سوره شعراء
طسٓمٓ
طسم [= طا. سین. میم].
تِلۡکَ ءَایَٰتُ ٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡمُبِینِ
این آیاتِ کتابِ روشنگر است.
لَعَلَّکَ بَٰخِعٞ نَّفۡسَکَ أَلَّا یَکُونُواْ مُؤۡمِنِینَ
گویی می‌خواهی از [اندوهِ] اینکه [مشرکان] ایمان نمی‌آورند، خود را هلاک کنی.
إِن نَّشَأۡ نُنَزِّلۡ عَلَیۡهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ ءَایَةٗ فَظَلَّتۡ أَعۡنَٰقُهُمۡ لَهَا خَٰضِعِینَ
اگر بخواهیم، از آسمان نشانه‌اى بر آنان نازل مى‌کنیم که در برابرش با فروتنى سر فرود آورند.
وَمَا یَأۡتِیهِم مِّن ذِکۡرٖ مِّنَ ٱلرَّحۡمَٰنِ مُحۡدَثٍ إِلَّا کَانُواْ عَنۡهُ مُعۡرِضِینَ
و هیچ پند تازه‌ای از سوی [الله] رحمان برایشان نمی‌آید، مگر اینکه از آن رویگردانند.
فَقَدۡ کَذَّبُواْ فَسَیَأۡتِیهِمۡ أَنۢبَـٰٓؤُاْ مَا کَانُواْ بِهِۦ یَسۡتَهۡزِءُونَ
به راستی آنان [دعوت پیامبران و عذاب قیامت را] تکذیب کردند؛ به زودی اخبار آنچه مسخره می‌کردند به آنان خواهد رسید.
أَوَلَمۡ یَرَوۡاْ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ کَمۡ أَنۢبَتۡنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوۡجٖ کَرِیمٍ
آیا به زمین نمى‌نگرند که چه بسیار از هر گونه [گیاه] زیبا [و سودمندى] در آن رویانده‌ایم؟
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
بی‌تردید، در این [آفرینش،] نشانه‌ای [از قدرت الله بر معاد] است؛ و[لی] بیشتر آنان ایمان نمی‌آورند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
وَإِذۡ نَادَىٰ رَبُّکَ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱئۡتِ ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّـٰلِمِینَ
و [یاد کن از] هنگامی که پروردگارت موسی را ندا داد که: «به سوی قوم ستمکار برو
قَوۡمَ فِرۡعَوۡنَۚ أَلَا یَتَّقُونَ
ـ قوم فرعون ـ [و به آنان بگو] آیا [از کفر و سرکشی] نمی‌پرهیزند؟»
قَالَ رَبِّ إِنِّیٓ أَخَافُ أَن یُکَذِّبُونِ
[موسی] گفت: «پروردگارا، به‌راستی می‌ترسم که مرا تکذیب کنند،
وَیَضِیقُ صَدۡرِی وَلَا یَنطَلِقُ لِسَانِی فَأَرۡسِلۡ إِلَىٰ هَٰرُونَ
و دلم [از تکذیب و کفرشان] تنگ می‌گردد و زبانم [به قدر کافی گویا و] روان نیست؛ پس [جبرئیل را] به سوی هارون بفرست [تا مرا یاری کند].
وَلَهُمۡ عَلَیَّ ذَنۢبٞ فَأَخَافُ أَن یَقۡتُلُونِ
و آنان [به گمان خویش، قصاصِ] گناهی بر [گردن] من دارند؛ می‌ترسم که مرا بکشند».
قَالَ کَلَّاۖ فَٱذۡهَبَا بِـَٔایَٰتِنَآۖ إِنَّا مَعَکُم مُّسۡتَمِعُونَ
[الله] فرمود: «هرگز! [چنین نیست که بتوانند تو را به قتل برسانند. پس تو و هارون] با آیات [و معجزات] ما بروید. یقیناً [با یاری و تایید] با شماییم و [گفتگویتان را] مى‌شنویم.
فَأۡتِیَا فِرۡعَوۡنَ فَقُولَآ إِنَّا رَسُولُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
پس نزد فرعون بروید و بگویید: "ما فرستادۀ پروردگار جهانیان هستیم؛
أَنۡ أَرۡسِلۡ مَعَنَا بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ
که بنی‌اسرائیل را همراه ما بفرست"».
قَالَ أَلَمۡ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیدٗا وَلَبِثۡتَ فِینَا مِنۡ عُمُرِکَ سِنِینَ
[فرعون] گفت: «آیا تو را در کودکى میان خویش پرورش ندادیم و سال‌هایی از عمرت را بین ما نبودی؟
وَفَعَلۡتَ فَعۡلَتَکَ ٱلَّتِی فَعَلۡتَ وَأَنتَ مِنَ ٱلۡکَٰفِرِینَ
و کار خود را ـ چنان که خواستی‌ـ کردى [و برای یاری مردی از قومت آن مرد قِبطی را کشتی]؛ و تو [نسبت به نعمتهای من] ناسپاسی».
قَالَ فَعَلۡتُهَآ إِذٗا وَأَنَا۠ مِنَ ٱلضَّآلِّینَ
[موسی] گفت: «من آن [کار] را زمانی انجام دادم که از بیخبران بودم [نمى‌دانستم مشتى سبب قتل می‌گردد].
فَفَرَرۡتُ مِنکُمۡ لَمَّا خِفۡتُکُمۡ فَوَهَبَ لِی رَبِّی حُکۡمٗا وَجَعَلَنِی مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
آنگاه چون از شما ترسیدم، فرار کردم. آنگاه پروردگارم به من دانش بخشید و مرا از پیامبران قرار داد.
وَتِلۡکَ نِعۡمَةٞ تَمُنُّهَا عَلَیَّ أَنۡ عَبَّدتَّ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ
و این [چه] نعمتی است که تو بر من منت میگذاری که بنی‌اسرائیل را بردۀ خود ساخته‌ای؟»
قَالَ فِرۡعَوۡنُ وَمَا رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
فرعون گفت: «پروردگار جهانیان کیست؟»
قَالَ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَآۖ إِن کُنتُم مُّوقِنِینَ
[موسی] گفت: «پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آنهاست. اگر اهل یقین هستید [تنها او را عبادت کنید]».
قَالَ لِمَنۡ حَوۡلَهُۥٓ أَلَا تَسۡتَمِعُونَ
[فرعون] به کسانی که در اطرافش بودند [با تمسخر] گفت: «آیا می‌شنوید [چه می‌گوید]؟»
قَالَ رَبُّکُمۡ وَرَبُّ ءَابَآئِکُمُ ٱلۡأَوَّلِینَ
[موسی] گفت: «[الله] پروردگار شما و پروردگارِ نیاکان شماست».
قَالَ إِنَّ رَسُولَکُمُ ٱلَّذِیٓ أُرۡسِلَ إِلَیۡکُمۡ لَمَجۡنُونٞ
[فرعون] گفت: «این پیامبرتان که به سوی شما فرستاده شده، یقیناً دیوانه است».
قَالَ رَبُّ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَمَا بَیۡنَهُمَآۖ إِن کُنتُمۡ تَعۡقِلُونَ
[موسی] گفت: «اگر بیندیشید، [خواهید دانست که او] پروردگار مشرق و مغرب و همۀ چیزهایی است که میان آن دو قرار دارد».
قَالَ لَئِنِ ٱتَّخَذۡتَ إِلَٰهًا غَیۡرِی لَأَجۡعَلَنَّکَ مِنَ ٱلۡمَسۡجُونِینَ
[فرعون پس از ناتوانی از استدلال با موسی] گفت: «اگر معبودی جز من برگزینی، قطعاً تو را زندانی می‌کنم».
قَالَ أَوَلَوۡ جِئۡتُکَ بِشَیۡءٖ مُّبِینٖ
[موسی] گفت: «حتی اگر نشانۀ آشکاری [در مورد رسالتم] برایت آورده باشم؟»
قَالَ فَأۡتِ بِهِۦٓ إِن کُنتَ مِنَ ٱلصَّـٰدِقِینَ
[فرعون] گفت: «اگر راست می‌گویی، آن را بیاور».
فَأَلۡقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ ثُعۡبَانٞ مُّبِینٞ
آنگاه [موسی] عصایش را افکند که ناگهان [به] اژدهایی آشکار [تبدیل] شد.
وَنَزَعَ یَدَهُۥ فَإِذَا هِیَ بَیۡضَآءُ لِلنَّـٰظِرِینَ
و دستش را [از گریبان] بیرون آورد و ناگاه در نظرِ بینندگان سپید [و روشن] بود.
قَالَ لِلۡمَلَإِ حَوۡلَهُۥٓ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٌ عَلِیمٞ
[فرعون] به بزرگان پیرامونش گفت: «حقا که این [مرد،] جادوگری داناست.
یُرِیدُ أَن یُخۡرِجَکُم مِّنۡ أَرۡضِکُم بِسِحۡرِهِۦ فَمَاذَا تَأۡمُرُونَ
[او] می‌خواهد شما را با جادویش از سرزمینتان بیرون کند؛ نظرتان چیست؟»
قَالُوٓاْ أَرۡجِهۡ وَأَخَاهُ وَٱبۡعَثۡ فِی ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِینَ
آنان گفتند: «[تصمیم دربارۀ مجازاتِ] او و برادرش را به تأخیر انداز و مأمورانِ جمع‌آوری را به [همۀ] شهرها بفرست
یَأۡتُوکَ بِکُلِّ سَحَّارٍ عَلِیمٖ
تا هر جادوگر ماهر [و] دانایی را نزدت بیاورند».
فَجُمِعَ ٱلسَّحَرَةُ لِمِیقَٰتِ یَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ
[چنین کردند، و سرانجام] جادوگران برای وعده‌گاهِ روز معیّن گرد آورده شدند.
وَقِیلَ لِلنَّاسِ هَلۡ أَنتُم مُّجۡتَمِعُونَ
و به مردم گفته شد: «آیا شما [نیز] جمع می‌شوید تا [ببینیم برنده کیست]؟
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ ٱلسَّحَرَةَ إِن کَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِینَ
امید که اگر جادوگران پیروز شدند، [همگی] از آنان پیروی کنیم».
فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَةُ قَالُواْ لِفِرۡعَوۡنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجۡرًا إِن کُنَّا نَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبِینَ
وقتی جادوگران آمدند، به فرعون گفتند: «اگر ما پیروز شویم، آیا پاداشی خواهیم داشت؟»
قَالَ نَعَمۡ وَإِنَّکُمۡ إِذٗا لَّمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِینَ
او گفت: «آری؛ در آن صورت، قطعاً از نزدیکانم خواهید بود».
قَالَ لَهُم مُّوسَىٰٓ أَلۡقُواْ مَآ أَنتُم مُّلۡقُونَ
موسی به آنان گفت: «هر چه [می‌خواهید] بیفکنید، [اکنون] بیفکنید».
فَأَلۡقَوۡاْ حِبَالَهُمۡ وَعِصِیَّهُمۡ وَقَالُواْ بِعِزَّةِ فِرۡعَوۡنَ إِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبُونَ
آنان ریسمانها و عصا‌هایشان را افکندند و گفتند: «به عزت فرعون سوگند که ما حتماً پیروزیم».
فَأَلۡقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ تَلۡقَفُ مَا یَأۡفِکُونَ
سپس موسی عصایش را افکند؛ ناگهان [به اژدهایی تبدیل شد و] آنچه را به دروغ ساخته بودند بلعید.
فَأُلۡقِیَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِینَ
آنگاه جادوگران به سجده درافتادند.
قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
[و] گفتند: «ما به پروردگار جهانیان ایمان آوردیم؛
رَبِّ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ
پروردگار موسی و هارون».
قَالَ ءَامَنتُمۡ لَهُۥ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَکُمۡۖ إِنَّهُۥ لَکَبِیرُکُمُ ٱلَّذِی عَلَّمَکُمُ ٱلسِّحۡرَ فَلَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَۚ لَأُقَطِّعَنَّ أَیۡدِیَکُمۡ وَأَرۡجُلَکُم مِّنۡ خِلَٰفٖ وَلَأُصَلِّبَنَّکُمۡ أَجۡمَعِینَ
[فرعون] گفت: «آیا پیش از آنکه به شما اجازه دهم به او ایمان آوردید؟ بی‌تردید، او همان بزرگِ شماست که به شما جادو آموخته است. به زودی خواهید دانست [که مجازاتتان چیست]. یقیناً دستها و پاهایتان را برعکس [یکدیگر از چپ و راست] قطع مى‌کنم و همگی‌تان را به دار مى‌آویزم».
قَالُواْ لَا ضَیۡرَۖ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
آنان گفتند: «[در این شکنجه و عذاب] هیچ زیانی نیست. بی‌تردید، ما به سوی پروردگارمان بازمی‌گردیم.
إِنَّا نَطۡمَعُ أَن یَغۡفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَٰیَٰنَآ أَن کُنَّآ أَوَّلَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
امیدواریم که پروردگارمان گناهان ما را ببخشد که ما نخستین کسانى هستیم که [از این قوم، به پروردگارِ موسی] ایمان آورده‌ایم».
۞وَأَوۡحَیۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَسۡرِ بِعِبَادِیٓ إِنَّکُم مُّتَّبَعُونَ
و به موسی وحی کردیم که: «بندگانم را شبانه [از مصر] بیرون ببر؛ [زیرا سپاه فرعون] قطعاً در پیِ شما خواهد آمد».
فَأَرۡسَلَ فِرۡعَوۡنُ فِی ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِینَ
فرعون [چون از ماجرا آگاه گردید] مأمورانِ جمع‌آوری [نیرو] را به شهرها فرستاد.
إِنَّ هَـٰٓؤُلَآءِ لَشِرۡذِمَةٞ قَلِیلُونَ
[و اعلام کرد:] اینها [= بنی‌اسرائیل] عده‌ای ناچیزند
وَإِنَّهُمۡ لَنَا لَغَآئِظُونَ
و جداً ما را به خشم آورده‌اند
وَإِنَّا لَجَمِیعٌ حَٰذِرُونَ
و ما همگی کاملاً [هوشیار و] آمادۀ پیکاریم».
فَأَخۡرَجۡنَٰهُم مِّن جَنَّـٰتٖ وَعُیُونٖ
[سرانجام] آنان را از باغها و چشمه‌ها[ی سرزمین مصر] بیرون آوردیم
وَکُنُوزٖ وَمَقَامٖ کَرِیمٖ
و از گنجها و خانه‌های مجلّل [دور ساختیم].
کَذَٰلِکَۖ وَأَوۡرَثۡنَٰهَا بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ
اینچنین [کردیم] و بنی‌اسرائیل را وارث آن [ثروت و داراییِ] نمودیم.
فَأَتۡبَعُوهُم مُّشۡرِقِینَ
[سپاه فرعون] هنگام طلوع آفتاب به تعقیب آنان پرداختند.
فَلَمَّا تَرَـٰٓءَا ٱلۡجَمۡعَانِ قَالَ أَصۡحَٰبُ مُوسَىٰٓ إِنَّا لَمُدۡرَکُونَ
و چون دو گروه یکدیگر را دیدند، یاران موسی گفتند: «قطعاً [در چنگال فرعونیان] گرفتاریم».
قَالَ کَلَّآۖ إِنَّ مَعِیَ رَبِّی سَیَهۡدِینِ
[موسی] گفت: «هرگز! بی‌تردید، پروردگارم با من است و مرا [به راه نجات] هدایت خواهد کرد».
فَأَوۡحَیۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱضۡرِب بِّعَصَاکَ ٱلۡبَحۡرَۖ فَٱنفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرۡقٖ کَٱلطَّوۡدِ ٱلۡعَظِیمِ
به موسی وحی کردیم: «عصایت را به دریا بزن»؛ [هنگامی که عصایش را زد، نیل] شکافته شد و هر بخشی [از آن،] همچون کوهی بزرگ گشت.
وَأَزۡلَفۡنَا ثَمَّ ٱلۡأٓخَرِینَ
و آن گروه دیگر [= فرعون و سپاهش] را به آنجا کشاندیم.
وَأَنجَیۡنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓ أَجۡمَعِینَ
و موسی و همۀ کسانی را که همراهش بودند نجات دادیم.
ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِینَ
و دیگران را غرق نمودیم.
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
قطعاً در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و[لی] بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پرورگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
وَٱتۡلُ عَلَیۡهِمۡ نَبَأَ إِبۡرَٰهِیمَ
[ای پیامبر،] داستان ابراهیم را بر آنان بازگو.
إِذۡ قَالَ لِأَبِیهِ وَقَوۡمِهِۦ مَا تَعۡبُدُونَ
هنگامى که به پدر و قومش گفت: «چه چیز را عبادت می‌کنید؟»
قَالُواْ نَعۡبُدُ أَصۡنَامٗا فَنَظَلُّ لَهَا عَٰکِفِینَ
آنان گفتند: «بُت‌هایی را عبادت می‌کنیم و پیوسته سر بر آستانشان داریم».
قَالَ هَلۡ یَسۡمَعُونَکُمۡ إِذۡ تَدۡعُونَ
[ابراهیم] گفت: «آیا وقتی آنها را می‌خوانید، [صدای] شما را می‌شنوند؟
أَوۡ یَنفَعُونَکُمۡ أَوۡ یَضُرُّونَ
یا به شما سود و زیان می‌رسانند؟»
قَالُواْ بَلۡ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا کَذَٰلِکَ یَفۡعَلُونَ
آنان گفتند: «[نه،] ولی پدرانمان را یافتیم که چنین می‌کردند [و از آنها تقلید می‌کنیم]».
قَالَ أَفَرَءَیۡتُم مَّا کُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ
[ابراهیم] گفت: «آیا دیدید [و دانستید] چیزهایی را که همواره عبادت می‌کردید
أَنتُمۡ وَءَابَآؤُکُمُ ٱلۡأَقۡدَمُونَ
ـ [هم] شما و [هم] پدرانتان‌ـ
فَإِنَّهُمۡ عَدُوّٞ لِّیٓ إِلَّا رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
یقیناً [همۀ] آنها [= معبودان باطل] دشمنِ [عقیدۀ توحیدیِ] من هستند؟ مگر پروردگار جهانیان.
ٱلَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهۡدِینِ
آن [معبودی] که مرا آفریده و هدایتم می‌کند
وَٱلَّذِی هُوَ یُطۡعِمُنِی وَیَسۡقِینِ
و همان ذاتی که به من غذا می‌دهد و سیرابم می‌سازد
وَإِذَا مَرِضۡتُ فَهُوَ یَشۡفِینِ
و هنگامی که بیمار می‌شوم، اوست که شفایم می‌دهد
وَٱلَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحۡیِینِ
و ذاتی که مرا می‌میرانَد و [دوباره] زنده‌ام می‌کند
وَٱلَّذِیٓ أَطۡمَعُ أَن یَغۡفِرَ لِی خَطِیٓـَٔتِی یَوۡمَ ٱلدِّینِ
و ذاتی که امیدوارم روز جزا گناهانم را ببخشد.
رَبِّ هَبۡ لِی حُکۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِی بِٱلصَّـٰلِحِینَ
پروردگارا، به من دانشی [در دین] ببخش و مرا به شایستگان ملحق کن.
