سوره فاطر
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ جَاعِلِ ٱلۡمَلَـٰٓئِکَةِ رُسُلًا أُوْلِیٓ أَجۡنِحَةٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۚ یَزِیدُ فِی ٱلۡخَلۡقِ مَا یَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ
سپاس [و ستایش] از آنِ الله - آفرینندۀ آسمانها و زمین- است؛ [پروردگاری که] فرشتگان را با بالهای دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه، فرستادگان [خویش به سوی مردم] قرار داد [و] هر چه بخواهد در آفرینش می‌افزاید. بی‌تردید، الله بر هر چیزی تواناست.
مَّا یَفۡتَحِ ٱللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحۡمَةٖ فَلَا مُمۡسِکَ لَهَاۖ وَمَا یُمۡسِکۡ فَلَا مُرۡسِلَ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ
هر [بخشایش و] رحمتی که الله برای مردمان بگشاید، هیچ بازدارنده‌ای برایش نیست و هر چه را بازگیرد، فرستنده‌ای پس از او وجود ندارد؛ و او تعالی شکست‌ناپذیرِ حکیم است.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡۚ هَلۡ مِنۡ خَٰلِقٍ غَیۡرُ ٱللَّهِ یَرۡزُقُکُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَکُونَ
ای مردم، نعمت الله را بر خود به یاد آورید. آیا آفریننده‌ای جز الله هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ هیچ معبودی جز او نیست؛ پس چگونه [از حق] منحرف می‌شوید؟
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدۡ کُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِکَۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
[ای پیامبر،] اگر مشرکان تو را دروغگو می‌انگارند [غمگین نباش؛ زیرا] پیامبران پیش از تو را [نیز] دروغگو انگاشتند و [سرانجام، همۀ] کارها به الله بازگردانده می‌شود.
یَـٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ
ای مردم، یقیناً وعدۀ الله [در مورد قیامت] حق است؛ پس [هوشیار باشید که لذت‌های] زندگی دنیا شما را نفریبد و [شیطانِ] فریبنده شما را نسبت به [تأخیر در عذاب و شکیباییِ] الله فریب ندهد.
إِنَّ ٱلشَّیۡطَٰنَ لَکُمۡ عَدُوّٞ فَٱتَّخِذُوهُ عَدُوًّاۚ إِنَّمَا یَدۡعُواْ حِزۡبَهُۥ لِیَکُونُواْ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِیرِ
بی‌تردید، شیطان دشمن شماست؛ شما نیز او را دشمن [خود] گیرید. جز این نیست که او پیروانش را [به کفر] می‌خواند تا از اهل آتش باشند.
ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِیدٞۖ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٞ کَبِیرٌ
کسانی که کفر ورزیده‌اند عذابی سخت [در پیش] دارند و کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند آمرزش و پاداشی بزرگ [در انتظار] دارند.
أَفَمَن زُیِّنَ لَهُۥ سُوٓءُ عَمَلِهِۦ فَرَءَاهُ حَسَنٗاۖ فَإِنَّ ٱللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَآءُ وَیَهۡدِی مَن یَشَآءُۖ فَلَا تَذۡهَبۡ نَفۡسُکَ عَلَیۡهِمۡ حَسَرَٰتٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِمَا یَصۡنَعُونَ
آیا کسی که کردار زشتش در نظرش آراسته گشته است و آن را نیکو می‌بیند [همچون مؤمن حقیقت‌بین است]؟ بی‌تردید، الله هر کس را که بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را که بخواهد هدایت می‌کند؛ پس [ای پیامبر،] جانت به خاطر حسرت‌هایی که بر [گمراهیِ] آنان می‌خوری، از بین نرود. بی‌تردید، الله به آنچه انجام می‌دهند آگاه است.
وَٱللَّهُ ٱلَّذِیٓ أَرۡسَلَ ٱلرِّیَٰحَ فَتُثِیرُ سَحَابٗا فَسُقۡنَٰهُ إِلَىٰ بَلَدٖ مَّیِّتٖ فَأَحۡیَیۡنَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ کَذَٰلِکَ ٱلنُّشُورُ
الله است که بادها را روانه می‌کند و [آنها نیز] ابری را برمی‌انگیزند؛ سپس ما آن [ابر] را به سوی سرزمینی [خشک و] مرده می‌فرستیم و به [وسیلۀ] آن، زمین را ـ پس از خشکی و خزانش ـ زنده می‌کنیم. برانگیختن [مردگان از قبرها نیز] چنین است.
مَن کَانَ یُرِیدُ ٱلۡعِزَّةَ فَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ جَمِیعًاۚ إِلَیۡهِ یَصۡعَدُ ٱلۡکَلِمُ ٱلطَّیِّبُ وَٱلۡعَمَلُ ٱلصَّـٰلِحُ یَرۡفَعُهُۥۚ وَٱلَّذِینَ یَمۡکُرُونَ ٱلسَّیِّـَٔاتِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِیدٞۖ وَمَکۡرُ أُوْلَـٰٓئِکَ هُوَ یَبُورُ
هر کس سربلندی [دنیا و آخرت را] می‌خواهد، [بداند که] سربلندی همه از آنِ الله است. گفتار پاک [و ذکر الهی] به سویش اوج می‌گیرد و کردار شایسته، آن [گفتار] را بالا می‌برد؛ و کسانی که زشتی‌ها [و گناهان] را دسیسه‌چینی می‌کنند، عذاب سختی [در پیش] دارند و [نقشه و] نیرنگشان نابود می‌گردد.
وَٱللَّهُ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ مِن نُّطۡفَةٖ ثُمَّ جَعَلَکُمۡ أَزۡوَٰجٗاۚ وَمَا تَحۡمِلُ مِنۡ أُنثَىٰ وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلۡمِهِۦۚ وَمَا یُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٖ وَلَا یُنقَصُ مِنۡ عُمُرِهِۦٓ إِلَّا فِی کِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ
و الله شما را از خاکی آفرید، سپس از نطفه‌ای؛ سپس شما را جفت‌ها[ی یکدیگر] قرار داد. هیچ [جاندارِ] ماده‌ای باردار نمی‌شود و زایمان نمی‌کند، مگر با دانش [و آگاهیِ] او تعالی؛ و هیچ [جاندارِ] کهنسالی عمر طولانی نمی‌کند و از عمرش کاسته نمی‌گردد، مگر آنکه در کتابی [= لوح محفوظ] ثبت است. به راستی که این کار برای الله آسان است.
وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡبَحۡرَانِ هَٰذَا عَذۡبٞ فُرَاتٞ سَآئِغٞ شَرَابُهُۥ وَهَٰذَا مِلۡحٌ أُجَاجٞۖ وَمِن کُلّٖ تَأۡکُلُونَ لَحۡمٗا طَرِیّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُونَ حِلۡیَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡکَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ
و آن دو دریا یکسان نیستند: این یکی شیرین و خوشگوار است و نوشیدنش گواراست و آن یکی شور و تلخ است؛ و از [صیدِ] هر یک گوشتی تازه می‌خورید و زیورى [همچون مروارید و مرجان از اعماقش] بیرون مى‌آورید که آنها را بر تن می‌کنید؛ و کشتیها را در آن دریا مى‌بینى که [سینه امواج را] مى‌شکافند تا از بخشایش او [روزی خود را] بجویید؛ باشد که شکر به جای آورید.
یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ کُلّٞ یَجۡرِی لِأَجَلٖ مُّسَمّٗىۚ ذَٰلِکُمُ ٱللَّهُ رَبُّکُمۡ لَهُ ٱلۡمُلۡکُۚ وَٱلَّذِینَ تَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ مَا یَمۡلِکُونَ مِن قِطۡمِیرٍ
[الله] شب را در روز درمی‌آورد و روز را در شب درمی‌آورد [و اینچنین بر طول هر یک می‌افزاید] و خورشید و ماه را به خدمت [انسان] گماشت که هر یک تا زمانی معیّن [در مدار خود] در حرکت باشند. این است الله ـ پروردگار شما؛ فرمانروایی از آنِ اوست و کسانی را که به جای او [به یاری و دعا] می‌خوانید، [در برابر او تعالی چنان فقیرند که حتی] مالکِ پوست [نازک روی] هستۀ خرمایی نیستند.
إِن تَدۡعُوهُمۡ لَا یَسۡمَعُواْ دُعَآءَکُمۡ وَلَوۡ سَمِعُواْ مَا ٱسۡتَجَابُواْ لَکُمۡۖ وَیَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَةِ یَکۡفُرُونَ بِشِرۡکِکُمۡۚ وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثۡلُ خَبِیرٖ
اگر آنان را [به یاری و دعا] بخوانید، صدایتان را نمی‌شنوند و [به فرض محال] اگر بشنوند، پاسختان را نمی‌دهند و روز قیامت از شرک شما بیزاری می‌جویند؛ و [ای پیامبر،] هیچ کس همچون [پروردگارِ] آگاه، تو را [از حقایق] خبردار نمی‌سازد.
۞یَـٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ
ای مردم، [همۀ] شما به الله نیازمندید و [تنها] الله است که بی‌نیازِ ستوده است.
