سورۀ مرسلات

سورۀ مرسلات

مکی است؛ ترتیب آن 77؛ شمار آیات آن 50

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلۡمُرۡسَلَٰتِ عُرۡفٗا ١﴾.

خداوند عزوجل به باد‌هایی که به تعقیب یکدیگر مانند یال اسپ پی‌درپی می‌ورزند سوگند یاد کرده است و فقط اوتعالی است که باد‌ها را می‌فرستد.

﴿فَٱلۡعَٰصِفَٰتِ عَصۡفٗا ٢﴾.

خداوند سبحان به زورمند‌ترین باد‌هایی سوگند یاد نموده که به شدّت می‌وزند و تیز و تند حرکت می‌کنند؛ چنان‌که موجودات مسیر حرکت خود را خمیده می‌سازند و هلاک و نابود می‌نمایند.

﴿وَٱلنَّٰشِرَٰتِ نَشۡرٗا ٣﴾.

همچنان به باد‌هایی سوگند یاد کرده که ابر‌ها را پراکنده می‌سازند، می‌رانند و از هم جدا می‌نمایند تا به وسیلۀ آن‌ها سرزمین‌های مرده را زنده گردانند. این‌ها بادهایی اند که باران‌ها را در اطراف زمین منتشر می‌سازند.

﴿فَٱلۡفَٰرِقَٰتِ فَرۡقٗا ٤﴾.

الله عزوجل به فرشتگانی سوگند یاد نموده که وحی را می‌آورند؛ وحیی که میان حقّ و باطل، حلال و حرام و ایمان و کفر فرق می‌گذارد.

﴿فَٱلۡمُلۡقِیَٰتِ ذِکۡرًا ٥﴾.

و الله عزوجل به فرشتگان سوگند یاد کرده که وحی را از نزد اوتعالی به سوی پیامبران علیهم السلام القا می‌نمایند. در اینجا وحی یا به خاطر شرافت و بزرگی‌اش ذکر نامیده شده و یا به دلیل اینکه یاد‌آوریی برای اشخاص غافل، عیّاش و فراموشکار است.

﴿عُذۡرًا أَوۡ نُذۡرًا ٦﴾.

ذکری که فرشتگان فرود می‌آورند عذر مخلوقات را بر‌طرف می‌کند، احتجاج آنان به عدم ارسال پیامبران را قطع می‌سازد و ایشان را به عذاب سختی بیم می‌دهد که در صورت عدم ایمان بدان گرفتار می‌شوند.

﴿إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَٰقِعٞ ٧﴾.

به راستی اموری از قبیل قیامت، سایر مقاطع محشر و حوادثی که بدان وعده داده شده‌اید قطعاً واقع می‌شود، ثابت است و کسی آن‌ها را رد کرده نمی‌تواند.

﴿فَإِذَا ٱلنُّجُومُ طُمِسَتۡ ٨﴾.

آنگاه که ستارگان تاریک شوند و روشنی آن‌ها را از بین برود؛ یعنی برای آگاهی به قیام قیامت سیاه و بی‌نور شوند.

﴿وَإِذَا ٱلسَّمَآءُ فُرِجَتۡ ٩﴾.

و آنگاه که آسمان شکافته شود و انشقاق یابد؛ چنان‌که دارای دروازه‌هایی شود و این سقف مُحکم و بنای استوار از بین برود.

﴿وَإِذَا ٱلۡجِبَالُ نُسِفَتۡ ١٠﴾.

و آنگاه که کوه‌ها کوبیده شوند، چون غباری در هوا پراکنده گردند و مانند سراب بیابان در آسمان به پرواز در‌آیند.

﴿وَإِذَا ٱلرُّسُلُ أُقِّتَتۡ ١١﴾.

و آنگاه که برای پیامبران وقتی معیّن و مقرّر گردد تا میان آنان و امت‌های‌شان حکم صورت گیرد. این کدام روز بزرگ است که به عنوان وقتی برای پیامبران تعیین شده است.

﴿لِأَیِّ یَوۡمٍ أُجِّلَتۡ ١٢﴾.

این چه روز بزرگی است که پیامبران در آن به تأخیر می‌افتند تا خداوند عزوجل میان آنان و اقوام‌شان فیصله کند. آری! روزی که چنین وصفی داشته باشد روز بزرگ و عظیمی است.

