سورۀ لیل

سورۀ لیل

مکی است؛ ترتیب آن 92؛ شمار آیات آن 21

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١﴾.

به شب سوگند یاد می‌کنم آنگاه که عالم را با سیاهی‌اش زیر پوشش قرار می‌دهد، نور روز را با رنگ خویش تاریک می‌سازد، زمین را با چادرش می‌پوشاند و دنیا را با گلیمش مستور می‌سازد.

﴿وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢﴾.

به روز سوگند یاد می‌کنم آنگاه که با روشنی خویش بر جهان پرتو می‌افگند و دنیا را با نورش منوّر می‌سازد؛ طوری که تاریکی از چهره‌اش پراگنده می‌شود و شب از راهش فرار می‌نماید.

﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣﴾.

و سوگند یاد می‌کنم به آفرینش دو زوج مذکّر و مؤنّت از هر صنف و نوعی از مخلوقات که به وسیله‌اش نسل باقی می‌ماند، حیات استمرار می‌یابد و زندگی دوام می‌پذیرد.

﴿إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤﴾.

به راستی که عملکرد شما در بین هدایت و گمراهی، صلاح و فساد، خوبی و بدی، سخاوت و بخالت، صدق و کذب، عدل وظلم، و حقّ و باطل متفاوت و مختلف است.

﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥﴾.

کسی که مالش را به مصرف رساند و در انفاقش از خداوند عزوجل بترسد؛ بدین‌گونه که از ریا، سمعه، منّت‌گذاشتن و اذیت‌کردن اجتناب نماید؛ یعنی مالش را با جوانمردی عطا کرده، خود را از منت گذاشتن باز داشته و به تقوا دست یافته است.

﴿وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦﴾.

و باور دارد که خداوند عزوجل به عملش پاداش عطا می‌نماید و برایش جزای خیر می‌دهد؛ از این‌رو به منظور رضای خدا عمل می‌کند، خیر او را اراده دارد و وعده‌اش را انتظار می‌کشد.

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧﴾.

به زودی او را به آسان‌ترین، نافع‌ترین و نیکو‌ترین امور توفیق می‌بخشیم، انجام اعمال نیک و کار‌های خیر را برایش آسان می‌سازیم و او را به هر امری که رستگاری‌اش را تضمین کند توجیه می‌نماییم.

﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨﴾.

امّا کسی که مالش را نگه دارد، از پاداش پروردگارش استغنا جوید، با ترک انفاق بخالت ورزد و با بدگمانی به پروردگارش خویشتن را از دریافت مزد محروم گرداند.

﴿وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩﴾.

به پاداش اعمال در روز قیامت تکذیب نماید، از دریافت مزد سعی در امور خیر انکار کند و از اثر انکارش از روز آخرت، اعمال و احوالش زشت و ناپسند گردیده باشد.

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠﴾.

به زودی او را به خواسته‌اش می‌رسانیم و به سوی اعمال بد و افعال بد و افعال ناشایستی که برگزیده توجیه می‌نماییم، طوری که گناه بر او آسان می‌شود؛ چون به خذلان الهی گرفتار آمده است.

﴿وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١﴾.

مال و ثروتش او را از افتادن در آتش و واقع‌شدن در خشم خداوند جبّار باز نمی‌دارد؛ یعنی آنگاه که به دشواریی گرفتار آید، مالی که به آن بخالت ورزیده به دفاعش نمی‌پردازد.

﴿إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢﴾.

هر آینه این بر ذمّۀ ماست که هدایت را برای مردم با فرستادن کتاب‌ها و پیامبران، اقامۀ حجّت و توضیح دلایل بیان داریم تا معذرت از گمراهان برطرف شود.

﴿وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣﴾.

آخرت و دنیا مِلک ماست، در تصرّف ما قرار دارد و خیر دنیا و آخرت بدون اذن و ارادۀ ما به دست نمی‌آید. پس کسانی که بدان مایل اند و تحصیل آن را اراده دارند باید از نزد ما طلب کنند و خواستار شوند.

﴿فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤﴾.

شما را از آتش دوزخ برحذر ساختیم؛ از آتشی که همیشه برافروخته است؛ طوری که بدان طاقت نمی‌شود، دوامدار شعله‌ور است؛ چنان‌که در آن صبر کرده نمی‌شود و هر که سختی عذابش را بشناسد با اختیار تقوا از آن می‌گریزد.

﴿لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥﴾.

