تفسیر نور: سوره أنبیاء

تفسیر نور:
سوره أنبیاء آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِی غَفْلَةٍ مَّعْرِضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( زمان ) محاسبه مردمان ( کفرپیشه چون قریش بسیار ) بدیشان نزدیک است در حالی که آنان غافل ( از هول و هراس آن ) و روی‌گردان ( از ایمان بدان ) می‌باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حِسَابُهُمْ » : محاسبه ایشان . مراد زمان حساب و کتاب گرفتن از آنان است که قیامت است . ( نگا : قمر / 1 )‏

سوره أنبیاء آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ مَا یَأْتِیهِم مِّن ذِکْرٍ مَّن رَّبِّهِم مُّحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ یَلْعَبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هیچ بخش تازه‌ای از قرآن ( و اندرز جدیدی ) از سوی پروردگارشان بدیشان نمی‌رسد مگر این که آن را به شوخی می‌شنوند و به بازی می‌گیرند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذِکْرٍ » : قرآن ( نگا : حجر / 9 ) . پند و اندرز . « مُحْدَثٍ » : تازه . صفت ( ذِکْرٍ ) است .‏

سوره أنبیاء آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ لَاهِیَةً قُلُوبُهُمْ وَأَسَرُّواْ النَّجْوَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( آنان در حالی هستند که ) دلهایشان غافل است ( از اندیشیدن درباره آن ) . چنین ستم‌پیشگانی گفتگوهای درِگوشی ( خود را که برای توطئه علیه پیغمبر و قرآن انجام می‌دادند ) پنهان می‌داشتند ( و به همدیگر ) می‌گفتند : مگر این ( شخص که ادّعای پیغمبری می‌کند ) انسانی همچون شما نیست‌ ؟ ( حال که او بشر عادی و همسان با شما است و کلام جادوئی دارد ) آیا به سراغ جادو می‌روید ( و آن را می‌پذیرید ) گرچه می‌بینید ( که جادو است‌ ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لاهِیَةً » : غافل و بی‌خبر . « أَسَرُّوا » : پنهان داشتند و پوشیدند . « الَّذِینَ » : بدل ضمیر ( و ) است یا فاعل است و از باب : « أَکَلُونِی الْبَرَاغِیثُ » : است . « أَسَرُّوا النَّجْوَیا » : جنبه مبالغه در پنهان داشتن دارد . « هَلْ هذا » : استفهام انکاری است . « أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ » : آیا به سراغ سحر می‌روید ؟ آیا سحر را می‌پذیرید ؟‏

سوره أنبیاء آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ رَبِّی یَعْلَمُ الْقَوْلَ فِی السَّمَاء وَالأَرْضِ وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( خدا پیغمبر را از سخنان پنهانی و توطئه‌های نهانی ایشان بیاگاهانید ، و او بدیشان ) گفت : پروردگارم می‌داند سخنی را که در آسمان و سخنی را که در زمین گفته شود ؛ چرا که او شنوای ( هر گفتاری و ) آگاه ( از هر کرداری ) است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَالَ » : پیغمبر گفت .‏

سوره أنبیاء آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ قَالُواْ أَضْغَاثُ أَحْلاَمٍ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْیَأْتِنَا بِآیَةٍ کَمَا أُرْسِلَ الأَوَّلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ستمکاران کفرپیشه به این هم اکتفاء نمی‌کنند که می‌گویند : محمّد انسان عادی است و پیغمبر نبوده ، و قرآن هم جادوئی بیش نیست ) بلکه می‌گویند : ( قرآن ) خوابهای آشفته و پراکنده‌ای بیش نیست ، نخیر او اصلاً آن را از پیش خود ساخته است ( و به خدا نسبت داده است ) ، نخیر اصلاً او شاعری است ( و قرآن مجموعه‌ای از تخیّلات شاعرانه خودش می‌باشد . اگر وی راست می‌گوید که فرستاده خدا است ) پس او معجزه‌ای را به ما ارائه دهد که ( از جنس معجزاتی باشد که ) پیغمبران پیشین ( از خود نموده و ) با آن فرستاده شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَلْ » : بلکه . این واژه برای گسیختن از موضوعی و پرداختن به موضوع دیگری به کار می‌رود . « أَضْغَاثُ أَحْلامٍ » : خوابهای آشفته و پریشان ( نگا : یوسف‌ / 44 ) . « ءَایَةٍ » : معجزه حسی و مادی مراد است ( نگا : طه / 133 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ مَا آمَنَتْ قَبْلَهُم مِّن قَرْیَةٍ أَهْلَکْنَاهَا أَفَهُمْ یُؤْمِنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مردمان پیشینی که قبل از ایشان بوده‌اند ( و تقاضای معجزات گوناگون نموده‌اند ) هر کدام که ایمان نیاورده‌اند نابودشان کرده‌ایم . ( قبلاً هم مشیّت خدا بر این تعلّق گرفته است که مادام تو در میان قریش باشی ، خدا ایشان را به عذابی گرفتار نکند که مایه نابودیشان گردد ) . مگر آنان ایمان می‌آورند ؟ ! ( ممکن نیست ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَرْیَةٍ » : آبادی . مراد مردمان آبادی است . « مِن قَرْیَةٍ » : برخی حرف « مِنْ » را دالّ بر عموم نفی مابعد دانسته‌اند . یعنی : هیچ کدام از ملّتهای پیشینی که درخواست معجزه کرده‌اند ایمان نیاورده و در نتیجه نابود شده‌اند . ولی بهتر است ( مِنْ ) تبعیضیّه بشمار آید . به هر حال خدا چنین معجزه‌ای بدیشان نمی‌نمایاند ، چرا که حتماً ایمان نمی‌آورند و در نتیجه نابود می‌شوند . خداوند هم پیشتر خواسته است که عذاب استیصال دامنگیر این ملّت نشود ( نگا : أنفال‌ / 33 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( تنها تو نیستی که پیغمبری ، و در عین حال انسان . بلکه ) پیش از تو جز مردانی را برنینگیخته‌ایم که بدیشان ( دین آسمانی را ) وحی کرده‌ایم . از ( اهل علم و ) آشنایان به کتابهای‌آسمانی بپرسید اگر این را نمی‌دانید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رِجَالاً » : مردان . مراد این است که پیغمبران همه انسان بوده و از میان مردان برگزیده شده‌اند ؛ نه زنان . « الذِّکْرِ » : مراد کتابهای آسمانی پیشین است ( نگا : أنبیاء / 105 ) . دانش و آگاهی . « أَهْلَ الذِّکْرِ » : آشنایان به کتابهای آسمانی پیشین . آگاهان و فرزانگان .‏

سوره أنبیاء آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا جَعَلْنَاهُمْ جَسَداً لَّا یَأْکُلُونَ الطَّعَامَ وَمَا کَانُوا خَالِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما پیغمبران را به صورت کالبدهائی که غذا نخورند نیافریده‌ایم ( بلکه آنان انسان بوده و همچون انسانهای دیگر خورده‌اند و نوشیده‌اند و زندگی کرده‌اند و مرده‌اند ) و عمر جاویدان هم نداشته‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَسَداً » : مراد کالبد و پیکری است که مانند فرشتگان به غذا نیازمند نباشد .‏

سوره أنبیاء آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنجَیْنَاهُمْ وَمَن نَّشَاء وَأَهْلَکْنَا الْمُسْرِفِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ما به پیغمبران خود وعده داده بودیم که آنان را از چنگال دشمنان رهائی بخشیم و نقشه‌هایشان را نقش برآب کنیم . آری ما سرانجام ) به وعده وفا کرده‌ایم و صدق آن را بدیشان نموده‌ایم و آنان و همه کسانی را که خواسته‌ایم ، نجات بخشیده‌ایم ، و زیاده‌روی کنندگان ( در تکذیب و تعذیب پیغمبران ) را نابود کرده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُسْرِفِینَ » : مراد اسراف‌کنندگان در زشتیها و پلشتیها ، و زیاده‌روی کنندگان در تکذیب و تعذیب مؤمنان و انبیاء است .‏

سوره أنبیاء آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ کِتَاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما برایتان کتابی ( به نام قرآن ) نازل کرده‌ایم که وسیله بیداری و آوازه و بزرگواری شما است . آیا نمی‌فهمید ( که سود و عظمتتان در چیست‌ ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِیهِ ذِکْرُکُمْ » : در این کتاب شرف و عظمت شما نهفته است . آوازه و شهرت شما را پاس می‌دارد . مایه بیداری و وسیله هوشیاری شما است .‏

سوره أنبیاء آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَمْ قَصَمْنَا مِن قَرْیَةٍ کَانَتْ ظَالِمَةً وَأَنشَأْنَا بَعْدَهَا قَوْماً آخَرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بسیار بوده است که ( اهالی ) آبادیهای ستمگری را ( به سبب کفرشان ) نابود کرده‌ایم و پس از ایشان ، گروههای دیگری را روی کار آورده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَصَمْنَا » : در هم شکسته‌ایم . مراد هلاک کردن و نابود ساختن است .‏

سوره أنبیاء آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا یَرْکُضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان هنگامی که عذاب ما را احساس کرده‌اند ، ناگهان پای به فرار گذاشته‌اند ( و برای نجات خویش همچون چهارپایان به این سو و آن سو گریخته‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحَسُّوا » : احساس کرده‌اند . پی برده‌اند . این قسمت ، تفصیل بخش اجمالی سابق است . چرا که احساس ، پیش از هلاک است . « بَأْسَنا » : عذاب ما . « یَرْکُضُونَ » : از ماده ( رکض ) به معنی تند دویدن ، اسب را تاختن ، و پا بر زمین کوبیدن است ( نگا : ص‌ / 42 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ لَا تَرْکُضُوا وَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَمَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( امّا به عنوان تمسخر و استهزاء بدیشان گفته شده است : ) نگریزید و باز گردید به سوی زندگانی پرناز و نعمتی که در آن بسر می‌بردید و به سوی کاخها و قصرهای پرزرق و برقتان ! شاید ( خدمتگزاران و اطرافیانتان به شما نیاز داشته باشند و ) از شما ( کمکی و چیزی ) خواسته شود ( و به رأی و نظرتان محتاج باشند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُتْرِفْتُمْ فِیهِ » : در آن غرق خوشگذرانی بودید ( هود / 116 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏می‌گویند : وای بر ما ! ما ستمگر بوده‌ایم ( و با کفر ورزیدن ، بر خود ستم کرده‌ایم ، و هم اینک به آتش می‌سوزیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَا وَیْلَنَا » : ای وای بر ما ! ترکیبی است که به هنگام افسوس خوردن و پشیمانی بردن گفته می‌شود .‏

سوره أنبیاء آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَا زَالَت تِّلْکَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِیداً خَامِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پیوسته این ، فریاد ایشان خواهد بود ( و « وای بر ما » را تکرار می‌کنند ) تا این که آنان را درویده و فرو افتاده می‌نمائیم ( و ایشان را از پای می‌اندازیم و هلاکشان می‌سازیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« دَعْوَاهُمْ » : فریاد و صدای ایشان . « حَصِیداً » : درو شده . مراد از پای انداخته و پی کرده می‌باشد . « خَامِدِینَ » : خاموش شدگان . مراد هلاک شوندگان و از نفس افتادگان است .‏

سوره أنبیاء آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاء وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لَاعِبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما که آسمان و زمین و آنچه در میان آنها است برای بازی و شوخی نیافریده‌ایم ( و بیهوده و بی‌هدف ساخته و پرداخته نساخته‌ایم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لاعِبِینَ » : بازی و شوخی‌کنان . حال ضمیر ( نا ) در ( مَا خَلَقْنَا ) است .‏

