سورۀ حدید

سورۀ حدید

مدنی است؛ ترتیب آن 57؛ شمار آیات آن 29

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ١﴾.

همه مخلوقاتی که در آسمان‌ها و زمین اند با اختلاف انواع خویش خداوند عزوجل را از اوصافی که به اوتعالی سزاوار نیست منزّه و مقدّس می‌دانند و او را بزرگ می‌شمارند. حق‌تعالی در پادشاهی‌اش غالب و در صُنع و شریعتش با‌حکمت است.

﴿لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ یُحۡیِۦ وَیُمِیتُۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٌ ٢﴾.

پادشاهی و اختیار آسمان‌ها،‌ زمین و مخلوقات میان آن‌ها تنها از خداوند عزوجل است؛ یعنی تدبیر و تصرّف در آن‌ها مخصوص اوست. او موجودات را از عدم زنده می‌کند، زندگان را می‌میراند و بعد از مردن به سویش باز می‌گرداند. او بر هر‌چیز تواناست و هیچ چیزی او را عاجز کرده نمی‌تواند. آنچه را اراده کند تحقّق می‌یابد،‌ چیزی را که نخواسته باشد به وجود نمی‌آید و بدون اراده‌اش چیزی واقع نمی‌شوند.

﴿هُوَ ٱلۡأَوَّلُ وَٱلۡأٓخِرُ وَٱلظَّٰهِرُ وَٱلۡبَاطِنُۖ وَهُوَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٌ ٣﴾.

او ذات نخستین است که پیش از وی نبوده است؛ آخرین ذاتی است که همه چیز را به ارث می‌برد؛ ظاهری است که دلایل وجودش آشکار است و باطنی است که به حقیقت ذاتش کسی دانا نیست. هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان بر او پوشیده نیست، از علمش هیچ امر غایبی مخفی نمی‌ماند و علم او همه چیزها را فرا گرفته است؛ یعنی اوتعالی امور پوشیده و آشکار را می‌داند.

﴿هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ یَعۡلَمُ مَا یَلِجُ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَا یَخۡرُجُ مِنۡهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ وَمَا یَعۡرُجُ فِیهَاۖ وَهُوَ مَعَکُمۡ أَیۡنَ مَا کُنتُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِیرٞ ٤﴾.

الله عزوجل خداوند یگانه‌ای است که آسمان‌ها‌، و زمین و موجودات میان آن‌ها را در مدّت شش روز آفرید. بعد از آن بر عرش خویش فوق آسمان‌هاست به استوایی که سزاوار جلال اوست تعالِی و رفعت جست. او به موجوداتی چون حیوانات،‌ نباتات،‌ آب‌ها و گنج‌ها که در زمین فرو می‌روند،‌ به موجوداتی چون نباتات، کشت‌ها و میوه‌ها که از زمین بیرون می‌شوند‌، به آنچه از آسمان فرود می‌آید؛ مانند آب باران و دیگر چیز‌ها و به آنچه در آسمان بالا می‌رود؛ چون فرشتگان، گفتار و کردار بندگان داناست. حق‌تعالی علماً با مخلوقات خود است،‌ او به اقوال،‌ اعمال و احوال مخلوقاتش بیناست،‌ هیچ امر پوشیده‌ای از او پنهان نیست،‌ هیچ چیزی از او غایب نمی‌ماند و به زودی اعمال همه را محاسبه می‌کند.

﴿لَّهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ ٥﴾.

پادشاهی و اختیار آسمان‌ها و زمین از نگاه آفرینش و تدبیر مربوط خداوند عزوجل است و در روز قیامت بازگشت خلایق به سوی اوست تا از اعمال‌شان حساب بگیرد؛ یعنی برای اعمال خیر پاداش نیکو و برای اعمال ناشایسته جزای دشواری مقرّر می‌دارد.

﴿یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِۚ وَهُوَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٦﴾.

خداوند عزوجل لحظات روز را در ساعات شب و ساعات شب را در لحظات روز داخل می‌سازد؛ یعنی آنچه از یکی کم می‌شوند در یکی دیگر اضافه می‌شوند. اوتعالی به راز‌ها و نیت‌های پوشیده در دل‌های بندگان داناست.

﴿ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَأَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَکُم مُّسۡتَخۡلَفِینَ فِیهِۖ فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمۡ وَأَنفَقُواْ لَهُمۡ أَجۡرٞ کَبِیرٞ ٧﴾.

ای مردم! به خداوند عزوجل ایمان بیاورید،‌ از پیامبرش پیروی کنید و از آنچه خداوند منّان برای شما روزی داده و شما را بر آن سرپرستی بخشیده صدقه و انفاق کنید؛ زیرا احسان‌کننده و مُنعم حقیقی فقط خداوند عزوجل است. ای بندگان! برای کسانی از شما که ایمان آوردند،‌ در ایمان‌شان راستگار بودند و از مال و ثروت‌شان صدقه و انفاق کردند پاداش کامل،‌ مزد بزرگ و نعمت‌های جاودانی میسّر است.

﴿وَمَا لَکُمۡ لَا تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلرَّسُولُ یَدۡعُوکُمۡ لِتُؤۡمِنُواْ بِرَبِّکُمۡ وَقَدۡ أَخَذَ مِیثَٰقَکُمۡ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ٨﴾.

چه عذری دارید که وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شما را فرا می‌خواند تا به خدا و رسولش ایمان آورید به خداوند عزوجل و پیامبرش ایمان نمی‌آورید، اوتعالی را به یگانگی نمی‌شناسید و از رسولش متابعت نمی‌کنید. اگر در ادّعای ایمان به پروردگار‌تان راستگوی باشید،‌ حق‌تعالی پیشتر از شما در این زمینه عهد و پیمان گرفته است.

﴿هُوَ ٱلَّذِی یُنَزِّلُ عَلَىٰ عَبۡدِهِۦٓ ءَایَٰتِۢ بَیِّنَٰتٖ لِّیُخۡرِجَکُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ بِکُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِیمٞ ٩﴾.

الله عزوجل خداوندی است که بر بنده و پیامبرش محمد صلی الله علیه و آله و سلم آیات مفصّلی را نازل می‌کند که حق را از باطل و حلال را از حرام بیان می‌دارد و متمایز می‌سازد تا شما را به وسیله‌اش از تاریکی کفر و نادانی به سوی نور ایمان و علم بیرون سازد. حق‌تعالی با بیرون بردن‌تان از تاریکی‌ها به سوی نور مهربان است که به شما ارادۀ خیر دارد؛ رحیم است و شما را به رحمتش می‌پوشاند. از همین است که توبۀ تائبان را می‌پذیرد و عصیانگران را مهلت می‌دهد.

﴿وَمَا لَکُمۡ أَلَّا تُنفِقُواْ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَا یَسۡتَوِی مِنکُم مَّنۡ أَنفَقَ مِن قَبۡلِ ٱلۡفَتۡحِ وَقَٰتَلَۚ أُوْلَٰٓئِکَ أَعۡظَمُ دَرَجَةٗ مِّنَ ٱلَّذِینَ أَنفَقُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَقَٰتَلُواْۚ وَکُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرٞ ١٠﴾.

هیچ عذری ندارید که در راه پروردگار خویش انفاق نمی‌کنید، در حالی که اوتعالی نعمت‌ها را برای‌تان عطا کرده است،‌ او میراث بر آسمان‌ها و زمین است و همه موجودات آن را به میراث می‌برد. امّا در توان هیچ‌کس نیست وارث دستمایه‌اش باشد، بلکه به زودی آن را ترک می‌کند و رحلت نمی‌نماید. کسانی از شما که پیش از فتح مکّه صدقه دادند و به جنگ با کافران پرداختند،‌ با کسانی که بعد از فتح مکّه در راه خدا انفاق کردند و در راه خدا جنگیدند در پاداش و مزد‌شان برابر نیستند،‌ بلکه گروه نخست در نزد خداوند عزوجل منزلت برتر و مقام بالاتر دارند؛ هرچند حق‌تعالی برای هردو گروه بهشت را وعده کرده است. پروردگار سبحان به اعمالی که انجام می‌دهید داناست، هیچ امر پوشیده‌ای از او پنهان نمی‌ماند و به زودی برای نیکو‌کاران پاداش و برای بد‌‌کاران جزا خواهد داد.

﴿مَّن ذَا ٱلَّذِی یُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَیُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥ وَلَهُۥٓ أَجۡرٞ کَرِیمٞ ١١﴾.

چه کسی خواهد بود که با اخلاصمندی در راه خداوند عزوجل صدقه و انفاق نماید و به تعقیب صدقه منّت و اذیتی را اِعمال نکند. خداوند عزوجل پاداش چنین کسی را چند برابر می‌نماید، مزدش را بزرگ می‌دارد و بهشت را جایگاهش می‌سازد.

﴿یَوۡمَ تَرَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ یَسۡعَىٰ نُورُهُم بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۖ بُشۡرَىٰکُمُ ٱلۡیَوۡمَ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَاۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ ١٢﴾.

مردان و زنان مؤمن،‌ نور ایمان‌شان در روز قیامت بر صراط (پُل) مشاهده می‌کنند که در پیش روی و از جانب راست‌شان بر حسب اعمالی که انجام دادند روان است. آنگاه برای‌شان گفته می‌شوند: امروز داخل‌شدن به بهشت مژدۀ‌تان باد؛ بهشتی که از زیر درختانش جوی‌ها جاری است و در آن همیشه ماندگار می‌باشید. این پاداش،‌ بزرگ‌ترین کامیابی و عظیم‌ترین بهره‌ای است.

﴿یَوۡمَ یَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱنظُرُونَا نَقۡتَبِسۡ مِن نُّورِکُمۡ قِیلَ ٱرۡجِعُواْ وَرَآءَکُمۡ فَٱلۡتَمِسُواْ نُورٗاۖ فَضُرِبَ بَیۡنَهُم بِسُورٖ لَّهُۥ بَابُۢ بَاطِنُهُۥ فِیهِ ٱلرَّحۡمَةُ وَظَٰهِرُهُۥ مِن قِبَلِهِ ٱلۡعَذَابُ ١٣﴾.

مردان و زنان منافق، در روز قیامت در حالی که در بالای صراط (پُل) قرار دارند برای مؤمنان می‌گویند: برای ما فرصت دهید تا از نور شما روشنی بگیریم، امّا فرشتگان این سخن آنان را رد می‌کنند و برای‌شان به طور توبیخ و استهزا می‌گویند: به عقب خود بر‌گردید و نور را جستجو نکنید. آنگاه میان مؤمنان و منافقان با حصار دیوار مانند بزرگی که دارای دروازه‌ای است جدایی ایجاد می‌شوند؛ طوری که باطن این دروازه به جانب اهل بهشت، رحمت و ظاهرش به طرف اهل نفاق، عذاب است.

﴿یُنَادُونَهُمۡ أَلَمۡ نَکُن مَّعَکُمۡۖ قَالُواْ بَلَىٰ وَلَٰکِنَّکُمۡ فَتَنتُمۡ أَنفُسَکُمۡ وَتَرَبَّصۡتُمۡ وَٱرۡتَبۡتُمۡ وَغَرَّتۡکُمُ ٱلۡأَمَانِیُّ حَتَّىٰ جَآءَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَغَرَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ ١٤﴾.

منافقان،‌ مؤمنان را صدا می‌زنند و می‌گویند: آیا ما در دنیا با شما نبودیم که عبادت نماز، روزه، حجّ و دیگر اوامر شرع را مانند شما انجام می‌دادیم؟ مؤمنان برای آنان می‌گویند: آری! شما در ظاهر حال با ما عبادات را انجام می‌دادید، امّا کفر و نفاق را پوشیدید و در نتیجه خویشتن را به هلاکت رساندید. شما مرگ و رنج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و مصایب مؤمنان را انتظار می‌کشیدید، ‌در آمدن قیامت و حساب اعمال شک داشتید، آرزو‌های باطل و خواهش‌های نفسانی گمراه کنندۀ‌تان شما را فریب داد و همیشه در سر‌کشی ادامه دادید تا مرگ شما را فرا رسید و شیطان دشمن خدا شما را از عبادت پروردگار باز داشت.

﴿فَٱلۡیَوۡمَ لَا یُؤۡخَذُ مِنکُمۡ فِدۡیَةٞ وَلَا مِنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ مَأۡوَىٰکُمُ ٱلنَّارُۖ هِیَ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ١٥﴾.

خداوند بزرگ امروز از منافقان عوضی را که از عذاب فدیه دهند نمی‌پذیرد،‌ همچنان از کافران نیز چیزی را در عوض عذاب قبول نمی‌کند. باز‌گشت منافقان و کافران به سوی آتش دوزخ است و این جایگاه برای آنان از هر جای دیگر سزاوارتر است،‌ امّا بد مرجع و بازگشتی دارند؛ زیرا به خواری، عذاب و شکنجه گرفتار‌اند.

﴿۞أَلَمۡ یَأۡنِ لِلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَن تَخۡشَعَ قُلُوبُهُمۡ لِذِکۡرِ ٱللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ ٱلۡحَقِّ وَلَا یَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلُ فَطَالَ عَلَیۡهِمُ ٱلۡأَمَدُ فَقَسَتۡ قُلُوبُهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ١٦﴾.