إِن یَشَأۡ یُذۡهِبۡکُمۡ وَیَأۡتِ بِخَلۡقٖ جَدِیدٖ
اگر بخواهد، شما را [از میان] می‌بَرد و آفرینشی جدید [به جایتان پدید] می‌آورد.
وَمَا ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ بِعَزِیزٖ
و [انجام] این کار برای الله دشوار نیست.
وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ وَإِن تَدۡعُ مُثۡقَلَةٌ إِلَىٰ حِمۡلِهَا لَا یُحۡمَلۡ مِنۡهُ شَیۡءٞ وَلَوۡ کَانَ ذَا قُرۡبَىٰٓۗ إِنَّمَا تُنذِرُ ٱلَّذِینَ یَخۡشَوۡنَ رَبَّهُم بِٱلۡغَیۡبِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَۚ وَمَن تَزَکَّىٰ فَإِنَّمَا یَتَزَکَّىٰ لِنَفۡسِهِۦۚ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِیرُ
و هیچ گناهکاری بارِ گناه دیگری را به دوش نمی‌گیرد و اگر [شخص] گرانباری، [دیگری را] برای حمل بار [گناهان] خویش فرا بخواند، [چیزی از آن بار] برداشته نمی‌شود؛ هر چند که او خویشاوند [نزدیکش] باشد. [ای پیامبر،] جز این نیست که تو فقط به کسانی هشدار می‌دهی که در نهان از [مجازات] پروردگارشان می‌ترسند و نماز برپا می‌دارند. هر کس [از گناهان] پاک شود، یقیناً تنها به سود خویش پاک گشته است و بازگشت [همه] به سوی الله است.
وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِیرُ
و [کافر و مؤمن برابر نیستند؛ چنان که] نابینا و بینا یکسان نیستند؛
وَلَا ٱلظُّلُمَٰتُ وَلَا ٱلنُّورُ
و نه تاریکیها و نور؛
وَلَا ٱلظِّلُّ وَلَا ٱلۡحَرُورُ
و نه سایه و باد سوزان؛
وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡأَحۡیَآءُ وَلَا ٱلۡأَمۡوَٰتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُسۡمِعُ مَن یَشَآءُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِی ٱلۡقُبُورِ
و زندگان و مردگان یکسان نیستند. بی‌تردید، الله [ندای حق را] به گوش هر کس بخواهد می‌رساند و تو [ای پیامبر،] نمی‌توانی کسانی را که در گورها هستند شنوا سازی.
إِنۡ أَنتَ إِلَّا نَذِیرٌ
تو جز بیم‌دهنده‌ای [بیش] نیستی.
إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰکَ بِٱلۡحَقِّ بَشِیرٗا وَنَذِیرٗاۚ وَإِن مِّنۡ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٞ
به راستی، ما تو را به‌حق بشارت‌بخش و بیم‌دهنده فرستادیم و [در نسل‌های گذشته نیز] هیچ امتی نبود، مگر آنکه میانشان بیم‌دهنده‌ای گذشته است.
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدۡ کَذَّبَ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَبِٱلزُّبُرِ وَبِٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡمُنِیرِ
و اگر [مشرکان] تو را دروغگو می‌انگارند، [عجیب نیست؛ چرا که] بی‌تردید، کسانی که پیش از آنان بودند [نیز] پیامبرانشان را که با دلایل روشن و کتابهای آسمانی و کتاب روشنگر به سراغشان آمدند دروغگو انگاشتند.
ثُمَّ أَخَذۡتُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۖ فَکَیۡفَ کَانَ نَکِیرِ
آنگاه [من نیز] کسانی را که کفر ورزیده بودند نابود ساختم؛ پس [بنگر که] کیفر من چگونه بود.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ ثَمَرَٰتٖ مُّخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهَاۚ وَمِنَ ٱلۡجِبَالِ جُدَدُۢ بِیضٞ وَحُمۡرٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٞ
آیا ندیده‌ای که الله آبی از آسمان نازل کرد و به [وسیلۀ] آن، [از درختان مختلف] میوه‌هایی پدید آوردیم که رنگهایش گوناگون است و از کوهها [نیز رگه‌ها و] راه‌هایی سفید و قرمز و کاملاً سیاه [آفریدیم] که رنگهایش گوناگون است؟
وَمِنَ ٱلنَّاسِ وَٱلدَّوَآبِّ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ مُخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ کَذَٰلِکَۗ إِنَّمَا یَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَـٰٓؤُاْۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ
و همچنین از انسانها و جنبندگان و چهارپایان [نیز مخلوقاتی آفریدیم که] رنگهایش گوناگون است. به راستی، از [میانِ] بندگان الله، تنها دانایان [هستند که به صفات و احکام الهی آگاهی دارند و] از او می‌ترسند. بی‌تردید، الله شکست‌ناپذیرِ آمرزنده است.
إِنَّ ٱلَّذِینَ یَتۡلُونَ کِتَٰبَ ٱللَّهِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ سِرّٗا وَعَلَانِیَةٗ یَرۡجُونَ تِجَٰرَةٗ لَّن تَبُورَ
در حقیقت، کسانی که کتاب الله را می‌خوانند و نماز برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم، پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، به تجارتی [پرسود] امید دارند که هرگز زیان [و کسادی] ندارد.
لِیُوَفِّیَهُمۡ أُجُورَهُمۡ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ غَفُورٞ شَکُورٞ
تا [الله] پاداششان را به صورت کامل بدهد و از فضل خویش، بر [ثواب] آنان بیفزاید. بی‌تردید، او تعالی آمرزندۀ سپاسگزار است.
وَٱلَّذِیٓ أَوۡحَیۡنَآ إِلَیۡکَ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ هُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِعِبَادِهِۦ لَخَبِیرُۢ بَصِیرٞ
[ای پیامبر،] آنچه از این کتاب به تو وحی کردیم حق است و آن [کتابهای آسمانی] را که پیشتر بوده است تصدیق می‌کند. بی‌تردید، الله به [حال] بندگانش آگاه و بیناست.
ثُمَّ أَوۡرَثۡنَا ٱلۡکِتَٰبَ ٱلَّذِینَ ٱصۡطَفَیۡنَا مِنۡ عِبَادِنَاۖ فَمِنۡهُمۡ ظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ وَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞ وَمِنۡهُمۡ سَابِقُۢ بِٱلۡخَیۡرَٰتِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡکَبِیرُ
آنگاه این کتاب [= قرآن] را به آن بندگانمان که [آنان را] برگزیدیم [= امت محمد] به میراث دادیم؛ [برخی] از آنان در حق خویش ستمکارند و [برخی دیگر] از آنان میانه‌رو هستند و [برخی] از آنان به فرمان الله در نیکیها پیشتازند. این [مسلمانی و بهره‌مندی از قرآن، فضیلت و] بخشایش بزرگ است.
جَنَّـٰتُ عَدۡنٖ یَدۡخُلُونَهَا یُحَلَّوۡنَ فِیهَا مِنۡ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٖ وَلُؤۡلُؤٗاۖ وَلِبَاسُهُمۡ فِیهَا حَرِیرٞ
[پاداششان] باغهای جاودان [بهشتی] است که به آن وارد می‌شوند. در آنجا به دستبند‌هایی از طلا و مروارید آراسته می‌گردند و لباسشان از حریر است.
وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِیٓ أَذۡهَبَ عَنَّا ٱلۡحَزَنَۖ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٞ شَکُورٌ
[آنان پس از ورود به بهشت] می‌گویند: «سپاس [و ستایش] از آنِ الله است که اندوه را از ما دور کرد. به راستی که پروردگارمان آمرزندۀ سپاسگزار است.
ٱلَّذِیٓ أَحَلَّنَا دَارَ ٱلۡمُقَامَةِ مِن فَضۡلِهِۦ لَا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٞ وَلَا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٞ
آن [معبودی] که از فضل خویش ما را در این سرای جاوید جای داد؛ در آنجا رنجی به ما نمی‌رسد و دچار خستگی [و کسالت نیز] نمی‌شویم.
وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَهُمۡ نَارُ جَهَنَّمَ لَا یُقۡضَىٰ عَلَیۡهِمۡ فَیَمُوتُواْ وَلَا یُخَفَّفُ عَنۡهُم مِّنۡ عَذَابِهَاۚ کَذَٰلِکَ نَجۡزِی کُلَّ کَفُورٖ
و برای کسانی که کفر ورزیدند آتش دوزخ [در پیش] است؛ نه فرمان [مرگ] بر آنان جارى مى‌شود تا بمیرند و نه [چیزی] از عذابش از آنان کاسته مى‌گردد. ما هر ناسپاسى را اینچنین جزا مى‌دهیم.
