| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 |
مکی است؛ ترتیب آن 78؛ شمار آیات آن 40
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ
﴿عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ ١﴾.
مشرکان یکدیگر خویش را از چه چیزی پرسان می‌کنند؟ استفهام برای کمال بزرگ شمردن این امر آمده است و چون به اثر پیدایش رسالت ربّانی در عالم، به مشرکان از خود رفتگی دست داده بود، در این امر اختلاف ورزیدند.
﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ ٢﴾.
آنان از خبر بزرگی از همدیگر سؤال می‌کنند که از اثرش بر دل‌ها هیبت، بر نفس‌ها ترس و بر عقل‌ها دهشت سیطره می‌افکند. این خبر عبادت از رسالت پیامبر مژده دهنده، نزول کتاب بزرگ و روشنگر و خبر زنده‌شدن بعد از مرگ است. آری! نزاع طولانی و خلاف بسیاری در این باره داشتند؛ هرچند در حقّانیتش شبهه‌ای نیست، خبر راستی است که دروغ در آن راه ندارد و امر یقینی است که شکّی در آن موجود نیست.
﴿ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ ٣﴾.
دربارۀ این روز گفتگوها و شبهات بسیاری میان کسانی که تصدیق و اقرار داشتند با آنان‌که تکذیب و انکار می‌کردند پدید آمد؛ زیرا برای آنان خبری عجیب و امری غریب بود.
﴿کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٤﴾.
سوگند به پروردگار که به زودی راستی این خبر و درستی این امر را می‌دانند و زشتی عملکرد و افعال خویش را درک خواهند کرد؛ آنگاه که اهل قبر‌ها برانگیخته شوند، آنچه در سینه‌ها پنهان است پدید آید، حجاب‌ها دور رود و امور پوشیده آشکار شود.
﴿ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٥﴾.
آری! به خداوند عزوجل سوگند که حقّانیت اموری چون بعث و نشوز، بهشت و دوزخ، وجود صراط، میزان اعمال و سایر خبر‌های پوشیده‌ای که حق‌تعالی و پیامبرش بدان خبر داده‌اند بعد از مرگ برای آنان آشکار خواهد شد.
﴿أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا ٦﴾.
رسالت و خبر‌های غیبی آن درست است، چون خبر دهندۀ آن کسی است که زمین را با استحکام آفریده، آن را گهواره‌ای ساخته، هموار داشته و برای مصالح آبادانی، زراعت، سکنی‌گزینی و طلب معیشت آماده نموده است. آری! زمین مادر مهربانی است که رزق و روزی معلوم و مقسومی در آن به ودیعت نهاده شده است.
﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا ٧﴾.
کوه‌ها را طوری مقرّر داشتیم که مانند میخ‌هایی زمین را نگه می‌دارند، چنان‌که مایل نمی‌شود و به جنبش نمی‌آید. آری! اوتعالی کوه‌ها را با اندازه‌گیری مستحکمی بر روی زمین توزیع نموده، و در میان و چارگوشه‌اش با درستی و حسن تدبیر مستقر ساخته است. پاک است خداوندی که صاحب لطف و باخبر است.
﴿وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا ٨﴾.
شما را دو صنف مرد و زن آفریدیم تا توالد و تناسل صورت گیرد و بقای نوع و استمرار حیات تحقّق یابد؛ زیرا اگر فقط یک صنف می‌بود، نوع انسان منقرض می‌شد و فنا و نابود می‌گردید. از همین رو حق‌تعالی از انسان، حیوان، پرنده‌گان و هر مخلوق دیگر جنس مذکّر و مؤنّث را پدید آورد.
﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا ٩﴾.
خواب شما را راحت بدن‌ها و تعطیل مصروفیت‌های‌تان قرار دادیم، برای اینکه وجودتان با لذّت از خواب راحت یابد و نشاط دوباره برای کار و فعالیت به دست آورد.
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا ١٠﴾.
شب را مانند پوشاکی قرار دادیم که شما را زیر پوشش قرار می‌دهد؛ بدان گونه که چون فرا می‌رسد به مساکن‌تان برمی‌گردید و از تحرّک و مصروفیت‌های حیات آرامش می‌یابید.
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا ١١﴾.
روز را سبب تحصیل روزی و کسب معاش، زمانی برای کار و کوشش و آبادانی و تولید مقرّر داشتیم تا زندگی و عمر‌ها ادامه یابد.
﴿وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا ١٢﴾.
آسمان‌های هفتگانه را با بنای محکم و استوار، سقفی بلند و صنعتی با استحکام در بالای سر شما بنا نمودیم؛ چنان‌که در بنای آنها کوتاهی و عیبی وجود ندارد.
﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا ١٣﴾.
خورشید را مانند چراغ روشنی در آسمان مقرّر داشتیم؛ بدان گونه که بر مبنای حساب حرکت می‌کند، با حکمت روشنی می‌دهد و با تقدیر ما طلوع می‌نماید، نه در سیر و حرکتش خللی وجود دارد و نه در طلوع و غروبش ناهماهنگی مشاهده می‌شود.
﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا ١٤﴾.
آنگاه که هنگام نزول باران فرا می‌رسد، آبی مبارک، پاکیزه، فراوان و بسیار ریزانی را از ابرها فرود می‌آوریم که در آن حیات، رشد و نموی موجودات و خیر بسیاری نهفته است.
﴿لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا ١٥﴾.
تا به وسیلۀ آب دانه‌هایی را بیرون آوریم که انسان و حیوان از آن می‌خورند؛ دانه‌هایی مانند گندم، جو، جواری و دیگر چیز‌ها که خوردنی‌های نافع و روزی‌های مبارکی را به دست می‌دهند. همچنان سبزیجات، علوفه‌ها و درختستان‌هایی را با آب رویاندیم که چارپایان از آن می‌خورند، منظرۀ خوشایند دارند و باعث زیبایی زمین می‌شوند.
﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا ١٦﴾.
با این آب مبارک، باغ‌های پُر درخت و بوستان‌های فراخی را پدید آوردیم که شاخه‌های به هم پیچیده و شاخچه‌های نرم و ملایم دارند و منظر نیکو و زیبایی با شکوهی را پدید می‌آورند.
