تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

تفسیر قرآن

تفسیر و معانی قرآن

سُورَةُ الحَاقَّةِ

سُورَةُ الحَاقَّةِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿ٱلۡحَآقَّةُ ١ مَا ٱلۡحَآقَّةُ ٢ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡحَآقَّةُ ٣ کَذَّبَتۡ ثَمُودُ وَعَادُۢ بِٱلۡقَارِعَةِ ٤ فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهۡلِکُواْ بِٱلطَّاغِیَةِ ٥ وَأَمَّا عَادٞ فَأُهۡلِکُواْ بِرِیحٖ صَرۡصَرٍ عَاتِیَةٖ ٦ سَخَّرَهَا عَلَیۡهِمۡ سَبۡعَ لَیَالٖ وَثَمَٰنِیَةَ أَیَّامٍ حُسُومٗاۖ فَتَرَى ٱلۡقَوۡمَ فِیهَا صَرۡعَىٰ کَأَنَّهُمۡ أَعۡجَازُ نَخۡلٍ خَاوِیَةٖ ٧ فَهَلۡ تَرَىٰ لَهُم مِّنۢ بَاقِیَةٖ ٨

به نام الله بخشندۀ مهربان

(روز) واقع شدنی (رستاخیز) ﴿۱آن واقع شدنی چیست؟ ﴿۲و تو چه دانی آن واقع شدنی چیست (و چگونه است)؟! ﴿۳(قوم) ثمود و (قوم) عاد (قیامت) درهم کوبنده را تکذیب کردند. ﴿۴پس اما (قوم) ثمود، به بانگ سهمگین هلاک شدند. ﴿۵و اما (قوم) عاد با تند بادی سرکش و سرد به هلاکت رسیدند. ﴿۶(الله) هفت شب و هشت روز پی در پی آن را بر آن‌ها مسلط نمود، پس (اگر آنجا می‌بودی) (آن) قوم را آن (تند باد) مانند تنه‌های پوسیدۀ تو خالی درختان خرما، بر زمین افتاده (و هلاک شده) می‌دیدی. ﴿۷پس آیا از آن‌ها کسی را می‌بینی که باقی مانده باشد؟! ﴿۸

﴿ وَجَآءَ فِرۡعَوۡنُ وَمَن قَبۡلَهُۥ وَٱلۡمُؤۡتَفِکَٰتُ بِٱلۡخَاطِئَةِ ٩ فَعَصَوۡاْ رَسُولَ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَهُمۡ أَخۡذَةٗ رَّابِیَةً ١٠ إِنَّا لَمَّا طَغَا ٱلۡمَآءُ حَمَلۡنَٰکُمۡ فِی ٱلۡجَارِیَةِ ١١ لِنَجۡعَلَهَا لَکُمۡ تَذۡکِرَةٗ وَتَعِیَهَآ أُذُنٞ وَٰعِیَةٞ ١٢ فَإِذَا نُفِخَ فِی ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ ١٣ وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُکَّتَا دَکَّةٗ وَٰحِدَةٗ ١٤ فَیَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١٥ وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِیَ یَوۡمَئِذٖ وَاهِیَةٞ ١٦ وَٱلۡمَلَکُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَیَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّکَ فَوۡقَهُمۡ یَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِیَةٞ ١٧ یَوۡمَئِذٖ تُعۡرَضُونَ لَا تَخۡفَىٰ مِنکُمۡ خَافِیَةٞ ١٨ فَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِیَمِینِهِۦ فَیَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ کِتَٰبِیَهۡ ١٩ إِنِّی ظَنَنتُ أَنِّی مُلَٰقٍ حِسَابِیَهۡ ٢٠ فَهُوَ فِی عِیشَةٖ رَّاضِیَةٖ ٢١ فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٖ ٢٢ قُطُوفُهَا دَانِیَةٞ ٢٣ کُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِیٓ‍َٔۢا بِمَآ أَسۡلَفۡتُمۡ فِی ٱلۡأَیَّامِ ٱلۡخَالِیَةِ ٢٤ وَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَیَقُولُ یَٰلَیۡتَنِی لَمۡ أُوتَ کِتَٰبِیَهۡ ٢٥ وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِیَهۡ ٢٦ یَٰلَیۡتَهَا کَانَتِ ٱلۡقَاضِیَةَ ٢٧ مَآ أَغۡنَىٰ عَنِّی مَالِیَهۡۜ ٢٨ هَلَکَ عَنِّی سُلۡطَٰنِیَهۡ ٢٩ خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ٣٠ ثُمَّ ٱلۡجَحِیمَ صَلُّوهُ ٣١ ثُمَّ فِی سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُکُوهُ ٣٢ إِنَّهُۥ کَانَ لَا یُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِیمِ ٣٣ وَلَا یَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡکِینِ ٣٤

