سوره نبأ

سوره نبأ

Ayah: 1

عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ

[کافران] دربارۀ چه چیزی از یکدیگر سؤال می‌کنند؟

Ayah: 2

عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِیمِ

از خبری بزرگ.

Ayah: 3

ٱلَّذِی هُمۡ فِیهِ مُخۡتَلِفُونَ

همان [خبری] که در مورد آن با هم اختلاف دارند.

Ayah: 4

کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ

چنین نیست [که آنها می‌اندیشند]؛ به زودی خواهند دانست.

Ayah: 5

ثُمَّ کَلَّا سَیَعۡلَمُونَ

باز هم چنین نیست؛ به زودی خواهند دانست.

Ayah: 6

أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا

آیا زمین را بستری [برای آسایش شما] قرار ندادیم؟

Ayah: 7

وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا

و کوه‌ها را میخ‌ها[ی آن قرار ندادیم؟]

Ayah: 8

وَخَلَقۡنَٰکُمۡ أَزۡوَٰجٗا

و شما را جفت [= نر و ماده] آفریدیم.

Ayah: 9

وَجَعَلۡنَا نَوۡمَکُمۡ سُبَاتٗا

و خواب شما را [مایۀ] آرامشتان قرار دادیم.

Ayah: 10

وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسٗا

و شب را پوششی [برایتان] قرار دادیم.

Ayah: 11

وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا

و روز را [وسیلۀ] زندگی و [امرارِ معاش] قرار دادیم،

Ayah: 12

وَبَنَیۡنَا فَوۡقَکُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا

و بر فراز شما هفت [آسمان] محکم بنا کردیم،

Ayah: 13

وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا

و [خورشید را] چراغی درخشان [و روشنایی‌بخش] آفریدیم،

Ayah: 14

وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا

و از ابر‌های باران‌زا، آبی فراوان فرو‌فرستادیم

Ayah: 15

لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا

تا دانه و گیاه بسیار با آن برویانیم.

Ayah: 16

وَجَنَّـٰتٍ أَلۡفَافًا

و باغ‌هایی پردرخت [با آن پرورش دهیم].

Ayah: 17

إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ کَانَ مِیقَٰتٗا

بی‌گمان، روز داورى [میان مخلوقات]، وعده‌گاه [ما با شما] است.

Ayah: 18

یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا

روزی ‌که در «صور» دمیده می‌شود و شما گروه‌گروه [به محشر] می‌آیید؛

Ayah: 19

وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَکَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا

و آسمان گشوده می‌شود و به صورت درهای متعدد درمی‌آید؛

Ayah: 20

وَسُیِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَکَانَتۡ سَرَابًا

و کوه‌ها به حرکت درمی‌آید و به صورت سرابی می‌شود؛

Ayah: 21

إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتۡ مِرۡصَادٗا

و بی‌گمان، جهنم کمینگاهی است

Ayah: 22

لِّلطَّـٰغِینَ مَـَٔابٗا

[و] محل بازگشتی برای طغیانگران.

Ayah: 23

لَّـٰبِثِینَ فِیهَآ أَحۡقَابٗا

مدت زمانی بی‌پایان در آنجا می‌مانند.

Ayah: 24

لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا

در آنجا نه [چیز] خنکی می‌چشند و نه آشامیدنی [گوارایی خواهند داشت].

Ayah: 25

إِلَّا حَمِیمٗا وَغَسَّاقٗا

جز آبی سوزان و [مایعی که] چرک و خون [جهنمیان است].

Ayah: 26

جَزَآءٗ وِفَاقًا

[این] کیفری است مناسب و درخور [گناهانشان]؛

Ayah: 27

إِنَّهُمۡ کَانُواْ لَا یَرۡجُونَ حِسَابٗا

همانا آنان از حساب [و کتاب روز قیامت] نمی‌ترسیدند

Ayah: 28

وَکَذَّبُواْ بِـَٔایَٰتِنَا کِذَّابٗا

و آیات ما را به شدت تکذیب کردند؛

Ayah: 29

وَکُلَّ شَیۡءٍ أَحۡصَیۡنَٰهُ کِتَٰبٗا

و ما همه چیز را [در لوح محفوظ] شمارش و ثبت کرده‌ایم.

