ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ الٓمٓ ١ تَنزِیلُ ٱلۡکِتَٰبِ لَا رَیۡبَ فِیهِ مِن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ٢ أَمۡ یَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۚ بَلۡ هُوَ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّکَ لِتُنذِرَ قَوۡمٗا مَّآ أَتَىٰهُم مِّن نَّذِیرٖ مِّن قَبۡلِکَ لَعَلَّهُمۡ یَهۡتَدُونَ ٣ ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَا فِی سِتَّةِ أَیَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ مَا لَکُم مِّن دُونِهِۦ مِن وَلِیّٖ وَلَا شَفِیعٍۚ أَفَلَا تَتَذَکَّرُونَ ٤ یُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ یَعۡرُجُ إِلَیۡهِ فِی یَوۡمٖ کَانَ مِقۡدَارُهُۥٓ أَلۡفَ سَنَةٖ مِّمَّا تَعُدُّونَ ٥ ذَٰلِکَ عَٰلِمُ ٱلۡغَیۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ ٦ ٱلَّذِیٓ أَحۡسَنَ کُلَّ شَیۡءٍ خَلَقَهُۥۖ وَبَدَأَ خَلۡقَ ٱلۡإِنسَٰنِ مِن طِینٖ ٧ ثُمَّ جَعَلَ نَسۡلَهُۥ مِن سُلَٰلَةٖ مِّن مَّآءٖ مَّهِینٖ ٨ ثُمَّ سَوَّىٰهُ وَنَفَخَ فِیهِ مِن رُّوحِهِۦۖ وَجَعَلَ لَکُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفِۡٔدَةَۚ قَلِیلٗا مَّا تَشۡکُرُونَ ٩ وَقَالُوٓاْ أَءِذَا ضَلَلۡنَا فِی ٱلۡأَرۡضِ أَءِنَّا لَفِی خَلۡقٖ جَدِیدِۢۚ بَلۡ هُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ کَٰفِرُونَ ١٠ ۞قُلۡ یَتَوَفَّىٰکُم مَّلَکُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِی وُکِّلَ بِکُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّکُمۡ تُرۡجَعُونَ ١١
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
الم. ﴿1﴾فرود آوردن کتاب، هیچ شبهه نیست در آن، از جانب پروردگار عالمهاست. ﴿2﴾آیا میگویند بر بافته است آن را؟ بلکه وى راست است آمده از جانب پروردگار تو تا ترسانى قومى راکه نیامده است به ایشان هیچ ترساننده پیش از تو، تا بود که ایشان راه یابند. ﴿3﴾خدا آن است که آفرید آسمانها و زمین و آنچه ما بین آنهاست در شش روز، باز قرار گرفت بر عرش. نیست شما را بجز وى هیچ دوستى و نه شفاعت کننده. آیا پندپذیر نمىشوید؟. ﴿4﴾تدبیر میکند کار را فرود آورده از آسمان به سوى زمین، باز بالا میرود آن کار به سوى خدا در روزى که هست مقدار آن هزار سال از آن حساب که مىشمارید [913]. ﴿5﴾این است صفت دانندۀ نهان و آشکارا، غالب مهربان. ﴿6﴾آن که به نیکترین وجه ساخت هر چیزی را که آفریدش و نو کرد آفرینش آدمى را از گل. ﴿7﴾باز پیدا کرد نسل او را از خلاصهای از آب خوار. ﴿8﴾باز درست اندام کردش و دمید در وى روح خود را و پیدا کرد براى شما گوش و چشمها و دلها. اندکى شکر مىکنید. ﴿9﴾و و گفتند: چون گم شویم در زمین آیا ما در آفرینش نو خواهیم بود؟ بلکه ایشان به ملاقات پروردگار خویش کافرانند. ﴿10﴾بگو: قبض روح شما مىکند ملک الموت که گماشته شده است بر شما، باز به سوى پروردگار خویش گردانیده شوید. ﴿11﴾
﴿ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلۡمُجۡرِمُونَ نَاکِسُواْ رُءُوسِهِمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ رَبَّنَآ أَبۡصَرۡنَا وَسَمِعۡنَا فَٱرۡجِعۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ ١٢ وَلَوۡ شِئۡنَا لَأٓتَیۡنَا کُلَّ نَفۡسٍ هُدَىٰهَا وَلَٰکِنۡ حَقَّ ٱلۡقَوۡلُ مِنِّی لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِینَ ١٣ فَذُوقُواْ بِمَا نَسِیتُمۡ لِقَآءَ یَوۡمِکُمۡ هَٰذَآ إِنَّا نَسِینَٰکُمۡۖ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡخُلۡدِ بِمَا کُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ١٤ إِنَّمَا یُؤۡمِنُ بَِٔایَٰتِنَا ٱلَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُواْ بِهَا خَرُّواْۤ سُجَّدٗاۤ وَسَبَّحُواْ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَهُمۡ لَا یَسۡتَکۡبِرُونَ۩ ١٥ تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ یَدۡعُونَ رَبَّهُمۡ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ یُنفِقُونَ ١٦ فَلَا تَعۡلَمُ نَفۡسٞ مَّآ أُخۡفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعۡیُنٖ جَزَآءَۢ بِمَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ ١٧ أَفَمَن کَانَ مُؤۡمِنٗا کَمَن کَانَ فَاسِقٗاۚ لَّا یَسۡتَوُۥنَ ١٨ أَمَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلۡمَأۡوَىٰ نُزُلَۢا بِمَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ ١٩ وَأَمَّا ٱلَّذِینَ فَسَقُواْ فَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ کُلَّمَآ أَرَادُوٓاْ أَن یَخۡرُجُواْ مِنۡهَآ أُعِیدُواْ فِیهَا وَقِیلَ لَهُمۡ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلنَّارِ ٱلَّذِی کُنتُم بِهِۦ تُکَذِّبُونَ ٢٠﴾
و تعجب کنى اگر در نگرى وقتى که گناهکاران، نگونسار کنندۀ سر خویش باشند نزد پروردگار خویش. گویند: اى پروردگار ما! دیدیم و شنیدیم. پس باز گردان ما را تا بکنیم کار شایسته، هرآیینه ما یقین کنندهایم. ﴿12﴾و اگر میخواستیم، البته میدادیم هر شخصى را هدایت او و لیکن ثابت شد وعدهای از جانب من که هرآیینه پر کنم دوزخ را از جنّیان و آدمیان، همه یکجا. ﴿13﴾پس بچشید این عذاب به سبب آنکه فراموش کردید ملاقات این روز خود را. هرآیینه ما نیز فراموش کردیم شما را و بچشید عذاب دایم به سبب آنچه میکردید. ﴿14﴾جز این نیست که ایمان مىآرند به آیات ما آنانکه چون پند داده میشوند به آن، نگونسار افتند سجدهکنان و به پاکى یاد کنند با ستایش پروردگار خویش و ایشان تکبر نمىکنند. ﴿15﴾دور مىماند پهلوى ایشان از خوابگاه، میخوانند پروردگار خود را به ترس و امیدوارى و از آنچه روزى دادیم ایشان را، خرج مىکنند. ﴿16﴾پس نمىداند هیچ نفس چه چیز پنهان داشته شد براى ایشان از خنکى چشم، پاداش داده شد به آنچه میکردند. ﴿17﴾آیا کسی که مؤمن باشد، مانند کسى هست که فاسق باشد؟! برابر نمىشوند. ﴿18﴾اما آنانکه ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند، پس ایشان راست بهشتهاى جاى ماندن به طریق مهمانى به سبب آنچه میکردند. ﴿19﴾و اما آنانکه فاسق بودند، پس جاى ایشان دوزخ است. هرگاهی که خواهند که بیرون آیند از آنجا، باز گردانیده شوند در آن و گفته شود به ایشان: بچشید عذاب آتش که آن را دروغ میداشتید. ﴿20﴾
﴿ وَلَنُذِیقَنَّهُم مِّنَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَدۡنَىٰ دُونَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَکۡبَرِ لَعَلَّهُمۡ یَرۡجِعُونَ ٢١ وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن ذُکِّرَ بَِٔایَٰتِ رَبِّهِۦ ثُمَّ أَعۡرَضَ عَنۡهَآۚ إِنَّا مِنَ ٱلۡمُجۡرِمِینَ مُنتَقِمُونَ ٢٢ وَلَقَدۡ ءَاتَیۡنَا مُوسَى ٱلۡکِتَٰبَ فَلَا تَکُن فِی مِرۡیَةٖ مِّن لِّقَآئِهِۦۖ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ ٢٣ وَجَعَلۡنَا مِنۡهُمۡ أَئِمَّةٗ یَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا لَمَّا صَبَرُواْۖ وَکَانُواْ بَِٔایَٰتِنَا یُوقِنُونَ ٢٤ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ یَفۡصِلُ بَیۡنَهُمۡ یَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَةِ فِیمَا کَانُواْ فِیهِ یَخۡتَلِفُونَ ٢٥ أَوَ لَمۡ یَهۡدِ لَهُمۡ کَمۡ أَهۡلَکۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّنَ ٱلۡقُرُونِ یَمۡشُونَ فِی مَسَٰکِنِهِمۡۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٍۚ أَفَلَا یَسۡمَعُونَ ٢٦ أَوَ لَمۡ یَرَوۡاْ أَنَّا