و فرعون و کسانی‌که پیش از او بودند، و (مردم) شهر‌های ویران شده (قوم لوط) مرتکب گناهان (بزرگ) شدند. ﴿۹پس آن‌ها از (فرمان) فرستادۀ پروردگار‌شان سرپیچی کردند، آنگاه (الله) آن‌ها را به عذاب سختی گرفتارشان کرد. ﴿۱۰همانا هنگامی‌که آب طغیان کرد، شما را در کشتی سوار کردیم. ﴿۱۱تا که پندی برای شما قرار دهیم، و گوش‌های شنوا آن را بشنوند و به یاد بسپارند. ﴿۱۲پس هنگامی‌که یک بار در «صور» دمیده شود. ﴿۱۳و زمین و کوه‌ها از جا کنده شود، پس یکباره درهم کوبیده (و متلاشی) شوند. ﴿۱۴پس در آن روز واقعۀ (عظیم) قیامت به و قوع می‌پیوندد. ﴿۱۵و آسمان شکافته می‌شود، پس در آن روز سست می‌گردد (و فرو می‌ریزد). ﴿۱۶و فرشتگان بر کناره‌های آن (= آسمان) قرار می‌گیرند، و آن روز هشت (فرشنه) عرش پروردگارت را بر فراز‌شان حمل می‌کنند. ﴿۱۷در آن روز شما (همگی برای حساب‌رسی، به پشیگاه الله) عرضه می‌شوید، و هیچ چیز از (کار‌های) شما پنهان نخواهد ماند. ﴿۱۸پس اما کسی‌که نامۀ (اعمالش) را به دست راستش دهند، گوید: «بیایید نامۀ (اعمال) مرا بخوانید! ﴿۱۹من یقین داشتم که به حساب (اعمال) خودم خواهم رسید». ﴿۲۰پس او در یک زندگی پسندیده (و رضایت بخشی) خواهد بود. ﴿۲۱در بهشتی برین. ﴿۲۲که میوه‌هایش (برای چیده شدن) در دسترس است. ﴿۲۳(و به آن‌ها گفته می‌شود (: «بخورید و بیاشامید، گوارای‌تان باد، به (خاطر) آنچه در ایام گذشته پیش فرستاده‌اید». ﴿۲۴و اما کسی‌که نامۀ (اعمالش) را به دست چیش دهند، گوید: «ای کاش هرگز نامۀ (اعمال) مرا به من داده نمی‌شد، ﴿۲۵و نمی‌دانستم حسابم چیست. ﴿۲۶ای کاش (با مرگ) همه چیز تمام می‌شد (و پایان کار بود). ﴿۲۷مال و دارایی ام مرا بی‌نیاز نکرد (و سودی نبخشید). ﴿۲۸قدرت و فرمانروایی ام (نیز) از (دست) من رفت (و بکلی نابودشد)». ﴿۲۹(به فرشتگان گفته می‌شود:) «او را بگیرید، پس طوق (به گردن) او اندازید. ﴿۳۰سپس او را به (آتش) دوزخ بیفکنید. ﴿۳۱آنگاه او را در زنجیری که طول آن هفتاد ذراع است، ببندید، ﴿۳۲بی‌گمان او هرگز به الله بزرگ ایمان نمی‌آورد، ﴿۳۳و هرگز (مردم را) بر اطعام بی‌نوا(یان) تشویق نمی‌کرد. ﴿۳۴

