تفسیر نور: سوره واقعه

تفسیر نور:
سوره واقعة آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که واقعه ( ی عظیم قیامت ) برپا شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْوَاقِعَةُ » : رخ دهنده . نام قیامت است . تعبیر از آغاز رستاخیز با فعل ماضی ، به علت قطعیت و حتمیت آن است .‏

سوره واقعة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ لَیْسَ لِوَقْعَتِهَا کَاذِبَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏رخ دادن آن قطعی و جای تکذیب نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِوَقْعَتِهَا » : برای رخ دادن آن . هنگام رخ دادن آن . برخی حرف ( لِ ) را برای تعدیه ، و بعضی آن را برای توقیت و به معنی ( عِندَ=هنگامی که ) می‌دانند ، مانند ( لِدُلُوکِ الشَّمْسِ ) در ( اسراء / 78 ) . « کَاذِبَة » : دروغ . دروغ دانستن . دروغ شمرنده . تکذیب کننده . بعضی آن را مصدری همچون عاقِبَة و خاتِمَة و عافِیَة می‌دانند . برخی هم آن را اسم فاعل می‌شمارند . در صورت اخیر معنی آیه چنین است : به هنگام وقوع قیامت ، هیچکس نمی‌تواند آن را انکار و تکذیب کند . یا این که هنگام وقوع رستاخیز دیگر کسی یافته نمی‌شود که به خدا باور نداشته باشد و وجود او را تکذیب کند ( نگا : قاسمی ) . مؤنث آمدن ( کاذِبَة ) به خاطر آن است که در تقدیر چنین است : نَفْسٌ کاذِبَة .‏

سوره واقعة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( گروهی را ) پائین می‌آورد و ( گروهی را ) بالا می‌برد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَافِضَةٌ » : پائین‌آورنده . خوارکننده . « رَافِعَةٌ » : بالابرنده . سرافرازنده . هر دو واژه خبر اوّل و دوم مبتدای محذوف و تقدیر چنین است : هِیَ خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ . قیامت انقلاب بزرگ و گسترده الهی است ، و همچون همه حوادث و انقلابات بزرگ ، گروهی را بالا می‌برد و والا می‌گرداند و گروهی را پائین می‌کشد و خوار می‌دارد . گذشته از این ، قیامت نیکان را به درجات والای بهشت می‌رساند ، و بدان را به درکات پست دوزخ می‌کشاند .‏

سوره واقعة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏این در هنگامی است که زمین سخت به تکان و لرزه انداخته می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِذَا » : در هنگامی که . ظرف ( إِذَا ) متعلق به ( خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ ) است . « رُجَّتْ » : به تکان و لرزه انداخته شد . به زلزله و جنبش افکنده شد ( نگا : حجر / 1 ، زلزله‌ / 1 ) . « رَجّاً » : سخت تکان دادن . لرزاندن و جنباندن .‏

سوره واقعة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَبُسَّتِ الْجِبَالُ بَسّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کوهها سخت درهم کوبیده می‌شوند و ریزه ریزه می‌گردند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بُسَّتْ » : کوبیده و ریزه ریزه گردانده شد . « بَسّاً » : کوبیدن و کوفتن . خرد کردن و ریزه ریزه نمودن . متلاشی کردن .‏

سوره واقعة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ فَکَانَتْ هَبَاء مُّنبَثّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به صورت گرد و غبار پراکنده درمی‌آیند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هَبَآءً » : غبار . گرد و خاک ( نگا : فرقان‌ / 23 ) . « مُنبَثّاً » : پراکنده . پخش .‏

سوره واقعة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَکُنتُمْ أَزْوَاجاً ثَلَاثَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و شما سه گروه خواهید شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَزْوَاجاً » : اصناف و انواع . مراد گروهها و دسته‌ها است .‏

سوره واقعة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سمت راستیها ! امّا چه سمت راستیهائی‌ ؟ ( اهل سعادت و خوشبختی ! خوشا به حالشان ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَیْمَنَةِ » : طرف راست . یُمن و برکت . « أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ » : یاران دست راست . آنان کسانی هستند که نامه اعمال را با دست راست دریافت می‌دارند ( نگا : حاقه‌ / 19 ) . اهل سعادت و میمنت . « مَا » : اسم استفهام است و در چنین مواردی برای تعجب از حال نیکو ، یا - چنانکه می‌آید - از حال بد کسی یا کسانی است .‏

سوره واقعة آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سمت چپیها ! امّا چه سمت چپیهائی‌ ؟ ! ( اهل شقاوت و بدبختی ! بدا به حالشان ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَشْئَمَةِ » : دست چپیها . سمت چپیها . آنان کسانی هستند که نامه اعمال را با دست چپ دریافت می‌دارند ( نگا : حاقه‌ / 25 ) . افراد بدبخت و تیره‌روز .‏

سوره واقعة آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و پیشتازانِ پیشگام !‏

‏توضیحات : ‏
‏« السَّابِقُونَ . . . » : پیشقدمان در خیرات و پیشاهنگان در حسنات . پیشوایان و رهبران مردم در اخلاق و صفات انسانی و انجام اعمال و افعال خداپسندانه ( نگا : مؤمنون‌ / 61 ، فاطر / 32 ، توبه‌ / 100 ) . مراد پیشگامان و پیشتازان همه ملتها از آغاز جهان تا پایان آن ، در انجام اوامر و دوری از نواهی الهی است . ( السَّابِقُونَ ) اوّل مبتدا و دومی صفت یا تأکید ، و ( أُوْلئِکَ الْمُقَرَّبُونَ ) خبر آن است . یا این که اوّلی مبتدا و دومی خبر است . ناگفته پیدا است که این گروه برخوردار از مقام والاتری از سمت راستیها می‌باشند ، و پیغمبران و پیشقراولان ادیان آسمانی و بزرگان دین و مبارزان راه حق ، تشکیل دهندگان این گروهند .‏