﴿إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا ١٧﴾.
به راستی که روز قیامت روزی است که خداوند عزوجل میان مردم فیصله می‌کند، وقت مشخّص و مدّت معیّنی دارد که در نزد خداوند عزوجل معلوم است و حق‌تعالی وعده‌اش را خلاف نمی‌کند.
﴿یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا ١٨﴾.
روزی که اسرافیل در صور که شاخ بزرگی است برای بار دوم می‌دمد و از اثرش جماعت‌های بسیاری از قبر‌ها به سوی موقف بیرون می‌آیند.
﴿وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا ١٩﴾.
آنگاه آسمان شق می‌شود و شکاف می‌گردد، در نتیجه برای نزول فرشتگان و از بین رفتن برج‌ها، افلاک و ستاره‌گان دروازه‌های بسیاری در آن گشوده می‌شود.
﴿وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا ٢٠﴾.
کوه‌ها با تکانی شدید از جای‌شان بر‌کنده و پاره پاره می‌شوند و مانند غبار و گردی در هوا پراگنده می‌گردند.
﴿إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا ٢١﴾.
به راستی دوزخ جایگاهی است که موظّفان آتش آن در کمین کافران نشسته‌اند؛ یعنی آمدن کافران را انتظار می‌کشند تا دشوار‌ترین جزا را بر آنان فرود آورند.
﴿لِّلطَّٰغِینَ مَ‍َٔابٗا ٢٢﴾.
آتش دوزخ جای بازگشت سرکشان است که با خواری و ذلّت به سویش رو می‌آورند. آری! در آنجا عذاب می‌شوند و مورد اهانت قرار می‌گیرند.
﴿لَّٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا ٢٣﴾.
زمانه‌هایی را بدون انقطاع و به طور دوامدار در آتش دوزخ باقی می‌مانند و به عذاب سختی گرفتار اند که نه سستی می‌پذیرد و نه تخفیف می‌یابد.
﴿لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا ٢٤﴾.
در آنجا نه سردیی را می‌یابند که گرمی را از آنان دور سازد و نه آشامیدنیی را که تشنگی را مرفوع سازد، پوست‌های‌شان می‌سوزد و به تشنگی گرفتار اند.
﴿إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا ٢٥﴾.
امّا به عوض سردی و نوشیدنی، آب داغ جوشانی برای آنان داده می‌شود که روده‌ها را قطع می‌کند و چرک آزار دهنده‌ای را می‌نوشند که از بدن‌های دوزخیان روان گشته است.
﴿جَزَآءٗ وِفَاقًا ٢٦﴾.
این جزایی است که با کارها و اعمال آنان برابری دارد؛ یعنی مستحقّ این جزا هستند و سزاوار چنین بلایی می‌باشند.
﴿إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا ٢٧﴾.
بدان سبب که این کافران به روز حساب تکذیب می‌کردند، در انتظار قیامت نبودند، بدان ایمان نداشتند و زنده‌شدن بعد از مرگ را توقّع نمی‌بردند.
﴿وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا ٢٨﴾.
از آیات الهی که بر پیامبرش نازل شده انکار کردند، به وحیی که حق‌تعالی بر آن حضرت فرستاده تکذیب نمودند، به ردّ آن پرداختند و از آن رو گشتاندند، در نتیجه اینگونه عذابی جزای آنان مقرّر داشته شد.
﴿وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا ٢٩﴾.
همه اعمال و کار‌کرد‌ها را در کتاب کارهای نیک و کتاب کارهای بد ثبت نمودیم و نوشتیم. بنابراین همه اعمال محفوظ و مضبوط است؛ بدون اینکه زیادت و نقصانی در آن راه یابد.
﴿فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا ٣٠﴾.
جزای تکذیب و کفر خویش به پروردگار را بچشید، دیگر چیزی جز زیادت عذاب و سختی‌های مجازات را نخواهید یافت، نه بر شما مهربانی صورت می‌گیرد و نه از آتش بیرون می‌شوید.
﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا ٣١﴾.
به راستی که رستگاری آخرت، نجات از آتش دوزخ و بهره‌مندی به بهشت برای پرهیزگاران آماده است. این همه به سبب انجام اوامر و اجتناب از نواهی در نزد پروردگار برایشان مهیّا شده است.
﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا ٣٢﴾.
باغستان‌هایی برایشان مهیّاست که دارای درختان انبوه و تاک‌های انگوری است؛ همچنان که شاخه‌های فرود آمده و نزدیک دارد. ذکر انگور از میان سایر میوه‌ها به خاطر منافع بسیار و مزّۀ نیکوی آن است.
﴿وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا ٣٣﴾.
برایشان همسرانی زیبا و دوشیزه از حوران بهشتی آماده شده که در حسن خویش بی‌همتا و از هر عیبی پاک اند، اخلاق نیکو دارند و با حرمت و حشمت اند.
﴿وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا ٣٤﴾.
جامه‌های لبریز از شرابی برایشان مهیّاست که نشه‌آور نیست، ایجاد درد سر نمی‌کند، صاحبش را دچار هذیان نمی‌نماید، و عقلش را نمی‌رباید؛ با وجودی که نهایت لذّت‌بخش و سرور آور است.
﴿لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّٰبٗا ٣٥﴾.
سخنان بی‌فایده و کلام باطلی را در بهشت نمی‌شنوند، بلکه همه تقدیم سلام و حسن کلام با خوبی و مجالس انس است و عزّت و حلاوت منطق وجود دارد.
﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا ٣٦﴾.
این پاداش نیکو در برابر اعمالی که انجام داده‌اند از جانب پروردگار برایشان آماده شده و نعیم مقیم را در برابر التزام راه مستقیم به دست آوردند. الله تعالی بر ایشان عطا و بخشش کرده و ایشان را در نیکو‌ترین جای و بهترین مقام استقرار بخشیده است.
﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا ٣٧﴾.
کسی که این نعمت‌ها را برایشان ارزانی و کرامت کرده پروردگار آسمان‌ها و زمین است که خلایق را پرورش داده است. او رحمت فراگیر دارد که همه مخلوقات را شامل می‌شود و به خاطر عظمت و شکوهی که دارد کسی بدون اجازه‌اش با وی سخن زده نمی‌تواند.