نَسُوقُ ٱلۡمَآءَ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلۡجُرُزِ فَنُخۡرِجُ بِهِۦ زَرۡعٗا تَأۡکُلُ مِنۡهُ أَنۡعَٰمُهُمۡ وَأَنفُسُهُمۡۚ أَفَلَا یُبۡصِرُونَ ٢٧ وَیَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡفَتۡحُ إِن کُنتُمۡ صَٰدِقِینَ ٢٨ قُلۡ یَوۡمَ ٱلۡفَتۡحِ لَا یَنفَعُ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِیمَٰنُهُمۡ وَلَا هُمۡ یُنظَرُونَ ٢٩ فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ وَٱنتَظِرۡ إِنَّهُم مُّنتَظِرُونَ ٣٠ ﴾
و البته بچشانیم ایشان را عذاب نزدیک (یعنى در دنیا) این طرف از عذاب بزرگ. بود که ایشان بازگردند. ﴿21﴾و و کیست ستمکارتر از کسی که پند داده شد به آیات پروردگار خویش، باز روى بگرداند از آن؟ هرآیینه ما از گناهکاران انتقام کشندهایم. ﴿22﴾و هرآیینه دادیم موسى را کتاب، پس مباش در شبهه از ملاقات قرآن و ساختیم موسى را هدایت براى بنى اسراییل. ﴿23﴾و پیدا کردیم از ایشان پیشوایان که راه نمودند به فرمان ما، وقتى که صبر کردند و به آیات ما یقین مىآوردند. ﴿24﴾هرآیینه پروردگار تو فیصل کند میان ایشان روز قیامت در آنچه اندر آن اختلاف میکردند. ﴿25﴾آیا واضح نشد ایشان را که چقدر هلاک کردیم پیش از ایشان از قرنها، میروند ایشان در خانههاى آن جماعت. هرآیینه در این کار نشانهها است. آیا نمىشنوند؟. ﴿26﴾آیا ندیدند که ما روان مىکنیم آب را به سوى زمین بىگیاه تا بیرون آریم به سبب آن زراعت را، میخورند از آن زراعت، چهارپایان ایشان و خود ایشان نیز؟ آیا نمىبینند؟. ﴿27﴾و میگویند: کى خواهد بود این فتح اگر راستگویید؟!. ﴿28﴾بگو: روز فتح سود ندهد کافران را ایمان آوردن ایشان و نه ایشان مهلت داده شوند. ﴿29﴾پس روى بگردان از ایشان و انتظار بکن، هرآیینه ایشان نیز منتظرانند. ﴿30﴾
[913] یعنی اگر مردمان نزولِ تدبیر و عروجِ او تصور کنند، در کم از هزار سال خیال ننمایند و آن همه پیش خدای تعالی در یک روز تمام میشود. غرض آن است که اوهامِ ایشان به قدرتِ او نمیرسند، والله اعلم.
تفسیر نور:
سوره سجدة آیه 1
متن آیه :
الم
ترجمه :
الف . لام . میم .
توضیحات :
« الم » : ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره سجدة آیه 2
متن آیه :
تَنزِیلُ الْکِتَابِ لَا رَیْبَ فِیهِ مِن رَّبِّ الْعَالَمِینَ
ترجمه :
( این ) کتاب از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است و تردیدی در آن نیست ( که از سوی خدا فرو فرستاده شده است ) .
توضیحات :
«
تَنزِیلُ الْکِتَابِ » : فرو فرستادن کتاب قرآن . کتاب فرستاده شده . واژه
( تنزیل ) به معنی مصدری خود ، و یا این که به معنی اسم مفعول است و اضافه
صفت به موصوف است یا به معنی ( مِنْ ) است ( نگا : شعراء / 192 ) .
سوره سجدة آیه 3
متن آیه :
أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ لِتُنذِرَ
قَوْماً مَّا أَتَاهُم مِّن نَّذِیرٍ مِّن قَبْلِکَ لَعَلَّهُمْ
یَهْتَدُونَ
ترجمه :
امّا ( مشرکان ) میگویند : (
محمّد ) خودش آن را از پیش خود ساخته است ( و به دروغ به خدا نسبت داده
است ) . بلکه قرآن ( سخن ) حقّی است که از سوی پروردگارت ( بر تو ) نازل
شده است تا گروهی را ( از خشم خدا ) بترسانی که پیش از تو پیغمبری برای
آنان نیامده است ، شاید هدایت یابند ( و به سوی حق رهنمود شوند ) .
توضیحات :
«
أَمْ » : این واژه برای انتقال از کلام پیشین به کلام پسین تازهای است . «
مَآ أَتَاهُمْ . . . مِن قَبْلِکَ » : مراد از ( هُمْ ) مخاطبان مشرک عصر
نزول قرآن و پیشینیان اقرب ایشان است که از زمان ابراهیم و اسماعیل به بعد ،
پیغمبری برای آنان نیامده بود و کتابی هم در میانشان نبود که بیانگر
قوانین آسمانی باشد . این است که در عصر نزول قرآن 360 بت در کعبه پرستش
میشد ( نگا : قصص / 46 ، سبأ / 44 ) .