وَهُمۡ یَصۡطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا غَیۡرَ ٱلَّذِی کُنَّا نَعۡمَلُۚ أَوَلَمۡ نُعَمِّرۡکُم مَّا یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَن تَذَکَّرَ وَجَآءَکُمُ ٱلنَّذِیرُۖ فَذُوقُواْ فَمَا لِلظَّـٰلِمِینَ مِن نَّصِیرٍ
[دوزخیان] در آن [آتش] فریاد می‌زنند: «پروردگارا، ما را [از این عذاب] بیرون آور تا غیر از آنچه [پیشتر] می‌کردیم، کار شایسته‌ای انجام دهیم». [به آنان گفته می‌شود:] «آیا به شما [آنقدر فرصت و] عمر ندادیم تا هر کس که پندپذیر است در آن [مدت] پند گیرد؟ و [پیامبر نیز به عنوان] بیم‌دهنده نزدتان آمد؛ پس [حال که اطاعت نکردید، طعم عذاب را] بچشید که ستمکاران هیچ یاریگری ندارند.
إِنَّ ٱللَّهَ عَٰلِمُ غَیۡبِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
بی‌تردید، الله دانای نهانِ آسمانها و زمین است [و] اوست که به رازِ دلها داناست.
هُوَ ٱلَّذِی جَعَلَکُمۡ خَلَـٰٓئِفَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ فَمَن کَفَرَ فَعَلَیۡهِ کُفۡرُهُۥۖ وَلَا یَزِیدُ ٱلۡکَٰفِرِینَ کُفۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ إِلَّا مَقۡتٗاۖ وَلَا یَزِیدُ ٱلۡکَٰفِرِینَ کُفۡرُهُمۡ إِلَّا خَسَارٗا
او همان ذاتی است که شما را در زمین جانشین [پیشینیان] قرار داد؛ هر کس کفر بورزد کفرش به زیان خودِ اوست؛ و کافران را کفرشان نزد پروردگارشان جز خشم [و بیزاری] نمی‌افزاید؛ و کافران را کفرشان جز زیان [و گناه، چیزی] نمی‌افزاید.
قُلۡ أَرَءَیۡتُمۡ شُرَکَآءَکُمُ ٱلَّذِینَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَرُونِی مَاذَا خَلَقُواْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ لَهُمۡ شِرۡکٞ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَمۡ ءَاتَیۡنَٰهُمۡ کِتَٰبٗا فَهُمۡ عَلَىٰ بَیِّنَتٖ مِّنۡهُۚ بَلۡ إِن یَعِدُ ٱلظَّـٰلِمُونَ بَعۡضُهُم بَعۡضًا إِلَّا غُرُورًا
[ای پیامبر، به مشرکان] بگو: «آن معبودانی که به جای الله [به یاری و دعا] می‌خوانید، به من نشان دهید که چه چیزی از زمین را آفریده‌اند؟ یا [مگر همراه الله] در آفرینش آسمانها شرکت داشته‌اند؟ یا به آنان [= مشرکان] کتابی داده‌ایم و از [مطالبِ] آن، نشانۀ روشنی [بر حقانیت خود] دارند؟» [چنین نیست؛] بلکه ستمکاران [مشرک] جز فریب، به یکدیگر وعده‌ای نمی‌دهند.
۞إِنَّ ٱللَّهَ یُمۡسِکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ أَن تَزُولَاۚ وَلَئِن زَالَتَآ إِنۡ أَمۡسَکَهُمَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ کَانَ حَلِیمًا غَفُورٗا
به راستی، الله است که آسمانها و زمین را نگه مى‌دارد تا [از مسیر و مدارِ خود] منحرف نشوند؛ و اگر انحراف یابند، پس از او کسی آنها را نگه نمی‌دارد. بی‌تردید، الله همواره بردبارِ آمرزنده است.
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَهُمۡ نَذِیرٞ لَّیَکُونُنَّ أَهۡدَىٰ مِنۡ إِحۡدَى ٱلۡأُمَمِۖ فَلَمَّا جَآءَهُمۡ نَذِیرٞ مَّا زَادَهُمۡ إِلَّا نُفُورًا
[کافران] با سخت‌ترین سوگندهایشان به الله سوگند یاد کردند که اگر [پیامبرِ] بیم‌دهنده‌ای برایشان بیاید، از هر امتی راه‌یافته ترند؛ اما چون [محمد به عنوان] بیم‌دهنده‌ای نزدشان آمد، جز دوری [و نفرت از حق چیزی] بر آنان نیفزود.
ٱسۡتِکۡبَارٗا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَکۡرَ ٱلسَّیِّیِٕۚ وَلَا یَحِیقُ ٱلۡمَکۡرُ ٱلسَّیِّئُ إِلَّا بِأَهۡلِهِۦۚ فَهَلۡ یَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ ٱلۡأَوَّلِینَۚ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَبۡدِیلٗاۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَحۡوِیلًا
[سوگندهایشان صادقانه نبود؛ بلکه] از روی گردنکشى در زمین و نیرنگ زشت [بود]؛ و نیرنگ زشت، جز دامنگیر صاحبش نمی‌گردد. آیا [کافران، چیزی] جز سنت [الهی و کیفرِ] پیشینیان را انتظار دارند؟ هرگز در سنت الله تبدیلی نمی‌یابی و هرگز در سنت الله تغییری نمی‌یابی.
أَوَلَمۡ یَسِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَیَنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَکَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗۚ وَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیُعۡجِزَهُۥ مِن شَیۡءٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِی ٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ کَانَ عَلِیمٗا قَدِیرٗا
آیا [کافران] در زمین نگشته‌اند تا ببینند سرانجامِ کسانی که پیش از آنان ـ و [حتی] نیرومندتر از آنان بودند ـ چگونه شد؟ هیچ چیزی در آسمانها و زمین نیست که الله را ناتوان سازد [و از حوزۀ قدرتش بیرون رود]. بی‌تردید، او تعالی همواره دانای تواناست.
وَلَوۡ یُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِمَا کَسَبُواْ مَا تَرَکَ عَلَىٰ ظَهۡرِهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰکِن یُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ کَانَ بِعِبَادِهِۦ بَصِیرَۢا
و اگر الله مردم را به سبب آنچه کرده‌اند مجازات می‌کرد، هیچ جنبنده‌ای را بر پشت زمین باقی نمی‌گذاشت؛ اما [مهلت می‌دهد و کیفرِ] آنان را تا سرآمدی معیّن به تأخیر می‌اندازد. هنگامی که اجلشان [در قیامت] فرارسد، یقیناً الله به حال بندگانش بیناست.
Fātir
سورة فاطر - سورة 35 - عدد آیاتها 45
بسم الله الرحمن الرحیم
الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلائِکَةِ رُسُلا أُولِی أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلاثَ وَرُبَاعَ یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ مَا یَشَاء إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
مَا یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحْمَةٍ فَلا مُمْسِکَ لَهَا وَمَا یُمْسِکْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِن بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُونَ
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِکَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأُمُورُ
یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ
إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا یَدْعُو حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیرِ
الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ
أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَاء وَیَهْدِی مَن یَشَاء فَلا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا یَصْنَعُونَ
وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ
مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ وَالَّذِینَ یَمْکُرُونَ السَّیِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَکْرُ أُوْلَئِکَ هُوَ یَبُورُ
وَاللَّهُ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَکُمْ أَزْوَاجًا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنثَى وَلا تَضَعُ إِلاَّ بِعِلْمِهِ وَمَا یُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٍ وَلا یُنقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلاَّ فِی کِتَابٍ إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ
وَمَا یَسْتَوِی الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِن کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْمًا طَرِیًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْکَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لأَجَلٍ مُّسَمًّى ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ وَالَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا یَمْلِکُونَ مِن قِطْمِیرٍ
إِن تَدْعُوهُمْ لا یَسْمَعُوا دُعَاءَکُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَکُمْ وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ یَکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ وَلا یُنَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ
یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
إِن یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ
وَمَا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِیزٍ
وَلا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِن تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لا یُحْمَلْ مِنْهُ شَیْءٌ وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَیْبِ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَمَن تَزَکَّى فَإِنَّمَا یَتَزَکَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِیرُ
وَمَا یَسْتَوِی الأَعْمَى وَالْبَصِیرُ
وَلا الظُّلُمَاتُ وَلا النُّورُ
وَلا الظِّلُّ وَلا الْحَرُورُ
وَمَا یَسْتَوِی الأَحْیَاء وَلا الأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَن یَشَاء وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِی الْقُبُورِ
إِنْ أَنتَ إِلاَّ نَذِیرٌ
إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فِیهَا نَذِیرٌ
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالْکِتَابِ الْمُنِیرِ
ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِینَ کَفَرُوا فَکَیْفَ کَانَ نَکِیرِ
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَحُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٌ
وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ کَذَلِکَ إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ
إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلانِیَةً یَرْجُونَ تِجَارَةً لَّن تَبُورَ
لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ
وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ
ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ
جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ
وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَکُورٌ
الَّذِی أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِن فَضْلِهِ لا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٌ وَلا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٌ
وَالَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لا یُقْضَى عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَلا یُخَفَّفُ عَنْهُم مِّنْ عَذَابِهَا کَذَلِکَ نَجْزِی کُلَّ کَفُورٍ
وَهُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَیْرَ الَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ أَوَلَمْ نُعَمِّرْکُم مَّا یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَن تَذَکَّرَ وَجَاءَکُمُ النَّذِیرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِینَ مِن نَّصِیرٍ
إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَیْبِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
هُوَ الَّذِی جَعَلَکُمْ خَلائِفَ فِی الأَرْضِ فَمَن کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَلا یَزِیدُ الْکَافِرِینَ کُفْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتًا وَلا یَزِیدُ الْکَافِرِینَ کُفْرُهُمْ إِلاَّ خَسَارًا
قُلْ أَرَأَیْتُمْ شُرَکَاءَکُمُ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِی مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْکٌ فِی السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَیْنَاهُمْ کِتَابًا فَهُمْ عَلَى بَیِّنَةٍ مِّنْهُ بَلْ إِن یَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُم بَعْضًا إِلاَّ غُرُورًا
إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ أَن تَزُولا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لَئِن جَاءَهُمْ نَذِیرٌ لَّیَکُونُنَّ أَهْدَى مِنْ إِحْدَى الأُمَمِ فَلَمَّا جَاءَهُمْ نَذِیرٌ مَّا زَادَهُمْ إِلاَّ نُفُورًا
اسْتِکْبَارًا فِی الأَرْضِ وَمَکْرَ السَّیِّئِ وَلا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِهِ فَهَلْ یَنظُرُونَ إِلاَّ سُنَّتَ الأَوَّلِینَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلا وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِیلا
أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَکَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعْجِزَهُ مِن شَیْءٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَلا فِی الأَرْضِ إِنَّهُ کَانَ عَلِیمًا قَدِیرًا
وَلَوْ یُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا کَسَبُوا مَا تَرَکَ عَلَى ظَهْرِهَا مِن دَابَّةٍ وَلَکِن یُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِعِبَادِهِ بَصِیرًا
سورة فاطر
به نام الله بخشندة مهربان
حمد (و ستایش) مخصوص الله است، آفرینندة آسمانها و زمین، (کسی) که فرشتگان را رسولانی قرار داد؛ دارای بالهای دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه، هر چه بخواهد در آفرینش می‌افزاید، بی‌گمان الله بر هر چیزی تواناست. ﴿1﴾ (هر) رحمتی را که الله برای مردم بگشاید، کسی نمی‌تواند که بازش دارد، و آنچه را باز دارد کسی جز او نمی‌تواند آن را روان سازد، و او پیروزمند حکیم است. ﴿2﴾ ای مردم! نعمت الله را بر خود به یاد آورید، آیا آفرینندة جز الله هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟! هیچ معبودی جز او نیست، پس چگونه (از حق) منحرف می‌شوید؟! ﴿3﴾و اگر تو را تکذیب کنند (غمگین نباش) همانا پیامبران پیش از تو (نیز) تکذیب شدند، و (همة) کارها به سوی الله باز گردانده می‌شود. ﴿4﴾ ای مردم! یقیناً وعدة الله حق است، پس زندگی دنیا شما را نفریبد، و (شیطان) فریبکار شما را نسبت به الله نفریبد. ﴿5﴾ مسلما شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن گیرید، او فقط پیروانش را دعوت می‌کند تا (همه) از اهل آتش سوزان (جهنم) باشند. ﴿6﴾ کسانی‌که کافر شدند، برای آنان عذابی سخت است، و کسانی‌که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، برایشان آمرزش و پاداش بزرگی است. ﴿7﴾ آیا کسی‌که کردار بدش برای او آراسته شده، پس آن را نیک (و زیبا) می‌بیند (همانند کسی است که چنین نیست؟) پس بی‌گمان الله هر کس را که بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را که بخواهد هدایت می‌کند، پس نباید که جانت به خاطر شدت تأسف (و حسرت) بر آنان از بین برود، بی‌شک الله به آنچه انجام می‌دهند؛ داناست. ﴿8﴾ و الله کسی است که بادها را فرستاد، آنگاه (آن بادها) ابرها را بر می‌انگیزند، پس آن (ابرها) را به سوی سرزمین مرده راندیم، آنگاه بوسیلة آن زمین را بعد از مردنش زنده کردیم، بر انگیختن (مردگان از گورها نیز) چنین است. ﴿9﴾ کسی‌که خواهان عزت است، پس (بداند که) عزت همگی از آن الله است، سخن پاکیزه به سوی او بالا می‌رود، و (الله) عمل صالح را بالا می‌برد، و کسانی‌که (نقشه و) نیرنگ‌های بد می‌کشند، برای آنها عذاب سختی است، و نیرنگ (و نقشه‌های بد) آنها نابود می‌شود. ﴿10﴾ و الله شما را از خاک، سپس از نطفه آفرید، آنگاه شما را جفت‌های یکدیگر قرار داد، و هیچ مادة باردار نمی‌شود، و نمی‌زاید؛ مگربه علم او، و هیچ سالخوردة عمر طولانی نمی‌کند، و (یا) از عمرش کاسته نمی‌شود؛ مگر آنکه در کتاب (لوح محفوظ ثبت) است، بی‌گمان این (کارها) بر الله آسان است. ﴿11﴾ و (آن) دو دریا یکسان نیستند: این یکی (آبش) شیرین گوارا است که نوشیدنش خوشگوار است، و آن یکی شور تلخ است، و از هر دو گوشتی تازه می‌خورید، و (از آنها) چیز‌‌هایی زینتی بیرون می‌آورید که می‌پوشید، و کشتیها را در آن (دریا) می‌بینی که (امواج را) می‌شکافد (و به سوی مقصد خویش پیش می‌رود) تا از فضل الله (روزی) بجویید، و شاید که سپاس گزارید. ﴿12﴾ (او) شب را در روز داخل می‌کند و روز را در شب داخل می‌گرداند، و خورشید و ماه را مسخر کرده که هر یک تا زمانی معین در حرکت است، این است الله پروردگار شما، فرمانروایی از آنِ اوست، و کسانی را که به جای او می‌خوانید (هم‌وزن) پوست نازک هستة خرما مالک نیستند. ﴿13﴾ اگر آنها را بخوانید (صدای) خواندن شما را نمی‌شنوند، و (به فرض) اگر بشنوند به شما پاسخ نمی‌دهند، و روز قیامت شرک شما را انکار می‌کنند، و هیچ‌کس مانند (الله) آگاه خبردارت نمی‌کند. ﴿14﴾ ای مردم! شما (همگی) به الله نیازمندید، و (تنها) الله است که بی‌نیاز ستوده است. ﴿15﴾ اگر بخواهد شما را (از بین) می‌برد، و آفرینش تازة می‌آورد. ﴿16﴾ و این (کار) بر الله دشوار نیست. ﴿17﴾ و هیچ‌کس بار (گناه) دیگری را به دوش نمی‌کشد، و اگر (شخص) گرانباری (دیگری را) برای