Ayah: 30

فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِیدَکُمۡ إِلَّا عَذَابًا

پس [کیفرِ اعمال خود را] بچشید که [چیزی] جز عذاب بر شما نمی‌افزاییم.

---

Ayah: 31

إِنَّ لِلۡمُتَّقِینَ مَفَازًا

بی‌گمان، برای پرهیزگاران کامیابی [بزرگی] است.

Ayah: 32

حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا

باغ‌های [میوه] و تاکستان‌ها.

Ayah: 33

وَکَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا

و حوریانی نوجوان و هم‌سن و سال.

Ayah: 34

وَکَأۡسٗا دِهَاقٗا

و جام‌هایی لبریز و پیاپی [از شراب پاکیزۀ بهشت].

Ayah: 35

لَّا یَسۡمَعُونَ فِیهَا لَغۡوٗا وَلَا کِذَّـٰبٗا

در آنجا نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه دروغی.

Ayah: 36

جَزَآءٗ مِّن رَّبِّکَ عَطَآءً حِسَابٗا

[این] پاداش، از جانب پروردگار توست، و عطایی از روی حساب

Ayah: 37

رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا یَمۡلِکُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا

[همان] پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آنهاست؛ [همان الله] رحمان [که] هیچ‌ کس [در آن روز] یارای سخن گفتن با او را ندارد.

Ayah: 38

یَوۡمَ یَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَـٰٓئِکَةُ صَفّٗاۖ لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا

روزی ‌که روح [= جبرئیل] و فرشتگان به صف می‌ایستند، [و] هیچ‌ کس سخن نمی‌گوید، جز کسی ‌که [الله] رحمان به او اجازه داده باشد و [او] سخن درست [و صواب] گوید.

Ayah: 39

ذَٰلِکَ ٱلۡیَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَـَٔابًا

آن [روز]، روزِ حق است [و بدون تردید واقع می‌شود]؛ پس هر کس که بخواهد، [می‌تواند] راه بازگشتى به سوى پروردگار خود بجوید.

Ayah: 40

إِنَّآ أَنذَرۡنَٰکُمۡ عَذَابٗا قَرِیبٗا یَوۡمَ یَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ یَدَاهُ وَیَقُولُ ٱلۡکَافِرُ یَٰلَیۡتَنِی کُنتُ تُرَٰبَۢا

به راستی، ما شما را از عذابی نزدیک بیم دادیم: روزی ‌که انسان آنچه را از قبل با دست‌های خود فرستاده است می‌بیند، و کافر می‌گوید: «ای کاش من خاک بودم [و برای حساب برانگیخته نمی‌شدم»]!

---

An-Naba’

تفسیر نور: سوره نبأ

تفسیر نور:
سوره نبأ آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ عَمَّ یَتَسَاءلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این مردم ) درباره چه چیز از یکدیگر می‌پرسند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَمَّ » : از چه چیز . این واژه ، مخفّف ( عَمَّا ) است که در اصل ( عَنْ مَا ) است . « یَتَسَآءَلُونَ » : از همدیگر می‌پرسند . وقتی که کفّار و مشرکان مکّه ، با مطالب و مباحث تازه‌ای ، از قبیل مبدأ و معاد و وحی و نبوّت و رستاخیز و حساب و کتاب قیامت ، و بهشت و دوزخ ، روبرو شدند ، گاهی از روی شکّ و تردید ، و گاهی از روی شوخی و مسخره ، پرسشهائی درباره آن مطالب از یکدیگر می‌کردند . در اینجا سؤال ایشان این بود که : واقعاً راست است که قیامت وجود دارد ؟‏