﴿یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا ٣٨﴾.
در آن روز جبرئیل علیه السلام برای تعظیم و توقیر خداوند عزوجل با سایر فرشتگان برمی‌خیزند و صف زده‌اند. هیچ کسی به منظور شفاعت سخن زده نمی‌تواند؛ مگر آنگاه که اوتعالی برایش اجازه دهد و از کسی که برایش شفاعت می‌شود راضی باشد.
﴿ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا ٣٩﴾.
روز قیامت روزی است که وعده بدان راست، وقوعش حقّ و وقتش ثابت است. پس هر که می‌خواهد عمل صالحی را در پیش گیرد که در نزد پروردگار برایش نفعی برساند و او را از عذاب و مجازات دشوار پروردگار نجات بخشد.
﴿إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا ٤٠﴾.
به راستی که ما شما را از وقوع عذاب نزدیکی ترساندیم؛ از عذاب روزی که انسان عملکرد نیک و بدش را مشاهده می‌کند. در آن هنگام کافر به علّت بازگشت بدی که دارد آرزو می‌برد که کاش خاک می‌بود تا مورد محاسبه و عذاب قرار نمی‌گرفت و مسلّماً کسی که آرزوی مرگ نماید، به بلا و محنت بزرگی گرفتار آمده است.
سوره نبأ
عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ
[کافران] دربارۀ چه چیزی از یکدیگر سؤال می‌کنند؟
عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ
از خبری بزرگ.
ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ
همان [خبری] که در مورد آن با هم اختلاف دارند.
کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ
چنین نیست [که آنها می‌اندیشند]؛ به زودی خواهند دانست.
ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ
باز هم چنین نیست؛ به زودی خواهند دانست.
أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا
آیا زمین را بستری [برای آسایش شما] قرار ندادیم؟
وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا
و کوه‌ها را میخ‌ها[ی آن قرار ندادیم؟]
وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا
و شما را جفت [= نر و ماده] آفریدیم.
وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا
و خواب شما را [مایۀ] آرامشتان قرار دادیم.
وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا
و شب را پوششی [برایتان] قرار دادیم.
وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا
و روز را [وسیلۀ] زندگی و [امرارِ معاش] قرار دادیم،
وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا
و بر فراز شما هفت [آسمان] محکم بنا کردیم،
وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا
و [خورشید را] چراغی درخشان [و روشنایی‌بخش] آفریدیم،
وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا
و از ابر‌های باران‌زا، آبی فراوان فرو‌فرستادیم
لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا
تا دانه و گیاه بسیار با آن برویانیم.
وَجَنَّـٰتٍ أَلۡفَافًا
و باغ‌هایی پردرخت [با آن پرورش دهیم].
إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا
بی‌گمان، روز داورى [میان مخلوقات]، وعده‌گاه [ما با شما] است.
یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا
روزی که در «صور» دمیده می‌شود و شما گروه‌گروه [به محشر] می‌آیید؛
وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا
و آسمان گشوده می‌شود و به صورت درهای متعدد درمی‌آید؛
وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا
و کوه‌ها به حرکت درمی‌آید و به صورت سرابی می‌شود؛
إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا
و بی‌گمان، جهنم کمینگاهی است
لِّلطَّـٰغِینَ مَـَٔابٗا
[و] محل بازگشتی برای طغیانگران.
لَّـٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا
مدت زمانی بی‌پایان در آنجا می‌مانند.
لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا
در آنجا نه [چیز] خنکی می‌چشند و نه آشامیدنی [گوارایی خواهند داشت].
إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا
جز آبی سوزان و [مایعی که] چرک و خون [جهنمیان است].
جَزَآءٗ وِفَاقًا
[این] کیفری است مناسب و درخور [گناهانشان]؛
إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا
همانا آنان از حساب [و کتاب روز قیامت] نمی‌ترسیدند
وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا
و آیات ما را به شدت تکذیب کردند؛
وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا
و ما همه چیز را [در لوح محفوظ] شمارش و ثبت کرده‌ایم.
فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا
پس [کیفرِ اعمال خود را] بچشید که [چیزی] جز عذاب بر شما نمی‌افزاییم.
إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا
بی‌گمان، برای پرهیزگاران کامیابی [بزرگی] است.
حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا
باغ‌های [میوه] و تاکستان‌ها.
وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا
و حوریانی نوجوان و هم‌سن و سال.
وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا
و جام‌هایی لبریز و پیاپی [از شراب پاکیزۀ بهشت].
لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّـٰبٗا
در آنجا نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه دروغی.
جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا
[این] پاداش، از جانب پروردگار توست، و عطایی از روی حساب
رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا
[همان] پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آنهاست؛ [همان الله] رحمان [که] هیچ کس [در آن روز] یارای سخن گفتن با او را ندارد.
یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَـٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا
روزی که روح [= جبرئیل] و فرشتگان به صف می‌ایستند، [و] هیچ کس سخن نمی‌گوید، جز کسی که [الله] رحمان به او اجازه داده باشد و [او] سخن درست [و صواب] گوید.
ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَـَٔابًا
آن [روز]، روزِ حق است [و بدون تردید واقع می‌شود]؛ پس هر کس که بخواهد، [می‌تواند] راه بازگشتى به سوى پروردگار خود بجوید.
إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا
به راستی، ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم: روزی که انسان آنچه را از قبل با دست‌های خود فرستاده است می‌بیند، و کافر می‌گوید: «ای کاش من خاک بودم [و برای حساب برانگیخته نمی‌شدم»]!
An-Naba’
مکی و ۴۰ آیه است.
آیه‌ی ۵-۱:
﴿عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ١﴾[النبأ: ۱]. «(کافران) دربارۀ چه چیز از یکدیگر می‌پرسند».
﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ٢﴾[النبأ: ۲].«(آری) از خبری بزرگ (می‌پرسند)».