سوره واقعة آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ أُوْلَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان ، مقرّبان ( درگاه یزدان ) هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُوْلئِکَ الْمُقَرَّبُونَ » : مبتدا و خبر بوده و رویهم خبر ( السَّابِقُونَ ) در آیه پیشین است .‏

سوره واقعة آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در میان باغهای پرنعمت بهشت جای دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَنَّاتِ النَّعِیمِ » : ( نگا : مائده‌ / 65 ، یونس‌ / 9 ، حج‌ / 56 ) .‏

سوره واقعة آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گروه زیادی از پیشینیان ( هر دینی ، از زمره دسته سوم ) هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ثُلَّةٌ » : جماعت زیاد . دسته فراوان . « الأَوَّلِینَ » : نخستین گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی ، در روزها و سالهای اولیه دعوت هر پیغمبری ، برای مثال : اصحاب و تابعین آئین اسلام ( نگا : حدید / 10 ) .‏

سوره واقعة آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَقَلِیلٌ مِّنَ الْآخِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و گروه اندکی از پسینیان ( هر دینی ، در میان دسته سوم ) می‌باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الآخِرِینَ » : اشخاصی که بعد از روزها و سالهای دعوت هر پیغمبری ، جان بر کف در راه خدمت به دین خدا به تلاش می‌ایستند و از زمره آیندگان دینداران بشمارند .‏

سوره واقعة آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَى سُرُرٍ مَّوْضُونَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اینان بر تختهای مرصّع و مطرّز می‌نشینند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سُرُرٍ » : جمع سَریر ، تختها . « مَوْضُونَةٍ » : مرصّع و زربفت . مطرّز و مکلّل .‏

سوره واقعة آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ مُتَّکِئِینَ عَلَیْهَا مُتَقَابِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏روبروی هم بر آن تختها تکیه می‌زنند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُتَّکِئِینَ . . . مُتَقَابِلِینَ » : حال اول و دوم هستند برای ضمیر ( عَلی سُرُرٍ ) . یعنی : إِسْتَقَرُّوا عَلی سُرُرٍ مُتَّکِئِینَ مُتَقَابِلِینَ .‏

سوره واقعة آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نوجوانانی ، همیشه نوجوان ( برای خدمت بدیشان ، پیرامونشان در آمد و رفت هستند و باده را ) برای آنان می‌گردانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وِلْدانٌ » : جمع وَلَد ، پسرکان . نوجوانان ( نگا : طور / 24 ) . « مُخَلَّدُونَ » : جمع مُخَلَّد ، همیشه ماندگار و پیوسته نوجوان .‏

سوره واقعة آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ بِأَکْوَابٍ وَأَبَارِیقَ وَکَأْسٍ مِّن مَّعِینٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( برای آنان به گردش درمی‌آورند ) قدحها و کوزه‌ها و جامهائی از رودبار روان شراب را .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَکْوَابٍ » : جمع کُوب ، قَدح . لیوان ( نگا : زخرف‌ / 71 ) . « أَبَارِیقَ » : جمع إبریق ، کوزه دارای دسته و لوله . « کَأْسٍ » : جام . در اینجا باده مراد است ( نگا : صافات‌ / 45 ) . « مَعِینٍ » : روان . جاری . مراد رودبار خمر است ( نگا : محمد / 15 ) .‏

سوره واقعة آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَلَا یُنزِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از نوشیدن آن ، نه سر درد می‌گیرند ، و نه عقل و شعور خود را از دست می‌دهند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یُصَدَّعُونَ » : دچار سر درد گردانده نمی‌شوند . « عَنْهَا » : به سبب آن . « لا یُنزِفُونَ » : عقل و شعور را از دست نمی‌دهند ( نگا : صافات‌ / 47 ) . قی و استفراغ نمی‌کنند ( نگا : المصحف المیسر ، صفوه التفاسیر ) .‏

سوره واقعة آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ وَفَاکِهَةٍ مِّمَّا یَتَخَیَّرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( نوجوانان بهشتی برای آنان می‌گردانند ) هر نوع میوه‌ای را که برگزینند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَاکِهَةٍ » : میوه . عطف بر ( کَأْسٍ ) در آیه 18 است . « مِمَّا یَتَخَیَّرُونَ » : از میوه‌هائی که بخواهند . میوه‌هائی که خودشان برمی‌گزینند و برمی‌دارند .‏

سوره واقعة آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَحْمِ طَیْرٍ مِّمَّا یَشْتَهُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و گوشت پرنده‌ای که بخواهند و آرزو کنند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَشْتَهُونَ » : اشتهاء کنند . بخواهند و مایل بدان باشند .‏

سوره واقعة آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ وَحُورٌ عِینٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و حوریان چشم درشت بهشتی دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حُورٌ » : سیاه چشمان . مبتدا و خبر آن ( عِندَهُمْ ) یا ( لَهُمْ ) محذوف است . برخی آن را عطف بر ( وِلْدانٌ ) دانسته‌اند . « عِینٌ » : جمع عَیْنَاء ، درشت چشمان . صفت ( حُورٌ ) است .‏

سوره واقعة آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ کَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همسان مروارید میان صدفند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ » : ( نگا : طور / 24 ) .‏

سوره واقعة آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اینها بدیشان داده می‌شود ) به پاداش کارهائی که می‌کرده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَزَآءً » : مفعولٌ‌له است .‏

سوره واقعة آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْواً وَلَا تَأْثِیماً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در میان باغهای بهشت ، نه سخن یاوه می‌شنوند ، و نه سخن گناه‌آلود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَغْواً . . . تَأْثِیماً » : ( نگا : طور / 23 ) .‏

سوره واقعة آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا قِیلاً سَلَاماً سَلَاماً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر سخن سلام ! سلام ! را .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قِیلاً » : سخن ( نگا : نساء / 122 ) . مستثنی است . « سَلاماً سَلاماً » : درود ! درود ! صفت ( قیلاً ) است . یعنی سخنی که سالم از یاوه و گناه است . یا بدل آن است و معنی چنین می‌شود : مگر سخنی را که سلام ! سلام ! است ( نگا : مریم‌ / 62 ) . « سَلاماً ، سَلاماً » : سلام بعد از سلام . سلامها و سلامها بر همدیگر . یا درود خدا بر ایشان ، و یا درود فرشتگان بر آنان ( نگا : السراج المنیر ) .‏