سوره سجدة آیه 4
متن آیه :
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا فِی
سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَکُم مِّن دُونِهِ
مِن وَلِیٍّ وَلَا شَفِیعٍ أَفَلَا تَتَذَکَّرُونَ
ترجمه :
خدا
کسی است که آسمانها و زمین و آنچه را که در میان آن دو است در شش دوره
بیافرید و سپس بر تخت فرماندهی جهان قرار گرفت . بجز خدا برای شما هیچ
یاوری ( که شما را از عذاب خدا برهاند ) و هیچ شفیعی ( که در پیش خدا - جز
با اجازه خدا - برایتان شفاعت کند ) وجود ندارد . آیا یادآور میشوید ؟
توضیحات :
«
سِتَّةِ أَیَّامٍ » : مراد شش دوره است ( نگا : اعراف / 54 ، یونس / 3 ،
هود / 7 ، فرقان / 59 ) . « إِسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ » : ( نگا :
اعراف / 54 ، یونس / 3 ، رعد / 2 ، فرقان / 59 ) . « وَلِیٍّ » : یاور .
کمک کننده . « شَفِیعٍ » : میانجی .
سوره سجدة آیه 5
متن آیه :
یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ
إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ
ترجمه :
خداوند
( تمام عالم هستی را ) از آسمان گرفته تا زمین ، زیر پوشش تدبیر خود قرار
داده است ، ( و جز او مدبِّری در این جهان وجود ندارد ) . سپس تدبیر امور
در روزی که اندازه آن هزار سال از سالهائی است که شما میشمارید ، به سوی
او باز میگردد .
توضیحات :
« یُدَبِّرُ الأمْرَ » :
کار را میگرداند . تدبیر کار را میکند . « مِنَ السَّمَآءِ إِلیَ
الأرْضِ » : از آسمان تا زمین ، یعنی کلّ عالم هستی . از مرکز فرماندهی
آسمان ، برای زمین فرمان را صادر میکند و امور زمین را زیر نظر میدارد . «
یَعْرُجُ إِلَیْهِ » : گزارش کار برای او برده میشود . امر جهان پایان
میگیرد و به سویش برگشت داده میشود . « أَلْفَ سَنَةٍ » : هزار سال .
مراد از هزار و فروع آن کثرت است ( نگا : حجّ / 47 ) . مفهوم آیه این است
که خداوند این جهان را آفریده و آسمان و زمین را با تدبیر خاصّی نظم بخشیده
است ، و پیوسته به رتق و فتق امور آن مشغول است ، و پس از سالیان سال ،
این جهان را در هم میپیچد ، و تمام امور سرانجام به خدا باز میگردد ، و
خدا جهان دیگری را با طرح نوینی ابداع میفرماید .
سوره سجدة آیه 6
متن آیه :
ذَلِکَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه :
او خداوندی است که از پنهان و آشکار باخبر است ، و چیره و مهربان است .
توضیحات :
« الْغَیْبِ » : آنچه از مردم نهان است . « الشَّهَادَةِ » : آنچه بر مردم عیان است .
سوره سجدة آیه 7
متن آیه :
الَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِینٍ
ترجمه :
آن کسی است که هر چه را آفرید ، نیکو آفرید ، و آفرینش انسان ( اوّل ) را از گل آغازید .
توضیحات :
«
أَحْسَنَ » : زیبا و آراسته و پیراسته کرد . یعنی کاخ عظیم خلقت را بر «
نظام احسن » آفریده است و کاملتر و زیباتر از آن تصوّر نمیشود . به
گونهای که میان همه موجودات پیوند و هماهنگی است و به هر کدام آنچه را به
زبان حال خواسته است عطاء فرموده است ( نگا : طه / 50 ) . « طِینٍ » : گِل
. یعنی مخلوق برجسته انسان نام را از موجود ساده و کم ارزش گِل آفریده است
و او را گُل سرسبد جهان خلقت کرده است و شاعر در این باره چه نیکو سروده
است : دهندهای که به گُل نَکهت و به گِل جان داد
سوره سجدة آیه 8
متن آیه :
ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَةٍ مِّن مَّاء مَّهِینٍ
ترجمه :
سپس خداوند ذرّیّه او را از عُصاره آب ( به ظاهر ) ضعیف و ناچیزی ( به نام منی ) آفرید .
توضیحات :
«
سُلالَةٍ » : عُصاره و فشرده خالص هر چیز . مراد نطفه آدمی است ( نگا :
مؤمنون / 12 ) . « مَهِینٍ » : حقیر و ناچیز . ضعیف و خوار . مراد نطفه و
منی است که به ظاهر ناچیز ولی در حقیقت از اسرارآمیزترین موجودات است .
سوره سجدة آیه 9
متن آیه :
ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِیهِ مِن رُّوحِهِ وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ
وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِیلاً مَّا تَشْکُرُونَ
ترجمه :
آن
گاه اندامهای او را تکمیل و آراسته کرد و از روح متعلّق به خود ( که سرّی
از اسرار است ) در او دمید ، و برای شما گوشها و چشمها و دلها آفرید ( تا
بشنوید و بنگرید و بفهمید ، امّا ) شما کمتر شکر ( نعمتهای او ) را به جای
میآورید .