وَٱجۡعَل لِّی لِسَانَ صِدۡقٖ فِی ٱلۡأٓخِرِینَ
و در آیندگان آوازه‌ای نیک برایم قرار بده.
وَٱجۡعَلۡنِی مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ ٱلنَّعِیمِ
و مرا از وارثان بهشتِ پرنعمت بگردان.
وَٱغۡفِرۡ لِأَبِیٓ إِنَّهُۥ کَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّینَ
و پدرم را بیامرز [که] بی‌تردید در زمرۀ گمراهان بود.
وَلَا تُخۡزِنِی یَوۡمَ یُبۡعَثُونَ
و روزی که [مردم] برانگیخته می‌شوند، مرا رسوا [و شرمنده] نساز.
یَوۡمَ لَا یَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ
همان روزی که مال و فرزندان سودی نمی‌بخشد؛
إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِیمٖ
مگر کسی‌که قلبی پاک [و خالی از شرک و نفاق و کینه و ریا] به پیشگاه الله بیاورد».
وَأُزۡلِفَتِ ٱلۡجَنَّةُ لِلۡمُتَّقِینَ
و [آن روز،] بهشت برای پرهیزگاران نزدیک می‌گردد
وَبُرِّزَتِ ٱلۡجَحِیمُ لِلۡغَاوِینَ
و دوزخ برای گمراهان آشکار می‌شود.
وَقِیلَ لَهُمۡ أَیۡنَ مَا کُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ
و به آنان گفته می‌شود: «[اکنون] کجا هستندآنچه عبادت می‌کردید
مِن دُونِ ٱللَّهِ هَلۡ یَنصُرُونَکُمۡ أَوۡ یَنتَصِرُونَ
به جای الله؟ آیا [آنها در برابر عذاب الهی] شما را یاری می‌کنند یا [حتی خود] را یاری می‌دهند؟»
فَکُبۡکِبُواْ فِیهَا هُمۡ وَٱلۡغَاوُۥنَ
پس، آنها [= معبودان باطل] همراه گمراهان در آن [آتش مهیب] افکنده می‌شوند.
وَجُنُودُ إِبۡلِیسَ أَجۡمَعُونَ
و [همراه] تمام لشکریان ابلیس.
قَالُواْ وَهُمۡ فِیهَا یَخۡتَصِمُونَ
در آنجا [مشرکان] در حال ستیز [با معبودان باطل] می‌گویند:
تَٱللَّهِ إِن کُنَّا لَفِی ضَلَٰلٖ مُّبِینٍ
«به الله سوگند که ما در گمراهی آشکاری بودیم.
إِذۡ نُسَوِّیکُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
آنگاه که شما را با پروردگار جهانیان برابر می‌دانستیم.
وَمَآ أَضَلَّنَآ إِلَّا ٱلۡمُجۡرِمُونَ
و ما را کسی جز مجرمان گمراه نکرد.
فَمَا لَنَا مِن شَٰفِعِینَ
[اکنون] نه هیچ شفاعتگری داریم
وَلَا صَدِیقٍ حَمِیمٖ
و نه هیچ دوست مهربانی.
فَلَوۡ أَنَّ لَنَا کَرَّةٗ فَنَکُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
کاش بازگشتی [به دنیا] داشتیم و در زمرۀ مؤمنان قرار مى‌گرفتیم».
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
قطعاً در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ ولی بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
کَذَّبَتۡ قَوۡمُ نُوحٍ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
قوم نوح، پیامبران را دروغگو انگاشتند.
إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
آنگاه که برادرشان نوح به آنان گفت: «آیا [از الله] پروا نمی‌کنید؟
إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ
به راستی، من پیامبری امین برایتان هستم؛
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس، از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَمَآ أَسۡـَٔلُکُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِیَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و من [در برابر رسالتم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم. پاداش من، تنها بر [عهدۀ] پروردگار جهانیان است؛
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس، از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید».
۞قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ لَکَ وَٱتَّبَعَکَ ٱلۡأَرۡذَلُونَ
آنان گفتند: «آیا به تو ایمان بیاوریم در حالی که [فقط] فرومایگان از تو پیروى کرده‌اند؟»
قَالَ وَمَا عِلۡمِی بِمَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ
[نوح] گفت: «من به آنچه آنان [در گذشته] مى‌کردند چه دانشی دارم؟
إِنۡ حِسَابُهُمۡ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّیۖ لَوۡ تَشۡعُرُونَ
حساب آنان تنها با پروردگار من است. اگر می‌فهمید [چنین سخن گزافی نگویید].
وَمَآ أَنَا۠ بِطَارِدِ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
و من [هرگز] مؤمنان را طرد نمی‌کنم.
إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِیرٞ مُّبِینٞ
من جز بیم‌دهنده‌ای آشکار نیستم».
قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ یَٰنُوحُ لَتَکُونَنَّ مِنَ ٱلۡمَرۡجُومِینَ
آنان گفتند: «ای نوح، اگر [از دعوتت] دست برنداری، قطعاً سنگسار می‌شوی».
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوۡمِی کَذَّبُونِ
او گفت: «پروردگارا، قومم مرا دروغگو انگاشتند؛
فَٱفۡتَحۡ بَیۡنِی وَبَیۡنَهُمۡ فَتۡحٗا وَنَجِّنِی وَمَن مَّعِیَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
پس میان من و آنان داوری کن و من و مؤمنانی را که همراهم هستند نجات بده».
فَأَنجَیۡنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ فِی ٱلۡفُلۡکِ ٱلۡمَشۡحُونِ
او و افرادی را که همراهش بودند، در [آن] کشتیِ آکنده [از انسان و حیوان و کالا] نجات دادیم
ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا بَعۡدُ ٱلۡبَاقِینَ
و باقیماندگان را غرق کردیم.
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
قطعاً در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و[لی] بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیر مهربان است.
کَذَّبَتۡ عَادٌ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
[قوم] عاد [نیز] پیامبران را دروغگو انگاشتند.
إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ
آنگاه که برادرشان هود به آنان گفت: «آیا [از الله] پروا نمی‌کنید؟»
إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ
به راستی، من پیامبری امین برای شما هستم.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس، از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَمَآ أَسۡـَٔلُکُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِیَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و من [در برابر رسالتم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم. پاداش من، تنها بر [عهدۀ] پروردگار جهانیان است.
أَتَبۡنُونَ بِکُلِّ رِیعٍ ءَایَةٗ تَعۡبَثُونَ
آیا بر هر مکان بلندی، بنایی برافراشته می‌سازید [و در آن] بیهوده‌کارى می‌کنید؟!
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّکُمۡ تَخۡلُدُونَ
و قصرها و قلعه‌هایی محکم و استوار بنا می‌کنید؛ گویی [در دنیا] جاودانید.
وَإِذَا بَطَشۡتُم بَطَشۡتُمۡ جَبَّارِینَ
و چون [به کسی] حمله‌ور می‌شوید، [بی‌رحم و] ظالمانه حمله می‌کنید.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِیٓ أَمَدَّکُم بِمَا تَعۡلَمُونَ
و از ذاتی پروا کنید که [نعمت‌هایی چنان فراوان] به شما عطا کرده است که خود، [آنها را بهتر] مى‌دانید.
أَمَدَّکُم بِأَنۡعَٰمٖ وَبَنِینَ
او به شما چهارپایان و فرزندان [بسیار] عطا کرده است
وَجَنَّـٰتٖ وَعُیُونٍ
و باغها و چشمهسارها.
إِنِّیٓ أَخَافُ عَلَیۡکُمۡ عَذَابَ یَوۡمٍ عَظِیمٖ
به راستی که من از عذاب روزی بزرگ بر شما می‌ترسم».
قَالُواْ سَوَآءٌ عَلَیۡنَآ أَوَعَظۡتَ أَمۡ لَمۡ تَکُن مِّنَ ٱلۡوَٰعِظِینَ
آنان گفتند: «چه ما را پند بدهی یا ندهی، برایمان یکسان است [و از تو اطاعت نمی‌کنیم].
إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا خُلُقُ ٱلۡأَوَّلِینَ
این [آیینِ ما، همان] روش پیشینیان است
وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِینَ
و ما [هرگز] عذاب نخواهیم شد».
فَکَذَّبُوهُ فَأَهۡلَکۡنَٰهُمۡۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
آنان هود را دروغگو انگاشتند؛ ما [نیز] هلاکشان کردیم. قطعاً در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
کَذَّبَتۡ ثَمُودُ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
[قوم] ثمود پیامبران را دروغگو انگاشتند.
إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ صَٰلِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
آنگاه که برادرشان صالح به آنان گفت: «آیا [از الله] پروا نمی‌کنید؟
إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ
به راستی، من پیامبری امین برایتان هستم.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس، از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَمَآ أَسۡـَٔلُکُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِیَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و من [در برابر رسالتم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم. پاداش من، تنها بر [عهدۀ] پروردگار جهانیان است.
أَتُتۡرَکُونَ فِی مَا هَٰهُنَآ ءَامِنِینَ
آیا [مى‌پندارید که] شما را در این نعمت‌هایی که اینجاست آسوده رها مى‌کنند؟
فِی جَنَّـٰتٖ وَعُیُونٖ
در [این] باغها و چشمهسارها
وَزُرُوعٖ وَنَخۡلٖ طَلۡعُهَا هَضِیمٞ
و [در کنار این] کشتزارها و نخل‌هایی که میوه‌هایش نرم و رسیده است؟
وَتَنۡحِتُونَ مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُیُوتٗا فَٰرِهِینَ
و [سرمست و] ماهرانه از کوهها [برای خود] خانه‌هایی می‌تراشید.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَلَا تُطِیعُوٓاْ أَمۡرَ ٱلۡمُسۡرِفِینَ
و از اسرافکاران [گناهکار] پیروی نکنید.
ٱلَّذِینَ یُفۡسِدُونَ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا یُصۡلِحُونَ
[همان] کسانی که در زمین به فساد می‌پردازند و [خویشتن را] اصلاح نمی‌کنند».
قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِینَ
آنان گفتند: «[ای صالح،] جز این نیست که تو جادوشده‌ای.
مَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا فَأۡتِ بِـَٔایَةٍ إِن کُنتَ مِنَ ٱلصَّـٰدِقِینَ
تو جز بشری همانند ما نیستی؛ پس اگر راست می‌گویی، نشانه‌ای [بر پیامبری‌ات] بیاور».
قَالَ هَٰذِهِۦ نَاقَةٞ لَّهَا شِرۡبٞ وَلَکُمۡ شِرۡبُ یَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ
[صالح] گفت: «این ماده شتری است که سهمى از آب [چشمه] دارد و [روزهای معیّنى نیز] شما سهمی از آب دارید.
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَیَأۡخُذَکُمۡ عَذَابُ یَوۡمٍ عَظِیمٖ
پس [کمترین] آزاری به آن نرسانید که عذابِ روزی بزرگ شما را فرامی‌گیرد».
فَعَقَرُوهَا فَأَصۡبَحُواْ نَٰدِمِینَ
اما آن را پَى کردند و [از کردۀ خود] پشیمان شدند.
فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
پس عذاب [الهی] آنان را فروگرفت. بی‌گمان، در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
کَذَّبَتۡ قَوۡمُ لُوطٍ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
قوم لوط [نیز] پیامبران را دروغگو انگاشتند.
إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
آنگاه که برادرشان لوط به آنان گفت: «آیا [از الله] پروا نمی‌کنید؟
إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ
به راستی، من پیامبری امین برای شما هستم.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس، از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَمَآ أَسۡـَٔلُکُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِیَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و من [در برابر رسالتم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم. پاداش من، تنها بر [عهدۀ] پروردگار جهانیان است.
أَتَأۡتُونَ ٱلذُّکۡرَانَ مِنَ ٱلۡعَٰلَمِینَ
آیا از میان جهانیان، با مردان می‌آمیزید،
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَکُمۡ رَبُّکُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِکُمۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٌ عَادُونَ
و همسرانی را که الله برایتان آفریده است رها می‌کنید؟! بلکه شما گروهی متجاوزید.
قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ یَٰلُوطُ لَتَکُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُخۡرَجِینَ
آنان گفتند: «ای لوط، اگر [از این امر و نهی] دست بر نداری، قطعاً [از شهر] اخراج می‌شوی».
قَالَ إِنِّی لِعَمَلِکُم مِّنَ ٱلۡقَالِینَ
[لوط] گفت: «من دشمن [سرسخت] این کارتان هستم.
رَبِّ نَجِّنِی وَأَهۡلِی مِمَّا یَعۡمَلُونَ
پروردگارا، من و خانواده‌ام را از [عاقبت] آنچه [اینها] انجام می‌دهند نجات ده».
فَنَجَّیۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِینَ
ما او و همۀ خانواده‌اش را نجات دادیم
إِلَّا عَجُوزٗا فِی ٱلۡغَٰبِرِینَ
مگر پیرزنی که در میان بازماندگان [در عذاب] بود.
ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِینَ
سپس دیگران را نابود کردیم
وَأَمۡطَرۡنَا عَلَیۡهِم مَّطَرٗاۖ فَسَآءَ مَطَرُ ٱلۡمُنذَرِینَ
و بارانی [از سنگ] بر آنان باراندیم؛ و بارانِ بیم‌داده‌شدگان چه بد بود!
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
بی‌گمان، در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
کَذَّبَ أَصۡحَٰبُ لۡـَٔیۡکَةِ ٱلۡمُرۡسَلِینَ
اصحاب اَیکه [نیز] پیامبران را دروغگو انگاشتند.
إِذۡ قَالَ لَهُمۡ شُعَیۡبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
آنگاه که شعیب به آنان گفت: «آیا [از الله] پروا نمی‌کنید؟
إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ
به‌راستی، من پیامبری امین برای شما هستم.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُونِ
پس از الله پروا کنید و مطیع [دستورهای] من باشید.
وَمَآ أَسۡـَٔلُکُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِیَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و من [در برابر رسالتم] هیچ پاداشی از شما نمی‌خواهم. پاداش من، تنها بر [عهدۀ] پروردگار جهانیان است.
۞أَوۡفُواْ ٱلۡکَیۡلَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ٱلۡمُخۡسِرِینَ
پیمانه را تمام بدهید و کم‌فروشی نکنید.
وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِیمِ
و با ترازوی درست وزن کنید.
وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡیَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِی ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِینَ
و کالای مردم را کم ندهید [و حقشان را ضایع نکنید] و در زمین به فساد [و تباهی] نکوشید.
وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِی خَلَقَکُمۡ وَٱلۡجِبِلَّةَ ٱلۡأَوَّلِینَ
و از ذاتی که شما و امت‌های پیشین را آفرید پروا کنید».
قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِینَ
آنان گفتند: «[ای شعیب،] جز این نیست که تو جادوشده‌ای.
وَمَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا وَإِن نَّظُنُّکَ لَمِنَ ٱلۡکَٰذِبِینَ
تو جز بشری همانند ما نیستی و ما تو را دروغگو می‌پنداریم.
فَأَسۡقِطۡ عَلَیۡنَا کِسَفٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ إِن کُنتَ مِنَ ٱلصَّـٰدِقِینَ
اگر راست می‌گویی، پاره‌های از آسمان را بر [سر] ما بینداز».
قَالَ رَبِّیٓ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ
[شعیب] گفت: «پروردگارم به آنچه می‌کنید داناتر است».
فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمۡ عَذَابُ یَوۡمِ ٱلظُّلَّةِۚ إِنَّهُۥ کَانَ عَذَابَ یَوۡمٍ عَظِیمٍ
او را دروغگو انگاشتند و عذابِ روزِ ابر [آتشبار] آنان را فراگرفت. به راستى که آن [بارانِ آتش،] عذاب روزى هولناک بود.
إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَةٗۖ وَمَا کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِینَ
بی‌گمان، در این [ماجرا] نشانه‌ای [برای عبرت گرفتن] است؛ و بیشتر آنان مؤمن نبودند.
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ
و بی‌تردید، پروردگارت همان شکست‌ناپذیرِ مهربان است.
وَإِنَّهُۥ لَتَنزِیلُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ
و به راستی [این] قرآن فروفرستادۀ پروردگار جهانیان است.
نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِینُ
روح الامین [= جبرئیل] آن را فرود آورده است.
عَلَىٰ قَلۡبِکَ لِتَکُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِینَ
بر قلب تو [نازل کرده است] تا بیم‌دهنده باشی.
بِلِسَانٍ عَرَبِیّٖ مُّبِینٖ
[قرآن را] به زبان عربی روشن [نازل نمود].
وَإِنَّهُۥ لَفِی زُبُرِ ٱلۡأَوَّلِینَ
و بی‌تردید، [بشارت نزولِ] آن، در کتابهای پیشینیان [نیز آمده] است.
أَوَلَمۡ یَکُن لَّهُمۡ ءَایَةً أَن یَعۡلَمَهُۥ عُلَمَـٰٓؤُاْ بَنِیٓ إِسۡرَـٰٓءِیلَ
آیا همین نشانه برایشان کافی نیست که علمای بنی‌اسرائیل از [حقیقتِ] قرآن آگاهند؟
وَلَوۡ نَزَّلۡنَٰهُ عَلَىٰ بَعۡضِ ٱلۡأَعۡجَمِینَ
و اگر آن را بر بعضی از غیر عربها نازل می‌کردیم
فَقَرَأَهُۥ عَلَیۡهِم مَّا کَانُواْ بِهِۦ مُؤۡمِنِینَ
و [پیامبر،] آن را برایشان می‌خواند، به آن ایمان نمی‌آوردند.
کَذَٰلِکَ سَلَکۡنَٰهُ فِی قُلُوبِ ٱلۡمُجۡرِمِینَ
[آری،] این گونه آن [کفر و تکذیب] را در دلهای گناهکاران جای دادیم.
لَا یُؤۡمِنُونَ بِهِۦ حَتَّىٰ یَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِیمَ
اما به آن ایمان نمی‌آورند تا آنگاه که عذاب دردناک را ببینند.
فَیَأۡتِیَهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا یَشۡعُرُونَ
ناگهان در حالی که بی‌خبرند، به سراغشان می‌آید.
فَیَقُولُواْ هَلۡ نَحۡنُ مُنظَرُونَ
[در آن حال] می‌گویند: «آیا مهلتی [برای توبه] خواهیم داشت؟»
أَفَبِعَذَابِنَا یَسۡتَعۡجِلُونَ
آیا آنان عذاب ما را به شتاب خواستارند؟
أَفَرَءَیۡتَ إِن مَّتَّعۡنَٰهُمۡ سِنِینَ
آیا دانستی که اگر آنان را سالها [از زندگی دنیا] بهره‌مند سازیم
ثُمَّ جَآءَهُم مَّا کَانُواْ یُوعَدُونَ
سپس آنچه که به آنان وعده داده شده است به سراغشان بیاید
مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُم مَّا کَانُواْ یُمَتَّعُونَ
این بهره‌مندی‌شان [از دنیا، در هنگام عذاب] سودی برایشان نخواهد داشت؟
وَمَآ أَهۡلَکۡنَا مِن قَرۡیَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
و ما [ساکنان] هیچ شهری را هلاک نکردیم مگر اینکه هشداردهندگانی [از پیامبران] داشتند.