﴿ فَلَیۡسَ لَهُ ٱلۡیَوۡمَ هَٰهُنَا حَمِیمٞ ٣٥ وَلَا طَعَامٌ إِلَّا مِنۡ غِسۡلِینٖ ٣٦ لَّا یَأۡکُلُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡخَٰطِ‍ُٔونَ ٣٧ فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَا تُبۡصِرُونَ ٣٨ وَمَا لَا تُبۡصِرُونَ ٣٩ إِنَّهُۥ لَقَوۡلُ رَسُولٖ کَرِیمٖ ٤٠ وَمَا هُوَ بِقَوۡلِ شَاعِرٖۚ قَلِیلٗا مَّا تُؤۡمِنُونَ ٤١ وَلَا بِقَوۡلِ کَاهِنٖۚ قَلِیلٗا مَّا تَذَکَّرُونَ ٤٢ تَنزِیلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ٤٣ وَلَوۡ تَقَوَّلَ عَلَیۡنَا بَعۡضَ ٱلۡأَقَاوِیلِ ٤٤ لَأَخَذۡنَا مِنۡهُ بِٱلۡیَمِینِ ٤٥ ثُمَّ لَقَطَعۡنَا مِنۡهُ ٱلۡوَتِینَ ٤٦ فَمَا مِنکُم مِّنۡ أَحَدٍ عَنۡهُ حَٰجِزِینَ ٤٧ وَإِنَّهُۥ لَتَذۡکِرَةٞ لِّلۡمُتَّقِینَ ٤٨ وَإِنَّا لَنَعۡلَمُ أَنَّ مِنکُم مُّکَذِّبِینَ ٤٩ وَإِنَّهُۥ لَحَسۡرَةٌ عَلَى ٱلۡکَٰفِرِینَ ٥٠ وَإِنَّهُۥ لَحَقُّ ٱلۡیَقِینِ ٥١ فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّکَ ٱلۡعَظِیمِ ٥٢

پس امروز در این جا دوست صمیمی (و مهربانی) ندارد (که کمکش کند). ﴿۳۵و غذایی جز از چرک و خون ندارد. ﴿۳۶(غذایی‌که) گناهکاران آن را نخورند». ﴿۳۷پس سوگند به آنچه می‌بینید، ﴿۳۸و به آنچه نمی‌بینید. ﴿۳۹بی‌تردید این (قرآن) گفتار رسول بزرگوار است. ﴿۴۰و این‌ها گفتار شاعری نیست، (اما شما) اندکی ایمان می‌آورید. ﴿۴۱و (نیز) گفتار کاهنی نیست، (لیکن شما) کمتر پند می‌گیرید. ﴿۴۲(این قرآن) از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است. ﴿۴۳و اگر (پیامبر) سخنانی (به دروغ) بر ما می‌بست. ﴿۴۴مسلّماً ما دست راست او را می‌گرفتیم. ﴿۴۵سپس (شاه) رگ قلبش را قطع می‌کردیم. ﴿۴۶پس هیچ کس از شما نمی‌توانست از (عذاب) او مانع شود. ﴿۴۷و یقیناً این (قرآن) پند و تذکری برای پرهیزگاران است. ﴿۴۸و ما محققاً می‌دانیم که برخی از شما تکذیب کنندگان (این کلام الهی) هستید. ﴿۴۹و همانا این (قرآن) بر کافران مایۀ حسرت و ندامت است. ﴿۵۰و بی‌گمان این (قرآن) حق الیقین است.﴿۵۱پس (ای پیامبر) به نام پروردگار بزرگت تسبیح گوی. ﴿۵۲

سوره حاقه

سُورَةُ الحَاقَّةِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ ٱلۡحَآقَّةُ ١ مَا ٱلۡحَآقَّةُ ٢ وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا ٱلۡحَآقَّةُ ٣ کَذَّبَتۡ ثَمُودُ وَعَادُۢ بِٱلۡقَارِعَةِ ٤ فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهۡلِکُواْ بِٱلطَّاغِیَةِ ٥ وَأَمَّا عَادٞ فَأُهۡلِکُواْ بِرِیحٖ صَرۡصَرٍ عَاتِیَةٖ ٦ سَخَّرَهَا عَلَیۡهِمۡ سَبۡعَ لَیَالٖ وَثَمَٰنِیَةَ أَیَّامٍ حُسُومٗاۖ فَتَرَى ٱلۡقَوۡمَ فِیهَا صَرۡعَىٰ کَأَنَّهُمۡ أَعۡجَازُ نَخۡلٍ خَاوِیَةٖ ٧ فَهَلۡ تَرَىٰ لَهُم مِّنۢ بَاقِیَةٖ ٨

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قیامت. ﴿1چیست آن قیامت؟ [1192]. ﴿2و چه چیز خبردار کرد تو را که چیست آن قیامت؟. ﴿3دروغ شمرد قبیلۀ ثمود و عاد قیامت را. ﴿4امّا ثمود، پس هلاک کرده شد ایشان را به نعرۀ تند. ﴿5و امّا عاد، پس هلاک کرده شد ایشان را به باد سخت از حد در گذشته. ﴿6خداى برگماشت آن باد را بر عاد هفت شب و هشت روز نهایت نحس. پس می‌دیدى [اى بیننده] آن قوم را بر زمین افتاده گویا ایشان تنه‏هاى درخت خرمای از کهنگى برهم شده‏اند. ﴿7پس آیا مى‏بینى ایشان را هیچ بقیه؟. ﴿8