توضیحات :
« سَوَّاهُ » : انسان را تکمیل
و آراسته کرد . خلقت او را اتمام بخشید . « مِن رُّوحِهِ » : ( نگا : حجر
/ 29 ) . « قَلِیلاً مَّا » : کمتر . اندک .
سوره سجدة آیه 10
متن آیه :
وَقَالُوا أَئِذَا ضَلَلْنَا فِی الْأَرْضِ أَئِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ بَلْ هُم بِلِقَاء رَبِّهِمْ کَافِرُونَ
ترجمه :
(
کافران ) میگویند : آیا هنگامی که ما مردیم و در زمین گم گشتیم ( و ذرّات
وجود ما آمیزه خاک گردید و اثری از آن نماند ) آفرینش تازهای خواهیم یافت
( و دوباره زندگی را از سر میگیریم ؟ ) بلکه آنان منکر ملاقات با
پروردگارشان ( برای حساب و کتاب ) هم هستند .
توضیحات :
«
ضَلَلْنَا فِیالأرْضِ » : در زمین گم شدیم . مراد از گم شدن ، جزو خاک
شدن و در پهنه زمین پراکندن و پرتاب شدن است . « خَلْقٍ » : آفرینش . «
بِلِقَآءِ رَبِّهِمْ کَافِرُونَ » : ( نگا : یونس / 7 و 8 ) .
سوره سجدة آیه 11
متن آیه :
قُلْ یَتَوَفَّاکُم مَّلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ
ترجمه :
بگو
: فرشته مرگ که بر شما گماشته شده است ، به سراغتان میآید و جان شما را
میگیرد ، سپس به سوی پروردگارتان بازگردانده میشوید .
توضیحات :
«
یَتَوَفَّاکُمْ » : جان شما را میگیرد ( نگا : نحل / 28 و 32 ، انفال /
50 ) . « وُکِّلَ » : مأمور گشته است . گماشته شده است .
سوره سجدة آیه 12
متن آیه :
وَلَوْ تَرَى إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاکِسُو رُؤُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ
رَبَّنَا أَبْصَرْنَا وَسَمِعْنَا فَارْجِعْنَا نَعْمَلْ صَالِحاً إِنَّا
مُوقِنُونَ
ترجمه :
اگر ( میشد ) ببینی گناهکاران
را در آن هنگامی که در پیشگاه پروردگارشان ( برای حساب و کتاب گرد آورده
شدهاند ، و ایشان از خجالت ) سر به زیر افکندهاند و میگویند : پروردگارا
! دیدیم ( آنچه خود را از آن به کوری زده بودیم ) و شنیدیم ( آنچه خود را
از آن به کری زده بودیم . هم اینک پشیمانیم ) پس ما را ( به جهان )
بازگردان تا عمل صالح انجام دهیم ( و سرافراز به خدمت برگردیم ) . ما ( به
قیامت و فرموده پیغمبرانت ) یقین کامل داریم .
توضیحات :
« نَاکِسُو رُؤُوسِهِمْ » : جمع ناکس ، سر به زیر . « أَبْصَرْنَا » : دیدیم .
سوره سجدة آیه 13
متن آیه :
وَلَوْ شِئْنَا لَآتَیْنَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَکِنْ حَقَّ
الْقَوْلُ مِنِّی لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ
أَجْمَعِینَ
ترجمه :
اگر ما میخواستیم به هر
انسانی هدایت لازمهاش را میدادیم ، ولیکن ( انسان را صاحب اراده و مکلّف
به تکالیف و مسؤول در برابر اعمال خود ، و قابل هدایت به وسیله پیغمبران
آفریدیم و ) من مقرّر کردم که دوزخ را از جملگی افراد ( بیایمان و گناهکار
) جنّ و انس پر کنم .
توضیحات :
« وَ لَوْ شِئْنَا »
: ( نگا : انعام / 39 ، هود / 118 ) . « حَقَّ الْقَوْلُ » : ( نگا :
نمل / 82 ) . « لأَمَلاَنَّ جَهَنَّمَ . . . » : ( نگا : اعراف / 18 )
.
سوره سجدة آیه 14
متن آیه :
فَذُوقُوا بِمَا نَسِیتُمْ لِقَاء یَوْمِکُمْ هَذَا إِنَّا نَسِینَاکُمْ وَذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
بچشید
( عذاب جهنّم را ) به خاطر این که ملاقات امروز خود را ( با پروردگارتان
برای حساب و کتاب ) فراموش کردهاید ، و ما نیز شما را ( در میان عذاب رها و
) به دست فراموشی میسپاریم ، و بچشید عذاب همیشگی را به سبب اعمالی که (
در دنیا ) انجام میدادهاید .
توضیحات :
«
نَسِیتُمْ » : فراموش کردهاید . مراد از فراموشی ، ترک اعمالی است که سبب
نجات میگردند . « نَسِینَاکُمْ » : شما را فراموش کردهایم . مراد رها
ساختن در عذاب است . « الْخُلْدِ » : جاودانگی . همیشگی .