سوره نبأ آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از خبر بزرگ ( و مهمّ رستاخیز می‌پرسند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« النَبَإِ » : خبر مهمّ ( نگا : مائده‌ / 27 ، انعام‌ / 34 و 67 ، یونس‌ / 71 ) .‏

سوره نبأ آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن خبری که راجع بدان اختلاف دارند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُخْتَلِفُونَ » : اختلاف ورزندگان . دسته‌ای آن را می‌پذیرند ، و گروهی درباره آن گرفتار شکّ و تردیدند .‏

سوره نبأ آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا سَیَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه چنین است ( که می‌پندارند ) ! به زودی خواهند فهمید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَلاّ » : نه چنین است ! ( نگا : مریم‌ / 79 و 82 ، مؤمنون‌ / 100 ) . « سَیَعْلَمُونَ » : خواهند دانست . مراد بعد از مرگ است . چرا که انسان بعد از مرگ متوجّه احوال و اوضاع خود می‌گردد .‏

سوره نبأ آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ کَلَّا سَیَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏باز هم نه چنین است ( که می‌پندارند ) ! به زودی خواهند فهمید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَلاّ » : تکرار برای تأکید است . « سَیَعْلَمُونَ » : مراد بعد از زنده شدن و سر برآوردن از گورها است ( نگا : المصحف‌المیسّر ) .‏

سوره نبأ آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا ما زمین را جایگاه آماده‌ای ( برای زندگی شما انسانها ) نساخته‌ایم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِهَاداً » : جایگاه آماده . گاهواره . محلّ آسایش و آرامش ( نگا : بقره‌ / 206 ، آل‌عمران‌ / 12 و 197 ، اعراف‌ / 41 ) . مراد این است که زمین به گونه‌ای آفریده شده است که گهواره پرورش و بستر آسایش و جولانگاه کار و کوشش است .‏

سوره نبأ آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَالْجِبَالَ أَوْتَاداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آیا کوهها را میخهائی ( برای نگاهداری زمین در برابر فشار موادّ مذاب درونی ) ننموده‌ایم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَوْتَاداً » : جمع وَتَد ، میخها ( نگا : ص‌ / 12 ، فجر / 10 ) . کوهها کیلومترها در دل زمین فرو رفته‌اند و در آنجا به هم پیوسته‌اند و همچون زرهی پوسته زمین را در برابر فشار ناشی از موادّ مذاب درونی ، و طوفانهای عظیم دریاها و اقیانوسها ، حفظ می‌کنند .‏

سوره نبأ آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ وَخَلَقْنَاکُمْ أَزْوَاجاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و شما را به صورت جفتهای ( نر و ماده ) نیافریده‌ایم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَزْوَاجاً » : جمع زَوْج ، جفتها ( نگا : فاطر / 11 ، زخرف‌ / 12 ) . حال است .‏

سوره نبأ آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و خوابتان را مایه آرامش و آسایشتان نکرده‌ایم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« سُبَاتاً » : آرامش و آسایش ( نگا : فرقان‌ / 47 ) . بعضی آن را به معنی مرگ گرفته‌اند ( نگا : جزء عمّ محمّد عبده ، أضواءالبیان ) . به این اعتبار که خدا هر شب و هر روز ، نمونه‌ای آشکار از مردن و زنده شدن را به انسانها نشان می‌دهد . خواب مردمان مرگ آنان ، و بیدار شدن ایشان رستاخیزشان است ( نگا : زمر / 42 ) .‏

سوره نبأ آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ لِبَاساً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و شب را جامه و پوشش ننموده‌ایم‌ ؟ ( تا در خلوت شب ، دور از دیدگان مردمان آرامش و آسایش کنید ، و به تجدید قوا بپردازید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَعَلْنَا الَّیْلَ لِبَاساً » : ( نگا : فرقان‌ / 47 ) . پرده شب ، لباس و پوششی است بر اندام زمین . با فرو افتادن پرده ظلمت ، نور آفتاب برچیده می‌شود ، و فعّالیّتهای خسته‌کننده انسانها و حیوانها تعطیل می‌گردد .‏

