سوره روم
الٓمٓ
الم [= الف. لام. میم].
غُلِبَتِ ٱلرُّومُ
رومیان [در جنگ با فارس] شکست خوردند.
فِیٓ أَدۡنَى ٱلۡأَرۡضِ وَهُم مِّنۢ بَعۡدِ غَلَبِهِمۡ سَیَغۡلِبُونَ
در نزدیکترین سرزمین [مرزی شام با فارس]؛ و آنان پس از شکستشان، [در نبردی دیگر] پیروز خواهند شد؛
فِی بِضۡعِ سِنِینَۗ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡرُ مِن قَبۡلُ وَمِنۢ بَعۡدُۚ وَیَوۡمَئِذٖ یَفۡرَحُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
در چند سال [آینده]. چه قبل و چه بعد از این [پیروزی، سررشتۀ] کار در اختیار الله است؛ و در آن روز، مؤمنان شادمان می‌گردند.
بِنَصۡرِ ٱللَّهِۚ یَنصُرُ مَن یَشَآءُۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
[این شادی،] به خاطرِ یاری رساندنِ الله [به اهل کتاب] است؛ و او تعالی هر کس را که بخواهد یاری می‌کند و او شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
وَعۡدَ ٱللَّهِۖ لَا یُخۡلِفُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ
[این پیروزی] وعدۀ الله است [و] الله هرگز از وعدۀ خود تخلف نمی‌کند؛ ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.
یَعۡلَمُونَ ظَٰهِرٗا مِّنَ ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَا وَهُمۡ عَنِ ٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ غَٰفِلُونَ
آنان فقط ظاهری از زندگی دنیا را می‌دانند و از آخرت غافلند.
أَوَلَمۡ یَتَفَکَّرُواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۗ مَّا خَلَقَ ٱللَّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَأَجَلٖ مُّسَمّٗىۗ وَإِنَّ کَثِیرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ بِلِقَآیِٕ رَبِّهِمۡ لَکَٰفِرُونَ
آیا با خود نمی‌اندیشند که الله آسمانها و زمین و آنچه را که میان آنهاست، جز به‌حق و برای مدت معیّنی نیافریده است؟ بی‌تردید، بسیاری از مردم به دیدار پروردگارشان [در قیامت] باور ندارند.
أَوَلَمۡ یَسِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَیَنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗ وَأَثَارُواْ ٱلۡأَرۡضَ وَعَمَرُوهَآ أَکۡثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِۖ فَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰکِن کَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ یَظۡلِمُونَ
آیا [مشرکان] در زمین گشت و گذار نکرده‌اند تا ببینند سرانجامِ کسانی که پیش از آنان بودند چگونه بوده است؟ آنها بسیار نیرومندتر از اینان بودند و زمین را [برای کشاورزی و عمران،] بیش از اینان دگرگون ساختند و آباد کردند؛ و پیامبرانشان با دلایل روشن به سراغشان آمدند [اما آنان انکار کردند و نابود شدند]. الله هرگز بر آن نبود که به آنان ستم کند؛ بلکه آنان خود به خویشتن ستم می‌کردند.
ثُمَّ کَانَ عَٰقِبَةَ ٱلَّذِینَ أَسَـٰٓـُٔواْ ٱلسُّوٓأَىٰٓ أَن کَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِ ٱللَّهِ وَکَانُواْ بِهَا یَسۡتَهۡزِءُونَ
آنگاه سرانجامِ کسانی که بدی کرده بودند، بسیار بدتر شد؛ چرا که آیات الله را دروغ می‌انگاشتند و آنها را به تمسخر می‌گرفتند.
ٱللَّهُ یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ ثُمَّ إِلَیۡهِ تُرۡجَعُونَ
الله آفرینش مخلوقات را آغاز می‌کند؛ سپس آنان را [پس از مرگشان] بازمی‌گردانَد؛ آنگاه [در قیامت، همگی] به سویش بازگردانده می‌شوید.
وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُبۡلِسُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
روزی که قیامت بر پا گردد، گناهکاران [از رحمت الهی] ناامید می‌شوند.
وَلَمۡ یَکُن لَّهُم مِّن شُرَکَآئِهِمۡ شُفَعَـٰٓؤُاْ وَکَانُواْ بِشُرَکَآئِهِمۡ کَٰفِرِینَ
[در آن روز،] مشرکان از بین معبودان خود [که عبادت می‌کردند] هیچ شفاعتگری نخواهند داشت و نسبت به معبودانشان [که آنها را همتای الله قرار داده بودند] کفر می‌ورزند.
وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یَوۡمَئِذٖ یَتَفَرَّقُونَ
روزی که قیامت برپا گردد، [مردم بر اساس کارهایشان] از یکدیگر جدا می‌شوند.
فَأَمَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ فَهُمۡ فِی رَوۡضَةٖ یُحۡبَرُونَ
اما کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، در بوستانی [از بهشت] شادمان می‌گردند.
وَأَمَّا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَا وَلِقَآیِٕ ٱلۡأٓخِرَةِ فَأُوْلَـٰٓئِکَ فِی ٱلۡعَذَابِ مُحۡضَرُونَ
و اما کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما و دیدارمان در آخرت را تکذیب کردند، در عذاب [دوزخ] احضار می‌شوند.
فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ حِینَ تُمۡسُونَ وَحِینَ تُصۡبِحُونَ
پس الله را به پاکی ستایش کنید، آنگاه که به شب درمی‌آیید و آن دَم که به صبح می‌رسید
وَلَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَعَشِیّٗا وَحِینَ تُظۡهِرُونَ
و عصرگاهان و هنگامی که به نیمروز می‌رسید؛ و حمد و ستایش در آسمانها و زمین از آنِ اوست.
یُخۡرِجُ ٱلۡحَیَّ مِنَ ٱلۡمَیِّتِ وَیُخۡرِجُ ٱلۡمَیِّتَ مِنَ ٱلۡحَیِّ وَیُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ وَکَذَٰلِکَ تُخۡرَجُونَ
او تعالی [موجود] زنده را از [مادّۀ] بی‌جان [= نطفه] پدید می‌آورد و [مادّۀ] بی‌جان را از [موجود] زنده خارج می‌سازد؛ و زمین را ـ پس از خشکی و خزانش ـ زنده می‌سازد؛ و [شما نیز روز قیامت،] اینچنین برانگیخته می‌شوید.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ إِذَآ أَنتُم بَشَرٞ تَنتَشِرُونَ
و [یکی دیگر] از نشانه‌های او تعالی [این] است که شما را از خاک آفرید، سپس انسان‌هایی شدید [که تولید مثل کردید و در زمین] پراکنده گشتید.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَ لَکُم مِّنۡ أَنفُسِکُمۡ أَزۡوَٰجٗا لِّتَسۡکُنُوٓاْ إِلَیۡهَا وَجَعَلَ بَیۡنَکُم مَّوَدَّةٗ وَرَحۡمَةًۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَتَفَکَّرُونَ
و از [دیگر] نشانه‌های او [این] است که از جنس خود شما همسرانی برایتان آفرید تا در کنارشان آرام گیرید و در میانتان محبت و مهربانی قرار داد. بی‌گمان، در این [نعمت،] نشانه‌هایی است [از قدرت پروردگار] برای مردمی که تفکر می‌کنند.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ خَلۡقُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفُ أَلۡسِنَتِکُمۡ وَأَلۡوَٰنِکُمۡۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّلۡعَٰلِمِینَ
و از [دیگر] نشانه‌های او تعالی، آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف زبانها و رنگهای شماست. بی‌تردید، در این [امور،] نشانه‌هایی [از قدرت پروردگار] برای دانشوران است.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ مَنَامُکُم بِٱلَّیۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱبۡتِغَآؤُکُم مِّن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَسۡمَعُونَ
و [یکی دیگر] از نشانه‌های او، خواب شما در شب و روز و تلاشتان برای بهره‌گیری از بخشش پروردگار [و تأمین معاش] است. بی‌گمان، در این امور، برای مردمی که گوش شنوا دارند، نشانه‌هایی [از قدرتِ پروردگار] است.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ یُرِیکُمُ ٱلۡبَرۡقَ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَیُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَیُحۡیِۦ بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ
و از [دیگر] نشانه‌های او [این] است که برق را برای ترس [از صاعقه] و امید [به باران]، به شما نشان می‌دهد و آبی از آسمان می‌فرستد و زمین را ـ پس از خشکی و خزانش ـ با آن زنده می‌سازد. بی‌گمان، در این امور، برای مردمی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی [از قدرتِ پروردگار] است.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن تَقُومَ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ بِأَمۡرِهِۦۚ ثُمَّ إِذَا دَعَاکُمۡ دَعۡوَةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ إِذَآ أَنتُمۡ تَخۡرُجُونَ
و از نشانه‌های او [این] است که آسمانها و زمین به فرمانش برپاست و [روز قیامت] هنگامی که با ندایی شما را از زمین فرامی‌خوانَد، ناگهان [همگی از گورها] بیرون می‌آیید.
وَلَهُۥ مَن فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ کُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ
هر کس [و هر چه] در آسمانها و زمین است از آنِ الله است و همگی [تسلیم و] فرمانبردارِ او هستند.
وَهُوَ ٱلَّذِی یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ وَهُوَ أَهۡوَنُ عَلَیۡهِۚ وَلَهُ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ
او همان ذاتی است که آفرینش مخلوقات را آغاز می‌کند، سپس آنان را [پس از مرگشان] بازمی‌گردانَد و این کار برایش آسانتر [از آفرینش نخستین] است؛ و برترین صفت در آسمانها و زمین برای اوست و او تعالی شکست‌ناپذیرِ حکیم است.
ضَرَبَ لَکُم مَّثَلٗا مِّنۡ أَنفُسِکُمۡۖ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُم مِّن شُرَکَآءَ فِی مَا رَزَقۡنَٰکُمۡ فَأَنتُمۡ فِیهِ سَوَآءٞ تَخَافُونَهُمۡ کَخِیفَتِکُمۡ أَنفُسَکُمۡۚ کَذَٰلِکَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓیَٰتِ لِقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ
[ای مشرکان،] الله برای شما از خودتان مثالی می‌آورد: آیا از بردگانتان کسی هست که در اموالی که به شما داده‌ایم شریکتان باشد؛ چنان که هر دو [در برخورداری از آن اموال،] یکسان باشید و همان طور که [به خاطر تصرف مال] از یکدیگر بیم دارید، از آنان نیز بیم داشته باشید؟ [حال که چنین نیست، پس چرا بندگان و مخلوقات الله را با او شریک می‌دانید؟] ما آیات خویش را برای کسانی که می‌اندیشند، اینچنین به روشنی بیان می‌کنیم.
بَلِ ٱتَّبَعَ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوٓاْ أَهۡوَآءَهُم بِغَیۡرِ عِلۡمٖۖ فَمَن یَهۡدِی مَنۡ أَضَلَّ ٱللَّهُۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّـٰصِرِینَ
[دلیل شرک، کمبود دلایل توحیدی نیست؛] بلکه ستمکاران بدون علم و آگاهی، از هوی و هوس خود پیروی می‌کنند؛ پس کسی را که الله گمراه کرده است چه کسی هدایت می‌کند؟ و آنان [در برابر عذاب الهی] هیچ یاوری نخواهند داشت.
فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفٗاۚ فِطۡرَتَ ٱللَّهِ ٱلَّتِی فَطَرَ ٱلنَّاسَ عَلَیۡهَاۚ لَا تَبۡدِیلَ لِخَلۡقِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ
[ای پیامبر،] حقگرایانه و خالصانه به این دین روی آور. [این آیین پاک،] اسلام است که الله فطرت مردم را بر اساس آن سرشته است. هیچ تغییری در آفرینشِ الله نیست. این است [راه راست و] دین استوار؛ ولی بیشتر مردم [حقیقت را] نمی‌دانند.
۞مُنِیبِینَ إِلَیۡهِ وَٱتَّقُوهُ وَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ٱلۡمُشۡرِکِینَ
[ای مؤمنان، به درگاه پروردگار توبه کنید و] به سوی او بازگردید و از او پروا کنید و نماز برپا دارید و از مشرکان نباشید.
مِنَ ٱلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمۡ وَکَانُواْ شِیَعٗاۖ کُلُّ حِزۡبِۭ بِمَا لَدَیۡهِمۡ فَرِحُونَ
از کسانی [نباشید] که در دینشان تفرقه ایجاد کردند و دسته‌دسته شدند و هر گروهی به آنچه نزد خویش دارند خشنودند.
وَإِذَا مَسَّ ٱلنَّاسَ ضُرّٞ دَعَوۡاْ رَبَّهُم مُّنِیبِینَ إِلَیۡهِ ثُمَّ إِذَآ أَذَاقَهُم مِّنۡهُ رَحۡمَةً إِذَا فَرِیقٞ مِّنۡهُم بِرَبِّهِمۡ یُشۡرِکُونَ
هنگامی که به مردم [رنج و] زیانی برسد، زاری‌کنان پروردگارشان را می‌خوانند؛ سپس چون [الله] رحمتی از جانب خویش به آنان بچشاند [و گره از کارشان بگشاید]، آنگاه گروهی از آنان به پروردگارشان شرک می‌آورند
لِیَکۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَیۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
تا به آنچه که به آنان داده‌ایم ناسپاسی کنند. [از لذت‌های دنیوی] بهره بگیرید که به زودی [نتیجۀ کردارتان را] خواهید دانست.
أَمۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡهِمۡ سُلۡطَٰنٗا فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا کَانُواْ بِهِۦ یُشۡرِکُونَ
آیا [در کتاب‌های آسمانی] دلیل محکمی بر آنان نازل کرده‌ایم که از [درستیِ] آنچه به او [= الله] شرک ورزیده‌اند سخن می‌گوید [و این کار را تأیید می‌کند]؟
وَإِذَآ أَذَقۡنَا ٱلنَّاسَ رَحۡمَةٗ فَرِحُواْ بِهَاۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَیِّئَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَیۡدِیهِمۡ إِذَا هُمۡ یَقۡنَطُونَ
وقتی رحمتی به مردم بچشانیم، از آن [بیش از حد] شاد می‌گردند [و تکبر می‌ورزند] و اگر به سزای کارهایی که می‌کردند رنج و مصیبتی به آنان برسد، [از رحمت الهی و دفع بلا] ناامید می‌شوند.