سوره سجدة آیه 15
متن آیه :
إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا
سُجَّداً وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ
ترجمه :
تنها
کسانی به آیات ما ایمان دارند که هر وقت بدانها پند داده شوند ، ( برای
خدا ) به سجده میافتند ، و ستایشگرانه به تسبیح پروردگارشان میپردازند و
تکبّر نمیورزند .
توضیحات :
« ذُکِّرُوا بِهَا » :
بدان پند داده شدند . « سُجَّداً » : جمع ساجِد ، سجده کنندگان . «
بِحَمْدِ رَبِّهِمْ » : متلبّس به حمد و ستایش پروردگارشان هستند . حرف ( ب
) برای ملابسه و جار و مجرور در موضع حال است .
سوره سجدة آیه 16
متن آیه :
تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ
ترجمه :
پهلوهایش
از بسترها به دور میشود ( و خواب شیرین را ترک گفته و به عبادت
پروردگارشان میپردازند و ) پروردگار خود را با بیم و امید به فریاد
میخوانند ، و از چیزهائی که بدیشان دادهایم میبخشند .
توضیحات :
«
تَتَجَافی » : رها و به دور میشوند . مراد برخاستن از خواب خوش و ترک
بستر نرم و گرم است . « الْمَضَاجِعِ » : جمع مَضْجَع ، بسترها ، رختخوابها
. « خَوْفاً وَ طَمَعاً » : با بیم و امید . در حال خوف و رجا . مفعول
مطلق فعل محذوف بوده و تقدیر چنین است : یَخَافُونَ خَوْفاً وَ یَطْمَعُونَ
طَمَعاً . یا این که حال ضمیر ( و ) است و به معنی خَآئِفِینَ وَ
طَامِعِینَ میباشند .
سوره سجدة آیه 17
متن آیه :
فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
هیچ کس نمیداند ، در برابر کارهائی که ( مؤمنان ) انجام میدهند ، چه چیزهای شادیآفرین و مسرّتبخشی برای ایشان پنهان شده است .
توضیحات :
«
مَآ أُخْفِیَ لَهُمْ » : چیزهائی که برای آنان پنهان شده است . مراد مواهب
عظیم و نعمتهای فراوانی است که برای مؤمنان تهیّه دیده شده است . «
قُرَّةِ أَعْیُنٍ » : مایه روشنایی چشم . مراد چیزهائی شادیآفرین و
مسرّتبخش است ( نگا : طه / 40 ) . « جَزَآءً » : مفعول له است .
سوره سجدة آیه 18
متن آیه :
أَفَمَن کَانَ مُؤْمِناً کَمَن کَانَ فَاسِقاً لَّا یَسْتَوُونَ
ترجمه :
آیا کسی که مؤمن بوده است ، همچون کسی است که فاسق بوده است ؟ ! ( نه ، هرگز ! این دو ) برابر نیستند .
توضیحات :
«
فَاسِقاً » : خارج از دین خدا . کافر . « لا یَسْتَوُونَ » : برابر و
یکسان نیستند . چون مراد از ( مَنْ ) دسته و گروه است ، این فعل به صورت
صیغه جمع آورده شده است .
سوره سجدة آیه 19
متن آیه :
أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى نُزُلاً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ
ترجمه :
و
امّا کسانی که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته انجام دادهاند ، باغهای
بهشت که جای زندگی است ، از آن ایشان خواهد بود ، به عنوان محلّ پذیرائی (
خدا از ایشان ) در برابر کارهائی که ( در دنیا ) انجام میدادهاند .
توضیحات :
«
جَنَّاتُ الْمَأْوی » : باغهای محلّ زندگی . یعنی دنیا جایگاه سفر است ،
ولی بهشت جایگاه ماندن و زندگی کردن . « نُزُلاً » : مکانی که مهمان محترم
را در آنجا مینشانند . محلّ پذیرائی . چیزی که برای پذیرائی از مهمان
آماده میکنند . مراد این است که بهشت محلّ پذیرائی از مؤمنان است و دائماً
همچون مهمان از ایشان پذیرائی میشود . حال ( جَنَّات ) است ، و یا جمع (
نَازِل ) و حال ضمیر ( الَّذِینَ ءَامَنُوا ) است .
سوره سجدة آیه 20
متن آیه :
وَأَمَّا الَّذِینَ فَسَقُوا فَمَأْوَاهُمُ النَّارُ کُلَّمَا أَرَادُوا
أَن یَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِیدُوا فِیهَا وَقِیلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذَابَ
النَّارِ الَّذِی کُنتُم بِهِ تُکَذِّبُونَ
ترجمه :
و
امّا کسانی که ( از فرمان خدا و اطاعت از او ) به در رفته ( و راه کفر در
پیش گرفتهاند ) جایگاه ایشان آتش دوزخ است . هر زمان که بخواهند از آن بدر
آیند ، ایشان بدانجا بازگردانده میشوند و بدیشان گفته میشود : بچشید
عذاب آتشی را که آن را دروغ میپنداشتید !
توضیحات :
« أُعِیدُوا » : برگردانده شدند ( نگا : حجّ / 22 ) .