﴿ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ٣﴾[النبأ: ۳]. «(خبری) که آنان در آن اختلاف دارند».
﴿کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ٤﴾[النبأ: ۴]. «نه! خواهند دانست».
﴿ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ٥﴾[النبأ: ۵]. «باز هم (می‌گویم) نه! خواهند دانست».
﴿عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ١﴾کسانی‌که آیات خدا را تکذیب می‌کنند از چه چیزی می‌ترسند؟ سپس آنچه را که از آن می‌پرسند بیان کرد و فرمود: ﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ٢ ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ٣﴾از خبری بزرگ می‌پرسند که ستیز و اختلافشان در آن طولانی شده و آن را تکذیب کرده و بعید می‌دانند.
و آن خبری است که شک و تردید را نمی‌پذیرد ولی تکذیب کنندگان به لقای پروردگارشان ایمان نمی‌آورند گرچه هر نشانه‌ای برایشان بیاید تا آن که عذاب دردناک را می‌بینند.
بنابراین فرمود: ﴿کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ٤﴾وقتی عذاب بر آنها نازل شود آنچه را که تکذیب می‌کنند خواهند دانست، آنگاه که به‌سوی آتش دوزخ سوق داده می‌شوند و به آنها گفته می‌شود: [الطور: ۱۴]. ﴿هَٰذِهِ ٱلنَّارُ ٱلَّتِی کُنتُم بِهَا تُکَذِّبُونَ١٤﴾[الطور: ۱۴]. «این دوزخی است که آن‌را تکذیب می‌کردید». سپس خداوند متعال نعمت‌ها و دلایلی را بر صحت پیام پیامبران بیان کرد و فرمود:
آیه‌ی ۱۶-۶:
﴿أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا٦﴾[النبأ: ۶]. «آیا زمین را بستری نگردانده‌ایم».
﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا٧﴾[النبأ: ۷]. «و آیا کوه‌ها را میخ‌هائی ننموده‌ایم»؟.
﴿وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا٨﴾[النبأ: ۸]. «و شما را به صورت جفت‌های (نر و ماده) آفریده‌ایم».
﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا٩﴾[النبأ: ۹]. «و خوابتان را مایۀ آرامش قرار داده‌ایم».
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا١٠﴾[النبأ: ۱۰]. «و شب را پوششی ساخته‌ایم».
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا١١﴾[النبأ: ۱۱]. «و روز را وقت کسب معاش گردانده‌ایم».
﴿وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا١٢﴾[النبأ: ۱۲]. «و بالای سر شما هفت آسمانِ استوار بنا نهاده‌ایم».
﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا١٣﴾[النبأ: ۱۳]. «و (خورشید) را چراغی درخشان ساخته‌ایم».
﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا١٤﴾[النبأ: ۱۴]. «و از ابرها آبی فروریزان فرستاده‌ایم».
﴿لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا١٥﴾[النبأ: ۱۵]. «تا به وسیله آن دانه و گیاه را برآوریم».
﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا١٦﴾[النبأ: ۱۶]. «و نیز باغ‌هایی (با درختان) انبوه».
آیا نعمت‌های بزرگی به شما نداده‌ایم و زمین را برایتان بستری نگردانده‌ایم و آن را برای منافعتان از قبیل شخم زدن و بنای مسکن و راه‌ها آماده ننموده‌ایم؟!.
﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا٧﴾و کوه را میخ‌هائی کرده‌ایم که زمین را نگاه می‌دارند تا زمین تکان نخورد.
﴿وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا٨﴾و شما را مرد و زن آفریده‌ایم تا هریک در آغوش دیگری آرام بگیرد و مودّت و مهربانی پدید آید و از آن دو فرزند به دنیا آید. در اینجا به لذت نکاح و ازدواج اشاره شده است.
﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا٩﴾و خوابتان را مایه آرامش و راحتی و پایان کارهایتان قرار داده‌ایم که اگر در شب هم کار می‌کردید به بدن شما زیان می‌رسید. پس خداوند شب و خواب را قرار داده است که مردم را فرا می‌گیرند تا حرکت‌های زیان آورشان سکون پیدا کند و به استراحتی که مفید است، برسند.
﴿وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا١٢﴾و بر بالای سرتان هفت آسمان که در نهایت قوّت و صلابت و سختی است آفریده‌ایم. خداوند با قدرت خویش این آسمان‌ها را نگاه داشته و آنها را سقفی برای زمین کرده است و آسمان برای اهل زمین فواید عدیده‌ای دارد.
بنابراین، از منافع آسمان یکی خورشید است که آن را بیان کرد و فرمود: ﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا١٣﴾با استعمال واژه چراغ به نعمت نور و روشنایی خورشید اشاره کرد که برای مردم بسیار ضروری است. و با استعمال واژه « وهّاج» به گرمای خورشید اشاره نمود که به وسیله آن میوه‌ها می‌رسند و منافعی دیگر دارد.
﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا١٤﴾تا به وسیله آن ابر دانه و حبوبات را از قبیل گندم و جو و ذرت و برنج و دیگر دانه‌های که انسان‌ها می‌خورند برویانیم. نیز به وسیله آن گیاهان را برآوریم و این همه گیاهان را شامل می‌شود. گیاهانی که خداوند آنها را روزی چهارپایانشان کرده است.
﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا١٦﴾و نیز باغ‌هایی انبوه (رویانده‌ایم) که در آن انواع میوه‌های لذیذ است. پس خداوندی که این نعمت‌های بزرگ و بی‌شمار را که اندازه و ارزش آن وصف ناپذیر می‌باشد عطا کرده است چگونه به او کفر می‌ورزید و آنچه را که به شما خبر داده تکذیب می‌کنید، و زنده شدن پس از مرگ و رستاخیز را دروغ می‌انگارید؟! و چگونه از نعمت‌های پروردگارتان برای نافرمانی او استفاده می‌کنید و نعمت‌های خدا را انکار می‌نمایید؟!.
آیه‌ی ۳۰-۱۷:
﴿إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا١٧﴾[النبأ: ۱۷]. «بی‌گمان روز داوری به هنگامی معیّن است».