سوره أنبیاء آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ أَرَدْنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهْواً لَّاتَّخَذْنَاهُ مِن لَّدُنَّا إِن کُنَّا فَاعِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( به فرض محال ) اگر می‌خواستیم سرگرمی انتخاب کنیم ، چیزی مناسب خود انتخاب می‌کردیم ( و لهو و لعب خدایانه‌ای برمی‌گزیدیم ) . ما چنین کاری را نمی‌کنیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن لَّدُنَّا » : متناسب با شأن خدایانه خود . « إِن کُنَّا فَاعِلِینَ » : اگر چنین کاری می‌کردیم . ما چنین کاری نمی‌کنیم . با توجّه به معنی دوم ، حرف « إِنْ » : نافیه است ( نگا : مریم‌ / 93 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَلَکُمُ الْوَیْلُ مِمَّا تَصِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بلکه ( ما چنین نمی‌خواهیم و ) حق را به جان باطل می‌اندازیم ، و حق مغز سر باطل را از هم می‌پاشد و باطل هرچه زودتر محو و نابود می‌شود . وای بر شما ( ای کافران ) به سبب توصیفی که می‌کنید ( از بی‌هدفی جهان ، و از افترائی که بر خدا و فرستاده یزدان می‌بندید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَقْذِفُ » : پرت می‌کنیم . می‌اندازیم . « یَدْمَغُهُ » : جمجمه و مغز سر آن را می‌شکافد . محو و نابودش می‌کند . « زَاهِقٌ » : از میان رونده . مضمحلّ شونده . « أَلْوَیْلُ » : هلاک . عذاب . وای .‏

سوره أنبیاء آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَنْ عِندَهُ لَا یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَلَا یَسْتَحْسِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از آن او است هر که و هر چه در آسمانها و زمین است ، ( و لذا تنها شایسته پرستش او است ) و کسانی که در پیشگاه وی هستند ( و مقرّبان درگاه پروردگارند ، یعنی فرشتگان ) از پرستش او سر باز نمی‌زنند و خویشتن را بالاتر از عبادتش نمی‌دانند و ( از بندگی شبانه‌روزی خود هرگز ) خسته نمی‌گردند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَنْ عِندَهُ » : کسانی که در پیشگاه خدایند . مراد فرشتگان مقرّب است که همچون صاحبان مکانت و منزلت در نزد شاهانند . مراد از پیشگاه خدا هم ، محضر قرب معنوی است . « لا یَسْتَحْسِرُونَ » : خسته و درمانده نمی‌شوند ( نگا : ملک‌ / 4 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لَا یَفْتُرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏شب و روز ( دائماً به تعظیم و تمجید خدا مشغولند و پیوسته ) سرگرم تسبیح و تقدیسند و سستی به خود راه نمی‌دهند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یَفْتَرُونَ » : سست نمی‌شوند و خسته و دلگیر نمی‌گردند .‏

سوره أنبیاء آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ أَمِ اتَّخَذُوا آلِهَةً مِّنَ الْأَرْضِ هُمْ یُنشِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( فرشتگان مقرّب این چنین به عبادات مشغولند ، و امّا اینان ) آیا خدایانی از ( سنگ و چوب و فلز و دیگر اشیاء ) زمین را به خدائی گرفته‌اند که ( انگار قادرند مردگان را ) زندگی دوباره بخشند ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَمْ » : آیا ؟ این حرف برای انتقال از سخنی و پرداختن به سخن دیگری است همراه با انکار ( نگا : بقره‌ / 214 ) . « مِنَ الأَرْضِ » : از عَناصِر و اشیاء زمین . « یُنشِرُونَ » : زندگی می‌بخشند . در آخرت مردگان را زنده می‌کنند .‏

سوره أنبیاء آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ کَانَ فِیهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا یَصِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر در آسمانها و زمین ، غیر از یزدان ، معبودها و خدایانی می‌بودند و ( امور جهان را می‌چرخاندند ) قطعاً آسمانها و زمین تباه می‌گردید ( و نظام گیتی به هم می‌خورد . چرا که بودن دو شاه در کشوری و دو رئیس در اداره‌ای ، نظم و ترتیب را به هم می‌زند ) . لذا یزدان صاحب سلطنت جهان ، بسی برتر از آن چیزهائی است که ایشان ( بدو نسبت می‌دهند و ) بر زبان می‌رانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلاّ » : غیر از ( نگا : هود / 36 ) . « الْعَرْشِ » : تخت سلطنت جهان . کنایه از عزّت و قدرت و فرماندهی است ( نگا : أعراف‌ / 54 ) . موجود ناشناخته‌ای که انسان به حقیقت آن پی نمی‌برد ( نگا : حاقّه‌ / 17 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْأَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند در برابر کارهائی که می‌کند ، مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد ( و بازپرسی نمی‌شود ، و کسی حق خُرده‌گیری ندارد ) ولی دیگران مورد بازخواست و پرسش قرار می‌گیرند ( و در افعال و اقوالشان جای ایراد و سؤال بسیار است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یُسْأَلُ . . . » : پرسیده نمی‌شود . اعتراض گرفته نمی‌شود .‏

سوره أنبیاء آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ أَمِ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَکُمْ هَذَا ذِکْرُ مَن مَّعِیَ وَذِکْرُ مَن قَبْلِی بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُم مُّعْرِضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا آنان غیر از یزدان ، معبودهائی را ( سزاوار پرستش دیده و ) به خدائی گرفته‌اند ؟ ! بگو : دلیل خود را ( بر این شرک ) بیان دارید . این ( قرآن است که ) راهنمای کسانی است که با من همراهند ( و پسینیان بشمارند ) و این ( هم تورات و انجیل و دیگر کتابهای آسمانی که ) راهنمای کسانی بوده که قبل از من می‌زیسته‌اند ( و پیشینیان نامیده می‌شوند . هیچ کدام شرک را جائز نمی‌دانند و بلکه مردمان را به توحید و یکتاپرستی می‌خوانند . لذا گمان شما در امر شرک ، نه بر عقل و نه بر نقل استوار است ) . اصلاً اغلب آنان ( این کتابها را اندیشمندانه بررسی نکرده‌اند و چیزی از ) حق نمی‌دانند ، و این است که ( از یکتاپرستی و ایمانِ ناآلوده به کثافت شرک ) روی گردانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن دُونِهِ » : علاوه از خدا . غیر از خدا . « هذا » : این . مراد وحی یا قرآن و سائر کتابهای آسمانی است . « ذِکْرُ » : تذکّر و رهنمود . یادآور و راهنمای مردم به خدا و دین ( نگا : أعراف‌ / 63 و 69 ، طه‌ / 99 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما پیش از تو هیچ پیغمبری را نفرستاده‌ایم ، مگر این که به او وحی کرده‌ایم که : معبودی جز من نیست ، پس فقط مرا پرستش کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏. . .‏

سوره أنبیاء آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَداً سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُّکْرَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( برخی از کفّار عرب ) می‌گویند : خداوند رحمان فرزندانی ( برای خود ، به نام فرشتگان ) برگزیده است ( چرا که ملائکه دختران خدایند ! ) . یزدان سبحان پاک و منزّه ( از این گونه نقصها و عیبها ) است . ( فرشتگان فرزندان خدا نبوده و ) بلکه بندگان گرامی و محترمی هستند ( که به هیچ وجه از طاعت و عبادت و اجرا فرمان یزدان سرپیچی نمی‌کنند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَلَداً » : فرزندان . در اینجا مراد فرشتگان است ( نگا : نحل‌ / 57 ) . واژه « وَلَد » : برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث به کار می‌رود ( نگا : بقره‌ / 116 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان ( آن قدر مؤدب و فرمانبردار یزدانند که هرگز ) در سخن گفتن بر او پیشی نمی‌گیرند ، و تنها به فرمان او کار می‌کنند ( نه به فرمان کس دیگری ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ » : چیزی نخواهند گفت تا خدا نگوید و فرمان ندهد . به فرمان او عمل می‌نمایند و چانه نمی‌زنند و ستیزه نمی‌کنند .‏

سوره أنبیاء آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند اعمال گذشته و حال و آینده ایشان را می‌داند ( و از دنیا و آخرت و از وجود و پیش از وجود و بعد از وجودشان آگاه است ) و آنان هرگز برای کسی شفاعت نمی‌کنند مگر برای آن کسی که ( بدانند ) خدا از او خوشنود است و ( اجازه شفاعت او را داده است . به خاطر همین معرفت و آگاهی ) همیشه از خوف ( مقام کبریائی ) خدا ترسان و هراسانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَاخَلْفَهُمْ » : ( نگا : بقره‌ / 255 ) . « خَشْیَةِ‌ » : خوف همراه با تعظیم و تکریم و هیبت و رهبت ( نگا : فاطر / 28 ) . « مُشْفِقُونَ » : افراد ترسان . اشخاص برحذر .‏

سوره أنبیاء آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَن یَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّی إِلَهٌ مِّن دُونِهِ فَذَلِکَ نَجْزِیهِ جَهَنَّمَ کَذَلِکَ نَجْزِی الظَّالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرکس از ایشان ( که فرشتگان و مأموران اجرا فرمان یزدانند ، به فرض ) بگوید غیر از خدا من هم معبودی هستم ، سزای وی را دوزخ می‌گردانیم . سزای ظالمان ( دیگری را هم که با ادّعاء ربوبیّت و شرک به خویشتن ستم کنند ) همین خواهیم داد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن دُونِهِ » : غیر از او . به جای او .‏

سوره أنبیاء آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقاً فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا کافران نمی‌بینند که آسمانها و زمین ( در آغاز خلقت به صورت توده عظیمی در گستره فضا ، یکپارچه ) به هم متّصل بوده و سپس ( بر اثر انفجار درونی هولناکی ) آنها را از هم جدا ساخته‌ایم ( و تدریجاً به صورت جهان کنونی درآورده‌ایم ) و هرچیز زنده‌ای را ( اعم از انسان و حیوان و گیاه ) از آب آفریده‌ایم . آیا ( درباره آفرینش کائنات نمی‌اندیشند و ) ایمان نمی‌آورند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَوَلَمْ یَرَ . . . » : آیا نمی‌بینند ؟ آیا نمی‌دانند و آگاهی ندارند ؟ « رَتْقاً » : چسپیده و متّصل . مصدر است و به معنی اسم مفعول ، یعنی ( مَرْتُوق ) است . « فَتَقْنَاهُمَا » : آن دو را از هم جدا و منفصل کردیم . استعمال فعل مثنّی ( کانَتا ) و ضمیر مثنّی ( هُما ) با توجّه به این است که مجموعه سماوات یک طرف ، و خود ارض یا زمین یک طرف در مدّنظر بوده است . در این بخش اشاره گذرائی به آغاز پیدایش جهان شده است . « مِنَ الْمآءِ » : از آب . اشاره به پیدایش حیات در سواحل اقیانوسها و دریاها و رودخانه‌ها است . به سبب آب . اشاره به این است که قسمت اعظم بدن انسان و حیوان و گیاه از آب تشکیل و بدون آب تحوّلات و انفعالات داخلی آنها ناممکن است ، و از سوی دیگر قوام زندگی جانداران بر آب است .‏

سوره أنبیاء آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِهِمْ وَجَعَلْنَا فِیهَا فِجَاجاً سُبُلاً لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما در زمین کوههای استوار و ریشه‌داری پدید آورده‌ایم تا زمین انسانها را مضطرب نسازد و توازن آنان را به هم نزند ( و کوهها از فشار گدازه‌ها و گازهای درونی ، و حرکات پوسته زمین ، و از وزش تند بادها ، تا حدّ زیادی جلوگیری کنند ) ، و در لابلای کوهها راههای گشادی به وجود آورده‌ایم ، تا این که ( پیوند انسانها به وسیله سلسله جبالها از هم نگسلد و به مقصدشان ) راهیاب گردند ( و با دیدن این آثار به ذات آفریدگار پی ببرند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَوَاسِیَ » : جمع رَاسِیَة ، کوههای استوار و پابرجا . از آنجا که این گونه کوهها در زیر باهم پیوند دارند ، چه بسا این واژه اشاره به این پیوستگی ریشه‌ای کوهها داشته که اثر عمیقی در جلوگیری از لرزشهای زمین دارد . « أَن تَمِیدَ بِهِمْ » : تا ایشان را نلرزاند و توازنشان را به هم نزند ( نگا : نحل‌ / 15 ) . « فِجَاجاً » : جمع فَجّ ، راه گشاد ( نگا : حجّ‌ / 27 ) . این واژه مفعول ( جَعَلْنا ) و واژه ( سُبُلاً ) بدل آن است . برخی هم ( فِجَاجاً ) را که در معنی صفت ( سُبُلاً ) است ، حال آن دانسته‌اند ( نگا : نوح‌ / 20 ) . « یَهْتَدُونَ » : راهیاب شوند به یکتاپرستی و کمال قدرت و حکمت الهی . راهیاب شوند به مصالح و مقاصد زندگی .‏