آیا زمان آن نرسیده که دل‌های اهل ایمان به ذکر خداوند رحمان نرم شود، در هنگام شنیدن قرآن فروتنی و اظهار اطاعت کنند و مانند یهودیان و نصرانیان اهل کتاب سنگ دل و قسی القلب نباشید؛ مانند آنان‌که چون زمان بر آنان طولانی شد از دین خدا انحراف کردند، آن را تغییر دادند و تحریف کردند،‌ دل‌های‌شان سخت شد،‌ بیشتر آنان را از طاعت الله بیرون شدند و از حدود الهی تجاوز کردند.

این آیه به ترسناکی و فروتنی در هنگام شنیدن قرآن و نرم‌دلی در وقت ذکر حق‌تعالی دلالت می‌کند و مؤمنان را از اینکه در قسوت قلب، غفلت و عصیانگری مانند اهل کتاب باشند برحذر می‌دارد.

﴿ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ قَدۡ بَیَّنَّا لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ لَعَلَّکُمۡ تَعۡقِلُونَ ١٧﴾.

ای بندگان!‌ یقین داشته باشید که خداوند عزوجل زمین را بعد از مردن به وسیلۀ باران زنده می‌گرداند و به اذن الله تعالی سر‌سبز می‌شوند،‌ پس حق‌تعالی بر زنده‌کردن مردگان بعد از مردن و جمع نمودن‌شان برای روز حساب نیز تواناست و او قدرت دارد که دل‌های سخت را نرم سازد. پروردگار سبحان براهین قدرت خویش را با ارائۀ مثال‌های برای مردم بیان دارد تا در آن بیندیشند و آنچه را بر پیامبرش نازل کرده بفهمند.

﴿إِنَّ ٱلۡمُصَّدِّقِینَ وَٱلۡمُصَّدِّقَٰتِ وَأَقۡرَضُواْ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا یُضَٰعَفُ لَهُمۡ وَلَهُمۡ أَجۡرٞ کَرِیمٞ ١٨﴾.

یقیناً مردان و زنان که از عطا‌های الهی صدقه می‌کنند و از روزی پاکیزه‌ای که برای‌شان داده شده به منظور دریافت پاداش از نزد خداوند عزوجل بدون منّت و سخن آزار‌دهنده، در راه پروردگار به مصرف می‌رسانند حق‌تعالی پاداش اعمال‌شان را چند برابر می‌سازد. علاوه بر آن با دخول به بهشت‌های پر از نعمت در جوار پروردگار با عظمت، بر ایشان فضل و احسان می‌کند.

﴿وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلصِّدِّیقُونَۖ وَٱلشُّهَدَآءُ عِندَ رَبِّهِمۡ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ وَنُورُهُمۡۖ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَآ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ ١٩﴾.

کسانی که به خداوند عزوجل ایمان دارند، به پیامبر تصدیق کردند و بین هیچ کدام ایشان فرقی قایل نیستند، اینان همان صدّیقانی اند که به درجۀ احسان رسیده‌اند، شهیدانی اند که در راه خدا شهید شدند و نیز شاهدانی اند که به رساندن علم نافع به بندگان پروردگار گواهی می‌دهند. برای‌شان در نزد خداوند عزوجل مزد بزرگ و پاداش عظیمی آماده شده که با نور کاملی در روز حساب همراه است. امّا کسانی که به حق‌تعالی کافر شدند و به براهین و دلایلی که بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل کرده تکذیب کردند با ذلّت و خواری و با خشم خداوند جبّار در آتش دوزخ ماندگار می‌باشند، برای آنان پاداش و روشنی وجود ندارد و امن و شادمانی را در‌نمی‌یابند.

﴿ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا لَعِبٞ وَلَهۡوٞ وَزِینَةٞ وَتَفَاخُرُۢ بَیۡنَکُمۡ وَتَکَاثُرٞ فِی ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِۖ کَمَثَلِ غَیۡثٍ أَعۡجَبَ ٱلۡکُفَّارَ نَبَاتُهُۥ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَىٰهُ مُصۡفَرّٗا ثُمَّ یَکُونُ حُطَٰمٗاۖ وَفِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٞ شَدِیدٞ وَمَغۡفِرَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٞۚ وَمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ ٢٠﴾.

ای مردمان!‌ یقین کنید که زندگی دنیا بازیچۀ است که انسان را به خود مصروف می‌سازد، خوشگذرانیی است که دل‌ها را غافل می‌نماید، زیب و زینتی است که چشم‌ها را فریب می‌دهد،‌ فخر فروشیی است که به وسیله‌اش مردم بر یکدیگر با ستایش و افتخار برتری می‌جویند و زیاده طلبیی است که با کثرت ثروت و فرزندان تحقّق می‌یابد. صفت زندگی دنیا همچو بارانی است که دهقانان از سر‌سبزی پدید آمده از اثرش شادمان می‌شوند، بعد از آن با پژمردگی می‌خشکد و می‌پوسد و می‌بینی که بعد از تر و تازگی زرد و پارچه پارچه گردیده است. این صفت دنیاست که با زرق و برقش از طریق کثرت خانواده، زیادت دارایی و فراوانی در زندگی، انسان را فریب می‌دهد، بعد از آن فرقت و سفر پدید می‌آید و احوال و زمان دگرگون می‌شوند. آنگاه که روز قیامت فرا رسد، کافران،‌ مزید به از بین رفتن دنیای خود، عذاب سختی را در پیش‌رو دارند، امّا برای دوستان خداوند عزوجل و اهل طاعتش آمرزش گناهان و خوشنودی اوتعالی میسّر است. آری! زندگی دنیا متاع فریبنده‌ای است که فریب‌خورده را به مزخرفات خویش فریفته می‌سازد؛ یعنی هر که آن را اختیار کند، برای بدست آوردنش می‌کوشد و عمل برای آخرت را فراموش می‌نماید.

﴿سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّکُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا کَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أُعِدَّتۡ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ ذَٰلِکَ فَضۡلُ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ ٢١﴾.

ای مردم! به اعمال نیکو،‌ کوشش در امور خیر، تلاش در طاعات و طلب اسباب آمرزش چون توبه و ترک گناهان سبقت جویید تا پروردگار منّان باز‌گشت شما را به سوی بهشتی مقرّر دارد که پهنایی‌اش مانند پهنایی آسمان‌ها و زمین است و حق‌تعالی آن را برای کسانی مهیّا داشته که به وی ایمان آورده‌اند و از پیامبرش پیروی کنند، به طاعاتش عمل نمایند و از نافرمانی‌اش بپرهیزند. این فضل و احسانی از جانب خداوند عزوجل است که با توفیق استقامت و راهیابی برای هر بنده‌ای که اراده کند می‌بخشاید. اوتعالی بر بندگان صالحش فضل فرا‌گیر و بزرگ دارد؛ چنان‌چه ایشان را آفریده و روزی داده است، توفیق می‌بخشد و باز پاداش می‌دهد.

از این آیه دانسته می‌شوند که دخول به بهشت به مجرّد عمل ممکن نیست، بلکه با رحمت حق‌تعالی میسّر است.

﴿مَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِیٓ أَنفُسِکُمۡ إِلَّا فِی کِتَٰبٖ مِّن قَبۡلِ أَن نَّبۡرَأَهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ ٢٢﴾.

ای بندگان! هیچ مصیبتی در موجودات زمین و در وجود‌تان چون بیماری، ناداری، معلولیت، تلف‌شدن اموال و دیگر دشواری‌ها پدید نمی‌آید، مگر اینکه خداوند متعال آن را پیش از وقوعش مقدّر کرده و نوشته است. آری! نوشتن و تقدیرش بر خداوند عزوجل آسان است؛ زیرا هیچ کاری او را ناتوان ساخته نمی‌تواند.

﴿لِّکَیۡلَا تَأۡسَوۡاْ عَلَىٰ مَا فَاتَکُمۡ وَلَا تَفۡرَحُواْ بِمَآ ءَاتَىٰکُمۡۗ وَٱللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٍ ٢٣﴾.

خداوند سبحان همه چیزها را مقدّر کرده تا با از دست‌رفتن امور دنیوی محزون نشوید؛ زیرا کسی که به تقدیر الهی ایمان آورده همه امورش را به خداوند عزوجل می‌سپارد و به حکمش تسلیم است و نیز برای اینکه با ملاحظۀ فضل و احسانش با کبر و غرور شادمان نشوید. پروردگار سبحان کسانی را که با خود‌بینی بر دیگران تکبّر کنند، در دل کبر داشته باشند و به زبان فخر‌فروشی نمایند دوست ندارد، بلکه متواضعانی را که دوست می‌دارد که به پیشگاه وی فروتنی و ترسناک باشند.

﴿ٱلَّذِینَ یَبۡخَلُونَ وَیَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبُخۡلِۗ وَمَن یَتَوَلَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ ٢٤﴾.

این گروه که اهل تکبّر و خود‌بینی اند در نعمت‌های الهی بخل می‌ورزند،‌ حقوق و وجایب مال و ثروت خود را ادا نمی‌کنند،‌ دیگران را نیز به بخل فرا می‌خوانند و بخالت و امساک را در نظر مردم نیکو جلوه می‌دهند. کسی که از عبادت خداوند عزوجل رو گرداند و طاعتش را ترک کند، جز به خویشتن ضرری نرسانده و حق‌تعالی از او بی‌نیاز است. آری! الله از بندگان بی‌نیاز است، طاعت مطیعان برایش فایده‌ای ندارد و معصیت عاصیان به او ضرری نمی‌رساند. اوتعالی ستوده است،‌ همه صفات نیکو و افعال موجب ستایش مخصوص اوست، به کسی که از طاعتش رو گرداند نیازی ندارد و به شاکران و سپاسگزاران پاداش می‌دهد.

﴿لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡمِیزَانَ لِیَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِیدَ فِیهِ بَأۡسٞ شَدِیدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٞ ٢٥﴾.

الله عزوجل پیامبرانش را با براهین قاطع و دلایل روشن فرستاد،‌ همراه‌شان کتاب‌های را با عقاید،‌ احکام اخلاق و آداب نازل فرمود و میزان (ترازو) را فرو فرستاد تا مردم به آن حکم کنند و به وسیله‌اش در داد و گرفت حقوق‌شان عدالت نمایند. همچنان حق‌تعالی آهن را نازل کرد که دارای صلابت و قدرت سختی در جنگ‌هاست و در صناعت و زراعت فایده‌های زیادی دارد و تا اینکه خداوند عزوجل بداند که چه کسی دین پیامبرانش را به غیب یاری می‌رساند؛ یعنی در راه خدا برای نگهبانی دین و دفاع از بندگانش سلاح بر‌می‌دارد و به مبارزه می‌پردازد. به راستی که حق‌تعالی نیرومند است،‌ چنان‌که هیچ کسی با او جنگ و زور‌آزمایی کرده نمی‌تواند،‌ با عزّت و غالب است طوری که دشمنانش را قهر می‌کند و دوستانش را عزّت می‌بخشد.

﴿وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحٗا وَإِبۡرَٰهِیمَ وَجَعَلۡنَا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡکِتَٰبَۖ فَمِنۡهُم مُّهۡتَدٖۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ٢٦﴾.

خداوند پاک نوح و ابراهیم -علیهما السلام- را به رسالت توحید به سوی اقوام‌شان فرستاد و نبوّت و علم کتاب‌های فرود‌آمده‌اش را در فرزندان‌شان مقرّر داشت. شماری از ایشان به سوی حق هدایت شدند و از حق‌تعالی اطاعت نمودند، امّا تعداد زیادی از ذرّیۀ‌شان از حدود الهی تجاوز کردند و از طاعتش بیرون آمدند.

﴿ثُمَّ قَفَّیۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّیۡنَا بِعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَ وَءَاتَیۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِیلَۖ وَجَعَلۡنَا فِی قُلُوبِ ٱلَّذِینَ ٱتَّبَعُوهُ رَأۡفَةٗ وَرَحۡمَةٗۚ وَرَهۡبَانِیَّةً ٱبۡتَدَعُوهَا مَا کَتَبۡنَٰهَا عَلَیۡهِمۡ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ رِضۡوَٰنِ ٱللَّهِ فَمَا رَعَوۡهَا حَقَّ رِعَایَتِهَاۖ فَ‍َٔاتَیۡنَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنۡهُمۡ أَجۡرَهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ٢٧﴾.

الله عزوجل بعد از نوح و ابراهیم -علیهما السلام- پیامبران دیگرش را مبعوث نمود و دلایل واضح و براهین روشن را با ایشان نازل کرد، به تعقیب ایشان عیسی بن مریم علیه السلام را فرستاد و انجیل را بر او نازل فرمود. اوتعالی در دل‌های نصرانیان پیروان عیسی علیه السلام نرمی و شفقتی را مقرّر داشت، اما در دین خود غلوّ کردند و رهبانیتی را بدون دلیل شرعی ایجاد کردند و از خود ساختند که خداوند بزرگ بر آنان فرض کرده بود. با انجام این کار به پروردگار اخلاص نداشتند و ارادۀ آنان خوشنودی مردم بود؛ از این‌رو نه به گونۀ مشروعش ادا کردن و نه به اقامۀ حقّش پرداختند، بلکه مشروع را به بدعت تغییر دادند. خداوند سبحان از میان آنان پاداش مؤمنان را طبق اعمال‌شان عطا کرد، اما بیشتر آنان از حد گذشتند، از اطاعت الهی خارج شدند و رسول خدا محمّد صلی الله علیه و آله و سلم را تکذیب نمودند. این است ثمرۀ تلخ بدعت و عاقبت کسانی که شریعت الهی را ترک نمایند.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَءَامِنُواْ بِرَسُولِهِۦ یُؤۡتِکُمۡ کِفۡلَیۡنِ مِن رَّحۡمَتِهِۦ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ نُورٗا تَمۡشُونَ بِهِۦ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٢٨﴾.