أَوَلَمۡ یَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن یَشَآءُ وَیَقۡدِرُۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یُؤۡمِنُونَ
آیا ندیدند که الله [نعمت و] روزی را بر هر کس که بخواهد می‌گشاید و [یا] تنگ می‌گرداند؟ بی‌گمان، در این [گشایش و سختی،] نشانه‌هایی [از لطف و رحمت پروردگار،] برای مؤمنان است.
فَـَٔاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ وَٱلۡمِسۡکِینَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِیلِۚ ذَٰلِکَ خَیۡرٞ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
حقِ [صلۀ رَحِم] خویشاوند و [صدقه و زکاتِ] مستمند و درراه‌مانده را ادا کن. این [کار] برای کسانی که [خشنودی] الله را می‌طلبند بهتر است و آنان همان رستگارانند.
وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن رِّبٗا لِّیَرۡبُوَاْ فِیٓ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ فَلَا یَرۡبُواْ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن زَکَوٰةٖ تُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِ فَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُضۡعِفُونَ
آنچه از اموال [خود، که به قصد] ربا به مردم می‌دهید تا [با پس گرفتنِ آن به میزان بیشتری بر اموالتان] افزوده گردد، نزد الله افزایش نمی‌یابد و[لی] آنچه برای خشنودی الله [به عنوان] زکات می‌پردازید، [برکت و افزایش می‌یابد] و [کسانی که چنین می‌کنند] اینانند که پاداششان [نزد الله] چند برابر می‌گردد.
ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُمۡ ثُمَّ رَزَقَکُمۡ ثُمَّ یُمِیتُکُمۡ ثُمَّ یُحۡیِیکُمۡۖ هَلۡ مِن شُرَکَآئِکُم مَّن یَفۡعَلُ مِن ذَٰلِکُم مِّن شَیۡءٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا یُشۡرِکُونَ
الله است که شما را آفرید و روزی داد؛ آنگاه شما را می‌میراند و باز [در قیامت] زنده می‌کند. آیا در میان شریکانتان کسى هست که چیزی از این [کارها] را انجام دهد؟ او تعالی منزّه است و از چیزهایی که [با وی] شریک می‌سازند برتر است.
ظَهَرَ ٱلۡفَسَادُ فِی ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ بِمَا کَسَبَتۡ أَیۡدِی ٱلنَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعۡضَ ٱلَّذِی عَمِلُواْ لَعَلَّهُمۡ یَرۡجِعُونَ
به سبب گناهانی که مردم مرتکب شده‌اند، فساد [و تباهی] در خشکی و دریا آشکار گشته است تا [الله] جزای برخی از اعمالشان را به آنان بچشاند؛ باشد که [به سوی حق] بازگردند.
قُلۡ سِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلُۚ کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّشۡرِکِینَ
[ای پیامبر، به مشرکان] بگو: «در زمین بگردید تا ببینید سرانجامِ کسانی که پیش از شما بودند چگونه بوده است؛ بیشتر آنان مشرک بودند [و به همین سبب هلاک شدند]».
فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ ٱلۡقَیِّمِ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَ یَوۡمٞ لَّا مَرَدَّ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۖ یَوۡمَئِذٖ یَصَّدَّعُونَ
به سوى دین مستقیم [و پایدار] روی آور پیش از آنکه روزى از جانب الله فرارسد که برگشت‌ناپذیر است [و قطعاً واقع می‌گردد]. در آن روز، [مردم] پراکنده می‌شوند [سپس گروهی به بهشت می‌روند و گروهی به دوزخ].
مَن کَفَرَ فَعَلَیۡهِ کُفۡرُهُۥۖ وَمَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِأَنفُسِهِمۡ یَمۡهَدُونَ
هر کس کفر بورزد، کفرش به زیان [خودِ] اوست و هر کس کاری شایسته انجام دهد، [بهشت را] برای خود آماده می‌سازند.
لِیَجۡزِیَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا یُحِبُّ ٱلۡکَٰفِرِینَ
تا [الله] کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، از فضل خود پاداش دهد. بی‌تردید، او تعالی کافران را دوست ندارد.
وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن یُرۡسِلَ ٱلرِّیَاحَ مُبَشِّرَٰتٖ وَلِیُذِیقَکُم مِّن رَّحۡمَتِهِۦ وَلِتَجۡرِیَ ٱلۡفُلۡکُ بِأَمۡرِهِۦ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ
از نشانه‌های [قدرتِ] او این است که بادهای بشارت‌بخش را [با مژدۀ باران] می‌فرستد تا از رحمت خویش به شما بچشاند و کشتیها به فرمانش حرکت کنند تا از بخشش او [روزی] بجویید؛ باشد که شکر به جای آورید.
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِکَ رُسُلًا إِلَىٰ قَوۡمِهِمۡ فَجَآءُوهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ فَٱنتَقَمۡنَا مِنَ ٱلَّذِینَ أَجۡرَمُواْۖ وَکَانَ حَقًّا عَلَیۡنَا نَصۡرُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
و در حقیقت، پیش از تو [نیز] پیامبرانی را به سوی قومشان فرستادیم و آنان با دلایل روشن نزد‌شان آمدند [ولی آن دلایل را تکذیب کردند]؛ سپس از کسانی که مرتکب گناه شده بودند انتقام گرفتیم [و مؤمنان را نجات دادیم] و یاری‌دادن مؤمنان [حقی] بر عهدۀ ما است.
ٱللَّهُ ٱلَّذِی یُرۡسِلُ ٱلرِّیَٰحَ فَتُثِیرُ سَحَابٗا فَیَبۡسُطُهُۥ فِی ٱلسَّمَآءِ کَیۡفَ یَشَآءُ وَیَجۡعَلُهُۥ کِسَفٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ یَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦۖ فَإِذَآ أَصَابَ بِهِۦ مَن یَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ إِذَا هُمۡ یَسۡتَبۡشِرُونَ
الله است که بادها را روانه می‌کند و [آنها نیز تودۀ] ابری را به حرکت درمی‌آورند و [الله] آنها را چنان که می‌خواهد در [پهنۀ] آسمان می‌گسترانَد و به صورت پاره‌هایی درمی‌آورَد و باران را می‌بینی که از میان آن [ابرها] بیرون می‌آید؛ و چون [پروردگار مهربان] این [بارانِ حیات‌بخش] را به هر یک از بندگانش که بخواهد فرو‌بارَد، آنگاه است که شادمان می‌شوند.
وَإِن کَانُواْ مِن قَبۡلِ أَن یُنَزَّلَ عَلَیۡهِم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمُبۡلِسِینَ
و قطعاً پیش از آنکه بر آنان ببارد، [آری] پیش از آن، ناامید بودند.
فَٱنظُرۡ إِلَىٰٓ ءَاثَٰرِ رَحۡمَتِ ٱللَّهِ کَیۡفَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ لَمُحۡیِ ٱلۡمَوۡتَىٰۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ
پس به آثار رحمت الهی بنگر که چگونه زمین را پس از خشکی و خزانش زنده می‌کند. به راستی، اوست که یقیناً زندگی‌بخشِ مردگان است و او تعالی بر هر چیزی تواناست.
وَلَئِنۡ أَرۡسَلۡنَا رِیحٗا فَرَأَوۡهُ مُصۡفَرّٗا لَّظَلُّواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ یَکۡفُرُونَ
اگر بادی [سوزان] بفرستیم و آن [کشتزارهایشان] را زرد [و پژمرده] ببینند، قطعاً پس از آن، ناسپاسی می‌کنند.
فَإِنَّکَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِینَ
[ای پیامبر،] تو هرگز نمی‌توانی مردگان را شنوا سازی و آواى دعوت [حق را] را به گوش کران برسانى؛ آنگاه که آنان پشت می‌کنند و روی می‌گردانند.
وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِ ٱلۡعُمۡیِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡۖ إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن یُؤۡمِنُ بِـَٔایَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ
و تو راهنمای کوردلان از گمراهیشان نیستی. تو تنها [سخن حق را] به گوش کسانی می‌رسانی که به آیات ما ایمان دارند و [در برابر فرمان الله] تسلیمند.
۞ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعۡفٖ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ ضَعۡفٖ قُوَّةٗ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٖ ضَعۡفٗا وَشَیۡبَةٗۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡقَدِیرُ
الله است که شما را از [آب] بی‌ارزشی آفرید؛ سپس بعد از ناتوانى [دوران خردسالی،] نیرومندى بخشید؛ آنگاه پس از نیرومندى، ضعف و کهنسالی پدید آورد. او هر چه بخواهد می‌آفریند و او دانای تواناست.
وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُقۡسِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ مَا لَبِثُواْ غَیۡرَ سَاعَةٖۚ کَذَٰلِکَ کَانُواْ یُؤۡفَکُونَ
و روزی که قیامت برپا گردد، گناهکاران سوگند یاد می‌کنند که جز ساعتی [در گور] درنگ نکرده‌اند. آنان [در دنیا نیز] این گونه به انحراف کشیده مى‌شدند.
وَقَالَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ وَٱلۡإِیمَٰنَ لَقَدۡ لَبِثۡتُمۡ فِی کِتَٰبِ ٱللَّهِ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡبَعۡثِۖ فَهَٰذَا یَوۡمُ ٱلۡبَعۡثِ وَلَٰکِنَّکُمۡ کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
و کسانی که به آنان دانش و ایمان داده شده است [به گناهکاران] می‌گویند: «بی‌تردید، شما [بر اساس آنچه] در کتاب الله [مقدر بوده است] تا روز رستاخیز درنگ کرده‌اید. پس این روز رستاخیز است؛ اما شما نمی‌دانستید [و آن را انکار می‌کردید]».
فَیَوۡمَئِذٖ لَّا یَنفَعُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ مَعۡذِرَتُهُمۡ وَلَا هُمۡ یُسۡتَعۡتَبُونَ
در آن روز، عذرخواهیِ کسانی که ستم کرده‌اند سودی ندارد و از آنان خواسته نمی‌شود که [برای به دست آوردن خشنودی الله] عذرخواهی کنند.
وَلَقَدۡ ضَرَبۡنَا لِلنَّاسِ فِی هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ مِن کُلِّ مَثَلٖۚ وَلَئِن جِئۡتَهُم بِـَٔایَةٖ لَّیَقُولَنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا مُبۡطِلُونَ
به راستی که در این قرآن،از هر گونه مَثَلی برای مردم آوردیم؛ و اگر نشانه‌ای [در مورد راستگویی‌ات] برایشان بیاوری، کسانی که کفر ورزیدند می‌گویند: «شما باطل‌اندیشانی بیش نیستید».
کَذَٰلِکَ یَطۡبَعُ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِ ٱلَّذِینَ لَا یَعۡلَمُونَ
الله بر دلهای کسانی که [سخن حق را] نمی‌فهمند، این گونه مُهر [غفلت] می‌نهد.
فَٱصۡبِرۡ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ وَلَا یَسۡتَخِفَّنَّکَ ٱلَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ
[ای پیامبر، بر آزار و تکذیبِ مشرکان] شکیبا باش [که] قطعاً وعدۀ [یاریِ] الله، حق است؛ و مبادا کسانی که [به رستاخیز] باور ندارند، تو را به [بی‌صبری و] سبکسرى وادار کنند.