سوره أنبیاء آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا السَّمَاء سَقْفاً مَّحْفُوظاً وَهُمْ عَنْ آیَاتِهَا مُعْرِضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما آسمان را سقف محفوظی نمودیم ، ولی آنان از نشانه‌های ( خداشناسی موجود در ) آن روی گردانند ( و درباره این همه عظمتی که بالای سرشان جلوه‌گر است نمی‌اندیشند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« السَّمَآء » : مراد کواکب و نجوم موجود در گستره فضای نزدیک به ما ، یا به عبارت دیگر ، آسمان دنیا است که بر اثر تماسک و تجاذب از سقوط محفوظ و مصونند ( نگا : حجّ‌ / 65 ) . یا این که مراد از آسمان ، جوی است که همچون سقفی گرداگرد زمین را فرا گرفته است و آن را در برابر شهابها و سنگهای سرگردان و اشعّه کیهانی نگاه می‌دارد و از انهدام حفظ می‌کند .‏

سوره أنبیاء آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خدا است که شب و روز و خورشید و ماه را آفریده‌است و همه در مداری می‌گردند ( که او برای آنهاتعیین کرده است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کُلٌّ » : همه این چهار چیز . یعنی شب و روز و خورشید و ماه . زیرا شب که همان سایه مخروطی زمین است ، در گرد زمین دائماً در حرکت است ، و نور آفتاب که به زمین می‌تابد و روز را تشکیل می‌دهد ، همانند استوانه‌ای است که در گرد این کره پیوسته نقل مکان می‌کند . بنابراین شب و روز نیز برای خود مسیر و مکانی دارند . « فَلَکٍ » : مراد مدار و راه حرکت است ( نگا : یس‌ / 40 ) . « یَسْبَحُونَ » : شناورند . در حرکتند .‏

سوره أنبیاء آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِّن قَبْلِکَ الْخُلْدَ أَفَإِن مِّتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما برای هیچ انسانی پیش از تو زندگی جاویدان قرار ندادیم ( تا برای تو جاودانگی قرار دهیم . بلکه هر کسی مرده و می‌میرد و تو هم می‌میری . وانگهی آنان که انتظار مرگ تو را دارند و با مرگ تو اسلام را خاتمه یافته می‌دانند ) ، مگر اگر تو بمیری ایشان جاویدانه می‌مانند ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْخُلْدَ » : ماندن همیشگی در دنیا . جاودانگی .‏

سوره أنبیاء آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً وَإِلَیْنَا تُرْجَعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هر کسی مزه مرگ را می‌چشد ( و قطعاً می‌میرد ، اعم از پیغمبر و غیر پیغمبر . چرا که زنده جاوید تنها خدا است و بس ) . ما شما را با سود و زیان و بدیها و خوبیها ( در زندگی دنیا ) کاملاً می‌آزمائیم ، و سرانجام به سوی ما برگردانده می‌شوید ( و جزا و سزای اعمال خود را دریافت می‌دارید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَبْلُوکُمْ » : شما را می‌آزمائیم . یعنی همچون آزماینده‌ای شما را مورد آزمایشهای گوناگون خوشی و ناخوشی قرار می‌دهیم . « فِتْنَةً » : آزمایش . آزمون . مفعول مطلق است از غیر لفظ فعل و برای تأکید است ( نگا : فرقان‌ / 20 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا رَآکَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِن یَتَّخِذُونَکَ إِلَّا هُزُواً أَهَذَا الَّذِی یَذْکُرُ آلِهَتَکُمْ وَهُم بِذِکْرِ الرَّحْمَنِ هُمْ کَافِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که کافران تو را می‌بینند ، کاری جز تمسخر و استهزاء تو را ندارند ، ( و خواهند گفت : ) آیا این همان کسی است که از خدایان شما عیبجوئی و بدگوئی می‌کند ؟ ( مگر او را سزد که چنین گوید و کند ؟ ! ) . و حال این که ایشان ( که نمی‌پسندند از بتان سنگی و بی‌جانشان بدگوئی شود ) به قرآن خداوند مهربان ( و خالق انسان و جهان ) باور ندارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنْ » : حرف نفی است و به معنی ( لا ) است . « هُزُواً » : مسخره . مصدر است و به معنی اسم مفعول ، یعنی مَهْزُوء می‌باشد ( نگا : مائده‌ / 57 و 58 ) . « وَهُم بِذِکْرِ . . . » : جمله حالیّه است . در حالی که خود کافران . « یَذْکُرُ » : عیبجوئی و بدگوئی می‌کند ( نگا : اسراء / 60 ) . « ذِکْرِ الرَّحْمنِ » : قرآن خداوند مهربان ( نگا : آل‌عمران‌ / 58 ، حجر / 6 و 9 ) . کتابهای آسمانی ( نگا : انبیاء / 105 ) . وحی آسمانی . ایمان به خدا . « هُمْ » : برای تأکید ضمیر ماقبل است .‏

سوره أنبیاء آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ خُلِقَ الْإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِیکُمْ آیَاتِی فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( آن چنان انسان شتابگر است که انگار ) انسان از شتاب ساخته شده است ( و تار و پود وجودش از عجله فراهم آمده است . انسان هم برای دیدن خیر و نعمت ، و هم برای مشاهده شر و نقمت عجول است ) . هرچه زودتر بلا و عذاب خویش را به شما می‌نمایانم . به شتابم نیندازید و عجله نکنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خُلِقَ الإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ » : مراد شتابزدگی انسان است ( نگا : اسراء / 11 ) . « ءَایَاتِی‌ » : بلا و عذاب خود . مراد دلائل صدق وعده الهی مبنی بر دامنگیری عذاب و عقاب دنیوی و اخروی است . « لا تَسْتَعْجِلُونِ » : با شتاب و عجله از من مخواهید . از من نخواهید که قبل از موعد ، عذاب را برسانم ، یا قیامت را برپا دارم .‏

سوره أنبیاء آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ وَیَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏می‌گویند : فرا رسیدن این وعده ( که رستاخیز و قیامت نام دارد ) کی خواهد بود اگر ( ای مؤمنان ! در سخن خود ) راستگو هستید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذاَ الْوَعْدُ » : مراد وعده عذاب دنیوی و اخرویی است که پیغمبر و مؤمنان فرا رسیدن آن را به گوش کافران‌ می‌رساندند .‏

سوره أنبیاء آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ یَعْلَمُ الَّذِینَ کَفَرُوا حِینَ لَا یَکُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمْ وَلَا هُمْ یُنصَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر کافران خبر می‌داشتند از آن زمانی که ( قیامت فرا می‌رسد و به دوزخ می‌افتند و آتش جهنّم از هر سو ایشان را در بر می‌گیرد و ) آنان نمی‌توانند آتش را از پس و پیش خود باز دارند و ( از طرف کسی هم ) ایشان یاری نمی‌گردند ، ( اینک چنین سخنانی نمی‌گفتند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حِینَ » : مفعول‌به فعل ( یَعْلَمُ ) است . « لا یَکُفُّونَ » : بازنمی‌دارند . نمی‌توانند به دور کنند . « وُجُوهِهِمْ . . . ظُهُورِهِمْ » : مراد از روها و پشت‌ها ، پیش و پس است که اشهر جوانب و اطراف انسان است ، والاّ آتش از بالا و پائین و راست و چپ و روبرو و پشت سر و بالاخره از درون و بیرون ، دوزخیان را در برمی‌گیرد ( نگا : عنکبوت‌ / 54 و 55 ، هُمَزه‌ / 6 و 7 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ تَأْتِیهِم بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ فَلَا یَسْتَطِیعُونَ رَدَّهَا وَلَا هُمْ یُنظَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( قیامت با اطّلاع قبلی فرا نمی‌رسد و ) بلکه ناگهانی به سراغ ایشان می‌آید و آنان را مات و مبهوت می‌کند و توانائی دفع و برگرداندن آن را نخواهند داشت و دیگر مهلت و فرصت ( توبه و معذرت ) بدیشان داده نمی‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَغْتَةً » : ناگهانی و سرزده . فُجْأَة . مصدر است و حال و یا مفعول مطلق بشمار است . « فَتَبْهَتُهُمْ » : پس ایشان را به دهشت و حیرت می‌اندازد . « لاهُمْ یُنظَرُونَ » : ایشان مهلت داده نمی‌شوند .‏

سوره أنبیاء آیه 41
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِکَ فَحَاقَ بِالَّذِینَ سَخِرُوا مِنْهُم مَّا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُون ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! این تنها تو نیستی که از طرف کفّار مورد استهزاء قرار می‌گیری . بلکه ) پیغمبران بزرگواری پیش از تو مورد تمسخر قرار گرفته‌اند ، و سرانجام عذابی که مسخره‌کنندگان بازیچه و شوخی می‌دانسته‌اند ، ایشان را فرا گرفته و دامنگیرشان گشته است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رُسُلٍ » : پیغمبران عظیم‌الشأن تنوین برای تعظیم و توقیر است . « حَاقَ » : دامنگیر گشته است . فرا گرفته است ( نگا : أنعام‌ / 10 ) . « سَخِرُوا مِنْهُمْ » : آنان که پیغمبران را مسخره و استهزاء کرده‌اند .‏

سوره أنبیاء آیه 42
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ مَن یَکْلَؤُکُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ مِنَ الرَّحْمَنِ بَلْ هُمْ عَن ذِکْرِ رَبِّهِم مُّعْرِضُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگو : چه کسی می‌تواند شما را در شب و روز از ( دست عقاب و عذاب ) خداوند مهربان محفوظ و مصون بدارد ؟ ! ( هیچ کسی نمی‌تواند ) . اصلاً ایشان از قرآن ( که آنان را به یاد خدا و انجام نیکیها و دوری از بدیها می‌اندازد ) روی‌گردان و گریزانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَکْلَؤُکُمْ » : شما را محفوظ و حمایت می‌کند . از مصدر کلْأ و کِلاءَة ، به معنی : رعایت و حمایت و حراست .‏

سوره أنبیاء آیه 43
‏متن آیه : ‏
‏ أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُم مِّن دُونِنَا لَا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَ أَنفُسِهِمْ وَلَا هُم مِّنَّا یُصْحَبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏یا این که آنان خدایانی دارند که می‌توانند ایشان را از ( عذاب ) ما باز و به دور دارند ؟ ! ( این خدایان ساختگی ) نه خود را می‌توانند یاری کنند ( و از عذاب بلای ما برهانند ) و نه ( برای نجات ) از ( عقاب و عذاب ) ما از سوی کسی یاری می‌گردند و پناه داده می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن دُونِنَا » : از رویاروئی با ما و رهائی از دست ما . « لا یَسْتَطِیعُونَ نصْرَ أَنفُسِهِمْ ، وَ لا هُم مِّنَّا یُصْحَبُونَ » : نه خود را می‌توانند کمک و یاری کنند ، و نه در برابر ما از سوی کسی بدیشان کمک و یاری می‌شود و از دست عذاب ما پناه داده می‌شوند . نه خودشان قدرت دفاع از خود دارند ، و نه از سوی ما یاری و مدد می‌شوند . « یُصْحَبُونَ » : پناه داده می‌شوند . کمک می‌گردند . از مصدر ( إصحاب ) به معنی پناه دادن و در جوار خود گرفتن .‏