ای مؤمنان! خداوند عزوجل را مراقب خویش بدانید و با عمل به طاعات و اجتناب از معاصی از او بترسید،‌ آنگاه رحمتش را برای‌تان دو‌چندان می‌سازد. این حکم،‌ کسانی از نصرانیان را شامل می‌شوند که نخست به عیسی علیه السلام سپس به محمّد صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورده‌اند و در نزد پروردگار منّان دو مزد و پاداش را در‌می‌یابند. اما حق‌تعالی برای مؤمنان نوری را مقرّر داشت که با آن هدایت می‌شوند و حق را در‌می‌یابند. همچنان گناهان‌شان را مورد آمرزش قرار می‌دهد؛ چون اوتعالی برای بندگان گنهکار می‌آمرزد و به کسانی که توبه کنند و به سویش باز گردند مهربان است.

﴿لِّئَلَّا یَعۡلَمَ أَهۡلُ ٱلۡکِتَٰبِ أَلَّا یَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَیۡءٖ مِّن فَضۡلِ ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱلۡفَضۡلَ بِیَدِ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ ٢٩﴾.

خداوند منّان با این پاداش دو‌چند و مزد عظیم بر شما احسان کرده تا اهل کتاب که به محمّد صلی الله علیه و آله و سلم کافر شدند بدانند که در توان‌شان نیست چیزی از فضل و احسان الهی را برای خود اختصاص دهند و یا برای دیگران ببخشند و نیز بدانند که فضل و خوبی همه به دست خداوند عزوجل و در تصرّف اوست، به هر که از بندگانش بخواهد می‌بخشاید و از هر که بخواهد بازمی‌دارد. اوتعالی بر بندگانش فضل فراگیر دارد و نعمت‌های زیادی می‌بخشد.

سوره حدید

سوره حدید

Ayah: 1

سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ

آنچه در آسمان‌ها و زمین است برای الله تسبیح می‌گویند؛ و او تعالی پیروزمند حکیم است.

Ayah: 2

لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ یُحۡیِۦ وَیُمِیتُۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٌ

فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست؛ حیات مى‌بخشد و مرگ مى‌دهد؛ و بر هر کارى تواناست.

Ayah: 3

هُوَ ٱلۡأَوَّلُ وَٱلۡأٓخِرُ وَٱلظَّـٰهِرُ وَٱلۡبَاطِنُۖ وَهُوَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٌ

او ازلى و ابدى است و پیدا و ناپیدا؛ و به هر چیزى داناست.

---

Ayah: 4

هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ یَعۡلَمُ مَا یَلِجُ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَا یَخۡرُجُ مِنۡهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ وَمَا یَعۡرُجُ فِیهَاۖ وَهُوَ مَعَکُمۡ أَیۡنَ مَا کُنتُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِیرٞ

اوست که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید؛ آنگاه [آن گونه که شایسته جلال و مقام اوست] بر عرش قرار گرفت. هر چه در زمین نفوذ می‌کند یا از آن برمی‌آید و هر چه از آسمان فرود می‌آید یا در آن صعود می‌کند، [همه را] مى‌داند؛ و هر جا که باشید، همراه شماست؛ و الله به آنچه مى‌کنید، بیناست.

Ayah: 5

لَّهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ

فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست؛ و همۀ امور تنها به او بازگردانده مى‌شود.

Ayah: 6

یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِۚ وَهُوَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ

[با تغییر تدریجى فصول] شب را در روز مى‌کشانَد و روز را در شب؛ و او به راز دل‌ها داناست.

Ayah: 7

ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَأَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَکُم مُّسۡتَخۡلَفِینَ فِیهِۖ فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمۡ وَأَنفَقُواْ لَهُمۡ أَجۡرٞ کَبِیرٞ

به الله و پیامبرش ایمان آورید و از اموالى که شما را جانشین [و نمایندۀ خود در استفاده از آنها] قرار داده است انفاق کنید؛ زیرا افرادی از شما که ایمان بیاورند و انفاق کنند، پاداش بزرگی [در پیش] دارند.

Ayah: 8

وَمَا لَکُمۡ لَا تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلرَّسُولُ یَدۡعُوکُمۡ لِتُؤۡمِنُواْ بِرَبِّکُمۡ وَقَدۡ أَخَذَ مِیثَٰقَکُمۡ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ

چرا به الله ایمان نمى‌آورید؛ حال آنکه پیامبر، شما را فرامى‌خوانَد که به پروردگارتان ایمان بیاورید؟ اگر باور دارید، [به یاد داشته باشید که الله در این مورد] از شما پیمان گرفته است.

Ayah: 9

هُوَ ٱلَّذِی یُنَزِّلُ عَلَىٰ عَبۡدِهِۦٓ ءَایَٰتِۭ بَیِّنَٰتٖ لِّیُخۡرِجَکُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ بِکُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِیمٞ

اوست که آیاتی روشنگر بر بنده‌اش نازل می‌کند تا شما را از تاریکی‌های [کفر و شرک] به سوی نور [ایمان] رهسپار گردانَد؛ [زیرا] الله نسبت به شما دلسوز و مهربان است.

Ayah: 10

وَمَا لَکُمۡ أَلَّا تُنفِقُواْ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَا یَسۡتَوِی مِنکُم مَّنۡ أَنفَقَ مِن قَبۡلِ ٱلۡفَتۡحِ وَقَٰتَلَۚ أُوْلَـٰٓئِکَ أَعۡظَمُ دَرَجَةٗ مِّنَ ٱلَّذِینَ أَنفَقُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَقَٰتَلُواْۚ وَکُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرٞ

چرا در راه الله انفاق نمی‌کنید، حال آنکه میراثِ آسمان‌ها و زمین از آنِ الله است؟ کسانى که پیش از فتح [مکه] انفاق کردند و جنگیدند، [با دیگران] برابر نیستند؛ درجۀ آنان والاتر از کسانى است که پس از فتح، انفاق کردند و جنگیدند؛ ولى الله به هر دو گروه، نیکوترین [پاداش‌ها] را وعده داده است؛ و الله به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است.

Ayah: 11

مَّن ذَا ٱلَّذِی یُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَیُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥ وَلَهُۥٓ أَجۡرٞ کَرِیمٞ

کیست که به الله قرضی نیکو دهد [و انفاق کند] تا الله نیز آن را برایش چندین برابر سازد و [در آخرت] پاداشى فاخر داشته باشد؟

---

Ayah: 12

یَوۡمَ تَرَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ یَسۡعَىٰ نُورُهُم بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۖ بُشۡرَىٰکُمُ ٱلۡیَوۡمَ جَنَّـٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَاۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ

[این پاداش بزرگ، در] روزى است که مردان و زنان مؤمن را مى‌بینی که نورشان، پیش رو و در سمت راستشان به شتاب حرکت می‌کند؛ [و به آنان خطاب مى‌شود:] «امروز بشارتِ باغ‌هایی [از بهشت] بر شما باد که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است و جاودانه در آن به سر خواهید برد؛ این است همان کامیابى بزرگ».

Ayah: 13

یَوۡمَ یَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱنظُرُونَا نَقۡتَبِسۡ مِن نُّورِکُمۡ قِیلَ ٱرۡجِعُواْ وَرَآءَکُمۡ فَٱلۡتَمِسُواْ نُورٗاۖ فَضُرِبَ بَیۡنَهُم بِسُورٖ لَّهُۥ بَابُۢ بَاطِنُهُۥ فِیهِ ٱلرَّحۡمَةُ وَظَٰهِرُهُۥ مِن قِبَلِهِ ٱلۡعَذَابُ

روزى که مردان و زنانِ منافق به مؤمنان مى‌گویند: «منتظرمان بمانید تا پرتویی از نورتان برگیریم»؛ به آنان گفته مى‌شود: به عقب بازگردید و کسبِ نور کنید؛ آنگاه دیواری میانشان قرار می‌گیرد که درى دارد؛ درون آن [که به سوی مؤمنان است،] رو به رحمت است و بیرون آن [که به سمت منافقان است] رو به عذاب است.

Ayah: 14

یُنَادُونَهُمۡ أَلَمۡ نَکُن مَّعَکُمۡۖ قَالُواْ بَلَىٰ وَلَٰکِنَّکُمۡ فَتَنتُمۡ أَنفُسَکُمۡ وَتَرَبَّصۡتُمۡ وَٱرۡتَبۡتُمۡ وَغَرَّتۡکُمُ ٱلۡأَمَانِیُّ حَتَّىٰ جَآءَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَغَرَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ

[منافقان] به مؤمنان می‌گویند: «مگر ما [در دینداری و عبادت] همراه شما نبودیم؟» آنان پاسخ مى‌دهند: «بله، ولى شما [با دورویی و تزویر،] خود را به فتنه انداختید [و هلاک کردید]؛ و در انتظار [شکست مؤمنان و بازگشت به شرک و کفر] بودید و [دربارۀ یاری رساندنِ الله به پیامبر و مؤمنان] تردید داشتید و آرزوها[ی دروغین] شما را فریب داد تا آنکه فرمان [مرگتان از جانب] الله در حالی فرارسید که شیطان شما را در برابرِ او تعالی گستاخ کرده بود».

Ayah: 15

فَٱلۡیَوۡمَ لَا یُؤۡخَذُ مِنکُمۡ فِدۡیَةٞ وَلَا مِنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ مَأۡوَىٰکُمُ ٱلنَّارُۖ هِیَ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ

امروز نه از شما [منافقان] غرامت مى‌پذیرند و نه از کافران؛ جایگاهتان آتش است که [به راستی] شایستۀ شماست؛ و چه بد سرانجامى است!

Ayah: 16

۞أَلَمۡ یَأۡنِ لِلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَن تَخۡشَعَ قُلُوبُهُمۡ لِذِکۡرِ ٱللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ ٱلۡحَقِّ وَلَا یَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلُ فَطَالَ عَلَیۡهِمُ ٱلۡأَمَدُ فَقَسَتۡ قُلُوبُهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ

آیا وقت آن فرا نرسیده است که دل‌های مؤمنان به یاد الله و کلام حقى که نازل شده است [نرم و] فروتن گردد و همچون کسانى نباشند که قبلاً اهل کتاب بودند و چون [از بعثت پیامبرانشان] زمانى طولانى بر آنان گذشت، دل‌هایشان سخت شد و بسیارى از آنان [از دینشان] منحرف شدند؟

Ayah: 17

ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ قَدۡ بَیَّنَّا لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ لَعَلَّکُمۡ تَعۡقِلُونَ

آگاه باشید که الله زمین را پس از خزان و خشکى‌اش زنده می‌سازد. [ای مردم،] مسلّماً ما نشانه‌ها[ى توان و تدبیر خود] را به روشنی برایتان بیان کرده‌ایم؛ باشد که بیندیشید.

Ayah: 18

إِنَّ ٱلۡمُصَّدِّقِینَ وَٱلۡمُصَّدِّقَٰتِ وَأَقۡرَضُواْ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا یُضَٰعَفُ لَهُمۡ وَلَهُمۡ أَجۡرٞ کَرِیمٞ

بى‌گمان، مردان و زنانى که انفاق مى‌کنند و قرضی نیکو به الله مى‌دهند، ثوابشان چندین برابر می‌گردد و [در آخرت،] پاداشى فاخر [و نیک] خواهند داشت.

---

Ayah: 19

وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦٓ أُوْلَـٰٓئِکَ هُمُ ٱلصِّدِّیقُونَۖ وَٱلشُّهَدَآءُ عِندَ رَبِّهِمۡ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ وَنُورُهُمۡۖ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَآ أُوْلَـٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ

کسانى که به الله و پیامبرانش ایمان آوردند، راستگویان [راست‌کردار] هستند؛ و شهیدان نزد پروردگارشان به سر می‌برند و [در آخرت،] پاداش و نورشان محفوظ است؛ و کسانى که کفر ورزیدند و آیات ما را دروغ شمردند، دوزخى‌اند.

Ayah: 20

ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا لَعِبٞ وَلَهۡوٞ وَزِینَةٞ وَتَفَاخُرُۢ بَیۡنَکُمۡ وَتَکَاثُرٞ فِی ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِۖ کَمَثَلِ غَیۡثٍ أَعۡجَبَ ٱلۡکُفَّارَ نَبَاتُهُۥ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَىٰهُ مُصۡفَرّٗا ثُمَّ یَکُونُ حُطَٰمٗاۖ وَفِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٞ شَدِیدٞ وَمَغۡفِرَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٞۚ وَمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ

بدانید که زندگى دنیا، بازیچه و سرگرمى و زیور، و فخرفروشى در برابر یکدیگر و افزون‌طلبى در اموال و فرزندان است؛ [این زندگى،] همچون بارانى است که گیاهان [روییده از] آن، کشاورزان را به شگفت می‌آورد؛ سپس [این گیاه شاداب،] پژمرده شود؛ آنگاه مى‌بینى که زرد می‌شود و سپس خاشاک مى‌گردد؛ و در آخرت، [نصیبِ منافقان و کافران] عذابی شدید است؛ و [نصیبِ مؤمنان،] آمرزش و رضایت الهی است. [در هر حال] زندگى دنیا چیزی جز [لذت و] برخوردارىِ فانی [و فریبنده] نیست.