Ar-Rūm
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ الٓمٓ ١ غُلِبَتِ ٱلرُّومُ ٢ فِیٓ أَدۡنَى ٱلۡأَرۡضِ وَهُم مِّنۢ بَعۡدِ غَلَبِهِمۡ سَیَغۡلِبُونَ ٣ فِی بِضۡعِ سِنِینَۗ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡرُ مِن قَبۡلُ وَمِنۢ بَعۡدُۚ وَیَوۡمَئِذٖ یَفۡرَحُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٤ بِنَصۡرِ ٱللَّهِۚ یَنصُرُ مَن یَشَآءُۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ ٥﴾
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
الم [904]. ﴿1﴾مغلوب شدند قوم روم. ﴿2﴾در نزدیکترین زمین [905]و ایشان بعد از مغلوب شدن خود غالب خواهند آمد. ﴿3﴾در چند سال. خداى راست فرمان پیش از این و پس از این و آن روز شادمان شوند مسلمانان. ﴿4﴾به نصرت خدا، نصرت می‌دهد هر که را خواهد و اوست غالب مهربان. ﴿5﴾
﴿ وَعۡدَ ٱللَّهِۖ لَا یُخۡلِفُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ ٦ یَعۡلَمُونَ ظَٰهِرٗا مِّنَ ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَا وَهُمۡ عَنِ ٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ غَٰفِلُونَ ٧ أَوَ لَمۡ یَتَفَکَّرُواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۗ مَّا خَلَقَ ٱللَّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَأَجَلٖ مُّسَمّٗىۗ وَإِنَّ کَثِیرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ بِلِقَآیِٕ رَبِّهِمۡ لَکَٰفِرُونَ ٨ أَوَ لَمۡ یَسِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَیَنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗ وَأَثَارُواْ ٱلۡأَرۡضَ وَعَمَرُوهَآ أَکۡثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِۖ فَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰکِن کَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ یَظۡلِمُونَ ٩ ثُمَّ کَانَ عَٰقِبَةَ ٱلَّذِینَ أَسَٰٓـُٔواْ ٱلسُّوٓأَىٰٓ أَن کَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِ ٱللَّهِ وَکَانُواْ بِهَا یَسۡتَهۡزِءُونَ ١٠ ٱللَّهُ یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ ثُمَّ إِلَیۡهِ تُرۡجَعُونَ ١١ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُبۡلِسُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ ١٢ وَلَمۡ یَکُن لَّهُم مِّن شُرَکَآئِهِمۡ شُفَعَٰٓؤُاْ وَکَانُواْ بِشُرَکَآئِهِمۡ کَٰفِرِینَ ١٣ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یَوۡمَئِذٖ یَتَفَرَّقُونَ ١٤ فَأَمَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَهُمۡ فِی رَوۡضَةٖ یُحۡبَرُونَ ١٥﴾
وعده کرده است خدا خلاف نمىکند خدا وعدۀ خود را و لیکن اکثر مردمان نمىدانند. ﴿6﴾می‌دانند ظاهر را از تدبیر زندگانى دنیا و ایشان از آخرت بىخبرانند. ﴿7﴾آیا تأمّل نکردند در ضمیر خود که نیافریده است خدا آسمانها و زمین را و آنچه در میان آن هر دو است، مگر به تدبیر درست و بتعیین میعادى مقرر؟ و هرآیینه بسیارى از مردمان به ملاقات پروردگار خویش نامعتقدند. ﴿8﴾آیا سیر نکردند در زمین، پس بنگرند چگونه شد عاقبت آنان‌که پیش از ایشان بودند؟ بودند تواناتر از ایشان و شورانیدند زمین را و آباد کردند آن را بیشتر از آباد کردن ایشان آن زمین را و آمدند بدیشان پیغامبران ایشان به معجزه‌ها. پس ممکن نبود که خدا ستم کند بر ایشان و لیکن ایشان بر خویشتن ستم مىکردند. ﴿9﴾باز حال بد، عاقبت آن کسان شد که بدى کردند به سبب آن که دروغ داشتند آیات خدا را و به آن استهزاء مىکردند. ﴿10﴾خدا نو پیدا مىکند آفرینش، باز دوباره کندش، باز به سوى او گردانیده شوید. ﴿11﴾و روزی که قایم شود قیامت ملزم شده، خاموش مانند گناهکاران. ﴿12﴾و نباشد براى ایشان از شریکان ایشان هیچ شفاعت کننده و باشند به شریکان خویش، نامعتقد. ﴿13﴾و روزی که قایم شود قیامت، آن روز پراکنده شوند مردمان. ﴿14﴾اما آنان‌که ایمان آوردند و کردارهاى شایسته کردند، پس ایشان در بهشت خوشحال کرده شوند. ﴿15﴾
﴿ وَأَمَّا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَا وَلِقَآیِٕ ٱلۡأٓخِرَةِ فَأُوْلَٰٓئِکَ فِی ٱلۡعَذَابِ مُحۡضَرُونَ ١٦ فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ حِینَ تُمۡسُونَ وَحِینَ تُصۡبِحُونَ ١٧ وَلَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَعَشِیّٗا وَحِینَ تُظۡهِرُونَ ١٨ یُخۡرِجُ ٱلۡحَیَّ مِنَ ٱلۡمَیِّتِ وَیُخۡرِجُ ٱلۡمَیِّتَ مِنَ ٱلۡحَیِّ وَیُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ وَکَذَٰلِکَ تُخۡرَجُونَ ١٩ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ إِذَآ أَنتُم بَشَرٞ تَنتَشِرُونَ ٢٠ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَ لَکُم مِّنۡ أَنفُسِکُمۡ أَزۡوَٰجٗا لِّتَسۡکُنُوٓاْ إِلَیۡهَا وَجَعَلَ بَیۡنَکُم مَّوَدَّةٗ وَرَحۡمَةًۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَتَفَکَّرُونَ ٢١ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ خَلۡقُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفُ أَلۡسِنَتِکُمۡ وَأَلۡوَٰنِکُمۡۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّلۡعَٰلِمِینَ ٢٢ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ مَنَامُکُم بِٱلَّیۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱبۡتِغَآؤُکُم مِّن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَسۡمَعُونَ ٢٣ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ یُرِیکُمُ ٱلۡبَرۡقَ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَیُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَیُحۡیِۦ بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ ٢٤ ﴾
و اما آنان‌که کافر شدند و دروغ داشتند آیات ما را و ملاقات آخرت را، پس ایشان در عذاب، حاضر کردهگانند. ﴿16﴾پس پاکى است خدا را وقتى که شام مىکنید و وقتى که به صباح در مىآیید. ﴿17﴾و مر او راست ستایش در آسمانها و زمین و آخر روز و آنگاه که در وقت زوال در مىآیید [906]. ﴿18﴾بر مىآرد زنده را از مرده و بر مىآرد مرده را از زنده و زنده می‌سازد زمین را بعدِ مردنِ آن و همچنین بر آورده خواهید شد (یعنى از قبور) . ﴿19﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که آفرید شما را از خاک، باز ناگهان شما مردم شدید جابه‌جا پراکنده شده. ﴿20﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که بیافرید براى شما از جنس شما زنان را تا آرام گیرید به سوى ایشان متوجّه شده و پیدا کرد میان شما دوستى و مهربانى، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى گروهى که تأمّل مىکنند. ﴿21﴾و از نشانه‌هاى اوست آفریدن آسمانها و زمین و گوناگون بودن زبان‌هاى شما و رنگ‌هاى شما، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست دانشمندان را. ﴿22﴾و از نشانه‌هاى اوست خفتن شما در شب و روز و رزق طلب کردن شما از فضل او، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى قومى که مىشنوند. ﴿23﴾و از نشانه‌های اوست که مىنماید به شما برق را از براى ترسانیدن و رغبت دادن و فرود مىآرد از آسمان آب، پس زنده مىکند به سبب آن زمین را بعد از مردن آن. هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى قومى که مىفهمند. ﴿24﴾
﴿ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن تَقُومَ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ بِأَمۡرِهِۦۚ ثُمَّ إِذَا دَعَاکُمۡ دَعۡوَةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ إِذَآ أَنتُمۡ تَخۡرُجُونَ ٢٥ وَلَهُۥ مَن فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ کُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ ٢٦ وَهُوَ ٱلَّذِی یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ وَهُوَ أَهۡوَنُ عَلَیۡهِۚ وَلَهُ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ٢٧ ضَرَبَ لَکُم مَّثَلٗا مِّنۡ أَنفُسِکُمۡۖ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُم مِّن شُرَکَآءَ فِی مَا رَزَقۡنَٰکُمۡ فَأَنتُمۡ فِیهِ سَوَآءٞ تَخَافُونَهُمۡ کَخِیفَتِکُمۡ أَنفُسَکُمۡۚ کَذَٰلِکَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓیَٰتِ لِقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ ٢٨
بَلِ ٱتَّبَعَ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوٓاْ أَهۡوَآءَهُم بِغَیۡرِ عِلۡمٖۖ فَمَن یَهۡدِی مَنۡ أَضَلَّ ٱللَّهُۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِینَ ٢٩ فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفٗاۚ فِطۡرَتَ ٱللَّهِ ٱلَّتِی فَطَرَ ٱلنَّاسَ عَلَیۡهَاۚ لَا تَبۡدِیلَ لِخَلۡقِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ ٣٠ ۞مُنِیبِینَ إِلَیۡهِ وَٱتَّقُوهُ وَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ٱلۡمُشۡرِکِینَ ٣١ مِنَ ٱلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمۡ وَکَانُواْ شِیَعٗاۖ کُلُّ حِزۡبِۢ بِمَا لَدَیۡهِمۡ فَرِحُونَ ٣٢ ﴾
و از نشانه‌هاى خدا است که مىایستد آسمان و زمین به حکم او، باز چون بخواند شما را یک بار خواندن، ناگهان شما از زمین برآیید. ﴿25﴾و مر او راست آنچه در آسمانها و زمین است، هر یکى براى او فرمانبردارند. ﴿26﴾و اوست آن که نو مىکند آفرینش را، باز دوباره کندش و این دوباره کردن آسانتر است بر وى و مر او راست صفت بلندتر در آسمانها و زمین و اوست غالب با حکمت. ﴿27﴾بیان کرد براى شما داستانى از حال شما. آیا هست براى شما از بندگانى که مالک ایشان است دست شما، هیچ شریکى در آنچه عطا کردیم شما را، تا شما در آن یکسان باشید. بترسید از ایشان مانند ترسیدن از قوم خویش. همچنین بیان مىکنیم نشانه‌ها براى قومى که مىفهمند [907]. ﴿28﴾بلکه پیروى کردند ستمکاران خواهش نفس خود را به غیر علم. پس که راه نماید کسى را که گمراه کرد خدا؟ و نیست ایشان را هیچ یارى دهنده. ﴿29﴾پس راست کن روى خود را براى عبادت حنیف شده. پیروى کن دین خدا را که پیدا کرد مردمان را بر وى. بدل کردن نبود دین خدا را. این است دین درست و لیکن اکثر مردمان نمىدانند. ﴿30﴾عبادت کنید رجوع کرده به سوى وى و بترسید از وى و برپا دارید نماز را و مباشید از مشرکان. ﴿31﴾مباشید از آنان‌که پراکنده ساختند دین خود را و شدند گروه گروه هر گروهى به آنچه نزدیک اوست خورسند است. ﴿32﴾
﴿ وَإِذَا مَسَّ ٱلنَّاسَ ضُرّٞ دَعَوۡاْ رَبَّهُم مُّنِیبِینَ إِلَیۡهِ ثُمَّ إِذَآ أَذَاقَهُم مِّنۡهُ رَحۡمَةً إِذَا فَرِیقٞ مِّنۡهُم بِرَبِّهِمۡ یُشۡرِکُونَ ٣٣ لِیَکۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَیۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ ٣٤ أَمۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡهِمۡ سُلۡطَٰنٗا فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا کَانُواْ بِهِۦ یُشۡرِکُونَ ٣٥ وَإِذَآ أَذَقۡنَا ٱلنَّاسَ رَحۡمَةٗ فَرِحُواْ بِهَاۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَیِّئَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَیۡدِیهِمۡ إِذَا هُمۡ یَقۡنَطُونَ ٣٦ أَوَ لَمۡ یَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن یَشَآءُ وَیَقۡدِرُۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یُؤۡمِنُونَ ٣٧ فَ‍َٔاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ وَٱلۡمِسۡکِینَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِیلِۚ ذَٰلِکَ خَیۡرٞ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٣٨ وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن رِّبٗا لِّیَرۡبُوَاْ فِیٓ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ فَلَا یَرۡبُواْ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن زَکَوٰةٖ تُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُضۡعِفُونَ ٣٩ ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُمۡ ثُمَّ رَزَقَکُمۡ ثُمَّ یُمِیتُکُمۡ ثُمَّ یُحۡیِیکُمۡۖ هَلۡ مِن شُرَکَآئِکُم مَّن یَفۡعَلُ مِن ذَٰلِکُم مِّن شَیۡءٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا یُشۡرِکُونَ ٤٠ ظَهَرَ ٱلۡفَسَادُ فِی ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ بِمَا کَسَبَتۡ أَیۡدِی ٱلنَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعۡضَ ٱلَّذِی عَمِلُواْ لَعَلَّهُمۡ یَرۡجِعُونَ ٤١ ﴾
و چون برسد به مردمان، سختى، بخوانند پروردگار خود را رجوع کرده به سوى وى، باز چون بچشاند ایشان را از جانب خود آسایشى، ناگهان طایفه‌ای از ایشان به پروردگار خود شریک مىآرند. ﴿33﴾عاقبت حال ایشان آنکه ناسپاسى کنند به آنچه عطا کردیم به ایشان. پس بهره‌مند شوید، پس زود حقیقت حال خواهید دانست. ﴿34﴾آیا فرود آوردیم بر ایشان دلیلى، پس آن دلیل بیان مىکند براى ایشان به آنچه با خدا شریک مىآرند؟. ﴿35﴾و چون بچشانیم مردمان را بخشایشى، شادمان شوند به آن و اگر برسد بدیشان سختى به سبب آنچه پیش فرستاده است دست ایشان، ناگهان ایشان ناامید مىشوند. ﴿36﴾آیا ندیدند که خدا گشاده می‌کند روزى را براى هر که می‌خواهد و تنگ می‌کند براى هر که می‌خواهد؟ هرآیینه در این مقدمه نشانه‌هاست براى قومى که ایمان مىآرند. ﴿37﴾پس بده صاحب خویشى را حق وى و مسکین را و راهگذارى را، این دادن بهتر است براى کسانی که مىطلبند روى خدا را و این جماعت، ایشانند رستگار. ﴿38﴾و آنچه داده باشید از سود تا بیفزاید در اموال مردمان، پس وى نمىافزاید نزدیک خدا و آنچه داده باشید از صدقه طلب‌کنان روى خدا را، پس این جماعت ایشانند دو چند کننده [908]. ﴿39﴾خدا آن است که بیافرید شما را، باز روزى داد شما را، باز بمیراند شما را، باز زنده گرداند شما را. آیا از شریکان شما کسى هست که بکند از این کار چیزى؟ پاکى او راست و بلندتر است از آنچه شریک مىآرند. ﴿40﴾پیدا شد فساد در بیابان و در دریا به سبب آنچه به عمل آورد دست مردمان تا بچشاند ایشان را جزاى بعض آنچه عمل کردند، بود که ایشان بازگردند [909]. ﴿41﴾