﴿یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا١٨﴾[النبأ: ۱۸]. «روزی‌که در صور دمیده می‌شود و شما آنگاه گروه گروه می‌آئید».
﴿وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا١٩﴾[النبأ: ۱۹]. «و آسمان شکافته می‌شود و دروازه دروازه می‌گردد».
﴿وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا٢٠﴾[النبأ: ۲۰]. «و کوه‌ها روان و چون سراب می‌شوند».
﴿إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا٢١﴾[النبأ: ۲۱]. «بی‌گمان دوزخ چشم به راه است».
﴿لِّلطَّٰغِینَ مَ‍َٔابٗا٢٢﴾[النبأ: ۲۲]. «بازگشتگاه سرکشان است».
﴿لَّٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا٢٣﴾[النبأ: ۲۳]. «در آنجا مدّت زمان طولانی ماندگارند».
﴿لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا٢٤﴾[النبأ: ۲۴]. «در آنجا نه (هوای) خنکی می‌چشند و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند».
﴿إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا٢٥﴾[النبأ: ۲۵]. «مگر آب جوش و خوانابه‌ای».
﴿جَزَآءٗ وِفَاقًا٢٦﴾[النبأ: ۲۶]. «این کیفری است مناسب و موافق (حال و وضعیت آنها)».
﴿إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا٢٧﴾[النبأ: ۲۷]. «بی‌گمان آنان امید حساب را نداشتند».
﴿وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا٢٨﴾[النبأ: ۲۸]. «و آیات ما را به کلّی دروغ انگاشتند».
﴿وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا٢٩﴾[النبأ: ۲۹]. «و همه چیز را با نوشتن حفظ کردیم».
﴿فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا٣٠﴾[النبأ: ۳۰]. «پس (طعم تلخ عذاب را) بچشید که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود».
خداوند آنچه را که در روز قیامت رخ می‌دهد بیان کرد، قیامتی که تکذیب کنندگان از آن می‌پرسند و مخالفان ستیزه جو آن‌را انکار می‌کنند. و فرمود که آن روزی بزرگ است و آن‌را خداوند میعادی برای خلق قرار داده‌است: ﴿یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا﴾در صور دمیده می‌شود و آنگاه شما دسته دسته و گروه گروه می‌آئید و در آن انواع زلزله و آشفتگی‌ها پیش می‌آید که کودک را پیر می‌کند و دل‌ها را به تکان می‌اندازد، و کوه‌ها به حرکت در می‌آیند تا به صورت غباری پراکنده در می‌آیند و آسمان پاره می‌گردد و چند دروازه در آن پدید می‌آید و خداوند میان خلائق با حکم عادلانه‌اش داوری می‌نماید و آتش جهنم را که برای سرکشان آماده کرده و جایگاه آنان قرار داده‌است افروخته می‌شود و آنها تا مدّت زمانی طولانی در آن ماندگار خواهند بود.
﴿أَحۡقَابٗا﴾احقاب جمع حقب است و حقب آنگونه که بسیاری از مفسّران گفته اند: هشتاد سال یک حقب است.
وقتی وارد دوزخ می‌گردند: ﴿لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا٢٤﴾در آن جا نه هوای خنکی می‌چشند و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند. یعنی نه چیزی می‌یابند که تن و بدنشان را خنک کند و نه نوشیدنی می‌یابند که تشنگی آنها را رفع نماید.
﴿إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا٢٥﴾آنچه می‌یابند و می‌نوشند فقط آب جوش و داغی است که چهره‌هایشان را بریان و روده‌هایشان را پاره پاره می‌نماید. و چیزی دیگر که می‌نوشند خونابه و زردآبه است که از بدن دوزخیان بیرون می‌آید و بسیار بدبو و بدمزه است.
آنها سزاوار این عقوبت‌های خطرناک و زشت گردیده‌اند چون این عقوبت‌ها در برابر کارهایی که می‌کرده‌اند سزای مناسب آنهاست و خداوند بر آنها ستم نکرده بلکه خودشان بر خویشتن ستم نموده‌اند.
بنابراین، اعمالشان را که به سبب آن سزاوار این سزا گشته‌اند، ذکر نمود و فرمود: ﴿إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا٢٧﴾آنان به زنده شدن پس از مرگ و به این که خداوند مردم را بر کارهای نیک و بد جزا و سزا خواهد داد،ایمان نداشتند. بنابراین، برای آخرت خود عمل نکردند.
﴿وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا٢٨﴾و آیات ما را به صورت صریح و روشن تکذیب کردند، معجزات نزد آنها آمد اما آنان با آن مخالفت ورزیدند. ﴿وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا٢٩﴾و هر چیز کم و یا زیاد و نیک و بدی را در لوح محفوظ ثبت و ضبط نموده‌ایم. پس گناهکاران گمان نبرند که ما آنها را در برابر گناهانی عذاب داده‌ایم که مرتکب آن نشده‌اند، و گمان نبرند که چیزی از اعمالشان ضایع می‌گردد و یا به اندازه ذرّه‌ای فراموش می‌شود. همان طور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَوُضِعَ ٱلۡکِتَٰبُ فَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِینَ مُشۡفِقِینَ مِمَّا فِیهِ وَیَقُولُونَ یَٰوَیۡلَتَنَا مَالِ هَٰذَا ٱلۡکِتَٰبِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةٗ وَلَا کَبِیرَةً إِلَّآ أَحۡصَىٰهَاۚ وَوَجَدُواْ مَا عَمِلُواْ حَاضِرٗاۗ وَلَا یَظۡلِمُ رَبُّکَ أَحَدٗا٤٩﴾[الکهف: ۴۹]. «و نامه اعمال گذارده می‌شود آنگاه بزهکاران را می‌بینی که از آنچه در آن است هراس دارند و می‌گویند: وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ گناه کوچک و بزرگی را نگذاشته مگر آن را برشمرده است»؟!. و هر آنچه را که کرده‌اند حاضر می‌یابند و پروردگارت بر هیچ کسی ستم نمی‌کند.