Ayah: 21

سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّکُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا کَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أُعِدَّتۡ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ ذَٰلِکَ فَضۡلُ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ

[ای مردم،] براى رسیدن به آمرزشِ پروردگارتان و بهشتى که پهنۀ آن، همچون پهنۀ آسمان و زمین است، از یکدیگر پیشی بگیرید. [این بهشت،] براى کسانى آماده شده است که به الله و پیامبرانش ایمان آورده‌اند. این [پاداش، ناشی از] فضل الهی است؛ آن را به هر کس که بخواهد [و شایسته بداند] عطا مى‌کند که الله فضل و بخشش بى‌حد دارد.

Ayah: 22

مَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِیٓ أَنفُسِکُمۡ إِلَّا فِی کِتَٰبٖ مِّن قَبۡلِ أَن نَّبۡرَأَهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ

هیچ آسیبى در زمین و یا در وجود شما روى نخواهد داد، مگر پیش از آن که آن را پدید آوریم، در دفتر [علم الهی] رقم خورده است. به راستی که این کار، بر الله آسان است.

Ayah: 23

لِّکَیۡلَا تَأۡسَوۡاْ عَلَىٰ مَا فَاتَکُمۡ وَلَا تَفۡرَحُواْ بِمَآ ءَاتَىٰکُمۡۗ وَٱللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٍ

[این نکته را تذکر دادیم] تا بر آنچه از دستتان می‌رود افسوس نخورید و به آنچه به دست می‌آورید سرمست نگردید که الله هیچ متکبرِ فخرفروشى را دوست ندارد.

Ayah: 24

ٱلَّذِینَ یَبۡخَلُونَ وَیَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبُخۡلِۗ وَمَن یَتَوَلَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ

همان کسانى که بخل مى‌ورزند و مردم را به بخل وامی‌دارند؛ و هر کس [از انفاق] روى بگرداندَ، [بداند که] الله بى‌نیازِ ستوده است.

---

Ayah: 25

لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡمِیزَانَ لِیَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِیدَ فِیهِ بَأۡسٞ شَدِیدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٞ

در حقیقت، ما پیامبران خویش را با نشانه‌هاى روشن فرستادیم و کتاب و میزانِ [تشخیص حق از باطل،] با آنان نازل کردیم تا مردم به عدالت برخیزند؛ و آهن [و سایر فلزات] را پدید آوردیم که در آن، هم نیرویی شدید وجود دارد و هم منافعى براى مردم؛ [چنین کردیم] تا الله [برای بندگانش] معلوم بدارد چه کسانى بدون آنکه پروردگارشان را ببینند، [با جنگ‌افزارهای آهنین،] او و پیامبرانش را [در میدان‌های جنگ] یارى مى‌کنند. بی‌تردید، الله نیرومندِ شکست‌ناپذیر است.

Ayah: 26

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحٗا وَإِبۡرَٰهِیمَ وَجَعَلۡنَا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡکِتَٰبَۖ فَمِنۡهُم مُّهۡتَدٖۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ

ما نوح و ابراهیم را [به رسالت] فرستادیم و در میان فرزندانشان [موهبتِ] پیامبرى و کتاب مقرر داشتیم؛ برخى از آنان راه یافتند و بسیارى از آنان نافرمانی کردند.

Ayah: 27

ثُمَّ قَفَّیۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّیۡنَا بِعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَ وَءَاتَیۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِیلَۖ وَجَعَلۡنَا فِی قُلُوبِ ٱلَّذِینَ ٱتَّبَعُوهُ رَأۡفَةٗ وَرَحۡمَةٗۚ وَرَهۡبَانِیَّةً ٱبۡتَدَعُوهَا مَا کَتَبۡنَٰهَا عَلَیۡهِمۡ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ رِضۡوَٰنِ ٱللَّهِ فَمَا رَعَوۡهَا حَقَّ رِعَایَتِهَاۖ فَـَٔاتَیۡنَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنۡهُمۡ أَجۡرَهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ

سپس به دنبال آنان، پیامبران دیگرمان را [مبعوث کردیم]؛ و سپس عیسى پسر مریم را فرستادیم و انجیل را به او عطا نمودیم و در دلِ پیروانش، رأفت و مهربانى نهادیم؛ ولی [دنیاگریزی و] رُهبانیتی را که بدعت نهادند، ما بر آنان مقرر نداشتیم؛ و هر چند هدفشان جلب رضایت الهی بود، ولی حقِ آن را [چنان که باید،] رعایت نکردند؛ از این رو، ما به افرادی از آنان که ایمان آوردند، پاداششان را عطا کردیم؛ ولى بسیارى از آنان [به بیراهه رفتند و] نافرمان بودند.

Ayah: 28

یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَءَامِنُواْ بِرَسُولِهِۦ یُؤۡتِکُمۡ کِفۡلَیۡنِ مِن رَّحۡمَتِهِۦ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ نُورٗا تَمۡشُونَ بِهِۦ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ

اى مؤمنان، از الله پروا کنید و به پیامبرش [خالصانه] ایمان بیاورید تا الله از رحمت خویش، بهرۀ دوچندان به شما عطا نماید و نوری برایتان پدید آورَد که در پرتوی آن گام بردارید و شما را ببخشاید. به راستی که الله آمرزندۀ مهربان است.

Ayah: 29

لِّئَلَّا یَعۡلَمَ أَهۡلُ ٱلۡکِتَٰبِ أَلَّا یَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَیۡءٖ مِّن فَضۡلِ ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱلۡفَضۡلَ بِیَدِ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ

[این را بیان کردیم] تا اهل کتاب بدانند که به فضل و بخشش الهی دسترسى ندارند [و نمی‌توانند آن را به کسی اختصاص دهند یا از کسی بازدارند]؛ و اینکه تمامى برترى به دست الله است و به هر کس که بخواهد [و شایسته بداند] عطا مى‌کند. بی‌گمان، الله فضل و بخشش بى‌حد دارد.

---

Al-Hadīd

سورة الحدید

سورة الحدید - سورة 57 - عدد آیاتها 29

بسم الله الرحمن الرحیم

1. سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ

2. لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

3. هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

4. هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَاء وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ

5. لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأُمُورُ

6. یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَهُوَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ

7. آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُم مُّسْتَخْلَفِینَ فِیهِ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبِیرٌ

8. وَمَا لَکُمْ لا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّکُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِیثَاقَکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ

9. هُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ لِیُخْرِجَکُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَإِنَّ اللَّهَ بِکُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ

10. وَمَا لَکُمْ أَلاَّ تُنفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لا یَسْتَوِی مِنکُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِینَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

11. مَن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ

12. یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعَى نُورُهُم بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِم بُشْرَاکُمُ الْیَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ

13. یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِکُمْ قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءکُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا فَضُرِبَ بَیْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ

14. یُنَادُونَهُمْ أَلَمْ نَکُن مَّعَکُمْ قَالُوا بَلَى وَلَکِنَّکُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَکُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْکُمُ الأَمَانِیُّ حَتَّى جَاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَغَرَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ

15. فَالْیَوْمَ لا یُؤْخَذُ مِنکُمْ فِدْیَةٌ وَلا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مَأْوَاکُمُ النَّارُ هِیَ مَوْلاکُمْ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ

16. أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ

17. اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ

18. إِنَّ الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ

19. وَالَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَالشُّهَدَاء عِندَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ

20. اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الأَمْوَالِ وَالأَوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ

21. سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاء وَالأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ

22. مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ فِی الأَرْضِ وَلا فِی أَنفُسِکُمْ إِلاَّ فِی کِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ

23. لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ

24. الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَیَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَمَن یَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ

25. لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ

26. وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا وَإِبْرَاهِیمَ وَجَعَلْنَا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَالْکِتَابَ فَمِنْهُم مُّهْتَدٍ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ

27. ثُمَّ قَفَّیْنَا عَلَى آثَارِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّیْنَا بِعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ وَآتَیْنَاهُ الإِنجِیلَ وَجَعَلْنَا فِی قُلُوبِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِیَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا کَتَبْنَاهَا عَلَیْهِمْ إِلاَّ ابْتِغَاء رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَایَتِهَا فَآتَیْنَا الَّذِینَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ

28. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ

29. لِئَلا یَعْلَمَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَلاَّ یَقْدِرُونَ عَلَى شَیْءٍ مِّن فَضْلِ اللَّهِ وَأَنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ

سورة حدید

به نام الله بخشندة مهربان

آنچه در آسمان‌ها و زمین است برای الله تسبیح می‌گویند ([1])، و او پیروزمند حکیم است. ﴿1﴾ فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست، زنده می‌کند و می‌میراند، و او بر هر چیز تواناست. ﴿2﴾ او اوّل و آخر و ظاهر و باطن است، و او به هر چیز داناست. ﴿3﴾  او کسی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر عرش مستقر شد، آنچه را در زمین فرو می‌رود و آنچه را از ان خارج می‌شود، و آنچه را از آسمان نازل می‌شود و آنچه را که در آن بالا می‌رود ([2]) می‌داند. و هر کجا باشید او با شماست، و الله به آنچه می‌کنید بیناست. ﴿4﴾ فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست، و (همة) کارها به الله باز می‌گردد. ﴿5﴾ شب را در روز (داخل) می‌کند، و روز را در شب (داخل) می‌کند، و او به آنچه در سینه‌هاست داناست. ﴿6﴾ به الله و پیامبرش ایمان بیاورید و از آنچه شما را در آن جانشین قرار داده انفاق کنید، پس کسانی‌که از شما ایمان آوردند و (در راه الله) انفاق کردند برای آن‌ها پاداش بزرگی است. ﴿7﴾ و شما را چه شده است که به الله ایمان نمی‌آورید، در حالی‌که پیامبر شما را می‌خواند که به پروردگارتان ایمان بیاورید، و به راستی اگر باور دارید از شما پیمان گرفته است؟! ﴿8﴾ او کسی است که آیات روشن بر بنده‌اش نازل می‌کند تا شما را از  تاریکی‌های (کفر و شرک) به سوی نور (ایمان) ببرد، و یقیناً الله نسبت به شما رؤوف و مهربان است. ﴿9﴾ و شما را چه شده است که در راه الله انفاق نمی‌کنید، در حالی‌که میراث آسمان‌ها و زمین از آنِ الله است، کسانی از شما که قبل از فتح (مکه) انفاق کردند و (با مشرکان) جنگیدند (با کسانی‌که پس از فتح انفاق کردند و جنگیدند) یکسان نیستند. آن‌ها مقام (و منزلت) شان و الاتر (و برتر) است از کسانی‌که بعد از فتح (مکه) انفاق کردند و جنگیدند، و الله به هر یک وعدة نیک (= بهشت) داده است، و الله به آنچه می‌کنید آگاه است. ﴿10﴾ کیست که به الله «قرض الحسنه» (= وام نیکو) دهد، (و در راه او انفاق نماید) پس برای او دو چندانش کند، و برای او پاداش ارجمندی است. ﴿11﴾روزی‌که مردان و زنان مؤمن را بنگری که نورشان پیشاپیش آن‌ها و در سمت راست‌شان بسرعت حرکت می‌کند، (به آن‌ها گفته می‌شود) امروز شما را بشارت باد، به باغ‌هایی  (از بهشت) که نهر‌ها زیر (درختان) آن جاری است، جاودانه در آن خواهید ماند، این کامیابی بزرگی است. ﴿12﴾ روزی‌که مردان و زنان منافق به کسانی‌که ایمان آورده‌اند می‌گویند: «درنگی کنید (و به ما بنگرید) تا از نور شما پرتوی برگیریم». گفته شود: «به پشت سر خود‌تان (به دنیا) باز گردید، پس (در آنجا) نور بجوئید». پس دیواری میان آن‌ها زده می‌شود که دری دارد، درونش رحمت است و از سمت بیرونش عذاب است. ﴿13﴾ (منافقان) آن‌ها را صدا می‌زنند: «آیا ما با شما نبودیم» (مؤمنان) می‌گویند: «آری، ولی شما خودتان را به بلا افکندید و منتظر ماندید و شک آوردید و آرزو‌های (باطل) شما را فریب داد تا فرمان الله فرا رسید و (شیطان) فریب‌کار شما را در برابر (فرمان) الله فریب داد». ﴿14﴾ پس امروز نه از شما فدیة پذیرفته می‌شود و نه از کسانی‌که کافر شدند، و جایگاه شما آتش (جهنم) است. همان شایستة شماست، و چه بد جایگاهی است. ﴿15﴾ آیا برای کسانی‌که ایمان آورده‌اند وقت آن نرسیده است که دل‌های شان  برای ذکر الله و آنچه از حق نازل شده است خاشع گردد؟ و مانند کسانی نباشند که پیش از این به آن‌ها کتاب (آسمانی) داده شد، پس مدت زمان طولانی بر آن‌ها گذشت، آنگاه قلب‌هایشان سخت شد، و بسیاری از آن‌ها (گنهکار و) فاسقند. ﴿16﴾ بدانید که الله زمین را بعد از مردنش زنده می‌کند، به راستی ما آیات (خود) را برای شما (به روشنی) بیان کردیم باشد که شما اندیشه کنید. ﴿17﴾ بی‌گمان مردان و زنان صدقه دهنده و (آن‌ها  که) به الله «قرض الحسنه» دهند، برایشان  دوچندان داده می‌شود و برای آن‌ها پاداش ارجمندی است. ﴿18﴾    و کسانی‌که به الله و پیامبرانش ایمان آوردند، آن‌ها نزد پروردگارشان صدیقین و شهداء هستند، برای آن‌ها است پاداش‌شان و نور‌شان، و کسانی‌که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند، آن‌ها دوزخی اند. ﴿19﴾ بدانید که زندگی دنیا تنها بازیچه و سرگرمی و تجمل، و خود‌ستایی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزاندان است، همانند بارانی که روییدنی‌اش کشاورزان را به شگفت آورد سپس خشک شود (به گونة که) آن را زرد رنگ بینی، سپس خرد (و به کاه تبدیل) شود و در آخرت (برای کفار) عذاب سخت است و (برای مؤمنان) آمرزشی از جانب الله و خشنودی است، و زندگی دنیا چیزی جز متاع فریبنده نیست. ﴿20﴾ برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن مانند پهنای آسمان‌ها و زمین است بر یکدیگر پیشی گیرید (که آن) برای کسانی‌که به الله و پیامبرانش ایمان آورده‌اند آماده شده است، این فضل الله است  که به هرکس بخواهد می‌دهد، و الله دارای فضل عظیم است. ﴿21﴾ هیچ مصیبتی در زمین و نه در وجود شما روی نمی‌دهد مگر پیش از آنکه آن را پدید آوریم در کتاب (لوح محفوظ نوشته) است ([3]).  مسلماً این امر بر الله آسان است. ﴿22﴾ (این را بیان کردیم) تا به خاطر آنچه از دست‌تان رفته است افسوس نخورید، و به آنچه (الله) به شما داده است شادمان نشوید، و الله هیچ خود پسند فخرکننده را دوست ندارد. ﴿23﴾ (همان) کسانی‌که بخل می‌ورزند و مردم را (نیز) به بخل فرمان می‌دهند، و هرکس که (از فرمان الهی) روی گردان شود، پس (بداند که) الله بی‌نیاز ستوده است. ﴿24﴾ به راستی که پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌ها کتاب (آسمانی) و میزان (عدالت) نازل کردیم. تا مردم به عدالت قیام کنند، و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی سخت و منافعی برای مردم است. و تا الله معلوم بدارد چه کسی به نادیده او و پیامبرانش را یاری می‌کند، بی‌گمان الله توانای پیروزمند است. ﴿25﴾ و به راستی ما نوح و ابراهیم را فرستادیم، و در دودمان آن دو نبوت و کتاب قرار دادیم. پس بعضی از آن‌ها هدایت یافته‌اند و بسیاری از آن‌ها (بدکار و) فاسقند. ﴿26﴾ سپس در پی آن‌ها پیامبران (دیگر) خود را فرستادیم، و بعد از آنان عیسی پسر مریم را آوردیم و به او انجیل عطا کردیم، و در دل‌های  کسانی‌که از او پیروی کردند رأفت و رحمت قرار دادیم([4])، و رهبانیتی که خود آن را پدید آوردند، ما بر آن‌ها مقرر نداشته بودیم، گرچه هدف‌شان  بدست آوردن خشنودی الله بود، ولی چنانکه باید حق آن را رعایت نکردند، لذا ما به کسانی از آن‌ها که ایمان آوردند پاداش‌شان را دادیم، و بسیاری از آن‌ها (بدکار و) فاسقند. ﴿27﴾ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از الله بترسید و به پیامبرش ایمان بیاورید تا دو بهره از رحمتش را به شما ببخشد و برای شما نوری قرار دهد که با آن راه بروید و گناهان شما را بیامرزد، و الله آمرزندۀ مهربان است. ﴿28﴾ (این را بیان کردیم) تا اهل کتاب بدانند که قادر بر چیزی از فضل الله نیستند، و آنکه فضل به دست الله است  به هرکس که بخواهد آن را می‌دهد، و الله دارای فضل بزرگ است. ﴿29﴾