سوره أنبیاء آیه 44
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلَاء وَآبَاءهُمْ حَتَّى طَالَ عَلَیْهِمُ الْعُمُرُ أَفَلَا یَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِی الْأَرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( در برابر کفر کافران ، در رساندن عذاب شتاب نداریم ، و ) بلکه ما اینان و پدرانشان را از انواع نعمتها بهره‌مند ساخته‌ایم ( و ایشان به جای شکرگزاری ، به غرور و طغیان خود افزوده‌اند ) تا بدانجا که عمر طولانی کرده‌اند ( ولی سرانجام آهسته و آرام گرفتار عقاب و عذاب ما شده و می‌شوند ) . مگر آنان نمی‌بینند که ( این نعمت و ملک می‌رود دست به دست ، و ما از نعمت و قدرت و صحّت و جاه و جلال گروهی می‌کاهیم ، و بر ثروت و شوکت و عظمت و نعمت گروه دیگری می‌افزائیم‌ ؟ بلی ! این جهان و نعمتهایش پایدار نیست و ) ما از زمین ( اینان ) می‌کاهیم ( و بر زمین آنان می‌افزائیم ، و قدرت و دولت را میان مردمان دست به دست می‌گردانیم ) . آیا ( با این حال ما غالبیم یا ) ایشان غالبند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَتَّعْنَا » : نعمت داده‌ایم . بهره‌مند و برخوردار کرده‌ایم . این آیه اشاره به قاعده استدراج دارد ( نگا : اعراف‌ / 182 ) . « أَنَّا نَأْتِی الأرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا » : اشاره به چرخه زندگی است و مراد کاستن از دارائی و توانائی دسته‌ای ، و افزایش بر دارائی و توانائی گروهی است . در اینجا چون مقام تهدید است تنها به کاهش اشاره شده است و از افزایش سخن نرفته است .‏

سوره أنبیاء آیه 45
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ إِنَّمَا أُنذِرُکُم بِالْوَحْیِ وَلَا یَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعَاء إِذَا مَا یُنذَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگو : ( ای کافران ! من از پیش خود چیزی نمی‌گویم و با سخنان خود شما را بیم نمی‌دهم . بلکه ) شما را با وحی ( و کلام آسمانی قرآن ) بیم می‌دهم . ( اگر در دل سخت شما اثر نمی‌گذارد ، به خاطر آن است که بر اثر روی‌گردانی از حق ، انگار پرده‌های گناه و غرور و غفلت بر گوشهایتان فرو افتاده است و کرتان ساخته است ) و اشخاص کر هنگامی که بیم داده می‌شوند ، صدا و ندا را نمی‌شنوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بِالْوَحْیِ » : به وسیله وحی و پیام آسمانی . « إِذَا مَا » : زمانی که .‏

سوره أنبیاء آیه 46
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَئِن مَّسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِّنْ عَذَابِ رَبِّکَ لَیَقُولُنَّ یَا وَیْلَنَا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر گوشه ناچیزی از عذاب پروردگارت ( که از آن بیم داده می‌شوند ) بدیشان برسد ( به فریاد می‌آیند و ) خواهند گفت : وای بر ما ! ما ستمگر بوده‌ایم ( و با معاصی و کفر بر خود و دیگران ظلم نموده‌ایم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَسَّتْهُمْ » : بدیشان رسید . دامنگیرشان شد . « نَفْحَةٌ » : وزشی . بوئی . مراد کمی و اندکی است .‏

سوره أنبیاء آیه 47
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَإِن کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا وَکَفَى بِنَا حَاسِبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما ترازوی عدل و داد را در روز قیامت خواهیم نهاد ، و اصلاً به هیچ کسی کمترین ستمی نمی‌شود ، و اگر به اندازه دانه خردلی ( کار نیک یا بدی انجام گرفته ) باشد ، آن را حاضر و آماده می‌سازیم ( و سزا و جزای آن را می‌دهیم ) و بسنده خواهد بود که ما حسابرس و حسابگر ( اعمال و اقوال شما انسانها ) باشیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَوَازِینَ » : جمع میزان ، ترازو . نوع و کیفیّت آن بر ما مجهول است . « الْقِسْطَ » : عدل و داد . مصدر است و برای مبالغه صفت واقع شده و به معنی « الْعَادِلَة‌ » : است . « لِیَوْمِ » : در روز . واژه ( لِ ) به معنی ( فی ) است . « شَیْئاً » : مفعول مطلق است . « مِثْقَالَ » : به اندازه سنگینی . خبر ( کانَ ) است و اسم آن ( الْعَمَلُ ) یا ( الظُّلْمُ ) محذوف است . « خَرْدَلٍ » : دانه خردل . عربها در کوچکی و ریزی به دانه خردل مَثَل می‌زنند . « أتَیْنَا بِهَا » : آن را حاضر و آماده می‌سازیم . « حَاسِبِینَ » : حسابرسان . حسابگران . تمییز است .‏

سوره أنبیاء آیه 48
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ وَضِیَاء وَذِکْراً لِّلْمُتَّقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما به موسی و هارون ( کتاب جامعی به نام تورات ) دادیم ( که ) جداسازنده ( حق از باطل بود ) و نوری ( بود که در ظلمات جهل و ضلالت در پرتو آن به سوی خیر و هدایت حرکت می‌شد ) و پند و اندرز پرهیزگاران ( بشمار می‌آمد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْفُرْقَانَ » : جداسازنده حق و باطل . « ضِیَآءً » : نور . « ذِکْراً » : پند و اندرز . پنددهنده و اندرزگو . عطف ( ضِیَآءً ) و ( نُوراً ) و ( ذِکْراً ) بر همدیگر ، از قبیل عطف صفت بر موصوف خود است ( نگا : احزاب‌ / 12 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 49
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَیْبِ وَهُم مِّنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان کسانی که از پروردگارشان در غیب و نهان می‌ترسند و از ( شدائد و دادگاهی روز ) قیامت در هول و هراس بسر می‌برند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بِالْغَیْبِ » : در نهان از چشم مردمان ، و در وقت خلوت با خود .‏

سوره أنبیاء آیه 50
‏متن آیه : ‏
‏ وَهَذَا ذِکْرٌ مُّبَارَکٌ أَنزَلْنَاهُ أَفَأَنتُمْ لَهُ مُنکِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ( قرآن ) پنددهنده پرخیر و برکتی است که ( یادآور خوبیها و نیکیها و همه چیزهائی است که برایتان مفید و سودمند باشد و ) آن را ( برایتان ) نازل کرده‌ایم ( همان گونه که تورات را بر موسی و هارون نازل کرده بودیم ) . آیا شما ( عربها که اهل بلاغت و فصاحت بوده و افتخار و شهرتتان در گروِ قرآن است ) آن را منکر می‌شوید و ناشناخته‌اش می‌گیرید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذِکْرٌ » : قرآن ( نگا : حجر / 6 و 9 ) . پنددهنده ( نگا : انبیاء / 36 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 51
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدْ آتَیْنَا إِبْرَاهِیمَ رُشْدَهُ مِن قَبْلُ وَکُنَّا بِه عَالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما ( وسیله ) هدایت و راهیابی را پیشتر ( از موسی و هارون ) در اختیار ابراهیم گذارده بودیم و از ( احوال و فضائل ) او برای ( حمل رسالت ) آگاهی داشتیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رُشْد » : هدایت راهیابی به خیر و صلاح دنیا و آخرت . « مِن قَبْلُ » : از قبل . پیش از موسی و هارون .‏

سوره أنبیاء آیه 52
‏متن آیه : ‏
‏ إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ وَقَوْمِهِ مَا هَذِهِ التَّمَاثِیلُ الَّتِی أَنتُمْ لَهَا عَاکِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن گاه که به پدرش و قوم خود گفت : این مجسّمه‌هائی که شما دائماً به عبادتشان مشغولید چیستند ( و چه ارزشی دارند ؟ چرا باید چیزهائی را بپرستید که خودتان آنها را ساخته و پرداخته کرده‌اید ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« التَّمَاثِیلُ » : جمع تِمثال ، مجسّمه‌ها و تندیسها . « لَها » : بر آنها . حرف ( ل ) به معنی ( عَلَیا ) است . « عَاکِفُونَ » : مداومان بر طاعت و عبادت و تعظیم و تکریم .‏

سوره أنبیاء آیه 53
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا وَجَدْنَا آبَاءنَا لَهَا عَابِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( پاسخ دادند و ) گفتند : ما پدران ( و نیاکان ) خویش را دیده‌ایم که اینها را پرستش می‌کرده‌اند ( و ما از روش و آئین گذشتگانمان دست برنمی‌داریم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَجَدْنَا » : دیده‌ایم و یافته‌ایم . « ءَابَآءَ » : پدران . مراد نیاکان و گذشتگان است .‏

سوره أنبیاء آیه 54
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ لَقَدْ کُنتُمْ أَنتُمْ وَآبَاؤُکُمْ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ابراهیم گفت : قطعاً شما و پدرانتان در گمراهی آشکاری بوده و هستید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُبِینٍ » : واضح . روشن و آشکار .‏

سوره أنبیاء آیه 55
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا أَجِئْتَنَا بِالْحَقِّ أَمْ أَنتَ مِنَ اللَّاعِبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : آیا واقعاً ( معتقدی ) آنچه را به ما می‌گوئی حقیقت دارد ، یا این که ( با ما شوخی می‌کنی و ) جزو افراد ملعبه‌باز و شوخی کننده هستی‌ ؟ ! ( مگر می‌شود گذشتگان ما در این کار گمراه بوده باشند ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« اللاّعِبِینَ » : شوخی و مزاح‌کنندگان .‏

سوره أنبیاء آیه 56
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ بَل رَّبُّکُمْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الَّذِی فَطَرَهُنَّ وَأَنَا عَلَى ذَلِکُم مِّنَ الشَّاهِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهیم بدیشان ) گفت : ( من اهل شوخی و مزاح نیستم و آنچه می‌گویم جدی است . اینها خدایان شما نیستند و ) بلکه پروردگار شما ، پروردگار آسمانها و زمین است . همان پروردگاری که آنها را آفریده است و من بر این چیزی که گفتم از زمره گواهانی هستم که آگاهند و با دلیل و برهان گفته خود را ثابت می‌نمایند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَطَرَهُنَّ » : آنها را خلق کرده است . بدون مُدِل و نمونه قبلی آنها را آفریده است . « الشَّاهِدِینَ » : گواهان . در اینجا مراد کسانی است که مسأله‌ای برای آنان واضح و آشکار است و برای اثبات آن دلیل و برهان کامل دارند . تنها چیزی را خواهند گفت که می‌بینند و می‌دانند .‏

سوره أنبیاء آیه 57
‏متن آیه : ‏
‏ وَتَاللَّهِ لَأَکِیدَنَّ أَصْنَامَکُم بَعْدَ أَن تُوَلُّوا مُدْبِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( آن گاه ابراهیم آهسته ) گفت : به خدا سوگند ! من نسبت به بتانتان قطعاً چاره‌اندیشی می‌کنم ( و نقشه‌ای برای نابودیشان خواهم کشید ) وقتی که پشت بکنید و بروید ( و برای مراسم عید بیرون شهر روید و از آنها دور شوید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لاَکِیدَنَّ » : حتماً نقشه نابودی بتها را می‌کشم و چاره‌سازی می‌کنم . « تُوَلُّوا مُدْبِرِینَ » : هرگاه بروید و پشت کنید و دور شوید . ( مُدْبِرینَ ) حال مؤکّده است .‏

سوره أنبیاء آیه 58
‏متن آیه : ‏
‏ فَجَعَلَهُمْ جُذَاذاً إِلَّا کَبِیراً لَّهُمْ لَعَلَّهُمْ إِلَیْهِ یَرْجِعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( وقتی که روز عید فرا رسید و مردمان برای انجام مراسم خاصّ آن بیرون شهر رفتند ، ابراهیم به سوی بتها رفت ) و همه آنها را قطعه‌قطعه کرد ، مگر بت بزرگشان را ، تا به پیش آن بیایند ( و از آن چگونگی حادثه و علّت چنین کاری را بپرسند ، و بدیشان پاسخ ندهد و بطلان بت‌پرستی برایشان روشن شود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جُذَاذاً » : تکّه‌تکّه . قطعه‌قطعه . مصدر است و به معنی اسم مفعول . « إلاّ کَبِیراً لَّهُمْ » : مگر بت بزرگتر در مقام یا از لحاظ پیکره را . مگر بت بزرگ مردمان را . « إِلَیْهِ » : مرجع ( ه ) می‌تواند بت بزرگ باشد ، تا عبرت بگیرند . و نیز می‌تواند ( ابراهیم ) باشد تا تمام گفتنیها را بگوید .‏