﴿لِیَوۡمِ ٱلۡفَصۡلِ ١٣﴾.

پیامبران برای روزی به تأخیر می‌افتند که خداوند عزوجل میان آنان و اقوام‌شان فیصله می‌کند؛ یعنی هر که اطاعت کند نجات می‌یابد و هر که عصیانگری کند هلاک می‌شود.

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا یَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ١٤﴾.

ای انسان! چه چیزی تو را به سختی و هول‌انگیزی این روز باخبر ساخته است؟ تو شأن آن را نمی‌دانی و به اموری که در آن حاصل می‌شود دانا نیستی.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ١٥﴾.

هلاکت عظیم و عذاب درد‌آور برای کسانی باد که به این روز تکذیب می‌نمایند و از این محضر خداوند عزوجل بدان وعده کرده انکار می‌کنند.

﴿أَلَمۡ نُهۡلِکِ ٱلۡأَوَّلِینَ ١٦﴾.

آیا ما تکذیب‌کنندگان پیشتر از آنان مانند قوم نوح  علیه السلام ، قوم عاد و قوم ثمود را هلاک نساختیم؟ آری! بنیاد آنان را بر انداختیم و حیات‌شان را تباه نمودیم.

﴿ثُمَّ نُتۡبِعُهُمُ ٱلۡأٓخِرِینَ ١٧﴾.

بعد از آن آیندگان را نیز هلاک می‌سازیم؛ یعنی کسانی را که بعد از آنان آمدند با وجه اشتراک تکذیب، مانند پیشینیان به هلاک می‌رسانیم.

﴿کَذَٰلِکَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِینَ ١٨﴾.

این سنّت الهی دربارۀ هر مجرم و عادتش دربارۀ هر تکذیب‌کننده است و این حکم کافران مکّه را شامل می‌شود؛ یعنی جزای آنان مانند جزای پیشینیان است.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ١٩﴾.

هلاکت و نابودی برای کسانی باد که به الوهیت خداوند یگانۀ قهّار و رسالت پیامبر مختار تکذیب می‌کنند؛ یعنی در دنیا خواری و در آخرت به آتش دوزخ گرفتار می‌شوند.

﴿أَلَمۡ نَخۡلُقکُّم مِّن مَّآءٖ مَّهِینٖ ٢٠﴾.

آیا شما را از آبی که در اصل و جایگاهش بی‌ارزش است، یعنی از نطفه نیافریدیم؟ پس از چه رو زورگویی، تکبّر و انکار می‌کنید؟

﴿فَجَعَلۡنَٰهُ فِی قَرَارٖ مَّکِینٍ ٢١﴾.

بعد از آن این آب را در جای محفوظی،‌ یعنی در رَحِم زن نهادیم که از آفت‌ها در امان و از تلف‌شدن مصون است.

﴿إِلَىٰ قَدَرٖ مَّعۡلُومٖ ٢٢﴾.

تا مدّت معیّن و معلومی که دورۀ بارداری است و با حساب دقیقی که بر حکمت دلالت دارد سپری می‌شود.

﴿فَقَدَرۡنَا فَنِعۡمَ ٱلۡقَٰدِرُونَ ٢٣﴾.

ما با حسن تدبیر در دورۀ حمل و ولادت، آفرینش و تصویرش را مقدّر نمودیم، چه تقدیر کنندۀ بزرگ و نعمت دهندۀ با تدبیری است.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٢٤﴾.

هلاکت و تباهی برای کسانی باد که به قدرت خداوند یگانۀ قهّار در آفرینش انسان و تغییر آن در تمام اطوار تکذیب می‌نمایند.

﴿أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ کِفَاتًا ٢٥﴾.

آیا زمین را چنان مقرّر نداشتیم که زنده‌ها را بر رویش و مرده‌هایی را در باطنش نگه می‌دارد؛ زنده‌هایی که قابل شمارش نیستند و مرده‌هایی که در حدّ و حصر نمی‌گنجند؟

﴿أَحۡیَآءٗ وَأَمۡوَٰتٗا ٢٦﴾.

زنده‌هایی را در پشت خود جای داده که به حکمت حیات آن‌ها آگاهی نداریم، به خورد و نوش و گردش مصروف اند و می‌خرامند. همچنان مرده‌گانی را در بطنش جای داده که یا نعمت داده می‌شوند، یا عذاب می‌شوند و مورد محاسبه و بازپرس قرار می‌گیرند.