حمل بار (گناه) خود بخواند، چیزی از آن (بار) برداشته نمی‌شود، هر چند خویشاوند (نزدیک او) باشد. تو (ای پیامبر!) تنها کسانی را هشدار می‌دهی‌که از پروردگارشان در پنهانی می‌ترسند، و نماز را بر پا می‌دارند، و هر کس پاک گردد (و تقوا پیشه کند) پس (بداند که) تنها به سود خویش پاک شده است، و باز گشت (همه) به سوی الله است. ﴿18﴾و نابینا و بینا (هرگز) برابر نیستند. ﴿19﴾ و نه تاریکیها و نور، ﴿20﴾ و نه سایه و باد سوزان. ﴿21﴾ و (هرگز) زندگان و مردگان یکسان نیستند، بی‌گمان الله هر کس را بخواهد می‌شنواند، و تو (ای پیامبر!) نمی‌توانی (سخنت را) به در گور خفتگان بشنوانی. ﴿22﴾ تو جز هشدار دهندة نیستی، ﴿23﴾ یقیناً ما تو را به حق بشارت‌دهنده و هشدار‌‌دهنده فرستادیم، و هیچ امتی نیست؛ مگر آنکه در (میان) آن هشدار دهندة (آمده و) گذشته است. ﴿24﴾ و اگر تو را تکذیب کنند، (چیز تازة نیست) همانا کسانی‌که پیش از آنان بودند (نیز پیامبران خود را) تکذیب کردند، پیامبرانشان با دلایل روشن و نوشته‌های (مشتمل بر پند و موعظه) و کتاب روشنگر به سراغ آنها آمدند. ﴿25﴾ سپس کسانی‌که کفر ورزیدند؛ فرو گرفتم، پس (بنگر) مجازات من چگونه بود؟! ﴿26﴾ آیا ندیدی همانا الله از آسمان آبی را نازل کرد که بوسیلة آن میوه‌هایی با رنگهای گوناگون (از زمین) بیرون آوردیم، و از کوهها (نیز) راه‌های (به رنگ) سفید و سرخ رنگارنگ و به غایت سیاه (پدید آوردیم). ﴿27﴾ و همچنین از مردم و جنبندگان و چهارپایان با رنگهای مختلف (پدید آوردیم)، جز این نیست که از میان بندگان الله دانایان از او می‌ترسند، بی‌تردید الله پیروزمند آمرزنده است. ﴿28﴾ بی‌گمان کسانی‌که کلام الله را تلاوت می‌کنند و نماز را بر پا می‌دارند، و از آنچه روزی‌شان داده‌ایم؛ پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، به تجارتی (پر سود) که هرگز زیان (و کساد) ندارد؛ امید دارند. ﴿29﴾ تا (الله) پاداش آنها را به تمامی بدهد و از فضل خود بر آنها بیفزاید، بی‌گمان او آمرزندة سپاسگزار است. ﴿30﴾ و (ای پیامبر!) آنچه از (این) کتاب به تو وحی کردیم؛ حق است که تصدیق کنندة آنچه پیش از آن است، یقیناً الله به (حال) بندگانش آگاه بیناست. ﴿31﴾ سپس (این) کتاب را به کسانی از بندگانمان که بر گزیده بودیم؛ به میراث دادیم، پس (برخی) از آنان بر خود ستم کردند و (برخی) از آنان میانه رَو بودند، و (برخی) از آنان به فرمان الله در نیکیها پیشتازند، این همان فضل (و بخشایش) بزرگی است. ﴿32﴾ (پاداش آنها) باغهای جاویدان (بهشتی) است که به آن وارد می‌شوند، در آنجا به دستبندهای از طلا و مروارید آراسته می‌گردند، و لباس‌هایشان در آنجا حریر است. ﴿33﴾ و گویند: «حمد (و ستایش) مخصوص الله است که اندوه را از ما دور کرد، یقیناً پروردگار ما آمرزندة سپاسگزار است. ﴿34﴾ (همان) کسی‌که از فضل خویش ما را در این سرای اقامت (جاویدان) جای داد که در آنجا هیچ رنجی به ما نمی‌رسد، و در آنجا هیچ خستگی (و واماندگی) به ما نمی‌رسد. ﴿35﴾ و کسانی‌که کافر شدند؛ برای آنها آتش جهنم است، نه فرمان (مرگ) بر آن صادر شود تا بمیرند (و راحت گردند) و نه چیزی از عذابش از آنها کاسته شود، این گونه هر ناسپاسی را کیفر می‌دهیم. ﴿36﴾ و آنها در آن (آتش) فریاد می‌زنند: «پروردگارا! ما را بیرون آر تا عمل صالحی انجام دهیم؛ غیر از آنچه انجام می‌دادیم» (در پاسخ آنان می‌فرماییم:) آیا آن قدر شما را عمر ندادیم که پند گیرندگان در آن پند گیرند؟! و هشدار دهنده (نیز) به سراغ شما آمد؟! پس (طعم عذاب را) بچشید که برای ستمکاران هیچ یاوری نیست. ﴿37﴾ بی‌گمان الله دانای نهان آسمانها و زمین است و همانا او به آنچه در درون سینه‌هاست؛ دانا است. ﴿38﴾او کسی است که شما را در زمین جانشینان (پیشینیان) قرار داد، پس هر کس که کافر شود، او به زیان خودش خواهد بود، و کافران را کفرشان جز خشم (و دشمنی) در نزد پروردگارشان (چیزی) نمی‌افزاید، و (نیز) کافران را کفرشان جز زیان (چیزی) نمی‌افزاید. ﴿39﴾ (ای پیامبر!) بگو: «آیا معبودان‌تان که به جای الله می‌خوانید؛ دیده‌اید؟ به من نشان دهید چه چیزی از زمین را آفریده‌اند؟ یا اینکه در (آفرینش) آسمانها شرکتی دارند؟ یا به آنها کتابی داده‌ایم که آنها دلیلی از آن (برای شرک خود) دارند؟» (نه هیچ‌یک از اینها نیست) بلکه ستمکاران جز فریب به یکدیگر وعدة نمی‌دهند. ﴿40﴾ بی‌تردید الله آسمانها و زمین را نگه می‌دارد از آنکه (از نظام خود) منحرف شوند، و اگر منحرف گردند، کسی جز او نمی‌تواند آنها را نگه دارد، بی‌گمان او بردبار آمرزنده است. ﴿41﴾ و (کفار قریش) با محکم‌ترین سوگندهایشان (و با نهایت تأکید) به الله سوگند یاد کردند که اگر هشدار دهندة برای آنان بیاید، از هدایت یافته‌ترین امت‌ها خواهند بود، پس چون (پیامبر) هشدار دهندة بر آنان آمد، جز (فرار و) نفرت (از حق چیزی) بر آنان نیفزود. ﴿42﴾ (اینها) بخاطر استکبار در زمین و نیرنگ‌های بد (شان) بود، و نیرنگ‌های بد جز دامنگیر صاحبانش نمی‌گردد، آنگاه آیا آنان (چیزی) جز سنت (و شیوة الله با) پیشینیان را انتظار دارند؟! پس هرگز برای سنت (و شیوة) الله تغیری پیدا نمی‌کنی و هرگز درطرز کار الله دگرگونی نمی‌یابی. ﴿43﴾ آیا (آنها) در زمین نگشته‌اند؛ تا ببینند عاقبت کسانی را که پیش از آنها بودند؛ چگونه بود؟! در حالی‌که آنان از اینان نیرومندتر بودند، و هیچ چیزی در آسمانها و زمین نیست که الله را ناتوان سازد (و از حوزة قدرت او بیرون رود) بی‌گمان او دانای تواناست. ﴿44﴾ و اگر الله مردم را به (سبب) آنچه که انجام داده‌اند؛ مجازات کند، هیچ جنبندة را بر روی آن (= زمین) باقی نخواهد گذاشت، و لیکن آنها را تا زمانی معین به تأخیر می‌اندازد، پس هنگامی‌که اجل آنها فرا رسد، یقیناً الله به بندگانش بیناست. ﴿45﴾
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ جَاعِلِ ٱلۡمَلَٰٓئِکَةِ رُسُلًا أُوْلِیٓ أَجۡنِحَةٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۚ یَزِیدُ فِی ٱلۡخَلۡقِ مَا یَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ١ مَّا یَفۡتَحِ ٱللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحۡمَةٖ فَلَا مُمۡسِکَ لَهَاۖ وَمَا یُمۡسِکۡ فَلَا مُرۡسِلَ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ٢ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱذۡکُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡۚ هَلۡ مِنۡ خَٰلِقٍ غَیۡرُ ٱللَّهِ یَرۡزُقُکُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَکُونَ ٣﴾
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
همه ستایش خداى را است، آفرینندۀ آسمانها و زمین، سازنده فرشتگان را پیغامبر، سازنده ایشان را خداوندِ بازوها دوگان دوگان و سهگان سهگان و چهارگان چهارگان. زیاده می‌کند در آفرینش هرچه خواهد، هرآیینه خدا بر هر چیز تواناست. ﴿1﴾آنچه گشاده سازد خدا براى مردمان از رحمت، پس هیچ بند کننده‌ای نیست آن را و آنچه بند کند، پس هیچ گشاده سازنده نیست آن را بعد از وى یعنى غیر وى. و اوست غالب با حکمت. ﴿2﴾اى مردمان! یاد کنید نعمت خدا بر خویش. آیا هیچ آفریننده هست غیر خدا، روزى می‌دهد خدا شما را از جانب آسمان و زمین، نیست هیچ معبود مگر وى، پس از کجا گردانیده مىشوید؟. ﴿3﴾
﴿وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدۡ کُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِکَۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ ٤ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ ٱلۡحَیَوٰةُ ٱلدُّنۡیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ ٥ إِنَّ ٱلشَّیۡطَٰنَ لَکُمۡ عَدُوّٞ فَٱتَّخِذُوهُ عَدُوًّاۚ إِنَّمَا یَدۡعُواْ حِزۡبَهُۥ لِیَکُونُواْ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِیرِ ٦ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِیدٞۖ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٞ کَبِیرٌ ٧ أَفَمَن زُیِّنَ لَهُۥ سُوٓءُ عَمَلِهِۦ فَرَءَاهُ حَسَنٗاۖ فَإِنَّ ٱللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَآءُ وَیَهۡدِی مَن یَشَآءُۖ فَلَا تَذۡهَبۡ نَفۡسُکَ عَلَیۡهِمۡ حَسَرَٰتٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمُۢ بِمَا یَصۡنَعُونَ ٨ وَٱللَّهُ ٱلَّذِیٓ أَرۡسَلَ ٱلرِّیَٰحَ فَتُثِیرُ سَحَابٗا فَسُقۡنَٰهُ إِلَىٰ بَلَدٖ مَّیِّتٖ فَأَحۡیَیۡنَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ کَذَٰلِکَ ٱلنُّشُورُ ٩ مَن کَانَ یُرِیدُ ٱلۡعِزَّةَ فَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ جَمِیعًاۚ إِلَیۡهِ یَصۡعَدُ ٱلۡکَلِمُ ٱلطَّیِّبُ وَٱلۡعَمَلُ ٱلصَّٰلِحُ یَرۡفَعُهُۥۚ وَٱلَّذِینَ یَمۡکُرُونَ ٱلسَّیَِّٔاتِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِیدٞۖ وَمَکۡرُ أُوْلَٰٓئِکَ هُوَ یَبُورُ ١٠ وَٱللَّهُ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ مِن نُّطۡفَةٖ ثُمَّ جَعَلَکُمۡ أَزۡوَٰجٗاۚ وَمَا تَحۡمِلُ مِنۡ أُنثَىٰ وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلۡمِهِۦۚ وَمَا یُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٖ وَلَا یُنقَصُ مِنۡ عُمُرِهِۦٓ إِلَّا فِی کِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ ١١﴾
