سورۀ انفطار

سورۀ انفطار

مکی است؛ ترتیب آن 82؛ شمار آیات آن 19

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنفَطَرَتۡ ١﴾.

آنگاه که برای قیام قیامت آسمان شکافته و باز گشوده شود؛ یعنی برای فرود‌آمدن فرشتگان دروازه‌هایی در آن ایجاد گردد و خیمۀ آسمان پارچه‌پارچه شود.

﴿وَإِذَا ٱلۡکَوَاکِبُ ٱنتَثَرَتۡ ٢﴾.

آنگاه که ستاره‌گان بعد از زوال روشنی‌شان از جایگاه بلند خویش بیفتند و از آسمان خود سقوط نمایند. به راستی امری که ستاره‌گان را به سقوط مواجه کرده بزرگ و هول‌انگیز است.

﴿وَإِذَا ٱلۡبِحَارُ فُجِّرَتۡ ٣﴾.

آنگاه که اطراف دریا‌ها شکافته شود،‌ حجاب میان آن‌ها دور گردد، با یکجا‌شدن همه دریا‌ها دریای یگانه‌ای تشکیل یابد، آب فراوانی به هم ریزد،‌ موج‌ها به پا خیزد و جهان را اضطراب فرا گیرد.

﴿وَإِذَا ٱلۡقُبُورُ بُعۡثِرَتۡ ٤﴾.

و آنگاه که قبر‌ها شکافته و خاک‌های زمین پراکنده شود تا مردم از بطن آن برای روز حساب بیرون آیند و پاداش و جزای اعمال خویش را دریابند.

﴿عَلِمَتۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ وَأَخَّرَتۡ ٥﴾.

در آن هنگام،‌ هر کسی اعمال انجام شده‌اش را می‌داند؛ همچنان که به آنچه تأخیرش کرده، کسالت ورزیده و انجام نداده معلومات حاصل می‌کند. یا به اعمالی که انجام داده و به مال و ثروتی که بعد از خود در دنیا باقی گذاشته آگاه می‌شود.

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ ٱلۡکَرِیمِ ٦﴾.

ای انسان! چه چیزی تو را فریب داده که پروردگارت را نافرمانی می‌کنی؟ چه کسی تو را از راه مولایت اغوا کرده؟ و کیست آنکه تو را بر کفر و بد‌کاری جرأت بخشیده است؟

﴿ٱلَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّىٰکَ فَعَدَلَکَ ٧﴾.

ای فرزند آدم! الله عزوجل خداوندی است که تو را به نیکو‌ترین شکل و زیبا‌ترین قامت، یعنی با اعضای سالم، اعتدال قامت و خلقت متناسب آفریده است.

﴿فِیٓ أَیِّ صُورَةٖ مَّا شَآءَ رَکَّبَکَ ٨﴾.

تو را به صورت نیکو و عجیبی ترکیب نموده و شکل زیبایی را برایت برگزیده است؛ در حالی که با تنوّع صورت، شکل، آواز و رنگ، میان مردم تمایز ایجاد نموده است.

﴿کَلَّا بَلۡ تُکَذِّبُونَ بِٱلدِّینِ ٩﴾.

نه، آنگونه که شما می‌پندارید نیست و به کرم الهی مغرور نشوید؛ زیرا شما به روز حساب تکذیب می‌کنید، از این‌رو برای آن روز آمادگی نمی‌گیرید و از پروردگار‌تان نمی‌ترسید تا از ملاقات با وی هراس داشته باشید.

﴿وَإِنَّ عَلَیۡکُمۡ لَحَٰفِظِینَ ١٠﴾.

سوگند به پروردگار که فرشتگانی بر شما مقرّر داشته شده تا اعمال‌تان را حفظ کنند، همه امور انسان را مسجّل نمایند و اعمال نیک و بدش را بنویسند.

﴿کِرَامٗا کَٰتِبِینَ ١١﴾.

این فرشتگان در نزد خداوند عزوجل مکرّم و بزرگوار اند و کم و زیاد را می‌نویسند. با کرامت خویش امانت‌دار هستند و با کتابت خود امور را ضبط می‌نمایند؛ یعنی کار‌شان براساس وهم و گمان نیست و خطا نمی‌کنند.

﴿یَعۡلَمُونَ مَا تَفۡعَلُونَ ١٢﴾.

آنان به اذن پروردگار بر اعمال خوب و بدتان نظارت و آگاهی دارند و آن‌ها را برای حساب‌دهی روز جزا بدون زیادت و نقصان برمی‌شمارند و ثبت می‌کنند.

﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ لَفِی نَعِیمٖ ١٣﴾.

به راستی که در طاعات می‌کوشند و در کار‌های خیر سبقت می‌جویند، با برخورداری از نعمت‌های جاودانی و پاداش عظیمی در جوار خداوند رحمن و جایگاه بزرگی به سر می‌برند.

﴿وَإِنَّ ٱلۡفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٖ ١٤﴾.

و به راستی کسانی که به دین خداوند عزوجل تکذیب می‌کنند و از فرمانش مخالفت می‌ورزند، بطور همیشه و ماندگار در آتش بر‌افروخته‌ای قرار دارند که آنان را با شعله‌اش می‌سوزاند و با زبانه‌اش می‌گدازد.

