت انجام می‌پذیرد . این مدّت که تاریکی تمام نقاط زمین را به تدریج فرا می‌گیرد ، شب کامل کره زمین و شب قدر آن است که با اختلاف چند ساعت زودتر و دیرتر ، مهمان مردمان گوشه و کنار سراسر زمین می‌شود .‏

تفسیر نور: سوره زلزلة

تفسیر نور:
سوره زلزلة آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که زمین سخت به لرزه در انداخته می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِذَا . . . » : اشاره به زلزله شدید قیامت است ( نگا : حجّ‌ / 1 ) . « زِلْزَالَهَا » : زلزله‌ای که مخصوص زمین است و چگونگی و شدّت آن را تنها خدا می‌داند .‏

سوره زلزلة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا ‏

‏ترجمه : ‏
‏و زمین ( از هم می‌شکافد و گدازه‌های درونی و دفینه‌ها و مرده‌ها ، و همه ) سنگینیها و بارهای خود را بیرون می‌اندازد ( و به گونه دیگری در می‌آید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَثْقَالَ » : جمع ثِقْل ، بارهای سنگین . مراد همه گدازه‌ها و دفینه‌ها و گنجینه‌ها و اموات و جز اینها است ( نگا : عنکبوت‌ / 13 ، نحل‌ / 7 ) .‏

سوره زلزلة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا ‏

‏ترجمه : ‏
‏و انسان می‌گوید : زمین را چه شده است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« الإنسَانُ » : انسانی که تکانهای غیرعادی و دگرگونیهای وحشتناک زمین را می‌بیند . « مَا لَهَا » : زمین را چه خبر است‌ ؟ آن را چه شده است‌ ؟‏

سوره زلزلة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن روز ( که سرآغاز قیامت است ) زمین خبرهای خود را بازگو می‌کند ( و به زبان قال یا حال خواهد گفت که چه چیزهائی بر آن گذشته است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَئِذٍ » : در آن روز . بدل از ( إِذَا ) است . « تُحَدِّثُ » : سخن می‌گوید . بازگو می‌کند . این سخن گفتن و بازگو کردن ، یا به زبال قال است و زمین شاهد و ناظر اعمال انسانها بوده است ، و یا این که به زبان حال است . یعنی وضع زمین بدان هنگام بیانگر همه چیز خواهد بود ، و در چنین روزی حق و باطل پدیدار خواهد شد . « أَخْبَارَهَا » : اخبار زمین ، اوضاع و احوالی است که در آن زمان به چشم می‌خورد ، یا اعمال و افعالی است که مردمان بر روی آن انجام داده‌اند و اینک بدانها گواهی می‌دهد . چرا که همه چیز در جهان ثبت و ضبط است .‏

سوره زلزلة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَى لَهَا ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این احوال و اقوال زمین ) بدان سبب است که پروردگار تو بدو پیام می‌دهد ( که چه بشود و چه بگوید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بِأَنَّ رَبَّکَ . . . » : حرف باء ، سببیّه است . « أَوْحَیا » : پیام داد . فرمان داد ( نگا : نحل‌ / 68 ) .‏

سوره زلزلة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتاً لِّیُرَوْا أَعْمَالَهُمْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن روز ، مردمان ( از گورهای خود ) دسته دسته و پراکنده بیرون می‌آیند ( و رهسپار صحرای محشر می‌شوند ) تا کارهایشان بدیشان نموده شود و ( نتیجه اعمالشان را ببینند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَصْدُرُ » : بیرون می‌آیند . « أَشْتَاتاً » : جمع شَتیت ، پراکنده‌ها . مراد دسته دسته و فرد فرد است . حال است . « لِیُرَوْا » : تا بدیشان نمایانده شود .‏

سوره زلزلة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس هرکس به اندازه ذرّه غباری کار نیکو کرده باشد ، آن را خواهد دید ( و پاداشش را خواهد گرفت ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِثْقَالَ ذرَّةٍ » : به اندازه ذرّه غباری ( نگا : نساء / 40 ، یونس‌ / 61 ، سبأ / 3 ) .‏

سوره زلزلة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یَرَهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و هرکس به اندازه ذرّه غباری کار بد کرده باشد ، آن را خواهد دید ( و سزایش را خواهد چشید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَرَّةٍ » : ذرّه خاک . برخی آن را مورچه ریز می‌دانند که نماد ریزی در میان عربها است .‏

تفسیر نور: سوره بینة

تفسیر نور:
سوره بینة آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ مُنفَکِّینَ حَتَّى تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کافران اهل کتاب ، و مشرکان ، تا زمانی که حجّت بدیشان نرسد ( و برابر سنّت الهی با آنان اتمام حجّت نگردد ) به حال خود رها نمی‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ » : مراد همه کسانی است که از پیروان انبیاء بوده ولیکن بر اثر فاصله زیاد زمانی از آئین آسمانی منحرف شده‌اند و به کفر و شرک افتاده‌اند . واژه ( مِنْ ) برای بیان است . « الْمُشْرِکِینَ » : مراد همه کسانی است که بت یا آتش و مانند اینها را پرستیده‌اند و کتاب الهی هم نداشته‌اند . « مُنفَکِّینَ » : به حال خود رهاشدگان ( نگا : المصحف المیسّر ) . یعنی کسانی که خدا پیغمبری برای ایشان نفرستاده باشد و به سوی حق و حقیقت رهنمودشان نکرده باشد . « حَتّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ » : تا زمانی که حجّت بدیشان برسد . مگر این که حجّت بدیشان برسد . یعنی حتماً خدا پیغمبری را برای آنان می‌فرستد و بدین وسیله با ایشان اتمام حجّت می‌کند ( نگا : طه‌ / 133 و 134 ) . « الْبَیِّنَةُ‌ » : حجّت و برهان . در اینجا مراد پیغمبری از پیغمبرانی است که مشعل آئین آسمانی را فرا راه کاروان بشری می‌دارد ( نگا : المصحف المیسّر . پرتوی از قرآن ) .‏