﴿ وَجَآءَ فِرۡعَوۡنُ وَمَن قَبۡلَهُۥ وَٱلۡمُؤۡتَفِکَٰتُ بِٱلۡخَاطِئَةِ ٩ فَعَصَوۡاْ رَسُولَ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَهُمۡ أَخۡذَةٗ رَّابِیَةً ١٠ إِنَّا لَمَّا طَغَا ٱلۡمَآءُ حَمَلۡنَٰکُمۡ فِی ٱلۡجَارِیَةِ ١١ لِنَجۡعَلَهَا لَکُمۡ تَذۡکِرَةٗ وَتَعِیَهَآ أُذُنٞ وَٰعِیَةٞ ١٢ فَإِذَا نُفِخَ فِی ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ ١٣ وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُکَّتَا دَکَّةٗ وَٰحِدَةٗ ١٤ فَیَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١٥ وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِیَ یَوۡمَئِذٖ وَاهِیَةٞ ١٦ وَٱلۡمَلَکُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَیَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّکَ فَوۡقَهُمۡ یَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِیَةٞ ١٧ یَوۡمَئِذٖ تُعۡرَضُونَ لَا تَخۡفَىٰ مِنکُمۡ خَافِیَةٞ ١٨ فَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِیَمِینِهِۦ فَیَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ کِتَٰبِیَهۡ ١٩ إِنِّی ظَنَنتُ أَنِّی مُلَٰقٍ حِسَابِیَهۡ ٢٠ فَهُوَ فِی عِیشَةٖ رَّاضِیَةٖ ٢١ فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٖ ٢٢ قُطُوفُهَا دَانِیَةٞ ٢٣ کُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِیٓ‍َٔۢا بِمَآ أَسۡلَفۡتُمۡ فِی ٱلۡأَیَّامِ ٱلۡخَالِیَةِ ٢٤ وَأَمَّا مَنۡ أُوتِیَ کِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَیَقُولُ یَٰلَیۡتَنِی لَمۡ أُوتَ کِتَٰبِیَهۡ ٢٥ وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِیَهۡ ٢٦ یَٰلَیۡتَهَا کَانَتِ ٱلۡقَاضِیَةَ ٢٧ مَآ أَغۡنَىٰ عَنِّی مَالِیَهۡۜ ٢٨ هَلَکَ عَنِّی سُلۡطَٰنِیَهۡ ٢٩ خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ٣٠ ثُمَّ ٱلۡجَحِیمَ صَلُّوهُ ٣١ ثُمَّ فِی سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُکُوهُ ٣٢ إِنَّهُۥ کَانَ لَا یُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِیمِ ٣٣ وَلَا یَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡکِینِ ٣٤

و به عمل آورد فرعون و آنان‌که پیش از وى بودند و اهل موتفکات نیز گناه را. ﴿9پس نافرمانبردارى کردند فرستادۀ پروردگار خود را، پس در گرفت خدا آن جماعت را در گرفتن عظیم. ﴿10و هرآیینه تا وقتى که از حدّ گذشت آب، سوار کردیم شما را بر کشتىِ روان. ﴿11تا بکنیم این مقدمه را براى شما پندى و یاد دارد آن را گوش یاد دارنده. ﴿12پس چون دمیده شود در صور یک بار دمیدن. ﴿13و برداشته شود زمین و کوه‌ها را پس کوفته شود ایشان را یک بار کوفتن. ﴿14پس آن روز متحقق شود قیامت. ﴿15و بشکافد آسمان، پس آسمان آن روز سست شده باشد. ﴿16و فرشتگان بر کناره‌هاى آسمان باشد و بردارند تخت پروردگار تو را بالاى خویش آن روز هشت کس. ﴿17آن روز پیش آورده شود شما را پنهان نماند از حال شما هیچ سرّى. ﴿18امّا آن که داده شدش نامۀ اعمال او به دست راست او، پس گوید: بگیرید! بخوانید نامۀ اعمال مرا! . ﴿19هرآیینه من معتقد بودم که من به خواهم رسید به حساب خود. ﴿20پس آن شخص در زندگانى پسندیده باشد. ﴿21در بهشتى بلند. ﴿22که میوۀ آن قریب الحصول است. ﴿23[گفته شود:] بخورید و بیاشامید خوردن و آشامیدن گوارا، به سبب آنچه پیش فرستاده بودید در روزهاى گذشته. ﴿24و امّا آنان‌که داده شدش نامۀ اعمال او به دست چپ او، پس گوید که: اى کاش داده نمى‏شد مرا نامۀ اعمال من! . ﴿25واى کاش نمى‏دانستم که چیست حساب من! . ﴿26اى کاش مرگ آخر کنندۀ کار بودى! . ﴿27هیچ نفع نکرد از من مال من. ﴿28زایل شد از من پادشاهى من. ﴿29گفته شود: اى فرشتگان! بگیریدش پس طوق به گردن کنیدش. ﴿30باز در دوزخ داخل کنیدش. ﴿31باز در زنجیرى که مساحتِ آن هفتاد گز باشد در آریدش. ﴿32هرآیینه این شخص، ایمان نمى‏داشت به خداى بزرگ. ﴿33و رغبت نمى‏داد مردمان را بر طعام دادن فقیر. ﴿34