﴿قُلۡ سِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلُۚ کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّشۡرِکِینَ ٤٢ فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ ٱلۡقَیِّمِ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَ یَوۡمٞ لَّا مَرَدَّ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۖ یَوۡمَئِذٖ یَصَّدَّعُونَ ٤٣مَن کَفَرَ فَعَلَیۡهِ کُفۡرُهُۥۖ وَمَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِأَنفُسِهِمۡ یَمۡهَدُونَ ٤٤ لِیَجۡزِیَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا یُحِبُّ ٱلۡکَٰفِرِینَ ٤٥ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن یُرۡسِلَ ٱلرِّیَاحَ مُبَشِّرَٰتٖ وَلِیُذِیقَکُم مِّن رَّحۡمَتِهِۦ وَلِتَجۡرِیَ ٱلۡفُلۡکُ بِأَمۡرِهِۦ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ٤٦ وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِکَ رُسُلًا إِلَىٰ قَوۡمِهِمۡ فَجَآءُوهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ فَٱنتَقَمۡنَا مِنَ ٱلَّذِینَ أَجۡرَمُواْۖ وَکَانَ حَقًّا عَلَیۡنَا نَصۡرُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٤٧ ٱللَّهُ ٱلَّذِی یُرۡسِلُ ٱلرِّیَٰحَ فَتُثِیرُ سَحَابٗا فَیَبۡسُطُهُۥ فِی ٱلسَّمَآءِ کَیۡفَ یَشَآءُ وَیَجۡعَلُهُۥ کِسَفٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ یَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦۖ فَإِذَآ أَصَابَ بِهِۦ مَن یَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ إِذَا هُمۡ یَسۡتَبۡشِرُونَ ٤٨ وَإِن کَانُواْ مِن قَبۡلِ أَن یُنَزَّلَ عَلَیۡهِم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمُبۡلِسِینَ ٤٩ فَٱنظُرۡ إِلَىٰٓ ءَاثَٰرِ رَحۡمَتِ ٱللَّهِ کَیۡفَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ لَمُحۡیِ ٱلۡمَوۡتَىٰۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٥٠ ﴾
بگو: سیر کنید در زمین. پس در نگرید چگونه بود انجام آنان‌که پیش از ایشان بودند. بودند بیشترین ایشان مشرکان. ﴿42﴾پس راست کن روى خود را براى دین درست، پیش از آنکه بیاید روزی که بازگشتن نیست آن را از جانب خدا، آن روز متفرّق شوند. ﴿43﴾هر که کافر شد، پس بر وى است کفر او و هر که کرده باشد کار شایسته، پس این جماعت براى خویشتن، آرامگاه راست مىکنند. ﴿44﴾تا جزا دهد خدا آنان را که ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند از فضل خود، هرآیینه وى دوست نمی‌دارد کافران را. ﴿45﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که مىفرستد بادهای مژده دهنده و براى آنکه بچشاند شما را از رحمت خود (یعنى باران دهد) و براى آنکه جارى شوند کشتیها به فرمان او و براى اینکه روزى طلب کنید از فضل او و براى آنکه شما شکر کنید. ﴿46﴾و هرآیینه پیش از تو فرستادیم پیغامبران را به سوى قوم ایشان، پس آوردند پیش قوم خود نشانه‌ها، پس انتقام کشیدیم از آنان‌که نافرمانى کردند و بود نصرت مسلمانان لازم بر ما. ﴿47﴾خدا آن است که مىفرستد بادها را. پس برانگیزاند ابر را، پس خدا بگستراند آن ابر را در آسمان چنانکه خواهد و بگرداندش پاره پاره، پس مىبینى که قطرات بیرون مىآیند از میان آن، پس چون رساندش به هر که خواهد از بندگان خود ناگاهان ایشان شادمان شوند. ﴿48﴾و اگرچه بودند پیش از آنکه فرود آورده شود بر ایشان [باران] ناامید شونده. ﴿49﴾پس در نگر به سوى آثار رحمت خدا، چگونه زنده می‌کند زمین را بعدِ مرده بودن آن، هرآیینه وى البته زنده کنندۀ مردگان است و او بر همه چیز تواناست. ﴿50﴾
﴿ وَلَئِنۡ أَرۡسَلۡنَا رِیحٗا فَرَأَوۡهُ مُصۡفَرّٗا لَّظَلُّواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ یَکۡفُرُونَ ٥١ فَإِنَّکَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِینَ ٥٢ وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِ ٱلۡعُمۡیِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡۖ إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن یُؤۡمِنُ بَِٔایَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ ٥٣ ۞ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعۡفٖ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ ضَعۡفٖ قُوَّةٗ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٖ ضَعۡفٗا وَشَیۡبَةٗۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡقَدِیرُ ٥٤ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُقۡسِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ مَا لَبِثُواْ غَیۡرَ سَاعَةٖۚ کَذَٰلِکَ کَانُواْ یُؤۡفَکُونَ ٥٥ وَقَالَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ وَٱلۡإِیمَٰنَ لَقَدۡ لَبِثۡتُمۡ فِی کِتَٰبِ ٱللَّهِ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡبَعۡثِۖ فَهَٰذَا یَوۡمُ ٱلۡبَعۡثِ وَلَٰکِنَّکُمۡ کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ٥٦ فَیَوۡمَئِذٖ لَّا یَنفَعُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ مَعۡذِرَتُهُمۡ وَلَا هُمۡ یُسۡتَعۡتَبُونَ ٥٧ وَلَقَدۡ ضَرَبۡنَا لِلنَّاسِ فِی هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ مِن کُلِّ مَثَلٖۚ وَلَئِن جِئۡتَهُم بَِٔایَةٖ لَّیَقُولَنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا مُبۡطِلُونَ ٥٨ کَذَٰلِکَ یَطۡبَعُ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِ ٱلَّذِینَ لَا یَعۡلَمُونَ ٥٩ فَٱصۡبِرۡ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ وَلَا یَسۡتَخِفَّنَّکَ ٱلَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ ٦٠﴾
و اگر فرستیم بادى، پس ببینند آن کشت را زرد شده، البته شوند بعد از آن ناسپاسى کننده. ﴿51﴾پس هرآیینه تو نمىشنوانى مردگان را و نمىشنوانى کران را آواز خواندن، چون روى بگردانند پشت داده. ﴿52﴾و نیستى تو راه نماینده کوران از گمراهى ایشان. نمىشنوانى مگر کسى را که باور می‌دارد آیات ما را، پس آن جماعت انقیاد کنندهاند. ﴿53﴾خدا آن است که آفرید شما را از ابتداى ناتوانى، باز داد مر شما را بعد از ناتوانى، توانایى، باز داد بعد از توانایى، ناتوانى و سپیدى موى، مىآفریند هرچه می‌خواهد و اوست دانای توانا. ﴿54﴾و روزی که قایم شود قیامت، سوگند خورند گناهکاران که توقف نکردند (یعنى در دنیا) بجز ساعتى، همچنین از راه برگردانیده می‌شوند [910]. ﴿55﴾و گویند آنان‌که علم و ایمان داده شده است ایشان را: هرآیینه توقف کرده‌اید بر وفق کتاب خدا تا روز رستخیز، پس این است روز رستخیز و لیکن شما نمىدانستید. ﴿56﴾پس آن روز سود ندهد ظالمان را عذرخواهى ایشان و نه ایشان طلب توبه کرده شوند. ﴿57﴾هرآیینه بیان کردیم براى مردمان در این قرآن هر داستانى و اگر بیارى پیش ایشان نشانه‌ای، گویند کافران: نیستید شما مگر بیهودهگو. ﴿58﴾همچنین مُهرى می‌نهد خدا بر دل آنان‌که نمىدانند. ﴿59﴾پس صبر کن، هرآیینه وعدۀ خدا راست است و سبکسار نکنند تو را آنان‌که یقین نمىآرند. ﴿60﴾
[903] یعنی به درستی یکدیگر به سببِ اجتماع بر شرک بهره‌مند شوند. [904] مترجم گوید: فارس بر روم غالب شدند و بعضِ بلاد و سرحد را در تصرف خود آوردند. چون این خبر به مکه رسید، اهل اسلام اندوهگین شدند، زیرا که ایشان اهل کتاب بودند و کفار شادمان گشتند، زیراکه ایشان و اهل فارس امیان بودند. خدای تعالی آیات نازل فرمود و به غلبه روم بر اهل فارس بشارت داد و این در چند سال بعد هجرت متحقق شد و این قصه یکی از دالائل نبوت است. [905] یعنی در سرحدِ خود. [906] مترجم گوید: مراد آن است که در هر وقتی ازین اوقات، دلائلِ تنزیه او از رذائل و انصافِ او به حمائد، متجدد می‌گردد، پس مأمور شدند به صلوۀ، والله اعلم. [907] حاصل مَثَل آن است که مملوک با مالک برابر نمی‌شود، پس مملوکِ خدا را شریک او نتوان گفت. [908] مترجم گوید: مالی راکه به شرط زیادت بدهند، ربا نام نهاده شد. [909] یعنی قحط غرق و سائرِ مصائب، جزای قتلِ بنی آدم می‌باشد. [910] یعنی چون عقوباتِ مخلّده معاینه کردند دنیا را به مشابۀ ساعتی خیال نمودند، بر عکس آنکه در حیات دنیا را به مشابۀ خلود خیال می‌کردند، والله اعلم.
تفسیر نور:
سوره روم آیه 1
متن آیه :
الم
ترجمه :
الف . لام . میم .
توضیحات :
« الم » : ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره روم آیه 2
متن آیه :
غُلِبَتِ الرُّومُ
ترجمه :
رومیان ( از ایرانیان ) شکست خورده‌اند .
توضیحات :
« الرُّومُ » : ملّت روم که مسیحی بودند و شاه ایشان در عصر نبوّت هرقل نام داشت .
سوره روم آیه 3
متن آیه :
فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ
ترجمه :
( این شکست ) در نزدیکترین سرزمین ( به سرزمین عرب که نواحی شام است ، رخ داده است ) و ایشان پس از شکستشان پیروز خواهند شد .
توضیحات :
«
أَدْنیَ الأرْضِ » : در نزدیکترین سرزمین نسبت به مکّه . « غَلَبِهِمْ » :
غلب به معنی مغلوبیّت و شکست است . مصدر به مفعول خود ، یعنی ( هم ) اضافه
شده است .
سوره روم آیه 4
متن آیه :
فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
در
مدّت چند سالی . همه چیز در دست خدا و به فرمان او است ، چه قبل ( که
رومیان شکست خورده‌اند ) و چه بعد ( که آنان پیروز می‌گردند . ضعف و قدرت و
شکست و پیروزی و غیره آزمون خداوندی است ) . در آن روز ( که رومیان پیروز
می‌گردند ) مؤمنان شادمان می‌شوند .
توضیحات :
«
بِضْعِ » : چند . اند . مدّتی میان 3 و 9 . « الأمْرُ » : فرمان . کار . «
مِن قَبْلُ وَ مِن بَعْدُ » : پیش و پس . مراد همه وقت و همه آن است . چرا
که زمانها عبارتند از : ماضی و حال و مستقبل . به عبارت دیگر : پیش و اکنون
و آینده . « یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ » : مراد این است که اگر امروز شکست
رومیان مسیحی باعث خوشحالی مشرکان مکّه شده است ، در آن روز که رومیان بر
زرتشتیان پیروز می‌شوند ، موجب شادمانی مؤمنان می‌گردد . چرا که مسیحیان و
مسلمانان هر دو پیرو مکتب آسمانیند .
سوره روم آیه 5
متن آیه :
بِنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
(
آری ! خوشحال می‌شوند ) از یاری خدا . خدا هر کسی را که بخواهد یاری
می‌دهد ، و او بس چیره ( بر دشمنان خود ) و بسیار مهربان ( در حق دوستان
خویش ) است .
توضیحات :
« بِنَصْرِاللهِ » : متعلّق به ( یَفْرَحُ ) است .
سوره روم آیه 6
متن آیه :
وَعْدَ اللَّهِ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ
ترجمه :
این
وعدّه‌ای است که خدا داده است ، و خداوند هرگز در وعده‌اش خلاف نخواهد کرد
، ولیکن بیشتر مردم ( که کافران و مشرکان و منافقانند ، این را )
نمی‌دانند .
توضیحات :
« وَعْدَاللهِ » : واژه (
وَعْدَ ) مفعول مطلق تأکیدی فعل محذوفی است و تقدیر چنین است : وَعَداللهُ
ذلِکَ وَعْداً . مصدر به فاعل خود اضافه شده است . « أَکْثَرَ النَّاسِ » :
مراد کافران و مشرکان و منافقانند که چون خدا را به درستی نشناخته‌اند ،
به وعده‌های الهی باور ندارند .
سوره روم آیه 7
متن آیه :
یَعْلَمُونَ ظَاهِراً مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ
ترجمه :
( این اکثریّت کوتاه‌بین ) تنها ظاهر و نمادی از زندگی دنیا را می‌دانند ، و ایشان از آخرت کاملاً بی‌خبرند .
توضیحات :
«
ظَاهِراً مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا » : مراد این است که شناخت آنان
درباره جهان سطحی و اندک است و برداشت ایشان از زندگی ، مجموعه‌ای از خور و
خواب و سرگرمیها و لذّات زودگذر است ، و نمی‌دانند که دنیا پل آخرت ، و
مرحله مقدّماتی برای زندگی جاویدان و گسترده و نامحدود آن جهانی است .
سوره روم آیه 8
متن آیه :
أَوَلَمْ یَتَفَکَّرُوا فِی أَنفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ
السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ
مُّسَمًّى وَإِنَّ کَثِیراً مِّنَ النَّاسِ بِلِقَاء رَبِّهِمْ
لَکَافِرُونَ
ترجمه :
آیا با خود نمی‌اندیشند که
خداوند آسمانها و زمین و چیزهائی را که در میان آن دو است ، جز به حق و
برای مدّت زمان معیّنی نیافریده است ؟ ( بلی ! آفرینش کائنات برای حکمت
عالیّه است و پایان مشخّصی دارد ، و هر کس آن درود عاقبت کار که کشت ) .
بسیاری از مردم به ملاقات با خدا ( در روز قیامت ، برای حساب و کتاب و سزا و
جزا ) باور ندارند .
توضیحات :
« أوَلَمْ
یَتَفَکَّرُوا فِی أَنفُسِهِمْ ؟ » : آیا با خود نمی‌اندیشند ؟ آیا درباره
خود نمی‌اندیشند تا ببینند چه کرده‌اند و چه می‌کنند و سرنوشت ایشان به کجا
می‌انجامد ؟ « فِی أَنفُسِهِمْ » : برخی گفته‌اند : مراد از این قید ،
اندیشیدن درباره اسرار وجود انسان ، یا عالم صغیر است ( نگا : روح‌المعانی ،
الکبیر ) . بسیاری هم معتقدند که منظور این است انسانها در درون جان و از
طریق عقل و وجدان ، درباره آسمانها و زمین و اشیاء میان آنها بیندیشند . «
بِالْحَقِّ » : به حق نه باطل . برای حکمت عالیّه نه بازی و شوخی ( نگا :
انبیاء / 16 ) . « أَجَلٍ مُّسَمّیً » : مدّت محدود و معیّن . واژه (
أَجَلٍ ) عطف بر ( الْحَقِّ ) است .