سوره بینة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُو صُحُفاً مُّطَهَّرَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( و آن حجّت ) ، پیغمبری از سوی خدا است که کتابهای پاک ( الهی ) را ( بر آنان ) می‌خواند ( و قوانین و احکام آسمانی را بدیشان می‌رساند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَتْلُو » : می‌خواند . در رسم‌الخطّ قرآنی ، الف زائدی در آخر دارد . « صُحُفاً » : جمع صحیفه . اوراق . کتابها ( نگا : طه‌ / 133 ، عبس‌ / 13 ) . « مُطَهَّرَةً » : پاک از باطل و تحریف .‏

سوره بینة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنها نوشته‌های راست و درست و پرارزش و والائی است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کُتُبٌ » : جمع کِتاب . به معنی مکتوب ، نوشته‌ها ( نگا : انبیاء / 104 ) . « قَیِّمَةٌ » : درست . پرارزش ( نگا : توبه‌ / 36 ، یوسف‌ / 40 ، کهف‌ / 2 ) .‏

سوره بینة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَیِّنَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اهل کتاب پراکنده نشده‌اند ( و گروه گروه و دسته دسته نگشته‌اند ) مگر آن زمانی که پیغمبری به پیش ایشان آمده است ( و دستورات خدا را بدیشان رسانده است . آن وقت کم‌کم دچار تفرّق و اختلاف شده‌اند و فروع و مذاهبی را در دین خدا پدیدار کرده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا تَفَرَّقَ . . . » : ( نگا : بقره‌ / 213 و 253 ، آل‌عمران‌ / 19 ، یونس‌ / 93 ، شوری‌ / 13 - 15 ) . مراد این است که هر وقت پیغمبری از پیغمبران برای رهنمود مردمان آمده است ، انقلابی در میان انسانها پدیدار کرده است . خاصیت انقلاب هم جداسازی صف‌های حقگرایان و باطلگرایان ، و پدیدآوردن دسته‌ها و گروههای مختلف مؤمنان و منافقان و دشمنان هدف انقلاب است . در میان مؤمنان به انقلاب هم به تدریج خطها پدیدار می‌شود که تنها خطی از آنها در راستای آرمان راستین است و بس . انسان عاقل باید سعی کند که دنباله‌رو آن خط بوده و جان و مال را بر سر آن نهد .‏

سوره بینة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیُقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در حالی که جز این بدیشان دستور داده نشده است که مخلصانه و حقگرایانه خدای را بپرستند و تنها شریعت او را آئین ( خود ) بدانند ، و نماز را چنان که باید بخوانند ، و زکات را ( به تمام و کمال ) بپردازند . آئین راستین و ارزشمند این است و بس .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ مَآ أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اللهَ » : حرف واو ، حالیّه است . حرف ( لِ ) به معنی ( أَنْ ) است ، و تقدیر چنین است : إِلاّ بِأَنْ یَعْبُدُوا اللهَ . « مُخْلِصِینَ » : مخلصانه ( نگا : اعراف‌ / 29 ، یونس‌ / 22 ، عنکبوت‌ / 65 ) . « حُنَفَآءَ » : حقگرایانه ( نگا : حجّ‌ / 31 ) . « مُخْلِصِینَ . . . حُنَفَآءَ » : حال اوّل و دوم ضمیر فاعلی ( و ) هستند . « دِینُ الْقَیِّمَةِ » : آئین راست و درست . دین ارزشمند . اضافه موصوف به صفت است . مانند مسجدالجامع ، مسجدالحرام ، دارالآخره ( نگا : یوسف‌ / 109 ، نحل‌ / 30 ) ، عذاب الحریق ( نگا : آل‌عمران‌ / 181 ، انفال‌ / 50 ) . ذکر ( ه ) برای مبالغه است ( نگا : روح‌البیان . روح‌المعانی ) .‏

سوره بینة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أُوْلَئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً کافرانِ اهل کتاب ، و مشرکان ، جاودانه در میان آتش دوزخ خواهند ماند ! آنان بدون شک بدترین انسانها هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ کَفَرُوا . . . الْمُشْرِکِینَ » : مراد کافران اهل کتاب و مشرکان سراسر تاریخ بشریّت است . « شَرُّ » : بدترین . « الْبَرِیَّةِ » : انسانها .‏

سوره بینة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بی‌گمان کسانی که مؤمنند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند ، آنان مسلّماً خوبترین انسانها هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَیْرُ » : بهترین . خوبترین . مراد ایمانداران پرهیزگار و نیکوکار سراسر تاریخ بشریّت است .‏

سوره بینة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً رَّضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پاداش آنان در پیشگاه پروردگارشان باغهای بهشتی است که جای ماندگاری است و رودبارها در زیر ( کاخها و درختهای ) آن روان است . جاودانه برای همیشه در آنجا خواهند ماند . خدا از ایشان راضی و ایشان هم از خدا خوشنودند ! این ( همه نعمت و خوشی ) از آنِ کسی خواهد بود که از پروردگار خویش بهراسد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَدْنٍ » : اقامت . ماندن ( نگا : توبه‌ / 72 ، رعد / 23 ، نحل‌ / 31 ) . « رَضِیَ اللهُ . . . » : رضایت خدا به خاطر فرمانبرداری و نیکوکاری مؤمنان از خدا ، در حقیقت رضایت از اجر و پاداش و انعام و الطاف بی‌حدّ و حصر خدا است که بسی بالاتر از خیال و دورتر از انتظار ایشان است .‏