سوره أنبیاء آیه 59
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا مَن فَعَلَ هَذَا بِآلِهَتِنَا إِنَّهُ لَمِنَ الظَّالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( هنگامی که به بتخانه برگشتند و چنین وضعی را دیدند ، فریاد زدند و ) گفتند : چه کسی چنین کاری را بر سر خدایان ما آورده است‌ ؟ ( هر کسی این کار را کرده باشد ) او از جمله ستمگران است ( و باید کیفر خود را ببیند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّهُ لَمِنَ الظَّالِمِینَ » : مراد این است کسی که چنین کرده است ، خویشتن را در معرض هلاک انداخته و به خود و دیگران ستم روا داشته است .‏

سوره أنبیاء آیه 60
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا سَمِعْنَا فَتًى یَذْکُرُهُمْ یُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( برخی ) گفتند : جوانی از ( مخالفت با ) بتها سخن می‌گفت که بدو ابراهیم می‌گویند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَتیً » : جوان . مرد کامل ( نگا : یوسف‌ / 30 و 36 و 62 ، کهف‌ / 10 و 13 و 60 ) . « یَذْکُرُهُمْ » : به زشتی از آنها یاد می‌کرد . می‌گفت که بلائی بر سر آنها خواهد آورد .‏

سوره أنبیاء آیه 61
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلَى أَعْیُنِ النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَشْهَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( بزرگان قوم ) گفتند : او را در برابر مردم حاضر کنید تا ( دادگاهی شود و آگاهان ) گواهی دهند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَلَیا أَعْیُنِ النَّاسِ » : در برابر دید مردم .‏

سوره أنبیاء آیه 62
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا أَأَنتَ فَعَلْتَ هَذَا بِآلِهَتِنَا یَا إِبْرَاهِیمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : آیا تو ای ابراهیم ! این کار را بر سر خدایان ما آورده‌ای‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏. . .‏

سوره أنبیاء آیه 63
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هَذَا فَاسْأَلُوهُمْ إِن کَانُوا یَنطِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهیم گفت : چرا از من بازخواست می‌کنید ؟ آثار و ابزار جرم بر بت بزرگ هویدا و همراه است ) شاید این بت بزرگ چنین کاری را کرده باشد ! ( مگر نه این است که تبر بر گُرده او است و تنها وی برجای است و شما آن را می‌پرستید و حل مشکلات و رفع بلاها را از آن و از دیگر بتان می‌خواهید ؟ ) پس از آنها مسأله را بپرسید اگر می‌توانند صحبت کنند . ( چرا که خدا باید قادر بر هر چیزی باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَلْ » : بلکه . حرفی است برای ابطال ماقبل خود و اثبات مابعد . « کَبیرُهُمْ » : بزرگ بتهای دیگر .‏

سوره أنبیاء آیه 64
‏متن آیه : ‏
‏ فَرَجَعُوا إِلَى أَنفُسِهِمْ فَقَالُوا إِنَّکُمْ أَنتُمُ الظَّالِمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان به خود آمدند و به خویشتن گفتند : حقیقه شما ( بت‌پرستان ) ستمگرید ( که چیزهای ناتوان و ضعیفی را می‌پرستید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرَجَعُوا إِلَیا أَنفُسِهِمْ » : به خود بازگشتند و بیدار گشتند . « فَقَالُوا » : به خویشتن گفتند . برخی به برخی گفتند .‏

سوره أنبیاء آیه 65
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ نُکِسُوا عَلَى رُؤُوسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَؤُلَاء یَنطِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این بیداری روحانی بر اثر این طوفان روانی ، دقائقی بیشتر طول نکشید و ) سپس آنان چرخشی زدند و عقب‌گرد کردند ( و گفتند : ) تو که می دانستی اینها سخن نمی‌گویند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُکِسُوا عَلَیا رُؤُوسِهِمْ » : گرد سر خود چرخیدند . یعنی از حالت اقرار به اشتباه و خطا ، به ستیزه و جدال باطل گرائیدند و هدایت را رها و به ضلالت دست یازیدند .‏

سوره أنبیاء آیه 66
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ أَفَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَنفَعُکُمْ شَیْئاً وَلَا یَضُرُّکُمْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهیم ) گفت : آیا به جای خداوند ( جهان و خالق انسان ) چیزهائی را می‌پرستید که کمترین سود و زیانی به شما نمی‌رسانند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن دُونِ اللهِ » : به جای خدا .‏

سوره أنبیاء آیه 67
‏متن آیه : ‏
‏ أُفٍّ لَّکُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏وای بر شما ! و وای برچیزهائی که به جای خدا می‌پرستید ! آیا نمی‌فهمید ( که از این مجسّمه‌ها و تندیسها کاری ساخته نیست و شایسته پرستش نیستند ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« اُفٍّ لَّکُمْ » : اف بر شما . بیزارم از شما به سبب کاری که می‌کنید .‏

سوره أنبیاء آیه 68
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانصُرُوا آلِهَتَکُمْ إِن کُنتُمْ فَاعِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( برخی به برخی رو کردند و ) گفتند : اگر می‌خواهید کاری کنید ( که انتقام خدایان خود را گرفته باشید ) ابراهیم را سخت بسوزانید و خدایان خویش را مدد و یاری دهید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِن کُنتُمْ فَاعِلِینَ » : اگر کاری از شما ساخته است . اگر می‌خواهید انتقام بگیرید .‏

سوره أنبیاء آیه 69
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْنَا یَا نَارُ کُونِی بَرْداً وَسَلَاماً عَلَى إِبْرَاهِیمَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( آتشی را برافروختند و ابراهیم را در آن انداختند و ) ما به آتش دستور دادیم که ای آتش سرد و سالم شو بر ابراهیم ( و کمترین زیانی بدو مرسان ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَرْداً » : سرد . « سَلاماً » : نجات و امان . « بَرْداً وَ سَلاماً » : در اصل به معنی « ذاتَ بَرْدٍ وَ سَلامٍ » است .‏

سوره أنبیاء آیه 70
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَرَادُوا بِهِ کَیْداً فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَخْسَرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان خواستند که ابراهیم را با نیرنگ خطرناکی نابود کنند ، ولی ما ایشان را زیانبارترین مردم نمودیم ( چرا که نیرنگشان نگرفت و حتّی سبب ذلّت نمرود و نمرودیان گردید و انگیزه ایمان آوردن مردمانی گشت ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَیْداً » : نقشه نابودی خطرناک . نیرنگ بزرگ .‏

سوره أنبیاء آیه 71
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَجَّیْنَاهُ وَلُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا لِلْعَالَمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و او و لوط را ( از مکر و کید کافران ) رستگار و به سرزمینی گسیل داشتیم که ( از لحاظ مادی و معنوی ) پرخیر و برکتش برای جهانیان کرده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لُوطاً » : لوط ، برادرزاده یا عموزاده ابراهیم بود . « الأرْض‌ » : مراد سرزمین شام است که سرزمین حاصلخیز و محلّ زندگی بسیاری از انبیاء بوده است ( نگا : إسراء / 1 ) و ابراهیم بعد از بابلِ عراِ ، در آنجا زیسته است ( نگا : المصحف المیسّر ) .‏

سوره أنبیاء آیه 72
‏متن آیه : ‏
‏ وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ نَافِلَةً وَکُلّاً جَعَلْنَا صَالِحِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما به ابراهیم اسحاق و یعقوب را به عنوان ارمغانی عطاء کردیم ، و همه ( افراد مذکور ، یعنی ابراهیم و لوط و اسحاق و یعقوب ) را مردانی شایسته و بایسته نمودیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَافِلَةً » : عطیّه . ارمغان . مصدری است همچون ( عاقبه ) و ( عافیه ) و مفعول مطلق از غیر لفظ فعل خود ، مثل : قَعَدْتُ جُلُوساً . یا حال ( اسحاق و یعقوب ) است ، یا به معنی افزون و زیاد است و حال ( یعقوب ) می‌باشد . در این صورت معنی آیه چنین است : ما به ابراهیم برابر دعای خودش ( نگا : صافّات‌ / 100 ) اسحاق را عطاء کردیم ، و افزون بر آن نوه‌اش یعقوب را بدو بخشیدیم ، و . . . یادآوری : اسماعیل نیز فرزند ابراهیم بوده است . در اینجا یادی از او نشده است ، زیرا تولّد او از زن جوانی به نام ( هاجر ) مایه تعجّب نیست . لیکن تولّد اسحاق از زنی پیر و نازا به نام ( ساره ) مسأله شگفتی است ( نگا : هود / 71 و 72 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 73
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَیْنَا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِیتَاء الزَّکَاةِ وَکَانُوا لَنَا عَابِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آنان را پیشوایانی نمودیم که برابر دستور ما ( مردمان را به کارهای نیک ، راهنمائی و ) رهبری می‌کردند ، و انجام خوبیها و اقامه نماز و دادن زکات را بدیشان وحی کردیم ، و آنان تنها ما را می‌پرستیدند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَئِمَّةً‌ » : پیشوایان . مراد انبیاء و پیغمبران است . « بِأَمْرِنَا » : به فرمان ما . برابر قوانین و مقرّرات ما . « فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَ إِقَامَ الصَّلاةِ وَ إِیتَآءَ الزَّکَاةِ » : « گزاردن نماز » و « دادن زکات‌ » ، ذکر خاصّ بعد از عام است و اشاره به اهمّیّت این دو کار است .‏

سوره أنبیاء آیه 74
‏متن آیه : ‏
‏ وَلُوطاً آتَیْنَاهُ حُکْماً وَعِلْماً وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْقَرْیَةِ الَّتِی کَانَت تَّعْمَلُ الْخَبَائِثَ إِنَّهُمْ کَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَاسِقِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به لوط شناخت ( اسرار اشیاء ) و دانش ( سودمند ) عطاء کردیم ، و او را از شهر و دیاری که ( مردمان آن ) کارهای زشت و پلید انجام می‌دادند رهائی بخشیدیم . آنان مردمان بدی بودند و ( از طاعت خدا و عمل طبع‌پسند ) سرکشی می‌کردند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لُوطاً » : مفعول‌به فعل محذوف ( ءَاتَیْنَا ) است که فعل ملفوظ ( ءَاتَیْنَاهُ ) مبیِّن آن بوده و از نوع اشتغال است . « حُکْماً » : حکمت اسرار اشیاء . دستور نبوّت و رسالت . قضاوت و داوری . « عِلْماً » : هرگونه دانشی که در سعادت و سرنوشت انسان مؤثّر باشد . « الْخَبَآئِثَ » : کثافتکاریها . مراد بیشتر عمل شنیع « لِواط‌ » است ( نگا : هود / 77 - 79 ، نمل‌ / 55 ، عنکبوت‌ / 29 ) . « قَوْمَ سُوءٍ » : مردمان بدکردار و گناهکار و غرق معاصی . « فَاسِقِینَ » : از مصدر فسوق به معنی خروج و سرکشی از فرمان یزدان سبحان .‏

سوره أنبیاء آیه 75
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَدْخَلْنَاهُ فِی رَحْمَتِنَا إِنَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و او را غرق رحمت خود کردیم ، چرا که او از زمره افراد شایسته و بایسته بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِی رَحْمَتِنَا » : در رحمت خود . به میان اهل رحمت خود .‏

سوره أنبیاء آیه 76
‏متن آیه : ‏
‏ وَنُوحاً إِذْ نَادَى مِن قَبْلُ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( خوب است در اینجا یاد کنی ) نوح را ، هنگامی که پیشتر ( از اینان که اشاره گذرائی بدیشان شد ، ما را ) به فریاد خواند ( و گفت : پروردگارا ! مرا دریاب که من شکست خورده‌ام ، و روی زمین را از وجود کافران پاک گردان . ) و ما هم دعای وی را پذیرفتیم و او ( و پیروان ) و خاندانش را از ( اندوه فراوان و ) غم بزرگ ( کافران موذی و طوفان وحشتناک ) رهانیدیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَادَیا » : ندا داد . به فریاد خواند ( نگا : نوح‌ / 26 ، قمر / 10 ) . « أَهْلَهُ » : خاندانش . پیروانش . « الْکَرْبِ » : غم و اندوه .‏