سوره روم آیه 9
متن آیه :
أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ
الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا
الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَکْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءتْهُمْ رُسُلُهُم
بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِن کَانُوا
أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ
ترجمه :
آیا در زمین به
گشت و گذار نپرداخته‌اند تا بنگرند که سرانجام کار مردمان پیش از ایشان به
کجا کشیده است ؟ آن کسانی که از ایشان نیروی بیشتری داشته‌اند ، و زمین را
بهتر کاویده و زیر و رو کرده‌اند ( تا آب و مواد معدنی را استخراج ، و
درختان و گیاهان را در آن کشت و زرع کنند ، ) و زمین را بیش از ایشان آباد
کرده‌اند و در عمران آن کوشیده‌اند ، و پیغمبرانشان معجزه‌ها بدیشان
نموده‌اند ( و دلائل روشنی را بر صحّت رسالت خود ارائه داده‌اند ، امّا به
جای تسلیم فرمان خدا شدن ، علم طغیان و کفران برافراشته‌اند و راه کشتن
پیغمبران در پیش گرفته‌اند و عاقبت به مجازات دردناک خود گرفتار آمده‌اند )
و خدا بدیشان ستم نکرده است ، ولیکن خودشان ( با انجام کفر و معاصی ) به
خویشتن ستم نموده‌اند .
توضیحات :
« کَانُوا أَشَدَّ
مِنْهُمْ قُوَّةً » : از کفّار مکّه نیروی بیشتری داشته‌اند ( نگا : غافر /
82 ) . « أَثَارُوا » : کاویده‌اند . شخم زده‌اند . زیر و رو کرده‌اند .
مفهوم آن شامل کشت و زرع ، و کندن چاه و قنات و نهر ، و استخراج معادن و
فلزات می‌گردد . « عَمَرُوهَا » : آن را عمران و آبادان کرده‌اند ، با کشت و
زرع و ساختمان . « الْبَیِّنَاتِ » : معجزات . دلائل روشن و براهین واضح .
« فَمَا کَانَ اللهُ لِیَظْلِمَ » : این بخش بیانگر آن است که آنان مرتکب
ظلم و ستم شده‌اند ( نگا : غافر / 21 ، فصّلت / 15 و 16 ) .
سوره روم آیه 10
متن آیه :
ثُمَّ کَانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاؤُوا السُّوأَى أَن کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَکَانُوا بِهَا یَسْتَهْزِئُون
ترجمه :
سپس
عاقبت کار کسانی که مرتکب کارهای بسیار زشت می‌شدند ، بدانجا کشید که آیات
خدا را هم تکذیب می‌کردند و آنها را به باد تمسخر می‌گرفتند .
توضیحات :
«
السُّوأی » : مونث ( أَسْوَأ ) است که اسم تفضیل است . یعنی کارهای بسیار
زشت و پلشت . این واژه مفعول به ( أَسَآءُوا ) است . اگر ( السُّوأی ) را
اسم ( کانَ ) بدانیم ، معنی آیه چنین می‌شود : عاقبت کار کسانی که اعمال بد
انجام می‌دادند ، بدترین سرنوشت شد ، و این هم بدان علّت بود که آیات خدا
را تکذیب و آنها را تمسخر می‌کردند .
سوره روم آیه 11
متن آیه :
اللَّهُ یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ
ترجمه :
خداوند
آفرینش ( انسان ) را می‌آغازد ، سپس او را ( می‌میراند و وی را به حیات )
دوباره برمی‌گرداند . آن گاه به سوی خدا بازگردانده می‌شوید .
توضیحات :
« یَبْدَءُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ » : ( نگا : عنکبوت / 19 ) .
سوره روم آیه 12
متن آیه :
وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ
ترجمه :
آن روز که قیامت برپا می‌شود ، بزهکاران بهت زده و ناامید و سرگردان می‌گردند .
توضیحات :
«
یُبْلِسُ » : غمزده و ناامید از نجات و مأیوس از هر چیز و بهت زده می‌شوند
( نگا : انعام / 44 ، مؤمنون / 77 ، زخرف / 75 ، روم / 49 ) .
سوره روم آیه 13
متن آیه :
وَلَمْ یَکُن لَّهُم مِّن شُرَکَائِهِمْ شُفَعَاء وَکَانُوا بِشُرَکَائِهِمْ کَافِرِینَ
ترجمه :
و
از انبازهائی که برای خدای خود گمان می‌بردند ، میانجیگرانی نخواهند داشت .
انبازهائی که ( در دنیا ) به سبب اعتقاد بدانها کافر شده بودند .
توضیحات :
«
کَانُوا بِشُرَکَآئِهِمْ کَافِرِینَ » : آنان در دنیا به سبب اعتقاد به
انبازهائی برای خدای خود کافر شده بودند . آنان در آخرت از انبازهائی که
برای خدای خود گمان می‌بردند بیزاری می‌جویند و منکر ( الوهیّت و شرکت )
آنها خواهند شد .
سوره روم آیه 14
متن آیه :
وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ
ترجمه :
روزی
که قیامت برپا می‌شود ، مردم از همدیگر جدا می‌گردند ( و هر گروهی سرنوشت
جداگانه‌ای برای خود در جهان ابدی خواهد داشت و حال و وضع کافران ، جدای از
حال و وضع مؤمنان خواهد بود ) .
توضیحات :
«
یَتَفَرَّقُونَ » : مراد از تفرق ، جدا شدن صف مؤمنان از صف کافران است که
دسته‌ای به بهشت و گروهی به دوزخ می‌روند و هر یک سرنوشت ابدی خود را
می‌آغازد .
سوره روم آیه 15
متن آیه :
فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ
ترجمه :
گروهی
که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند ، آنان در باغ بهشت مالامال
از شادی و سرور می‌گردند ( و آثار شادمانی در سراپای ایشان هویدا و پیدا
است ) .
توضیحات :
« رَوْضَةٍ » : باغ پر آب و درخت و
خرم و سرسبز . مراد بهشت است . « یُحْبَرُونَ » : مسرور می‌گردند . از
مصدر ( حُبور ) به معنی سُرور ، یعنی خدا سراپای وجودشان را از سرور و شادی
مالامال می‌فرماید ، به گونه‌ای که آثار خوشحالی و شادمانی در چهره و
سیمایشان هویدا و نمایان می‌گردد ( نگا : زخرف / 70 ) .
سوره روم آیه 16
متن آیه :
وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَلِقَاء الْآخِرَةِ فَأُوْلَئِکَ فِی الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ
ترجمه :
و
امّا کسانی که کافر بوده‌اند و آیات ما را تکذیب کرده‌اند و به فرا رسیدن
قیامت ایمان نداشته‌اند ، آنان به عذاب دوزخ گرفتار می‌گردند .
توضیحات :
« مُحْضَرُونَ » : احضار شدگان . آمادگان و حاضران ( نگا : قصص / 61 ) .
سوره روم آیه 17
متن آیه :
فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَحِینَ تُصْبِحُونَ
ترجمه :
پس
به تنزیه خدا ( از هر عیب و نقصی و چیزهائی که لایق جلال و کمال او نیست )
سحرگاهان و شامگاهان ( و همه اوقات و اَوان ) بپردازید .
توضیحات :
«
سُبْحانَ اللهِ . . . » : مصدر است و معنی امر دارد . خداوند بندگان خود
را رهنمود می‌فرماید به این که او را منزّه و بری بدانند از همه صفات نقصی
که سزاوار خدا نیست ، و وی را در همه اوقات به ویژه در دو وقت سحرگاهان و
شامگاهان به پاکی بستایند . اگر ( سُبْحانَ ) معنی امری از آن گرفته نشود ،
معنی آیه چنین است : در بامدادان و شامگاهانتان تسبیح و تقدیس ، زیبنده
خدا است و بس .
سوره روم آیه 18
متن آیه :
وَلَهُ الْحَمْدُ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِیّاً وَحِینَ تُظْهِرُونَ
ترجمه :
در آسمانها و زمین ( و در همه اوقات ، به ویژه ) عصرگاهان و زمانی که به دم ظهر رسیده‌اید ، خدای را حمد و ستایش کنید .
توضیحات :
«
الْحَمْدُ » : معنی امر دارد . یعنی : إِحْمَدُوا . . . ( سُبْحانَ ) و (
الْحَمْدُ ) در این دو آیه می‌توانند امری هم به حساب نیایند . « فِی
السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ » : مراد از سوی ساکنان عالم افلاکی و بندگان کره
خاکی است . این آیات اوقات پنجگانه نماز را در خود جمع کرده‌اند . بدین
ترتیب : « حِینَ تُمْسُونَ » : شامل مغرب و عشاء است که خیلی به هم نزدیک
هستند . « حِینَ تُصْبِحُونَ » : نماز صبح را شامل است . « عَشِیّاً » :
بیانگر نماز عصر است . « حِینَ تُظْهِرُونَ » : نماز ظهر . اگر معنی امری
از ( الْحَمْد ) منظور نظر نباشد ، مفهوم آیه چنین است : حمد و ستایش (
ساکنان عالم افلاکی و بندگان کره خاکی ) در آسمانها و زمین ( در همه وقت و
حین ، به ویژه ) عصرگاهان و زمانی که به وقت ظهر می‌رسید ، سزاوار و زیبنده
خدا است .
سوره روم آیه 19
متن آیه :
یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَیُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ
وَیُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَکَذَلِکَ تُخْرَجُونَ
ترجمه :
خداوند
همواره زنده را از مرده ، و مرده را از زنده می‌آفریند ، و زمین موات را
حیات می‌بخشد ، و همین گونه ( سهل و ساده ، به سادگی آفرینش مکرّر و همیشگی
حیات از ممات ، شما آفرینش دوباره می‌یابید و از گورها ) بیرون آورده
می‌شوید ( و رستاخیز برپا می‌گردد ) .
توضیحات :
«
یُخْرِجُ » : بیرون می‌آورد . مراد از بیرون آوردن ، آفریدن است . «
یُخْرِجُ الْحَیَّ مِن . . . » : موجودات مرده دائماً جزو اندام موجودات
زنده می‌شوند ، و چرخه حیات و ممات و تبدیل بی‌جان به جاندار و برعکس ادامه
دارد ( نگا : آل‌عمران / 27 ، انعام / 95 ) .
سوره روم آیه 20
متن آیه :
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُونَ
ترجمه :
یکی
از نشانه‌های ( دالّ بر عظمت و قدرت ) خدا این است که ( نیای ) شما را از
خاک آفرید و سپس شما انسانها ( به مرور زمان زیاد شدید و در روی زمین برای
تلاش در پی معاش ) پراکنده گشتید .
توضیحات :
«
خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ » : ( نگا : حجّ / 5 ، کهف / 37 ) . آفرینش
انسان از خاک ، ممکن است اشاره به آفرینش نخستین انسان ، یعنی آدم باشد ،
یا آفرینش همه انسانها از خاک . چرا که موادّ غذائی تشکیل دهنده وجود انسان
در اصل از خاک است . « إِذَا » : این واژه معمولاً برای زمان ناگهانی به
کار می‌رود ، ولی گاهی همچون اینجا برای تراخی و تدریج است ( نگا :
روح‌المعانی ) . « تَنتَشِرُونَ » : پخش می‌گردید . اشاره به فراوان شدن و
برای کسب و کار و بقا و ادامه حیات در زمین پراکندن است .
سوره روم آیه 21
متن آیه :
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً
لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ
فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
ترجمه :
و
یکی از نشانه‌های ( دالّ بر قدرت و عظمت ) خدا این است که از جنس خودتان
همسرانی را برای شما آفرید تا در کنار آنان ( در پرتو جاذبه و کشش قلبی )
بیارامید ، و در میان شما و ایشان مهر و محبّت انداخت ( و هر یک را شیفته و
دلباخته دیگری ساخت ، تا با آرامش و آسایش ، مایه شکوفائی و پرورش شخصیّت
همدیگر شوید ، و پیوند زندگی انسانها و تعادل جسمانی و روحانی آنها برقرار و
محفوظ باشد ) . مسلّماً در این ( امور ) نشانه‌ها و دلائلی ( بر عظمت و
قدرت خدا ) است برای افرادی که ( درباره پدیده‌های جهان و آفریده‌های یزدان
) می‌اندیشند .
توضیحات :
« خَلَقَ لَکُم مِّنْ
أَنفُسِکُمْ » : از جنس خودتان برایتان همسرانی بیافرید . یعنی آدمیزادگان
را در دو نوع زن و مرد خلق و هر یک را مکمّل دیگری کرد ( نگا : نحل / 72 )
.
سوره روم آیه 22
متن آیه :
وَمِنْ
آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ
وَأَلْوَانِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّلْعَالِمِینَ
ترجمه :
و
از زمره نشانه‌های ( دالّ بر قدرت و عظمت ) خدا آفرینش آسمانها و زمین و
مختلف بودن زبانها و رنگهای شما است . بی‌گمان در این ( آفرینش کواکب
فراوان جهان که با نظم و نظام شگفت‌آور گردانند ، و در این تنوّع خلقت )
دلائلی است برای فرزانگان و دانشوران .
توضیحات :
«
خَلْقُ » : آفرینش . آفریده‌ها . « إِخْتِلافُ » : تفاوت . فرق . «
إِخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ » : اختلاف زبانها و دگرگونیهای صداهایتان که به
وسیله گوش تشخیص داده می‌شود « إِخْتِلافُ . . . أَلْوَانِکُمْ » : اختلاف
رنگها و دگرگونی شکل و سیما و قیافه مراد است که به وسیله چشم تشخیص داده
می‌شود .