﴿ فَلَیۡسَ لَهُ ٱلۡیَوۡمَ هَٰهُنَا حَمِیمٞ ٣٥ وَلَا طَعَامٌ إِلَّا مِنۡ غِسۡلِینٖ ٣٦ لَّا یَأۡکُلُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡخَٰطِ‍ُٔونَ ٣٧ فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَا تُبۡصِرُونَ ٣٨ وَمَا لَا تُبۡصِرُونَ ٣٩ إِنَّهُۥ لَقَوۡلُ رَسُولٖ کَرِیمٖ ٤٠ وَمَا هُوَ بِقَوۡلِ شَاعِرٖۚ قَلِیلٗا مَّا تُؤۡمِنُونَ ٤١ وَلَا بِقَوۡلِ کَاهِنٖۚ قَلِیلٗا مَّا تَذَکَّرُونَ ٤٢ تَنزِیلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ٤٣ وَلَوۡ تَقَوَّلَ عَلَیۡنَا بَعۡضَ ٱلۡأَقَاوِیلِ ٤٤ لَأَخَذۡنَا مِنۡهُ بِٱلۡیَمِینِ ٤٥ ثُمَّ لَقَطَعۡنَا مِنۡهُ ٱلۡوَتِینَ ٤٦ فَمَا مِنکُم مِّنۡ أَحَدٍ عَنۡهُ حَٰجِزِینَ ٤٧ وَإِنَّهُۥ لَتَذۡکِرَةٞ لِّلۡمُتَّقِینَ ٤٨ وَإِنَّا لَنَعۡلَمُ أَنَّ مِنکُم مُّکَذِّبِینَ ٤٩ وَإِنَّهُۥ لَحَسۡرَةٌ عَلَى ٱلۡکَٰفِرِینَ ٥٠ وَإِنَّهُۥ لَحَقُّ ٱلۡیَقِینِ ٥١ فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّکَ ٱلۡعَظِیمِ ٥٢

پس نیست این شخص را امروز انجا خویشاوندى. ﴿35و نیست این شخص را هیچ طعامى مگر از زرد آب. ﴿36که نخورند آن را مگر گناهکاران. ﴿37پس قسم می‌خورم به آنچه مى‏بینید!. ﴿38و به آنچه نمى‏بینید! . ﴿39هرآیینه قرآن گفتار فرشتۀ بزرگوار است. ﴿40و نیست آن گفتار شاعر. اندکى ایمان مى‏آرید. ﴿41و نیست گفتار کاهن. اندکى پند مى‏پذیرید. ﴿42فرود آورده شده است از جانب پروردگار عالم‌ها. ﴿43و اگر مى‏بست پیغامبر بر ما بعض سخن‌ها را. ﴿44هرآیینه مى‏گرفتیم از او دست راست او را. ﴿45باز مى‏بریدیم رگ دل او را [1193]. ﴿46پس نیست از شما هیچ‌کس از او باز دارنده [1194]. ﴿47و هرآیینه قرآن، پند است پرهیزگاران را. ﴿48و هرآیینه می‌دانیم که بعض شما دروغ دارنده‏اید. ﴿49و هرآیینه قرآن، حسرت‏ است بر کافران. ﴿50و هرآیینه قرآن، راستِ درست است. ﴿51پس به پاکى یاد کن پروردگار بزرگوار خود را. ﴿52