و اگر به دروغ نسبت کنند تو را، پس هرآیینه به دروغ نسبت کرده شدند پیغامبران پیش از تو و به سوى خدا باز گردانیده مى‌شود کارها. ﴿4﴾اى مردمان! هرآیینه وعدۀ خدا راست است. پس فریفته نکند شما را زندگانى دنیا و نفریبد شما را به نسبت خدا شیطان فریب دهنده. ﴿5﴾هرآیینه شیطان شما راست دشمن، پس دشمن گیرید او را. جز این نیست که می‌خواند تابعان خود را تا باشند از اهل دوزخ. ﴿6﴾آنان‌که کافر شدند ایشان راست عذاب سخت و آنان‌که ایمان آوردند و کردند عمل‌هاى شایسته، ایشان راست آمرزش و مزد بزرگ. ﴿7﴾آیا کسی که آراسته کرده شد براى او عمل زشت او، پس نیک دید آن را مثل مؤمن صالح باشد؟ پس هرآیینه خدا گمراه می‌کند هر که را خواهد و راه مىنماید هر که را خواه.د پس باید که هلاک نشود نفس تو بر ایشان از روى دریغ. هرآیینه خدا داناست به آنچه مىکنند. ﴿8﴾و خدا آن است که فرستاد بادها را، پس برانگیخت آن بادها ابر را، پس روان کردیم ابر را به سوى شهر مرده، پس زنده ساختیم به آن ابر زمین را بعدِ مرده بودنِ آن، همچنین خواهد بود برانگیختن مردگان. ﴿9﴾هر که خواهد ارجمندی، پس خدای راست ارجمندی، همه یکجا. به سوی او بالا می‌رود سخن پاکیزه، و عمل صالح بلندی گرداندش خدا و آنان که می‌اندیشند فتنه‌ها، ایشان راست عذاب سخت و بداندیشی ایشان همان نابود شود. ﴿10﴾خدا آفرید شما را از خاک، باز از نطفه، باز گردانید شما را جفت مرد و زن و در شکم بر نمی‌دارد هیچ زنى و نمىزاید مگر به علم خدا و زندگانى داده نمىشود هیچ دراز عمرى و کم کرده نمىشود از عمر وى، الاّ ثبت است در کتاب، هرآیینه این کار بر خدا آسان است. ﴿11﴾
﴿ وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡبَحۡرَانِ هَٰذَا عَذۡبٞ فُرَاتٞ سَآئِغٞ شَرَابُهُۥ وَهَٰذَا مِلۡحٌ أُجَاجٞۖ وَمِن کُلّٖ تَأۡکُلُونَ لَحۡمٗا طَرِیّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُونَ حِلۡیَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡکَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ١٢ یُولِجُ ٱلَّیۡلَ فِی ٱلنَّهَارِ وَیُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِی ٱلَّیۡلِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ کُلّٞ یَجۡرِی لِأَجَلٖ مُّسَمّٗىۚ ذَٰلِکُمُ ٱللَّهُ رَبُّکُمۡ لَهُ ٱلۡمُلۡکُۚ وَٱلَّذِینَ تَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ مَا یَمۡلِکُونَ مِن قِطۡمِیرٍ ١٣ إِن تَدۡعُوهُمۡ لَا یَسۡمَعُواْ دُعَآءَکُمۡ وَلَوۡ سَمِعُواْ مَا ٱسۡتَجَابُواْ لَکُمۡۖ وَیَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَةِ یَکۡفُرُونَ بِشِرۡکِکُمۡۚ وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثۡلُ خَبِیرٖ ١٤ ۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِیُّ ٱلۡحَمِیدُ ١٥ إِن یَشَأۡ یُذۡهِبۡکُمۡ وَیَأۡتِ بِخَلۡقٖ جَدِیدٖ ١٦ وَمَا ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ بِعَزِیزٖ ١٧ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ وَإِن تَدۡعُ مُثۡقَلَةٌ إِلَىٰ حِمۡلِهَا لَا یُحۡمَلۡ مِنۡهُ شَیۡءٞ وَلَوۡ کَانَ ذَا قُرۡبَىٰٓۗ إِنَّمَا تُنذِرُ ٱلَّذِینَ یَخۡشَوۡنَ رَبَّهُم بِٱلۡغَیۡبِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَۚ وَمَن تَزَکَّىٰ فَإِنَّمَا یَتَزَکَّىٰ لِنَفۡسِهِۦۚ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِیرُ ١٨﴾
برابر نیستند [954]دو دریا، این یک شیرین، در نهایت شیرینی است، خوشگوار است آبِ او و آن دیگر به تلخى مایل است و از هر یکى مىخورید گوشت تازه و بر مىآرید زیورى که مىپوشید آن را و مى‌بینى کشتیها را در دریا شکافندۀ آب، تا روزى طلب بکنید از فضل او و تا بود که شما شکر گویید. ﴿12﴾در مىآرد شب را در روز و در مىآرد روز را در شب و رام ساخت آفتاب و ماه را، هر یکى می‌رود به میعادى معین. این است خدا پروردگار شما، مر او راست پادشاهى و آنان‌که می‌پرستید بجز وى، مالک نمىشوند مقدار پوست خسته. ﴿13﴾اگر بخوانید ایشان را نشوند خواندن شما را و اگر به فرض بشنوند، قبول نکنند گفتۀ شما و روز قیامت منکر شوند، شریک مقرّر کردن شما را و خبر ندهد تو را هیچ‌کس مانند دانا [955]. ﴿14﴾اى مردمان! شمایید محتاج به سوى خدا و خدا همونست بى‌احتیاج ستودهکار. ﴿15﴾اگر خواهد، نابود سازد شما را و بیارد آفرینش نو. ﴿16﴾و نیست این کار بر خدا دشوار. ﴿17﴾و برنمی‌دارد هیچ بردارنده بار دیگرى را و اگر بخواند گرانبار کسى را به سوى بار خویش، برداشته نشود از آن بار چیزى، اگرچه آن کس خداوند خویشى باشد. جز این نیست که بیم می‌کنى آنان را که مىترسند از پروردگار خویش غایبانه و برپا داشته‌اند نماز را و هر که پاک شد، پس جز این نیست که پاک می‌شود براى نفع خویش و به سوى خداست بازگشت. ﴿18﴾
﴿ وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِیرُ ١٩ وَلَا ٱلظُّلُمَٰتُ وَلَا ٱلنُّورُ ٢٠ وَلَا ٱلظِّلُّ وَلَا ٱلۡحَرُورُ ٢١ وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡأَحۡیَآءُ وَلَا ٱلۡأَمۡوَٰتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُسۡمِعُ مَن یَشَآءُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِی ٱلۡقُبُورِ ٢٢ إِنۡ أَنتَ إِلَّا نَذِیرٌ ٢٣ إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰکَ بِٱلۡحَقِّ بَشِیرٗا وَنَذِیرٗاۚ وَإِن مِّنۡ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٞ ٢٤ وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدۡ کَذَّبَ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَبِٱلزُّبُرِ وَبِٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡمُنِیرِ ٢٥ ثُمَّ أَخَذۡتُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۖ فَکَیۡفَ کَانَ نَکِیرِ ٢٦ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ ثَمَرَٰتٖ مُّخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهَاۚ وَمِنَ ٱلۡجِبَالِ جُدَدُۢ بِیضٞ وَحُمۡرٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٞ ٢٧ وَمِنَ ٱلنَّاسِ وَٱلدَّوَآبِّ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ مُخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ کَذَٰلِکَۗ إِنَّمَا یَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَٰٓؤُاْۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ ٢٨ إِنَّ ٱلَّذِینَ یَتۡلُونَ کِتَٰبَ ٱللَّهِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ سِرّٗا وَعَلَانِیَةٗ یَرۡجُونَ تِجَٰرَةٗ لَّن تَبُورَ ٢٩ لِیُوَفِّیَهُمۡ أُجُورَهُمۡ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ غَفُورٞ شَکُورٞ ٣٠﴾
و برابر نیستند نابینا و بینا. ﴿19﴾و نه تاریکیها و نه روشنى. ﴿20﴾و نه سایه و نه باد گرم. ﴿21﴾و برابر نمىشوند زندگان و مردگان. هرآیینه خدا مىشنواند. هر که را خواهد و نیستى تو شنواننده کسی که راکی در گور باشد. ﴿22﴾نیستى تو مگر ترساننده. ﴿23﴾هرآیینه ما فرستاده‌ایم تو را به دین راست، بشارت دهنده و بیم کننده. و نیست هیچ امتى مگر گذشته است در آن بیم کننده‌ای ﴿24﴾و اگر به دروغ نسبت کنند تو را، پس هرآیینه دروغى داشته بودند آنان‌که پیش از ایشان بودند. آمدند بدیشان پیغامبران ایشان به نشانه‌هاى واضح و به نام‌هاى الهى و به کتاب روشن. ﴿25﴾باز گرفتار کردم کافران را، پس چگونه بود عقوبت من. ﴿26﴾آیا ندیدى که خدا فرود آورد از آسمان آب را، پس برآوردیم به سبب آن میوه‌هایی گوناگون رنگ آن؟ و از کوهها راهها است گوناگون رنگ، طایفه‌ای سفید و طایفه‌ای سرخ و طایفه‌ای سیاه در نهایت سیاهى. ﴿27﴾و از مردمان و جانوران و چهارپایان گوناگون است رنگ او همچنان. جز این نیست که می‌ترسند از خدا عالمان از بندگان او. هرآیینه خدا غالب آمرزنده است. ﴿28﴾هرآیینه آنان‌که تلاوت مىکنند کتاب خدا را و برپا داشته‌اند نماز را و خرج کرده‌اند از آنچه روزى دادیم ایشان را پنهان و آشکارا، امیدوارند سوداگرى‌ای راکه هرگز هلاک نشود. ﴿29﴾تا به تمام رساند به سوى ایشان مزد ایشان را و زیاده دهد ایشان را از فضل خود. هرآیینه او آمرزندۀ قدردان است. ﴿30﴾