سوره نبأ آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و روز را وقت تلاش و کوشش زندگی نکرده‌ایم‌ ؟ ( تا پس از تجدید قوا در شب ، در روز به کار و کسب بپردازید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَعَاشاً » : وقت زندگی . زمان خیزش و کوشش . حیات و زندگی . اسم زمان یا مصدر میمی عیش است که به زندگی ویژه آدمیان اطلاق می‌شود .‏

سوره نبأ آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ وَبَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِدَاداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بالای سر شما هفت آسمان استوار نساخته‌ایم‌ ؟ ( و بر فراز فرش زمین ، خرگاه آسمان را برافراشته نکرده‌ایم‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَبْعاً » : هفت . این عدد برای تکثیر است و اشاره به کُرات متعدّد آسمان و مجموعه‌های منظومه‌ها و کهکشانهای فراوان جهان هستی است که دارای ساختار استوار و بزرگی هستند . و یا بر تحدید دلالت دارد ، امّا آنچه ما از ستارگان می‌بینیم همه متعلّق به آسمان اوّل است و ماورای آن ، شش آسمان دیگر وجود دارد که از دسترس علم بشر بیرون و فراتر است ( نگا : صافّات‌ / 6 ، فصّلت‌ / 12 ) .‏

سوره نبأ آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا سِرَاجاً وَهَّاجاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و چراغ درخشان و فروزانی را نیافریده‌ایم‌ ؟ ( تا در بزمگاه جهان محیط را برایتان روشن و گرم دارد ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَعَلْنَا » : آفریده‌ایم . جعل در اینجا به معنی خلق است ( نگا : اعراب القرآن درویش ) . « سِرَاجاً » : چراغ . « وَهَّاجاً » : درخشان . فروزان . مراد خورشید است .‏

سوره نبأ آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاء ثَجَّاجاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از ابرهای افشارنده ، آب فراوان ریزنده فرو نفرستاده‌ایم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُعْصِرَاتِ » : جمع مُعْصِر ، ابرهائی که زمان باریدن آنها فرا رسیده باشد . گویا ابرها به هنگام تراکم ، سیستمی بر آنها حاکم می‌شود که خود را می‌فشارند و در نتیجه باران از آنها می‌بارد ( نگا : نمونه ) . « ثَجَّاجاً » : بسیار ریزنده و بارنده . پیاپی ریزان .‏

سوره نبأ آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ لِنُخْرِجَ بِهِ حَبّاً وَنَبَاتاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏تا با آن برویانیم دانه‌ها و گیاهها را .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَبّاً » : دانه‌های خوراکی . مراد خوراک انسان است . « نَبَاتاً » : گیاهان . مراد خوراک حیوان است .‏

سوره نبأ آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَنَّاتٍ أَلْفَافاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و باغهای درهم و انبوه را .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَلْفَافاً » : مفرد آن ( لَفّ ) یا ( لَفیف ) است ، و بعضی هم معتقدند که مفرد ندارد ، به معنی : انبوه ، درهم پیچیده ، سر در هم کشیده .‏

سوره نبأ آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ کَانَ مِیقَاتاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏روز داوری ( خداوند جهان در بین مردمان ) و جدائی ( حق از باطل ، و حقائق از اوهام ، و مؤمنان از کافران ) ، وقت مقرّر ( رستاخیز همگان ) است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ الْفَصْلِ » : ( نگا : صافّات‌ / 21 ، دخان‌ / 40 ، مرسلات‌ / 13 و 14 و 38 ) . « مِیقَاتاً » : میعاد . وقت معیّن و مقرّر برای زنده شدن ( نگا : اعراف‌ / 142 و 187 ، شعراء / 38 ، واقعه‌ / 50 ) .‏