هیچ کسی بدان داخل نمی‌شود و در آن ماندگار نمی‌ماند، جز کافر شقاوت‌پیشه‌ای که از هدایت رو‌گردان است، هلاکت را اختیار کرده، از ایمان مانع می‌شود و از شیطان پیروی می‌نماید.

﴿ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦﴾.

آنکه قرآن را تکذیب می‌کند، از فرمان الهی رو می‌گرداند، از رسالت‌ها انکار می‌ورزد، اوامر شریعت را ترک می‌نماید و نواهی را انجام داده است. همچنان به ردّ روایات می‌پردازد و به دین عمل نمی‌نماید.

﴿وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧﴾.

و به زودی از آتش دوزخ و خشم خداوند جبّار کسی دور ساخته می‌شود که دارای تقوا و پرهیزگار بوده با نوری از جانب حق‌تعالی همراه باشد و به امید پاداش الهی به اوامرش عمل کند. همچنان با نور الهی و ترس از عذاب پروردگار از نواهی‌اش اجتناب نماید.

﴿ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ١٨﴾.

آنکه مالش را بدون سمعه و ریا و بدون امتنان و اذیتی در راه خداوند عزوجل به مصرف می‌رساند و در ادای آن اخلاص می‌ورزد تا از گناهان پاک شود و از عیب‌ها پاکیزه گردد.

﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩﴾.

برای هیچ‌کس از مردم بر ذمّه‌اش احسانی نیست که ارادۀ جبران آن را داشته باشد، نیکیی به وی نرسیده که آن را به صاحبش رد نماید، احسانی به او نشده تا پاداش آن را ادا کند، بلکه خاص به منظور رضای پروردگار بوده است.

﴿إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠﴾.

او تنها مالش را برای رضای الله عزوجل و طلب پاداش از آفریدگارش به مصرف رسانده است. امّا حق‌تعالی به این مال نیازی ندارد؛ زیرا او در ذات، عملکرد و قدرش از همه متعالی‌تر است و از بنده که در مقام ادنی قرار دارد چیزی را طلب نمی‌کند. امّا بنده نیازمند پاداش پروردگار خویش است.

﴿وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١﴾.

و سوگند به الله عزوجل که او را با خورسندی در بهشت‌های پر از نعمت در جوار پروردگار کریم، شادمانی همیشگی، پادشاهی بزرگ و جایگاه امنی خوشنود و راضی می‌سازیم.

سوره لیل

سوره لیل

Ayah: 1

وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ

سوگند به شب، هنگامی ‌که [همه چیز را] بپوشانَد،

Ayah: 2

وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ

و سوگند به روز، هنگامی‌ که آشکار شود،

Ayah: 3

وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ

و سوگند به ذاتی که نر و ماده را آفرید،

Ayah: 4

إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ

که یقیناً سعی [و تلاش] شما مختلف [و نیک و بد] است.

Ayah: 5

فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ

و اما کسی‌ که [در راه الله] ببخشد و پرهیزگاری نماید

Ayah: 6

وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ

و [وعدۀ الله و سخنان] نیک را تصدیق کند،

Ayah: 7

فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ

به زودی انجام [کار خیر و] آسانی [= اعمال نیکو و انفاق در راه الله] را برایش آسان می‌کنیم.

Ayah: 8

وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ

و اما کسی‌که بخل ورزد و بی‌نیازی بجوید،

Ayah: 9

وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ

و [وعدۀ الله و سخنانِ] نیک را تکذیب کند،

---

Ayah: 10

فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ

به زودی انجام دشواری [= اعمال شر و پلید] را برایش آسان می‌سازیم [و انجام کار خیر را بر او سخت می‌گردانیم]؛

Ayah: 11

وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ

و در هنگام [مرگ و] ورود به دوزخ، دارایی او سودی به حالش نخواهد داشت.

Ayah: 12

إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ

مسلماً هدایت [بندگان] بر [عهدۀ] ماست.

Ayah: 13

وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ

و محققاً آخرت و دنیا [نیز] از آنِ ماست.

Ayah: 14

فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ

من شما را از آتشی شعله‌ور بیم دادم

Ayah: 15

لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى

که جز بدبخت‌ترین [مردم] در آن نیفتد؛

Ayah: 16

ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ

[همان] کسی ‌که [آیات ما را] تکذیب کرد و روی گرداند

Ayah: 17

وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى

و به زودی پرهیزگارترین [مردم] از آن دور نگه داشته می‌شود.

Ayah: 18

ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ

[همان] کسی‌که مال خود را [در راه الله] می‌بخشد تا [از گناه] پاک شود.