---

([1])- این تسبیح با زبان حال نیست، بلکه بازبان مقال تسبیح می‌گویند، زیرا که فرموده ﴿وَلَٰکِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ ۗ﴾ (سورۀ اسراء: 44).

([2])- در حدیث صحیح آمده: «کردار شب پیش از (آغاز) روز، و کردار روز پیش از (فرا رسیدن) شب بسوی الله بالا برده می‌شود». (صحیح مسلم 179).

([3])- در حدیث آمده است که رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «الله متعال پنجاه هزار سال پیش از خلقت آسمان‌ها  و زمین تمام (سرنوشت‌ها و ) تقدیر‌ها را مقدر کرده و نوشته است». (صحیح مسلم 2653).

[4]- در اینجا مراد از پیروان، حواریین حضرت عیسی علیه سلام می‌باشند که میان آن‌ها همچون صحابه گرامی محبت و دوستی برقرار بود. یهودیان نسبت به یکدیگر همدرد و دل‌سوز نیستند چنانکه پیروان حضرت عیسی علیه سلام بودند.

سوره حدید

سُورَةُ الحَدِیدِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ١ لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ یُحۡیِۦ وَیُمِیتُۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٌ ٢ هُوَ ٱلۡأَوَّلُ وَٱلۡأٓخِرُ وَٱلظَّٰهِرُ وَٱلۡبَاطِنُۖ وَهُوَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٌ ٣﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

به پاکى یاد کرد خدا را هرچه در آسمان‌هاست و زمین است و اوست غالب دانا. ﴿1﴾او راست پادشاهى آسمان‌ها و زمین. زنده مى‏کند و می‌راند و او بر هر چیز تواناست. ﴿2﴾اوست نخستین همه و اوست آخرینِ همه و اوست آشکارا و اوست پنهان و او به هر چیز دانا است. ﴿3﴾

﴿ هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ یَعۡلَمُ مَا یَلِجُ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَا یَخۡرُجُ مِنۡهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ وَمَا یَعۡرُجُ فِیهَاۖ وَهُوَ مَعَکُمۡ أَیۡنَ مَا کُنتُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِیرٞ ٤ لَّهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ ٥ یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِۚ وَهُوَ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٦ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَأَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَکُم مُّسۡتَخۡلَفِینَ فِیهِۖ فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمۡ وَأَنفَقُواْ لَهُمۡ أَجۡرٞ کَبِیرٞ ٧ وَمَا لَکُمۡ لَا تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلرَّسُولُ یَدۡعُوکُمۡ لِتُؤۡمِنُواْ بِرَبِّکُمۡ وَقَدۡ أَخَذَ مِیثَٰقَکُمۡ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ٨ هُوَ ٱلَّذِی یُنَزِّلُ عَلَىٰ عَبۡدِهِۦٓ ءَایَٰتِۢ بَیِّنَٰتٖ لِّیُخۡرِجَکُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ بِکُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِیمٞ ٩ وَمَا لَکُمۡ أَلَّا تُنفِقُواْ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَا یَسۡتَوِی مِنکُم مَّنۡ أَنفَقَ مِن قَبۡلِ ٱلۡفَتۡحِ وَقَٰتَلَۚ أُوْلَٰٓئِکَ أَعۡظَمُ دَرَجَةٗ مِّنَ ٱلَّذِینَ أَنفَقُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَقَٰتَلُواْۚ وَکُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرٞ ١٠ مَّن ذَا ٱلَّذِی یُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَیُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥ وَلَهُۥٓ أَجۡرٞ کَرِیمٞ ١١﴾

اوست آن که بیافرید آسمان‌ها و زمین را در شش روز، باز مستقر شد بر عرش می‌داند آنچه در مى‏آید به زمین و آنچه بر مى‏آید از آن و آنچه فرود مى‏آید از آسمان و آنچه بالا می‌رود اندر آن و او با شما است هرجاکه باشید و خدا به آنچه می‌کنید بینا است. ﴿4﴾او راست پادشاهى آسمان‌ها و زمین و به سوى خدا بازگردانیده می‌شود کارها. ﴿5﴾در مى‏آرد شب را در روز و در مى‏آرد روز را در شب. و او داناست به مکنون سینه‏ها. ﴿6﴾ایمان آرید به خدا و رسول او و خرج کنید از جملۀ آن مال که ساخته است شما را جانشین دیگران در وى، پس آنان‌که ایمان آوردند و خرج کردند از شما ایشان راست مزد بزرگ. ﴿7﴾چیست شما را که ایمان نیارید به خدا و رسول أو؟ دعوت مى‏کند شما را که ایمان آرید به پروردگار خویش و هرآیینه عهد گرفته است از شما [1125]، اگر هستید باور دارنده. ﴿8﴾اوست آن که فرو مى‏فرستد بر بندۀ خود آیات واضح تا بیرون آرد شما را از تاریکی‌ها به سوى روشنى و خدا بر شما بخشایندۀ مهربان است. ﴿9﴾و چیست شما را که خرج نکنید در راه خدا؟ و خدای راست واپس گذاشتۀ آسمان‌‌ها و زمین [1126]. برابر نیست از شما آن که خرج کرد پیش از فتح مکه و قتال کرد با آن که این چنین عمل بعد از این فتح مکه کرده باشد، آن جماعت در مرتبۀ بزرگتراند از آنان‌که خرج کردند بعد از فتح و قتال کردند و هر یک را وعده داده است خدا حالت نیک و خدا به آنچه مى‏کنید خبردار است. ﴿10﴾کیست آنکه قرض دهد خدا را قرض دادن نیک. پس دو چند ادا کند آن قرض را براى او و او راست مزد بزرگ؟!. ﴿11﴾

﴿ یَوۡمَ تَرَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ یَسۡعَىٰ نُورُهُم بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَبِأَیۡمَٰنِهِمۖ بُشۡرَىٰکُمُ ٱلۡیَوۡمَ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَاۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ ١٢ یَوۡمَ یَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱنظُرُونَا نَقۡتَبِسۡ مِن نُّورِکُمۡ قِیلَ ٱرۡجِعُواْ وَرَآءَکُمۡ فَٱلۡتَمِسُواْ نُورٗاۖ فَضُرِبَ بَیۡنَهُم بِسُورٖ لَّهُۥ بَابُۢ بَاطِنُهُۥ فِیهِ ٱلرَّحۡمَةُ وَظَٰهِرُهُۥ مِن قِبَلِهِ ٱلۡعَذَابُ ١٣ یُنَادُونَهُمۡ أَلَمۡ نَکُن مَّعَکُمۡۖ قَالُواْ بَلَىٰ وَلَٰکِنَّکُمۡ فَتَنتُمۡ أَنفُسَکُمۡ وَتَرَبَّصۡتُمۡ وَٱرۡتَبۡتُمۡ وَغَرَّتۡکُمُ ٱلۡأَمَانِیُّ حَتَّىٰ جَآءَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَغَرَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ ١٤ فَٱلۡیَوۡمَ لَا یُؤۡخَذُ مِنکُمۡ فِدۡیَةٞ وَلَا مِنَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ مَأۡوَىٰکُمُ ٱلنَّارُۖ هِیَ مَوۡلَىٰکُمۡۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ١٥ ۞أَلَمۡ یَأۡنِ لِلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَن تَخۡشَعَ قُلُوبُهُمۡ لِذِکۡرِ ٱللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ ٱلۡحَقِّ وَلَا یَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡکِتَٰبَ مِن قَبۡلُ فَطَالَ عَلَیۡهِمُ ٱلۡأَمَدُ فَقَسَتۡ قُلُوبُهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ١٦ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ قَدۡ بَیَّنَّا لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ لَعَلَّکُمۡ تَعۡقِلُونَ ١٧ إِنَّ ٱلۡمُصَّدِّقِینَ وَٱلۡمُصَّدِّقَٰتِ وَأَقۡرَضُواْ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا یُضَٰعَفُ لَهُمۡ وَلَهُمۡ أَجۡرٞ کَرِیمٞ ١٨﴾

یاد کن روزی که ببینى مردان مسلمانان را و زنان مسلمانان را به این صفت که شتابد نور ایشان را پیشِ دست ایشان و به جانبِ راستِ ایشان گفته شود: مژده باد شما را! امروز شما راست بوستان‌ها می‌رود زیر آن جوی‌ها، جاوید باشید در آنجا. این است مطلب‏یابى بزرگ. ﴿12﴾روزی که گویند مردان منافق و زنان منافق با مسلمانان: به نظر شفقت نگرید به سوى ما تا روشنى گیریم از نور شما. گفته شود: بازگردید پس پشت خویش پس بجویید روشنى را [1127]، پس بنا کرده شود در میان ایشان دیوارى که او را دروازه باشد اندرون آن دیوار در آنجا رحمت است و بیرون آن دیوار به جانب او عذاب‏ است. ﴿13﴾آواز دهند منافقان مسلمانان را: آیا ما نبودیم همراه شما؟ گفتند آرى! و لیکن شما در بلا افکندید خویشتن را و انتظار کردید [1128]و شک آوردید و فریفته کرد شما را آرزوها تا آنکه برسید فرمان خدا [1129]و فریب داد شما را در فرمانبردارى خدا شیطان فریبنده. ﴿14﴾پس امروز گرفته نشود از شما فدیه و نه از کافران گرفته شود. جاى شما آتش است همان آتش لایق شما است و بد بازگشت است وى. ﴿15﴾آیا وقت نرسیده است مسلمانان را که نیایش کند دل ایشان وقتِ یاد کردن خدا و وقتِ یاد آوردن آنچه آمده است از وحى الهى و نباشند مانند آنان‌که داده شده است ایشان را کتاب پیش از این، پس دراز گذشت بر ایشان مدّت پس سخت شد دل ایشان و بسیارى از ایشان بدکارانند. ﴿16﴾بدانید که خدا زنده مى‏کند زمین را بعد مرده بودن آن، هرآیینه بیان کردیم براى شما نشانه‌ها بود که شما دریابید. ﴿17﴾هرآیینه مردان خیرات دهنده و زنان خیرات دهنده و آنان‌که قرض داده‏اند خداى را قرض نیک، دو چندان داده شود ایشان را و ایشان راست مزد گرامى قدر. ﴿18﴾