ذِکۡرَىٰ وَمَا کُنَّا ظَٰلِمِینَ
تا آنان را پند دهند؛ و ما هرگز ستمکار نبوده‌ایم [که اتمام حجت نکنیم].
وَمَا تَنَزَّلَتۡ بِهِ ٱلشَّیَٰطِینُ
و این قرآن را شیاطین نازل نکرده‌اند.
وَمَا یَنۢبَغِی لَهُمۡ وَمَا یَسۡتَطِیعُونَ
آنان نه درخورِ این کارند و نه توانش را دارند.
إِنَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّمۡعِ لَمَعۡزُولُونَ
بى‌تردید، آنان از شنیدن [وحى] منع شده‌اند.
فَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَکُونَ مِنَ ٱلۡمُعَذَّبِینَ
پس [ای پیامبر،] هیچ معبودی را با الله مخوان، که عذاب خواهی شد.
وَأَنذِرۡ عَشِیرَتَکَ ٱلۡأَقۡرَبِینَ
و خویشاوندان نزدیکت را [از عذاب الهی] بیم ده.
وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَکَ لِمَنِ ٱتَّبَعَکَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ
و با مؤمنانی که از تو پیروی کرده‌اند، مهربان [و فروتن] باش.
فَإِنۡ عَصَوۡکَ فَقُلۡ إِنِّی بَرِیٓءٞ مِّمَّا تَعۡمَلُونَ
اگر از [فرمان] تو سرپیچی کردند، بگو: «به راستی، من از آنچه می‌کنید بیزارم».
وَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱلۡعَزِیزِ ٱلرَّحِیمِ
و بر [الله] شکست‌ناپذیرِ مهربان توکل کن.
ٱلَّذِی یَرَىٰکَ حِینَ تَقُومُ
همان ذاتی که چون [برای عبادت] برمی‌خیزی، تو را می‌بیند.
وَتَقَلُّبَکَ فِی ٱلسَّـٰجِدِینَ
و حرکت [و نشست و برخاستِ] تو را میان سجده‌کنندگان [می‌نگرد].
إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡعَلِیمُ
بی‌تردید، او همان شنوای داناست.
هَلۡ أُنَبِّئُکُمۡ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ ٱلشَّیَٰطِینُ
آیا به شما خبر دهم که شیاطین بر چه کسی نازل می‌شوند؟
تَنَزَّلُ عَلَىٰ کُلِّ أَفَّاکٍ أَثِیمٖ
بر هر دروغ‌پرداز گنه‌پیشه نازل می‌شوند.
یُلۡقُونَ ٱلسَّمۡعَ وَأَکۡثَرُهُمۡ کَٰذِبُونَ
آنان شنیده‌ها[یی را که دزدانه از ملکوت گوش داده‌اند، به جادوگران و فال‌گیران] القا مى‌کنند و بیشتر آنان دروغگو هستند.
وَٱلشُّعَرَآءُ یَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ
و [محمد شاعر نیست؛ زیرا] شاعران را گمراهان پیروی می‌کنند.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّهُمۡ فِی کُلِّ وَادٖ یَهِیمُونَ
آیا ندیدی که آنان در هر لغو و بیهوده‌ای [حیران و] سرگشته‌اند؟
وَأَنَّهُمۡ یَقُولُونَ مَا لَا یَفۡعَلُونَ
و چیزی را می‌گویند که [خود به آن اعتقاد ندارند و] عمل نمی‌کنند؟
إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ وَذَکَرُواْ ٱللَّهَ کَثِیرٗا وَٱنتَصَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْۗ وَسَیَعۡلَمُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوٓاْ أَیَّ مُنقَلَبٖ یَنقَلِبُونَ
مگر کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند و الله را بسیار یاد کرده‌اند و پس از آنکه ستم دیدند، انتقام گرفتند [و با شعر خود از اسلام و رسول الله و مسلمانان دفاع نمودند]؛ و کسانی که ستم کردند، به زودی خواهند دانست به چه بازگشتگاهی بازمی‌گردند.
Ash-Shu‘arā’
تفسیر نور:
سوره شعراء آیه 1
متن آیه :
طسم
ترجمه :
طا . سین . میم .
توضیحات :
« طسم » : حروف مقطّعه است ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره شعراء آیه 2
متن آیه :
تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْمُبِینِ
ترجمه :
این ( سوره که به تو وحی می‌شود ، برخی از ) آیات کتاب ( قرآن است که ) بیانگر ( احکام الهی برای سعادت دنیا و آخرت مردمان ) است .
توضیحات :
« تِلْکَ . . . » : ( نگا : یوسف / 1 ، حجر / 1 ) .
سوره شعراء آیه 3
متن آیه :
لَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ أَلَّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ
ترجمه :
انگار می‌خواهی از غم و اندوه این که آنان ایمان نمی‌آورند ، خویشتن را نابود کنی ؟ !
توضیحات :
«
لَعَلَّکَ » : چرا باید که تو . انگار تو می‌خواهی . مراد از ( لَعَلَّ )
در اینجا استفهام انکاری است که متضمّن نفی بعد از خود است . « بَاخِعٌ » :
هلاک کننده . نابود سازنده ( نگا : کهف / 6 ) . « أَلاّ یَکُونُوا
مُؤْمِنینَ » : از این که ایمان نمی‌آورند . جمله در موضع نصب است و مفعول
له است .
سوره شعراء آیه 4
متن آیه :
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ
ترجمه :
اگر
ما بخواهیم معجزه‌ای از آسمان بر آنان نازل می‌نمائیم که گردنهایشان در
برابر آن ( خم گردد ، و از روی اجبار ایمان آورند و ) تسلیم شوند . ( امّا
سنّت خدا و حکمت الله مقتضی اختیار است ، و ثواب یا عقاب را مترتّب بر آن
کرده است ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : معجزه‌ای مراد
است که مردم را وادار به ایمان گرداند . « ظَلَّتْ » : بشود و بگردد . از
افعال ناقصه و به معنی ( صارَتْ ) می‌باشد . « أَعْنَاق » : جمع عُنُق ،
گردنها ، تسمیه کلّ به اسم جزء است و مراد خود مردمان است . برخی ( أعنَاق )
را به معنی جماعت و گروه ، و رؤساء و رهبران قوم دانسته‌اند . ذکر (
ظَلَّتْ ) به شکل مفرد مؤنّث باتوجّه به لفظ ( أعناق ) و ذکر ( خَاضِعینَ )
به صورت جمع مذکّر با توجّه به معنی آن است ( نگا : انبیاء / 15 ، یوسف /
4 ) .
سوره شعراء آیه 5
متن آیه :
وَمَا یَأْتِیهِم مِّن ذِکْرٍ مِّنَ الرَّحْمَنِ مُحْدَثٍ إِلَّا کَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِینَ
ترجمه :
هیچ گونه موعظه و اندرز تازه‌ای ( از قرآن ) برای آنان از سوی خداوند رحمان نمی‌آید ، مگر این که ایشان از آن رویگردان می‌شوند .
توضیحات :
« ذِکْرٍ » : موعظه و اندرز . در اینجا مراد بخشی از آیات قرآن است . « مُحْدَثٍ » : تازه و نو ( نگا : انبیاء / 2 ) .
سوره شعراء آیه 6
متن آیه :
فَقَدْ کَذَّبُوا فَسَیَأْتِیهِمْ أَنبَاء مَا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُون
ترجمه :
آنان
( آیات قرآنی را ) دروغ می‌نامند ، و هرچه زودتر خبر ( مجازات ) چیزی که
بدان استهزاء و تمسخر می‌کنند بدیشان خواهد رسید ( و کیفر کمرشکن و دردناک
کار خود را خواهند دید ) .
توضیحات :
« أَنبَآءُ » : اخبار . مراد کیفرهای سختی است که در این جهان و آن جهان دامنگیر آنان می‌شود ( نگا : انعام / 5 و 6 ) .
سوره شعراء آیه 7
متن آیه :
أَوَلَمْ یَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ
ترجمه :
آیا
آنان به زمین نمی‌نگرند و نمی‌بینند که چه قدر انواع و اقسام گیاهان و
درختان نر و ماده زیبا و سودمند را در آن رویانده‌ایم ؟ ( اگر دقّت کنند
نشانه‌های قدرت یزدان را در آرایش و پیرایش ظاهری و در خواصّ و فوائد باطنی
روئیدنیها می‌بینند ، و پیدایش این همه رنگ و بو و فعل و انفعالات شیمیائی
، و وجود زوجیّت و طرز تلقیح و باروری رُستنیها ، به زبان حال ایشان را به
سوی خالق متعال رهنمود می‌کند و آنان را از تکفیر و تکذیب حق به دور
می‌سازد ) .
توضیحات :
« زَوْجٍ » : صنف و نوع ( نگا
: طه / 53 ) . نر و ماده ( نگا : رعد / 3 ) . « کَرِیمٍ » : نافع و
سودمند . ارزشمند . زیبا و خوش منظر ( نگا : شعراء / 58 ) .
سوره شعراء آیه 8
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان
در این کار ( آفرینش گیاهان و درختان ، در کوه و دمن و مزرعه و بیابان )
نشانه بزرگی است ( بر وجود خالق جهان ) ولی اکثر مردمان ( چشم دل را
می‌بندند و به ندای عقل گوش فرا نمی‌دهند و این چند روزه حیات را غافلوار
بسر می‌برند و به خدا ) ایمان نمی‌آورند .
توضیحات :
« ءَایَةً » : نشانه و دلیل . عبرت و پند .
سوره شعراء آیه 9
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
پروردگار تو قطعاً چیره‌ی مهربان است .
توضیحات :
« الْعَزِیزُ » : قدرتمندی که توانا بر همه چیز است . « الرَّحیمُ » : مهربانی که رحمت واسعه‌اش همه جا را فرا گرفته است .
سوره شعراء آیه 10
متن آیه :
وَإِذْ نَادَى رَبُّکَ مُوسَى أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ
ترجمه :
(
برای قوم خود بیان دار ) هنگامی را که پروردگارت موسی را نزدیک کوه طور
ندا داد که به سوی قوم ستمکار ( فرعون و فرعونیان برو ) . ( قومی که با
کفر و معاصی بر خود ستم کرده‌اند ، و با به بندگی کشاندن بنی‌اسرائیل ،
بدانان ظلم نموده‌اند ) .
توضیحات :
« إِئْتِ » : بیا . در اینجا مراد به سراغ رفتن است .
سوره شعراء آیه 11
متن آیه :
قَوْمَ فِرْعَوْنَ أَلَا یَتَّقُونَ
ترجمه :
قوم
فرعون . ( شگفتا چگونه در ظلم فرو رفته‌اند ! ) آیا ( از سرانجام کار و
کیفر ستم خود نمی‌ترسند و از خشم و عذاب خدا ) نمی‌پرهیزند ؟
توضیحات :
«
قَوْمَ » : عطف بیان یا بدل است . « أَلا یَتَّقُونَ » : آیا نمی‌پرهیزند ؟
هان پرهیز کنند . « أَلا » : دو کلمه و فراهم آمده است از همزه استفهام و
لاء نفی . یا تنها واژه‌ای است و حرف تنبیه بوده و برای ترغیب و تشویق به
کار پس از خود است .
سوره شعراء آیه 12
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنِّی أَخَافُ أَن یُکَذِّبُونِ
ترجمه :
( موسی ) گفت : پروردگارا ! من می‌ترسم که مرا تکذیب کنند ( و از روی تکبّر و تفرعن رسالتم را نپذیرند ) .
توضیحات :
« أَن یُکَذِّبُونِ » : این که مرا دروغگو نامند و تکذیب کنند . ضمیر مفعولی ( ی ) از آخر فعل حذف شده است .
سوره شعراء آیه 13
متن آیه :
وَیَضِیقُ صَدْرِی وَلَا یَنطَلِقُ لِسَانِی فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ
ترجمه :
(
اگر تکذیبم کنند ، از غم و غصّه ) سینه‌ام تنگ می‌شود ، و ( بدین هنگام
چنان که باید در مجادله با آنان ) زبانم نمی‌گردد ( و روان و گویا صحبت
نمی‌کنم ) . پس ( جبرئیل را ) به پیش ( برادرم ) هارون بفرست ( و پیغمبرش
گردان ، تا یاری و کمکم‌کند ) .
توضیحات :
« یَضیقُ
صَدْری » : سینه‌ام تنگ می‌شود . در فارسی می‌گوئیم : دلم تنگ می‌شود .
آزرده خاطر و دل شکسته می‌گردم . « لا یَنطَلِقُ » : گویا و رسا نمی‌گردد .
« فَأَرْسِلْ » : بفرست . مفعول آن مقدّر است که ( جبرئیل ) فرشته وحی است
. از واژه ارسال پیدا است که موسی از آستان ذوالجلال درخواست نموده است که
هارون را پیغمبر فرماید ( قصص / 34 ، مریم / 53 ، انبیاء / 48 ) .
سوره شعراء آیه 14
متن آیه :
وَلَهُمْ عَلَیَّ ذَنبٌ فَأَخَافُ أَن یَقْتُلُونِ
ترجمه :
آنان ( به گمان خود ، قصاص ) گناهی بر من دارند و می‌ترسم ( پیش از انجام وظیفه تبلیغ ) مرا بکشند .
توضیحات :
«
ذَنبٌ » : مراد قصاص مرد ستمگری است که با یک مرد مظلوم بنی‌اسرائیلی
درگیر شده بود ، و به هنگام میانجیگری موسی ، اشتباهاً توسّط موسی به قتل
رسید ( نگا : قصص / 15 ) .
سوره شعراء آیه 15
متن آیه :
قَالَ کَلَّا فَاذْهَبَا بِآیَاتِنَا إِنَّا مَعَکُم مُّسْتَمِعُونَ
ترجمه :
(
خداوند این تقاضای صادقانه موسی را اجابت کرد و گفت : ) این چنین نیست (
که بتوانند تو را به قتل برسانند . درخواستت را راجع به هارون پذیرفتم ) .
دو نفری با ( توشه ) معجزات ما ( که عصا و ید بیضاء است ، به سوی فرعون و
فرعونیان ) بروید ( و بدانید که ) ما با شما هستیم و ( شما را در پناه خود
می‌داریم ، و کاملاً مطالبی را که در میان شما و ایشان می‌گذرد ) می‌شنویم .
( قطعاً شما پیروزید ) .
توضیحات :
« ءَایَات » : معجزات . مراد عصا و ید بیضاء است ( نگا : طه / 17 - 23 ) .
سوره شعراء آیه 16
متن آیه :
فَأْتِیَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
به سراغ فرعون بروید و بگوئید : ما فرستادگان پروردگار جهانیانیم .
توضیحات :
«
رَسُولُ » : علّت این که به صورت مفرد آمده است نه به صورت مثنّی ؛ یعنی (
رَسُولا ) ، این است ( رَسُول ) مصدر و به معنی ( رِسالَة ) است و به
عنوان مفرد و مثنّی و جمع و مؤنّث و مذکّر ذکر می‌شود . مانند : لَقَدْ
کَذَبَ الْواشُونَ ما فُهْتُ عِنْدَهُمْ بِسِرٍّ وَ لا أَرْسَلْتُهُمْ
بِرَسُولٍ همچنین ( رسول ) معنی جمع نیز دارد . مانند : ضَیف و طِفل در :
هؤُلآءِ ضَیْفی ( حجر / 68 ) ، ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ( حجّ / 5 ) .
سوره شعراء آیه 17
متن آیه :
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
(
پروردگار جهانیان به تو دستور می‌دهد ) این که بنی‌اسرائیل را ( آزاد از
زنجیر اسارت و بردگی کنی و ) با ما همراه سازی ( تا به سرزمین مقدّس ، یعنی
فلسطین برویم ) .
توضیحات :
« أَرْسِلْ مَعَنَا » : مراد جلوگیری نکردن و آزاد گذاشتن است تا این که بتوانند بیایند و با موسی و هارون راهی فلسطین شوند .
سوره شعراء آیه 18
متن آیه :
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیداً وَلَبِثْتَ فِینَا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ
ترجمه :
(
فرعون ) گفت : آیا ما تو را در کودکی میان خود ( در دامان مهر و در آغوش
لطف خویش ) نپرورده‌ایم ؟ ! و آیا سالهای متمادی از عمرت در بین ما
ماندگار نبوده‌ای ( و از رعایت و حفاظت و نان و نمک ما برخوردار نگشته‌ای ؟
! ) .
توضیحات :
« قالَ . . . » : سخن فرعون جنبه
ریشخند را دارد . « وَلِیداً » : طفل . کودک . فعیل به معنی مفعول ، و حال
است . « لَبِثْتَ » : مانده‌ای .
سوره شعراء آیه 19
متن آیه :
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَکَ الَّتِی فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ الْکَافِرِینَ
ترجمه :
و
آن کاری را کرده‌ای که کرده‌ای و ( مرتکب قتل یکی از طرفداران ما شده‌ای .
و از اینها گذشته ، تو اینک ) کفران نعمتهای ما می‌کنی ( و حق نان و نمک
ما را فراموش می‌نمائی ، و با ادّعای پیغمبری پرورگار جهان ، الوهیّت ما را
نادیده می‌گیری ) .
توضیحات :
« فَعْلَتَکَ » :
کاری که کرده‌ای . اشاره به قتل مرد قبطی است ( نگا : قصص / 15 ) . «
الْکَافِرِینَ » : افراد ناسپاس . کفران نعمت کنندگان .
سوره شعراء آیه 20
متن آیه :
قَالَ فَعَلْتُهَا إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ
ترجمه :
(
موسی ) گفت : من در حین انجام این کار ( نمی‌دانستم مشتی که برای تأدیب و
تنبیه به قبطی می‌زنم ، منتهی به قتل می‌گردد ، و ) از سرگشتگان ( و
بیخبرانی ) بودم ( که اطّلاع ندارند ضربه مشت هم گاهی منجر به قتل می‌شود )
.
توضیحات :
« إِذاً » : آن زمان که . « الضَّآلِّینَ » : گمراهان . در اینجا مراد جاهلین ، بیخبران و غافلان از عواقب موقعیّت است .
سوره شعراء آیه 21
متن آیه :
فَفَرَرْتُ مِنکُمْ لَمَّا خِفْتُکُمْ فَوَهَبَ لِی رَبِّی حُکْماً وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
پس
من از دست شما گریختم وقتی که از شما ترسیدم ( که در برابر این قتل غیرعمد
مرا بکشید ) و خداوند به من علم و دانش بخشید ( تا در پرتو آن چیزها را
درست ببینم و کارها را صحیح و بجا انجام دهم ) و مرا از زمره پیغمبران کرد (
تا بندگان خدا را به سوی نجات از عذاب فرا خوانم ) .
توضیحات :
« حُکْماً » : دانش و آگهی . حکمت ، که هر کاری در پرتو آن بجا و به موقع انجام می‌پذیرد ( نگا : انعام / 89 ) .
سوره شعراء آیه 22
متن آیه :
وَتِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَیَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
آیا این منّتی است که تو بر من میگذاری این که بنی‌اسرائیل را بنده و برده خود ساخته‌ای ؟ !