سوره نبأ آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان روزی که در صور دمیده می‌شود و شما گروه گروه و دسته دسته ( به سوی میدان محشر ) می‌آئید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ » : بدل از ( یَوْمَ الْفَصْلِ ) یا ( مِیقَاتاً ) است ، یا مفعولٌ‌به برای فعل محذوف ( أَعْنِی ) است . « الصُّورِ » : بوق . شیپور . آنچه در این آیه آمده است اشاره به دمیدن در صُور برای دومین بار است که نفخه حیات مجدّد و رستاخیز مردگان است . « أَفْوَاجاً » : جمع فَوْج ، گروهها و دسته‌ها . قیامت ، موضعها و موقعیّتهای گوناگونی دارد . در جائی مردم گروه گروه همراه با پیشوایان خود رهسپار میدان محشر می‌گردند ( نگا : اسراء / 71 ) و در جائی هرکدام همراه با یک نفر مأمور و یک گواه در پای دادگاه عدل الهی حاضر می‌شوند ( نگا : مریم‌ / 95 ، ق / 21 ) .‏

سوره نبأ آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ وَفُتِحَتِ السَّمَاء فَکَانَتْ أَبْوَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آسمان باز و گشوده می‌گردد و به درها و دروازه‌ها تبدیل می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فُتِحَتْ » : باز گردید . گشوده شد . ذکر فعل به صورت ماضی برای تحقّق است . مراد از باز شدن آسمان ، اشاره به متلاشی شدن کرات آسمانی است که آن اندازه در آنها شکافها ایجاد می‌گردد که گوئی سرتاسر آن تبدیل به درها و دروازه‌هائی شده است ( نگا : انشقاق / 1 ، انفطار / 1 ) . به تعبیر دیگر ، در آن روز نظم کائنات بهم می‌خورد و کرات ما به کرات دیگری تغییر شکل می‌دهند ( نگا : ابراهیم‌ / 48 ) . شاید اشاره به این هم باشد که در چنین روزی ، دروازه‌های عالم بالا باز و وسائل پرواز انسانها آماده و آسان می‌گردد و گذرگاههای بهشت و دوزخ نمایان ، و درهای بهشت و دوزخ به روی مردمان باز و گشوده می‌گردد ، و درها و دروازه‌هائی جز درها و دروازه‌های این دو مکان برای آدمیزادگان وجود ندارد ( نگا : زمر / 71 و 72 و 73 ، رعد / 23 ، نحل‌ / 29 ، ص‌ / 50 ) .‏

سوره نبأ آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ وَسُیِّرَتِ الْجِبَالُ فَکَانَتْ سَرَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و کوهها به حرکت انداخته می‌شوند ( و روان می‌گردند و در فضا به شکل غباری در می‌آیند ) و یک سراب بزرگی را تشکیل می‌دهند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَرَاباً » : سراب . آب‌نما که به سبب شکست نور پیدا و جلوه‌گر می‌شود ( نگا : نور / 39 ) .‏

سوره نبأ آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتْ مِرْصَاداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏دوزخ کمینگاه بزرگی است ( و در انتظار نخجیرهای گریزان از فرمان یزدان ، و ورودشان به کام خود است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِرْصَاداً » : کمینگاه . جایگاهی که در آن فرشتگان مأمورِ عذاب ، آمدن دوزخیان را می‌پایند . این واژه می‌تواند اسم مکان باشد که معنی آن گذشت ، و می‌تواند صیغه مبالغه یا صفت مشبّهه باشد ( نگا : روح‌المعانی ) . در این صورت معنی چنین است : دوزخ در کمین دوزخیان است . برخی هم به معنی گذرگاه دانسته و گفته‌اند : دوزخ گذرگاه همگان است .‏

سوره نبأ آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ لِلْطَّاغِینَ مَآباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مرجع و مأوای سرکشان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَئَاباً » : محلّ بازگشت . مأوی ( نگا : آل‌عمران‌ / 14 ، رعد / 29 ، ص‌ / 40 و 49 و 55 ) .‏

