تفسیر نور: سوره هُمَزَة

تفسیر نور:
سوره هُمَزَة آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ وَیْلٌ لِّکُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏وای به حال هر که عیبجو و طعنه‌زن باشد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَیْلٌ » : وای ! واویلا ! بدبختی و نابودی . هلاک و عذاب . ( نگا : بقره‌ / 79 ، ابراهیم‌ / 2 ، مریم‌ / 37 ) . « هُمَزَةٍ » : بسیار عیبجو . « لُمَزَةٍ » : بسیار طعنه‌زن . « هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ » : این دو واژه صیغه مبالغه‌اند . از لحاظ معنی آن اندازه به هم نزدیکند که در موارد بسیاری به عنوان دو لفظ مترادف استعمال شده‌اند . هرچند با یکدیگر فرق دارند ولی این تفاوت به گونه‌ای است که عدّه‌ای مفاهیم ( هُمَزَة ) را برای ( لُمَزَة ) ، و عدّه‌ای مقاصد ( لُمَزَة ) را برای ( هُمَزَة ) ذکر کرده‌اند ( نگا : تفهیم القرآن ) . از قبیل : الف - هُمَزَة ، بسیار غیبت کننده ، و لُمَزَة سخت عیبجو . ب - هُمَزَة ، عیبجوی با اشاره به دست ، لَمَزَة با زبان . ج - هُمَزَة ، آن که روبرو بدگوئی کند ، و لُمَزَة آن که در غیاب . د - هُمَزَة ، آن که آشکارا و به آواز بلند بگوید ، لُمَزَة در پنهانی و با اشاره ابرو و چشم . و معانی دیگر ( نگا : نوین ) . پس هر که آبرو و حیثیّت مردم را به بازی گیرد ، و ایشان را تحقیر کند و برای خوشایند خود یا دیگران کارهایشان را ناچیز شمارد و بدیشان بدیها نسبت دهد ، و در حضور یا در غیاب ، آنان را توهین و تحقیر نماید ، و بزرگی خود را در کوچکی مردم ببیند ، هُمَزَة و لُمَزَة است .‏

سوره هُمَزَة آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی جَمَعَ مَالاً وَعَدَّدَهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسی که دارائی فراوانی را گرد می‌آورد و آن را بارها و بارها می‌شمارد . ( چرا که از شمردن پول و سرشماری دارائی کیف می‌کند و لذّت می‌برد ، و فکر و ذکرش اموال ، و معبود و مسجودش درهم و دینار است . برق این بت او را غرق شادی می‌کند ، و نه تنها شخصیّت خویش که تمام شخصیّتها را در آن خلاصه می‌کند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَالاً » : دارائی فراوان . « عَدَّدَهُ » : آن را به کرّات و مرّات شمرده است و حساب آن را نگاه داشته است . باب تفعیل در اینجا برای تکثیر است .‏

سوره هُمَزَة آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ یَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آخر گمان می‌برد که دارائیش بدو جاودانگی می‌بخشد ! ( پس چرا چنین بت مشکل گشائی را نپرستد و شخصیّت همگان را در پای آن قربانی نکند ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَخْلَدَهُ » : او را جاودانگی داده است . وی را سرمدی کرده است .‏

سوره هُمَزَة آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا لَیُنبَذَنَّ فِی الْحُطَمَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگزا هرگز ! ( چنین نیست ) . او بدون شکّ به خُرد کننده و درهم شکننده ( اعضاء و اندام ، آتش دوزخ نام ) پرت می‌گردد و فرو انداخته می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَیُنبَذَنَّ » : قطعاً و مسلّماً پرت می‌گردد و فرو انداخته می‌شود . « الْحُطَمَةِ » : بسیار در هم شکننده و خُرد کننده . نامی از نامهای دوزخ است و بیانگر این واقعیّت است که تأثیر آن همسان تأثیر آذرخشهای آسمانی و امواج انفجاری مهیب است که نه تنها ساختمانهای عظیم را تخریب می‌کنند ، بلکه شاخه‌های آهن و ستونهای عظیم را هم خم می‌نمایند و درهم می‌شکنند .‏

سوره هُمَزَة آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْحُطَمَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو چه می‌دانی خُردکننده و درهم شکننده چیست‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَدْرَاکَ » : ( نگا : قارعه‌ / 3 ) .‏

سوره هُمَزَة آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آتش برافروخته خدا است !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُوقَدَةُ » : فروزان . برافروخته .‏

سوره هُمَزَة آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آتشی که ( به ژرفای قلبها که کانون کفر و کبر و فسق ، و مرکز حبّ ثروت و قدرت و منزلت دنیوی بوده است ، فرو می‌رود ) و بر دلها مسلّط و چیره می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَطَّلِعُ عَلی . . . » : چیره می‌شود بر . « الأفْئِدَةِ » : جمع فُؤاد ، دلها .‏

سوره هُمَزَة آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهَا عَلَیْهِم مُّؤْصَدَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن آتشی ایشان را در بر می‌گیرد که سرپوشیده و دربسته است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلَیْهِم مُّؤْصَدَةٌ » : ( نگا : بلد / 20 ) .‏

سوره هُمَزَة آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ فِی عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در حالی که آنان در ستونهای درازی بسته می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَمَدٍ » : جمع عَمُود ، ستونها . « مُمَدَّدَةٍ » : دراز . « فِی عَمَدٍ » : حال ضمیر ( هِمْ ) بوده و بیان وضع دوزخیان است . یا این که حال ضمیر ( هَا ) و بیان حالت دوزخ است و معنی آیه چنین خواهد بود : شعله‌های سوزان جهنّم به صورت ستونهای کشیده و دراز ، دوزخیان را احاطه می‌کند و ایشان را در برمی‌گیرد .‏