Ayah: 19

وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ

و هیچ کس را به قصد پاداش‌یافتن نعمت نمى‌بخشد؛

Ayah: 20

إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ

مگر [برای] کسبِ رضا [و خشنودی] پروردگار برترش.

Ayah: 21

وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ

و به راستی که [با پاداشِ الله] راضی خواهد شد.

---

Al-Layl

تفسیر سوره‌ی لیل

مکی و ۲۱ آیه است.

آیه‌ی ۲۱-۱:

﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ١﴾[اللیل: ۱]. «سوگند به شب چون فروپوشاند».

﴿وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ٢﴾[اللیل: ۲]. «سوگند به روز چون پدیدار شود».

﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ٣﴾[اللیل: ۳]. «سوگند به آن که نر و ماده را آفرید».

﴿إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ٤﴾[اللیل: ۴]. «بی‌گمان تلاش شما گوناگون و متفاوت است».

﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ٥﴾[اللیل: ۵]. «پس اما کسی‌که بخشید و پرهیزگاری کرد».

﴿وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ٦﴾[اللیل: ۶]. «و (آیین) نیک را تصدیق کرد».

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ٧﴾[اللیل: ۷]. «(راه رسیدن) به آسایش را برایش آسان می‌گردانیم».

﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ٨﴾[اللیل: ۸]. «و اما هرکس که بخل ورزد و (خود را) بی‌نیاز شمرد».

﴿وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ٩﴾[اللیل: ۹]. «و (آئین) نیک را تکذیب کند».

﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ١٠﴾[اللیل: ۱۰]. «او را میسّر برای سختی و مشقت می‌سازیم».

﴿وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ١١﴾[اللیل: ۱۱]. «و در آن هنگام که (به گور) پرت می‌گردد دارایی‌اش سودی به حل او ندارد».

﴿إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ١٢﴾[اللیل: ۱۲]. «بی‌گمان نشان دادن راه بر عهده‌ی ماست».

﴿وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ١٣﴾[اللیل: ۱۳]. «و قطعاً آخرت و دنیا همه از آن ماست».

﴿فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ١٤﴾[اللیل: ۱۴]. «پس شما را از آتشی که زبانه زند بیم دادم».

﴿لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى١٥﴾[اللیل: ۱۵]. «بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر بدبخت‌ترین (انسان‌ها)».

﴿ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ١٦﴾[اللیل: ۱۶]. «کسی‌که دروغ انگاشت و روی‌گردان شد».

﴿وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى١٧﴾[اللیل: ۱۷]. «و پرهیزگار از آن دور داشته خواهد شد».

﴿ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ١٨﴾[اللیل: ۱۸]. «کسی‌که مال خود را می‌دهد تا خویشتن را پاکیزه بدارد».

﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ١٩﴾[اللیل: ۱۹]. «و کسی نزد او نعمتی ندارد که پاداش (آن‌را) ببیند».

﴿إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ٢٠﴾[اللیل: ۲۰]. «بلکه برای کسب رضایت پروردگار والاترش می‌بخشد».

﴿وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ٢١﴾[اللیل: ۲۱]. «و به‌راستی خشنود خواهد شد».

در اینجا خداوند به زمانی سوگند می‌خورد که در آن کارهای گوناگون بندگان انجام می‌شود. پس فرمود: ﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ١﴾سوگند به شب سوگند به شب هنگامی‌که تاریکی آن همه خلق را فرو می‌پوشاند، و مخلوقات همه در جایگاه و محل خود آرام می‌گیرند و بندگان از فرط خستگی به استراحت و آسایش روی می‌آورند.

﴿وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ٢﴾و سوگند به روز وقتی‌که برای آفریده‌ها پدیدار می‌شود و آن‌ها از روشنایی‌اش استفاده می‌کنند و به دنبال منافع و کارهایشان می‌روند. ﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ٣﴾اگر «ما» موصوله باشد خداوند به ذات بزرگوار خودش سوگند خورده است که او آفریننده نر و ماده است. و اگر «ما» مصدریه باشد خداوند به این سوگند خورده که نر و ماده را آفریده است. و کمال حکمت الهی در این است که از هر نوع حیوانی نر و ماده‌ای را آفریده است تا نوع آن باقی بماند و از بین نرود و هریک را به وسیله شهوت به‌سوی دیگری می‌کشاند و هریک را برای دیگری مناسب قرار داده‌است. پس خجسته است خداوندی که بهترین آفریننده است.