سوره نبأ آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ لَابِثِینَ فِیهَا أَحْقَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزگاران متوالی بیکران ، در آن می‌مانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لابِثِینَ » : ماندگاران . حال است . « أَحْقَاباً » : جمع حُقُب ، و آن هم جمع حِقْبَة است ، به معنی مدّت زمان نامحدود ( نگا : المصحف‌المیسّر ) . روزگاران پیاپی و بی‌نهایت ( نگا : روح‌القرآن ، جزء عمّ محمّد عبده ، قاسمی ، روح‌البیان ) . سالهای سال . مفعولٌ‌فیه است .‏

سوره نبأ آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرْداً وَلَا شَرَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنجا نه ( هوای ) خنکی می‌چشند ، و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَرْداً » : سرد . خنک . مراد باد و هوای خنک است ( نگا : روح‌القرآن ، المصحف‌المیسّر ، المنتخب ) . « شَرَاباً » : نوشیدنی گوارا مراد است .‏

سوره نبأ آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا حَمِیماً وَغَسَّاقاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ولیکن آب جوشان و سوزان ، و زردابه و خونابه ( زخم دوزخیان ) را می‌نوشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلاّ » : لیکن . مگر . استثناء می‌تواند منقطع یا متّصل باشد . « حَمِیماً » : آب بسیار داغ ( نگا : انعام‌ / 70 ، یونس‌ / 4 ، حجّ‌ / 19 ) . « غَسَّاقاً » : خونابه . چرک زخم ( نگا : ص‌ / 57 ) .‏

سوره نبأ آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ جَزَاء وِفَاقاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این ) کیفری است مناسب و موافق ( با اعمال آنان . ایشان در دنیا از فرمان خدا سرکشی کردند ، دلهای ستمدیدگان را سوزاندند ، جانشان را به آتش کشیدند ، و با ظلم و زر و زور خود بر کسی رحم ننمودند ، هم اینک سزاوار است که در دوزخ کیفرشان چنان و نوشابه‌هایشان چنین باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَزَآءً » : مجازات . کیفر . مفعول مطلق فعل محذوف ( جُوزُوا ) است . « وِفَاقاً » : موافق و سازگار . مصدر است و در معنی اسم فاعل .‏

سوره نبأ آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُمْ کَانُوا لَا یَرْجُونَ حِسَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏این بدان خاطر است که ایشان توقّع بازپرسی و حسابرسی نداشتند ( و معتقد به رستاخیز و دادگاهیِ آخرت و سزا و جزای نیکان و بدان نبودند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَانُوا لا یَرْجُونَ » : امیدوار نبودند و انتظار نمی‌کشیدند . « حِسَاباً » : محاسبه و حسابرسی .‏

سوره نبأ آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا کِذَّاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان ، آیه‌های ما را به کلّی تکذیب می‌کردند ، و کاملاً دروغ می‌انگاشتند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کِذَّاباً » : سخت تکذیب کردن . ستیزه‌جویانه دروغ پنداشتن . مصدر باب تفعیل است ، همچون فِسّار ( نگا : کشّاف ) و قِصّار و خِرّاق ( نگا : معانی‌القرآن ) .‏

سوره نبأ آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ وَکُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْنَاهُ کِتَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما همه چیزها را کاملاً شمارش نموده‌ایم و با دقّت ثبت و ضبط کرده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحْصَیْنَاهُ » : آن را شمارش کرده‌ایم . آن را سرشماری نموده‌ایم . « کِتَاباً » : نگاشتن . نوشتن . نوشته . در اینجا مفعول مطلق و در معنی ( إِحصاء ) یعنی سرشماری کردن است . یا این که واژه کتاب به معنی مکتوب است و حال بشمار است . در این صورت معنی آیه چنین می‌گردد : ما همه چیزها را در حالی که ثبت و ضبط شده‌اند ، شمارش کرده‌ایم ( نگا : کهف‌ / 49 ، یونس‌ / 21 ، یس‌ / 12 ، قمر / 52 و 53 ) .‏

