تفسیر نور: سوره قدر

تفسیر نور:
سوره قدر آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما قرآن را در شب با ارزش « لیلةالقدر » فرو فرستاده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنزَلْنَاهُ » : ضمیر ( هُ ) به قرآن برمی‌گردد . اشاره به آغاز نزول قرآن است ( نگا : بقره‌ / 2 و 144 ، آل‌عمران‌ / 7 ، نساء / 105 ، یوسف‌ / 2 ) . ذکر ضمیر به جای اسم ظاهر ، به خاطر شهرت و جلالت فوق‌العاده قرآن ، و جایگزین بودن آن در همه اذهان است ( نگا : انعام‌ / 92 و 155 ، ابراهیم‌ / 1 ، ص‌ / 29 ) . « لَیْلَةِ الْقَدْرِ » : شب بزرگوار و ارزشمند ( نگا : دخان‌ / 3 ) . شب ارزشیابی و تعیین سرنوشت ( نگا : دخان‌ / 4 ) این شب ، بزرگوار و ارزشمند است ، چون قرآن در آن نازل شده است و سراسر نور و رحمت و خیر و برکت و سلامت و سعادت و از هر جهت بی‌نظیر است . شب قرآن و جشن سالانه این کتاب بزرگ آسمانی و سرنوشت ساز بشریّت است ، و به عقیده برخی شب تقدیر و تعیین است و در آن مجدّدا مقدّرات و سرنوشت انسانها مقدّر و معیّن می‌گردد و خداوند دستور اجرای احکام خود را به دست فرشتگان می‌سپارد . لیلة القدر در رمضان است ( نگا : بقره‌ / 185 ) . امّا در کدام شب‌ ؟ روشن نیست و در حدود چهل قول مختلف پیرامون آن بیان شده است ( نگا : تفهیم‌القرآن ) . لیکن از هفدهم رمضان تا آخر آن ، به ویژه شبهای طاق ، رأی بسیاری از علماء است .‏

سوره قدر آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو چه می‌دانی شب قدر کدام است ( و چه اندازه عظیم است‌ ؟ )‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَدْرَاکَ ؟ » : تو چه می‌دانی‌ ؟ ( نگا : مدّثّر / 27 ، مرسلات‌ / 44 ، انفطار / 17 ) . این تعبیر نشان می‌دهد که زمان و عظمت دقیق این شب را حتّی پیغمبر ( ص ) هم نمی‌دانسته است ، چه رسد به دیگران !‏

سوره قدر آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏شب قدر شبی است که از هزار ماه بهتر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلْفِ شَهْرٍ » : هزار ماه . مراد تکثیر است نه تعیین و تحدید ( نگا : بقره‌ / 96 ، انفال‌ / 9 ) .‏

سوره قدر آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرشتگان و جبرئیل در آن شب با اجازه پروردگارشان ، پیاپی ( به کره زمین و به سوی پرستشگران و عبادت کنندگان شب زنده‌دار ) می‌آیند برای هرگونه کاری ( که بدان یزدان سبحان دستور داده باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَنَزَّلُ » : پیاپی نازل گردید . این فعل می‌تواند به معنی ماضی باشد ( نگا : جزء عمّ شیح محمّد عبده ) . « الرُّوحُ » : جبرئیل . نزول فرشتگان و سردسته ایشان جبرئیل به کره زمین ، جهت دعای خیر و طلب آمرزش برای کسانی است که شب زنده‌داری می‌نمایند و به عبادت می‌پردازند و از خدا طلب مرحمت و مغفرت می‌کنند . « مِن کُلِّ أَمْرٍ » : برای هر کاری . حرف ( مِنْ ) به معنی لام است . یعنی برای انجام امور . یا این که به معنی باء مصاحبت است . یعنی : هر خیر و برکتی را با خود به ارمغان می‌آورند .‏

سوره قدر آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن شب ، شب سلامت و رحمت ( و درود فرشتگان بر مؤمنان شب زنده‌دار ) است تا طلوع صبح .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَلامٌ » : سلام و درود . مراد درود فرشتگان بر مؤمنان است که طلب آمرزش و رحمت برای ایشان است . سلامت . یعنی طاعت و عبادت در آن ، موجب سلامت و در امن و امان ماندن مؤمنان از هر چیز است . یا این که به معنی سالم ، یعنی شبی است سالم و توأم با سلامت . « مَطْلَعِ » : طلوع . دمیدن . وقت طلوع . هنگام دمیدن . مصدر میمی یا اسم زمان است . یادآوری : شب قدر در مناطق مختلف ، یکی است . چرا که شب همان سایه نیم کره زمین است که بر نیم کره دیگر می‌افتد ، و این سایه همراه گردش زمین در حرکت است . یک دوره کامل آن در بیست و چهار ساعت انجام می‌پذیرد . این مدّت که تاریکی تمام نقاط زمین را به تدریج فرا می‌گیرد ، شب کامل کره زمین و شب قدر آن است که با اختلاف چند ساعت زودتر و دیرتر ، مهمان مردمان گوشه و کنار سراسر زمین می‌شود .‏