﴿إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ٤﴾این چیزی است که خداوند بر آن سوگند خورده است. یعنی سعی و تلاش شما گوناگون و متفاوت است و این گوناگونی برحسب تفاوت کارها و مقدار آن و میزان فعالیتی است که برای آن صورت می‌گیرد، نیز با توجه به هدف و منظور از این کارها با یکدیگر فرق می‌کنند. اگر کارها با هدف جلب خشنودی خدا انجام شوند باقی می‌مانند و انجام دهندگان از آن بهره‌مند خواهند شد و اگر هدفی فانی و از بین رفتنی از آن مدنظر باشد باطل شده و نابود می‌گردند. و هر عملی که برای رضای خدا انجام نشود چنین است.

بنابراین، خداوند عمل کنندگان را فضیلت داده و اعمالشان را توصیف نموده و فرموده است: ﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ﴾و هرکس که عبادت‌های مالی را که بر گردن اوست انجام دهد و زکات و نفقات و کفاره و صدقات را بپردازد و در راه‌های خیر انفاق بکند و عبادت‌های بدنی مانند نماز و روزه و غیره را انجام دهد و نیز عبادت‌هایی که بدنی و مالی هستند مانند حج و عمره و غیره را انجام دهد، ﴿وَٱتَّقَىٰ﴾و از گناهان و کارهای حرامی که خداوند نهی کرده است پرهیز کند.

﴿وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ٦﴾و «لا إله إلا الله» و آنچه را که بر آن دلالت می‌نماید از قبیل باورهای دینی و پاداش آن را تصدیق کند. ﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ٧﴾پس کارش را برایش آسان می‌کنیم و هرکار خیری را برای او ساده و آسان می‌گردانیم. همچنین ترک کردن هر شر و بدی را برایش آسان می‌نماییم چون او اسباب آسانی را فراهم کرده و خداوند کار را برایش آسان گردانده است.

﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ﴾و هرکس در ادای آنچه به آن امر شده بخیل ورزد و انفاق واجب و مستحب را انجام ندهد و نفس او به وی اجازه ندهد تا آنچه را خدا بر او واجب کرده است ادا کند، ﴿وَٱسۡتَغۡنَىٰ﴾و خود را از خداوند بی‌نیاز بداند و عبودیت و بندگی خدا را ترک کند، و خودش را نیازمند خدا نداند، خداوندی که انسان راهی برای نجات و رستگاری ندارد مگر این که خداوند معبود و محبوب و مقصود او باشد، ﴿وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ٩﴾و عقائد و باورهای نیکی که خداوند تصدیق آن را بر بندگانش واجب گردانده است تکذیب کند، ﴿فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ١٠﴾پس او را برای سختی و خصلت‌های زشت میسر می‌نماییم به این صورت که او را برای انجام شر و بدی هرجا که باشد آماده می‌سازیم و انجام دادن گناه برایش آسان می‌شود. از خداوند عافیت می‌جوئیم.

﴿وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ١١﴾و وقتی که بمیرد مال و دارایی‌اش که او را سرکش کرده و به سبب آن خود را بی‌نیاز دانسته و به آن بخل ورزیده چه سودی برایش خواهد داشت؟ مسلم است که چیزی جز عمل صالح با او همراه نخواهد بود. اما مال و ثروتی که حق واجب را از آن بیرون نکرده و چیزی را برای آخرت از آن پیش نفرستاده است وبال و عذابی برای او خواهد بود.

﴿إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ١٢﴾هدایت و راه راست، انسان را به خدا می‌رساند و به خشنودی‌اش نزدیک می‌کند و اما گمراهی راهی به‌سوی خدا ندارد و صاحب خود را به عذاب سختی می‌رساند.

﴿وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ١٣﴾این جهان و جهان آخرت همه در اختیار و تحت تصرف ما هستند و هیچ کسی در آن‌ها مشارکتی ندارد. پس علاقمندان باید به خدا علاقمند باشند و امیدشان باید از مخلوق قطع گردد.

﴿فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ١٤﴾شما را از آتشی که شعله می‌زند و زبانه می‌کشد، بیم داده‌ام. ﴿لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى١٥ ٱلَّذِی کَذَّبَ﴾بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر کسی‌که خبر آن را دروغ انگاشته باشد ﴿وَتَوَلَّىٰ﴾و از دستور و فرامین الهی روی‌گردان شده باشد.