﴿ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلصِّدِّیقُونَۖ وَٱلشُّهَدَآءُ عِندَ رَبِّهِمۡ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ وَنُورُهُمۡۖ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَآ أُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ ١٩ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا لَعِبٞ وَلَهۡوٞ وَزِینَةٞ وَتَفَاخُرُۢ بَیۡنَکُمۡ وَتَکَاثُرٞ فِی ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِۖ کَمَثَلِ غَیۡثٍ أَعۡجَبَ ٱلۡکُفَّارَ نَبَاتُهُۥ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَىٰهُ مُصۡفَرّٗا ثُمَّ یَکُونُ حُطَٰمٗاۖ وَفِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٞ شَدِیدٞ وَمَغۡفِرَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٞۚ وَمَا ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ ٢٠ سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّکُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا کَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أُعِدَّتۡ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ ذَٰلِکَ فَضۡلُ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ ٢١ مَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِیٓ أَنفُسِکُمۡ إِلَّا فِی کِتَٰبٖ مِّن قَبۡلِ أَن نَّبۡرَأَهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ ٢٢ لِّکَیۡلَا تَأۡسَوۡاْ عَلَىٰ مَا فَاتَکُمۡ وَلَا تَفۡرَحُواْ بِمَآ ءَاتَىٰکُمۡۗ وَٱللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٍ ٢٣ ٱلَّذِینَ یَبۡخَلُونَ وَیَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبُخۡلِۗ وَمَن یَتَوَلَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ ٢٤﴾

و آنان‌که ایمان آوردند به خدا و پیغامبران او، آن جماعت ایشانند صدّیقان و شهیدانْ نزدیک پروردگار خویش. ایشان راست مزد ایشان و نور ایشان و آنان‌که کافر شدند و دروغ شمردند آیات ما را آن جماعت اهل دوزخند. ﴿19﴾بدانید که زندگانى دنیا بازیست و بیهودگى است و آرایش است و خودستایى است در میان خویش و از یکدیگر زیادت طلبى است در مال و فرزندان مانند بارانى که به شگفت آورد زراعت کنندگان را رستنى او باز خشک شود پس زرد ببینى آن را باز درهم شکسته گردد و در آخرت عذاب سخت است و نیز آمرزش است از جانب خدا و خوشنودیست و نیست زندگانى دنیا مگر بهره که باعث فریب باشد. ﴿20﴾سبقت کنید به سوى آمرزش از جانب خدا و به سوى بهشتى که پهنایى او مانند پهنایى آسمان و زمین باشد آماده کرده شد براى آنان‌که ایمان آوردند به خدا و پیغامبران او این است فضل خدا، می‌دهدش به هر که خواهد و خدا خداوند فضل بزرگ است. ﴿21﴾نرسید هیچ مصیبتى در زمین و نه در جان شما مگر نوشته شده است در کتابى پیش از آن که بیافرینیم آن مصیبت را، هرآیینه این کار بر خدا آسان است. ﴿22﴾خبر داده‏ایم تا اندوه نخورید بر آنچه رفت از دست شما و تا شادمان نشوید به آنچه عطا کرد شما را و خداى تعالى دوست ندارد هر تکبّر کنندۀ خودستاینده را. ﴿23﴾[دوست نمی‌دارد] آنان را که بُخل می‌کنند و مردمان را به بُخل می‌فرمایند و هر که روى‏گردان شود هرآیینه خداى همون است بى‏نیاز ستوده. ﴿24﴾

﴿ لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡمِیزَانَ لِیَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِیدَ فِیهِ بَأۡسٞ شَدِیدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٞ ٢٥ وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحٗا وَإِبۡرَٰهِیمَ وَجَعَلۡنَا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡکِتَٰبَۖ فَمِنۡهُم مُّهۡتَدٖۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ٢٦ ثُمَّ قَفَّیۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّیۡنَا بِعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَ وَءَاتَیۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِیلَۖ وَجَعَلۡنَا فِی قُلُوبِ ٱلَّذِینَ ٱتَّبَعُوهُ رَأۡفَةٗ وَرَحۡمَةٗۚ وَرَهۡبَانِیَّةً ٱبۡتَدَعُوهَا مَا کَتَبۡنَٰهَا عَلَیۡهِمۡ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ رِضۡوَٰنِ ٱللَّهِ فَمَا رَعَوۡهَا حَقَّ رِعَایَتِهَاۖ فَ‍َٔاتَیۡنَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنۡهُمۡ أَجۡرَهُمۡۖ وَکَثِیرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ٢٧ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَءَامِنُواْ بِرَسُولِهِۦ یُؤۡتِکُمۡ کِفۡلَیۡنِ مِن رَّحۡمَتِهِۦ وَیَجۡعَل لَّکُمۡ نُورٗا تَمۡشُونَ بِهِۦ وَیَغۡفِرۡ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٢٨ لِّئَلَّا یَعۡلَمَ أَهۡلُ ٱلۡکِتَٰبِ أَلَّا یَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَیۡءٖ مِّن فَضۡلِ ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱلۡفَضۡلَ بِیَدِ ٱللَّهِ یُؤۡتِیهِ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِیمِ ٢٩﴾

هرآیینه فرستادیم پیغامبران خود را به نشانه‌هاى واضح و فرود آوردیم همراه ایشان کتاب و ترازو تا عمل کنند مردمان به انصاف و فرود آوردیم آهن را به سبب آن جنگ سخت است و منفعت‌هاى دیگر است براى مردمان و تا بداند خدا کسى را که نصرت دهد خدا را غایبانه و پیغامبران او را، هرآیینه خدا توانای غالب است. ﴿25﴾و هرآیینه فرستادیم نوح را و ابراهیم را و نهادیم در اولاد ایشان پیغامبرى و کتاب، پس بعض ایشان راه‌یابند و بسیارى از ایشان، بدکارانند. ﴿26﴾باز فرستادیم از پیِ ایشان پیغامبران خود را و از پى آوردیم عیسى، پسر مریم، را و دادیمش انجیل و نهادیم در دل تابعان او مهربانى و بخشایش، و گوشه‏نشینى‌ای که خود پیدا کرده بودند آن را، ما فرض نساخته بودیم بر ایشان، لیکن اختراع کردند به طلب خوشنودى خدا، پس نگاهداشت آن نکردند حقِّ نگاه داشتن آن. پس عطا کردیم آنان را که ایمان آوردند از ایشان [1130]مزد ایشان و بسیارى از ایشان بدکارانند. ﴿27﴾اى آنان‌که ایمان آورده‌اید! [به پیغامبران سابق]، بترسید از خدا و ایمان آرید به پیغامبر او [1131]تا بدهد شما را دو حصّه از رحمت خود و بدهد شما را نورى که راه روید به آن و تا بیامرزد شما را و خدا آمرزگار مهربان است. ﴿28﴾[به این مقدمه خبر داد] تا بدانند اهل کتاب که ایشان قادر نیستند بر چیزى از فضل خدا و بدانند که فضل به دست خدا است می‌دهد آن را به هر که خواهد و خدا صاحب فضل بزرگ است. ﴿29﴾

[1123] یعنی در لوح محفوظ. [1124] مترجم گوید: لفظ لولا داخل است بر ترجعونها و اعادۀ آن برای تأکید است. [1125] یعنی روزِ الست بربکم. [1126] یعنی هر کسی که بمیرد، آنچه بگذارد، ملکِ خدا باشد، پس به آن بخل کردن، نهایت شنیع است. [1127] مترجم گوید: یعنی در دنیا روید تحصیل نور کنید، که این جا تحصیل نور نیست، والله اعلم. [1128] یعنی هزیمت مسلمانان را. [1129] یعنی اجل. [1130] یعنی به محمدج. [1131] یعنی به محمدج.

تفسیر نور: سوره حدید

تفسیر نور:
سوره حدید آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرآنچه در آسمانها و زمین است ، خدای را تسبیح و تقدیس می‌کنند ( و با کرنش و پرستش رضای او را می‌جویند ) و خدا چیره کاردان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَبَّحَ ِللهِ مَا . . . » : ( نگا : اسراء / 44 ، رعد / 13 ، نور / 41 ) .‏

سوره حدید آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مالکیت و حاکمیت آسمانها و زمین از آن خدا است ، و او زنده می‌گرداند و می‌میراند ، و او بر هر چیزی توانا است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ . . . » : ( نگا : توبه‌ / 116 ) .‏

سوره حدید آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است ، و او آگاه از همه چیز است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأوَّلُ » : پیشین . بی‌آغاز . آن که بودنش پیش از بودن همه موجودات است . « الآخِرُ » : پسین . بی‌انتها . آن که پس از نابودی همه موجودات ، باقی و برجای است . « الظَّاهِرُ » : پیدا و نمودار . آن که همه چیز جهان ، بودن او را فریاد می‌دارند ، و بر وجود او دلالت دارند . « الْبَاطِنُ » : ناپیدا . نهان . آن که حواس ، او را احاطه نمی‌سازد ، و عقول او را درک نمی‌کند .‏

سوره حدید آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَاء وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او است که آسمانها و زمین را در شش دوره آفرید و سپس بر تخت ( فرمانروائی کائنات ) قرار گرفت . و او می‌داند چه چیز به زمین نازل و از آن خارج می‌شود ، و چه چیز از آسمان پائین می‌آید و بدان بالا می‌رود . و او در هر کجا که باشید ، با شما است . و خدا می‌بیند هر چیزی را که می‌کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سِتَّةِ أَیَّامٍ » : شش روز . مراد شش دوره است ( نگا : اعراف‌ / 54 ، یونس‌ / 3 ، هود / 7 ) . « إسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ » : ( نگا : اعراف‌ / 54 ، یونس‌ / 3 ، رعد / 2 ) . « یَلِجُ » : ( نگا : سبأ / 2 ) .‏

سوره حدید آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مالکیت و حاکمیت آسمانها و زمین از آن او است ، و همه کارها بدو برگردانده می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَهُ مُلْکُ . . . » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 109 ) .‏

سوره حدید آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَهُوَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او شب را در روز ، و روز را در شب داخل می‌گرداند ( و گاهی از شب می‌کاهد و بر روز می‌افزاید ، و گاهی از روز می‌کاهد و بر شب می‌افزاید ، و نور و ظلمت را بدنبال هم آهسته و آرام روان می‌دارد ) و او از انسانها و رازهای سینه‌ها مطلع و باخبر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُولِجُ » : داخل می‌گرداند ( نگا : حج‌ / 61 ، لقمان‌ / 29 ) . « ذَاتِ الصُّدُورِ » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 119 و 154 ، مائده‌ / 7 )‏

سوره حدید آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُم مُّسْتَخْلَفِینَ فِیهِ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏به خدا و پیغمبرش ایمان بیاورید ، و از چیزهائی ببخشید که شما را در آنها نماینده ( خود در تصرف ، و جانشین دیگران در بدست گرفتن اموال ) کرده است . زیرا کسانی که از شما ایمان بیاورند و ( در راه خدا ) بذل و بخشش کنند ، پاداش بزرگی دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُسْتَخْلَفِینَ » : نمایندگان خدا در صرف اموال و دادن آن به افراد مستحق . جانشینان دیگران در بدست گرفتن اموال . اشاره به دو چیز است : الف - در حقیقت مالک اصلی خدا است و اموال سپرده و امانتی در پیش انسان است . ب - دسته‌ای می‌روند و دسته‌ای می‌آیند و به نوبت اموال را بدست می‌گیرند و امانتدار می‌شوند ( نگا : انعام‌ / 165 ، یونس‌ / 14 ) .‏

سوره حدید آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا لَکُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّکُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِیثَاقَکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چرا نباید به خدا ایمان بیاورید ؟ در حالی که پیغمبر ، شما را ( با دلائل قوی و معجزات روشن ) برای ایمان به پروردگارتان دعوت می‌کند ؟ و ( خداوند هم ) از شما پیمان ( فطری و کَونی ) گرفته است ( و نشانه‌های ایمان آوردن به خود را در درونتان سرشته است و در بیرونتان به معرض تماشا گذاشته شده است ) اگر خواهان ایمان آوردن هستید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَدْ أَخَذَ مِیثَاقَکُمْ » : خداوند از شما پیمان ایمان آوردن گرفته است . این پیمان غیر از طریق وحی و نقل ، به دو شیوه از طریق درک و عقل ، از هر انسانی گرفته شده است : الف - خدا انسان را بر فطرت سلیم خداشناسی سرشته است ، و اگر حجاب مادیات و لذائذ دنیوی بگذارد ، انسان ذاتاً خداشناس است ، و ندای وجدان او را به پرستش یزدان فریاد می‌دارد ( نگا : روم‌ / 30 ) . ب - خدا قوانین و ضوابط و عجائب و غرائبی را در جلو دیدگان انسان گذاشته است و جهانی را در پیش روی او گسترانیده است که از ذره تا کهکشان آن ، دالّ بر وجود یزدان است ( نگا : اعراف‌ / 172 ) . « إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ » : اگر خواستار ایمان و حاضر برای پذیرش آن هستید . این بخش از آیه ، در معنی مقدم بر دیگر قسمتهای آیه است ، و در اصل چنین است : إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ، مَا لَکُمْ لا تُؤْمِنُونَ بِاللهِ ، وَ الرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّکُمْ وَ قَدْ أَخَذَ مِیثَاقَکُمْ ؟ ( نگا : روح‌المعانی ، التفسیر القرآنی للقرآن ) . پس منظور از ( إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ) این است که : اگر شما حاضر به ایمان آوردن به خدا و پذیرش دلائل هستید ، اینجا جای آن است .‏