﴿فَذُوقُواْ﴾ای تکذیب کنندگان! بچشید این عذاب دردناک و رسوایی همیشگی را ﴿فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا﴾که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود. پس هر وقت و هر لحظه عذابشان بیشتر می‌گردد و این آیه سخت‌ترین آیه در بیان شدت عذاب اهل دوزخ است. خداوند ما را از دوزخ در امان دارد.
آیه‌ی ۳۶-۳۱:
﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا٣١﴾[النبأ: ۳۱]. «بی‌گمان پرهیزگاران کامیابی (بزرگی) دارند».
﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا٣٢﴾[النبأ: ۳۲]. «باغ‌ها و درختان انگور (بهرۀ ایشان می‌گردد».
﴿وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا٣٣﴾[النبأ: ۳۳]. «و دختران نوجوان نارپستان هم سن و سال».
﴿وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا٣٤﴾[النبأ: ۳۴]. «و جام پر از شراب».
﴿لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّٰبٗا٣٥﴾[النبأ: ۳۵]. «آنها در آنجا نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه تکذیبی (می‌شنوند)».
﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا٣٦﴾[النبأ: ۳۶]. «این پاداشی از سوی پروردگارت (است) پاداش و بخششی از روی حساب».
وقتی حالت گناهکاران را بیان کرد، سرانجام پرهیزگاران را نیز ذکر نمود و فرمود: ﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا٣١﴾بی‌گمان کسانی که با انجام عبادت الهی و دوری از نافرمانی‌اش از خشم و ناخشنودی خداوند دوری و پرهیز کرده‌اند، رستگاری و موفقیت و نجات از جهنم بهره ایشان است.
﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا٣٢﴾باغ‌هایی که انواع درختان و انواع میوه‌ها و انواع انگورها را در بردارند. در میان این باغ‌ها رودها روان است. انگور را به طور خاص بیان کرد چون مهم است و در این باغ‌ها به کثرت وجود دارد.
آنها در بهشت آنگونه که دل می‌خواهد همسرانی دارند، ﴿وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا٣٣﴾دختران نوجوان نارپستان هم سن و سال. معمولا افراد هم سن و سال یکدیگر را دوست می‌دارند و از هم لذّت می‌برند. و سنّی که آنها در آن هستند سی و سه سالگی است که بهترین سن جوانی است.
﴿وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا٣٤﴾و جامی پر از شراب که مایه لّذت نوشندگان است. ﴿لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا﴾یعنی آنها در بهشت سخن بیهوده و بی‌فایده‌ای نمی‌شنوند. ﴿وَلَا کِذَّٰبٗا﴾و نه گناهی می‌شنوند. همانطور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿لَا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا تَأۡثِیمًا٢٥ إِلَّا قِیلٗا سَلَٰمٗا سَلَٰمٗا٢٦﴾[الواقعة: ۲۵-۲۶]. «آنچه در آن جا سخن بیهوده و گناهی نمی‌شنوند. آنچه می‌شنوند (واژه زیبای) سلام است».
و خداوند این پاداش بزرگ را از سر فضل و احسان خودش به آنها عطا کرده است. ﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا٣٦﴾به سبب اعمالی که خداوند توفیق انجامش را به آنها داده و آن را سببی برای رسیدن به نعمت‌های الهی قرار داده‌است این پاداش بزرگ را دریافته‌اند.
آیه‌ی ۴۰-۳۷:
﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا٣٧﴾[النبأ: ۳۷]. «پروردگار مهربان آسمان‌ها و زمین و همۀ چیزهائی که درمیان آنها قرار دارد. از (عظمت) او نمی‌توانند سخنی بگویند».
﴿یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا٣٨﴾[النبأ: ۳۸]. «روزی که جبرئیل و (دیگر) فرشتگان به صف می‌ایستند، سخن نمی‌گویند، مگر کسی‌که خداوند به او اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید».
﴿ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا٣٩﴾[النبأ: ۳۹]. «آن روز واقعیت دارد و حق است، پس هرکس بخواهد می‌تواند عمل درستی انجام دهد که در روز قیامت به‌سوی او بازمی‌گردد».
﴿إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا٤٠﴾[النبأ: ۴۰]. «به‌راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم روزی‌که انسان آنچه را با دستان خویش پیش فرستاده است می‌بیند و کافر می‌گوید: کاش من خاک می‌بودم»!.
کسی‌که این نعمت‌ها را به آنان بخشیده پروردگارشان است. ﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا﴾پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آنهاست. کسی‌که آسمان‌ها و زمین را آفریده سامان داده‌است، ﴿ٱلرَّحۡمَٰنِ﴾خداوند مهربانی که رحمت او همه چیز را فرا گرفته و او آنها را پرورش داده و بر آنان رحم نموده ودر حقّشان لطف کرده است تا این نعمت‌ها را به دست آورند.
سپس عظمت و فرمانروایی بزرگ خداوند را در روز قیامت بیان کرد که همه مردم در آن روز ساکت هستند و سخن نمی‌گویند. ﴿لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا﴾از عظمت خداوند نمی‌تواند سخنی بگوید، مگر کسی‌که خدا به او اجازه بدهد و سخن درستی بگوید. پس هیچ‌کس نمی‌تواند سخنی بگوید مگر با این دو شرط: یکی این که خداوند به او اجازه سخن گفتن را بدهد، دوم این که سخن درستی بگوید. چون ﴿ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّ﴾آن روز حق است و باطل در آن راه ندارد و دروغ فایده‌ای نخواهد داشت.
﴿یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ صَفّٗا﴾آن روزی است که جبرئیل÷که برترین فرشتگان است و دیگر فرشتگان همه به صف می‌ایستند و در برابر خداوند فروتن می‌باشند. و سخن نمی‌گویند: مگر کسی‌که خداوند مهربان به او اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید.
وقتی ترغیب نمود و بیم داد و مژده و هشدار داد و فرمود: آن روز راستین است، پس هرکس بخواهد بازگشتگاهی نیک به‌سوی پروردگارش بجوید.
به‌راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم می‌دهیم. چون آن عذاب نزدیک است و خواهد آمد و هر آنچه که می‌آید نزدیک است. در آن روز هرکس آنچه را که برای آن روز پیش فرستاده است نظاره می‌کند. یعنی به چیزی نگاه می‌کند که برایش اهمیت دارد و به‌سویش پناه می‌برد. پس در این جهان بنگرید که برای جهان آخرت چه چیزی پیش می‌فرستید.
﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ١٨﴾[الحشر: ۱۸]. «ای مؤمنان! از خدا پروا بدارید، و هرکس بنگرد که برای فردا چه آماده کرده است. و از خدا پروا بدارید، بی‌گمان خداوند به آنچه می‌کنید آگاه است». پس اگر در آن روز خیر و خوبی یافت باید خدا را ستایش کند و اگر غیر از آن را یافت جز خودش کسی را ملامت نکند.
بنابراین کافران در روز قیامت از شدّت حسرت و ندامت آرزوی مرگ می‌کنند. و کافر می‌گوید: «ای کاش من خاک می‌بودم!» از خداوند می‌خواهیم که ما را از کفر و همه بدی‌ها دور بدارد بی‌گمان او بخشنده بزرگوار است.
پایان تفسیر سوره‌ی نبأ
سورة النبأ - سورة 78 - عدد آیاتها 40
بسم الله الرحمن الرحیم
عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ
عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ
الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ
کَلاَّ سَیَعْلَمُونَ
ثُمَّ کَلاَّ سَیَعْلَمُونَ
أَلَمْ نَجْعَلِ الأَرْضَ مِهَادًا
وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا
وَخَلَقْنَاکُمْ أَزْوَاجًا
وَجَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتًا
وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ لِبَاسًا
وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا
وَبَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعًا شِدَادًا
وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا
وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاء ثَجَّاجًا
لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا
وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا
إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ کَانَ مِیقَاتًا
یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا
وَفُتِحَتِ السَّمَاء فَکَانَتْ أَبْوَابًا
وَسُیِّرَتِ الْجِبَالُ فَکَانَتْ سَرَابًا
إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتْ مِرْصَادًا
لِلطَّاغِینَ مَآبًا
لابِثِینَ فِیهَا أَحْقَابًا
لّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرْدًا وَلا شَرَابًا
إِلاَّ حَمِیمًا وَغَسَّاقًا
جَزَاء وِفَاقًا
إِنَّهُمْ کَانُوا لا یَرْجُونَ حِسَابًا
وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا کِذَّابًا
وَکُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْنَاهُ کِتَابًا
فَذُوقُوا فَلَن نَّزِیدَکُمْ إِلاَّ عَذَابًا
إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا
حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا
وَکَوَاعِبَ أَتْرَابًا
وَکَأْسًا دِهَاقًا
لّا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلا کِذَّابًا
جَزَاء مِّن رَّبِّکَ عَطَاء حِسَابًا
رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لا یَمْلِکُونَ مِنْهُ خِطَابًا
یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلائِکَةُ صَفًّا لّا یَتَکَلَّمُونَ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا
ذَلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ فَمَن شَاء اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا
إِنَّا أَنذَرْنَاکُمْ عَذَابًا قَرِیبًا یَوْمَ یَنظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ یَدَاهُ وَیَقُولُ الْکَافِرُ یَا لَیْتَنِی کُنتُ تُرَابًا
سورة نبأ
به نام الله بخشندة مهربان
(کافران) از چه چیز از یکدیگر سؤال می‌کنند؟ ﴿1﴾ از خبری بزرگ. ﴿2﴾ همان (خبری) که آنها در آن اختلاف دارند. ﴿3﴾ چنین نیست (که آنها می‌اندیشند)، بزودی خواهند دانست. ﴿4﴾ باز هم چنین نیست، بزودی خواهند دانست. ﴿5﴾ آیا زمین را بستری (برای آسایش شما) قرار ندادیم؟! ﴿6﴾ و کوه‌ها را میخ‌های (آن قرار ندادیم؟!). ﴿7﴾ و شما را جفت (نر و ماده) آفریدیم. ﴿8﴾ و خواب شما را (مایۀ) آرامش تان قرار دادیم. ﴿9﴾ و شب را پوششی (برای شما) قرار دادیم. ﴿10﴾ و روز را (وسیلة) برای زندگی و معاش قرار دادیم. ﴿11﴾ و بر فراز شما هفت (آسمان) محکم بنا کردیم. ﴿12﴾ و (خورشید را) چراغی درخشان آفریدیم. ﴿13﴾ و از ابر‌های باران زا آبی فراوان فرو فرستادیم ﴿14﴾ تا بدان دانه و گیاه بسیار برویانیم. ﴿15﴾ و باغ‌هایی پر درخت (با آن آب پرورش دهیم). ﴿16﴾ بی‌گمان روز داوری (و جدای) میعاد (همگان) است. ﴿17﴾ روزی‌که در «صور» دمیده می‌شود، سپس شما گروه گروه (به محشر) می‌آیید. ﴿18﴾ و آسمان گشوده می‌شود، پس دروازه، دروازه می‌گردد. ﴿19﴾ و کوه‌ها روان کرده شود، پس (چون) سراب گردند. ﴿20﴾ و بی‌گمان جهنم کمینگاهی است. ﴿21﴾ بازگشتگاه برای سرکشان است. ﴿22﴾ مدت زمانی دراز در آنجا بمانند. ﴿23﴾ و در آنجا نه (چیز) خنکی می‌چشند و نه آشامیدنی (گوارایی خواهند داشت). ﴿24﴾ جز آبی سوزان، و (مایعی که) چرک و خون (است). ﴿25﴾ (این) کیفری است مناسب و در خور (اعمالشان) ﴿26﴾ زیرا که آنها هیج امیدی به (روز) حساب نداشتند. ﴿27﴾ و آیات ما را بشدّت تکذیب کردند. ﴿28﴾ و ما همه چیز را (در کتاب لوح محفوظ) بشمارش نوشتیم. ﴿29﴾ پس (کیفر اعمال خود را) بچشید، که چیزی جز عذاب بر شما نمی‌افزاییم! ﴿30﴾بی‌گمان برای پرهیزگاران کامیابی است. ﴿31﴾ با غ‌های (میوه) و تاکستان‌ها. ﴿32﴾ و حوریانی جوان و هم سن و سال. ﴿33﴾ و جام‌هایی لبریز و پیاپی (از شراب پاکیزة بهشت). ﴿34﴾ در آنجا نه سخن بیهودة می‌شنوند و نه دروغی. ﴿35﴾ (این) پاداش از جانب پروردگار توست و عطایی از روی حساب ﴿36﴾ (همان) پروردگار آسمان‌ها و زمین، و آنچه در میان آنهاست، (همان الله) رحمان هیچ‌کس (درآن روز) یارای سخن گفتن با اوندارد. ﴿37﴾ روزی‌که روح (= جبرییل) و فرشتگان به صف ایستند، هیچ‌کس سخن نگویید، جز کسی‌که الله رحمان به او اجازه داده باشد، و (او) سخن درست (و صواب) گوید. ﴿38﴾ آن روز حق است، پس هر کس که بخواهد بازگشتگاهی به سوی پروردگارش بر گزنید. ﴿39﴾ به راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم، روزی‌که انسان آنچه را از قبل با دست‌های خود فرستاده است می‌بیند، و کافر می‌گوید: «ای کاش من خاک بود». (و برای حساب بر انگیخته نمی‌شد). ﴿40﴾