توضیحات :
«
وَ تِلْکَ نِعمَةٌ . . . » : در این جمله ، حرف استفهام انکاری مقدّر است
که مفید نفی است . اصل آن چنین است : وَ هَلْ تِلْکَ نِعْمَةٌ . . . ؟ !
آیا نعمت است که ؟ ! « أَنْ عَبَّدْتَ . . . » : حرف ( أَنْ ) تفسیریّه
است ، و مطالب مابعد آن ، تفسیر مطالب ماقبل آن است ( نگا : یونس / 2 ) . «
عَبَّدْتَ » : برده و بنده کرده‌ای .
سوره شعراء آیه 23
متن آیه :
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
فرعون گفت : پروردگار جهانیان کیست ( که این همه از او صحبت می‌کنی و خویشتن را فرستاده او می‌دانی ؟ ) .
توضیحات :
« مَا رَبُّ الْعَالَمِینَ » : گمان می‌رود فرعون این سخن را برای تجاهل و تحقیر مطرح کرده باشد .
سوره شعراء آیه 24
متن آیه :
قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا إن کُنتُم مُّوقِنِینَ
ترجمه :
(
موسی ) گفت : پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است ، اگر شما
راه یقین می‌پوئید ( و حقیقت را می‌جوئید ، حق این است که گفتم ) .
توضیحات :
«
رَبُّ » : خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است : هُوَ رَبُّ . . . «
إِن کُنتُم مُّوقِنینَ » : اگر به دنبال باور درست و سخن منطقی بوده باشید و
هدف شما از این سؤال ، درک و فهم حقیقت باشد .
سوره شعراء آیه 25
متن آیه :
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
ترجمه :
(
فرعون رو ) به اطرافیان خود ( کرد و مسخره‌کنان ) گفت : آیا نمی‌شنوید (
این مرد چه می‌گوید ؟ ! می‌شنوید که جز یاوه نمی‌گوید ؟ ! ) .
توضیحات :
« أَلا تَسْتَمِعُونَ » : آیا گوش فرا می‌دهید ؟ ! آیا می‌شنوید ؟ ! این سخن جنبه تعجّب و ریشخند را دارد .
سوره شعراء آیه 26
متن آیه :
قَالَ رَبُّکُمْ وَرَبُّ آبَائِکُمُ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
(
موسی پس از اشاره به جهان کبیر ، اشاره به جهان صغیر کرد و ) گفت : او
پروردگار شما و پروردگار نیاکان پیشین شما است ( که مردند و چون جاودانه
نبودند خدا نبودند ) .
توضیحات :
« رَبُّکُمْ وَ
رَبُّ . . . » : اشاره به دو نکته است : 1 - متوجّه ساختن فرعون و فرعونیان
به نشانه‌های موجود در انفس ، یا تذکّر خودشناسی 2 - قلم بطلان کشیدن بر
ادّعای ربوبیّت فرعون زمان و فرعونهای دوران .
سوره شعراء آیه 27
متن آیه :
قَالَ إِنَّ رَسُولَکُمُ الَّذِی أُرْسِلَ إِلَیْکُمْ لَمَجْنُونٌ
ترجمه :
(
فرعون به خیره‌سری همچنان ادامه داد و ) گفت : پیغمبری که به سوی شما
فرستاده شده است قطعاً دیوانه است ! ( چرا که سخنان پریشان می‌گوید ، و جز
مرا خدا می‌داند ) .
توضیحات :
« أُرْسِلَ
إِلَیْکُمْ » : فرعون خواست با تعبیر « به سوی شما فرستاده شده است » خشم
مردم را برانگیزد ، و ایشان را به تکذیب موسی وادارد .
سوره شعراء آیه 28
متن آیه :
قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَیْنَهُمَا إِن کُنتُمْ تَعْقِلُونَ
ترجمه :
(
و موسی باز هم به نشانه‌های خداشناسی گسترده در پهنه آفرینش اشاره کرد و )
گفت : او پروردگار طلوع و غروب ( کواکب و سیّارات جهان ) و همه چیزهائی
است که در میان آن دو قرار دارد ، اگر شما عاقل می‌بودید ( چنین چیزی را در
پرتو خرد ، از روی نظام طلوع و غروب ستارگان و برنامه دقیق و اسرارآمیز
آنها می‌فهمیدید ) .
توضیحات :
« الْمَشْرِقِ
وَالْمَغْرِبِ » : مراد طلوع خورشید و نمایان شدن روز ، و غروب خورشید و
پیدایش شب است . یا این که مراد طلوع و غروب همه کواکب و سیّارات جهان است .
به معنی خاور و باختر نیز می‌باشند ، و معنی زمان طلوع و غروب هم از آنها
مستفاد می‌گردد ( نگا : تفسیر شربینی ) .
سوره شعراء آیه 29
متن آیه :
قَالَ لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلَهاً غَیْرِی لَأَجْعَلَنَّکَ مِنَ الْمَسْجُونِینَ
ترجمه :
(
فرعون سخت برآشفت و ) گفت : اگر جز مرا به پروردگاری برگزینی تو را از
زمره زندانیان خواهم کرد ( و در بیغوله‌های زندان همچون دیگران خواهی پوسید
) .
توضیحات :
« الْمَسْجُونِینَ » : زندانیان .
سوره شعراء آیه 30
متن آیه :
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُکَ بِشَیْءٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
(
موسی ) گفت : آیا اگر من چیز روشنی را به تو نشان دهم ( که دلیل قاطع و
برهان واضحی بر وجود خدای متعال و نمایانگر صدق رسالت و پیغمبری من باشد )
باز هم ( مرا زندانی می‌کنی ؟ ) .
توضیحات :
« شَیْءٍ » : چیز . مراد معجزه دالّ بر وجود خدا و درستی پیغمبریِ موسی است .
سوره شعراء آیه 31
متن آیه :
قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : اگر از زمره راستگویانی ، آن را بنمای .
توضیحات :
« فَأْتِ بِهِ » : آن را بیاور . آن را نشان بده .
سوره شعراء آیه 32
متن آیه :
فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
( در این هنگام موسی ) عصای خود را انداخت . به ناگاه اژدهای ( حقیقی و ) نمایانی گردید .
توضیحات :
«
أَلْقَیا » : انداخت . افکند . « ثُعْبَانٌ » : اژدها . مار بزرگ ( نگا :
طه / 20 ) . « مُبِینٌ » : آشکار و نمایان . مراد حقیقی است . یعنی
چشم‌بندی و جادوئی در میان نبود . بلکه به خواست خدا چوبه دستی مار گردید
.
سوره شعراء آیه 33
متن آیه :
وَنَزَعَ یَدَهُ فَإِذَا هِیَ بَیْضَاء لِلنَّاظِرِینَ
ترجمه :
و
دست خود را ( به گریبان فرو برد و سپس آن را ) بیرون آورد ، ناگهان
بینندگان آن را سفید و روشن ( همچون ماه تابان ) دیدند . ( پرتو آن همه جا
را نورباران و درخشان کرد ) .
توضیحات :
« نَزَعَ » : بیرون آورد . مراد بیرون آوردن از گریبان است ( نگا : نمل / 12 ) . « بَیْضَآءُ » : سفید . مراد تابان و رخشان است .
سوره شعراء آیه 34
متن آیه :
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ عَلِیمٌ
ترجمه :
( فرعون ) به اشراف و بزرگان دور و بر خود گفت : این ( مرد ) جادوگر بس آگاه ( و ماهری ) است .
توضیحات :
« مَلإ » : اشراف . بزرگان ( نگا : بقره / 246 ، اعراف / 60 ) .
سوره شعراء آیه 35
متن آیه :
یُرِیدُ أَن یُخْرِجَکُم مِّنْ أَرْضِکُم بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ
ترجمه :
می‌خواهد
با جادوی خود ( عامّه مردم را پیرامون خویش جمع آورد و ) شما را از سرزمین
خودتان ( مصر ) بیرون کند . پس شما ( چه می‌اندیشید و ) چه فرمان می‌دهید
؟
توضیحات :
« مَاذَا تَأْمُرُونَ ؟ » : فرمان شما
چیست ؟ این سخن بیانگر سقوط فرعون از ادّعای خدائی ودلجوئی او از سران به
هنگام ضعف خود و غلبه موسی است .
سوره شعراء آیه 36
متن آیه :
قَالُوا أَرْجِهِ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِینَ
ترجمه :
گفتند : موسی و برادرش را مهلت بده ( و در کار شکنجه آنان عجله مکن ) و به تمام شهرها ( ی مصر ، مأمورانی ) برای بسیج اعزام کن .
توضیحات :
«
أَرْجِهْ » : او را مهلت بده . امر مصدر ( إرجاء ) به معنی به تأخیر
انداختن ، و ضمیر متّصل ( ه ) است . در اصل ( أَرْجِئْهُ ) بوده و همزه
برای تخفیف حذف شده است و ضمیر ساکن گشته است ( نگا : اعراف / 111 ) . «
حَاشِرینَ » : گرد آورندگان . یعنی کسانی باشند که جادوگران را جمع‌آوری و
در دربار حاضر کنند .
سوره شعراء آیه 37
متن آیه :
یَأْتُوکَ بِکُلِّ سَحَّارٍ عَلِیمٍ
ترجمه :
تا همه جادوگران ماهر و زبردست را پیش تو بیاورند .
توضیحات :
« سَحَّار » : صیغه مبالغه ساحِر است ، جادوگر بسیار ماهر و بس آگاه و کهنه‌کار .
سوره شعراء آیه 38
متن آیه :
فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِیقَاتِ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
سرانجام
جادوگران در روز موعود ( که چاشتگاه روز جشن مصریها بود ، در مکان معیّنی )
گردآورده شدند ( و به میدان مبارزه گسیل گشتند ) .
توضیحات :
«
لِمِیقَاتِ » : در وعده‌گاه . در زمان معیّن و در مکان مشخّص ( نگا :
اعراف / 143 و 155 ) . « یَوْمٍ مَّعْلُومٍ » : روز مشخّص که روز جشن
مصریان بوده است .
سوره شعراء آیه 39
متن آیه :
وَقِیلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ
ترجمه :
( از مردم نیز برای حضور در میدان مبارزه دعوت به عمل آمد ) و به مردم گفته شد : آیا ( در این صحنه ) شما گرد می‌آئید ؟
توضیحات :
«
هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ ؟ » : آیا اجتماع می‌کنید ؟ آیا جمع می‌شوید ؟
مراد از سؤال ، تحریک و تشویق مردم به گردهمآئی با شتاب هر چه بیشتر است
.
سوره شعراء آیه 40
متن آیه :
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن کَانُوا هُمُ الْغَالِبِینَ
ترجمه :
تا
اگر جادوگران پیروز شوند ، ما از آنان پیروی کنیم ( و آن چنان صحنه را گرم
و داغ نمائیم و هیاهو و جنجالی برپا کنیم که دشمنِ خدایان ما برای همیشه
از میدان به در رود ) .
توضیحات :
« نَتَّبِعُ » :
پیروی کنیم . دنباله‌روی کنیم . مراد پیروی و دنباله‌روی از آئین جادوگران و
طرفداری از مکتب خدایان دروغین ایشان است .
سوره شعراء آیه 41
متن آیه :
فَلَمَّا جَاء السَّحَرَةُ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْراً إِن کُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِینَ
ترجمه :
هنگامی
که جادوگران ( نزد فرعون حاضر ) آمدند و به فرعون گفتند : آیا ما پاداش
بزرگ و قابل ملاحظه‌ای خواهیم داشت اگر پیروز شویم ؟
توضیحات :
« أَجْراً » : تنوین برای بیان عظمت و ارزش پاداش و مزد کار است .
سوره شعراء آیه 42
متن آیه :
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّکُمْ إِذاً لَّمِنَ الْمُقَرَّبِینَ
ترجمه :
(
فرعون که سخت از موسی به وحشت افتاده بود و در تنگنا قرار داشت ) گفت :
بلی ! ( هر چه بخواهید می‌دهم ) به علاوه شما در این صورت از مقرّبان (
درگاه من ) خواهید بود .
توضیحات :
« الْمُقَرَّبِینَ » : مراد نزدیکان درگاه فرعون و درباریان شاهی است .
سوره شعراء آیه 43
متن آیه :
قَالَ لَهُم مُّوسَى أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
ترجمه :
(
در روز موعود و در میدان مبارزه ، موسی ) به جادوگران گفت : آنچه را
می‌خواهید بیفکنید ، بیفکنید ! ( و هر چه در قدرت دارید بنمائید و به
میدان آورید ) .
توضیحات :
« مُلْقُونَ » : اندازندگان . افکنندگان . اسم فاعل از مصدر ( إلقاء ) است .
سوره شعراء آیه 44
متن آیه :
فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
پس جادوگران ( با غرور و نخوت ) طنابها و عصاهای خود را افکندند و گفتند : به عزّت فرعون سوگند که ما قطعاً چیره و پیروزیم !
توضیحات :
« حِبَال » : جمع حَبْل ، طنابها . ریسمانها . « عِصِیّ » : جمع عَصا ، چوبه دستی .
سوره شعراء آیه 45
متن آیه :
فَأَلْقَى مُوسَى عَصَاهُ فَإِذَا هِیَ تَلْقَفُ مَا یَأْفِکُونَ
ترجمه :
موسی
( مهلت نداد و ) عصای خود را افکند ، ناگهان ( اژدهای بزرگی گردید و با
سرعت ) شروع به بلعیدن ابزارهای دروغین ایشان کرد ( و آنها را یکی بعد از
دیگری در کام خود فرو برد ) .
توضیحات :
« تَلْقَفُ »
: با سرعت و قدرت می‌بلعید . « یَأْفِکُونَ » : با دروغ سر هم می‌کردند و
به هم می‌بافتند . اشاره به کارها و ابزارهای دروغین جادوگران است ( نگا :
اعراف / 117 ، توبه / 70 ) .
سوره شعراء آیه 46
متن آیه :
فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ سَاجِدِینَ
ترجمه :
جادوگران سجده‌کنان بر زمین فرو افتادند .
توضیحات :
«
أُلْقِیَ » : فرو انداخته شدند . بیان فعل به صورت مجهول بیانگر این است
که آن چنان تحت تأثیر جاذبه معجزه موسی قرار گرفتند که برای خدا سجده بردند
( نگا : طه / 70 ) و نیروی معجزه به گونه‌ای ایشان را قانع کرد که
نتوانستند خویشتنداری کنند و فوراً برای خدا سجده بردند .
سوره شعراء آیه 47
متن آیه :
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
گفتند : به پروردگارِ عالَمیان ایمان داریم .
توضیحات :
« قالُوا . . . » : مراد این است که کردار را با گفتار توأم ، و فعل سجده را با قول مؤکّد کردند .
سوره شعراء آیه 48
متن آیه :
رَبِّ مُوسَى وَهَارُونَ
ترجمه :
به پروردگار موسی و هارون .
توضیحات :
«
رَبِّ » : بدل است . ذکر آن برای رفع توهمی است که در ذهن عامّه مردم بود .
و آن این که مردم ، فرعون را ( رَبِّ ) خود می‌دانستند .
سوره شعراء آیه 49
متن آیه :
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَکُمْ إِنَّهُ لَکَبِیرُکُمُ
الَّذِی عَلَّمَکُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ
أَیْدِیَکُمْ وَأَرْجُلَکُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّکُمْ
أَجْمَعِینَ
ترجمه :
( فرعون جادوگران را تهدید کرد
و ) گفت : آیا به او ایمان آوردید پیش از آن که من به شما اجازه دهم ؟ !
او بی‌گمان بزرگ و استاد شما است و به شما جادوگری آموخته است . پس خواهید
دانست ( که با چه زجر و شکنجه‌ای شما را خواهم کشت ) . حتماً دستها و پاهای
شما را عکس یکدیگر قطع می‌گردانم و همگی شما را به دار می‌آویزم .
توضیحات :
«
ءَاذَنَ » : اجازه دهم . « کَبِیرُ » : مراد بزرگ و استاد است . « مِنْ
خِلافٍ » : عکس یکدیگر . مثلاً دست راست و پای چپ ، یا پای راست و دست چپ (
نگا : مائده / 33 ) . « لاُصَلِّبَنَّکُمْ » : حتماً به دارتان می‌آویزم
.
سوره شعراء آیه 50
متن آیه :
قَالُوا لَا ضَیْرَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
ترجمه :
(
جادوگران شجاعانه ) گفتند : هیچ زیانی نیست ( از این کاری که تو خواهی کرد
. هر کاری که می‌خواهی بکن باکی نیست ، چرا که ) ما به سوی پروردگارمان
باز می‌گردیم ( و به لقای معشوق و معبود حقیقی خود می‌رسیم و پاداش خویش را
از او دریافت می‌داریم ) .
توضیحات :
« ضَیْرَ » :
زیان و ضرر . « لا ضَیْرَ » : مانعی نیست . زیان و ضرری در میان نمی‌باشد .
« مُنقَلِبُونَ » : بر گردندگان ( نگا : مطفّفین / 31 ) .
سوره شعراء آیه 51
متن آیه :
إِنَّا نَطْمَعُ أَن یَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَایَانَا أَن کُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
ما امیدواریم که پروردگارمان گناهان ما را ببخشایاد ، چرا که ما ( در میان قوم تو ) نخستین ایمان‌آورندگان بوده‌ایم .
توضیحات :
«
نَطْمَعُ » : آزمندیم . امیدواریم . « خطایا » : گناهان . خطاها . « أَن
کُنَّا » : به سبب این که ما بوده‌ایم . در اصل ( لِأن کُنَّا ) بوده و حرف
( أَنْ ) مخفّف از مثقّله است .
سوره شعراء آیه 52
متن آیه :
وَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِی إِنَّکُم مُّتَّبَعُونَ
ترجمه :
ما
به موسی وحی کردیم که شبانه بندگان ( مؤمن بنی‌اسرائیل ) مرا ( از مصر )
کوچ بده . شما حتماً تعقیب می‌شوید ( و فرعون و فرعونیان برای دستگیری شما
دنبالتان می‌کنند ) .
توضیحات :
« أَنْ » : حرف
مشبّهةٌبالفعل و مخفّف از ( أَنَّ ) است ( نگا : مؤمنون / 27 ) « أَسْرِ
بِعِبادی » : در شب بندگانم را کوچ بده ( نگا : إسراء / 1 ) . «
مُتَّبَعُونَ » : تعقیب شوندگان . دنبال شوندگان . مراد تعقیب بنی‌اسرائیل
توسّط فرعون و فرعونیان است .
سوره شعراء آیه 53
متن آیه :
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِی الْمَدَائِنِ حَاشِرِینَ
ترجمه :
(
توسّط جاسوسان خبر به دربار رسید که موسی و بنی‌اسرائیل در صدد کوچ به
سرزمین دیگری هستند ) پس فرعون ( مأمورانی ) به شهرها فرستاد تا ( نیرو )
جمع کنند ( و جلو ایشان را بگیرند ) .
توضیحات :
« الْمَدَآئِن » : جمع مَدینة ، شهر . « حَاشِرِینَ » : گردآورندگان ( نگا : شعراء / 36 ) .
