سورۀ تین

سورۀ تین

مکی است؛ ترتیب آن 95؛ شمار آیات آن 8

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿وَٱلتِّینِ وَٱلزَّیۡتُونِ ١﴾.

به انجیر و زیتون سوگند یاد می‌کنیم، از آن‌رو که در این دو میوه منافعی وجود دارد و در سرزمین مبارک فلسطین که پیامبران در آن مبعوث شده‌اند رشد و نمو می‌کنند.

﴿وَطُورِ سِینِینَ ٢﴾.

به طور سینا سوگند یاد می‌نمایم، به کوهی که خداوند عزوجل با موسی علیه السلام بر رویش سخن گفت و آن مکان را با کلامش مشرّف ساخت؛ چنان‌که در قداست و نفاست امتیاز پیدا نموده.

﴿وَهَٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٱلۡأَمِینِ ٣﴾.

سوگند به مکّه که جای نزول وحی، مهد رسالت و سرزمین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است. آنجا که مولد، مبعث و قبلۀ آنحضرت است. آری! عیسی علیه السلام در سرزمین انجیر و زیتون زندگی داشته، موسی علیه السلام در طور سینا حیاتش را سپری کرده و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم در مکّه مکرّمه تولّد یافته است.

﴿لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ فِیٓ أَحۡسَنِ تَقۡوِیمٖ ٤﴾.

به راستی ما انسان را به نیکو‌ترین چهره، زیبا‌ترین شکل و بهترین سیما آفریدیم؛ چنان‌که اعضای متناسب، آفرینش درست و قامت برابر برایش عطا شده است.

﴿ثُمَّ رَدَدۡنَٰهُ أَسۡفَلَ سَٰفِلِینَ ٥﴾.

بعد از آن او را با کفر ورزیدن به جایی خوار‌تر از حیوانات و گمراه‌تر از چارپایان رساندیم و آتش دوزخ را مأوایش قرار دادیم؛ از آن‌رو که به خداوند یگانۀ قهّار شریک می‌آورد.

﴿إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ أَجۡرٌ غَیۡرُ مَمۡنُونٖ ٦﴾.

امّا کسانی که ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام دهند پاداش بزرگ و نعمت‌های جاودانیی در جوار پروردگار مهربان برای‌شان مهیاست؛ همراه با پاداشی که قطع نمی‌شود و خیری که فنا نمی‌گردد.

﴿فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعۡدُ بِٱلدِّینِ ٧﴾.

ای انسان! چه چیزی تو را باعث شده که به زنده‌شدن بعد از مرگ و حساب اعمال تکذیب می‌نمایی؛ بعد از آنکه دلایل واضحی از کتاب و سنّت بر این دلالت می‌نماید و خداوند عزوجل بر جمع‌آوردن مردم برای ثواب و عقاب تواناست؟

﴿أَلَیۡسَ ٱللَّهُ بِأَحۡکَمِ ٱلۡحَٰکِمِینَ ٨﴾.

آیا الله عزوجل خداوندی نیست که روز قیامت را مقرّر داشته تا در اموری که مقدّر کرده، تصرّف و تدبیر نموده، امر و نهی فرموده، حکم کرده و خبر داده به عادلانه‌ترین طریق حکم نماید؟

تفسیر نور: سوره تین

تفسیر نور:
سوره تین آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به انجیر و زیتون !‏

‏توضیحات : ‏
‏« التِّینِ » : انجیر . اشاره به دوران آدم است که او و همسرش در بهشت برگ درختان و چه‌بسا انجیر را جامه و پوشش خود کردند ( نگا : اعراف‌ / 22 ) . کوه « طور تینا » که در دمشق قرار دارد و بر آن درختان انجیر می‌روید . در میان عربها مرسوم است که نام میوه‌ای را بر سرزمین آن اطلاق کنند ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . « الزَّیْتُونِ » : زیتون . اشاره به دوران نوح است که آدم دوم لقب گرفته است . گویا در آخرین مراحل طوفان ، نوح کبوتری را رها کرد تا درباره پیدا شدن خشکی از زیر آب جستجو کند . کبوتر با شاخه زیتونی بازگشت و نوح فهمید که طوفان پایان گرفته است . شاخه زیتون هم اینک رمز صلح و امنیّت است . کوه « طور زیتا » که در بیت‌المقدّس است . ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) .‏

سوره تین آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَطُورِ سِینِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به طور سینین !‏

‏توضیحات : ‏
‏« طُورِ سِینِینَ » : اسم کوهی است که در صحرای سیناء قرار دارد و موسی‌ ( ع ) در بالای آن به مناجات با خدا می‌پرداخت . در کنار این کوه نور شریعت موسوی تابیدن گرفت ( نگا : مریم‌ / 52 ) .‏