﴿وَجَعَلۡنَا فِیهَا رَوَٰسِیَ شَٰمِخَٰتٖ وَأَسۡقَیۡنَٰکُم مَّآءٗ فُرَاتٗا ٢٧﴾.

در روی زمین کوه‌های ثابتی را مقرّر داشتیم که در اعماقش فرو رفته، در آفاق آن ارتفاع یافته و اصول آن‌ها مستحکم و سر به فلک کشیده است. همچنان برای شما آب گوارا و زلالی برابر ساختیم که از آن می‌نوشید؛ چنان‌چه از سنگ سخت جوی آب زلالی بیرون می‌شود.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٢٨﴾.

هلاکت و تباهی برای کسانی باد که به قدرت ما در آفرینش زمین و طبقاتش که زنده‌گان و مرده‌گان را در خود جای داده و در آفرینش کوه‌های ثابت و آب گوارا تکذیب می‌نمایند.

﴿ٱنطَلِقُوٓاْ إِلَىٰ مَا کُنتُم بِهِۦ تُکَذِّبُونَ ٢٩﴾.

به سوی آتش دوزخ که در دنیا بدان تکذیب می‌کردید روان شوید،‌ امروز آن را با چشم سر می‌بینید و گرمی‌اش را درمی‌یابید.

﴿ٱنطَلِقُوٓاْ إِلَىٰ ظِلّٖ ذِی ثَلَٰثِ شُعَبٖ ٣٠﴾.

به سوی سایۀ دود بزرگ دوزخ بروید که به سه بخش تقسیم شده و از آن آتش که گرمی سخت و شعلۀ ترس‌آور دارد طلبکار سایه شوید.

﴿لَّا ظَلِیلٖ وَلَا یُغۡنِی مِنَ ٱللَّهَبِ ٣١﴾.

سایه‌ای است که از گرمی پناه نمی‌دهد و شعلۀ آتش را دفع نمی‌نماید؛ زیرا گرمی‌اش روی را بریان می‌کند، شعله‌اش بدن‌ها را می‌سوزاند، دودش نفس‌ها را بند می‌کند و مردم را دچار اختناق می‌نماید.

﴿إِنَّهَا تَرۡمِی بِشَرَرٖ کَٱلۡقَصۡرِ ٣٢﴾.

به راستی که دوزخ در فضای خود آتش پاره‌پخش می‌کند، هر آتش پاره‌اش مانند کاخ بزرگی است که دارای بنای بلند و مرتفعی در آسمان باشد. این وصف آتش پارۀ آن است، خود آتش چگونه خواهد بود!!

﴿کَأَنَّهُۥ جِمَٰلَتٞ صُفۡرٞ ٣٣﴾.

گویا شتر بزرگ سیاه رنگی است که به زردی مایل است. آری! آتش از خشم خداوند جبّار سیاه شده و شراره‌های سیاه‌رنگی را از خود بیرون می‌اندازد.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٣٤﴾.

هلاکت و تباهی برای کسانی باد که به آتش دوزخ و به دود و آتش پاره‌اش که مانند کاخ‌ها و شتر‌های بزرگ است تکذیب می‌کنند.

﴿هَٰذَا یَوۡمُ لَا یَنطِقُونَ ٣٥﴾.

قیامت روزی است که کافران نمی‌توانند سخنی را به نفع خویش بگویند؛ یعنی حجّتی برای گفتن ندارند و عذر آنان قابل قبول نیست.

﴿وَلَا یُؤۡذَنُ لَهُمۡ فَیَعۡتَذِرُونَ ٣٦﴾.

در این جایگاه برای آنان وقت داده نمی‌شود تا عذر‌جویی نمایند؛ زیرا عذری برای آنان وجود ندارد. بنابراین سخن فایده‌ای ندارد و اجازۀ سخن‌زدن صدور نمی‌یابد.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٣٧﴾.

هلاکت عظیم و عذاب درد‌آوری برای کسانی باد که به احوال این روز، چون عدم سخن‌زدن کافران و عدم اجازۀ عذر‌جویی تکذیب می‌کنند.

﴿هَٰذَا یَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِۖ جَمَعۡنَٰکُمۡ وَٱلۡأَوَّلِینَ ٣٨﴾.