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ
عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ ١ عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ ٢ ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ ٣ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٤ ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ ٥ أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا ٦ وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا ٧ وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا ٨ وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا ٩ وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا ١٠ وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا ١١ وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا ١٢ وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا ١٣ وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا ١٤ لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا ١٥ وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا ١٦ إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا ١٧ یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا ١٨ وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا ١٩ وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا ٢٠ إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا ٢١ لِّلطَّٰغِینَ مَ‍َٔابٗا ٢٢ لَّٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا ٢٣ لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا ٢٤ إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا ٢٥ جَزَآءٗ وِفَاقًا ٢٦ إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا ٢٧ وَکَذَّبُواْ بَِٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا ٢٨ وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا ٢٩ فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا ٣٠إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا ٣١ حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا ٣٢ وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا ٣٣ وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا ٣٤ لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّٰبٗا ٣٥ جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا ٣٦ رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا ٣٧ یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا ٣٨ ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا ٣٩ إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا ٤٠
سوره نبأ
به نام خداوند بخشندة مهربان
(کافران) دربارة چه چیز از یکدیگر می‌پرسند؟. ﴿1﴾ (آری) از خبری بزرگ (می‌پرسند). ﴿2﴾ (خبری) که آنان در آن اختلاف دارند. ﴿3﴾ نه! خواهند دانست. ﴿4﴾ باز هم (می‌گویم) نه! خواهند دانست. ﴿5﴾ آیا زمین را بستری نگردانده‌ایم. ﴿6﴾ و آیا کوه‌ها را میخ‌هائی ننموده‌ایم؟. ﴿7﴾ و شما را به صورت جفت‌های (نر و ماده) آفریده‌ایم. ﴿8﴾ و خوابتان را مایة آرامش قرار داده‌ایم. ﴿9﴾ و شب را پوششی ساخته‌ایم. ﴿10﴾ و روز را وقت کسب معاش گردانده‌ایم. ﴿11﴾ و بالای سر شما هفت آسمانِ استوار بنا نهاده‌ایم. ﴿12﴾ و (خورشید) را چراغی درخشان ساخته‌ایم. ﴿13﴾ و از ابرها آبی فروریزان فرستاده‌ایم. ﴿14﴾ تا به وسیله آن دانه و گیاه را برآوریم. ﴿15﴾ و نیز باغ‌هایی (با درختان) انبوه. ﴿16﴾ بی‌گمان روز داوری به هنگامی معیّن است. ﴿17﴾ روزی‌که در صور دمیده می‌شود و شما آنگاه گروه گروه می‌آئید. ﴿18﴾ و آسمان شکافته می‌شود و دروازه دروازه می‌گردد. ﴿19﴾ و کوه‌ها روان و چون سراب می‌شوند. ﴿20﴾ بی‌گمان دوزخ چشم به راه است. ﴿21﴾ بازگشتگاه سرکشان است. ﴿22﴾ در آنجا مدّت زمان طولانی ماندگارند. ﴿23﴾ در آنجا نه (هوای) خنکی می‌چشند و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند. ﴿24﴾ مگر آب جوش و خوانابه‌ای. ﴿25﴾ این کیفری است مناسب و موافق (حال و وضعیت آنها). ﴿26﴾ بی‌گمان آنان امید حساب را نداشتند. ﴿27﴾ و آیات ما را به کلّی دروغ انگاشتند. ﴿28﴾ و همه چیز را با نوشتن حفظ کردیم. ﴿29﴾ پس (طعم تلخ عذاب را) بچشید که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود. ﴿30﴾بی‌گمان پرهیزگاران کامیابی (بزرگی) دارند. ﴿31﴾ باغ‌ها و درختان انگور (بهرة ایشان می‌گردد. ﴿32﴾ و دختران نوجوان نارپستان هم سن و سال. ﴿33﴾ و جام پر از شراب. ﴿34﴾ آنها در آنجا نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه تکذیبی (می‌شنوند). ﴿35﴾ این پاداشی از سوی پروردگارت (است) پاداش و بخششی از روی حساب. ﴿36﴾ پروردگار مهربان آسمان‌ها و زمین و همة چیزهائی که درمیان آنها قرار دارد. از (عظمت) او نمی‌توانند سخنی بگویند. ﴿37﴾ روزی که جبرئیل و (دیگر) فرشتگان به صف می‌ایستند، سخن نمی‌گویند، مگر کسی‌که خداوند به او اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید. ﴿38﴾ آن روز واقعیت دارد و حق است، پس هرکس بخواهد می‌تواند عمل درستی انجام دهد که در روز قیامت به‌سوی او بازمی‌گردد. ﴿39﴾ به‌راستی ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم روزی‌که انسان آنچه را با دستان خویش پیش فرستاده است می‌بیند و کافر می‌گوید: کاش من خاک می‌بودم!. ﴿40﴾