سوره أنبیاء آیه 77
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَصَرْنَاهُ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا إِنَّهُمْ کَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما او را در برابر مردمانی که آیات ما را تکذیب می‌کردند ، یاری و مدد دادیم . آنان مردمان بدی بودند و لذا همه ایشان را ( در طوفان ) غرق کردیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِنْ » : به معنی ( عَلی ) است . یا این که برای تعدیه ( نَصَرْنَا ) به مفعول دوم بوده و به معنی کمک کردن و ادامه آن برای انتقام گرفتن از دشمن است . « ءَایَاتِنَا » : مراد نشانه‌های دالّ بر نبوّت و رسالت نوح ، یا آیات آسمانی است .‏

سوره أنبیاء آیه 78
‏متن آیه : ‏
‏ وَدَاوُودَ وَسُلَیْمَانَ إِذْ یَحْکُمَانِ فِی الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِیهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَکُنَّا لِحُکْمِهِمْ شَاهِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( و یاد کن ) داود و سلیمان را ، هنگامی که درباره کشتزاری که گوسفندان مردمانی ، شبانگاهان در آن چریده و تباهش کرده بودند ، داوری می‌کردند ، و ما شاهد داوری آنان بودیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَحْکُمَانِ » : قضاوت و داوری می‌کردند . « الْحَرْثِ » : زراعت . کشتزار . « نَفَشَتْ » : پخش و پراکنده شدند . در شب چریدند و مایه فساد و تباهی شدند . « شَاهِدِینَ » : گواهان و آگاهان . یادآوری : قصّه قضاوت بدین گونه بود که گوسفندان شخصی شبانه داخل کشتزار کسی شدند و مایه زیان و ضرری گشتند . داود گفت : گوسفندان در برابر ضرر و زیان وارده به کشاورز داده می‌شود ، و سلیمان مخالف این رأی بود و گفت : کشاورز از فرآورده گوسفندان استفاده می‌کند بدان اندازه که خسارت دیده است سپس گوسفندان به صاحب خود برگردانده می‌شوند ( نگا : المصحف المیسّر ) .‏

سوره أنبیاء آیه 79
‏متن آیه : ‏
‏ فَفَهَّمْنَاهَا سُلَیْمَانَ وَکُلّاً آتَیْنَا حُکْماً وَعِلْماً وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُودَ الْجِبَالَ یُسَبِّحْنَ وَالطَّیْرَ وَکُنَّا فَاعِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( هرکدام از این دو راه پیشنهادی ، دادگرانه بود ، ولی ما بهترین راه حل در مسأله ) قضاوت را به سلیمان فهماندیم ، و به هریک از آن دو داوری و دانش آموختیم ، و کوهها و پرندگان را در ذکر و تسبیح با داود همراه ساختیم ، و ما ( این کار را ) می‌کردیم ( و انجام چنین کارهائی در برابر قدرت ما چیزی نیست ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَهَّمْنَاهَا » : قضاوت و داوری تعلیم و تفهیم کردیم . مرجع ( ها ) ( حُکُومَة ) به معنی داوری مفهوم از سیاق است . « سَخَّرْنا . . . » : ( نگا : رعد / 13 و 15 ، إسراء / 44 ، حجّ‌ / 18 ، سبأ / 10 ) . « وَ سَخَّرْنَا مَعَ . . . » : مراد هم‌آوائی و هم‌صدائی همه چیزهائی است که دور و بر داود بودند در عبادت و پرستش ، به زبان حال یا قال .‏

سوره أنبیاء آیه 80
‏متن آیه : ‏
‏ وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّکُمْ لِتُحْصِنَکُم مِّن بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاکِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بدو ساختن زره را آموختیم تا ( این لباس جنگی ) شما را در جنگها حفظ کند . آیا ( خدا را در برابر همه این نعمتها ) سپاسگزاری می‌کنید ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« صَنْعَةَ » : ساختن . « لَبُوسٍ » : لباس . در اینجا مراد زره است ( نگا : سبأ / 10 و 11 ) و به تبع آن همه ادوات جنگی . « لِتُحْصِنَکُمْ » : تا شما را از آزار دشمنان در جنگ محفوظ و مصون دارد . اشاره بدین نکته نیز دارد که اسلحه برای دفاع باید باشد ؛ نه برای تاخت و تاز . « بَأْسِکُمْ » : جنگ شما با دشمنانتان .‏

سوره أنبیاء آیه 81
‏متن آیه : ‏
‏ وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَةً تَجْرِی بِأَمْرِهِ إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا وَکُنَّا بِکُلِّ شَیْءٍ عَالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما باد تند و سریع را فرمانبردار سلیمان کرده بودیم تا به فرمان او به سوی سرزمینی حرکت کند که پرخیر و برکتش ساخته بودیم . و ( این ، جای شگفت نیست ، چرا که ) ما بر هر چیزی آگاه و دانا بوده ( و هستیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَاصِفَة » : تند باد . در اینجا مراد قوی و سریع‌السیر است ، امّا خوش‌رَو و بی‌لرزش و آسایش‌بخش ( نگا : ص‌ / 36 ) . امروزه استفاده از جریان و فشار هوا به عنوان وسیله جابه‌جائی و حرکت برای همگان روشن و آشنا است . واژه ( عاصِفَة ) حال است . « بِأَمْرِهِ » : به فرمان سلیمان . طبق اراده او . « الأرْضِ الَّتِی . . . » : مراد سرزمین شام است که مَقرّ فرماندهی سلیمان بوده است . ولی تنها مسیر بادهای مسخر ، سرزمین مبارک شام نبوده ، و بلکه به هرجا که سلیمان می‌خواسته است حرکت می‌کردند ( نگا : ص‌ / 36 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 82
‏متن آیه : ‏
‏ وَمِنَ الشَّیَاطِینِ مَن یَغُوصُونَ لَهُ وَیَعْمَلُونَ عَمَلاً دُونَ ذَلِکَ وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و گروهی از شیاطین را ( نیز فرمانبردار سلیمان کرده بودیم ) که برای او ( در دریا جهت استخراج لؤلؤ و مرجان و جواهرات و مواد پرارزش دیگر ) غواصی می‌کردند و کارهائی جز این ( از قبیل ساختن کاخها و دژها ) انجام می‌دادند ، و ما آنان را ( از تمرّد و سرکشی در برابر فرمان سلیمان و اذیّت و آزار رسانیدن به مردمان ، دور ) نگاه می‌داشتیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَغُوصُونَ » : غواصی می‌کردند . به دریا فرو می‌رفتند . « دُونَ ذلِکَ » : جز این . غیر از آن ( نگا : ص‌ / 37 ) . « کُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ » : ما مراقب اعمال شیاطین بودیم و آنان را از تمرّد و اذیّت کردن به دور می‌کردیم .‏

سوره أنبیاء آیه 83
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ایّوب را ( یاد کن ) بدان گاه که ( بیماری او را از پای در آورده بود ، و در این وقت ) پروردگار خود را به فریاد خواند ( و عاجزانه گفت : پروردگارا ! ) بیماری به من روی آورده است و تو مهربانترین مهربانانی ( پس بدین بنده ضعیف رحم فرما ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الضُّرُّ » : با ضم ، گرفتاریهائی که متوجّه ذات انسان می‌گردد . مانند : بیماری ، لاغری . با فتح ، ضرر و زیان در هر چیز .‏

سوره أنبیاء آیه 84
‏متن آیه : ‏
‏ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَکَشَفْنَا مَا بِهِ مِن ضُرٍّ وَآتَیْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنْ عِندِنَا وَذِکْرَى لِلْعَابِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دعای او را پذیرفتیم و بیماری وی را برطرف ساختیم ، و ( به جای ) اولاد ( و اموالی که از دست داده بود ) دو چندان بدو دادیم ، محض مرحمتمان ( در حق ایّوب ) و تذکاری ( از صبر و شکیبائی ) برای پرستندگان ( یزدان سبحان ، تا همچون ایّوب شکیبا و امیدوار به لطف و فضل خدا باشند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُم مَّعَهُمْ » : مراد اعطای دو چندان فرزندان تازه‌ای است که جای خالی فرزندان از دست رفته را پر و جبران کنند . « رَحْمَةً » : لطف و فضل . مفعولٌ‌له است . « ذِکْرَیا » : یادآوری . تذکار .‏

سوره أنبیاء آیه 85
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِدْرِیسَ وَذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِّنَ الصَّابِرِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( همچنین یاد کن برای مردمان ) اسماعیل و ادریس و ذاالکفل را که جملگی از زمره شکیبایان ( در برابر شدائد زندگی و تکالیف رسالت ) بودند ( و الگوی استقامت و پایمردی بشمار می‌آمدند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَا الْکِفْل‌ » : یکی از پیغمبران بنی‌اسرائیل است .‏

سوره أنبیاء آیه 86
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِی رَحْمَتِنَا إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آنان را غرق رحمت خود کردیم ، چرا که ایشان از زمره شایستگان و بایستگان ( بندگان ما ) بودند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَدْخَلْنَاهُمْ فِی رَحْمَتِنَا » : آنان را غرق رحمت خود کردیم . ایشان را به بهشت وارد کردیم .‏

سوره أنبیاء آیه 87
‏متن آیه : ‏
‏ وَذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( یاد کن داستان یونس ملقب به ) ذوالنون را در آن هنگام که ( بر قوم نافرمان خود خشم گرفت و ایشان را به عذاب خدا تهدید کرد و بدون دریافت پیام آسمانی ، از میانشان ) خشمناک بیرون رفت و گمان برد که ( با زندانی کردن و دیگر چیزها ) بر او سخت و تنگ نمی‌گیریم . ( سوار کشتی شد و کشتی به تلاطم افتاد و به قید قرعه مسافران و کشتیبانان او را به دریا انداختند و نهنگی او را بلعید . ) در میان تاریکیها ( ی سه‌گانه شب و دریا و شکم نهنگ ) فریاد برآورد که ( کریما و رحیما ! ) پروردگاری جز تو نیست و تو پاک و منزّهی ( از هرگونه کم و کاستی ، و فراتر از هر آن چیزی هستی که نسبت به تو بر دلمان می‌گذرد و تصوّر می‌کنیم . خداوندا بر اثر مبادرت به کوچ بدون اجازه حضرت باری ) من از جمله ستمکاران شده‌ام ( مرا دریاب ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَا النُّونِ » : ماهیدار . صاحب ماهی . مراد یونس است . ( نون ) به معنی ماهی بزرگ است و مراد نهنگ یا وال است . « مُغَاضِباً » : خشمگین . خشمناک . خشم یونس بر قوم خود بدین سبب بود که تبلیغ و پندهایش در ایشان تأثیر نداشت . این بود که خشمگین گردید و خودسرانه آنان را ترک و به عذاب خدا بیم داد . پس از رفتن او مردمان از کرده خود پشیمان شدند و توبه کردند و دنبالش گشتند و او را نیافتند . وی سوار کشتی شد و راه دریا را در پیش گرفت . در راه ، کشتی متلاطم گردید . نظر سرنشینان این بود که برای سبک‌شدن کشتی ، یکی را به قید قرعه به دریا اندازند . چند بار قرعه کشیدند و هر دفعه نام او بیرون می‌آمد . سرانجام وی را به دریا انداختند و ماهی بزرگ به نام نهنگ یا وال او را بلعید ، و بر اثر دعا خدا او را زنده نگاه داشت و نجاتش داد . بلی ! هرکس صادقانه به درگاه یزدان تلگراف دعا زند ، هرچه زودتر پاسخ خود را دریافت می‌کند . « لَن نَّقْدِرَ عَلَیْهِ » : بر او سخت و تنگ نمی‌گیریم و وی را به خاطر ترک محلّ خدمت مورد مؤاخذه و تنبیه قرار نمی‌دهیم ، چرا که ناشکیبائی را اشتباه و لغزش نمی‌دانست . « الظُّلُمَات‌ » : تاریکیهای شب و دل دریا و اندرون شکم ماهی .‏