 قیامت روزی است که خداوند عزوجل میان خلایق فیصله می‌کند. در آن روز آیندگان و پیشینیان و مردم اول و آخر را جمع می‌آوریم تا هر‌کدام را مطابق عملکردش جزا دهیم.

﴿فَإِن کَانَ لَکُمۡ کَیۡدٞ فَکِیدُونِ ٣٩﴾.

اگر برای رهایی از جزا و عذاب تدبیری دارید، همین اکنون به کار بندید و اگر راهی برای نجات از عذاب وجود دارد در پیش گیرید. امّا قوّت و لشکری را به دسترس ندارید تا شما را نجات بخشد.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٠﴾.

هلاکت عظیم و عذاب درد‌آوری برای کسانی باد که به اموری چون جمع آوری اوّلین و آخرین و عدم توان کافران به حیله‌ای در پیشگاه خداوند یگانۀ قهّار تکذیب می‌کنند.

﴿إِنَّ ٱلۡمُتَّقِینَ فِی ظِلَٰلٖ وَعُیُونٖ ٤١﴾.

به راستی کسانی که با انجام اوامر و پرهیز از نواهی الهی تقوا گزیدند در سایه‌های درخت‌های بلند بالا، در بوستان‌‌های شاداب و در باغ‌های فراخ قرار دارند و چشمه‌های آب صاف، گوارا و جاری برای‌شان آماده است.

﴿وَفَوَٰکِهَ مِمَّا یَشۡتَهُونَ ٤٢﴾.

میوه‌های بسیار و لذّت‌بخشی با مزّه‌های متنوّع و طعم‌های مختلف برای‌شان در بهشت آماده شده و در امن و شادمانی با نعمت و شادکامی به سر می‌برند.

﴿کُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِیٓ‍َٔۢا بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٤٣﴾.

برایشان گفته می‌شود: با رضایت خاطر و طور گوارا از بهترین و پاکیزه‌ترین طعام بخورید و از لذیذ‌ترین و شیرین‌ترین نوشیدنی بیاشامید. این نعمت‌ها به سبب اعمال نیکویی به شما ارزانی شده که در دنیا انجام دادید و پاداش سعی مشکور شماست.

﴿إِنَّا کَذَٰلِکَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ٤٤﴾.

به مانند این پاداش که شامل نعمت‌ها، آرامش، فراوانی، سلامتی و شادمانی است، حق‌تعالی پاداش عمل هر بندۀ نیکو‌کار را که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پیروی کند و از پروردگارش بترسد عطا می‌نماید.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٥﴾.

هلاکت و تباهی برای کسانی باد که به نعمت‌های خداوند عزوجل برای پرهیزگاران نیکو‌کار تکذیب می‌نمایند.

﴿کُلُواْ وَتَمَتَّعُواْ قَلِیلًا إِنَّکُم مُّجۡرِمُونَ ٤٦﴾.

برای کافران گفته می‌شود: ای بد‌کاران! از لذّت‌های دار دنیا در عمر‌های کوتاه بخورید؛ زیرا لذّت‌های آن قطع‌شدنی و نعمت‌های آن فنا‌شدنی است.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٧﴾.

هلاکت و نابودی برای کسانی باد که به خبر‌های پوشیده‌ای که خداوند یگانۀ قهّار بدان اطلاع داده تکذیب می‌کنند.

﴿وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ٱرۡکَعُواْ لَا یَرۡکَعُونَ ٤٨﴾.

و آنگاه که برای کافران گفته می‌شود: برای پروردگار صاحب اختیار جبّار نماز بخوانید، از او اطاعت نمایید و از پیامبرش پیروی کنید نافرمانی می‌کنند، تکبّر می‌ورزند و انکار می‌نمایند.

﴿وَیۡلٞ یَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُکَذِّبِینَ ٤٩﴾.

هلاکت و تباهی برای کسانی باد که به رسالت تکذیب می‌کنند، وحی را رد می‌نمایند و بدان کافر می‌شوند.

﴿فَبِأَیِّ حَدِیثِۢ بَعۡدَهُۥ یُؤۡمِنُونَ٥٠﴾.

وقتی کافران به کتاب قرآن کریم که معجزۀ قناعت‌بخش، مبارک و واضحی است تصدیق نکنند،‌ پس به کدام کتاب ایمان خواهند آورد؟ یعنی ممکن نیست به هیچ کلام دیگری تصدیق نمایند.