سوره واقعة آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَصْحَابُ الْیَمِینِ مَا أَصْحَابُ الْیَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سمت راستیها ! چه سمت راستیهائی‌ ؟ ! ( اوصاف مواهب و نعمتهایشان در بیان نمی‌گنجد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَصْحَابُ الْیَمِینِ . . . » : ( نگا : واقعه‌ / 8 ) .‏

سوره واقعة آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ فِی سِدْرٍ مَّخْضُودٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در ( سایه درخت ) سدر بی‌خار آرمیده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سِدْرٍ » : درخت سِدر . ولی سِدر بهشتی کجا و سِدر جهان کجا ! ( نگا : سبأ / 16 ) . « مَخْضُودٍ » : بی‌خار . سِدری که خارهایش را گرفته و بریده‌اند .‏

سوره واقعة آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ وَطَلْحٍ مَّنضُودٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در سایه درختان موزی بسر می‌برند که میوه‌هایش رویهم ردیف و چین چین افتاده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« طَلْحٍ » : درختی است سبز و خوشرنگ و خوشبو . درخت کُنار . درخت مَوز . « مَنضُودٍ » : متراکم . ردیف رویهم افتاده . چین چین ( نگا : هود / 82 ، ق / 10 ) .‏

سوره واقعة آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ وَظِلٍّ مَّمْدُودٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در میان سایه‌های فراوان و گسترده و کشیده ( خوش و آسوده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ظِلٍّ » : سایه فراخ . « مَمْدُودٍ » : کشیده و گسترده . غرض این است که بهشتیان دائماً در سایه‌های مطبوع و روح‌افزای دائم و همیشگی بسر می‌برند و از رنج گرما در امانند .‏

سوره واقعة آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَاء مَّسْکُوبٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در کنار آبشارها و آبهای روان ( بسر می‌برند که زمزمه آن گوش جان را نوازش می‌دهد و منظره آن چشم انسان را فروغ می‌بخشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَسْکُوبٍ » : ریزان و روان . همیشه جاری . از بالا به پائین در حال ریزش .‏

سوره واقعة آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ وَفَاکِهَةٍ کَثِیرَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در میان میوه‌های فراوان هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏. . .‏

سوره واقعة آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا مَقْطُوعَةٍ وَلَا مَمْنُوعَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏که نه تمام می‌شود و نه منع می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا مَقْطُوعَةٍ » : ناگسستنی و قطع ناشدنی . « لا مَمْنُوعَةٍ » : قدغن ناشدنی و بلامانع .‏

سوره واقعة آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ وَفُرُشٍ مَّرْفُوعَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در بین همسران ارجمند و گرانقدر ( خوش می‌گذرانند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فُرُشٍ‌ » : جمع فِراش ، کنایه از همسر است . همان گونه که لباس گاهی بدین معنی است ( نگا : بقره‌ / 187 ) . « مَرْفُوعَةٍ » : والامقام . بلند بالا .‏

سوره واقعة آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا أَنشَأْنَاهُنَّ إِنشَاء ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آنان را ( در آغاز کار ، بدین شکل زیبا و شمائل دلربا ) پدیدار کرده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنشَأْنَاهُنَّ » : حوریان را به گونه خاصی آفریده‌ایم . ایشان را به وضع خاصی پدید آورده‌ایم .‏

سوره واقعة آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْکَاراً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ایشان را دوشیزگانی ساخته‌ایم ( که پس از آمیزش ، بکارت خود را باز می‌یابند ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَبْکَاراً » : جمع بِکْر ، دوشیزگان .‏

سوره واقعة آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ عُرُباً أَتْرَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏شیفتگان ( همسر خود ، و همه جوان و طناز و ) همسن و سال هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عُرُباً » : جمع عَرُوب ، زن شیفته و دلداده‌ای که شوهر خود را سخت دوست داشته باشد و با سخن و ناز و غمزه و خنده عشق و محبت خود را بدو اظهار کند ، خلاصه سراپا عاشق و واله شوهر باشد . « أَتْرَاباً » : جمع تِرْب ، زنان همسن و سال و جوان بکمال ( نگا : ص‌ / 52 ) . « عُرُباً أَتْراباً » : صفت اوّل و دوم ( أَبْکَاراً ) است .‏

سوره واقعة آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ لِّأَصْحَابِ الْیَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( همه این نعمتهای ششگانه ) متعلق به سمت راستیها است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لأصْحَابِ الْیَمِینِ » : بعضی جار و مجرور را متعلق به ( أَنشَأْنَاهُنَّ ) در آیه 35 می‌دانند . یعنی : ما چنین حوریانی را برای دست راستیها آفریده و پدیدار کرده‌ایم . برخی هم جار و مجرور را متعلق به فعل عام محذوفی می‌دانند و تقدیر چنین است : هذِهِ کُلُّها لاِصْحَابِ الْیَمِینِ .‏

سوره واقعة آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سمت راستیها گروه زیادی از پیشینیان ( گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی ) هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأوَّلِینَ » : نخستین گروندگان به هر دینی از ادیان الهی . پیشینیان امتهای گذشته .‏

سوره واقعة آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ وَثُلَّةٌ مِّنَ الْآخِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و گروه زیادی از پسینیان ( گروندگان به هر دینی از ادیان الهی ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الآخِرِینَ » : پسینیان . آیندگان . اشخاصی که بعد از روزها و سالهای دعوت هر پیغمبری ، ایمان آورده‌اند و مؤمنانه زیسته‌اند .‏

سوره واقعة آیه 41
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سمت چپیها ! چه سمت چپیهائی‌ ؟ ! ( بدا به حالشان ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَصْحَابُ الشِّمَالِ » : ( نگا : واقعه / 9 ) .‏