﴿وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى١٧ ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ١٨﴾کسی که هدفش از دادن دارائی و مالش تزکیه و پاکیزه داشتن خود از گناهان باشد و به قصد خشنودی خداوند مالش را بدهد (از آتش دوزخ در امان می‌ماند). پس این آیه دلالت می‌نماید اگر انفاق مستحب سبب ترکِ واجبی مانند قرض دادن یا نفقه و غیره شد، چنین اتفاقی جایز نیست بلکه بسیاری از علما آن را مردود می‌دانند چون او کار مستحبی را انجام می‌دهد که سبب از دست رفتن واجب می‌شود.

﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ١٩﴾و هیچ کسی از مردم بر ذمّه‌ی این مرد پرهیزگار منت و نعمتی ندارد که شایسته و سزاوار آن باشد او را بر آن پاداش دهد مگر اینکه او را بر آن پاداش می‌دهد، و فضل ومنت او بعد از این پاداش دادن نیز همواره بر مردم باقی بماند. پس او فقط بنده‌ی خداست چون فقط احسان خدا برگردن اوست.

و اما کسی‌که مردم برگردن او حق دارند و او پاداش آنان را نداده است، حتما باید به جهت کسب رضایت مردم از کارهایی دست بردارد و کارهایی را انجام دهد، که سبب می‌شوند اخلاص او کم گردد. این آیه شامل حال ابوبکر صدیقسمی‌شود، بلکه گفته شده در رابطه با ایشان نازل شده است، زیرا هرکس که بر او منّتی داشت که سزاوار آن بود وی را بر آن پاداش دهد، حتما او را پاداش می‌داد، حتی در برابر کارهای نیکی که پیامبرصبا او می‌کرد وی را پاداش می‌داد و برایش جبران می‌کرد، به جز یک نیکی که پیامبر با او کرد و نتوانست وی را بر آن پاداش دهد، و آن عبارت بود از دعوت دادن به اسلام و تعلیم هدایت و دین حق. و خدا و پیامبرش بر هرکس منت دارند، منتی که پاداش دادن آن امکان ندارد. همچنین این آیه شامل هرکسی می‌شود که چنین حالتی را داشته باشد.

پس هیچ کسی از مردم بر این انسان پرهیزگار منت و نعمتی ندارد که شایسته‌ی آن باشد بر آن پاداش داده شود مگر اینکه او را بر آن پاداش میدهد و اعمال او خالص برای خداست. بنابراین فرمود: ﴿إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ٢٠ وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ٢١﴾بلکه برای رضایت پروردگار والاترش می‌بخشد و به راستی این فرد پرهیزگار به خاطر نیکی و پاداش‌هایی که خداوند به او بخشیده است خشنود خواهد شد.