سوره أنبیاء آیه 88
‏متن آیه : ‏
‏ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَلِکَ نُنجِی الْمُؤْمِنِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دعای او را پذیرفتیم و وی را از غم رها کردیم ، و ما همین گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم ( و در برابر دعای خالصانه ، آنان را از گرفتاریها می‌رهانیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَذلِکَ » : این گونه . به همین شکل . « نُنْجِی‌ » : نجات می‌دهیم و می‌رهانیم .‏

سوره أنبیاء آیه 89
‏متن آیه : ‏
‏ وَزَکَرِیَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْداً وَأَنتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و زکریّا را ( یاد کن ) بدان گاه که پروردگار خود را به فریاد خواند ( و گفت : ) پروردگارا ! مرا تنها مگذار ( و فرزندی به من عطاء کن که در زندگی یار و یاور من و پس از مرگ برنامه تبلیغ را پیگیری کند . البتّه اگر هم فرزندی وارث من نشد باکی نیست ، چرا که ) تو بهترین وارثانی ( و باقی پس از فنای مردمانی ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرْداً » : یکه و تنها ( نگا : مریم‌ / 80 و 95 ) . بدون فرزند و وارث ( نگا : مریم‌ / 2 - 15 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 90
‏متن آیه : ‏
‏ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ یَحْیَى وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ کَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَباً وَرَهَباً وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما دعای او را برآورده ساختیم و ( با وجود کبر سن ، فرزندی به نام ) یحیی را بدو بخشیدیم ، و ( برای حصول این مقصود ) همسر ( نازای ) او را برایش بایسته ( و در خور زاد و ولد ) کردیم ، آنان در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سرعت می‌گرفتند ، و در حالی که چیزی می‌خواستند یا از چیزی می‌ترسیدند ما را به فریاد می‌خواندند ، ( و در وقت نیازمندی و بی‌نیازی ، و بیماری و سلامت ، و خوشی و ناخوشی ، رو به آستانه ما می‌کردند و میان خوف و رجا می‌زیستند ) و همواره خاشع و خاضع ما می‌بودند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ » : همسرش را برای او بایسته زاد و ولد کردیم . همسرش را برایش زن خوب و پارسائی نمودیم . « رَغَباً وَ رَهَباً » : این دو واژه مصدرند و می‌توانند حال ، یا مفعولٌ‌له ، و یا مفعولٌ‌فیه باشند . یعنی : راغبانه و خائفانه . به خاطر عشق به طاعت و ترس از عقوبت . در زمان رغبت و هنگام رهبت . « کَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ » : همواره از ما می‌ترسیدند ؛ نه از کس دیگری . پیوسته فرمانبردار و مطیع ما می‌بودند و تنها برای ما کرنش می‌بردند . مرجع ضمیر ( هم ) و ( و ) می‌تواند زکریّا و همسرش و یحیی بوده ، یا پیغمبران مذکور در آیات پیشین باشد .‏

سوره أنبیاء آیه 91
‏متن آیه : ‏
‏ وَالَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهَا مِن رُّوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آیَةً لِّلْعَالَمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( همراه با قصّه این پیغمبران و خوبان ، یاد کن سرگذشت مریم ، ) زنی را که ( ازدواج نکرد و ) دامان خویش را ( از آلودگی به بی‌عفّتی ) کاملاً پاک نگاه داشت ، و ما از روح متعلّق به خود در وی دمیدیم ، و او و فرزندش ( مسیح ) را نشانه بزرگی برای جهانیان قرار دادیم . ( چرا که زنی را بدون شوهر حامله کردیم و پسری را بدون پدر دیده به جهان گشودیم ، و تغییر اسباب و مسبّبات را به عنوان دلیلی بر قدرت خدایانه خود به مردمان نمودیم و متوجّهشان کردیم که آفریننده قوانین و سنن حاکم بر جهان ، هر وقت که بخواهد می‌تواند قوانین و سنن را دگرگون کند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحْصَنَتْ » : مصون و محفوظ داشت . « فَرْجَهَا » : عورت خود را . کنایه از پاکدامنی و عفّت است . « أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا » : خود را از آمیزش با مرد ، چه از راه حلال و چه از راه حرام ، به دور داشت ، خویشتن را از آلودگی به بی‌عفّتی مصون و محفوظ کرد و عفیف و پاکدامن زیست . « نَفَخْنَا » : مراد از نفخ و دمیدن ، پدید آوردن رازی از رازهای الهی در شکم مریم است که در پرتو آن حیات جنینی فرزندش عیسی برقرار و بر دوام گردد ( نگا : حجر / 29 ) . « مِن رُّوحِنَا » : از روح متعلّق به خود . مراد از چنین اضافه‌ای بیان عظمت شی‌ء مورد نظر است . به اصطلاح اضافه تشریفیّه است ، همچون : بَیْتُ الله . شَهْرُ الله . صُنْعُ الله ( نگا : نمل‌ / 88 ) . « ءَایَةً‌ » : دلیل و نشانه قدرت .‏

سوره أنبیاء آیه 92
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ( پیغمبران بزرگی که بدانان اشاره شد ، همگی ) ملّت یگانه‌ای بوده ( و آئین واحد و برنامه یکتائی دارند ) و من پروردگار همه شما هستم ، پس تنها مرا پرستش کنید ( چرا که ملّت واحد ، با برنامه واحد ، باید روبه خدای واحد کند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذِهِ » : خطاب به همه انسانها در تمام قرون و اعصار است ، و اشاره به مشارالیه ذهنی دارد که طریقت انبیاء و ملّت توحید ، یعنی آئین یکتای اسلام است . یا اشاره به جماعت انبیاء دارد . « أُمَّةً » : ملّت و جماعت . دین و آئین . حال است . معنی آیه می‌تواند چنین هم باشد : این دین ، آئین یکتای همه پیغمبران و مردمان گذشته و حال و آینده جهان است ، و . . . مراد اتّحاد در اصول دین اسلام است .‏

سوره أنبیاء آیه 93
‏متن آیه : ‏
‏ وَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَیْنَهُمْ کُلٌّ إِلَیْنَا رَاجِعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( امّا با وجود این وحدت ملّت و وحدت آئین ، برخیها گوش به رهنمودهای آسمانی نداده و ) کار ( دین و آئین ) خویش را در میان خود به تفرّقه انداخته و ( می‌اندازند و گروه گروه شده و می‌شوند و سرانجام ) همگی به سوی ما برمی‌گردند ( و ما به حساب اعمالشان می‌رسیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَقَطَّعُوا » : از هم گسیختند ، و انگار هر یک قطعه و تکّه‌ای با خود بردند . « أَمْرَهُمْ » : مراد کار و بار دین انسانها است که در اصول یکی بوده و توسّط انبیاء خدا در طول زمان به مردمان رسانده شده است .‏

سوره أنبیاء آیه 94
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَن یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا کُفْرَانَ لِسَعْیِهِ وَإِنَّا لَهُ کَاتِبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرکس چیزی را از کارهای شایسته و بایسته انجام دهد ، در حالی که ایمان داشته باشد ( به خدا و پیغمبران و برنامه آسمانی ) ، تلاش او نادیده گرفته نمی‌شود و ( ناسپاس نمی‌ماند ، و توسّط فرشتگان در نامه اعمالش ) ما قطعاً آن را خواهیم نوشت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کُفْرَانَ » : نادیده گرفتن . پنهان داشتن . مراد بی‌اجر و باطل قلمداد کردن است . « لَهُ » : آن سعی و تلاش را .‏

سوره أنبیاء آیه 95
‏متن آیه : ‏
‏ وَحَرَامٌ عَلَى قَرْیَةٍ أَهْلَکْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا یَرْجِعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏غیرممکن است که به سوی ما ( برای حساب و کتاب ) برنگردند مردمانی که آنان را ( در جهان بر اثر کفر و ظلم ) نابود کرده باشیم ( و این که همان گونه که خود گمان می‌برند مرگ آخرین مرحله زندگی ایشان باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَرَامٌ » : ممتنع . غیرممکن . این واژه خبر مقدم و ( أَنَّهُمْ لا یَرْجِعُونَ ) تأویل به اسم مرفوع بوده و مبتدا است . برخی هم ( حَرامٌ ) را به معنی ( واجِبٌ ) دانسته‌اند و آیه را چنین معنی کرده‌اند : عدم بازگشت به دنیا برای مردمانی که آنان را به جرم گناهانشان نابود کرده‌ایم ، واجب و قطعی است ( نگا : مؤمنون‌ / 99 و 100 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 96
‏متن آیه : ‏
‏ حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن کُلِّ حَدَبٍ یَنسِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این نابودسازی بزهکاران و عدم بازگشت ایشان به دنیا ) تا زمانی ادامه خواهد داشت که یأجوج و مأجوج رها می‌گردند ، و ایشان شتابان از هر بلندی و ارتفاعی می‌گذرند ( و موجب پریشانی و هرج و مرج در زمین می‌شوند ، و این یکی از نشانه‌های فرا رسیدن قیامت است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَتّی‌ » : حرف ابتدائیّه بوده و کلام بعد از آن غایت و هدف است . « فُتِحَتْ » : گشوده می‌شوند . مراد از میان رفتن سدّ سر راه ایشان ، یا گشایش ابواب فتنه و فساد توسّط آنان است . « یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ » : ( نگا : کهف‌ / 94 ) . « هُمْ » : مراد قبائل بی‌بند و بار یأجوج و ماجوج است . یا این که ضمیر ( هُمْ ) به مردم برمی‌گردد و معنی چنین می‌شود که : از نشانه‌های فرا رسیدن قیامت یکی شکسته شدن سدّ ذوالقرنین و طغیان یأجوج و مأجوج است ، و دوم روان شدن مردمان از فراز و بلندیهای زمین به سوی محشر است ( نگا : تفسیر المراغی ) . « حَدَبٍ » : زمین بلند و مرتفع . « یَنسِلُونَ » : شتاب می‌گیرند . تند رهسپار می‌شوند .‏

سوره أنبیاء آیه 97
‏متن آیه : ‏
‏ وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِیَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِینَ کَفَرُوا یَا وَیْلَنَا قَدْ کُنَّا فِی غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا بَلْ کُنَّا ظَالِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( در این هنگام ) وعده راستین ( خدا که روز قیامت است ) نزدیک می‌شود ، و به ناگاه ( آن چنان وحشتی سراسر وجود ) کافران ( را فرا می‌گیرد که ) چشمهایشان از حرکت باز می‌ایستد ( و خیره خیره بدان صحنه نگاه می‌کنند و فریادشان بلند می‌شود که ) ای وای برما ! ما از این ( روز ) غافل بودیم ( و رویاروئی با خدا و حساب و کتاب را باور نمی‌کردیم و ) بلکه به خود ستم کردیم ( چرا که کفر و عناد ورزیدیم و خویشتن را برای همیشه بدبخت نمودیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْوَعْدُ » : مصدر است و به معنی موعود بوده و مراد رستاخیز و قیامت است . « شَاخِصَةٌ » : خیره شده . مات برده . « شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ . . . » : چشمها باز و خیره و مات ایستاده و پلکها از شدّت خوف به هم زده نشود . ( شاخِصَةٌ ) خبر مقدّم ( أَبْصَارُ ) است .‏

سوره أنبیاء آیه 98
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّکُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای کافران ستمگر ! ) شما و چیزهائی که جز خدا می‌پرستید آتشگیره و هیزم دوزخ خواهید بود . شما حتماً وارد آن می‌گردید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَصَبُ » : آتشگیره . هیزم و آنچه برای شعله‌ور شدن و تافتن تنور به داخل آن می‌اندازند .‏