سوره واقعة آیه 42
‏متن آیه : ‏
‏ فِی سَمُومٍ وَحَمِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان در میان شعله‌های آتش و آب جوشان بسر خواهند برد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَمُومٍ » : شعله و لهب خالص ( نگا : طور / 27 ) . باد سوزان « حَمِیمٍ » : آب بسیار گرم و جوشان ( نگا : انعام‌ / 70 ، یونس‌ / 4 ، حج‌ / 19 ) .‏

سوره واقعة آیه 43
‏متن آیه : ‏
‏ وَظِلٍّ مِّن یَحْمُومٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در سایه دودهای بسیار سیاه و گرم قرار خواهند گرفت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَحْمُومٍ » : دود پرحرارت و بسیار غلیظ و سیاه ( نگا : زمر / 16 ) .‏

سوره واقعة آیه 44
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا بَارِدٍ وَلَا کَرِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه خنک است و نه مفید فایده‌ای .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَارِدٍ » : سرد و خنک . « کَرِیمٍ » : در میان عربها معمول است که وقتی می‌خواهند شخص یا چیزی را ذم کنند و غیر مفید معرفی کنند ، واژه ( کریم ) را به دنبال شخص یا چیز دیگری که بیفایده و ناپسند قلمداد شده است ، ذکر می‌نمایند . مثلاً می‌گویند : مَا هذِهِ الدّارُ بِوَاسِعَةٍ وَ لا کَریمٍ . مَا هذَا بِسَمِینٍ وَ لا کَرِیمٍ ( نگا : زادالمسیر ) . در اینجا مراد از ( لا کَرِیمٍ ) بیفایده و بدمنظر است .‏

سوره واقعة آیه 45
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُمْ کَانُوا قَبْلَ ذَلِکَ مُتْرَفِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چرا که آنان پیش از این ( در دنیا ، مست و مغرور نعمت و ) خوشگذران بوده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُتْرَفِینَ » : افراد خوشگذران و مست و مغرور فزونی نعمت ( نگا : اسراء / 16 ، مؤمنون‌ / 64 ) . در اینجا مراد همه کسانی است که به سبب پرداختن به جهان ، از عبادت یزدان غافل ، و تمام تلاششان برای معاششان بوده است .‏

سوره واقعة آیه 46
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَانُوا یُصِرُّونَ عَلَى الْحِنثِ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و پیوسته بر انجام گناهان بزرگ ، پافشاری داشته‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْحِنثِ الْعَظِیمِ » : گناه بزرگ . گناهان کبیره ، و از همه بدتر ، کفر و شرک .‏

سوره واقعة آیه 47
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَانُوا یَقُولُونَ أَئِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَاباً وَعِظَاماً أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و می‌گفته‌اند : آیا زمانی که مُردیم و خاک و استخوان گشتیم ، آیا دوباره زنده گردانده می‌شویم‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَإِذَا مِتْنَا . . . » : ( نگا : مؤمنون‌ / 82 ، صافات‌ / 16 و 53 ) .‏

سوره واقعة آیه 48
‏متن آیه : ‏
‏ أَوَ آبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا پدران و نیاکان پیشین ما هم‌ ؟ ! ( که هیچ اثری از آنان باقی نمانده است ، دوباره زنده می‌شوند ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَوَ ءَابَآءُنَا . . . » : ( نگا : صافات‌ / 17 ) .‏

سوره واقعة آیه 49
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگو : پیشینیان و گذشتگان ، و پسینیان و آیندگان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأوَّلِینَ » : پیشینیان . گذشتگان . « الآخِرِینَ » : پسینیان . آیندگان .‏

سوره واقعة آیه 50
‏متن آیه : ‏
‏ لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِیقَاتِ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً جملگی در وعده‌گاه روز معین ( رستاخیز ) گرد آورده می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَجْمُوعُونَ » : گرد آورده شدگان ( نگا : هود / 103 ) . « مِیقَاتِ یَوْمٍ » : اضافه بیانیه است . یعنی وعده‌گاهی که روز مشخص و معینی در علم خدا است .‏

سوره واقعة آیه 51
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ إِنَّکُمْ أَیُّهَا الضَّالُّونَ الْمُکَذِّبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس شما ای گمراهان تکذیب کننده ( زندگی دوباره ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُکَذِّبُونَ » : تکذیب کنندگان زنده شدن و حیات دوباره پیدا کردن .‏

سوره واقعة آیه 52
‏متن آیه : ‏
‏ لَآکِلُونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً از درخت زقوم خواهید خورد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« زَقُّومٍ » : ( نگا : صافات‌ / 62 ، دخان‌ / 43 ) .‏

سوره واقعة آیه 53
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَالِؤُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و شکمها را از آن پر خواهید کرد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَالِئُونَ » : پر کنندگان .‏

سوره واقعة آیه 54
‏متن آیه : ‏
‏ فَشَارِبُونَ عَلَیْهِ مِنَ الْحَمِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و روی آن ، آب جوشان و سوزان خواهید نوشید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَارِبُونَ » : نوشندگان . مراد نوشیدن با اجبار و اکراه است .‏

سوره واقعة آیه 55
‏متن آیه : ‏
‏ فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و همچون نوشیدن شترانی که مبتلا به بیماری تشنگی شده‌اند ، از آن خواهید نوشید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْهِیمِ » : جمع أَهْیَم و هَیْماء ، شترانی که مبتلا به ( هُیام ) شده باشند . هُیام دردی است که تشنگی سبب آن می‌گردد . شتران مبتلا به چنین مرضی آنقدر آب می‌نوشند تا می‌میرند ، یا سخت بیمار می‌گردند ( نگا : معجم الفاظ القرآن الکریم ) .‏