﴿یَصۡلَوۡنَهَا یَوۡمَ ٱلدِّینِ ١٥﴾.

در روز قیامت و حساب به گرمی آن می‌پیوندند و از عذابش می‌چشند؛ چنان‌که پوست‌های آنان را پخته می‌کند؛ چهره‌های آنان را بریان می‌سازد، چربی وجود آنان را ذوب می‌کند و استخوان‌های‌شان را ذوب می‌نماید.

﴿وَمَا هُمۡ عَنۡهَا بِغَآئِبِینَ ١٦﴾.

کافران در آتش دوزخ طور ماندگار قرار دارند، نه از آن بیرون می‌شوند و نه دور می‌گردند. از دخول بدان چاره ندارند، دوزخ برای آنان حاضر آورده می‌شود و به سوی آن سوق داده می‌شوند.

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰکَ مَا یَوۡمُ ٱلدِّینِ ١٧﴾.

چه چیزی تو را به حقیقت روز حساب دانا کرده است؟ به راستی که روزی هولناک، محضری هراس‌آور و موقفی دشوار است. بزرگ‌ترین از آن است که توصیف شود و عظیم‌تر از آن است که به حقیقتش آگاهی به دست آید.

﴿ثُمَّ مَآ أَدۡرَىٰکَ مَا یَوۡمُ ٱلدِّینِ ١٨﴾.

چه می‌دانی که آن روز چیست؟ دشوار‌ترین روزی است که مردم سراغ دارند. از این‌رو سزاوار است انسان برای نجات از آن روز عمل کند و بدان غمخوارگی و اعتنا داشته باشد.

﴿یَوۡمَ لَا تَمۡلِکُ نَفۡسٞ لِّنَفۡسٖ شَیۡ‍ٔٗاۖ وَٱلۡأَمۡرُ یَوۡمَئِذٖ لِّلَّهِ ١٩﴾.

در آن روز هیچ‌کس برای دیگری نه منفعتی رسانده می‌تواند و نه می‌تواند ضرری را دفع کند. آری! تنها خداوند عزوجل نافع و ضرر رسان است، همه امور به دست اوست، از هیچ کسی جز او کاری ساخته نیست و تنها او فضل و احسان می‌نماید.

تفسیر نور: سوره إنفطار

تفسیر نور:

سوره انفطار آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که آسمان شکافته می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنفَطَرَتْ » : شکافته شد . درز برداشت ( نگا : حاقّه‌ / 16 ، انشقاق / 1 ) .‏

سوره إنفطار آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا الْکَوَاکِبُ انتَثَرَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و هنگامی که ستارگان از هم می‌پاشند و پخش و پراکنده می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إنتَثَرَتْ » : پراکنده شد . از هم پاشید .‏

سوره إنفطار آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و هنگامی که دریاها شکاف برمی‌دارند . و به هم می‌پیوندند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فُجِّرَتْ » : برجوشانده شدند و راه آنها به هم بازگردانده شد . یعنی کوهها و تپه‌ها و ارتفاعات سواحل دریاها برداشته شد و آب دریاها به هم آمیخته گردید . منفجر گردانده شد . یعنی اتمهای دو عنصر اساسی آب ، اکسیژن و ئیدروژن ، بر اثر یک جرقّه و واکنش ، آزاد و منفجر گردید ( نگا : نمونه ، تفهیم‌القرآن ) .‏

سوره إنفطار آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و هنگامی که گورها زیر و رو می‌گردند ( و مردگان زنده می‌شوند و بیرون می‌آیند و برای حساب آماده می‌شوند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بُعْثِرَتْ » : زیر و رو گردانده شد . پراکنده و گشوده گردانده شد .‏

سوره إنفطار آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن گاه هرکسی می‌داند چه چیزهائی را پیشاپیش فرستاده است ، و چه چیزهائی را واپس نهاده است و بر جای گذاشته است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا قَدَّمَتْ » : کارهای نیکو یا زشتی که انسان در زندگانی خود انجام داده است و پیش از مرگ بدانها دست یازیده است . کارهای نیکی که کرده است . « مَآ أَخَّرَتْ » : کارهائی که آثار آنها بعد از او در دنیا باقی مانده است و نتائج آنها به او رسیده است ، از قبیل مقاصد رحمانی همچون خیرات و صدقات جاریه و بناها و کتابهای مفید ، یا مقاصد شیطانی همچون بدعتها و نوشته‌های بد و قمارخانه‌ها و مشروب‌خانه‌ها ، و غیره . یا کارهای نیکی که بر اثر سهل‌انگاری نکرده است ( نگا : قیامت‌ / 13 ) .‏

سوره إنفطار آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای انسان ! چه چیز تو را در برابر پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته است و در حق او گولت زده است ( که چنان بی‌باکانه نافرمانی می‌کنی و خود را به گناهان آلوده می‌سازی‌ ؟ ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا غَرَّکَ » : چه چیز تو را فریفته است‌ ؟ چه چیز مغرورت ساخته است‌ ؟ این پرسش ، بیانگر تهدید شدیدی ، و در عین حال توأم با نوعی لطف و محبّت است . « الْکَرِیمِ » : عظیم . بزگوار ( نگا : المراغی ) .‏