سوره سجدة آیه 21
متن آیه :
وَلَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ
ترجمه :
ما
قطعاً عذاب نزدیکتر ( دنیا ) را پیش از عذاب بزرگتر ( آخرت ) بدیشان
میچشانیم ، شاید ( از کفر و معاصی دست بکشند ، و به سوی خدا ) برگردند .
توضیحات :
«
الْعَذَابِ الأدْنی » : عذاب نزدیکتر . عذاب کمتر . مراد مصائب و بلایا و
آفات دنیوی است ، همچون : زیانها و ضررها ، بیماریها و ناخوشیها ،
خشکسالیها ، دردها و رنجها ، که بیدارباشها و هشدارهای خدائی بشمارند . «
دُونَ » : قبل از . پیش از . « الْعَذَابِ الأکْبَرِ » : عذاب بزرگتر .
مراد عذاب اخروی جهنّم است ( نگا : رعد / 34 ، زمر / 26 ) .
سوره سجدة آیه 22
متن آیه :
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُکِّرَ بِآیَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنتَقِمُونَ
ترجمه :
چه
کسی ستمکارتر از آن کسی است که به آیات پروردگارش پند داده شود ، و او از
آنها روی بگرداند ؟ مسلّماً ما همگیِ بزهکاران را کیفر خواهیم داد .
توضیحات :
«
ذُکِّرَ » : پند داده شد . یادآور گردید . « أَعْرَضَ » : روی گرداند .
پشت کرد . « مُنتَقِمُونَ » : انتقام گیرندگان . مراد از انتقام خدا در
قرآن ، مجازات کردن و کیفر دادن است ( نگا : اعراف / 136 ، حجر / 79 ،
مائده / 95 ) .
سوره سجدة آیه 23
متن آیه :
وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ فَلَا تَکُن فِی مِرْیَةٍ مِّن لِّقَائِهِ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنِی إِسْرَائِیلَ
ترجمه :
ما
برای موسی کتاب ( تورات ) را فرو فرستادیم ، و شکّ نداشته باش که موسی
تورات را دریافت داشت ، و . ما آن را رهنمون و راهنمای بنیاسرائیل
گرداندیم .
توضیحات :
« الْکِتَابَ » : مراد تورات
است . « مِرْیَةٍ » : شکّ و تردید . « لِقَآئِهِ » : دریافت کردن موسی
تورات را . ضمیر ( ه ) به ( الکتاب ) باز میگردد . « لا تَکُن فِی
مِرْیَةٍ مِّن لِّقَآئِهِ » : مخاطب پیغمبر اسلام است و مراد دیگران ( نگا :
المصحف المیسّر ) . « هُدیً » : هدایت . هادی . راهنمای به حق و حقیقت .
سوره سجدة آیه 24
متن آیه :
وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ
ترجمه :
و
از میان بنیاسرائیل پیشوایانی را پدیدار کردیم که به فرمان ما ( و برابر
قوانین ما ، مردمان را ) راهنمائی مینمودند ، بدان گاه که بنیاسرائیل (
در راه خدا بر تحمّل سختیها ) شکیبائی ورزیدند و به آیات ما ایمان کامل
پیدا کردند .
توضیحات :
« أَئِمَّةً » : امامان و
پیشوایان . مراد انبیاء خدا ، یا پیشوایان دینی است که پس از پیغمبران کار
امر به معروف و نهی از منکر را به عهده میگیرند . « بِأَمْرِنَا » : به
فرمان ما و برابر دستور ما . طبق موازین و قوانین ما . « لَمَّا صَبَرُوا
وَ . . . » : وقتی که بنیاسرائیل مشقّات تکالیف و دشواریهای راه خدا را
تحمّل و بر آن استقامت و شکیبائی کردند . دو چیز انسانها را به پیشوائی
میرساند : نخست ایمان و یقین به آیات الهی ، دیگر شکیبائی و پایداری .
سوره سجدة آیه 25
متن آیه :
إِنَّ رَبَّکَ هُوَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِیمَا کَانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ
ترجمه :
پروردگار
تو ، روز قیامت ، میان آنان درباره چیزهای مورد اختلاف ایشان ( از قبیل :
مسائل دین ، رستاخیز ، ثواب ، و عقاب ) داوری میکند ( و هر یک را به جزا و
سزای خود میرساند ) .
توضیحات :
« یَفْصِلُ » :
قضاوت مینماید . داوری میکند . « بَیْنَهُمْ » : میان بنیاسرائیل . میان
انبیاء و بنیاسرائیل . میان کفّار و مؤمنین .