سوره واقعة آیه 56
‏متن آیه : ‏
‏ هَذَا نُزُلُهُمْ یَوْمَ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ، وسیله پذیرائی از ایشان در روز جزا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُزُل‌ » : وسیله پذیرائی ( نگا : آل‌عمران / 198 ، کهف / 102 و 107 ، صافات‌ / 62 ) . « یَوْمَ الدِّینِ » : ( نگا : فاتحه‌ / 4 ، حجر / 35 ، شعراء / 82 ) .‏

سوره واقعة آیه 57
‏متن آیه : ‏
‏ نَحْنُ خَلَقْنَاکُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما شما را ( از نیستی به هستی آورده‌ایم و ) خلقت بخشیده‌ایم ، پس چرا ( آفرینش دوباره خود را از خاک ) نباید تصدیق و باور کنید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَلَوْ لا تُصَدِّقُونَ » : پس چرا نباید تصدیق بکنید ؟ مفعول آن محذوف است که خلق و بعث ، یعنی آفرینش تازه و حیات مجدد است . واژه ( لَوْ لا ) برای تحضیض و تحریک بر انجام کاری است .‏

سوره واقعة آیه 58
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَرَأَیْتُم مَّا تُمْنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا درباره نطفه‌ای که ( به رحم زنان ) می‌جهانید ، اندیشیده‌اید و دقت کرده‌اید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« تُمْنُونَ » : می‌جهانید . به داخل رحم می‌ریزید ( نگا : نجم‌ / 46 ، قیامت‌ / 37 ) .‏

سوره واقعة آیه 59
‏متن آیه : ‏
‏ أَأَنتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا شما آن را می‌آفرینید ، و یا ما آن را می‌آفرینیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَ أَنتُمْ تَخْلُقُونَهُ . . . » : اشاره به آفرینش و دگرگونی شگفت‌انگیز قطره آب به ظاهر ناچیز منی است که به تنهائی مجموعه‌ای از عجائب و غرائب است ( نگا : تفسیر نمونه ، جلد 23 ، صفحه 241 ، فرهنگ لغات قرآن دکتر قریب ، ماده منی ) .‏

سوره واقعة آیه 60
‏متن آیه : ‏
‏ نَحْنُ قَدَّرْنَا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما در میان شما مرگ را مقدر و معین ساخته‌ایم ، و هرگز بر ما پیشی گرفته نمی‌شود ( و کسی بر ما چیره نمی‌گردد و از دست ما بدر نمی‌رود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَدَّرْنَا » : مقدر کرده‌ایم . قانون مرگ را گذاشته‌ایم ( نگا : حجر / 60 ، سبأ / 18 ، یس‌ / 39 ، نمل‌ / 57 ) . « مَسْبُوقِینَ » : عقب زدگان . پیشی گرفته‌شدگان . مراد مغلوبین و شکست خوردگان است ( نگا : انفال‌ / 59 ، عنکبوت‌ / 4 و 39 ) . یعنی مرگ را مقدر کرده‌ایم و کسی از دست آن رهائی نمی‌یابد . در این صورت آیه بعدی هدف این آیه است یا این که ما هرگز عاجز و ناتوان نیستیم از این که . در این صورت آیه بعدی دنباله این آیه است .‏

سوره واقعة آیه 61
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ وَنُنشِئَکُمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هدف ( از قانون مرگ ) این است که گروهی از شما را ببریم و گروه دیگری را جای آنان بیاوریم ، و ( سرانجام ) شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه ببخشیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلی أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ » : تا این که شما انسانها را در این جهان مرتّباً جایگزین یکدیگر گردانیم . یعنی گروهی را بمیرانیم و دسته دیگری را جانشین ایشان گردانیم . در این صورت ( أَمْثَالَ ) به معنی اقوامی همچون خودتان است . یا این که : شما را در آخرت به حیات مجدد برمی‌گردانیم و با کیفیات تازه‌ای از نظر روح و جسم زنده و جاودانتان می‌گردانیم . در این صورت ( أَمْثَالَ ) خود انسانها هستند ، ولی با خصوصیات تازه و کیفیات خاص . « فِی مَا لا تَعْلَمُونَ » : در جهانی که شما چگونگی آن را نمی‌دانید و از اصول و نظامی که بر آن حاکم است بی‌خبرید . یا : در قالب و پیکر و روح و روانی که پیدا می‌کنید و شما فعلاً از اشکال و شرائط آن بی‌خبرید .‏

سوره واقعة آیه 62
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَى فَلَوْلَا تَذکَّرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏شما که پیدایش نخستین ( این جهان را دیده‌اید ، و آن را لمس و اوضاع آن را ) دانسته‌اید ، پس چرا یادآور نمی‌گردید ( و آفرینش جهان دیگر را بر آفرینش این جهان قیاس نمی‌کنید ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« النَّشْأَةَ الأُولی‌ » : آفرینش نخستین . مراد آفرینش این جهان و از جمله انسانها است که در مقابل آن ( النَّشْأَةَ الأخِرَة ) یا ( النَّشْأَه الأُخْری ) قرار دارد ( نگا : عنکبوت‌ / 20 ، نجم‌ / 47 ) . یعنی آفرینش جهان دیگر و از جمله رستاخیز مردگان در قیامت . « فَلَوْ لا تَذَکَّرُونَ » : پس چرا متذکر نمی‌گردید و درس عبرت نمی‌گیرید ؟ !‏

سوره واقعة آیه 63
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَرَأَیْتُم مَّا تَحْرُثُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا هیچ درباره آنچه کشت می‌کنید اندیشیده‌اید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَحْرُثُونَ » : می‌کارید . کشت می‌کنید .‏

سوره واقعة آیه 64
‏متن آیه : ‏
‏ أَأَنتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا شما آن را می‌رویانید ، یا ما می‌رویانیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَزْرَعُونَهُ » : آن را می‌رویانید . بدیهی است کار انسانها تنها کشت است ، اما رویانیدن تنها کار خدا است .‏