پایان تفسیر سوره‌ی لیل

سورة اللیل

سورة اللیل - سورة 92 - عدد آیاتها 21

بسم الله الرحمن الرحیم

1. وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَى

2. وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى

3. وَمَا خَلَقَ الذَّکَرَ وَالأُنثَى

4. إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّى

5. فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى

6. وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى

7. فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَى

8. وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَى

9. وَکَذَّبَ بِالْحُسْنَى

10. فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى

11. وَمَا یُغْنِی عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى

12. إِنَّ عَلَیْنَا لَلْهُدَى

13. وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالأُولَى

14. فَأَنذَرْتُکُمْ نَارًا تَلَظَّى

15. لا یَصْلاهَا إِلاَّ الأَشْقَى

16. الَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّى

17. وَسَیُجَنَّبُهَا الأَتْقَى

18. الَّذِی یُؤْتِی مَالَهُ یَتَزَکَّى

19. وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَى

20. إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِ الأَعْلَى

21. وَلَسَوْفَ یَرْضَى

سورة لیل

به نام الله بخشندة مهربان

سوگند به شب هنگامی‌که (همه چیز را) بپوشاند. ﴿1﴾ و سوگند به روز هنگامی‌که آشکار شود. ﴿2﴾ و سوگند به آنکه نر و ماده را آفرید. ﴿3﴾ که یقیناً سعی (و تلاش) شما مختلف است. ﴿4﴾ پس اما کسی‌که (در راه الله) بخشید و پرهیزگاری کرد. ﴿5﴾ و (سخنان) نیک را تصدیق کرد. ﴿6﴾ پس ما او را برای (راه) آسان توفیق می‌دهیم. ﴿7﴾ و اما کسی‌که بخل ورزید و بی نیازی طلبید. ﴿8﴾ و (نیز سخنان) نیک را تکذیب کرد. ﴿9﴾ پس بزوری او را به (راه) دشوار سوق می‌دهیم. ﴿10﴾ و هنگامی‌که سرازیر (جهنم) شود، مالش به حال او سودی نخواهد داشت. ﴿11﴾ مسلماً هدایت (و راهنمائی) کردن بر (عهدۀ) ماست. ﴿12﴾ و محققاً آخرت و دنیا از آن ماست. ﴿13﴾ پس من شما را از آتشی شعله‌ور بیم دادم. ﴿14﴾به آن (آتش کسی) جز بدبخت‌ترین (مردم) در نیفتد ﴿15﴾ (همان) کسی‌که (آیات ما را) تکذیب کرد ﴿16﴾ و بزودی پرهیزکار‌ترین (مردم) از آن دور داشته می‌شود. ﴿17﴾ (همان) کسی‌که مال خود را (در راه الله) می‌بخشد تا پاک شود. ﴿18﴾ و هیچ کس را بر او نعمت (و حقی) نیست، تا بخواهد (با انفاق) پاداش دهد. ﴿19﴾ مگر (برای) بدست آوردن رضا (و خشنودی) پروردگار برترش. ﴿20﴾ و به راستی خشنود خواهد شد. ﴿21﴾

سُورَةُ اللَّیۡلِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

وَٱلَّیۡلِ إِذَا یَغۡشَىٰ ١ وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ٢ وَمَا خَلَقَ ٱلذَّکَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ ٣ إِنَّ سَعۡیَکُمۡ لَشَتَّىٰ ٤ فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ وَٱتَّقَىٰ ٥ وَصَدَّقَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٦ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡیُسۡرَىٰ ٧ وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسۡتَغۡنَىٰ ٨ وَکَذَّبَ بِٱلۡحُسۡنَىٰ ٩ فَسَنُیَسِّرُهُۥ لِلۡعُسۡرَىٰ ١٠ وَمَا یُغۡنِی عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ ١١ إِنَّ عَلَیۡنَا لَلۡهُدَىٰ ١٢ وَإِنَّ لَنَا لَلۡأٓخِرَةَ وَٱلۡأُولَىٰ ١٣ فَأَنذَرۡتُکُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤لَا یَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥ ٱلَّذِی کَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦ وَسَیُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧ ٱلَّذِی یُؤۡتِی مَالَهُۥ یَتَزَکَّىٰ ١٨ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ ١٩ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٢٠ وَلَسَوۡفَ یَرۡضَىٰ ٢١

سوره لیل

پبه نام خداوند بخشندة مهربان

سوگند به شب چون فروپوشاند. ﴿1﴾ سوگند به روز چون پدیدار شود. ﴿2﴾ سوگند به آن که نر و ماده را آفرید. ﴿3﴾ بی‌گمان تلاش شما گوناگون و متفاوت است. ﴿4﴾ پس اما کسی‌که بخشید و پرهیزگاری کرد. ﴿5﴾ و (آیین) نیک را تصدیق کرد. ﴿6﴾ (راه رسیدن) به آسایش را برایش آسان می‌گردانیم. ﴿7﴾ و اما هرکس که بخل ورزد و (خود را) بی‌نیاز شمرد. ﴿8﴾ و (آئین) نیک را تکذیب کند. ﴿9﴾ او را میسّر برای سختی و مشقت می‌سازیم. ﴿10﴾ و در آن هنگام که (به گور) پرت می‌گردد دارایی‌اش سودی به حل او ندارد. ﴿11﴾ بی‌گمان نشان دادن راه بر عهده‌ی ماست. ﴿12﴾ و قطعاً آخرت و دنیا همه از آن ماست. ﴿13﴾ پس شما را از آتشی که زبانه زند بیم دادم. ﴿14﴾بدان داخل نمی‌شود و نمی‌سوزد مگر بدبخت‌ترین (انسان‌ها). ﴿15﴾کسی‌که دروغ انگاشت و روی‌گردان شد. ﴿16﴾ و پرهیزگار از آن دور داشته خواهد شد. ﴿17﴾ کسی‌که مال خود را می‌دهد تا خویشتن را پاکیزه بدارد. ﴿18﴾ و کسی نزد او نعمتی ندارد که پاداش (آن‌را) ببیند. ﴿19﴾ بلکه برای کسب رضایت پروردگار والاترش می‌بخشد. ﴿20﴾ و به‌راستی خشنود خواهد شد. ﴿21﴾