سوره شعراء آیه 54
متن آیه :
إِنَّ هَؤُلَاء لَشِرْذِمَةٌ قَلِیلُونَ
ترجمه :
(
فرعون به مأموران دستور داد و گفت : به اهالی شهرها بگوئید : ) اینها ( که
قصد فرار و تجمع و تقویت در جای دیگری را دارند ) گروه اندک و ناچیزی
هستند ( و ما با نخستین تاخت ایشان را گرفتار و به شکنجه و آزار می‌رسانیم )
.
توضیحات :
« شِرْذِمَةٌ » : گروه و طائفه‌ای ناچیز و کم اهمّیّت .
سوره شعراء آیه 55
متن آیه :
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ
ترجمه :
آنان ما را بر سر خشم می‌آورند .
توضیحات :
« غَآئِظُونَ » : خشمگین‌کنندگان . بر سر خشم‌آورندگان .
سوره شعراء آیه 56
متن آیه :
وَإِنَّا لَجَمِیعٌ حَاذِرُونَ
ترجمه :
( البتّه جای هیچ گونه نگرانی نیست ، و لیکن ) ما گروهی هستیم محتاط ( و بیدار و دوراندیش ) .
توضیحات :
« جَمِیعٌ » : گروه و دسته . جمع ( نگا : قمر / 44 ) . « حَاذِرُونَ » : افراد محتاط و دوراندیش . آگاه و بیدار .
سوره شعراء آیه 57
متن آیه :
فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
(
سرانجام آنچه می‌بایست بشود شد ، و عاقبت بنی‌اسرائیل بر فرعون و فرعونیان
پیروز شدند ) و ما آنان را از باغها و چشمهسارها بیرون راندیم .
توضیحات :
« جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ » : مراد باغهای سرسبز و چشمه‌ساران پر آب مصر است .
سوره شعراء آیه 58
متن آیه :
وَکُنُوزٍ وَمَقَامٍ کَرِیمٍ
ترجمه :
و ( ایشان را ) از میان گنجها و کاخهای مجلّل ( به در کردیم ) .
توضیحات :
« کُنُوزٍ » : گنجها . « کَرِیمٍ » : مراد ارزشمند و مجلّل و مزیّن و خوش و زیبا است .
سوره شعراء آیه 59
متن آیه :
کَذَلِکَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
این چنین ( شد که بنی‌اسرائیل پیروز گشتند ) و آنها را میراث بنی‌اسرائیل کردیم .
توضیحات :
«
کَذالِکَ » : کار چنین شد . در اینجا ترتیب طبیعی داستان مراعات نشده است .
بلکه نتیجه و چکیده داستان گفته شده سپس به درازا از آن سخن رفته است .
سوره شعراء آیه 60
متن آیه :
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِینَ
ترجمه :
( فرعون و فرعونیان ) بنی‌اسرائیل را تعقیب کردند و به هنگام طلوع آفتاب بدیشان رسیدند .
توضیحات :
«
مُشْرِقِینَ » : به طلوع خورشید رسیدگان . از مصدر ( إشراق ) به معنی
رسیدن به وقت شُروق که به معنی طُلوع است . همان گونه که ( إصباح ) به معنی
داخل شدن در ( صَباح ) و ( إمساء ) به معنی رسیدن به ( مَساء ) است . (
مُشرِقِینَ ) می‌تواند حال ضمیر ( و ) و یا ( هم ) باشد .
سوره شعراء آیه 61
متن آیه :
فَلَمَّا تَرَاءى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَکُونَ
ترجمه :
هنگامی که هر دو گروه یکدیگر را دیدند ، یاران موسی گفتند : ما ( در چنگال فرعونیان ) گرفتار می‌گردیم ( و هلاک می‌شویم ) .
توضیحات :
« تَرَآءَیا » : دید . فعل ماضی باب تفاعل است و در رسم‌الخطّ قرآنی ( تراءا ) است . « مُدْرَکُونَ » : رسیدگان . گرفتارشدگان .
سوره شعراء آیه 62
متن آیه :
قَالَ کَلَّا إِنَّ مَعِیَ رَبِّی سَیَهْدِینِ
ترجمه :
( موسی ) گفت : چنین نیست . پروردگار من با من است . ( قطعاً به دست دشمنم نمی‌سپارد و به راه نجات ) رهنمودم خواهد کرد .
توضیحات :
«
کلاّ » : چنین نیست . این واژه حرفی است که سخن پیش از خود را ردّ و نفی
می‌کند . یعنی : نگوئید که فرعون و سپاهیانش به ما می‌رسد . « مَعِیَ » : (
نگا : طه / 46 ) .
سوره شعراء آیه 63
متن آیه :
فَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاکَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ
ترجمه :
به
دنبال آن به موسی پیام دادیم که عصای خود را به دریا بزن . ( وقتی عصا را
به دریا زد ) دریا از هم شکافت ، و هر بخشی همچون کوه بزرگی گردید ( و
دوازده راه خشک در آن پدیدار شد ، و هر گروهی از اسباط دوازده‌گانه
بنی‌اسرائیل در جاده‌ای حرکت کرد ) .
توضیحات :
«
إنفَلَقَ » : از هم شکافت . از هم باز شد . از هم جدا شد . « فِرْقٍ » :
قِسم . بخش . مراد جوانب آبی است که واپس رفته است . « الطَّوْد » : کوه .
کوه بزرگ . توصیف آن به عظیم در آیه ، برای تأکید است .
سوره شعراء آیه 64
متن آیه :
وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِینَ
ترجمه :
و در آنجا دیگران را ( نیز به موسی و بنی‌اسرائیل ) نزدیک گرداندیم ( و فرعون و فرعونیان را وارد آن راه‌های دوازده‌گانه کردیم ) .
توضیحات :
«
أَزْلَفْنا » : نزدیک گرداندیم ( نگا : شعراء / 90 ، ِ / 31 ، تکویر / 13 )
. « ثُمَّ » : آنجا . ظرف است . مراد وسط دریا است . « الآخَرینَ » :
دیگران . مراد فرعون و لشکریان فرعون است .
سوره شعراء آیه 65
متن آیه :
وَأَنجَیْنَا مُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِینَ
ترجمه :
موسی و جملگی همراهان او را نجات دادیم .
توضیحات :
« أَنجَیْنَا » : نجات دادیم .
سوره شعراء آیه 66
متن آیه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِینَ
ترجمه :
سپس دیگران را غرق کردیم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 67
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان
در این ( ماجرای نجات مؤمنان و غرق کافران ) درس عبرت بزرگی است ( برای
کسانی که چشم باز و دل آگاه داشته باشند و درباره سرگذشت جبّاران مغرور
بیندیشند و اوراق تاریخ مکتوب و منظور را به دقّت بخوانند و ببینند ) . ولی
اکثر آنان ایمان نیاوردند ( و کمتر ایشان ، همچون آسیه و جادوگران ، به
جمع مؤمنان پیوستند ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : اندرز سترگ و عبرت بزرگ .
سوره شعراء آیه 68
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو با عزّت و توانا ، و با محبّت و مهربان است .
توضیحات :
« الْعَزِیزُ » : توانا ، در انتقام گرفتن از تکذیب کنندگان . « الرَّحِیمُ » : مهربان ، در حق تصدیق کنندگان .
سوره شعراء آیه 69
متن آیه :
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِیمَ
ترجمه :
( ای پیغمبر ! ) سرگذشت ابراهیم را برای کافران بیان دار .
توضیحات :
« نَبَأ » : خبر . مراد قصّه و سرگذشت است .
سوره شعراء آیه 70
متن آیه :
إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ وَقَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ
ترجمه :
هنگامی
که به پدرش ( آزر ) و قوم ( بت‌پرست ) خود گفت : چه چیز را پرستش می‌کنید ؟
( چیزهائی را که می‌پرستید ، کی شایسته پرستش می‌باشند ؟ ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 71
متن آیه :
قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَاماً فَنَظَلُّ لَهَا عَاکِفِینَ
ترجمه :
(
مفتخرانه پاسخ دادند و ) گفتند : بتهای بزرگی را می‌پرستیم و دائماً ( به
پرستش آنها می‌پردازیم و ) بر عبادتشان ماندگار می‌مانیم .
توضیحات :
«
نَظَلُّ » : بر دوام می‌مانیم . از افعال ناقصه و بیانگر استمرار در کار
است . « عَاکِفِینَ » : ملازمان عبادت ( نگا : بقره / 187 ، اعراف / 138 )
.
سوره شعراء آیه 72
متن آیه :
قَالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ
ترجمه :
گفت : آیا هنگامی که آنها را به کمک می‌خوانید ، صدای شما را می‌شنوند و نیازتان را برآورده می‌کنند ؟
توضیحات :
« هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ ؟ » : آیا دعا و سخن شما را می‌شنوند ؟ آیا نیازتان را برآورده می‌کنند و به شما پاسخ می‌گویند ؟
سوره شعراء آیه 73
متن آیه :
أَوْ یَنفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ
ترجمه :
یا سودی به شما می‌رسانند ( اگر از آنها اطاعت کنید ؟ ) و یا زیانی متوجّه شما می‌سازند ( اگر از آنها سرپیچی نمائید ؟ ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 74
متن آیه :
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا کَذَلِکَ یَفْعَلُونَ
ترجمه :
می‌گویند
: ( چیزی از این کارها را نمی‌توانند بکنند ) فقط ما پدران و نیاکان خود
را دیده‌ایم که این چنین می‌کردند ( و بتان را به گونه ما پرستش می‌نمودند و
ما هم از کارشان تقلید می‌کنیم و بس . مگر می‌شود پدران و نیاکان ما در
اشتباه بوده باشند ؟ ) .
توضیحات :
« وَجَدْنَا » : یافته‌ایم . دیده‌ایم . « ءَابَآء » : پدران . مراد پدران و اجداد و نیاکان است ( نگا : شعراء / 76 ) .
سوره شعراء آیه 75
متن آیه :
قَالَ أَفَرَأَیْتُم مَّا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
آیا ( می‌دانید که چه کار می‌کنید و ) می‌بینید که چه چیز را می‌پرستید ؟ !
توضیحات :
« أَفَرَأَیْتُمْ ؟ » : آیا می‌بینید ؟ مراد از دیدن ، اندیشیدن و دانستن و به اصل مسأله پی بردن است .
سوره شعراء آیه 76
متن آیه :
أَنتُمْ وَآبَاؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ
ترجمه :
هم شما و هم پدران پیشین شما .
توضیحات :
« أَنتُمْ » : تأکید ضمیر فاعلی در آیه قبلی است . « الأقْدَمُونَ » : پیشینیان و گذشتگان .
سوره شعراء آیه 77
متن آیه :
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّی إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
همه آنها دشمن من هستند ( آنهائی که شما معبود خود می‌دانید ) بجز پروردگار جهانیان .
توضیحات :
«
عَدُوٌّ » : این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان به
کار می‌رود ( نگا : نساء / 101 ، انعام / 112 ) . « إِلاّ رَبَّ » : اگر
به خدا معتقد نبوده باشند و خدا جزو معبودهای آنان نبوده باشد ، استثناء
منقطع است و ذکر آن به منظور تأکید بر توحید خالص است . اگر هم علاوه از
بتها خدا را نیز پرستش می‌کرده‌اند ، ابراهیم پروردگار جهانیان را استثناء
می‌کند .
سوره شعراء آیه 78
متن آیه :
الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ
ترجمه :
(
پروردگار جهانیانی ) که مرا آفریده است ، و هم او مرا ( به سوی سعادت دنیا
و آخرت ) راهنمائی می‌سازد ( و در سراسر زندگی من حضور دارد و لحظه‌ای از
من غافل نیست ) .
توضیحات :
« یَهْدِینِ » : مرا راهنمائی می‌کند و دستگیرم او است ( نگا : طه / 50 ) .
سوره شعراء آیه 79
متن آیه :
وَالَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَیَسْقِینِ
ترجمه :
آن کسی است که او مرا میخوراند و می‌نوشاند .
توضیحات :
« یُطْعِمُنی . . . » : مراد این است که روزی‌رسانم او است و من همه جا بر سر خوان نعمت او نشسته‌ام .
سوره شعراء آیه 80
متن آیه :
وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ
ترجمه :
و هنگامی که بیمار شوم او است که مرا شفا می‌دهد .
توضیحات :
«
یَشْفِینِ » : مراد این است که شافی تنها خدا است و دکتر و دوا وسیله است .
انسان مؤمن به پزشک مراجعه می‌کند و دارو می‌خورد ، ولی هیچ کدام را شفا
دهنده نمی‌داند و بلکه معتقد است که اگر خدا خواست دوا و درمان مؤثّر واقع
می‌شوند . نان و آب وسیله سیر کردنند ، ولی سیرکننده خدا است .
سوره شعراء آیه 81
متن آیه :
وَالَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ
ترجمه :
و آن کسی است که ( چون اجلم فرا رسید ) او مرا می‌میراند و سپس ( در رستاخیز برای حساب و کتاب و جزا و سزا ) مرا زنده می‌گرداند .
توضیحات :
« یُحْیِینِ » : مرا زنده می‌کند . اشاره به این است که حیات‌بخش و میراننده و دوباره زنده کننده خدا است .
سوره شعراء آیه 82
متن آیه :
وَالَّذِی أَطْمَعُ أَن یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ
ترجمه :
و آن کسی است که امیدوارم در روز جزا و سزا ( که قیامت برپا است ) گناهم را بیامرزد .
توضیحات :
«
أَطْمَعُ » : چشم طمع می‌دوزم . امیدوارم . « خَطِیئَتِی » : گناهم .
لغزشم . « یَوْمَ الدِّینِ » : روز حساب و کتاب و جزا و سزا ( نگا : فاتحه
/ 4 ) .
سوره شعراء آیه 83
متن آیه :
رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ
ترجمه :
(
ابراهیم دست دعا به درگاه خدا برداشت و گفت : ) پروردگارا ! به من کمال و
معرفت مرحمت فرما ( تا در پرتو آن ، حق را حق و باطل را باطل ببینم ، و
قدرت بر داوری صحیح در میان بندگانت داشته باشم ) ، و مرا ( در دنیا و آخرت
) از زمره شایستگان و بایستگان گردان .
توضیحات :
« حُکْماً » : کمال و معرفت . شناخت عمیق همراه با قدرت داوری . کمال علم و عمل . حکمت ( نگا : شعراء / 21 ) .
سوره شعراء آیه 84
متن آیه :
وَاجْعَل لِّی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ
ترجمه :
و ( با توفیق در طاعت و عبادت و اعمال نیک ) برای من ذکر خیر و نام نیک در میان آیندگان بر جای دار .
توضیحات :
«
لِسَانَ صِدْقٍ » : ذکر خیر . نام نیک ( نگا : مریم / 50 ) . « الآخِرینَ
» : کسانی که بعدها می‌آیند و در زمین زندگی می‌کنند . آیندگان جهان .
سوره شعراء آیه 85
متن آیه :
وَاجْعَلْنِی مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ
ترجمه :
و مرا از زمره کسانی ساز که بهشت پرنعمت را فراچنگ می‌آورند .
توضیحات :
«
وَرَثَةِ جَنَّةِ » : وارثان بهشت . مراد کسانی است که در پرتو ایمان به
الله و پرستش خدا بهشت را به دست می‌آورند ( نگا : اعراف / 43 ) . «
جَنَّةِ النَّعِیمِ » : ( نگا : مائده / 65 ، یونس / 9 ، حجّ / 56 ) .
سوره شعراء آیه 86
متن آیه :
وَاغْفِرْ لِأَبِی إِنَّهُ کَانَ مِنَ الضَّالِّینَ
ترجمه :
و
پدرم را ( با رهنمود به ایمان و توفیق در طاعت و عبادت ، مورد مرحمت و
مشمول مغفرت گردان ، و بدین وسیله او را ) که از گمراهان است بیامرز .
توضیحات :
«
إِغْفِرْ . . . » : طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش آزر ، پیش از فوت آزر است
، و ابراهیم وقت جدا شدن از او بدو وعده داده بود که برای وی طلب آمرزش
کند . امّا چون دید که او با کفر از جهان رفت ، از او بیزاری جست و طلب
آمرزش را قطع کرد ( نگا : توبه / 114 ) .
سوره شعراء آیه 87
متن آیه :
وَلَا تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ
ترجمه :
و مرا خوار و رسوا مدار در روزی که ( مردمان برای حساب و کتاب و سزا و جزا ، زنده و ) برانگیخته می‌شوند .
توضیحات :
« یُبْعَثُونَ » : ( نگا : اعراف / 14 ، حجر / 36 ، مؤمنون / 100 ) .
سوره شعراء آیه 88
متن آیه :
یَوْمَ لَا یَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
ترجمه :
آن روزی که اموال ، ( یعنی نیروی مادی ) ، و اولاد ، ( یعنی نیروی انسانی ، به کسی ) سودی نمی‌رساند .
توضیحات :
« یَوْمَ » : ظرف و مراد قیامت است .
سوره شعراء آیه 89
متن آیه :
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ
ترجمه :
بلکه
تنها کسی ( نجات پیدا می‌کند و از اموالی که در راه آفریدگار صرف ، و از
اولادی که در مسیر پروردگار رهنمود کرده باشد ، سود می‌برد ) که با دل سالم
( از بیماری کفر و نفاق و ریا ) به پیشگاه خدا آمده باشد .
توضیحات :
«
إِلاّ مَنْ . . . » : مگر کسی که . لیکن کسی که . واژه ( مَنْ ) می‌تواند
مرفوع و بدل از فاعل ( یَنفَعُ ) و مضافی پیش از آن مقدّر باشد که تقدیر
چنین خواهد بود : لا یَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلاّ مالُ و بَنُو مَنْ
أَتَی اللهَ بَقَلْبٍ سَلیمٍ . و یا این که واژه ( مَنْ ) منصوب و مفعول
بوده و در اصل بدل از مفعول محذوف باشد که تقدیر چنین خواهد بود : یَوْمَ
لاْ یَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ أَحَدَاً إَلاّ مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ
سَلیمٍ . در هر صورت اموال و اولادی به انسان سود می‌رسانند که تبدیل به
باقیات صالحات شده باشند . « قَلْبٍ سَلیمٍ » : دل سالم از بیماری کفر و
نفاق و ریا ( نگا : اعراف / 147 ، احزاب / 19 ، بقره / 264 ) .
سوره شعراء آیه 90
متن آیه :
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ
ترجمه :
در
آن هنگام بهشت برای پرهیزگاران نزدیک گردانده می‌شود ( و آنان که از کفر و
معاصی رویگردان ، و به ایمان و طاعت در جهان روی آورده بودند ، به سوی آن
می‌روند ) .
توضیحات :
« أُزْلِفَتْ » : نزدیک گردانده شد .
سوره شعراء آیه 91
متن آیه :
وَبُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ
ترجمه :
و دوزخ برای گمراهان آشکار گردانده می‌شود .
توضیحات :
« بُرِّزَتْ » : نموده شد . آشکار گردید . « الْغَاوِینَ » : گمراهان .
سوره شعراء آیه 92
متن آیه :
وَقِیلَ لَهُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
و بدیشان گفته می‌شود : کجا هستند معبودهائی که پیوسته آنها را عبادت می‌کردید ؟
توضیحات :
« مَا » : چیزهائی که . مراد معبودهای دروغین است .