سوره واقعة آیه 65
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ نَشَاء لَجَعَلْنَاهُ حُطَاماً فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر بخواهیم کشتزار را به گیاه خشک و پرپر شده‌ای تبدیل می‌گردانیم بگونه‌ای که شما از آن در شگفت بمانید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حُطَاماً » : گیاه خشک و پرپر شده . خاشاک . « فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ » : بگونه‌ای که شما از آن در شگفت بمانید . پشیمان بشوید و اندوه بخورید . باب تفعل در اینجا برای سلب است ( نگا : آلوسی ) .‏

سوره واقعة آیه 66
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا لَمُغْرَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( حیران و اندوهناک خواهید گفت : ) ما واقعاً زیانمندیم !‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُغْرَمُونَ » : زیانباران . زیان دیدگان . از غرامت به معنی زیان و ضرر . هلاک شدگان . نابودشدگان . از ماده غرام به معنی هلاک .‏

سوره واقعة آیه 67
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بلکه ما بکلی بی‌نصیب و بی‌بهره ( از رزق و روزی ) هستیم ! ( آخر چیزی برای ما نمانده است و بی‌چیز و بیچاره شده‌ایم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَحْرُومُونَ » : محروم از رزق و روزی . بی‌بهره از همه چیز .‏

سوره واقعة آیه 68
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَرَأَیْتُمُ الْمَاء الَّذِی تَشْرَبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا هیچ درباره آبی که می‌نوشید اندیشیده‌اید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَفَرَأَیْتُمْ » : ( نگا : شعراء / 75 ، زمر / 38 ، نجم‌ / 19 ) .‏

سوره واقعة آیه 69
‏متن آیه : ‏
‏ أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا شما آب را از ابر پائین می‌آورید ، یا ما آن را فرود می‌آوریم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« اَنزَلْتُمُوهُ » : آن را نازل کرده‌اید و فرو بارانده‌اید . « الْمُزْنِ » : ابر .‏

سوره واقعة آیه 70
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ نَشَاء جَعَلْنَاهُ أُجَاجاً فَلَوْلَا تَشْکُرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر ما بخواهیم این آب ( شیرین و گوارا ) را تلخ و شور می‌گردانیم . پس چرا نباید سپاسگزاری کنید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُجَاجاً » : بسیار شور . تلخ ( نگا : فرقان‌ / 53 ، فاطر / 12 ) .‏

سوره واقعة آیه 71
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَرَأَیْتُمُ النَّارَ الَّتِی تُورُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا هیچ درباره آتشی که برمی‌افروزید ، اندیشیده‌اید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« تُورُونَ » : روشن می‌کنید . برمی‌افروزید . از مصدر ایراء ( نگا : عادیات‌ / 2 ) .‏

سوره واقعة آیه 72
‏متن آیه : ‏
‏ أَأَنتُمْ أَنشَأْتُمْ شَجَرَتَهَا أَمْ نَحْنُ الْمُنشِؤُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا شما ، در آغاز این آتش را پدیدار کرده‌اید ، یا این که ما پدیدآورندگان آن هستیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« شَجَرَتَهَا » : درخت آتش . مراد درخت مرخ و درخت عِقار است که به عنوان چوب آتش و چوب آتش گیره ، آن دو را به هم می‌مالیدند و آتش تولید می‌گردید . یا این که مراد همه درختان است که حرارت و انرژی خورشید را در خود ذخیره می‌کنند و هنگام مالش آنها و یا سوختن آنها ، حرارت و انرژی را آزاد می‌کنند ( نگا : یس‌ / 80 ) . واژه ( شَجَر ) به معنی درخت و به معنی ذات و نفس ، یعنی خود آتش نیز گرفته شده است ( نگا : روح‌المعانی ) .‏

سوره واقعة آیه 73
‏متن آیه : ‏
‏ نَحْنُ جَعَلْنَاهَا تَذْکِرَةً وَمَتَاعاً لِّلْمُقْوِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آن را وسیله یادآوری ( قدرت خدا ) و وسیله زندگی اقویاء و فقراء نموده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَذْکِرَةً » : به یاد آوردن قدرت خدا . چرا که ذخیره کردن انرژیها در درختان و گیاهان و بازگرداندن انرژیها ، دالّ بر قدرت خدا در میراندن مردمان و رستاخیز مردگان است . « الْمُقْوِینَ » : صحرانشینان . فقراء . ثروتمندان . بطور کلی استفاده‌کنندگان از آن ( نگا : روح المعانی ، صفوه التفاسیر ، أضواء البیان ) .‏

سوره واقعة آیه 74
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏حال که چنین است ، نام پروردگار بزرگوار خود را ورد زبان ساز ( و سپاسگزار نعمتهای فراوان او باش ، و به ستایش وی بپرداز ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ » : پروردگار خود را بستای و بگو : سُبْحانَ مَنْ خَلَقَ هذِهِ الأشْیاءَ بِقُدْرَتِهِ ، وَ سَخَّرَها لَنا بِحِکْمَتِهِ ، سُبْحانَهُ ما أَعْظَمَ شَأْنَهُ ، وَ أَکْبَرَ سُلْطانَهُ . نام پروردگار خود را ورد زبان ساز و یاد خدا کن .‏

سوره واقعة آیه 75
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به جایگاههای ستاره‌ها ، و محل طلوع و غروب آنها !‏