﴿ وَٱلَّذِیٓ أَوۡحَیۡنَآ إِلَیۡکَ مِنَ ٱلۡکِتَٰبِ هُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَیۡنَ یَدَیۡهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِعِبَادِهِۦ لَخَبِیرُۢ بَصِیرٞ ٣١ ثُمَّ أَوۡرَثۡنَا ٱلۡکِتَٰبَ ٱلَّذِینَ ٱصۡطَفَیۡنَا مِنۡ عِبَادِنَاۖ فَمِنۡهُمۡ ظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ وَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞ وَمِنۡهُمۡ سَابِقُۢ بِٱلۡخَیۡرَٰتِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡکَبِیرُ ٣٢ جَنَّٰتُ عَدۡنٖ یَدۡخُلُونَهَا یُحَلَّوۡنَ فِیهَا مِنۡ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٖ وَلُؤۡلُؤٗاۖ وَلِبَاسُهُمۡ فِیهَا حَرِیرٞ ٣٣ وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِیٓ أَذۡهَبَ عَنَّا ٱلۡحَزَنَۖ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٞ شَکُورٌ ٣٤ ٱلَّذِیٓ أَحَلَّنَا دَارَ ٱلۡمُقَامَةِ مِن فَضۡلِهِۦ لَا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٞ وَلَا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٞ ٣٥ وَٱلَّذِینَ کَفَرُواْ لَهُمۡ نَارُ جَهَنَّمَ لَا یُقۡضَىٰ عَلَیۡهِمۡ فَیَمُوتُواْ وَلَا یُخَفَّفُ عَنۡهُم مِّنۡ عَذَابِهَاۚ کَذَٰلِکَ نَجۡزِی کُلَّ کَفُورٖ ٣٦ وَهُمۡ یَصۡطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا غَیۡرَ ٱلَّذِی کُنَّا نَعۡمَلُۚ أَوَ لَمۡ نُعَمِّرۡکُم مَّا یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَن تَذَکَّرَ وَجَآءَکُمُ ٱلنَّذِیرُۖ فَذُوقُواْ فَمَا لِلظَّٰلِمِینَ مِن نَّصِیرٍ ٣٧ إِنَّ ٱللَّهَ عَٰلِمُ غَیۡبِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٣٨﴾
و آنچه وحى فرستادیم به سوى تو از قرآن، همونست راست باوردارندۀ آنچه پیش از وی است، هرآیینه خدا به بندگان خود خبردار بیناست. ﴿31﴾باز میراث دادیم قرآن را به آنان‌که برگزیدیم ایشان را از بندگان خود [956]، پس بعض ایشان ستمکار است بر نفس خود و بعض ایشان میانه‌رو است و بعض ایشان سبقت کننده است به سوى نیکىها به حکم خدا. این است فضل بزرگ. ﴿32﴾بوستان‌هاى همیشه ماندن، درآیند آنجا، زیور داده شود ایشان را آنجا از قسم و ستوانه‌هاى طلا و مروارید و لباس ایشان آنجا جامۀ ابریشمى باشد. ﴿33﴾و گفتند: همۀ ستایش خدای راست که دور کرد از ما اندوه را، هرآیینه پروردگار ما آمرزندۀ قدرشناس است. ﴿34﴾آن که فرود آورد ما را به سراى همیشه ماندن از فضل خود. نرسد به ما آنجا هیچ رنجى و نرسد به ما آنجا هیچ ماندگى. ﴿35﴾و آنان که کافر شدند، ایشان راست آتش دوزخ، نه حکم کرده شود بر ایشان تا بمیرند و نه سبک کرده شود از ایشان چیزى از عذاب دوزخ، همچنین سزا می‌دهیم هر ناسپاس را. ﴿36﴾و اهل دوزخ فریاد کنند در آنجاکه: اى پروردگار ما! بیرون آر ما را تا بکنیم کار شایسته بجز آنکه می‌کردیم. [گوییم]: آیا زندگانى ندادیم شما را آنقدر که پندپذیر شود در آن هر که پندپذیرفتن خواهد؟ و آمد به شما ترساننده. پس بچشید، پس نیست ستمکاران را هیچ یارى دهنده. ﴿37﴾هرآیینه خدا دانندۀ پنهان آسمانها و زمین است. هرآیینه وى داناست به مکنون سینه‌ها. ﴿38﴾
﴿ هُوَ ٱلَّذِی جَعَلَکُمۡ خَلَٰٓئِفَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ فَمَن کَفَرَ فَعَلَیۡهِ کُفۡرُهُۥۖ وَلَا یَزِیدُ ٱلۡکَٰفِرِینَ کُفۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ إِلَّا مَقۡتٗاۖ وَلَا یَزِیدُ ٱلۡکَٰفِرِینَ کُفۡرُهُمۡ إِلَّا خَسَارٗا ٣٩ قُلۡ أَرَءَیۡتُمۡ شُرَکَآءَکُمُ ٱلَّذِینَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَرُونِی مَاذَا خَلَقُواْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ لَهُمۡ شِرۡکٞ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَمۡ ءَاتَیۡنَٰهُمۡ کِتَٰبٗا فَهُمۡ عَلَىٰ بَیِّنَتٖ مِّنۡهُۚ بَلۡ إِن یَعِدُ ٱلظَّٰلِمُونَ بَعۡضُهُم بَعۡضًا إِلَّا غُرُورًا ٤٠ ۞إِنَّ ٱللَّهَ یُمۡسِکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ أَن تَزُولَاۚ وَلَئِن زَالَتَآ إِنۡ أَمۡسَکَهُمَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ کَانَ حَلِیمًا غَفُورٗا ٤١ وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَهُمۡ نَذِیرٞ لَّیَکُونُنَّ أَهۡدَىٰ مِنۡ إِحۡدَى ٱلۡأُمَمِۖ فَلَمَّا جَآءَهُمۡ نَذِیرٞ مَّا زَادَهُمۡ إِلَّا نُفُورًا ٤٢ ٱسۡتِکۡبَارٗا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَکۡرَ ٱلسَّیِّیِٕۚ وَلَا یَحِیقُ ٱلۡمَکۡرُ ٱلسَّیِّئُ إِلَّا بِأَهۡلِهِۦۚ فَهَلۡ یَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ ٱلۡأَوَّلِینَۚ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَبۡدِیلٗاۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَحۡوِیلًا ٤٣ أَوَ لَمۡ یَسِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَیَنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَکَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗۚ وَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیُعۡجِزَهُۥ مِن شَیۡءٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِی ٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ کَانَ عَلِیمٗا قَدِیرٗا ٤٤وَلَوۡ یُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِمَا کَسَبُواْ مَا تَرَکَ عَلَىٰ ظَهۡرِهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰکِن یُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ کَانَ بِعِبَادِهِۦ بَصِیرَۢا ٤٥ ﴾
وى آن است که گردانید شما را جانشین در زمین. پس هر که کافر شود، ضرر کفر او بر وى است و نمىافزاید در حق کافران، کفر ایشان نزدیک پروردگار ایشان، مگر غضب را و نمىافزاید در حق کافران، کفر ایشان، مگر زیان را. ﴿39﴾بگو: آیا دیدید شریکان مقرر کردۀ خود را؟ آنان‌که مىپرستید به جز خدا، بنمایید مرا چه چیز آفریده‌اند از زمین! آیا ایشان راست شرکتى در آسمانها، نه! بلکه آیا دادیم ایشان را کتابى پس ایشان بر حجّتند از آن؟! بلکه وعده نمی‌دهند ستمکاران بعض ایشان بعض را، مگر به طریق فریفتن. ﴿40﴾هرآیینه خدا نگاه می‌دارد آسمانها و زمین را از آنکه از جاى خود بلغزند و اگر بلغزند، نگاه ندارد این هر دو را هیچ‌کس بعد از خدا [957]، هرآیینه وى است بردبار آمرزگار. ﴿41﴾و قسم خوردند به خدا سخت‌ترین قسم‌های خود که اگر بیاید به ایشان ترساننده‌ای، البته خواهند بود راه یافته‌تر از هر یک امت، پس چون آمد بدیشان ترساننده‌ای، زیاده نکرد در حق ایشان مگر رمیدن را. ﴿42﴾به سبب سرکشى در زمین و زیاده نکرد مگر بداندیشى قبیح را و فرود نمىآید وبال بداندیشى قبیح، مگر به اهل او. پس منتظر نیستند مگر آیین عقوبت پیشینیان را، پس نخواهى یافت آیین خدا را تبدیلى و نخواهى یافت آیین خدا را تغیرى. ﴿43﴾آیا سیر نکردهاند در زمین تا ببینند چگونه شد انجام کار آنان‌که پیش از ایشان بودند و آن جماعت بودند زیادهتر از ایشان در قوّت. و هرگز نیست که عاجز کند خدا را چیزى در آسمانها و نه در زمین، هرآیینه او هست دانای توانا. ﴿44﴾و اگر گرفتارى کردى خدا مردمان را به سزاى آنچه می‌کردند، نگذاشتى بر پشت زمین هیچ جانورى را و لیکن موقوف می‌دارد ایشان را تا میعادى معین، پس چون آمد میعاد ایشان پس هرآیینه خدا هست به بندگان خود بینا. ﴿45﴾
[952] یعنی گرفته شوند به آسانی. [953] یعنی حدس می‌زنند. [954] یعنی یکسان نمی‌شوند به اختلاط. [955] مترجم گوید: ﴿وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثۡلُ خَبِیرٖ﴾به منزلۀ مثل است، چون سخن بلیغ گویند و تحقیق به نهایت رسانند، این کلمه گویند. [956] یعنی از پیغامبر امت محمدیه رسید، والله اعلم. [957] یعنی غیر از خدا.