سوره نبأ آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ فَذُوقُوا فَلَن نَّزِیدَکُمْ إِلَّا عَذَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس بچشید ! ما هرگز چیزی جز عذاب و درد و رنج ، برایتان نمی‌افزائیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذُوقُوا » : بچشید . این جمله ، جنبه تهدید و تحقیر دارد ، و بیانگر خشم تکان‌دهنده ذوالجلال است . « فَلَن نَّزِیدَکُمْ إِلاّ عَذَاباً » : این آیه و آیه‌های بسیار دیگری بیان می‌دارند که دوزخیان همیشه بر عذابشان افزوده می‌گردد و شکنجه و دردشان فزونی می‌گیرد ، و کمی و کاستی پیدا نمی‌کند ( نگا : نحل‌ / 85 و 88 ، اسراء / 97 ، هود / 20 ، فرقان‌ / 69 . بقره‌ / 86 و 162 ، آل‌عمران‌ / 88 ، فاطر / 36 ) .‏

سوره نبأ آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مسلّماً پرهیزگاران ، رستگاری ( از دوزخ ) و دستیابی ( به بهشت ) بهره ایشان می‌گردد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَفَازاً » : نجات و رستگاری از دوزخ . دستیابی به بهشت . مصدر میمی ، و یا اسم مکان است و به معنی کامگاه .‏

سوره نبأ آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ حَدَائِقَ وَأَعْنَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏باغهای سرسبز ، و انواع رزها ( بهره ایشان می‌گردد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَدَآئِقَ » : جمع حَدِیقَة ، باغها ( نگا : نمل‌ / 60 ) . بدل است « أَعْنَاباً » : جمع عِنَب ، انگورها . رزها . ذکر آن به خاطر اهمّیّت ویژه‌ای است که دارد .‏

سوره نبأ آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَوَاعِبَ أَتْرَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و دختران نوجوان نارپستان همسنّ و سال .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَوَاعِبَ » : جمع کاعِب ، دختران نارپستان . دخترانی که تازه پستانهایشان برآمده است و از کعب ، یعنی پاشنه پا بزرگتر نگشته است ( نگا : المصحف‌المیسّر ) . « أَتْرَاباً » : جمع تِرْب ، همسال . همسنّ .‏

سوره نبأ آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَأْساً دِهَاقاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و جام پر از شراب .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَأْساً » : جام شراب ( نگا : صافّات‌ / 45 ، طور / 23 ، واقعه‌ / 18 ، انسان‌ / 5 و 17 ) . « دِهَاقاً » : لبریز . مالامال . پر .‏

سوره نبأ آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ لَّا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْواً وَلَا کِذَّاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏بهشتیان در آنجا نه سخن پوچ و بیهوده‌ای می‌شنوند ، و نه دروغگوئی و دروغگو نامیدنی .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَغْواً » : سخنان پوچ و یاوه ( نگا : مؤمنون‌ / 3 ، فرقان‌ / 72 ، قصص‌ / 55 ) . « کِذَّاباً » : دروغ . دروغگو نامیدن و یکدیگر را تکذیب کردن ( نگا : روح‌البیان ) . مصدر باب تفعیل است ( نگا : نبأ / 28 ) .‏

سوره نبأ آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ جَزَاء مِّن رَّبِّکَ عَطَاء حِسَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏این پاداش پروردگار تو است و عطیّه بسنده‌ای ( برای برآورد خواستها و آرزوهای بهشتیان است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَزَآءً » : مفعول مطلق است . « عَطَآءً » : عطیّه و تفضّل الهی . بدل از ( جَزَآءً ) است . « حِسَاباً » : کافی و وافی . بسنده . یعنی نعمتها و عطیّه‌های خداوندی آن اندازه به بهشتیان می‌رسد که خواهند گفت : ما را بس ! مصدر است و در معنی اسم فاعل ، یعنی مُحاسِب . بدین معنی که بهشتیان را به گفتن : ( حَسْبُنَا ) می‌کشاند . صفت ( عَطَآءً ) است .‏