سوره شعراء آیه 93
متن آیه :
مِن دُونِ اللَّهِ هَلْ یَنصُرُونَکُمْ أَوْ یَنتَصِرُونَ
ترجمه :
(
معبودهای ) غیر از خدا . آیا آنها ( در برابر این شدائد و سختیهائی که
اکنون با آن روبرو هستید و هستند ) شما را کمک می‌کنند یا خویشتن را یاری
می‌دهند ؟
توضیحات :
« یَنتَصِرُونَ » : باز
می‌دارند . خویشتن را به دور می‌دارند . انتصار به معنی یاری دادن خود یا
کمک خواستن و یا دفع بلا از خویشتن است ( نگا : کهف / 43 ، قصص / 81 ،
قمر / 10 ، رحمن / 35 ) .
سوره شعراء آیه 94
متن آیه :
فَکُبْکِبُوا فِیهَا هُمْ وَالْغَاوُونَ
ترجمه :
پس
از آن ، آنان ( که پرستش شوندگان گمراهساز ) همراه گمراهان ( که پرستش
کنندگان ایشان بودند ) پیاپی به دوزخ سرنگون افکنده می‌شوند .
توضیحات :
« کُبْکِبُوا » : سرنگون و پیاپی فرو افکنده می‌شوند .
سوره شعراء آیه 95
متن آیه :
وَجُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ
ترجمه :
و جملگی لشکریان اهریمن ( نیز همراه آن دو گروه به دوزخ سرنگون می‌گردند ) .
توضیحات :
«
جُنُودُ إِبْلِیسَ » : لشکریان و یاوران ابلیس . مراد پیروان ابلیس ، یعنی
جنایتکاران و معصیت پیشگان سراسر تاریخ است ( نگا : اعراف / 18 ، حجر /
43 ) .
سوره شعراء آیه 96
متن آیه :
قَالُوا وَهُمْ فِیهَا یَخْتَصِمُونَ
ترجمه :
آنان ( که معبودهای دروغین را پرستیده‌اند ) در آنجا به کشمکش ( با معبودهای خود ) می‌پردازند و می‌گویند :
توضیحات :
« وَ هُمْ فِیهَا یَخْتَصِمُونَ » : جمله حالیّه است .
سوره شعراء آیه 97
متن آیه :
تَاللَّهِ إِن کُنَّا لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ
ترجمه :
به خدا سوگند ما در گمراهی آشکاری بوده‌ایم .
توضیحات :
« إِن کُنَّا » : واژه ( إِنْ ) مخفّف از مثقّله و در اصل چنین است : إِنَّا کُنَّا .
سوره شعراء آیه 98
متن آیه :
إِذْ نُسَوِّیکُم بِرَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
آن زمان که ما شما ( معبودان دروغین ) را با پروردگار جهانیان ( در عبادت و طاعت ) برابر می‌دانستیم .
توضیحات :
« إِذْ » : زمانی که . ظرف زمان گمراهی است . یا ( إِذْ ) تعلیلیّه است ( نگا : زخرف / 39 ) .
سوره شعراء آیه 99
متن آیه :
وَمَا أَضَلَّنَا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ
ترجمه :
و ما را جز بزهکاران ( شیاطین نام ) گمراه نکرده است .
توضیحات :
« الْمُجْرِمُونَ » : مراد شیطان و یاوران او ، یا رؤساء و کبراء ایشان است ( نگا : احزاب / 67 ) .
سوره شعراء آیه 100
متن آیه :
فَمَا لَنَا مِن شَافِعِینَ
ترجمه :
(
ای وای بر ما ! امروز ) ما اصلاً شفاعت کنندگانی نداریم ( که ما را
برهانند ! ما که معتقد به میانجیگری میانجیگران برای نجات خود بودیم ) .
توضیحات :
« مِن شَافِعِینَ » : واژه ( مِنْ ) بیانگر عمومیّت نفی چیزی است که پس از آن قرار دارد ( نگا : تفسیر المصحف المفسّر ) .
سوره شعراء آیه 101
متن آیه :
وَلَا صَدِیقٍ حَمِیمٍ
ترجمه :
( همچنین ، امروز ) دوست صمیمی و دلسوزی هم نداریم ( تا دست کم گریه‌ای برای ما سر دهد ) .
توضیحات :
« حَمیمٍ » : گرم . مراد صمیمی و دلسوز است .
سوره شعراء آیه 102
متن آیه :
فَلَوْ أَنَّ لَنَا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
کاش
! ( به جهان ) برگشتی داشتیم تا از زمره مؤمنان می‌شدیم ( و در پرتو
ایمان درست و اعمال شایسته ، از عذاب دوزخ نجات می‌یافتیم و به بهشت در
می‌آمدیم ) .
توضیحات :
« لَوْ » : واژه ( لَوْ ) در
اینجا در معنی ( لَیْتَ ) و برای تمنّی است . « کَرَّةً » : رجعت . برگشت .
مراد برگشت به جهان است ( نگا : مؤمنون / 99 و 100 ) .
سوره شعراء آیه 103
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان
در این ( سرگذشت ابراهیم ) پند و عبرتی ( برای عاقلان قوم تو و سایر
فرزانگان ) است ، ولی ( جای تعجّب است ) بیشتر آنان ایمان نداشته ( و ایمان
نمی‌آورند ) .
توضیحات :
« ءَایَةً » : پند و اندرز . درس عبرت .
سوره شعراء آیه 104
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگارت ( بر انتقام از بی‌دینان ) توانا و ( نسبت به مؤمنان ) مهربان است .
توضیحات :
«
وَ إِنَّ رَبَّکَ . . . » : تکرار این نوع جمله‌ها دلداری مؤثّری است برای
پیغمبر و مؤمنان اندک صدر اسلام ، و برای اقلیت مؤمنان در برابر اکثریّت
گمراهان در هر عصر و زمان .
سوره شعراء آیه 105
متن آیه :
کَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
( ماجرای آموزنده دیگری مربوط به قوم نوح است ) . قوم نوح پیغمبران را تکذیب کردند .
توضیحات :
«
کَذَّبَتْ . . . » : قوم نوح با تکذیب نوح ، همه پیغمبران را نیز تکذیب
کرده‌اند ، چرا که تکذیب پیغمبری ، تکذیب همه پیغمبران بشمار است ؛ شاید
هم قوم نوح ، منکر همه پیغمبران و به طور کلّی همه ادیان آسمانی بوده‌اند (
نگا : فرقان / 37 ) . تأنیث فعل ( کَذَّبَتْ ) به خاطر این است که واژه (
قوم ) به صورت مذکّر و مؤنّث به کار می‌رود ، و به طور کلّی هر اسم جمعی
فعل آن می‌تواند به صورت مذکّر و مؤنّث ذکر شود .
سوره شعراء آیه 106
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
زمانی که همنژادشان نوح بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید !
توضیحات :
«
أَخُوهُمْ » : برادرشان . مراد همنژادشان است ، همان گونه که می‌گویند :
أَخُوالْعَرَب . أَخُوتَمیم . « أَلا تَتَّقُونَ » : آیا پرهیزگاری
نمی‌کنید ؟ هان ! پرهیزگاری کنید .
سوره شعراء آیه 107
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
قطعاً من برای شما پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
« أَمینٌ » : امین در ادای رسالت آسمانی . مشهور به امانت در میان مردم .
سوره شعراء آیه 108
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
« إِتَّقُوااللهَ » : از عذاب خدا خویشتن را در امان دارید . از خدا بترسید .
سوره شعراء آیه 109
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من در مقابل این دعوت هیچ مزدی از شما نمی‌خواهم . مزد من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« عَلَیْهِ » : در برابر دعوت و تبلیغ اوامر و نواهی . « إِنْ » : حرف نفی است .
سوره شعراء آیه 110
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
« أَطیعُونِ » : از من اطاعت کنید . مراد پذیرش دستور آسمانی است .
سوره شعراء آیه 111
متن آیه :
قَالُوا أَنُؤْمِنُ لَکَ وَاتَّبَعَکَ الْأَرْذَلُونَ
ترجمه :
گفتند
: آیا ما ( اشراف و نجباء ) به شما ایمان بیاوریم ، در حالی که پست‌ترین و
بی‌ارزش‌ترین افراد از تو پیروی کرده‌اند ؟ ! ( چگونه انتظار داری افراد
ثروتمند و والامقام ، با مشتی بی‌سر و پا و گمنام ، همراه و همنشین شوند ؟ !
) .
توضیحات :
« وَاتَّبَعَکَ » : حرف ( و ) حالیّه
است . « الأرْذَلُونَ » : پست‌ترین مردم . مراد افراد بی‌چیز و بی‌مقام
است ( نگا : هود / 27 ) .
سوره شعراء آیه 112
متن آیه :
قَالَ وَمَا عِلْمِی بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
(
نوح ) گفت : ( وظیفه من دعوت همگان به سوی حق و اصلاح جامعه است ) من چه
می‌دانم آنان چه کاری داشته‌اند ؟ ( و گذشته ایشان چه بوده است ؟ مهم
امروز است که دعوت مرا پذیرفته و در مقام خودسازی برآمده‌اند و در راه حق
گام نهاده‌اند ) .
توضیحات :
« مَا عِلْمی » : من چه می‌دانم . من نمی‌دانم . واژه ( ما ) می‌تواند اسم استفهام یا حرف نفی باشد .
سوره شعراء آیه 113
متن آیه :
إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَى رَبِّی لَوْ تَشْعُرُونَ
ترجمه :
حساب
( اعمال و جزای کار ) ایشان جز بر عهده پروردگارم نیست ، اگر شما فهمیده و
باشعور باشید ( می‌دانستید که کار خوب و بد گذشته ایشان از دید خدا پنهان
نبوده است و سر و کارشان با خدا است نه با من ) .
توضیحات :
« إِنْ » : حرف نفی است .
سوره شعراء آیه 114
متن آیه :
وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
من هرگز مؤمنان را ( از پیش خود ) نمی‌رانم ( تا دل شما را به دست آرم ) .
توضیحات :
« طَارِد » : طرد کننده . دور کننده .
سوره شعراء آیه 115
متن آیه :
إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِیرٌ مُّبِینٌ
ترجمه :
من بیم دهنده آشکاری بیش نیستم .
توضیحات :
« إِنْ أَنَا . . . » : حرف ( إِنْ ) نافیه است . « مُبینٌ » : واضح و آشکار .
سوره شعراء آیه 116
متن آیه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ یَا نُوحُ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْمَرْجُومِینَ
ترجمه :
گفتند
: ای نوح ! اگر ( بدین رفتار و گفتار خود ) پایان ندهی ، قطعاً جزو
سنگساران خواهی شد ( و بر سر تو همان خواهد آمد که بر سر سایر مخالفان ما
آمده است ) .
توضیحات :
« الْمَرْجُومِینَ » : افراد سنگباران شده . سنگساران .
سوره شعراء آیه 117
متن آیه :
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِی کَذَّبُونِ
ترجمه :
( نوح به پیشگاه خدا عرض کرد و ) گفت : پروردگارا ! قوم من ، مرا دروغگو نامیدند ( و دعوتم را نپذیرفتند ) !
توضیحات :
« قالَ : رَبِّ . . . » : این آیه مقدّمه تقاضای مطالب آیه بعدی است .
سوره شعراء آیه 118
متن آیه :
فَافْتَحْ بَیْنِی وَبَیْنَهُمْ فَتْحاً وَنَجِّنِی وَمَن مَّعِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
(
اکنون که هیچ راهی برای هدایت این ستمگران باقی نمانده است و تمام تلاش و
توانم بیفایده بوده است ) میان من و اینان خودت داوری کن ( و کافران و
مشرکان را نابود فرما ) و من و مؤمنانی را که با من هستند ( از دست شکنجه و
آزارشان ) نجات بده .
توضیحات :
« إِفْتَحْ » :
داوری کن ( نگا : اعراف / 89 ) . جدائی بیفکن . مراد قضاوت در میان اهل
توحید و سایر کافران و مشرکان است ، و حق و سزای هر گروهی را دادن و به
مکافات یا مجازات رساندن است .
سوره شعراء آیه 119
متن آیه :
فَأَنجَیْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ
ترجمه :
ما او و کسانی را که با او بودند ، در کشتی پر ( از انسانها و حیوانهای گوناگون و خوراک و نیازمندیهای آنان و اینان ) نجات دادیم .
توضیحات :
«
مَن مَّعَهُ » : کسانی که با او بودند . مراد پیروان ایماندار است . «
الْفُلْک » : ( نگا : بقره / 164 ) . « الْمَشْحُونَ » : پر . لبریز .
کشتی نوح انباشته از مردمان و حیوانات و پرندگان و خوراک و مایحتاج آنها
بود ( نگا : هود / 40 ) .
سوره شعراء آیه 120
متن آیه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِینَ
ترجمه :
سپس بقیّه را غرق کردیم .
توضیحات :
« بَعْدُ » : بعد از نجات نوح و مؤمنان .
سوره شعراء آیه 121
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
بی‌گمان
در این ( سرگذشت نوح و سرنوشت مؤمنان و کافران ) عبرت سترگ و دلیل بزرگی (
بر قدرت خدا و صدق پیغمبران ) است ، و بیشتر مردمان ( با وجود شنیدن
داستان عبرت‌انگیزِ راه یافتگان و گمراهان و سرانجام کار ایشان ) ایمان
نمی‌آورند .
توضیحات :
« ءَایَةً » : عبرت ( نگا :
فرقان / 37 ) . دلیل . « مَا کَانَ أَکْثَرُهُم بِمُؤْمِنِینَ » : اغلب
مردمان آن روزی به نوح ایمان نیاوردند و غرق شدند . بیشتر کسانی که قرآن را
می‌شنوند و از این سرنوشت اطّلاع حاصل می‌کنند ، ایمان نمی‌آورند ( نگا :
هود / 17 ، غافر / 59 ، روم / 42 ، شعراء / 158 و 190 ) .
سوره شعراء آیه 122
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
مسلّماً پروردگار تو چیره و توانا ( بر انتقام از ستمکاران ) و مهربان ( در حق پرهیزگاران ) است .
توضیحات :
« الْعَزِیز » : چیره . شکست‌ناپذیر .
سوره شعراء آیه 123
متن آیه :
کَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم عاد پیغمبران ( خدا ) را تکذیب کردند ( و دروغگو نامیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 124
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
بدان گاه که برادرشان هود بدیشان گفت : هان ! تقوا پیشه کنید ( و پرهیزگار باشید ، و از عذاب خدا بپرهیزید ) .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : هان ! پرهیزگار باشید . آیا تقوا پیشه نمی‌کنید ؟
سوره شعراء آیه 125
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
من پیغمبر امینی برای شما هستم .
توضیحات :
« رَسُولٌ أَمِینٌ » : ( نگا : شعراء / 107 ) .
سوره شعراء آیه 126
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 127
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من هیچ اجر و پاداشی در برابر این دعوت از شما نمی‌طلبم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نمی‌باشد .
توضیحات :
« عَلَیْهِ » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 128
متن آیه :
أَتَبْنُونَ بِکُلِّ رِیعٍ آیَةً تَعْبَثُونَ
ترجمه :
آیا شما بالای هر بلندی و مکان مرتفعی کاخ سر به فلک کشیده‌ای می‌سازید و ( در آن ) به خوشگذرانی و کارهای بیهوده می‌پردازید ؟
توضیحات :
«
رِیعٍ » : مکان مرتفع . بلندی . « ءَایَةً » : نشانه . مراد کاخ بلند و سر
به فلک کشیده است . « تَعْبَثُونَ » : کارهای بیهوده . و خوشگذرانی
می‌کنید . جمله حال است برای ضمیر ( و ) در فعل ( تَبْنُونَ ) .
سوره شعراء آیه 129
متن آیه :
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ
ترجمه :
و دژها و قلعه‌هائی می‌سازید که انگار جاودانه می‌مانید ؟
توضیحات :
«
مَصَانِعَ » : دژها و کاخها . کارخانه‌ها و کارگاهها . « لَعَلَّکُمْ
تَخْلُدُونَ » : انگار جاودانه می‌مانید . تا این که جاودانه بمانید . معنی
آیه می‌تواند چنین هم باشد : کارخانه‌ها و کارگاهها را برای کندن کوهها و
ساختن کاخها و برجها به کار می‌برید ، انگار جاودانه می‌مانید ؟
سوره شعراء آیه 130
متن آیه :
وَإِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِینَ
ترجمه :
و
هنگامی که مجازات می‌کنید ، از حدّ تجاوز می‌کنید و همچون ستمگران و
سرکشان کیفر می‌دهید ( و در برابر کمترین جرم ، سنگین‌ترین جریمه و سزا روا
می‌دارید و عدالت و ترحّمی ندارید ) .
توضیحات :
«
بَطَشْتُمْ » : حمله‌ور شدید . یعنی سخت به دیگران و همسایگان تاخت و تاز
می‌برید . در مجازات زیاده‌روی کردید و از حد فراتر رفتید ( نگا : بروج /
12 ) . « جَبّارینَ » : سرکشان و ستمگران . حال است .
سوره شعراء آیه 131
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 132
متن آیه :
وَاتَّقُوا الَّذِی أَمَدَّکُم بِمَا تَعْلَمُونَ
ترجمه :
از ( خشم ) خدائی بپرهیزید که شما را با نعمتهائی که می‌دانید یاری داده است .
توضیحات :
« أَمَدَّکُمْ » : شما را یاری داده است ( نگا : إسراء / 6 ) .
سوره شعراء آیه 133
متن آیه :
أَمَدَّکُم بِأَنْعَامٍ وَبَنِینَ
ترجمه :
شمار را یاری داده است با ( اعطاء ) چهارپایان و پسران .
توضیحات :
« أَمَدَّکُمْ » : این آیه ، سرآغاز برشمردن امداد خداوندی است .
سوره شعراء آیه 134
متن آیه :
وَجَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
و با باغها و چشمه‌ها .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 135
متن آیه :
إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
من می‌ترسم عذاب روز بزرگ ( قیامت ) گریبانگیر شما شود .
توضیحات :
«
یَوْمٍ عَظیمٍ » : روز بزرگ . مراد قیامت است ( نگا : انعام / 15 ،
اعراف / 59 ) . از آنجا که در دنیا نیز انسان به مجازات عمل بد خود ( نگا :
اعراف / 130 و 165 ) یا به مکافات عمل خوبه خود ( نگا : نحل / 30 )
می‌رسد ، روز بزرگ می‌تواند روزهای سخت و وحشتناک دنیا نیز باشد ( نگا :
شعراء / 189 ) .
سوره شعراء آیه 136
متن آیه :
قَالُوا سَوَاء عَلَیْنَا أَوَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَکُن مِّنَ الْوَاعِظِینَ
ترجمه :
آنان
( به هود پاسخ دادند و ) گفتند : برای ما تفاوت نمی‌کند چه ما را اندرز
بدهی یا ندهی ! ( بیهوده خود را خسته مکن و ما را درد سر مده ) .
توضیحات :
« قَالُوا » : قوم عاد گفتند . مراد از این سخن تحقیر و توهین است .