سوره حدید آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ هُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ لِیُخْرِجَکُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَإِنَّ اللَّهَ بِکُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خدا است که آیه‌های واضح و روشن را بر بنده خود نازل می‌گرداند تا شما را از تاریکیها ( ی جهالت و ضلالت برهاند ، و ) به نور ( ایمان و هدایت ) برساند . چرا که خدا نسبت به شما بسیار بامحبت و دارای مهر فراوان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ءَایَاتٍ بَیِّنَاتٍ » : ( نگا : بقره‌ / 99 ، یونس‌ / 15 ، نور / 1 ) . « رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ » : ( نگا : بقره‌ / 143 ، توبه‌ / 117 ) .‏

سوره حدید آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا لَکُمْ أَلَّا تُنفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا یَسْتَوِی مِنکُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِینَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلّاً وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چرا در راه خدا نباید ببخشید و خرج کنید ، و حال این که ( اموال شما امانتی بیش نیست و تا آخر در دست شما نمی‌ماند ، و همه چیزهای ) برجای مانده آسمانها و زمین به خدا می‌رسد ؟ کسانی از شما که پیش از فتح ( مکّه ، به سپاه اسلام کمک کرده‌اند و از اموال خود ) بخشیده‌اند و ( در راه خدا ) جنگیده‌اند ، ( با دیگران ) برابر و یکسان نیستند . آنان درجه و مقامشان فراتر و برتر از درجه و مقام کسانی است که بعد از فتح ( مکه ، در راه اسلام ) بذل و بخشش نموده‌اند و جنگیده‌اند . اما به هر حال ، خداوند به همه ، وعده پاداش نیکو می‌دهد ، و او آگاه از هر آن چیزی است که می‌کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِیرَاثُ » : ترکه . مرده ریگ . « لِلّهِ مِیراثُ السَّمَاوَاتِ . . . » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 180 ، حجر / 23 ، انبیاء / 89 ، قصص‌ / 58 ) . « الْفَتْحِ » : فتح مکه . « الْحُسْنی‌ » : جزا و پاداش نیکو که بهشت است .‏

سوره حدید آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ مَن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کیست که به خدا قرض نیکوئی دهد ( و از اموالی که بدو داده شده است ببخشد ) تا آن را برای او چندین برابر گرداند ، و پاداش ارزشمندی بدو رساند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُقْرِضُ اللهَ . . . » : ( نگا : بقره‌ / 245 ، مائده‌ / 12 ) . « کَرِیمٌ » : پرارزش . گرانقدر .‏

سوره حدید آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعَى نُورُهُم بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِم بُشْرَاکُمُ الْیَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزی مردان مؤمن و زنان مؤمن را خواهی دید که ( به سوی بهشت حرکت می‌کنند و ) نور ( ایمان و اعمال خوب ) ایشان ، پیشاپیش آنان و در سمت راستشان در تلألؤ و درخشش است ( و فرشتگان بدیشان مبارک‌بادی می‌گویند و می‌فرمایند : ) مژده باد ! که امروز به بهشتی درمی‌آئید که در زیر ( کاخها و درختان ) آن ، رودبارها جاری است و جاودانه در آنجا بسر می‌برید و می‌مانید . پیروزی بزرگ و رستگاری سترگ ، این است ( خوش باشید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَسْعی‌ » : در حرکت است . « نُورُهُمْ » : نور ایمان و اعمال نیک آنان . « بَیْنَ أَیْدِیهِمْ » : جلو آنان . پیشاپیش ایشان . روبرویشان . « أَیْمَانِهِمْ » : أَیْمان ، جمع یَمین ، طرف راست . دست راست ایشان . هدف از روبرو و طرف راست همه جهات است ، ولی ذکر این دو جهت به خاطر احترام و شرفی است که دارند ( نگا : روح‌المعانی ) . « بُشْری‌ » : ( نگا : بقره‌ / 97 ، آل‌عمران‌ / 126 ، انفال‌ / 10 ) .‏

سوره حدید آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِکُمْ قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءکُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَیْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزی مردان منافق و زنان منافق به مؤمنان می‌گویند : ( با شتاب به سوی بهشت حرکت نکنید و ) منتظرمان بمانید تا از نور شما فروغ و پرتوی ( به ما بتابد و از آن ) استفاده کنیم ! بدیشان گفته می‌شود : به عقب برگردید ( و مجدّداً به دنیا بروید ) و نوری به دست بیاورید ! در این حال ناگهان دیواری میان آنان زده می‌شود که دری دارد . داخل آن ( که به طرف مؤمنان است ) رو به رحمت است ( که بهشت و نعمت سرمدی است ) و خارج آن ( که به طرف منافقان است ) رو به عذاب است ( که دوزخ و نقمت ابدی است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُنظُرُونَا » : منتظر ما بمانید و شتاب مکنید . به ما بنگرید تا از نور صورت شما بهره‌مند شویم و راه خود را پیدا کنیم ( نگا : قاسمی ) . نظر لطف و محبتی به ما بیفکنید و سهمی از نور خود را به ما بدهید . « نَقْتَبِسْ » : شعله و پرتوی برگیریم ( نگا : طه‌ / 10 ) . « إِرْجِعُوا وَرَآءَکُمْ » : به عقب برگردید . مراد برگشتن به دنیا است . « قِیلَ » : گویندگان آن مؤمنان یا فرشتگانند . « سُورٍ » : دیوار بلند . باره . بارو . « بابٌ » : در . دروازه . چه بسا مراد این باشد که چنین دیواری دروازه‌ای دارد که مؤمنان از آنجا وارد طرف بهشت می‌گردند و پس از ورود همه آنان ، به روی منافقان بسته می‌شود . « بَاطِنُهُ » : داخل آن . قسمتی که مؤمنان در آنجا هستند . « ظَاهِرُهُ » : پشت دیوار . خارج دیوار . قسمتی که منافقان در آنجا هستند .‏

سوره حدید آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ یُنَادُونَهُمْ أَلَمْ نَکُن مَّعَکُمْ قَالُوا بَلَى وَلَکِنَّکُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَکُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْکُمُ الْأَمَانِیُّ حَتَّى جَاء أَمْرُ اللَّهِ وَغَرَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏منافقان ، مؤمنان را فریاد می‌دارند ، مگر ما ( در دنیا ) با شما نبودیم‌ ؟ می‌گویند : بلی ! ولیکن ( با نفاق ) خویشتن را گرفتار بلا کردید ، و چشم به راه ( مرگ پیغمبر ، و نابودی مسلمانان ، و برچیده شدن اسلام ) ماندید و ( درباره حقانیت دعوت پیغمبر و قرآن و وجود معاد و رستاخیز ) شک و تردید ورزیدید ، و آرزوها و پندارها شما را گول زد ، تا این که فرمان خدا ( دائر بر مرگتان ) در رسید و اهریمن ( بدکاره و نفس امّاره ) فریبکار ، شما را درباره خدا فریب داد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَتَنتُمْ » : در فتنه و بلا انداخته‌اید . « تَرَبَّصْتُمْ » : درنگ کرده‌اید . منتظر مانده‌اید . « إِرْتَبْتُمْ » : شک و تردید نموده‌اید . دودلی ورزیده‌اید . « غَرَّتْکُمْ » : ( نگا : جاثیه‌ / 35 ، انعام‌ / 70 و 130 ، اعراف‌ / 51 ) . « الْغَرُورُ » : ( نگا : لقمان‌ / 33 ، فاطر / 5 ) .‏

سوره حدید آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ فَالْیَوْمَ لَا یُؤْخَذُ مِنکُمْ فِدْیَةٌ وَلَا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مَأْوَاکُمُ النَّارُ هِیَ مَوْلَاکُمْ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس امروز ، هم از شما ، و هم از کافران ، عوضی و غرامتی پذیرفته نمی‌شود . جایگاه شماها آتش دوزخ است . دوزخ سرپرستتان است ( و پناهگاهی جز آن ندارید ) و چه بد سرنوشتی و چه بد جایگاهی است !‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِدْیَةٌ » : عوض . غرامت . در قیامت تنها وسیله نجات ایمان و عمل صالح است . در آن روز تمام اسباب و وسائل مادی که در این جهان برای رسیدن به مقاصد معمول است از کار می‌افتد ، و پیوندها بریده می‌شود ( نگا : بقره‌ / 48 و 254 ، دخان‌ / 41 ، طور / 46 ، مؤمنون‌ / 101 ، مدثر / 38 ) . « مَأْوَاکُمُ النَّارُ » : ( نگا : عنکبوت‌ / 25 ، جاثیه‌ / 34 ) . « مَوْلی‌ » : سرپرست . سرور . یار و یاور . در اینجا واژه آقا و یاور ، جنبه ریشخند و تمسخر دارد . بدان می‌ماند که ستمگری به مهلکه بیفتد و طلب کمک کند و بدو گفته شود : یار و مددکار و ولی و سرپرست تو چوبه دار ، و پرت کردن به میان آتش سوزان و قهار است . « بِئْسَ الْمَصِیرُ » : ( نگا : بقره‌ / 126 ، آل‌عمران‌ / 162 ، انفال‌ / 16 ) .‏

سوره حدید آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا وقت آن برای مؤمنان فرا نرسیده است که دلهایشان به هنگام یاد خدا ، و در برابر حق و حقیقتی که خدا فرو فرستاده است ، بلرزد و کرنش برد ؟ و آنان همچون کسانی نشوند که برای آنان قبلاً کتاب فرستاده شده است و سپس زمان طولانی بر آنان سپری گشته است ، و دلهایشان سخت شده است ، و بیشترشان فاسق و خارج ( از حدود دین خدا ) گشته‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلَمْ یَأْنِ . . . » : آیا نزدیک نشده است‌ ؟ آیا وقت آن فرا نرسیده است‌ ؟ از ماده ( أَنی ، یَأْنی ، أَنْیاً ) . « ذِکْرِ » : یاد . به خاطر آوردن . « لِذِکْرِ » : حرف ( ل ) به معنی ( عِندَ ) است ( نگا : اسراء / 78 ) . « مَا نَزَلَ . . . » : مراد قرآن است . « الأمَدُ » : زمان . مدت . مراد فاصله زمانی ایشان با پیغمبران است .‏

سوره حدید آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدانید که خداوند زمین مرده را زنده می‌کند . ما آیه‌ها را برای شما ( با ذکر مثالها ) روشن می‌گردانیم و بیان می‌داریم ، تا این که شما ( مطالب و مقاصد آنها را ) فهم کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُحْیِ الأرْضَ . . . » : ( نگا : روم‌ / 19 و 24 و 50 ) .‏

سوره حدید آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مردان بخشنده و زنان بخشنده‌ای که ( با دادن صدقات و انجام خیرات و حسنات ) به خدا قرض نیکوئی می‌دهند ( پاداش بخشش و وامشان ) برای ایشان چندین برابر می‌شود ، و مزد بزرگ و قابل توجهی دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُصَّدِّقِینَ » : متصدّقین . صدقه‌دهندگان . انفاق‌کنندگان . ( نگا : یوسف‌ / 88 ، احزاب‌ / 35 ) . « یُضَاعَفُ لَهُمْ » : ثواب تصدق و قرض ایشان چندین برابر گردانده می‌شود ( نگا : بقره‌ / 261 و 245 ، نساء / 40 ) . استعمال ضمیر ( هم ) در اینجا و ضمیر ( و ) در ( أَحْسَنُوا ) از راه تغلیب است و به مردان و زنان تعلق دارد .‏

سوره حدید آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَالشُّهَدَاء عِندَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏کسانی که به خدا و به پیغمبرانش ایمان بیاورند ، آنان راستان و گواهان پیشگاه پروردگارشانند و اجر خود را و نور خود را دارند . اما کسانی که کافر بشوند و آیات ما را تکذیب کنند ، آنان دوزخیانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَدَآءُ » : ( نگا : نساء / 69 ) . « عِندَ ربِّهِمْ » : در پیشگاه پروردگارشان . به عقیده پروردگارشان .‏

سوره حدید آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرّاً ثُمَّ یَکُونُ حُطَاماً وَفِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدانید که زندگی دنیا تنها بازی ، سرگرمی ، آرایش و پیرایش ، نازش در میان همدیگر ، و مسابقه در افزایش اموال و اولاد است و بس . دنیا همچو باران است که گیاهان آن ، کشاورزان را به شگفت می‌آورد ، سپس گیاهان رشد و نمو می‌کنند ، و بعد گیاهان را زرد و پژمرده خواهی دید ، و آنگاه خرد و پرپر می‌گردند . در آخرت عذاب شدیدی ( برای دنیاپرستان ) و آمرزش و خوشنودی خدا ( برای خداپرستان ) است . اصلاً زندگی دنیا چیزی جز کالای فریب نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ » : ( نگا : انعام‌ / 32 ، عنکبوت‌ / 64 ، محمد / 36 ) . « تَفَاخُرٌ » : نازش بر یکدیگر . به خود بالیدن و خود را ستودن . « تَکَاثُرٌ » : مسابقه در افزایش مال و جاه ، و نازش به دارائی و عزت و قدرت . « غَیْثٍ » : باران . « الْکُفَّارَ » : جمع کافِر ، کشاورزان ( نگا : فتح‌ / 29 ) . « ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرّاً ثُمَّ یَکُونُ حُطَاماً » : ( نگا : زمر / 21 ) . « مَتَاعُ الْغُرُورِ » : ( نگا : آل‌عمران . 185 ) .‏