سوره نبأ آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الرحْمَنِ لَا یَمْلِکُونَ مِنْهُ خِطَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏پروردگار مهربان آسمانها و زمین و همه چیزهائی که در میان آنها قرار دارد . هیچ کسی توان گفتن و یارای آغاز سخن با او را ندارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَبِّ » : بدل از ( رَبِّ ) آیه پیشین است . « الرَّحْمنِ » : بسیار مهربان . صفت یا بدل ( رَبِّ ) است . « لا یَمْلِکُونَ » : توان ندارند . نمی‌توانند . مرجع ضمیر فاعلی ، اهل آسمانها و زمین و سراسر کائنات است . « مِنْهُ » : بیان ( خِطَاباً ) و بر آن مقدّم است و جنبه تأکید دارد . در معنی چنین است : لا یَمْلِکُونَ أَن یُخَاطِبُوهُ . « خِطَاباً » : مخاطب قرار دادن . زبان به سخن گشودن . گفتگو کردن .‏

سوره نبأ آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِکَةُ صَفّاً لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرحْمَنُ وَقَالَ صَوَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن روزی که جبرئیل و فرشتگان به صف می‌ایستند ، و هیچ کدام زبان به سخن نمی‌گشایند ، مگر کسی که خداوند مهربان بدو اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ » : مفعولٌ‌فیه ( لا یَمْلِکُونَ مِنْهُ خِطَاباً ) است . « الرُّوحُ » : جبرئیل ( نگا : شعراء / 193 ، معارج‌ / 4 ، قدر / 4 ) . « صَفّاً » : صف‌زدگان . حال است و به معنی مُصْطَفّینَ است .‏

سوره نبأ آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ ذَلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ فَمَن شَاء اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن روز واقعیّت دارد ( و حتمی و قطعی است‌ ؛ نه پندار و خیال و داستان و افسانه ) . پس هرکس که بخواهد می‌تواند به سوی پروردگارش برگردد و ( راه رضای خدا و خوشبختی را در پیش گیرد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ » : آن ، روز راستینی است . آن روز ، واقعیّت و حقیقت دارد . ( ذلِکَ ) مبتدا و ( الْیَوْمُ ) بدل ، و ( الْحَقُّ ) خبر است . یا این که ( الْیَوْمُ ) خبر است و ( الْحَقُّ ) صفت آن است . « مَئَاباً » : محلّ بازگشت . برگشتن . راه . با توجّه به معنی دوم ، مفهوم آیه چنین می‌شود : پس هرکس که بخواهد می‌تواند به سوی پروردگارش راه در پیش گیرد .‏

سوره نبأ آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا أَنذَرْنَاکُمْ عَذَاباً قَرِیباً یَوْمَ یَنظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ یَدَاهُ وَیَقُولُ الْکَافِرُ یَا لَیْتَنِی کُنتُ تُرَاباً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما شما را از عذاب نزدیکی بیم می‌دهیم ( که رخ می‌دهد در ) آن روزی که انسان همه کارهائی را که کرده است می‌بیند ، و انسان کافر فریاد برمی‌آورد : کاش من خاک می‌بودم !‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ » : مفعولٌ‌فیه برای ( عَذَاباً ) است . « یَنظُرُ » : می‌نگرد . می‌بیند . « مَا قَدَّمَتْ یَدَاهُ » : ( نگا : بقره‌ / 95 ، آل‌عمران‌ / 182 ، نساء / 62 ) . « یَا لَیْتَنِی کُنتُ تُرَاباً » : کاش من خاک می‌بودم ! یعنی شخص کافر از مشاهده این همه عذاب و هول و هراس ، آرزو می‌کند که کاش از آغاز زاده نمی‌شدم و از مرحله خاک فراتر نمی‌رفتم ! یا این که می‌گوید : ای کاش ! بعد از آن که زادم و انسان شدم و مُردَم ، هرگز پس از مردن و خاک شدن ، زنده‌شدنی در میان نمی‌بود ، و آن گونه که خودم در دنیا معتقد بودم که رستاخیزی در میان نیست ، همچنان می‌بود !‏