سوره سجدة آیه 26
متن آیه :
أَوَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْقُرُونِ
یَمْشُونَ فِی مَسَاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ أَفَلَا
یَسْمَعُونَ
ترجمه :
آیا برای ایشان روشن نشده است
که پیش از آنان ما مردمان نسلهای فراوانی را هلاک کردهایم و ( ایشان هم
اینک ) در مسکن و ( مأوی و جا و ) مکان آنان راه میروند ( و در سفرهای خود
ویرانههای منازلشان را میبینند ؟ ) . واقعاً در این ( دیدار دیار متروک و
خالی از سکنه جبّاران و تبهکاران تاریخ ) نشانههائی ( از قدرت خدا ، و
درسهای عبرتی از گذشتگان ) است . آیا ( این اندرزهای الهی ، و پندهای عبرت
را از زبان حال کاخهای ویران و کنگرههای سر به فلک سایان ) نمیشنوند ؟
توضیحات :
«
لَمْ یَهْدِ لَهُمْ ؟ » : برای آنان روشن و آشکار نشده است ؟ ( نگا :
اعراف / 100 ) . فاعل ( لَمْ یَهْدِ ) مضمون جمله ( کَمْ أَهْلَکْنَا مِن
قَبْلِهِم مِّنَ الْقُرُونِ ) است . « الْقُرُونِ » : مردمان نسلهای
گوناگون ( نگا : انعام / 6 ) . « أَفَلا یَسْمَعُونَ » : آیا نمیشنوند ؟
مراد از شنیدن ، تدبّر و تفکّر و عبرت گرفتن است .
سوره سجدة آیه 27
متن آیه :
أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْمَاء إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ
فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْکُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنفُسُهُمْ
أَفَلَا یُبْصِرُونَ
ترجمه :
آیا نمیبینند که ما
آب را ( در لابلای ابرها و بر پشت بادها ) به سوی سرزمینهای خشک و برهوت
میرانیم و به وسیله آن کشتزارها میرویانیم که از آن هم چارپایانشان
میخورند ، و هم خودشان تغذیه مینمایند ؟ آیا نمیبینند ؟
توضیحات :
«
نَسُوقُ » : میرانیم . « الْجُزُرِ » : زمین لخت و برهوت و بدون گیاه (
نگا : کهف / 8 ) . « زَرْعاً » : کشتزار ( نگا : انعام / 141 ، کهف / 32
) . زرع ، در اینجا میتواند شامل هر گونه گیاه و درختی باشد .
سوره سجدة آیه 28
متن آیه :
وَیَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْفَتْحُ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ
ترجمه :
کافران
میگویند : اگر راستگوئید ، این روز فیصله ( کار ) و قضاوت ( پروردگار در
میان کافران و مؤمنان ) کی خواهد بود ؟ ! ( چرا عذاب استیصال دنیوی ، یا
عذاب سرمدی اخروی ، هر چه زودتر فرا نمیرسد و دامنگیر ما نمیشود ؟ ! ) .
توضیحات :
«
الْفَتْحِ » : داوری میان مردم . مراد دو چیز است : نخست روز عذاب استیصال
دنیوی ، یعنی عذابی که کفّار را ریشهکن میسازد و مجال و فرصت ایمان
آوردن از آنان سلب میشود . مثل عذاب فرعون و فرعونیان ، قوم هود ، قوم نوح
( نگا : انعام / 8 و 40 - 44 ، فرقان / 36 - 38 ) . دوم روز عذاب سرمدی
اخروی که روز داوری اصلی است و به کسی مهلت گریز از عذاب داده نمیشود (
نگا : بقره / 162 ، نحل / 85 ، انبیاء / 40 سبأ / 26 ، صافّات / 21 ،
دخان / 40 ) . و امّا فتح را جنگ بدر یا روز فتح مکّه دانستن ، اشتباه است
. چرا که ایمان آوردن کفّار پذیرفته و مقبول بوده است . از جمله در فتح
مکّه در حدود دو هزار نفر طلقاء ایمان آوردهاند ( نگا : تفسیر قاسمی ) .
سوره سجدة آیه 29
متن آیه :
قُلْ یَوْمَ الْفَتْحِ لَا یَنفَعُ الَّذِینَ کَفَرُوا إِیمَانُهُمْ وَلَا هُمْ یُنظَرُونَ
ترجمه :
بگو
: در روز فیصله ( کار ) و قضاوت ( پروردگار ، کار از کار میگذرد و )
ایمان آوردن کفّار سودی به حالشان ندارد و ( لحظهای از دست عذاب ) بدیشان
مهلت داده نمیشود .
توضیحات :
« یَوْمَ الْفَتْحِ » : ( نگا : سجده / 28 ) .
سوره سجدة آیه 30
متن آیه :
فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَانتَظِرْ إِنَّهُم مُّنتَظِرُونَ
ترجمه :
(
ای پیغمبر ! اکنون که چنین است و استهزاء و تمسخر ، کار همیشگی کافرین است
) به ایشان اهمّیّت مده ( و به تبلیغ خود ادامه بده ) و منتظر ( یاری خدا و
شکست مشرکان ) باش ، چرا که ایشان هم منتظر ( شکست و هلاک تو و مؤمنان )
هستند .
توضیحات :
« أَعْرِضْ عَنْهُمْ » : از آنان روی بگردان . بدیشان اهمّیّت مده .