سوره حدید آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاء وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بر یکدیگر پیشی بگیرید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن همسان پهنای آسمان و زمین است . برای کسانی آماده شده است که به خدا و پیغمبرانش ایمان داشته باشند . این ، عطاء خدا است ، و به هر کس که بخواهد آن را می‌دهد ، و خدا دارای عطاء بزرگ و فراوان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَابِقُوا » : با همدیگر مسابقه دهید . بر یکدیگر پیشی گیرید . « عَرْضُهَا . . . » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 133 ) .‏

سوره حدید آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ رخدادی در زمین به وقوع نمی‌پیوندد ، یا به شما دست نمی‌دهد ، مگر این که پیش از آفرینش زمین و خود شما ، در کتاب بزرگ و مهمی ( به نام لوح محفوظ ، ثبت و ضبط ) بوده است ، و این کار برای خدا ساده و آسان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُصِیبَةٍ » : رخداد در معنی عام خود ( نگا : فی ظلال القرآن ) اعم از خیر یا شر . « کِتَابٍ » : لوح محفوظ . علم خدا ( نگا : انعام‌ / 59 ، یس‌ / 12 ) . « نَبْرَأَهَا » : آن را بیافرینیم . مراد آفرینش زمین و انسانها و بطور کلی همه کائنات است . « یَسِیرٌ » : ساده . آسان . با قیاس به علم خدا ، زمان گذشته و حال و آینده ، و مشکل و مشکلتر و مشکلترین ، و آسان و آسانتر و آسانترین ، معنی ندارد . جهان برابر نقشه و طرح قبلی خدا ساخته شده است و همه چیز در آن دقیق و اندازه‌گیری گشته است ، و لذا چیزی ناسنجیده و خودسرانه رخ نمی‌دهد و خارج از نقشه پیاده نمی‌گردد .‏

سوره حدید آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این بدان خاطر است که شما نه بر از دست دادن چیزی غم بخورید که از دستتان بدر رفته است ، و نه شادمان بشوید بر آنچه خدا به دستتان رسانده است . خداوند هیچ شخص متکبر فخرفروشی را دوست نمی‌دارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِکَیْ لا . . . » : شما را بر این مسأله باخبر کردیم که تا . جهان را بدین خاطر چنین آفریدیم که تا . « فَاتَکُمْ » : از دست دادید . از دستتان بدر رفت ( نگا : آل‌عمران‌ / 153 ) . « ءَاتَاکُمْ » : به شما داد . به دستتان رساند . « مُخْتَالٍ فَخُورٍ » : ( نگا : نساء / 36 ، لقمان‌ / 18 ) . مراد آیه این است که انسان بطور کلی غمگین یا شادمان نگردد ، بلکه آیه انسان را رهنمود می‌فرماید به این که او دلبسته و شیفته و عبد و اسیر زرق و برق جهان نگردد ، و خوشیها و ناخوشیهایش را گذرا بداند و آنها را جاودانه نپندارد ، و مست ناز و نعمت ، و یا زندانی بلا و مصیبت نشود ، و بداند که او مسافری به سوی آخرت است و راه از نشیب و فراز برخوردار است .‏

سوره حدید آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَیَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَمَن یَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسانی که بخل میورزند و مردم را نیز به بخل ورزیدن دعوت می‌کنند . هر کس که ( از این فرمان ) روی‌گردان شود ( به خدا زیانی نمی‌رساند ) چرا که خداوند بی‌نیاز و شایسته ستایش است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الَّذِینَ . . . » : بدل از ( کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ) است . یا خبر مبتدای محذوف است : هُمُ الَّذِینَ . و یا این که مبتدا است و خبر آن محذوف است : الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ ، فَإِنَّهُمْ یَسْتَحِقُّونَ الْعَذَابَ . « یَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ » : ( نگا : نساء / 37 ) .‏

سوره حدید آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما پیغمبران خود را همراه با دلائل متقن و معجزات روشن ( به میان مردم ) روانه کرده‌ایم ، و با آنان کتابهای ( آسمانی و قوانین ) و موازین ( شناسائی حق و عدالت ) نازل نموده‌ایم تا مردمان ( برابر آن در میان خود ) دادگرانه رفتار کنند . و آهن را پدیدار کرده‌ایم که دارای نیروی زیاد و سودهای فراوانی برای مردمان است . هدف ( از ارسال انبیاء و نزول کتب آسمانی و همچنین آفرینش وسائلی چون آهن ) این است که خداوند بداند چه کسانی او را و فرستادگانش را بگونه نهان و پنهان ( از دیدگان مردمان ) یاری می‌کنند . خداوند نیرومند و چیره است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْبَیِّنَاتِ » : ( نگا : روم‌ / 47 ، غافر / 22 ) . « الْکِتَابَ » : جنس کتاب مراد است . یعنی همه کتابهای آسمانی . « الْمِیزَانَ » : ( نگا : شوری / 17 ، رحمن‌ / 7 و 8 و 9 ) . « الْقِسْطِ » : عدل ( نگا : آل‌عمران‌ / 18 و 21 ، نساء / 127 و 135 ) . « أَنزَلْنَا الحَدِیدَ » : آهن را آفریده‌ایم و پدیدار کرده‌ایم . « أَنزَلْنَا » : بوجود آورده‌ایم . خلق کرده‌ایم . ( نگا : اعراف‌ / 26 ، زمر / 6 ) . « لِیَقُومَ » : تا عمل بکنند . تا دست بیازند ( نگا : نساء / 127 ) . « بَأْسُ » : قوت . نیرو . ( نگا : نساء / 84 ، انعام‌ / 65 ، اسراء / 5 ) . « لِیَعْلَمَ اللهُ . . . » : ( نگا : بقره‌ / 143 ، آل‌عمران‌ / 140 و 142 ، کهف‌ / 12 ) . « بِالْغَیْبِ » : دور از چشم مردم . بعد از وفات انبیاء . بی‌آنکه خدا را ببینند .‏

سوره حدید آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحاً وَإِبْرَاهِیمَ وَجَعَلْنَا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَالْکِتَابَ فَمِنْهُم مُّهْتَدٍ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما نوح و ابراهیم را ( پیغمبر ، و به سوی مردم ) روانه کرده‌ایم ، و در دودمان آنان نبوّت و کتابها ( ی آسمانی ، از جمله تورات و انجیل و زبور و قرآن ) را قرار دادیم . برخی از آنان راهیاب شدند ، و بسیاری از ایشان ( از راه راست خداشناسی ، منحرف و ) خارج شدند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُوحاً وَ إِبْرَاهِیمَ » : ذکر این دو پیغمبر اولوالعزم ، بدان خاطر است که آنان پدر همه انبیاء بعد از خود هستند ( نگا : عبدالکریم الخطیب ) و نوح شیخ‌الانبیاء ( نگا : صفوة التفاسیر ) و پدر دوم نام گرفته است ( نگا : شربینی ) ، و ابراهیم قهرمان توحید ، و ابوالانبیاء بوده ( نگا : صفوة التفاسیر ) و عربها و رومیها و بنی‌اسرائیل از نژاد او هستند ( نگا : شربینی ) . « الْکِتَابَ » : کتابهای آسمانی از جمله کتب اربعه : تورات و زبور و انجیل و قرآن . خط و نوشتن ( نگا : شربینی ، روح‌المعانی ) . « وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحاً وَ إِبْرَاهِیمَ . . . » : عطف بر ( لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ ) بوده و بخش پسین ، تفصیل اجمال بخش پیشین است .‏

سوره حدید آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ قَفَّیْنَا عَلَى آثَارِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّیْنَا بِعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ وَآتَیْنَاهُ الْإِنجِیلَ وَجَعَلْنَا فِی قُلُوبِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِیَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا کَتَبْنَاهَا عَلَیْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاء رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَایَتِهَا فَآتَیْنَا الَّذِینَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس به دنبال نوح و ابراهیم ( و انبیاء پیشین و هم‌عصر با ایشان ) پیغمبرانی را روانه کردیم و بدنبال همه آنان ، عیسی پسر مریم را فرستادیم و بدو انجیل عطاء نمودیم ، و در دل پیروان عیسی مهر و عطوفت ( مسلمانان ) را قرار دادیم . پیروان او رهبانیت سختی را پدید آوردند که ما آن را بر آنان واجب نکرده بودیم ، ولیکن خودشان آن را برای بدست آوردن خوشنودی خدا پدید آورده بودند ( و بر خویشتن نذر و واجب نموده بودند ) . اما آنان چنانکه باید آن را مراعات نکردند . ما به کسانی که از ایشان ( به محمد ) ایمان آوردند پاداش درخورشان را دادیم ، ولی بیشترشان ( از راه راست منحرف و ) خارج شدند ( و سزای اعمال بد خود را دیدند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَفَّیْنَا عَلی ءَاثَارِهِمْ » : ( نگا : مائده‌ / 46 ) . « جَعَلْنَا . . . رَأفَةً وَ رَحْمَةً » : برخی گفته‌اند چنین رأفت و رحمت خدادادی خودشان ، نسبت به خودشان ، مراد است ، همسان مهر و عطوفت مسلمانان در حق یکدیگر ( نگا : آل‌عمران‌ / 103 ) . بعضی گفته‌اند مراد رأفت و رحمت مسیحیان حقیقی نسبت به مسلمانان است ( نگا : مائده‌ / 82 ) . « رَهْبَانِیَّةً » : در آغاز به معنی ترس از خدا و بی‌اعتنائی نسبت به دنیا بود ، ولی بعدها جنبه غارنشینی و دیرنشینی و دوری از مردمان و ترک ازدواج و پشت پا زدن به تمام نعمتها و خوشیهای دنیا را پیدا کرد . منصوب به اشتغال است . « إِلاَّ ابْتِغَآءَ » : مستثنی منقطع است و ( إِلاّ ) به معنی ( لکِنَّ ) است ( نگا : کشاف ) . خلاصه : رهبانیت را کشیشان و مسیحیان برای رضای خدا پدیدار نمودند و بر خویشتن نذر و فرض کردند و بعدها آن را مراعات ننمودند ، و به آئین تثلیث درآمدند . ناگفته نماند که رهبانیت در اسلام حرام است و پیغمبر فرموده است : لا رَهْبانِیَّةَ فِی الإِسْلامِ ( نگا : المصحف المیسر ) .‏

سوره حدید آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای کسانی که ( از اهل کتاب بشمارید و به خدا و پیغمبران الهی و کتابهای تورات و انجیل ) ایمان آورده‌اید ! از خدا بترسید و به پیغمبر او ( محمدبن عبدالله ، خاتم انبیاء ، هم ) ایمان بیاورید ، تا خداوند دو پاداش از رحمت خود را به شما دهد ( یکی پاداش ایمان به عیسی ، و دیگری پاداش ایمان به محمد ) ، و نیز برای شما نوری را پدیدار گرداند که در پرتو آن حرکت کنید ، و شما را ببخشاید ، چرا که خدا بسیار بخشاینده و مهربان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا . . . » : مخاطب مسیحیانی هستند که به عیسی و همه انبیاء –صلوات‌الله علیهم‌ - ایمان آورده و به خاتم‌الانبیاء نیز ایمان می‌آورند ( نگا : المراغی ) . « کِفْلَیْنِ » : مثنی کِفْل است ، به معنی نصیب و بهره و سهم ( نگا : نساء / 85 ) ، برخی آن را به مثنی محدود نکرده و بلکه برای کثرت می‌دانند ( نگا : معجم‌الفاظ القرآن الکریم ) . در این صورت معنی : ( یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ ) چنین می‌شود : پاداش زیادی به شما می‌دهد . « نُوراً » : مراد نور قرآن در دنیا ( نگا : مائده‌ / 15 ) و یا نور ایمان در قیامت است ( نگا : حدید / 12 ) .‏

سوره حدید آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ لِئَلَّا یَعْلَمَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَلَّا یَقْدِرُونَ عَلَى شَیْءٍ مِّن فَضْلِ اللَّهِ وَأَنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تا اهل کتاب بدانند که ( اگر به محمد ایمان نیاورند ) هیچ سهمی از فضل و عطاء الهی ندارند ، و این که فضل و عطاء در دست خدا است ، و آن را به هر کس که بخواهد مرحمت می‌کند ، و خداوند دارای فضل و عطاء فراوان و بزرگ است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِئَلاّ یَعْلَمَ » : تا بدانند . حرف ( لا ) زائد و برای تأکید نفی است . « أَهْلُ الْکِتَابِ » : مراد کسانی است که به عیسی و سایر پیغمبران ایمان آورده ، ولی به پیغمبر اسلام ایمان نداشته و بهشت را منحصر به خود می‌دانستند ( نگا : بقره‌ / 111 و 135 ) . « الْفَضْلِ » : موهبت . مرحمت . عطیه . لطف ( نگا : بقره‌ / 64 و 105 ، آل‌عمران‌ / 73 و 74 ) .‏