سوره روم آیه 23
متن آیه :
وَمِنْ
آیَاتِهِ مَنَامُکُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُکُم مِّن
فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَسْمَعُونَ
ترجمه :
و
از نشانه‌های ( قدرت و عظمت ) خدا ، خواب شما در شب و روز است ، و تلاش و
کوششتان برای ( کسب و کار و ) بهره‌مندی از فضل خدا . قطعاً در این ( امور ،
یعنی مسأله خواب ، و تلاش در پی معاش ) دلائلی است برای کسانی که گوش شنوا
داشته باشند ( و حقیقت را بپذیرند ) .
توضیحات :
«
مَنَامُکُمْ » : خوابیدن و خفتن شما . پدیده ( خواب ) نموداری از نظام
حکیمانه خدا است و دنیای خواب هنوز برای انسانها ناشناخته و راز سر به
مُهری است . « إِبْتَغَآءُ » : طلبیدن . جستجو کردن . « یَسْمَعُونَ » :
می‌شنوند و می‌پذیرند . گوش شنوا و حق‌پذیری دارند .
سوره روم آیه 24
متن آیه :
وَمِنْ آیَاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَطَمَعاً وَیُنَزِّلُ مِنَ
السَّمَاءِ مَاءً فَیُحْیِی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِی
ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
ترجمه :
و
از زمره نشانه‌های ( دالّ بر قدرت و عظمت ) خدا ، یکی این است که خدا برق
را که هم باعث ترس است و هم مایه امید ، به شما می‌نمایاند ، و از آسمان آب
مهمّی را می‌باراند ، و زمین را بعد از مرگش ، ( یعنی خشک و سوزان بودن )
به وسیله آن آب زنده ( و سرسبز ) می‌گرداند . بی‌گمان در این ( درخشش
آذرخش آسمان و نزول باران و آبیاری زمین و سرسبز شدن آن ) دلائلی است برای
فهمیدگان و خردمندان .
توضیحات :
« یُرِیکُمُ الْبَرْقَ » : ( نگا : رعد / 12 ) .
سوره روم آیه 25
متن آیه :
وَمِنْ آیَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ
إِذَا دَعَاکُمْ دَعْوَةً مِّنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ
ترجمه :
و
از جمله دلائل و نشانه‌های ( کمال قدرت و نهایت عظمت ) خدا یکی هم این است
که آسمان و زمین ( بدین ساختار استوار و صورت زیبا ) ساخته و پرداخته او و
به فرمان وی برپا است . بعدها وقتی ( که بخواهد مردمان را می‌میراند ، و
این نظم و نظام را خراب می‌گرداند ، و برای زنده شدن ) شما را از زمین با
ندائی فرا می‌خواند و شما فوراً ( مطیعانه و شتابان از زمین ) بیرون
می‌آئید .
توضیحات :
« تَقُومَ » : پابرجا و استوار
می‌گردد . « بِأَمْرِهِ » : به فرمان او ( نگا : حجّ / 65 ) . با ساخت و
کارکرد او . « دَعَاکُمْ » : شما را فرا خواند . مراد فرا خواندن با نفخ
صور به هنگام رستاخیز است ( نگا : زمر / 68 ) . « مِنَ الأرْضِ » : از زمین
. مراد این است که بعد از نهایت جهان و گذشت ازمنه‌ای بر آن ، شما را که
در دل زمین جای دارید فرا می‌خواند و حاضرتان می‌گرداند . یا این که از
بالای زمین ، شما را ندا در می‌دهد و . . .
سوره روم آیه 26
متن آیه :
وَلَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ
ترجمه :
هر که و هر چه در آسمانها و زمین است ، از آن خدا است ، و جملگی فرمانبردار او هستند .
توضیحات :
«
قَانِتُونَ » : جمع قانِت ، خاضع و منقاد . مطیع و فرمانبردار . مراد
انقیاد و اطاعت تکوینی است که همه موجودات جهان در آن یکسانند . چرا که از
نظر قوانین آفرینش ، زمام امر همه در دست خدا است .
سوره روم آیه 27
متن آیه :
وَهُوَ الَّذِی یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ
عَلَیْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ
وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
ترجمه :
او است که
آفرینش را آغاز کرده است و سپس آن را باز می‌گرداند ، و این برای او آسانتر
است . ( زیرا کسی که بتواند کاری را در آغاز انجام دهد ، قدرت بر اعاده
آن را نیز دارد ) . بالاترین وصف ، در آسمانها و زمین متعلّق به خدا است ، و
او بسیار باعزّت و اقتدار ، و سنجیده و کار بجا است . ( لذا در عین قدرت
نامحدود ، کاری بی‌حساب انجام نمی‌دهد ، و بلکه همه کارهایش از روی حکمت
است ) .
توضیحات :
« یَبْدَأُ الْخَلْقَ . . . ثُمَّ
. . . » : ( نگا : یونس / 4 و 34 ، نمل / 64 ، روم / 11 ) . «
أَهْوَنُ » : آسانتر . تعبیر آسان و آسانتر ، یا سخت و سخت‌تر ، الفبائی
است که خدا با آن با ما انسانها صحبت می‌فرماید ، والا این واژه‌ها و
مطلبها در برابر قدرت نامحدود خدا بی‌مصداق و بی‌معنی‌است . « الْمَثَلُ
الأعْلی » : وصف اتم و اکمل . اعلی درجه صفات حمیده ، همچون قدرت شامله ، و
حکمت تامّه ، و مالکیّت بی‌حدّ و نهایت ، و علم فراگیر و جهانگیر . مراد
این است که اوصاف بدیعه خدا بکمال است ، و همه محدودش را دارند و او
نامحدودش .
سوره روم آیه 28
متن آیه :
ضَرَبَ
لَکُم مَّثَلاً مِنْ أَنفُسِکُمْ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَتْ
أَیْمَانُکُم مِّن شُرَکَاء فِی مَا رَزَقْنَاکُمْ فَأَنتُمْ فِیهِ سَوَاء
تَخَافُونَهُمْ کَخِیفَتِکُمْ أَنفُسَکُمْ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الْآیَاتِ
لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
ترجمه :
خداوند برای شما (
انسانهای مشرک ) مثلی می‌آورد که از ( اوضاع و احوال ) خود شما برگرفته شده
است . ( و آن مثل این است که اگر بردگانی داشته باشید ) آیا بردگانتان در
چیزهائی که بهره شما ساخته‌ایم شریک شما می‌باشند ، بدان گونه که شما و
ایشان هر دو در آن یکسان و برابر باشید ، و همچنان که شما آزادگان از
یکدیگر می‌ترسید ، از بردگان هم بیمناک باشید ( و بدون اجازه ایشان دست به
کاری نبرید و نزنید و دخل و تصرّفی در اموال خود نکنید ؟ نه ! ابداً چنین
چیزی تصوّر نمی‌رود . پس چطور جائز می‌دانید که بعضی از آفریدگان خدا ،
همچون فرشتگان و پریان و پیغمبرانی چون عیسی و عُزَیر ، و بتها و صنمها ،
شریک خدا در ملک و مملکت و سلطه و قدرت او باشند ؟ ! ) . ما این سان ( روشن
و گویا ) آیات را برای مردمانی بیان می‌داریم که می‌فهمند ( و معانی
ضرب‌المثلها را درک می‌کنند ) .
توضیحات :
« مِنْ
أَنفُسِکُمْ » : منتزع و برگرفته از اوضاع و احوال خودتان . « هَلْ لَکُمْ ؟
» : حرف ( هَلْ ) برای استفهام است و در اینجا مراد توبیخ و نفی است . «
سَوَآءٌ » : مساوی در تصرّف در دارائی و اموال . « کَخِیفَتِکُمْ
أَنفُسَکُمْ » : همان گونه که از خودتان ، یعنی از آزادگان همچون خود ترس
دارید .
سوره روم آیه 29
متن آیه :
بَلِ
اتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَهْوَاءهُم بِغَیْرِ عِلْمٍ فَمَن یَهْدِی
مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِینَ
ترجمه :
(
مشرکان ستمگر برای شرک‌ورزی خود دلیلی ندارند و ) بلکه ستمگران از هوی و
هوس خود بدون علم و آگهی ( از عاقبت بد شرک ) پیروی می‌کنند . چه کسی
می‌تواند کسانی را که خدا آنان را گمراه کرده باشد هدایت کند ؟ اصلاً برای
ایشان هیچ یار و یاوری نخواهد بود ( تا برای آنان میانجیگری کند و ایشان را
از عذاب برهاند ) .
توضیحات :
« بَلْ » : حرف
اِضراب است و بیانگر انتقال از سخنی و پرداختن به سخن دیگری است . « فَمَن
یَهْدِی ؟ » : مراد این است که کسی نمی‌تواند هدایت دهد جز خدا .
سوره روم آیه 30
متن آیه :
فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ
النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِکَ الدِّینُ
الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ
ترجمه :
روی
خود را خالصانه متوجّه آئین ( حقیقی خدا ، اسلام ) کن . این سرشتی است که
خداوند مردمان را بر آن سرشته است . نباید سرشت خدا را تغییر داد ( و آن را
از خداگرائی به کفرگرائی ، و از دینداری به بی‌دینی ، و از راستروی به
کجروی کشاند ) . این است دین و آئین محکم و استوار ، و لیکن اکثر مردم (
چنین چیزی را ) نمی‌دانند .
توضیحات :
« أَقِمْ
وَجْهَکَ » : روی خود را متوجّه ساز . با خلوص و اهتمام هر چه بیشتر رو کن
به عبادت و پرستش خدا . « حَنِیفاً » : حقگرایانه و مخلصانه ( نگا : بقره
/ 135 ) . حال ضمیر فاعلی مستتر در ( أَقِمْ ) یا حال ( الدِّینِ ) است .
یعنی خالصانه و مخلصانه رو کن ، یا رو به دین خالص و حقیقی کن . « فِطْرَةَ
» : سرشت . آفرینش . خداباوری و خداشناسی ( نگا : زادالمسیر ) . مفعول فعل
محذوف ( إِتَّبِع ) یا ( أَعْنی ) است و یا بدل از ( حَنِیفاً ) می‌باشد .
در رسم‌الخطّ قرآنی با ( ت ) نوشته شده است . « لا تَبْدِیلَ » : نباید
تبدیل و تغییر داده شود . لفظ آن نفی است ، ولی معنی نهی دارد . « لِخَلْقِ
اللهِ » : مراد از ( خَلْق ) فطرت و خلقت است . یعنی باید سلامت فطرت حفظ و
از راه حقیقی خود منحرف نگردد و باز داشته نشود . « ذلِکَ » : این چیز که
فطرت خداشناسی است و در اعماق دلهای انسانها نهفته است و به هنگام بلاهای
سخت ، بیشتر از هر وقت دیگری بروز می‌کند . « الْقَیِّمُ » : استوار و
پابرجا . راست و درست .
سوره روم آیه 31
متن آیه :
مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ
ترجمه :
(
ای مردم ! رو به خدا کنید و با توبه و اخلاص در عمل ) به سوی خدا برگشته ،
و از ( خشم و عذاب ) او بپرهیزید ، و نماز را چنان که باید بگزارید ، و از
زمره مشرکان نگردید .
توضیحات :
« مُنِیبِینَ » :
برگردندگان . توبه کنندگان . مراد این است که اگر مردمان را به حال خود رها
کنند ، جز یکتاپرستی و آئین آسمانی را بر نمی‌گزینند . یا این که : باید
توبه کرد و به سوی خدا یا دین او برگشت . حال ( النَّاسِ ) یا حال ضمیر
مستتر در ( أَقِمْ ) است و جمع آمدن آن به خاطر معنی است . چرا که مخاطب
پیغمبر و منظور امت او است ( نگا : طلاق / 1 ) . انگار در اصل چنین است :
أَقِیمُوا وُجُوهَکُمْ مُنِیبِینَ . یا این که خبر فعل ناقص محذوفی است و
در اصل چنین است : کُونُوا مُنِیبِینَ .
سوره روم آیه 32
متن آیه :
مِنَ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَکَانُوا شِیَعاً کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ
ترجمه :
از
آن کسانی که آئین خود را پراکنده و بخش بخش کرده‌اند و به دسته‌ها و
گروههای گوناگونی تقسیم شده‌اند . هر گروهی هم از روش و آئینی که دارد
خرسند و خوشحال است ( و مکتب و مذهب ساخته هوی و هوس خود را حق می‌پندارد )
.
توضیحات :
« فَرَّقُوا دِینَهُمْ » : آئین خود را
به هنگام تکدر فطرت ، به تبع هوی و هوس پراکنده و جدا ساخته‌اند و آن را
بخش بخش کرده‌اند و به جای خداپرستی ، هواپرستی نموده‌اند . « شِیَعاً » :
جمع شیعَة ، گروهها و دسته‌ها . فرقه‌ها و حزبها . « بِمَا لَدَیْهِمْ » :
بدانچه دارند .
سوره روم آیه 33
متن آیه :
وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُم مُّنِیبِینَ إِلَیْهِ ثُمَّ
إِذَا أَذَاقَهُم مِّنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُم بِرَبِّهِمْ
یُشْرِکُونَ
ترجمه :
هر زمان که مصائب و بلایای
بزرگی ( همچون طوفانها و زلزله‌ها و شداید دیگر ) به انسانها برسد ،
پروردگارشان را به فریاد می‌خوانند ( و جز او را کاشف مصائب و دافع بلایا
نمی‌دانند ) و بدو پناهنده می‌گردند . سپس به مجرّد این که ( حوادث زیانبار
و مصائب برطرف شد و ) خداوند مرحمتی از جانب خود در حق ایشان روا دید ( و
نعمتی بدیشان داد ) ناگهان گروهی از آنان برای پروردگارشان شریک و انباز
قرار می‌دهند ( و به خداگونه‌ها و بتها معتقد می‌شوند و از راستای راه به
در می‌روند ) .
توضیحات :
« مَسَّ » : لمس کرد . دست
داد . « ضُرٌّ » : ضرر و زیان عظیم . مراد حوادث زیانبار و وقائع گرانبار
است . « إِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ . . . » : مراد این
است که به هنگام مصائب سخت و بلایای شدید ، مردم به یادخدا می‌افتند و این
یکی از نشانه‌های فطرت توحیدی است ( نگا : عنکبوت / 65 ) . « أَذَاقَهُمْ »
: بدیشان چشاند . مراد از چشاندن ، رساندن و دادن است .