‏توضیحات : ‏
‏« لآ أُقْسِمُ » : سوگند به . حرف ( لا ) در قسمهای قرآنی زائد و برای تأکید است ( نگا : حاقه‌ / 38 ، معارج‌ / 40 ، قیامت‌ / 1 و 2 ، تکویر / 15 ، انشقاِ / 16 ، بلد / 1 ) . چرا که خدا در آیه بعدی آن را قسم یادکردن قلمداد فرموده است ، و در کلام عرب ( لا ) زائد برای تأکید و تقویت کلام ، فراوان است . از جمله : تَذَکَّرْتُ لَیْلی ، فَاعْتَرَتْنی صَبابَةٌوَ کادَ نِیاطُ الْقَلْبِ ( لایَتَقَطَّعُ ) . . . ( لا وَ أَبیکِ ) ابْنَةَ الْعامِرِیِّلایَدَّعِی الْقَوْمُ أَنِّی‌أَفِرُّ دیگر این که به اغلب این چیزهائی که همراه ( لا ) مقسمٌ‌علیه قرار گرفته‌اند ، در جاهای دیگر قرآن بدون ( لا ) بدانها سوگند یاد شده است ( نگا : نجم‌ / 1 ، شمس‌ / 7 ، مریم‌ / 68 ، مدثر / 33 ، تکویر / 17 ، فجر / 2 و 4 ، لیل‌ / 1 ، تین‌ / 3 ) . « مَوَاقِعِ » : جمع مَوْقِع ، جایگاهها و مسیرها و مدارهای ستارگان . ستارگان آسمان بیشمارند و از جمله تنها در کهکشان ما حدود یک‌هزار میلیون ستاره وجود دارد ، و نظام مدارات هریک از آنها به قدری دقیق و حساب شده است که انسان را به شگفتی وامی‌دارند . مسیر و مدار و فاصله آنها از یکدیگر طبق قانون جاذبه و دافعه تعیین ، و سرعت سیر هر کدام با برنامه معینی انجام می‌پذیرد .‏

سوره واقعة آیه 76
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَّوْ تَعْلَمُونَ عَظِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و این قطعاً سوگند بسیار بزرگی است ، اگر ( درباره مفهوم آن بیندیشید ، و از علم نجوم و ستاره‌شناسی ، چیزی ) بدانید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَوْ تَعْلَمُونَ » : این بخش از آیه ، اشاره دارد به این که : در پرتو علم و دانش و اکتشافات بیشتر ، ارزش این سوگند روشن می‌گردد .‏

سوره واقعة آیه 77
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هر آینه این ( چیزی را که محمد با خود آورده است ) قرآن گرانقدر و ارزشمند است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّهُ » : این که قرآن که مقسم‌علیه است . « کَرِیمٌ » : گرانقدر . ارزشمند . یعنی قرآن کلام انسان نبوده و بلکه کلام یزدان است . نه شعر است و نه سحر است و نه غیبگوئی .‏

سوره واقعة آیه 78
‏متن آیه : ‏
‏ فِی کِتَابٍ مَّکْنُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در کتابی پنهان ( از دیدگان و دور از دسترس شیطان ، که لوح محفوظ است ) قرار دارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَکْنُونٍ » : پنهان . گرانقدر و ارزشمند . دور از دسترس شیطان ( نگا : شعراء / 210 - 212 ) . مراد لوح محفوظ است . برخی چنین کتابی را قرآن می‌دانند .‏

سوره واقعة آیه 79
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏جز پاکان ( یعنی فرشتگان یزدان ) بدان دسترسی ندارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یَمَسُّهُ » : به آن دسترسی ندارند . از آن اطلاع پیدا نمی‌کنند . نباید به آن دست بزنند . « الْمُطَهَّرُونَ » : پاکان . مراد فرشتگان الهی است که آیات قرآن را به دست انسانها می‌رسانند ( نگا : عبس‌ / 11 - 16 ) . یا مراد افراد متقی است که دل خود را پاک و آماده دریافت قرآن می‌دارند و چنین پاکانی از قرآن بهره می‌برند و آن را فهم می‌کنند . و یا این که مراد کسانی است که جُنُب نباشند و وضو هم داشته باشند .‏

سوره واقعة آیه 80
‏متن آیه : ‏
‏ تَنزِیلٌ مِّن رَّبِّ الْعَالَمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَنزِیلٌ . . . » : ( نگا : شعراء / 192 ، سجده‌ / 2 ، یس‌ / 5 ) .‏

سوره واقعة آیه 81
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَبِهَذَا الْحَدِیثِ أَنتُم مُّدْهِنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا نسبت به این کلام ( یزدان ، یعنی قرآن ) سستی و سهل‌انگاری می‌کنید ( و آن را جدی نمی‌گیرید ؟ )‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذَا الْحَدِیثِ » : این سخن . قرآن . « مُدْهِنُونَ » : جمع مُدْهِن ، سهل‌انگار و بی‌توجه . سازشکار . با توجه به مفهوم اخیر ، معنی چنین می‌شود : آیا با کافران و منافقان بر سر این قرآن سازش می‌کنید و همچون ایشان بدان کفر می‌ورزید ؟ ! ( نگا : قلم‌ / 9 ) .‏

سوره واقعة آیه 82
‏متن آیه : ‏
‏ وَتَجْعَلُونَ رِزْقَکُمْ أَنَّکُمْ تُکَذِّبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آیا بهره خود را از قرآن تنها تکذیب بدان می‌کنید ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« رِزْقَ » : بهره . قسمت . « أَنَّکُمْ تُکَذِّبُونَ » : مفعول دوم ( تَجْعَلُونَ ) است . برخی ( رِزْقَ ) را شکر معنی کرده‌اند و در این صورت مفهوم آیه چنین است : آیا بجای سپاسگزاری نعمت قرآن ، آن را تکذیب می‌کنید ؟ ! بعضی هم مضافی را مقدر می‌دانند که شکر است و آیه را چنین معنی می‌کنند : آیا شکر نعمت قرآن را تکذیب آن می‌نمائید ؟ ! برخی هم رزق را فقط نعمت قرآن نمی‌دانند ، بلکه همه نعمتها و روزیها می‌شمارند .‏

سوره واقعة آیه 83
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَوْلَا إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می‌رسد ، ( توانائی بازگرداندن آن را ندارید ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَلَغَتْ » : فاعل آن ( الروحُ ) محذوف است و سیاق کلام دالّ بر آن است ( نگا : قیامه‌ / 26 ) . « الْحُلْقُومَ » : گلوگاه . خشکنای . حلق . حنجره .‏

سوره واقعة آیه 84
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَنتُمْ حِینَئِذٍ تَنظُرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و شما در این حال می‌نگرید ( و کاری از دستتان ساخته نیست ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنتُمْ » : شما اطرافیان شخص محتضر .‏

