سورۀ ضحی

سورۀ ضحی

مکی است؛ ترتیب آن 93؛ شمار آیات آن 11

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلضُّحَىٰ ١﴾.

به چاشتگاهان و صفایش سوگند یاد می‌کنم که با روشنی خود بر عالم پرتو می‌افگند، با درخشش خویش بر کائنات ارتفاع دارد و در حسن و زیبایی‌اش نشانه‌ای از نشانه‌های قدرت الهی است.

﴿وَٱلَّیۡلِ إِذَا سَجَىٰ ٢﴾.

به شب سوگند یاد می‌کنم آنگاه که با آرامش خود ساکن می‌شود، با تاریکی‌اش خیمه می‌گسترد، با چادرش جهان را زیر پوشش قرار می‌دهد، با سیاهی خود عالم کَون را می‌پوشاند و همه چیز را در زیر بالش محجوب می‌گرداند.

﴿مَا وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَمَا قَلَىٰ ٣﴾.

ای محمّد! پروردگارت بعد از محبّت بر تو خشم نکرده، بعد از مقرّب ساختن تو را دور نرانده، بعد از برگزیدن تو را ترک نکرده، فراموش نکرده و بیرون نرانده است، بلکه تو را اختیار کرده و مأوی داده است.

﴿وَلَلۡأٓخِرَةُ خَیۡرٞ لَّکَ مِنَ ٱلۡأُولَىٰ ٤﴾.

هر آینه سرای آخرت در فردوس اعلی از دار دنیا برایت بهتر است؛ زیرا در آنجا شادمانی، مسرّت، نعمت‌های جاودانی و جایگاه راستینی میسّر است، حال آنکه در دنیا سختی و کدورت، غم و اندوه، و مشقّت و دشواری وجود دارد.

﴿وَلَسَوۡفَ یُعۡطِیکَ رَبُّکَ فَتَرۡضَىٰٓ ٥﴾.

سوگند یاد می‌کنم هر آینه خداوند عزوجل اصناف نعمت‌ها و انواع کرامت‌ها چون شادمانی نفس، شادابی دل و راحت بدن را برایت ارزانی می‌کند؛ به اندازه‌ای که تو را راضی و خورسند گرداند.

﴿أَلَمۡ یَجِدۡکَ یَتِیمٗا فَ‍َٔاوَىٰ ٦﴾.

آیا قبل از نبوّت تو را یتیمی نیافت که بعد از ‌آن برایت جایگاه بخشید، بر تو احسان نمود، تو را نگه داشت، سر‌پرستی کرد، پرورش داد، برگزید و نعمت‌هایش را بر تو کامل ساخت.

﴿وَوَجَدَکَ ضَآلّٗا فَهَدَىٰ ٧﴾.

تو را چنان یافت که نمی‌دانستی کتاب و ایمان چیست. آنگاه برایت اموری را که نمی‌دانستی آموخت و تو را به انجام اعمال نیکو، خصایل پسندیده و کار‌های شایسته توفیق بخشید، به رسالت برگزید و به نبوّت اختیار کرد.

﴿وَوَجَدَکَ عَآئِلٗا فَأَغۡنَىٰ ٨﴾.

تو را فقیر یافت، امّا روزی داد و به آنچه عطا کرد قناعت بخشید. نعمت‌های مادی و معنوی را با برکت و خوشنودی برایت عطا نمود و از معارف علمی و فتوحات الهی به اندازه‌ای برایت بخشید که تو را از دنیا بی‌نیاز گرداند.

﴿فَأَمَّا ٱلۡیَتِیمَ فَلَا تَقۡهَرۡ ٩﴾.

پس با یتیم به بدی رفتار مکن، بلکه بر ناتوانی‌اش رحمت نما، دل شکسته‌اش را به دست آر، اشکش را از چهره پاک نما، غمش را کم کن و در عوض والدینش پدر مهربانی باش؛ زیرا تو هم یتیم بودی وباید آن را به یاد داشته باشی.

﴿وَأَمَّا ٱلسَّآئِلَ فَلَا تَنۡهَرۡ ١٠﴾.

امّا سائل را تهدید مکن، بلکه طعامش بده، حاجتش را برآورده ساز، به خواسته‌اش لبّیک بگو، به وی مهربانی کن، حالش را مراعات نما، در نیازمندی معذورش دار و آزرده خاطرش مکن.

﴿وَأَمَّا بِنِعۡمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّثۡ ١١﴾.

دربارۀ نعمت پروردگارت که آن را بر تو کامل ساخته سخن بگو، آثار رحمتش بر خویشتن را منتشر نما، نعمت‌های پروردگار کریم و منّان را با شکران یاد‌آوری کن و با جحود و انکار از آن‌ها چشم‌پوشی مکن.