سوره أنبیاء آیه 99
‏متن آیه : ‏
‏ لَوْ کَانَ هَؤُلَاء آلِهَةً مَّا وَرَدُوهَا وَکُلٌّ فِیهَا خَالِدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر اینها معبودها و خدایانی بودند ، هرگز وارد دوزخ نمی‌گشتند . ( نه تنها وارد دوزخ می‌گردند ) حتی همه ( بتها و بت‌پرستها ) در آن جاودانه می‌مانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کُلٌّ » : همه معبودها و پرستندگان آنها .‏

سوره أنبیاء آیه 100
‏متن آیه : ‏
‏ لَهُمْ فِیهَا زَفِیرٌ وَهُمْ فِیهَا لَا یَسْمَعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان در دوزخ ناله غم‌انگیز و گلوگیری دارند و در آنجا چیزی را ( که مایه سرور و شادی باشد ) نمی‌شنوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« زَفِیرٌ » : صدائی که در گلو شکسته شود و به سبب غم و اندوه با زحمت اداء گردد . « لا یَسْمَعُونَ » : نمی‌شنوند . مراد شنیدن سخنان دل‌انگیز و مایه سرور است ( نگا : اعراف‌ / 44 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 101
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِکَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان که ( به خاطر ایمان درست و انجام کارهای خوب و پسندیده ) قبلاً بدیشان وعده نیک داده‌ایم ، چنین کسانی از دوزخ ( و عذاب آن ) دور نگاه داشته می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ . . . » : مراد جملگی مؤمنان و اشاره به همه وعده‌هائی است که خداوند در این جهان بدیشان داده است ( نگا : یونس‌ / 26 ، رعد / 18 ، کهف‌ / 88 ) . « الْحُسْنی‌ » : نعمت بزرگ و پاداش نیکو ( نگا : نساء / 95 ، اللیل‌ / 6 و 9 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 102
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَسْمَعُونَ حَسِیسَهَا وَهُمْ فِی مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَالِدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان حتّی صدای آتش دوزخ را هم نمی‌شنوند و بلکه در میان آنچه خود می‌خواهند و آرزو دارند جاودانه بسر می‌برند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَسِیسَهَا » : صدای آتش . صدای شعله‌ها و تنوره کشیدن آتش .‏

سوره أنبیاء آیه 103
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ هَذَا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هراس بزرگ ( رستاخیز نه تنها ) ایشان را غمگین نمی‌سازد ، و بلکه فرشتگان ( به استقبال آنان می‌شتابند و برای تبریک و شاد باش ) پذیرایشان می‌گردند ( و بدیشان می‌گویند : ) این همان روزی است که به شما وعده داده می‌شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْفَزَعُ الأکْْبَرُ » : بزرگترین هراس و عظیم‌ترین و وحشتناکترین بیم . مراد خوف و هراس روز قیامت است که به دنبال نفخه دوم پدیدار و هویدا می‌گردد ( نگا : نمل‌ / 87 و 89 ) . « تَتَلَقَّاهُمْ » : پذیره ایشان می‌گردند و با آنان رویاروی می‌شوند .‏

سوره أنبیاء آیه 104
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاء کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُّعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنَا إِنَّا کُنَّا فَاعِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این امر ) روزی ( تحقّق می‌پذیرد که ) ما آسمان را درهم می‌پیچیم به همان صورت که طومار نامه‌ها در هم پیچیده می‌شود . همان گونه که ( نخستین بار سهل و ساده ) آفرینش را سر دادیم ، آفرینش را از نو بازگشت می‌دهیم ( و به شکل دیگری زندگی دوباره می‌بخشیم و مردمان را برای حساب و کتاب حاضر می‌آوریم ) . این وعده‌ای است که ما می‌دهیم ، و ما قطعاً آن را به انجام می‌رسانیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ » : در روزی . روزی که . مفعول‌فیه ( لا یَحْزُنُهُمْ ) یا مفعول‌به فعل محذوف ( أُذْکُرْ ) است . « نَطْوِی‌ » : جمع‌ می‌گردانیم . در هم می‌پیچیم . « طَیِّ » : جمع گرداندن . در هم پیچیدن . « السِّجِلِّ » : اوراقی که مطالب را روی آن می‌نگارند . « لِلْکُتُبِ » : حرف ( لِ ) به معنی ( عَلی ) و برای بیان علّت است . یا این که لام برای اضافه است . واژه ( کُتُب ) جمع کِتاب و آن به معنی مَکتوب است . بنابراین معنی ( لِلْکُتُبِ ) چنین می‌شود : جمع کردن طومار برای نگارش نوشته‌هائی بر آن . جمع کردن طومار و نامه‌ها و نوشته‌ها . « نُعِیدُهُ » : آن را برگشت می‌دهیم ( نگا : اعراف‌ / 29 ، روم‌ / 27 ) . « وَعْداً » : مفعول مطلق تأکیدی برای فعل محذوف ( وَعَدْنا ) است .‏

سوره أنبیاء آیه 105
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما علاوه بر قرآن ، در تمام کتب ( انبیاء پیشین ) نوشته‌ایم که بی‌گمان ( سراسر روی ) زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد ( و آن را به دست خواهند گرفت ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الزَّبُورِ » : کتابهائی که برای پیغمبران فرستاده شده است ( نگا : تفسیرالمراغی ، و نمونه ) . کتاب مزامیر داود . « مِن بَعْدِ » : واژه ( بَعْدِ ) می‌تواند برای ترتیب بیانی باشد ؛ نه ترتیب زمانی . یعنی : علاوه بر . یا این که زمانی باشد . یعنی : پس از . « الذِّکْرِ » : قرآن ( نگا : آل‌عمران 58 ، حجر / 6 و 9 ) . کتب انبیاء به ویژه تورات ( نگا : انبیاء / 7 و 24 و 48 و 50 ) . « الصَّالِحُونَ » : شایستگان . شایسته از لحاظ علم و عمل ، قدرت و قوّت ، اداره مملکت و درک اجتماعی ، ایمان و تقوا ، و غیره ( نگا : اعراف‌ / 128 ، نور / 55 ) . معنی آیه می‌تواند چنین نیز باشد : ما ، در زبور بعد از تورات ، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد . یادآوری : بعضی واژه ( الأرْض ) را زمین بهشت ، و صلاح را تقوا و پرهیزگاری می‌دانند ( نگا : مریم‌ / 63 ، زمر / 74 ) .‏

سوره أنبیاء آیه 106
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ فِی هَذَا لَبَلَاغاً لِّقَوْمٍ عَابِدِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ( سخن برای مفهوم قانون زندگی دنیوی ، و آگاهی از سرنوشت حیات اخروی ، ) مردمان عبادت‌پیشه را کافی و بسنده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذا » : این نکته که چه کسانی حکومت زمین را به دست می‌گیرند ، یا آخرت را فراچنگ می‌آورند . تمام وعد و وعیدها و سرگذشت و سرانجام ملّتهائی که در این سوره آمده است . « بَلاغاً » : کفایت و بسندگی . مایه درک موضوع و سبب رسیدن به هدف . نیل به مقصود .‏

سوره أنبیاء آیه 107
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! ) ما تو را جز به عنوان رحمت جهانیان نفرستاده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ » : رحمت برای جهانیان . وجود پیغمبر خاتم سبب سعادت دو جهان مردمان است . چرا که عمل به آئین و برنامه‌ای که او با خود آورده است ناکامیها و بدبختیها و بیدادگریها و تباهکاریها را پایان می‌دهد ، و سرانجام منتهی به حکومت صالحان با ایمان بر معموره جهان خواهد شد ، و در پایان آنان را به نعمت جاوید و سرمدی آخرت نائل خواهد کرد .‏

سوره أنبیاء آیه 108
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ إِنَّمَا یُوحَى إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَهَلْ أَنتُم مُّسْلِمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگو : ( اصل دعوت من این است : ) به من وحی می‌شود که معبود شما یکی بیش نیست ( و بقیّه چیزهای دیگری که به من وحی می‌گردد ، تابع همین اصل اساسی توحید است ) . حال که چنین است ، آیا شما تسلیم ( خداوند یگانه ) می‌گردید ( و بتهای سنگی و معبودهای طاغوتی را کنار می‌گذارید ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّمَآ إِلهُکُمْ إِلهٌ وَاحِدٌ » : خدا و معبودتان تنها خدای یگانه و معبود یکتائی است و بس . جمله نائب فاعل ( یُوحی ) است . « مُسْلِمُونَ » : گردن‌نهندگان . تسلیم‌شوندگان . مراد از پرستش ، تشویق و ترغیب به پذیرش توحید است .‏

سوره أنبیاء آیه 109
‏متن آیه : ‏
‏ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنتُکُمْ عَلَى سَوَاء وَإِنْ أَدْرِی أَقَرِیبٌ أَم بَعِیدٌ مَّا تُوعَدُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر ( در برابر سخنان روشنگر و سعادت‌بخش تو ) پشت کردند و روی‌گردان شدند ، بگو : همه شما را یکسان ( از مأموریّت خود که تبلیغ رسالت بود ) آگاه کردم و ( چیزی را از کسی پنهان نداشتم . دیگر ) نمی‌دانم آنچه ( درباره پیروزی مؤمنان و شکست کافران ، و حساب و کتاب و بهشت و دوزخ ) به شما وعده داده می‌شود ، ( فرا رسیدن آن ) نزدیک است یا دور .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ءَاذَنتُکُمْ » : به شما اطّلاع دادم و باخبرتان کردم ( نگا : فصّلت‌ / 47 ) . « عَلَیا سَوَآءٍ » : به طور یکسان . بدون استثناء . « إنْ » : نه ! حرف نفی است .‏

سوره أنبیاء آیه 110
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُ یَعْلَمُ الْجَهْرَ مِنَ الْقَوْلِ وَیَعْلَمُ مَا تَکْتُمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوند می‌داند سخنانی را که آشکارا می‌گوئید ( و طعنه‌ها و تشرهائی که راجع به اسلام بر زبان می‌رانید ) و آنچه را که ( از بدسگالیها و کینه‌توزیها در دل ) پنهان می‌دارید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْجَهْرَ » : آشکار .‏

سوره أنبیاء آیه 111
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَّکُمْ وَمَتَاعٌ إِلَى حِینٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏من چه می‌دانم ، شاید این ( مهلت و تأخیر عذاب ) آزمونی برای شما باشد و ( شاید خداوند می‌خواهد شما را از لذائذ این جهان برای افزایش گناهان بیشتر ) تا مدّتی بهره‌مند سازد ( و برابر قانون استدراج ، آهسته و آرام مغلوب و مقهورتان گرداند و به دوزختان کشاند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِتْنَةٌ » : آزمون و آزمایش . مراد استدراج است تا بر گناهان خود بیفزایند ( نگا : آل‌عمران‌ / 178 ) . « مَتَاعٌ » : بهره‌مند ساختن . تمتّع و بهره‌مندی ( نگا : بقره‌ / 36 ، آل‌عمران‌ / 14 ) . « إِلَیا حِینٍ » : تا مدّتی که روزگار زندگی پایان می‌پذیرد و مرگ فرا می‌رسد .‏

سوره أنبیاء آیه 112
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ احْکُم بِالْحَقِّ وَرَبُّنَا الرَّحْمَنُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( پیغمبر پس از مشاهده این همه دوری و روگردانی مشرکان از پذیرش اسلام ، رو به خدا کرد و عاجزانه ) گفت : پروردگارا ! دادگرانه ( میان من و اینان ) داوری کن ( تا سرانجام ، حال مؤمن و کافر یکسان نباشد . آن گاه روی سخن به مخالفان کرده و اظهار داشت : ) پروردگار همه ما خداوند مهربان است و ( سرتاپای وجودمان را رحمت الهی فرا گرفته است . و در برابر ) نسبتهای ناروائی که ( درباره اسلام و در مورد ذات پاک خدا ) می‌زنید ، تنها از او کمک و یاری خواسته می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« اُحْکُمْ » : داوری فرما و کار را یکسره کن . « الْمُسْتَعَانُ » : کسی که از او استمداد خواسته می‌شود و طلب یاری و کمک می‌گردد . « تَصِفُونَ » : بیان می‌دارید ( نگا : یوسف‌ / 18 و 77 ، انبیاء / 18 ) .‏