سوره روم آیه 34
متن آیه :
لِیَکْفُرُوا بِمَا آتَیْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ
ترجمه :
(
بگذار این افراد کم ظرفیّت مشرک ) نعمتهائی را که ما بدانان داده‌ایم
کفران کنند و ناسپاس گذارند . ( ای منکران ! از نعمتهای زودگذر چند روزه
دنیا ) بهره‌مند شوید و لذّت ببرید ، امّا ( به زودی نتیجه شوم و سرانجام
وخیم اعمال خویش را ) خواهید دانست .
توضیحات :
«
لِیَکْفُرُوا » : کفران نعمت کنند . بی‌باور شوند . « بِمَا » : به چیزی که
. به سبب آنچه . « لِیَکْفُرُوا بِمَا ءَاتَیْناهُمْ » : بگذار نعمتهائی
را که بدیشان داده‌ایم بی‌سپاس گذارند و آنها را کفران کنند . بگذار
نعمتهای ما ایشان را به کفر سوق دهد و موجب بی‌دینی و بی‌بندوباری و سرمستی
ایشان شود . « فَتَمَتَّعُوا » : خوش بگذرانید و از لذّات و نعمات بهره
ببرید . واژه‌های ( لِیَکْفُرُوا ) و ( تَمَتَّعُوا ) هر دو امرند و برای
تهدید به کار رفته‌اند . اوّلی به صورت امر غائب و دومی به صورت امر حاضر
است . گوئی خداوند در آغاز آنان را غائب فرض فرموده است ، و سپس برای شدّت
بخشیدن به تهدید ، ایشان را رویاروی و مخاطب قرار داده است .
سوره روم آیه 35
متن آیه :
أَمْ أَنزَلْنَا عَلَیْهِمْ سُلْطَاناً فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا کَانُوا بِهِ یُشْرِکُونَ
ترجمه :
آیا ما دلیل گویا و روشنی برای آنان نازل کرده‌ایم که شرک ایشان را موجّه و پسندیده می‌شمارد ؟ !
توضیحات :
«
أَمْ ؟ » : آیا . استفهام انکاری است . « سُلْطَاناً » : دلیل بسیار بسیار
محکم و قانع کننده مکتوب در کتاب آسمانی . « یَتَکَلَّمُ » : گویا است .
دلالت می‌کند . گفتن ، در اینجا مجاز از گویا و رسا و روشن و آشکار بودن
حجّت و برهان است ( نگا : مؤمنون / 62 ، جاثیه / 29 ) .
سوره روم آیه 36
متن آیه :
وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ
سَیِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذَا هُمْ یَقْنَطُونَ
ترجمه :
هرگاه
به مردمان مرحمتی بکنیم و نعمتی برسانیم ، از آن سرمست و مغرور می‌گردند ،
و اگر رنج و بلائی به خاطر کارهائی که کرده‌اند گریبانگیرشان شود ، فوراً (
از رحمت خدا ) مأیوس و ناامید می‌گردند .
توضیحات :
«
فَرِحُوا » : مغرور و سرمست می‌گردند . « بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ » :
به سبب کارهائی که کرده‌اند . مراد مکافات عمل و بازتابهای معاصی انسان
است . « یَقْنَطُونَ » : ناامید و مأیوس از رحمت خدا می‌گردند و یأس سراسر
وجودشان را دربر می‌گیرد . این آیه بیان می‌دارد که هم عُجب و غرور مذموم
است و هم یأس و ناامیدی از رحمت خدا .
سوره روم آیه 37
متن آیه :
أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّ اللَّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ
ترجمه :
آیا
آنان نمی‌دانند که خداوند روزی را برای هر کس که بخواهد گسترده و فراخ و
برای هر کس که بخواهد تنگ و کم می‌گرداند ؟ ( پس نباید نعمت دنیا انسان را
مغرور ، یا فقر وفاقه انسان را مأیوس سازد ) . قطعاً در این ( افزایش و
کاهش نعمتی که حکمت خدا مقتضی می‌داند ) نشانه‌های آشکاری ( و دلائل بارزی
است بر این که کارها به دست دیگری ) است ، برای کسانی که ( حق و حقیقت را )
باور می‌دارند .
توضیحات :
« یَبْسُطُ الرِّزْقَ . . . وَ یَقْدِرُ » : ( نگا : عنکبوت / 62 ) .
سوره روم آیه 38
متن آیه :
فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ ذَلِکَ
خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ
الْمُفْلِحُونَ
ترجمه :
( چون چنین است ) پس حق
نزدیکان ( که نیکوئی و صله رحم است ) و حق مستمندان و واماندگان در راه (
که صدقه و زکات است ) بده . این برای کسانی که ذات خدا را می‌جویند ( و راه
رضا و جزای الله را می‌پویند ) بهتر ( از هر چیز دیگری است ) و آنان ( که
چنین کنند ) قطعاً رستگارند .
توضیحات :
«
ذَالْقُرْبی » : نزدیکان و خویشاوندان . « الْمِسْکِینَ » : مستمند . «
إِبْنَ السَّبِیلِ » : مسافر و وامانده . گدای راه‌نشین ( نگا : بقره /
177 ) . « وَجْهَ اللهِ » : ( نگا : بقره / 115 و 272 ، رعد / 22 ) . «
یُریدُونَ وَجْهَ اللهِ » : مراد کسانی است که تنها محض رضای خدا و دریافت
پاداش از الله ، دست به بذل و بخشش و پرداخت زکات می‌یازند ، و کارشان را
خالی از هر گونه ریا و خودنمائی و منّت و تحقیر و انتظار پاداش از دیگران
می‌سازند ( نگا : بقره / 264 و 265 ، لیل / 18 - 20 ) . تمام کارهائی را
که انسان انجام می‌دهد و به نوعی با خدا ارتباط پیدا می‌کند ، خواه برای
رضای او ، یا رسیدن به پاداش او ، و یا نجات از کیفر او باشد ، همه مصداق «
وجه‌الله » : است ، هر چند مرحله عالی و کامل ، آن است که جز عبودیّت و
اطاعت او را در نظر نگیرد .
سوره روم آیه 39
متن آیه :
وَمَا آتَیْتُم مِّن رِّباً لِّیَرْبُوَ فِی أَمْوَالِ النَّاسِ فَلَا
یَرْبُو عِندَ اللَّهِ وَمَا آتَیْتُم مِّن زَکَاةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ
اللَّهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ
ترجمه :
آنچه
را که به عنوان ربا می‌دهید تا از اموال مردم فزونی یابد ، نزد خدا فزونی
نخواهد یافت ( و بلکه خدا از آن می‌کاهد و نابودش می‌نماید ) ، و آنچه را
که به عنوان زکات می‌پردازید و تنها ذات خدا را منظور نظر می‌دارید ، این
گونه کسانی دارای پاداش مضاعف خواهند بود .
توضیحات :
«
مِن رِّباً » : هر گونه ربائی . مراد انواع معامله ربوی است . «
لِیَرْبُوَ » : تا افزایش یابد و بر دارائیتان بیفزاید . الف زائدی در
رسم‌الخطّ قرآنی به دنبال دارد . « فِی أَمْوَالِ النَّاسِ » : از مال مردم
. به حساب دارائی مردم که برای شما حلال نیست . « لا یَرْبُو » : افزایش
نمی‌یابد . فزونی نمی‌گیرد ، و بلکه خدا آن را از میان هم بر می‌دارد ( نگا
: بقره / 276 ) . الف زائدی در رسم‌الخطّ قرآنی به دنبال دارد . «
الْمُضْعِفُونَ » : کسانی که دارای اجر مضاعف و پاداش چندین برابرند ( نگا :
بقره / 245 ) .
سوره روم آیه 40
متن آیه :
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ
یُحْیِیکُمْ هَلْ مِن شُرَکَائِکُم مَّن یَفْعَلُ مِن ذَلِکُم مِّن شَیْءٍ
سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا یُشْرِکُونَ
ترجمه :
خدا
کسی است که شما را آفریده است ، سپس ( با عطاء کردن وسائل مادی و معنوی
کسب و تهیّه زمینه معاش و آماده‌سازی محیط زیست ) به شما روزی رسانده است .
بعد شما را می‌میراند ، سپس دوباره زنده‌تان می‌گرداند . آیا در میان
انبازهایتان ( که برای خدا گمان می‌برید ) کسی هست که چیزی از این ( کارهای
آفرینش و روزی‌رسانی و میراندن و زنده‌گرداندن ) را انجام دهد ؟ خدا دورتر
و برتر از این است که برای او به انباز معتقد شوند ( و او را در کنار
بتهای سنگی و معبودهای ساختگی قرار دهند ) .
توضیحات :
«
هَلْ مِنْ . . . » : استفهام انکاری است . چرا که هیچ یک از مشرکان معتقد
نبودند که بتها و انبازها می‌توانند بیافرینند ، یا روزی برسانند ، یا
بمیرانند ، و یا این که زنده گردانند .
سوره روم آیه 41
متن آیه :
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی
النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ
ترجمه :
(
همیشه چنین بوده است که ) تباهی و خرابی در دریا و خشکی به خاطر کارهائی
پدیدار گشته است که مردمان انجام می‌داده‌اند . بدین وسیله خدا سزای برخی
از کارهائی را که انسانها انجام می‌دهند بدیشان می‌چشاند تا این که آنان (
بیدار شوند و از دست یازیدن به معاصی ) برگردند .
توضیحات :
«
ظَهَرَ » : پدیدار گشته است . فراوان شده است . « الْفَسَادُ » : تباهی .
مراد بلاها و مصیبتهائی چون خشکسالی و امراض و از میان رفتن خیرات و برکات
است . « بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ » : مراد گناهان و بزهکاریهای
مردمان است . « لِیُذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ . . . » :
( نگا : اعراف / 94 و 96 ) .
سوره روم آیه 42
متن آیه :
قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلُ کَانَ أَکْثَرُهُم مُّشْرِکِینَ
ترجمه :
(
ای پیغمبر ! به مشرکان ) بگو : در زمین بگردید و بنگرید سرانجام کار
پیشینیان به کجا کشیده است . ( خواهید دید که خدا آنان را هلاک ، و خانه و
کاشانه ایشان را ویران کرده است ، زیرا که ) بیشتر آنان مشرک بوده‌اند ( و
شرک مایه تباهی است ) .
توضیحات :
« أُنظُرُوا » : بنگرید . دقّت کنید ( نگا : آل‌عمران / 137 ، انعام / 11 ، اعراف / 86 ) .
سوره روم آیه 43
متن آیه :
فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ الْقَیِّمِ مِن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ یَوْمٌ
لَّا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ یَوْمَئِذٍ یَصَّدَّعُونَ
ترجمه :
روی
خود را به سوی آئین استوار و ماندگار ( اسلام که سازگار با فطرت انسانی و
مبنی بر یکتاپرستی است ) متوجّه گردان ، پیش از آن که روز عظیمی ( قیامت
نام ) فرا رسد که هیچ کسی نمی‌تواند آن را از خدا ( به هم زند و از وقوع آن
) جلوگیری کند . در آن روز ( مردمان به دسته‌ها و گروههای مختلف ) تقسیم
می‌گردند ( بهشتیان و دوزخیان ، و هر یک با درجات و درکاتی خاصّ ) .
توضیحات :
«
الدِّینِ الْقَیِّمِ » : ( نگا : روم / 30 ) . « یَوْمٌ » : مراد قیامت
است . « مَرَدَّ » : برگرداندن . مصدر میمی و به معنی رَدّ ، یا این که به
معنی اسم فاعل ، یعنی رادّ است . « لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللهِ » : خدا ،
دیگر آن را باز نمی‌گرداند و برنامه وقوع آن را بهم نمی‌زند . کسی
نمی‌تواند از وقوع قیامت جلوگیری کند و بر خلاف فرمان صادره الهی مبنی بر
فرا رسیدن قیامت ، از آن ممانعت به عمل آورد . « یَصَّدَّعُونَ » : متفرّق
می‌گردند . مراد این است که مردمان در آخرت به بهشتی و دوزخی تقسیم می‌شوند
، و هر دسته از اینها به تناسب اعمال خود دارای درجات بهشتی یا درکات
دوزخی ویژه است ( نگا : روم / 14 )
سوره روم آیه 44
متن آیه :
مَن کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِأَنفُسِهِمْ یَمْهَدُونَ
ترجمه :
کسانی
که کافر شوند ، کفرشان به زیان خودشان است ( و وبال آن عاقبت دامنگیرشان
می‌گردد ) و کسانی که ( ایمان داشته و ) کارهای نیکو انجام دهند ، ( راه
بهشت سرمدی و نعیم ابدی را ) برای خود مهیّا می‌سازند .
توضیحات :
«
عَلَیْهِ کُفْرُهُ » : کفر او به زیان خودش است . « یَمْهَدُونَ » : آماده
می‌سازند . مهیّا می‌کنند . مراد آماده‌سازی محلّ آرامش و آسایش سرمدی و
سعادت ابدی آخرت است که بهشت است .
سوره روم آیه 45
متن آیه :
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْکَافِرِینَ
ترجمه :
(
مردمان از هم جدا می‌گردند ) تا خداوند از فضل و لطف خود پاداش کسانی را
بدهد که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته و بایسته کرده‌اند ، ( چرا که
ایشان محبوبان خدایند ) ولی خدا کافران را دوست نمی‌دارد ( تا ایشان را به
حساب آورد و از آنان سخن بگوید ) .
توضیحات :
« لِیَجْزِیَ » : تا خداوند پاداش بدهد . این واژه می‌تواند متعلّق به ( یَصَّدَّعُونَ ) یا ( یَمْهَدُونَ ) باشد .
