| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 |
مکی است؛ ترتیب آن 105؛ شمار آیات آن 5
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ
﴿أَلَمۡ تَرَ کَیۡفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصۡحَٰبِ ٱلۡفِیلِ ١﴾.
آیا نمی‌دانی که چگونه خداوند عزوجل «ابرهه» صاحب فیل‌ها و لشکرش را که ارادۀ تخریب خانۀ کعبه داشتند عذاب نمود؟ آنان را هلاک ساخت، تباه کرد و بنیاد‌شان را بر‌انداخت.
﴿أَلَمۡ یَجۡعَلۡ کَیۡدَهُمۡ فِی تَضۡلِیلٖ ٢﴾.
آیا کید آنان را باطل نکرد، تلاش‌شان را بی‌نتیجه نساخت و تدبیر آنها را ضایع نگردانید؟ آری! جمعیت آنان را پراکنده نمود، ساز و برگ‌شان را بر‌انداخت و امکانات آنها را هلاک و تباه کرد.
﴿وَأَرۡسَلَ عَلَیۡهِمۡ طَیۡرًا أَبَابِیلَ ٣﴾.
جماعت‌هایی پی‌درپی و گروه‌های به هم پیوسته‌ای از پرندگان را بر آنان فرستاد و چون بی‌ارزش بودند لشکری را بر آنان فرود نیاورد، بلکه پرندگان آنان را کفایت نمود.
﴿تَرۡمِیهِم بِحِجَارَةٖ مِّن سِجِّیلٖ ٤﴾.
پرندگان سنگ‌هایی از گِل پخته را از آسمان بر آنان می‌زدند. هیچ تیری خطا نمی‌رفت، همه به هدف اصابت می‌کرد و برای هر شخص سنگی معیّن شده بود. آری! پروردگار از فرشتگان، پرندگان و انسان‌ها لشکر‌هایی دارد.
﴿فَجَعَلَهُمۡ کَعَصۡفٖ مَّأۡکُولِۢ ٥﴾.
در نتیجه آنان را مانند برگ‌های خشک، شکسته و پراکنده‌ای ساخت که چارپایان آنها را خورده و پامال نموده باشد؛ یعنی در روی زمین پراکنده شدند، بدن‌های آنان پاره پاره شد و جمع آنان متفرّق گردید.
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ أَلَمۡ تَرَ کَیۡفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصۡحَٰبِ ٱلۡفِیلِ ١ أَلَمۡ یَجۡعَلۡ کَیۡدَهُمۡ فِی تَضۡلِیلٖ ٢ وَأَرۡسَلَ عَلَیۡهِمۡ طَیۡرًا أَبَابِیلَ ٣ تَرۡمِیهِم بِحِجَارَةٖ مِّن سِجِّیلٖ ٤ فَجَعَلَهُمۡ کَعَصۡفٖ مَّأۡکُولِۢ ٥﴾
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
[1287]آیا ندیدى چگونه معامله کرد پروردگار تو با اهل فیل؟. ﴿1﴾آیا نساخت بداندیشى ایشان را در بىفایدگى؟. ﴿2﴾و فرستاد بر ایشان جانوران فوج فوج. ﴿3﴾مىانداخت به سوى ایشان سنگریزهها از سنگ گل. ﴿4﴾پس ساخت ایشان را مانند آخر و باقى مانده بعد از خوردن دوابّ. ﴿5﴾
تفسیر نور:
سوره فیل آیه 1
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحَابِ الْفِیلِ
ترجمه :
آیا نشنیده‌ای که پروردگار تو با فیلداران چه کرده است و چه بر سر ایشان آورده است ؟
توضیحات :
«
أَلَمْ تَرَ ؟ » : آیا ندیده‌ای ؟ مراد از دیدن ، شنیدن و باخبر شدن است (
نگا : بقره / 243 و 246 و 258 ، فجر / 6 ) . مخاطب هرچند پیغمبر است ،
ولی مراد عموم مردم است . « أَصْحَابِ » : جمع صاحِب ، دارندگان . «
الْفِیلِ » : فیل اسم جنس و در معنی جمع است . « أَصْحَابِ الْفِیلِ » :
فیلداران . مراد سپاه حبشه است که به سرداری ابرهه برای تخریب کعبه به سوی
مکّه حرکت کردند و فیلهائی را به همراه داشتند . علّت حمله این بود که
حبشیها که بر یمن فرمانروائی می‌کردند ، چون توجّه مردم را به کعبه دیدند ،
کلیسائی را در صنعاء ساختند تا توجّه مردمان جزیرةالعرب را بدان جلب کنند و
آنجا را مرکز عبادت و تجارت نمایند ، ولیکن مکّه همچنان کانون پرستش ماند .
در سرزمین ، « مغمس » نزدیک مکّه سپاه ابرهه از سوی دسته‌های پرندگان
مورد هجوم قرار گرفت و فیلهای عظیم‌الجثّه با پرندگان ضعیفی از پای درآمدند
.
سوره فیل آیه 2
متن آیه :
أَلَمْ یَجْعَلْ کَیْدَهُمْ فِی تَضْلِیلٍ
ترجمه :
مگر نیرنگ ایشان را تباه و باطل نگردانده است .
توضیحات :
« تَضْلِیلٍ » : سردرگم نمودن و از هدف منحرف کردن . باطل و تباه ساختن .
سوره فیل آیه 3
متن آیه :
وَأَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبَابِیلَ
ترجمه :
و مگر پرندگان را گروه گروه بر سر آنان نفرستاده است ؟
توضیحات :
«
وَ أَرْسَلَ . . . » : واو حرف عطف است و ( أَرْسَلَ ) عطف بر ( أَلَمْ
یَجْعَلْ ) است . مراد از استفهام ، تقریر و بیان است . یعنی ، بلی که
پرندگانی را گروه گروه بر سر ایشان فرستاده است . « طَیْراً » : پرندگان .
اسم جنس جمعی است . « أَبَابِیلَ » : دسته دسته . گروه گروه . جمع مکسّری
است که مفرد آن به کار نمی‌رود . هرچند که برخی مفرد آن را إِبّالَة و بعضی
أَبابِلَة دانسته‌اند . حال ( طَیْراً ) است . این واژه برخلاف آنچه بر سر
زبانها و مشهور است ، اسم خاص هیچ یک از پرندگان نمی‌باشد .
سوره فیل آیه 4
متن آیه :
تَرْمِیهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّیلٍ
ترجمه :
آن پرندگان به سوی فیلداران سنگهای کوچکی از سنگْ گِل را می‌انداختند ( و به سویشان نشانه می‌رفتند ) .
توضیحات :
«
حِجَارَةٍ » : سنگ کوچک و ناچیزی . تنوین آن برای تحقیر است . « سِجِّیلٍ »
: گِل متحجّر . سنگْ گِل ( نگا : هود / 82 ، حجر / 74 ) .
سوره فیل آیه 5
متن آیه :
فَجَعَلَهُمْ کَعَصْفٍ مَّأْکُولٍ
ترجمه :
و ایشان را همچون برگ آفت‌زده ( کشتزار ، سوراخ سوراخ و نابود ) می‌کردند .
توضیحات :
«
عَصْفٍ » : برگ گندم و جو و غیره . کاه ( نگا : رحمن / 12 ) . «
مَأْکُولٍ » : آفت‌زده و کرم خورده . خورده شده . « عَصْفٍ مَّأْکُولٍ » :
برگ آفت‌زده و کرم خورده . برگ جویده شده و از دهان حیوانات افتاده . برگی
که دانه آن خورده شده و به صورت کاه درآمده باشد ( نگا : روح‌البیان ) .