سوره شعراء آیه 137
متن آیه :
إِنْ هَذَا إِلَّا خُلُقُ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
این
( چیزهائی که به هم بافته‌ای و به ما خواهی گفت ) جز شیوه و عادت پیشینیان
نیست ( آنانی که در گذشته خود را پیغمبر نامیده‌اند و دروغهائی را به
گذشتگان تحویل داده‌اند و ادعاهائی همچون ادّعای تو داشته‌اند ) .
توضیحات :
«
إِنْ » : حرف نفی است . « خُلُقُ الأوَّلِینَ » : اخلاق و عادت گذشتگان و
پیشینیان . مرادشان تکذیب همه پیغمبران است ( نگا : انعام / 25 ) . یا این
که مراد این است اعمالی که آنان مرتکب می‌شدند ، از قبیل بت‌پرستی و ساختن
قصرها و قلعه‌های سر به فلک کشیده بر نقاط مرتفع ، و خشونت در مجازات
رساندن و کیفر دادن ، همان چیزهائی است که پیشینیان انجام می‌داده‌اند و
مطلب قابل ایرادی نمی‌باشد .
سوره شعراء آیه 138
متن آیه :
وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ
ترجمه :
و ما ( نه در این جهان و نه در آن جهان ) عذاب داده نمی‌شویم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 139
متن آیه :
فَکَذَّبُوهُ فَأَهْلَکْنَاهُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
قوم
عاد ، هود را دروغگو نامیدند ( و رسالتش را نپذیرفتند ) و ما هم نابودشان
کردیم . در این ( سرگذشت قوم عاد ) عبرتی است ( برای کسانی که بخواهند از
سرنوشت دیگران ، درسی و پندی بیاموزند ) . اکثر قوم عاد ایمان نیاوردند ( و
راه کفر در پیش گرفتند و نتیجه آن را دیدند ) .
توضیحات :
«
ءَایَةً » : درس عبرت . نشانه قدرت . « مَا کَانَ أَکْثَرُهُم
مُّؤْمِنِینَ » : بیشتر قوم عاد ایمان نداشتند ، بیشتر مردم به این روایت
ایمان ندارند .
سوره شعراء آیه 140
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو چیره و توانا ( بر درهم شکستن جبّاران ستمکار ) و مهربان ( در حق ضعیفان دیندار ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 141
متن آیه :
کَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم ثمود پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از آنان فرمانبرداری نکردند ) .
توضیحات :
« کَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِینَ » : ( نگا : فرقان / 37و38 ) .
سوره شعراء آیه 142
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَالِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان که برادرشان صالح بدیشان گفت : آیا تقواپیشه نمی‌سازید ؟ ( و از خدا نمی‌ترسید ؟ ) .
توضیحات :
«
أَخُوهُمْ » : ( نگا : شعراء / 106 ) . « أَلا تَتَّقُونَ » : آیا تقوا
پیشه نمی‌سازید ؟ هان ! تقواپیشه کنید ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 143
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
من بی‌گمان برایتان پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 144
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 145
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
و در قبال تبلیغ دعوت اجر و پاداشی از شما درخواست نمی‌کنم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« إِنْ أَجْرِیَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 146
متن آیه :
أَتُتْرَکُونَ فِی مَا هَاهُنَا آمِنِینَ
ترجمه :
آیا ( چنین تصوّر می‌کنید که جهان سرای جاودانگی است و ) شما در نهایت امن و امان در ناز و نعمت جهان رها می‌شوید ؟
توضیحات :
«
أَتُتْرَکُونَ » : آیا به ترک شما گفته می‌شود ؟ آیا رها می‌شوید ؟
استفهام انکاری و مفید نفی است . « مَا » : آنچه . مراد نعمت جهان است . «
ههُنَا » : اینجا مراد این جهان است . « ءَامِنِینَ » : در امن و امان و
دور از دست انتقام و مرگ و عذاب و کیفر . حال است .
سوره شعراء آیه 147
متن آیه :
فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
ترجمه :
در میان باغها و چشمهسارها ؟
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 148
متن آیه :
وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِیمٌ
ترجمه :
و در میان کشتزارها ، و نخلستانهائی که میوه‌های نرم و شاداب و رسیده دارند ؟
توضیحات :
«
طَلْع » : چوبهای شکوفه خرما که خوشه خرما در درون آن قرار دارد . در
اینجا مراد نخستین میوه خرما است ( نگا : انعام / 99 ، ِ / 10 ) . «
هَضِیمٌ » : درهم فرو رفته و پر و تنگ یکدیگر . نرم و لطیف و شاداب و رسیده
.
سوره شعراء آیه 149
متن آیه :
وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتاً فَارِهِینَ
ترجمه :
و ماهرانه در دل کوهها خانه‌هائی را بتراشید ( و بسازید و در آنها به عیش و نوش بپردازید ؟ )
توضیحات :
«
تَنْحِتُونَ » : می‌تراشید . « فَارِهِینَ » : حاذقانه و ماهرانه .
سرمستانه و هواپرستانه و شادان و خندان . حال ضمیر ( و ) در فعل (
تَنْحِتُونَ ) است .
سوره شعراء آیه 150
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 151
متن آیه :
وَلَا تُطِیعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِینَ
ترجمه :
و از فرمان اسراف کنندگان فرمانبرداری مکنید .
توضیحات :
« أَمْرَ » : فرمان . مراد دستور و فرمان سران و رهبران ستمکار و بزهکار است .
سوره شعراء آیه 152
متن آیه :
الَّذِینَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ وَلَا یُصْلِحُونَ
ترجمه :
آن کسانی که در زمین تباهی می‌نمایند و اصلاح نمی‌کنند .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 153
متن آیه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِینَ
ترجمه :
(
قوم ثمود به صالح پاسخ دادند و ) گفتند : تو از زمره جادوشدگان و دیوانگان
هستی و بس . ( این است که چنین پریشان‌گوئی و یاوه‌سرائی می‌کنی ) .
توضیحات :
« الْمُسَحَّرِینَ » : جادوشدگان . عقل از دست دادگان و دیوانگان ( نگا : اسراء / 47 ) .
سوره شعراء آیه 154
متن آیه :
مَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِآیَةٍ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
تو
انسانی همچون خود ما بیش نیستی ، ( آخر چگونه گمان می‌بری که پیغمبر
شده‌ای ؟ ) اگر از زمره راستگویانی ، معجزه‌ای را به ما بنما .
توضیحات :
« ءَایَةً » : معجزه . نشانه .
سوره شعراء آیه 155
متن آیه :
قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَلَکُمْ شِرْبُ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
(
هنگامی که خدا شتر ماده‌ای را معجزه‌آسا برای صالح پدیدار کرد ، صالح
بدیشان ) گفت : این شتری است ( که خدا آن را معجزه شما نموده است ) . یک
روز سهم آب متعلّق به آن و روز جداگانه دیگری سهم آب متعلّق به شما است .
توضیحات :
«
نَاقَةٌ » : ( نگا : اعراف / 73 و 77 ، هود / 64 ، اسراء / 59 ، قمر /
27 ) . « شِرْبٌ » : سهم آب . نصیب و بهره‌ای از آب . این شتر ، یک شتر
عادی نبوده و گویا از ویژگیهای آن یکی این بوده است که یک روز آب آبادی را
به خود اختصاص می‌داد و می‌نوشید !
سوره شعراء آیه 156
متن آیه :
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَیَأْخُذَکُمْ عَذَابُ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
کمترین آزاری به آن نرسانید که اگر چنین کنید عذاب روز بزرگ ، شما را فرو خواهد گرفت .
توضیحات :
«
یَوْمٍ عَظیمٍ » : روز بزرگ . مراد عذاب بزرگ است که در روز معیّن و مقدّر
رخ می‌دهد . نسبت دادن عظیم به روز ، به جای نسبت آن به عذاب برای مبالغه
است . چرا که عظمت روز ، به علّت عظمت بلا و مصیبت وارده است .
سوره شعراء آیه 157
متن آیه :
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِینَ
ترجمه :
ولی آنان شتر را ( با تیر ) کشتند و ( عذاب خدا را در چند قدمی خود دیدند و از کرده خود ) پشیمان شدند .
توضیحات :
« عَقَرُوهَا » : شتر را کشتند ( نگا : اعراف / 77 ، هود / 65 ) .
سوره شعراء آیه 158
متن آیه :
فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
عذاب
ایشان را فرو گرفت ( و پشیمانی بدیشان سودی نبخشید ) . مسلّماً در این (
سرگذشتِ پایمردی پیغمبران و مؤمنان ، و سرنوشت کافران و ظالمان ) درس عبرتی
( برای مردمان ، و همچنین نشانه‌ای از قدرت خداوند جهان در یاری دینداران و
نابودی بی‌دینان و گردنکشان تاریخ ) است . و اکثر ( قوم ثمود هم ایمان
نیاوردند و همچون قوم عاد ) ایشان ( نیز از زمره ) مؤمنان نشدند .
توضیحات :
« إِنَّ فِی ذلِکَ . . . » : ( نگا : شعراء / 139 ) .
سوره شعراء آیه 159
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگار تو چیره ( بر گردنکشان و ) مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 160
متن آیه :
کَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
قوم لوط پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از ایشان پیروی نکردند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 161
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان که برادرشان لوط بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 162
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
بی‌گمان من پیغمبر امینی برای شما هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 163
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 164
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
در برابر این ( دعوت آسمانی ) مزدی از شما نمی‌خواهم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
« إِنْ أَجْرِیَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آیه 165
متن آیه :
أَتَأْتُونَ الذُّکْرَانَ مِنَ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
آیا در میان جهانیان ، به سراغ جنس ذکور می‌روید ( و با ایشان به جای زنان آمیزش می‌نمائید ؟ ) .
توضیحات :
«
الذُّکْرَانَ » : جمع ذَکَر ، نرها ، مراد مردان است ( نگا : شوری / 50 )
. « مِنَ الْعَالَمِینَ » : در میان زنان و مردان ، به سراغ مردان می‌روید
و همجنسگرائی می‌کنید . در میان مردمان جهان ، تنها شما این انحراف را پیش
گرفته و به چنین کار پست و ننگینی آلوده‌اید .
سوره شعراء آیه 166
متن آیه :
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَکُمْ رَبُّکُمْ مِنْ أَزْوَاجِکُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ
ترجمه :
و
همسرانی را که پروردگارتان برایتان آفریده است رها می‌سازید . بلکه اصلاً
شما قومی هستید که ( با ارتکاب همه معاصی ، در ظلم به خود و جامعه ) از حدّ
می‌گذرید ( و مرزی میان خوب و بد به رسمیّت نمی‌شناسید ) .
توضیحات :
«
تَذَرُونَ » : رها می‌سازید . ترک می‌کنید ( نگا : بقره / 278 ) . «
عَادُونَ » : متجاوزین . از حدود و مقرّرات خدا درگذرندگان ( نگا : بقره /
173 و 190 ) .
سوره شعراء آیه 167
متن آیه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ یَا لُوطُ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِینَ
ترجمه :
گفتند : ای لوط ! اگر ( از این سخنان ) دست نکشی ، از زمره تبعید شدگان ( از شهر و دیار ما ) خواهی بود .
توضیحات :
« الْمُخْرَجِینَ » : اخراج شدگان . تبعید شدگان .
سوره شعراء آیه 168
متن آیه :
قَالَ إِنِّی لِعَمَلِکُم مِّنَ الْقَالِینَ
ترجمه :
( لوط بدیشان پاسخ داد و ) گفت : من از کار شما نفرت دارم ( و زشت و ناپسندش می‌دانم ) .
توضیحات :
« الْقَالِینَ » : جمع قالی ، دشمن دارندگان . بیزاران ، کینه به دل دارندگان .
سوره شعراء آیه 169
متن آیه :
رَبِّ نَجِّنِی وَأَهْلِی مِمَّا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
پروردگارا ! مرا و اهل و عیال و پیروان مرا از ( عذابی که سزاوار ) کارهای ایشان ( است ) به دور و محفوظ دار !
توضیحات :
«
أَهْلِی » : مراد از اهل ، افراد مؤمن خانواده و همه پیروان است . «
مِمَّا یَعْمَلُونَ » : از آنچه انجام می‌دهند . مراد نجات از بلا و عذاب
درهم کوبنده‌ای است که زشتکاریها و گناهان ایشان به دنبال دارد .
سوره شعراء آیه 170
متن آیه :
فَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِینَ
ترجمه :
ما او را و جملگی خاندان و پیروان او را ( از عذاب و بلای نابودکننده ناشی از کردار بزهکاران ) رهائی بخشیدیم .
توضیحات :
« أَجْمَعِین » : جملگی . تأکید است .
سوره شعراء آیه 171
متن آیه :
إِلَّا عَجُوزاً فِی الْغَابِرِینَ
ترجمه :
مگر پیرزنی را که ( همسر او بود ، و به سبب همکاری با بزهکاران ) از هلاک شدگان گردید .
توضیحات :
«
عَجُوزاً » : پیرزنی . مراد همسر لوط است ( نگا : تحریم / 10 ) . «
الْغَابِرِینَ » : هالکین . نابود شوندگان ( نگا : اعراف / 83 ) .
باقیماندگان . « فِی الْغَابِرِینَ » : از زمره هلاک شوندگان . از جمله
باقیماندگان در عذاب به همراه کافران و فاجران .
سوره شعراء آیه 172
متن آیه :
ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِینَ
ترجمه :
سپس ما دیگران را نابود کردیم ( و جملگی اهل شهر را با شهر زیر و رو نموده و درهم کوبیدیم ) .
توضیحات :
« الآخَرِینَ » : دیگران . مراد ساکنان شهر است که لوط و مؤمنان از میانشان گریخته و به بیرون شهر رفته بودند .
سوره شعراء آیه 173
متن آیه :
وَأَمْطَرْنَا عَلَیْهِم مَّطَراً فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِینَ
ترجمه :
و
بر سرشان باران ( سنگ ) را باراندیم امّا چه باران بدی که این گروه تهدید
شدگان را فرو گرفت ! ( بارانی که سخت شهر و دیارشان را ویران و نابود کرد )
.
توضیحات :
« أَمْطَرْنَا » : باراندیم . مراد
سنگباران است ( نگا : هود / 82 ) . « الْمُنذَرِینَ » : بیم داده شدگان .
تهدید شدگان . مراد قوم لوط است که توسّط لوط تهدید به عذاب الهی شده بودند
.
سوره شعراء آیه 174
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
در این ( ماجرای قوم لوط ) درس عبرتی ( برای هوشیاران ) است ، و بیشتر آن قوم ایمان نیاوردند ( و سزای خود را دیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 175
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگار تو چیره ( بر نابودی بزهکاران و جبّاران تاریخ ) و مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 176
متن آیه :
کَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَیْکَةِ الْمُرْسَلِینَ
ترجمه :
ساکنان اَیْکَه پیغمبران را دروغگو نامیدند ( و از ایشان پیروی نکردند ) .
توضیحات :
« أَصْحَابُ الأیْکَةِ » : ( نگا : حجر / 78 ) .
سوره شعراء آیه 177
متن آیه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَیْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
هنگامی که شعیب بدیشان گفت : هان ! پرهیزگاری کنید .
توضیحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آیه 178
متن آیه :
إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ
ترجمه :
مسلّماً من برای شما پیغمبر امینی هستم .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 179
متن آیه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِیعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسید و از من پیروی کنید .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 180
متن آیه :
وَمَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
من در برابر دعوت خود هیچ گونه پاداشی از شما نمی‌خواهم و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 181
متن آیه :
أَوْفُوا الْکَیْلَ وَلَا تَکُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ
ترجمه :
پیمانه را به تمام و کمال بپردازید ، و از زمره کم‌دهندگان ( جنس به مردم و کاهندگان اموال ایشان ) نباشید .
توضیحات :
«
أَوْفُوا الْکَیْلَ » : ( نگا : انعام / 152 ) . « الْمُخْسِرِینَ » :
کم دهندگان ، کاهندگان ( نگا : الرحمن / 9 ، مطفّفین / 3 ) .
سوره شعراء آیه 182
متن آیه :
وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ
ترجمه :
و با ترازوی درست ( اشیاء و اجناس را ) بکشید .
توضیحات :
« زِنُوا » : وزن کنید . بکشید . « الْقِسْطَاسِ » : ترازو . « الْمُسْتَقِیمِ » : صحیح و درست .
سوره شعراء آیه 183
متن آیه :
وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ
ترجمه :
و اشیاء مردم را نکاهید ( و حقوق ایشان را ضایع نکنید ) و در زمین تباهی نورزید .
توضیحات :
« لا تَبْخَسُوا » : نکاهید ( نگا : اعراف / 85 ، هود / 85 ) . « لا تَعْثَوْا » فساد نکنید ( نگا : بقره / 60 ) .
سوره شعراء آیه 184
متن آیه :
وَاتَّقُوا الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
و بپرهیزید از ( عذاب ) کسی که شما و نسلهای گذشته را آفریده است .
توضیحات :
« الْجِبِلَّةَ » : جماعت و گروه . مراد دسته‌ها و نسلهای قوی و مقتدر است ( نگا : یس / 62 ) .
سوره شعراء آیه 185
متن آیه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِینَ
ترجمه :
گفتند : تو قطعاً از جمله جادوشدگان و دیوانگانی .
توضیحات :
« الْمُسَحَّرِینَ » : ( نگا : شعراء / 153 ) .
سوره شعراء آیه 186
متن آیه :
وَمَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّکَ لَمِنَ الْکَاذِبِینَ
ترجمه :
تو انسانی جز ما نیستی و ما مسلّماً تو را از زمره دروغگویان می‌دانیم .
توضیحات :
«
إِنْ » : حتماً . مسلّماً . مخفّف از مثقّله است . بعضی هم حرف ( إِنْ )
را نافیه و لام ( لَمِن ) را به معنی ( إِلاّ ) می‌دانند .
سوره شعراء آیه 187
متن آیه :
فَأَسْقِطْ عَلَیْنَا کِسَفاً مِّنَ السَّمَاءِ إِن کُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ
ترجمه :
اگر راست می‌گوئی ( که پیغمبری ) تکّه‌هائی از آسمان بر سر ما فرو ریز .
توضیحات :
« کِسَفاً » : جمع کِسْفَة ، قطعات . تکّه‌ها ( نگا : اسراء / 92 ) .
سوره شعراء آیه 188
متن آیه :
قَالَ رَبِّی أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
(
شعیب بدیشان ) گفت : پروردگار من آگاه‌تر ( از هر کسی ) از کارهائی است که
شما می‌کنید ( و معاصی و گناهانی که می‌ورزید . مطمئنّاً عذاب درخور
گناهتان را در وقت مقدّر به شما می‌رساند ) .
توضیحات :
« رَبِّی أَعْلَمُ . . . » : این سخن بر نهایت تفویض و توکّل شعیب ، و غایت تهدید ایشان دلالت دارد .
سوره شعراء آیه 189
متن آیه :
فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ یَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ کَانَ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ
ترجمه :
او را تکذیب کردند و در نتیجه عذاب روزِ ابر ایشان را فرو گرفت ( و آتش سوزان آنان را سوزاند ) . واقعاً عذاب روز بزرگی بود .
