سورۀ بروج

سورۀ بروج

مکی است؛ ترتیب آن 85؛ شمار آیات آن 22

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡبُرُوجِ ١﴾.

سوگند به آسمان که دارای منازل دوازده‌گانه برای ستاره‌گان است و ستاره‌گان در هر‌یک از منازل و برج‌هایش با حساب، استحکام و حکمتی فرود می‌آیند.

﴿وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡمَوۡعُودِ ٢﴾.

به روزی سوگند یاد می‌کنم که خداوند عزوجل آن را موعد حکم و فیصله‌اش در میان جهانیان مقرّر داشته است؛ موعدی که خلاف نمی‌شود، خواهی نخواهی واقع‌شدنی است و مدّت معیّن و مشخّصی به وقوع می‌پیوندد.

﴿وَشَاهِدٖ وَمَشۡهُودٖ ٣﴾.

و سوگند به گواهان، حاضر آن و مشاهده کنندگاه آن روز و به همه کسانی که به اعمال انجام شدۀ آنان گواهی صورت می‌گیرد. آری! پیامبران شاهد و امّت‌های آنان مشهود هستند و هر کسی قضیه، گواهان و خصومت‌گران دارد و حکم تنها به دست خداوند عزوجل است.

﴿قُتِلَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأُخۡدُودِ ٤﴾.

اصحاب اخدود که اهل نجران بودند به لعنت و عذاب گرفتار شدند. آنان‌که خندق‌هایی را در زمین ایجاد کردند و پر از آتش نمودند تا مؤمنان را در آن بیندازند.

﴿ٱلنَّارِ ذَاتِ ٱلۡوَقُودِ ٥﴾.

آتش بزرگی را برافروخته بودند که با شعله‌اش هر که را در آن افتاری می‌خورد و آن را کافران برای مؤمنان آماده ساخته بودند.

﴿إِذۡ هُمۡ عَلَیۡهَا قُعُودٞ ٦﴾.

کافران در کنار آتش نشسته بودند و عذاب مؤمنان را مشاهده می‌نمودند تا خود را با حضور در تعذیب‌شان مانند مستکبران زورمند بزرگ جلوه دهند.

﴿وَهُمۡ عَلَىٰ مَا یَفۡعَلُونَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ شُهُودٞ ٧﴾.

کافران به سوی مؤمنان در حالی نگاه می‌کردند که به عذاب گرفتار بودند و می‌دیدند که آتش ایشان را بریان می‌کند. آری! در آنجا نشسته بودند تا با مشاهدۀ عذاب صالحان لذّت جویند و شادمان گردند.

﴿وَمَا نَقَمُواْ مِنۡهُمۡ إِلَّآ أَن یُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ ٱلۡعَزِیزِ ٱلۡحَمِیدِ ٨﴾.

بر مؤمنان جز ایمان به خداوند عزوجل دیگر عیبی نمی‌گرفتند؛ یعنی مؤمنان در نزد آنان هیچ گناهی نداشتند، مگر اینکه از پروردگار‌شان اطاعت می‌نمودند و اگر چنین نمی‌بود، نه ایشان را آزار می‌دادند و نه بر آنان ستم روا می‌داشتند.

﴿ٱلَّذِی لَهُۥ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ شَهِیدٌ ٩﴾.

به خداوند معبودی ایمان داشتند که پادشاهی و اختیار آسمان‌ها و زمین از نگاه آفرینش، تدبیر و تصرّف مخصوص اوست. او بر هر چیزی گواه و به هر امری داناست، بر هر کاری آگاه و به امور کوچک و بزرگ احاطه دارد.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ فَتَنُواْ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَتُوبُواْ فَلَهُمۡ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمۡ عَذَابُ ٱلۡحَرِیقِ ١٠﴾.

به راستی کسانی که مؤمنان را با سوختاندن آزار دادند، از دین‌شان باز داشتند، به خاطر عقیدۀ‌شان به بلا دچار ساختند، به کفر و اذیت مؤمنان دوام دادند و از عمل بد و اذیت هراس‌آور خود توبه نکردند به زودی حق‌تعالی آنان را در آتش دوزخ آخرت می‌سوزاند؛ در آتشی که چیزی را باقی نمی‌گذارد، رها نمی‌نماید و در آن جاودان و ماندگار می‌باشند.

﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡکَبِیرُ ١١﴾.