سوره تین آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به این شهر امین ( مکّه ) !‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْبَلَدِ الأمِینِ » : شهر امین . مراد مکّه است که چه رسد به انسانها ، حیوانات و درختان و گیاهان و پرندگان آن در امن و امانند . نه جانداری در آنجا کشته می‌شود و نه گیاهی کنده می‌گردد ، مگر انواعی از نباتات که مردم بدانها نیازمندند ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . « الأمِینِ » : سرزمین دارای امن و امان ( نگا : بقره‌ / 126 ، آل‌عمران‌ / 97 ، قصص‌ / 57 ) . اشاره به دوران خاتم‌الانبیاء ، محمّد مصطفی‌ ( ص ) است .‏

سوره تین آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما انسان را ( از نظر جسم و روح ) در بهترین شکل و زیباترین سیما آفریده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَقَدْ خَلَقْنَا . . . » : جواب قسمهای چهارگانه است . « أَحْسَنِ » : زیباترین . بهترین . « تَقْوِیمٍ » : هیئت . سیما . در اصل تقویم ، در آوردن چیزی به صورت مناسب و نظام معتدل و کیفیّت شایسته است ( نگا : نمونه ) ولی در بسیاری از موارد مراد از مصدر ، اثر آن است ( نگا : جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) . لذا در اینجا مراد ساختار انسان با دو بعد جسمانی و روحانی است ، که « عالَم صغیر » و « موجود ناشناخته‌ » نام گرفته است ، و خداوند او را بزرگوار فرموده است ( نگا : اسراء / 70 ) و آفریدگار جهان در برابر اتمام خلقت انسان ، خویشتن را ستوده است ( نگا : مؤمنون‌ / 14 ) .‏

سوره تین آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس ما او را به میان پست‌ترینِ پستان برمی‌گردانیم ( و از زمره بدترینِ مردمان می‌گردانیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَدَدْنَاهُ » : او را برمی‌گردانیم . او را قرار می‌دهیم . واژه ( رَدّ ) را به معنی اصلی برگرداندن ، و معنی ضمنی جعل ، یعنی قرار دادن و ساختن دانسته‌اند ( نگا : روح‌المعانی ، المیزان ) . « أَسْفَلَ » : پائین‌ترین . مفعولٌ‌به یا منصوب به نزع خافض است . « سَافِلِینَ » : پائین‌تران . پستان . جمع مذکّر سالم است و مراد انسانهائی است که امتیاز انسانیّت خود را نادیده می‌گیرند ، و به جای پیمودن قوس صعودی ایمان و دینداری ، قوس نزولی کفر و بی‌دینی را طی می‌کنند ، و از درجه والای اعلی علّیّین به ژرفای گودالّ اسفل سافلین فرو می‌افتند . « رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ » : این بند ، بدین واقعیّت اشاره دارد که : کسانی که راه کفر و شرک و ستمگری و زورگوئی و سایر مفاسد را در پیش می‌گیرند ، از مقام انسانیّت سقوط می‌کنند و در نظر خدا از پستان پست بشمار می‌آیند ، و در دنیا از زمره ناپاکان ، و در آخرت از جمله دوزخیانند ( نگا : نساء / 145 ، صافّات‌ / 98 ، فصّلت‌ / 29 ، بیّنه‌ / 6 ) .‏

سوره تین آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر کسانی که ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند که آنان پاداش قطع ناشدنی و بی‌منّت دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« غَیْرُ مَمْنُونٍ » : ناگسیختنی . قطع ناشدنی . بی‌منّت ( نگا : فصّلت‌ / 8 ، قلم‌ / 3 ، انشقاق / 25 ) .‏

سوره تین آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِالدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس ( ای انسان ناسپاس ! به دنبال مشاهده این همه دلائل و نشانه‌های معاد ) دیگر چه چیز تو را بر آن می‌دارد که روز سزا ( و جزای قیامت ) را دروغ پنداری ( و در دادگاه الهی خویشتن را محکوم به سقوط از درجه انسانیّت سازی‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَعْدُ » : پس از مشاهده قدرت خدا در پیکره عالَم صغیر و در گستره عالَم کبیر . آن که انسان و جهان را از نیستی به هستی درآورده است ، دوباره پس از پایان جهان و مردن مردمان ، دنیا را پدیدار و انسانها را از خواب مرگ بیدار می‌سازد ، و طرحی نو درمی‌اندازد . « الدِّینِ » : سزا و جزا . دین و آئین . « فَمَا یُکَذِّبُکَ . . . » : پس دیگر چه چیز تو را به تکذیب شریعت و آئین وامی‌دارد ؟‏

سوره تین آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَیْسَ اللَّهُ بِأَحْکَمِ الْحَاکِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر خداوند فرمانرواترین فرمانروایان ( و داورترین داوران ) نمی‌باشد ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحْکَمِ الْحَاکِمِینَ » : فرمانرواترین فرمانروایان . داورترین داوران ( نگا : هود / 45 ) . اگر در آیه هفتم ، دین به معنی شریعت و آئین باشد ، معنی این آیه چنین است : آیا خداوند احکام و فرمانهایش از همه حکیمانه‌تر و متقن‌تر نیست‌ ؟ ( نگا : نمونه ) .‏