سوره واقعة آیه 85
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنکُمْ وَلَکِن لَّا تُبْصِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما به او نزدیکتریم از شما ، ولیکن شما نمی‌بینید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلَیْهِ » : به شخص محتضر .‏

سوره واقعة آیه 86
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَوْلَا إِن کُنتُمْ غَیْرَ مَدِینِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر شما مطیع فرمان ( یزدان ) نمی‌باشید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« غَیْرَ مَدِینِینَ » : افراد نافرمان . اشخاص بی‌سزا و جزا . با توجه به مفهوم دوم ، معنی آیه چنین است : اگر شما هرگز در برابر اعمالتان جزا و سزا داده نمی‌شوید ( پس روح را به قالب او برگردانید ) .‏

سوره واقعة آیه 87
‏متن آیه : ‏
‏ تَرْجِعُونَهَا إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر راست می‌گوئید ( که خودتان مقتدر و توانا هستید ) روح را بازگردانید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَرْجِعُونَهَا » : روح را برگردانید و دوباره جان به کالبد محتضر بدمید .‏

سوره واقعة آیه 88
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَمَّا إِن کَانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و اما اگر ( شخص محتضر ) از زمره پیشگامان مقرّب باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُقَرَّبِینَ » : اشخاص مقرّب ، همان پیشگامانند ( نگا : واقعه‌ / 10 ) .‏

سوره واقعة آیه 89
‏متن آیه : ‏
‏ فَرَوْحٌ وَرَیْحَانٌ وَجَنَّةُ نَعِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همین که مُرد ، بهره او راحت و آسایش و گلهای خوشبو و بهشت پرنعمت است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرَوْحٌ . . . » : حرف ( ف ) برای تعقیب است . یعنی انسان مؤمن همین که در آستانه مرگ قرار گرفت ، رَوح و رَیحان و جنت نعیم بهره او می‌گردد . اغلب آیات قرآنی دالّ بر این است که انسان از نخستین لحظات عالم برزخ ، به نعمتها و لذتها و خوشیها می‌رسد ، و یا به نقمتها و مجازاتها و ناخوشیها گرفتار می‌گردد ( نگا : مؤمنون‌ / 100 ، انعام‌ / 93 ، فصّلت‌ / 30 ) . « رَوْحٌ » : راحت و آسایش . « رَیْحَانٌ » : گلهای خوشبو ( نگا : رحمن‌ / 12 ) . « جَنَّتُ نَعِیمٍ » : ( نگا : شعراء / 85 ) .‏

سوره واقعة آیه 90
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَمَّا إِن کَانَ مِنَ أَصْحَابِ الْیَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و اما اگر از یاران سمت راستیها باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَصْحَابِ الْیَمِینِ » : همان اصحاب المیمنة هستند ( نگا : واقعه‌ / 8 ) .‏

سوره واقعة آیه 91
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَلَامٌ لَّکَ مِنْ أَصْحَابِ الْیَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از سوی یاران سمت راستیها درودت باد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَلامٌ لَّکَ » : درودت باد ! مخاطب شخص محتضری است که پس از تحویل جان به جان آفرین ، به میان اصحاب الیمین خواهد رفت . در دم مرگ سلام دوستان همیشگی او را بدو می‌رسانند .‏

سوره واقعة آیه 92
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَمَّا إِن کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و اما اگر ( شخص محتضر ) از جمله تکذیب‌کنندگان و گمراهان ( دست چپی ) باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُکَذِّبِینَ الضَّآلِّینَ » : مراد سمت چپیها است ( نگا : واقعه‌ / 9 ) .‏

سوره واقعة آیه 93
‏متن آیه : ‏
‏ فَنُزُلٌ مِّنْ حَمِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( همین که محتضر مرد ) با آب جوشان از او پذیرائی می‌گردد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُزُلٌ » : ( نگا : واقعه‌ / 56 ) . « حَمِیمٍ » : ( نگا : واقعه‌ / 54 ) .‏

سوره واقعة آیه 94
‏متن آیه : ‏
‏ وَتَصْلِیَةُ جَحِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به آتش دوزخ فروانداختن و جای دادن در آن است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَصْلِیَةُ » : فرو انداختن به آتش و جای دادن در آن .‏

سوره واقعة آیه 95
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ هَذَا لَهُوَ حَقُّ الْیَقِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏قطعاً این ( چیزهائی که درباره پیشگامان و سمت راستیها و سمت چپیها گفته شد ) عین واقعیت است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذا » : آنچه در این سوره راجع به سه گروه پیشتازان و دست راستیها و دست چپیها آمده است . « حَقُّ الْیَقِینِ » : عین واقعیت . حق و حقیقت . در قرآن عِلْمُ الْیَقِین ( نگا : تکاثر / 5 ) و عَیْنُ الْیَقِین ( نگا : تکاثر / 7 ) و حَقُّ الْیَقِین آمده است . عِلْمُ الْیَقین ، خبر راستینی است که انسان آن را می‌شنود و باور می‌دارد . عَیْنُ الْیَقین ، آن است که انسان آن را می‌بیند . حَقُّ الْیَقِین ، آن است که آن را با حواس ظاهری یا باطنی درک می‌کند . مثلاً اگر شخصی بگوید که در این ظرف سربسته ، عسل است و تو هم او را راستگو بدانی ، و یا مقداری از عسل بر دور و بر ظرف ریخته شده باشد ، این علم‌الیقین است . اگر سرپوش ظرف را بردارند و عسل را در داخل آن ببینی ، این عین‌الیقین است . و اگر مقداری را از آن انگشت بزنی و بخوری ، این حق‌الیقین است که بالاتر از دوتای نخستین است ( نگا : المصحف المیسر ) .‏

سوره واقعة آیه 96
‏متن آیه : ‏
‏ فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏حال که چنین است ، نام پروردگار بزرگ خود را ورد زبان ساز ( و سپاسگزار نعمتهای فراوان او باش ، و به ستایش وی بپرداز ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَسَبِّحْ بِاسْمِ . . . » : ( نگا : واقعه‌ / 74 ) .‏