هر آینه پاداش کسانی که به خداوند عزوجل ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام دادند بهشت‌هایی است که در آن همیشه جای می‌گیرند و نعمت‌های عظیمی را در جوار پروردگار کریم درمی‌یابند. این همان کامیابی به مطلوب، دستیابی به امور خوشایند و دریافت همه خوبی‌هاست که به فضل خداوند منّان به دست می‌آید.

﴿إِنَّ بَطۡشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ١٢﴾.

یقیناً عذاب پروردگارت دشوار و از طاقت بیرون است، مجازاتش چنان سخت است که در برابرش مقاومت نمی‌شود و چون کسی را بگیرد هلاک و تباه می‌سازد. او روز آوران را در هم می‌شکند، سرکشان را نابود می‌سازد و گمراهان را تباه می‌سازد.

﴿إِنَّهُۥ هُوَ یُبۡدِئُ وَیُعِیدُ ١٣﴾.

مسلّم است که الله عزوجل مخلوقات را در بدایت آفرینش به وجود آورده و در نهایت دوباره زنده می‌کند. از عدم خلق کرده و در عین اینکه استخوان‌های پوسیده‌اند زنده می‌گرداند. او می‌میراند و باز زنده می‌سازد، ایجاد کرده و برابر ساخته است؛ بیافریده وهدایت نموده است.

﴿وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ ١٤﴾.

اوتعالی برای اهل گناه و معاصی بسیار آمرزنده است، برای هر تایب و پشیمان از گناه حلم فراوان دارد، تقصیر‌کاران را می‌آمرزد و کسانی را که به او رو آورند دوست می‌دارد.

﴿ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِیدُ ١٥﴾.

او خداوندی است که عرش عظیم را آفرید و بر آن استوا نمود، ذات بزرگ و صفات زیبا دارد، دارای افعال نیکو است و عَظَمت و جلال مخصوص اوست.

﴿فَعَّالٞ لِّمَا یُرِیدُ ١٦﴾.

آنچه را بخواهد انجام می‌دهد، هر‌چه را اراده نماید حکم می‌نماید، حکمش را کسی باز نمی‌گرداند، قضایش را کسی رد نمی‌کند، عطایش را کسی منع نمی‌نماید و چون منع کند کسی داده نمی‌تواند، قدرتش نافذ است و حکمتش واضح.

﴿هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ٱلۡجُنُودِ ١٧﴾.

ای پیامبر! آیا تو را از اقوام طغیانگر ناکس آگاه سازیم؟ آنان‌که با پیامبران بزرگوار به جنگ پرداختند، گناهان زیادی را در زمین انجام دادند و به روزگار خویش مغرور شدند.

﴿فِرۡعَوۡنَ وَثَمُودَ ١٨﴾.

آنان لشکر فرعون سرکش، سپاه آن طغیانگر هراس افگن و همچنان قوم ثمود بودند که از حد می‌گذشتند. همه در فساد و الحاد به نهایت رسیده بودند و با عناد دور اندیشی می‌کردند.

﴿بَلِ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ فِی تَکۡذِیبٖ ١٩﴾.

بلکه حال این کافران عجیب و خبر آنان غریب است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را تکذیب کرده‌اند، از قرآن انکار نموده‌اند، از حساب منکر شده‌اند، در مسیر گمراهی روان‌اند و از هدایت انحراف می‌ورزند.

﴿وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِیطُۢ ٢٠﴾.

الله عزوجل به آنان احاطه دارد و او را عاجز ساخته نمی‌توانند، بر آنان قادر است و از نزدش گریخته نمی‌توانند، تحت سیطرۀ حکمش قرار دارند و از دایرۀ ملکش بیرون شده نمی‌توانند.

﴿بَلۡ هُوَ قُرۡءَانٞ مَّجِیدٞ ٢١﴾.

بلکه قرآن کریم منزلت بزرگ و بیان واضح دارد، کتاب با برکت و عظیم و رهنمای کریمی است؛ زیرا کلام خداوند بخشنده و مهربان است.

﴿فِی لَوۡحٖ مَّحۡفُوظِۢ ٢٢﴾.

در لوح محفوظ نوشته شده که از زیادت و نقصان محفوظ و از تحریف انسان‌ها و جنّیان مصون است. از خطا منزّه است و بلند‌تر از این است که در آن خللی وارد شود؛ زیرا از نزد پروردگار جهانیان فرود آمده است.