سوره روم آیه 46
متن آیه :
وَمِنْ آیَاتِهِ أَن یُرْسِلَ الرِّیَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِیُذِیقَکُم
مِّن رَّحْمَتِهِ وَلِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن
فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
ترجمه :
از
جمله نشانه‌های ( دالّ بر قدرت ) خدا این است که خداوند بادها را به عنوان
مژده‌رسان ( به نعمتهای گوناگون ، همچون نزول باران و تلقیح گیاهان و تکان
دادن آبهای فراوان و تغییر هوا و غیره ) می‌فرستد و تا شما را از رحمت خود
بچشاند . کشتیها هم با اراده و اجازه او به حرکت درآیند ، و شما نیز از لطف
و فضل الهی برخوردار گردید و ( خدا را ) سپاسگزار باشید .
توضیحات :
«
مُبَشِّرَاتٍ » : مژده‌رسانها . مژده‌رسان به این که ابرها را به حرکت
درآورده و آنها را متراکم و تلقیح می‌نمایند و از آنها بارانها می‌بارانند و
گَرده گیاهان را جابه‌جا و آنها را بارور می‌کنند و باعث حرکت کشتیهای
بادبانی و تکان آبها در سطح دریاها و اقیانوسهای فراخ ، و نعمتها و برکتهای
دیگری می‌گردند . آری ! بادها هم وسیله نعمتهای فراوان در زمینه کشاورزی و
دامداری هستند ، و هم وسیله انتقال ابرها و پخش گرده‌ها و هم باعث سرعت و
رونق کار تجارت .
سوره روم آیه 47
متن آیه :
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ رُسُلاً إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاؤُوهُم
بِالْبَیِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِینَ أَجْرَمُوا وَکَانَ حَقّاً
عَلَیْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
ما قبل از
تو پیغمبرانی را به سوی اقوامشان فرستاده‌ایم و آنان دلائل واضح و آشکاری (
از معجزات ربّانی و منطق عقلانی ) برای این اقوام آورده‌اند ( و مردمان
گروهی ایمان آورده و گروهی به مخالفت برخاسته‌اند ) . پس ما از بزهکاران
انتقام گرفته‌ایم ( و مؤمنان را یاری کرده‌ایم ) و همواره یاری مؤمنان بر
ما واجب بوده است .
توضیحات :
« وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا . . . » : این آیه میان آیات ماقبل و مابعد ، جمله معترضه است .
سوره روم آیه 48
متن آیه :
اللَّهُ الَّذِی یُرْسِلُ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَاباً فَیَبْسُطُهُ
فِی السَّمَاء کَیْفَ یَشَاءُ وَیَجْعَلُهُ کِسَفاً فَتَرَى الْوَدْقَ
یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ
إِذَا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ
ترجمه :
خدا کسی است که
بادها را وزان می‌سازد و بادها ابرها را برمی‌انگیزند . سپس خدا آن گونه
که بخواهد ابرها را در ( پهنه ) آسمان می‌گستراند و آنها را به صورت
توده‌هائی بالای یکدیگر انباشته و متراکم می‌دارد و ( پس از تلقیح ، ای
انسان ) تو می‌بینی که از لابلای آنها بارانها فرو می‌بارد ، و هنگامی که
آن ( باران حیات‌بخش ) را بر کسانی از بندگانش می‌باراند ، آنان خوشحال و
مسرور می‌گردند .
توضیحات :
« تُثِیرُ » : به حرکت
در می‌آورد و برمی‌انگیزد . « سَحَاباً » : ابرها . اسم جنس جمعی است . «
کِسَفاً » : جمع کِسْفَة ، بر وزن و معنی قِطْعَة . تکّه‌ها و توده‌های ابر
بالای یکدیگر . توده‌های متراکم و انباشته ( نگا : اعراف / 57 ، نور / 43
) . « یَسْتَبْشِرُونَ » : شاد می‌گردند . خوشحال می‌شوند .
سوره روم آیه 49
متن آیه :
وَإِن کَانُوا مِن قَبْلِ أَن یُنَزَّلَ عَلَیْهِم مِّن قَبْلِهِ لَمُبْلِسِینَ
ترجمه :
آنان قطعاً ( لحظاتی ) پیش از نزول باران ، ناامید و سرگردان بوده‌اند .
توضیحات :
« لَمُبْلِسِینَ » : ناامیدان و سرگردانان ( نگا : انعام / 44 ، مؤمنون / 77 ، زخرف / 75 ) .
سوره روم آیه 50
متن آیه :
فَانظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ کَیْفَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ
مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِکَ لَمُحْیِی الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ
قَدِیرٌ
ترجمه :
به آثار ( باران یعنی ) رحمت الهی
بنگر که چگونه زمین را پس از مردنش زنده می‌کند . آن کس ( که زمین مرده را
این چنین با نزول باران زنده می‌کند ) زنده کننده مردگان ( در رستاخیز )
است و او بر همه چیز توانا است .
توضیحات :
«
ءَاثَارِ » : مراد باران و زراعت است . « رَحْمَةِ » : رحمت الهی . باران (
نگا : فرقان / 48 ، نمل / 63 ، شوری / 28 ) . « مُحْیِ » : زنده کننده
.
سوره روم آیه 51
متن آیه :
وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِیحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرّاً لَّظَلُّوا مِن بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ
ترجمه :
اگر
ما بادی ( داغ و سوزان ) را وزان سازیم و بر اثر آن ( افراد ضعیف‌الایمان )
زراعت و باغ خود را زرد و پژمرده ببینند ، راه ناشکری و کفران پیش
می‌گیرند .
توضیحات :
« رَأَوْهُ » : آن را ببینند .
مرجع ضمیر ( ه ) ، نبات مفهوم از سیاق است . نبات در اصل مصدر است شامل
قلیل و کثیر می‌گردد ، و در اینجا مراد باغها و کشتها و علفزارها است . «
مُصْفَرّاً » : زردرنگ . مراد پژمرده است . « لَظَلُّوا . . . یَکْفُرُونَ »
: کفران نعمت می‌کنند . کفر می‌ورزند .
سوره روم آیه 52
متن آیه :
فَإِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ
ترجمه :
تو
( ای پیغمبر ! ) نمی‌توانی صدای خود را به گوش مردگان برسانی ( و کافران
را مؤمن گردانی ) و نمی‌توانی صدا را به گوش کران برسانی ، هنگامی که روی
برمی‌گردانند و می‌روند .
توضیحات :
« لا تُسْمِعُ »
: نمی‌شنوانی . مراد از شنواندن ، قبولاندن است . « الْمَوْتَی » :
مردگان . مراد کافران دلمرده‌ای است که همچون مردگان شده‌اند . « الصُّمَّ »
: کران . مراد کافران سنگین دلی است که گوش شنوا ندارند و ندای حق را
نمی‌شنوند . « وَلَّوْا مُدْبِرینَ » : ( نگا : نمل / 80 ) .
سوره روم آیه 53
متن آیه :
وَمَا أَنتَ بِهَادِی الْعُمْیِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ
ترجمه :
همچنین
تو نمی‌توانی نابینایان ( کوردلی را که صندوق دل خود را بر روی حق
بسته‌اند ) از گمراهیشان ( نجات و به راستای جاده حق ) راهنمائی کنی . تو
تنها می‌توانی ( سخنان حق خود را ) به گوش کسانی برسانی که آیات ما را باور
می‌دارند ، چرا که آنان تسلیم ( حق و حقیقت ) هستند .
توضیحات :
«
الْعُمْیِ » : کوران . مراد کوردلانی است که آماده پذیرش حق نبوده و کفر
را بر ایمان ترجیح می‌دهند . « إِنْ » : حرف نفی است و به معنی ( لا ) است .
« مُسْلِمُونَ » : مطیعان و خاضعان فرمان یزدان .
سوره روم آیه 54
متن آیه :
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ
قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَشَیْبَةً یَخْلُقُ مَا
یَشَاءُ وَهُوَ الْعَلِیمُ الْقَدِیرُ
ترجمه :
خداوند
همان کسی است که شما را از ( چیزی سراپا ) ضعف آفریده است و سپس بعد از
این ضعف و ناتوانی قوّت و قدرت بخشیده است ، و آن گاه ضعف و پیری را
جایگزین این قوّت و قدرت ساخته است . آخر خداوند هر چه را بخواهد می‌آفریند
( و از هیچ ، چیز می‌سازد ) و او بس آگاه و توانا است ( و می‌داند چگونه
شما را بیافریند و چرخه وجود شما را چگونه بگرداند ) .
توضیحات :
«
خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ » : شما را از سراپا ضعف و ناتوانی آفریده است .
شما را از چیز ضعیفی به نام منی آفریده است . این جمله شبیه به : « خُلِقَ
الإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ » : است ( نگا : انبیاء / 37 ) . خود آیه روی هم
بیانگر ضعف انسان ( نگا : نساء / 28 ) بوده و اشاره بدین نکته دارد که
ناچیزی آغازین انسانها و شکوفائی دوران جوانی آنان و سستی زمان پیری مردمان
، همه این دگرگونیها و فراز و نشیبها از ناحیه خداوند بزرگوار است و چرخ
حیات با دست حکمت عالیّه آفریدگار در گردش است .
سوره روم آیه 55
متن آیه :
وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَیْرَ سَاعَةٍ کَذَلِکَ کَانُوا یُؤْفَکُونَ
ترجمه :
روزی
که قیامت برپا می‌شود ، گناهکاران سوگند یاد می‌کنند که جز ساعتی در (
دنیا و جهان برزخ ) ماندگار نبوده‌اند ! این چنین آنان ( در دنیا توسّط
شیاطین و شیاطین صفتان از درک حقیقت و راه درست ) بازداشته شده‌اند ! ( و
هم‌اینک گرفتار عذاب ابدی گشته‌اند . بدا به حالشان ! ) .
توضیحات :
«
السَّاعَةُ » : قیامت . « یُقْسِمُ » : سوگند می‌خورند . « مَا لَبِثُوا »
: نمانده‌اند . درنگ ننموده‌اند . « غَیْرَ سَاعَةٍ » : جز مدّت اندکی .
جز لحظه‌ای . مراد از ( ساعَة ) جزئی از زمان شبانه‌روز است ( نگا : یونس /
45 ، اسراء / 52 ، مؤمنون / 113 ، احقاف / 35 ) . « کَذلِکَ » : این
چنین که در اینجا از درک حق محرومند و گذشت زمان برای ایشان روشن نیست . «
کَانُوا یُؤْفَکُونَ » : در دنیا از درک حقیقت و تشخیص راه درست بازداشته
شده‌اند ( نگا : مائده / 75 ) . « أُفِکَ الرَّجُلُ : إِذا عُدِلَ بِهِ
عَنِ الصِّدْقِ » : ( نگا : زادالّمسیر ، جلد 6 ، صفحه 311 ) .
سوره روم آیه 56
متن آیه :
وَقَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِیمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ
فِی کِتَابِ اللَّهِ إِلَى یَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا یَوْمُ الْبَعْثِ
وَلَکِنَّکُمْ کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
ترجمه :
کسانی
که بدیشان علم و ایمان عطاء شده است ، می‌گویند : شما بدان اندازه که خدا
مقدّر فرموده بود ( در دنیا و جهان برزخ ) تا روز رستاخیز ماندگار بوده‌اید
، این روز رستاخیز است ولی شما نمی‌دانسته‌اید ( که چنین روزی حق است و
فرا می‌رسد ) .
توضیحات :
« الَّذینَ أُوتُوا . . . »
: مراد پیغمبران و فرشتگان و مؤمنان است . یا تنها مراد فرشتگان است ( نگا
: مؤمنون / 112 - 114 ) . « فِی کِتَابِ اللهِ » : در علم خدا . برابر
قضا و قدر خدا . « کُنتُمْ لا تَعْلَمُونَ » : شما نمی‌دانستید که رستاخیز
حق است و آن را به تمسخر می‌گرفتید .
سوره روم آیه 57
متن آیه :
فَیَوْمَئِذٍ لَّا یَنفَعُ الَّذِینَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ
ترجمه :
در آن روز عذرخواهی ستمگران سودی به حالشان ندارد ، و برایشان جلب رضایت نمی‌شود .
توضیحات :
« وَ لا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ » : برای ایشان خوشنودی خدا خواسته نمی‌شود و جلب رضایت نمی‌گردد ( نگا : نحل / 84 ) .
سوره روم آیه 58
متن آیه :
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِی هَذَا الْقُرْآنِ مِن کُلِّ مَثَلٍ
وَلَئِن جِئْتَهُم بِآیَةٍ لَیَقُولَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ أَنتُمْ
إِلَّا مُبْطِلُونَ
ترجمه :
ما در این قرآن برای
مردمان هر گونه مثالی را که ( بیدار کننده بوده و به زندگی ایشان مربوط
باشد ) بیان کرده‌ایم . وقتی که آیه‌ای برای آنان می‌آوری ، کافران
می‌گویند : شما بر باطل هستید ( و این چیزهائی را که می‌گوئید بی‌اساس است )
.
توضیحات :
« أَنتُمْ » : شما . مراد پیغمبر و پیروان او است . « مُبْطِلُونَ » : افراد ناحق . اهل باطل .
سوره روم آیه 59
متن آیه :
کَذَلِکَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ
ترجمه :
این
چنین ( که از اینان می‌بینی ) خداوند بر دلهای کسانی که آگاهی و شعور
ندارند مهر می‌نهد ( تا صدای حق و ندای هدایت بدانها نفوذ نکند ) .
توضیحات :
« کَذلِکَ » : بدین شیوه . « یَطْبَعُ » : مهر می‌نهد ( نگا : نساء / 155 ، توبه / 87 و 93 ) .
سوره روم آیه 60
متن آیه :
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ
ترجمه :
پس
شکیبائی داشته باش . وعده خدا به طور مسلم حق است . هرگز نباید کسانی که
ایمان ندارند ، مایه خشم و ناراحتی تو گردند ( و عدم ایمان ایشان ، تاب و
توان و صبر و شکیبائی را از تو سلب کند ) .
توضیحات :
« لا یَسْتَخِفَّنَّکَ » : تو را سبک از جای برندارد و مایه فزع و جزع و پریشانی و خشم تو نشود .