سوره إنفطار آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پروردگاری که تو را آفریده است و سپس سر و سامانت داده است و بعد معتدل و متناسبت کرده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَلَقَکَ » : تو را از نیستی به هستی آورده است . تو را شکل بخشیده است . « سَوَّاکَ » : تو را سر و سامان و نظم و نظام داده است ( نگا : بقره‌ / 29 ، کهف‌ / 37 ، قیامت‌ / 38 ) . « عَدَلَکَ » : تو را معتدل القامه و متناسب الاعضاء کرده است .‏

سوره إنفطار آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ فِی أَیِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَکَّبَکَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آن گاه به هر شکلی که خواسته است تو را درآورده است و ترکیب بسته است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صُورَةٍ مَّا » : واژه ( مَا ) زائد و دالّ بر تفخیم و تعظیم چیزی است که بدان افزوده می‌گردد ( نگا : جزء عم شیخ محمّد عبده ) . در اینجا دالّ بر بدیع و زیبا بودن و تمام و کمال خلقت انسان است .‏

سوره إنفطار آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا بَلْ تُکَذِّبُونَ بِالدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگزا هرگز ! ( آن چنان که می‌پندارید نیست ) . اصلاً شما ( روز ) سزا و جزا را دروغ می‌پندارید و نادرست می‌دانید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الدِّینِ » : سزا و جزا ( نگا : فاتحه‌ / 4 ) .‏

سوره إنفطار آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بدون شکّ نگاهبانانی بر شما گمارده شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَافِظِینَ » : نگهبانان . مراد فرشتگانی است که مأمور حفظ و نگهداری اعمال انسانها هستند ( نگا : ق / 17 ، زخرف‌ / 80 ) .‏

سوره إنفطار آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ کِرَاماً کَاتِبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نگاهبانانی که ( در پیشگاه پروردگار مقرّب و ) محترم هستند و پیوسته ( اعمال شما را ) می‌نویسند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کِرَامًا » : جمع کَریم ، بزرگواران ( نگا : فرقان‌ / 72 ، عبس‌ / 16 ) .‏

سوره إنفطار آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏می‌دانند هرکاری را که می‌کنید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا » : هرکاری اعم از خیر و شر .‏

سوره إنفطار آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً نیکان در میان نعمت فراوان بهشت بسر خواهند برد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأبْرَارَ » : جمع بَرّ ، نیکوکاران ( نگا : انسان‌ / 5 ) . « نَعِیمٍ » : نعمت . در اینجا مراد بهشت جاویدان است . ذکر آن به صورت نکره ، برای بیان اهمّیّت و گستردگی و عظمت این نعمت است .‏

سوره إنفطار آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و مسلّماً بدکاران در میان آتش سوزان دوزخ بسر خواهند برد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْفُجَّارَ » : جمع فاجِر ، بدکاران . کسانی که از فرمان خدا سرپیچی می‌کنند و دستور او را پشت گوش می‌اندازند . کسانی که پرده شریعت و عفاف و تقوی را پاره می‌کنند ( نگا : ص‌ / 28 ) . « جَحِیمٍ » : آتش برافروخته و سوزان . دوزخ .‏

سوره إنفطار آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ یَصْلَوْنَهَا یَوْمَ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در روز سزا و جزا داخل آن می‌گردند و با آتش آن می‌سوزند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَصْلَوْنَهَا » : به آتش دوزخ داخل می‌گردند و می‌سوزند و برشته می‌شوند و درد و رنج آن را می‌چشند ( نگا : نسأ / 10 ، ابراهیم‌ / 29 ، ص‌ / 56 ) .‏

سوره إنفطار آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آنان هیچ گاه از دوزخ بیرون نمی‌آیند و از آن دور نمی‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« غَآئِبِینَ » : ( نگا : اعراف‌ / 7 ، نمل‌ / 20 ) .‏

سوره إنفطار آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای انسان ! ) تو چه می‌دانی که روز سزا و جزا چگونه است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَدْرَاکَ » : چه می‌دانی ! ( نگا : حاقّه‌ / 3 ، مدّثّر / 27 ، مرسلات‌ / 14 ) .‏

سوره إنفطار آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ مَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آخر تو ( ای انسان ! ) چه می‌دانی که روز سزا و جزا چگونه است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا یَوْمُ الدِّینِ » : مراد این است که حقیقت و چگونگی قیامت را کسی چنان که باید نمی‌داند .‏

سوره إنفطار آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئاً وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزی است که هیچ کسی برای هیچ کسی کاری نمی‌تواند بکند و از دست کسی برای کسی کاری ساخته نیست ، و در آن روز فرمان ، فرمان خدا است و بس ، و کارو بار کلاً بدو واگذار می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا تَمْلِکُ » : قادر به انجام کاری نیست . نمی‌تواند ( نگا : سبأ / 42 ) . « الاْمْرُ » : فرمان . کار ( نگا : روح‌البیان ) .‏