توضیحات :
«
الظُّلَّةِ » : ابر سایه‌گستر ( نگا : اعراف / 171 ) . گویا از شدّت گرما
به زیر ابر بزرگی پناهنده شده بودند و ابر بر آنان باران آتش باراند و
ایشان را به بدترین وجه سوزاند . « عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ » : ( نگا :
شعراء / 135 و 156 ) .
سوره شعراء آیه 190
متن آیه :
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
ترجمه :
همانا در این ( سرگذشت نیز ) درس عبرتی است ( برای عاقلان ) و بیشتر ایشان ( هم ) ایمان نیاوردند ( و جزای خود را دیدند ) .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 191
متن آیه :
وَإِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
بی‌گمان پروردگارت چیره و مهربان است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 192
متن آیه :
وَإِنَّهُ لَتَنزِیلُ رَبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
این
( قرآن ) فرو فرستاده پروردگار جهانیان است ( و همه سرگذشتهای مذکور در آن
راست ، و احکام آن تا روز قیامت برجا و واجب‌الاجرا است ) .
توضیحات :
«
إِنَّهُ » : همانا قرآن . « تَنزِیلُ » : مصدر است و به معنی اسم مفعول
است ، یعنی مُنَزَّل و فرو فرستاده ( نگا : انعام / 114 ) .
سوره شعراء آیه 193
متن آیه :
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ
ترجمه :
جبرئیل آن را فرو آورده است .
توضیحات :
« الرُّوحُ الأمِینُ » : لقب جبریل ( ع ) است .
سوره شعراء آیه 194
متن آیه :
عَلَى قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنذِرِینَ
ترجمه :
بر قلب تو ، تا از زمره بیم دهندگان باشی .
توضیحات :
« قَلْب » : مراد روح پیغمبر است که پایگاه نزول معجزه بزرگ و جاویدان قرآن است .
سوره شعراء آیه 195
متن آیه :
بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُّبِینٍ
ترجمه :
با زبان عربی روشن و آشکاری است .
توضیحات :
« بِلِسَانٍ » : جار و مجرور متعلّق به فعل ( نَزَل ) است . « مُبِینٍ » : واضح و روشن ( نگا : یوسف / 1 ) .
سوره شعراء آیه 196
متن آیه :
وَإِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الْأَوَّلِینَ
ترجمه :
( وصف ) این قرآن در کتابهای پیشینیان ( از قبیل تورات و انجیل ) موجود است .
توضیحات :
«
زُبُر » : جمع زَبُور . کتابها ( نگا : آل‌عمران / 184 ، نحل / 44 ) . «
إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الأوَّلِینَ » : بیشتر فضائل و عقائد و مواعظ و قصص
قرآن و صفات پیغمبر ، در کتابهای پیغمبران پیشین موجود بوده است ( نگا :
بقره / 89 ، طه / 133 ، اعلی / 18 و 19 ) . این فرموده ، به اعتبار اغلب
است .
سوره شعراء آیه 197
متن آیه :
أَوَلَمْ یَکُن لَّهُمْ آیَةً أَن یَعْلَمَهُ عُلَمَاء بَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
آیا همین نشانه برای ( ایمان آوردن ) ایشان کافی نیست که علمای بنی‌اسرائیل ( به خوبی ) از آن آگاهند ؟ !
توضیحات :
«
ءَایَةً » : نشانه . دلیل و برهان بر صدق رسول . « أَن یَعْلَمَهُ . . . »
: مراد علم و آگاهی بنی‌اسرائیل از دلائل حقّانیّت قرآن و صدق دعوت است (
نگا : بقره / 146 ، رعد / 43 ) .
سوره شعراء آیه 198
متن آیه :
وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَى بَعْضِ الْأَعْجَمِینَ
ترجمه :
اگر قرآن را بر یکی از غیر عربها نازل می‌کردیم .
توضیحات :
«
بَعْضِ » : یکی . فردی . « الأعْجَمِینَ » : غیر عربها . مفرد آن أَعْجَم ،
یعنی کسی که سخنش برای عربها نامفهوم باشد . عربها به غیر عربها ، عجم
می‌گویند .
سوره شعراء آیه 199
متن آیه :
فَقَرَأَهُ عَلَیْهِم مَّا کَانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ
ترجمه :
و او قرآن را برای آنان می‌خواند ( به گونه کاملاً رسا و گویا و صحیح و زیبا ) به آن ایمان نمی‌آوردند .
توضیحات :
«
مَا کَانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ » : مراد این است که قرآن چه رسد به این که
توسّط پیغمبری از خودشان آمده است ، اگر توسّط فردی غیر عرب هم به دستشان
می‌رسید و اعجاز آن را بیش از پیش هم می‌دیدند و به فرض می‌دانستند که چنین
کلامی ساخته چنین فردی نمی‌تواند باشد ، باز هم ایمان نمی‌آوردند .
سوره شعراء آیه 200
متن آیه :
کَذَلِکَ سَلَکْنَاهُ فِی قُلُوبِ الْمُجْرِمِینَ
ترجمه :
ما
این گونه قرآن را ( با بیانی گویا و رسا ، و به شیوه ساده و آسان ، توسّط
فردی از خودشان ) به دلهای بزهکاران وارد می‌گردانیم ( و فصاحت و بلاغت و
اعجاز آن را بدیشان می‌فهمانیم . امّا . . . ) .
توضیحات :
« سَلَکْنَاهُ » : آن را داخل و وارد می‌گردانیم ( نگا : حجر / 12 ) .
سوره شعراء آیه 201
متن آیه :
لَا یُؤْمِنُونَ بِهِ حَتَّى یَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِیمَ
ترجمه :
(
امّا ایشان ، به سبب دلهای بیماری که دارند ) بدان ایمان نمی‌آورند ، تا
عذاب دردناک را ( و مجازات شدیدی را که بدان بیم داده شده بودند ) می‌بینند
. ( امّا چه فایده که دیگر ایمان ایشان پذیرفته و سودمند نیست ) .
توضیحات :
« الْعَذَاب » : مراد عقاب و عذابی است که از آن بیم داده شده‌اند .
سوره شعراء آیه 202
متن آیه :
فَیَأْتِیَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ
ترجمه :
عذاب ، ناگهانی گریبانگیر ایشان می‌گردد . به گونه‌ای که نمی‌فهمند ( چگونه و از کجا سر رسیده است ) .
توضیحات :
« بَغْتَةً » : ناگهانی . « وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ » : به گونه‌ای که از آمدن آن خبردار و آگاه نمی‌شوند و غافلگیر می‌گردند .
سوره شعراء آیه 203
متن آیه :
فَیَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ
ترجمه :
(
و به هنگام نزول عذاب فریاد برمی‌آورند ) و می‌گویند : آیا به ما مهلتی و
فرصتی داده می‌شود ؟ ! ( آخر اکنون همه چیز را می‌دانیم و سخت پشیمانیم و
گوش بفرمانیم ! مگر چنین چیزی ممکن است ؟ ! ) .
توضیحات :
«
مُنظَرُونَ » : مهلت داده شدگان ( نگا : اعراف / 15 ، حجر / 8 و 37 ) . «
هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ » : این جمله می‌تواند بیانگر قطع امید و اظهار
تأسّف ایشان باشد ، و یا این که بیانگر درخواست بی‌پاسخ آنان بشمار آید .
سوره شعراء آیه 204
متن آیه :
أَفَبِعَذَابِنَا یَسْتَعْجِلُونَ
ترجمه :
آیا درخواست سرعت گرفتن و جلو افتادن ( نزول ) عذاب ما را داشتند ؟ !
توضیحات :
«
یَسْتَعْجِلُونَ » : درخواست جلو انداختن دارند . درخواست می‌نمایند عذاب
پیش از زمان خود فرا رسد . اشاره به این است که کافران بارها تمسخرکنان به
پیغمبران می‌گفتند : هر چه زودتر خدا عذابی را که ما را از آن می‌ترسانید
به ما برساند ( نگا : اعراف / 70 و 77 ، انفال / 32 ، هود / 32 ، عنکبوت
/ 29 ، احقاف / 22 ) .
سوره شعراء آیه 205
متن آیه :
أَفَرَأَیْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِینَ
ترجمه :
بگو ببینم ، اگر ما سالهای دیگری ایشان را ( از این زندگی دنیا ) بهره‌مند سازیم ( و با خوشی و خرّمی مدّت دیگری را بسر ببرند ) .
توضیحات :
« اَفَرَأَیْتَ » : به من بگو . بیان کن ( نگا : مریم / 77 ، فرقان / 43 ) . « سِنِینَ » : سالها .
سوره شعراء آیه 206
متن آیه :
ثُمَّ جَاءهُم مَّا کَانُوا یُوعَدُونَ
ترجمه :
سپس عذابی که به آنان وعده داده می‌شود ، دامنگیرشان گردد .
توضیحات :
« مَا » : فاعل فعل ( جَآءَ ) است .
سوره شعراء آیه 207
متن آیه :
مَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا کَانُوا یُمَتَّعُونَ
ترجمه :
این تمتّع و بهره‌گیری از دنیا ، برای آنان چه سودی خواهد داشت ؟
توضیحات :
« مَا » : واژه نخستین استفهامیّه ، و واژه دوم موصوله یا مصدریّه است .
سوره شعراء آیه 208
متن آیه :
وَمَا أَهْلَکْنَا مِن قَرْیَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
ترجمه :
ما
اهل هیچ شهر و دیاری را هلاک نکرده‌ایم ، مگر این که بیم دهندگانی ( از
پیغمبران ) داشته‌اند ( و قبلاً به میان ایشان رفته‌اند و به اندرز و
رهنمودشان برخاسته‌اند و آنان را به اوامر و نواهی خدا آشنا ساخته‌اند ) .
توضیحات :
« قَرْیَةٍ » : شهر و دیار . مراد ساکنان آنجا است .
سوره شعراء آیه 209
متن آیه :
ذِکْرَى وَمَا کُنَّا ظَالِمِینَ
ترجمه :
تا
متذکّر شوند و بیدار گردند . ما هرگز ستمگر نبوده‌ایم ( تا پیش از ارسال
پیغمبران و اتمام حجّت بر مردمان ، ایشان را عذاب دهیم ) .
توضیحات :
« ذِکْری » : یادآوری و عبرت . مفعول له است . یا خبر مبتدای محذوف و تقدیر چنین است : هذِهِ ذِکْری . . . .
سوره شعراء آیه 210
متن آیه :
وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّیَاطِینُ
ترجمه :
این قرآن را شیاطین فرو نیاورده‌اند ( و بلکه جبریل آن را فرو آورده است ) .
توضیحات :
«
مَا تَنَزَّلَتْ . . . » : مشرکان می‌گفتند : جنّیان و شیاطین قرآن را به
محمّد می‌رسانند ، و او همچون کاهنان الهامات و اطّلاعات خود را از ایشان
دریافت می‌دارد .
سوره شعراء آیه 211
متن آیه :
وَمَا یَنبَغِی لَهُمْ وَمَا یَسْتَطِیعُونَ
ترجمه :
( اصلاً این کار ) ایشان را نسزد ، و توانائی ( چنین کاری را ) ندارند .
توضیحات :
« مَا یَنْبَغِی لَهُمْ » : ایشان را نسزد . سزاوار آن نیستند .
سوره شعراء آیه 212
متن آیه :
إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
ترجمه :
قطعاً ایشان از گوش فرا دادن ( به فرشتگان و دریافت پیام آسمانی از ایشان ) محروم و برکنارند .
توضیحات :
« السَّمْع » : گوش فرا دادن و شنیدن ( نگا : حجر / 9 ، جنّ / 8 و 9 ) .
سوره شعراء آیه 213
متن آیه :
فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتَکُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِینَ
ترجمه :
بجز خدا معبودی را به فریاد مخوان و پرستش مکن ، که ( اگر چنین کنی ) از زمره عذاب شوندگان خواهی بود .
توضیحات :
«
لا تَدْعُ » : به فریاد مخوان . به کمک مطلب . پرستش مکن . « مَعَ اللهِ »
: با خدا . مراد بجز خدا است . « فَتَکُونَ . . . » : مخاطب پیغمبر و مراد
افراد امّت است .
سوره شعراء آیه 214
متن آیه :
وَأَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ
ترجمه :
خویشاوندان نزدیک خود را ( از شرک و مخالفت با فرمان پروردگار ) بترسان ( و آنان را به سوی توحید و دادگری فرا خوان ) .
توضیحات :
« عَشِیرَة » : وابستگان و خویشان ( نگا : توبه / 24 ) .
سوره شعراء آیه 215
متن آیه :
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
ترجمه :
و بال ( محبّت و مودّت ) خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران .
توضیحات :
« إِخْفِضْ جَنَاحَکَ » : بگستران بال خود را . مراد نرمخوئی و فروتنی و مهربانی است ( نگا : حجر / 88 ) .
سوره شعراء آیه 216
متن آیه :
فَإِنْ عَصَوْکَ فَقُلْ إِنِّی بَرِیءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
و اگر آنان ( که خویشان تو می‌باشند ) از فرمان تو سرکشی کردند ، بگو : من از کار شما بیزارم ( و شما را دوست نمی‌دارم ) .
توضیحات :
«
عَصَوْکَ » : از تو سرپیچی و سرکشی کردند و نافرمانی نمودند . مرجع ضمیر (
و ) خویشان نزدیک است . یا مرجع آن مؤمنین است که اگر در احکام و فروع
اسلام از محمّد ( پیروی نکنند ، از ایشان و معاصی ایشان بیزاری می‌جوید .
سوره شعراء آیه 217
متن آیه :
وَتَوَکَّلْ عَلَى الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ
ترجمه :
و بر خدای چیره و مهربان توکّل کن .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 218
متن آیه :
الَّذِی یَرَاکَ حِینَ تَقُومُ
ترجمه :
آن خدائی که تو را می‌بیند بدان گاه که ( برای نماز تهجّد ) برمی‌خیزی .
توضیحات :
« تَقُومُ » : برمی‌خیزی . پا می‌شوی . مراد قیام برای تهجّد ، یعنی نماز شب یا سایر نمازهای دیگر است .
سوره شعراء آیه 219
متن آیه :
وَتَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ
ترجمه :
و ( همچنین می‌بیند ) حرکت ( قیام و رکوع و سجود و نشست و برخاست ) تو را در میان ( صف جماعت ) سجده برندگان .
توضیحات :
«
تَقَلُّبَ » : انتقال از حالی به حالی . مراد اوضاع و احوال قیام و رکوع و
سجده ، و بالاخره حرکات و سکنات نمازگزار است . « السَّاجِدِینَ » : سجده
برندگان . مراد مؤمنانی است که به نماز جماعت مشغولند .
سوره شعراء آیه 220
متن آیه :
إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
ترجمه :
چرا که او بس شنوا و آگاه است .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 221
متن آیه :
هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلَى مَن تَنَزَّلُ الشَّیَاطِینُ
ترجمه :
آیا به شما خبر بدهم شیاطین بر چه کسی نازل می‌شوند ( و القاء وسوسه می‌کنند ؟ ) .
توضیحات :
« هَلْ أُنَبِّئُکُمْ . . . » : این آیه پاسخ به تهمت کافران است که می‌گفتند قرآن را شیاطین به محمّد القاء می‌کنند .
سوره شعراء آیه 222
متن آیه :
تَنَزَّلُ عَلَى کُلِّ أَفَّاکٍ أَثِیمٍ
ترجمه :
بر کسانی نازل می‌گردند که کذّاب و بس گناهکار باشند . ( چرا که کاهنان و غیبگویان دروغزن و پلشت‌می‌باشند ) .
توضیحات :
« أَفَّاکٍ » : مرتکب شونده زشت‌ترین دروغها . کذّابی که دائماً دروغهای بزرگ را ردیف می‌سازد . « أَثِیمٍ » : گناهکار و بزهکار .
سوره شعراء آیه 223
متن آیه :
یُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَکْثَرُهُمْ کَاذِبُونَ
ترجمه :
( به شیاطین ) گوش فرا می‌دهند ، و بیشترشان دروغگویند ( و از پیش خود چیزهائی به هم می‌بافند ) .
توضیحات :
«
یُلْقُونَ السَّمْعَ » : گوش فرا می‌دهند . شنیده‌های خود را به دیگران
القاء می‌کنند و می‌رسانند . « وَ أَکْثَرُهُمْ کَاذِبُونَ » : بیشترشان
دروغگویند . مراد این است که کاهنان و غیبگویان مطلقاً دروغگویند ، ولی
سخنان دروغ خود را در لابلای سخنان و واژه‌های صحیح پنهان و بیان می‌دارند
.
سوره شعراء آیه 224
متن آیه :
وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
ترجمه :
سرگشتگان و گمراهان از شعراء پیروی می‌کنند .
توضیحات :
«
الشُّعَرَآءُ . . . » : کافران می‌گفتند قرآن شعر است و محمّد از زمره
شاعران است . خدا می‌فرماید اغلب شعراء سخنانشان مبتنی بر باطل و دروغ است و
به دنبال خیال روان می‌گردند . ولی محمّد از خدا سخنان خود را دریافت
می‌دارد و کلامش احکام و حکمت و دستور زندگی است .
سوره شعراء آیه 225
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وَادٍ یَهِیمُونَ
ترجمه :
مگر
نمی‌بینی که آنان به هر راهی بی‌هدف پا می‌گذارند ( و غرق تخیّلات و
تشبیهات شاعرانه خویش بوده و در بند منطق و استدلال نمی‌باشند ؟ ) .
توضیحات :
«
وَادٍ » : درّه . مراد راه است . نوع کلام و فن سخن . مراد انواع شعر ، از
قبیل : هجاء و مدح و غزل و غیره است . در اینجا تنها فنون و انواع شعر
مورد نظر است . « یَهِیمُونَ » : سرگشته روان می‌گردند . بی‌هدف اقدام
می‌کنند .
سوره شعراء آیه 226
متن آیه :
وَأَنَّهُمْ یَقُولُونَ مَا لَا یَفْعَلُونَ
ترجمه :
و این که ایشان چیزهائی می‌گویند که خودشان انجام نمی‌دهند و بدانها عمل نمی‌کنند .
توضیحات :
. . .
سوره شعراء آیه 227
متن آیه :
إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ
کَثِیراً وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ
ظَلَمُوا أَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبُونَ
ترجمه :
مگر
شاعرانی که مؤمن هستند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند و بسیار خدا را
یاد می‌نمایند ( و اشعارشان مردم را به یاد خدا می‌اندازد ) و هنگامی که
مورد ستم قرار می‌گیرند ( با این ذوق خویش خود را و سایر مؤمنان را ) یاری
می‌دهند . و کسانی که ستم می‌کنند خواهند دانست که بازگشتشان به کجا و
سرنوشتشان چگونه است ! !
توضیحات :
« إِنتَصَرُوا » :
کمک کردند و یاری دادند . مراد دفاع از اسلام و مؤمنان و پاسخ به هجاء
باطل کافران با هجاء حق است . « مُنقَلَبٍ » : مرجع ، بازگشت ( نگا : کهف /
36 ) . « یَنقَلِبُونَ » : برمی‌گردند . بازگشت می‌کنند ( نگا : شعراء /
50 ) .