تفسیر
نور:
سوره فاطر آیه 1
متن آیه :
الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ
جَاعِلِ الْمَلَائِکَةِ رُسُلاً أُولِی أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ
یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ مَا یَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
ترجمه :
ستایش خداوندی را سزا است که آفریننده آسمانها و زمین است ، و فرشتگان را با
بالهای دوتا دوتا ، و سه‌تا سه‌تا ، و چهارتا چهارتائی که دارند ، مأموران (
قدرتمند اجرای فرمان خود در زمینه‌های مختلف تکوینی و تشریعی ) کرد . او هر چه
بخواهد بر آفرینش ( فرشتگان و مردمان و سایر موجودات جهان ) می‌افزاید . چرا که
خدا بر هر چیزی توانا است .
توضیحات :
« فَاطِرِ » : مُخترع . مُبدِع . آفریننده بدون مُدل و اُلگو ( نگا : انعام / 14
، یوسف / 101 ، ابراهیم / 10 ) . « جَاعِلِ » : سازنده . قراردهنده . ( نگا : بقره
/ 30 و 124 ، آل‌عمران / 55 ، قصص / 7 ) . « أُوْلِی » : دارندگان . صاحبان . «
أَجْنِحَةٍ » : جمع جناح ، بالها . بال و پر نماد سرعت و قدرت است و می‌تواند معنی
کنائی داشته باشد . « مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُبَاعَ » : ( نگا : نساء / 3 ) . «
یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ » : بر آفرینش می‌افزاید . مراد افزایش اندامهایی همچون بال
و پر فرشتگان یا حسن و زیبائی مردمان و غیره . یا این که : خدا هر چه بخواهد می‌آفریند
و بر مخلوقات و موجودات فعلی عالَم می‌افزاید . در صورتی که جز او کسی نمی‌تواند
حتی ذرّه‌ای را از عدم بیافریند و بر ذرّات هستی بیفزاید . « رُسُلاً » :
فرستادگان . مراد گمارده شدن فرشتگان برای اجرای مأموریّتهای مختلف است ( نگا :
یونس / 21 ، انعام / 61 ، عنکبوت / 31 ) .
سوره فاطر آیه 2
متن آیه :
مَا یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحْمَةٍ فَلَا
مُمْسِکَ لَهَا وَمَا یُمْسِکْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِن بَعْدِهِ وَهُوَ
الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
ترجمه :
خداوند ( درِ خزائن ) هر رحمتی را برای مردم بگشاید ، کسی نمی‌تواند ( آن را
ببندد و ) از آن جلوگیری نماید ، و خداوند هر چیزی را که باز دارد و از آن جلوگیری
کند ، کسی جز او نمی‌تواند آن را رها و روان سازد ، و او توانا و کار بجا است . (
لذا نه در کاری در می‌ماند ، و نه کاری را بدون فلسفه انجام می‌دهد ) .
توضیحات :
« مُرْسِلَ » : فرستنده . روانه کننده . « مِن بَعْدِهِ » : بجز خدا . پس از
جلوگیری از آن . هم معنیِ آیه ( نگا : یونس / 107 ) .
سوره فاطر آیه 3
متن آیه :
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ
عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَاءِ
وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُونَ
ترجمه :
ای مردم ! نعمتی را که خدا به شما عطا فرموده است ( با به جای آوردن شکر و ادای
حق آن ) یادآوری کنید ( و سفله و ناسپاس نباشید ، و از کنار این همه مواهب و برکات
و امکانات حیات ، سهل و ساده نگذرید . بلکه از خود بپرسید ) . آیا جز الله ،
آفریننده‌ای وجود دارد که شما را از آسمان و زمین روزی برساند ؟ ( نه ! اصلاً ) .
جز او خدائی وجود ندارد . پس با این حال چگونه منحرف می‌گردید ( و از راه راست به
راه کج می‌گرائید ، و به جای یزدان برای بتان کرنش می‌برید و سجده می‌کنید ؟ ) .
توضیحات :
« یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَآءِ وَ الأرْضِ » : این جمله ، اگر صفت ( خالق ) باشد
، معنی آن در بالا گذشت . و اگر حال ( الله ) باشد ، معنی چنین است : آیا آفریننده‌ای
جز خدا ، که شما را از آسمان و زمین روزی می‌رساند ، وجود دارد ؟ . « فَأَنّی
تُؤْفَکُونَ » : ( نگا : انعام / 95 ، یونس / 34 ) .
سوره فاطر آیه 4
متن آیه :
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن
قَبْلِکَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ
ترجمه :
اگر تو را تکذیب کنند ، ( غم مخور ، چیز تازه‌ای نیست ، و ) پیغمبران پیش از تو
نیز مورد تکذیب قرار گرفته‌اند . ( خدا حاضر و ناظر است و سرانجام ) همه کارها به
سوی خدا برگردانده می‌شود ( و از آنها پرس و جو می‌گردد و بدانها پاداش و پادافره
داده می‌شود ) .
توضیحات :
« وَ إِن یُکَذِّبُوکَ . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 184 ) .
سوره فاطر آیه 5
متن آیه :
یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ
فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ
الْغَرُورُ
ترجمه :
ای مردمان ! وعده خدا حق است ، پس زندگی دنیوی شما را گول نزند و اهریمن شما را
درباره خدا نفریبد .
توضیحات :
« وَعْدَ اللهِ » : وعده‌هائی همچون : قیامت ، حساب و کتاب ، بهشت و دوزخ . «
الْغَرُوُر » : بسیار گول زننده . مراد اهریمن ، مال و دارائی ، شهوات و لذّات ، و
بالاخره هر چیزی است که انسان را از راه به در برد ( نگا : لقمان / 33 ) .
سوره فاطر آیه 6
متن آیه :
إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ
عَدُوّاً إِنَّمَا یَدْعُو حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیرِ
ترجمه :
بی‌گمان اهریمن دشمن شما است ، پس شما هم او را دشمن بدانید ( و از مکر و کید او
یک لحظه غافل نمانید و از وسوسه‌های او پیروی نکنید ) . او پیروان خود را فرا می‌خواند
تا از ساکنان آتش سوزان جهنّم شوند .
توضیحات :
« یَدْعُو » : فرا می‌خواند . به دور خود می‌خواند . الف زائدی در رسم‌الخطّ
قرآنی دارد . « السَّعِیرِ » : آتش سوزان ( نگا : حجّ / 4 ، لقمان / 21 ) . « حِزْب
» : هر کس از برنامه و هدف شیطان پیروی کند .
سوره فاطر آیه 7
متن آیه :
الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَالَّذِینَ
آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ
ترجمه :
کسانی که کافر بشوند ، عذاب سختی دارند ، و کسانی که ایمان بیاورند و کارهای
شایسته بکنند ، آمرزش ( خدا شامل گناهانشان می‌گردد ) و پاداش بزرگی دارند .
توضیحات :
. . .
سوره فاطر آیه 8
متن آیه :
أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً
فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَاءُ وَیَهْدِی مَن یَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ
نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا یَصْنَعُونَ
ترجمه :
آیا کسی که عملهای بدش ( توسّط شیطان و شیطان صفتان ) در نظرش زینت و آراسته شده
است و آن را زیبا و آراسته می‌بیند ( همانند کسی است که واقع را آن چنان که هست می‌بیند
و از قوانین آسمانی پیروی می‌کند ؟ ) خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد ، و هر
کس را بخواهد راهیاب می‌نماید . پس خود را با غم و غصّه آنان هلاک مکن . خدا بس
آگاه از کارهائی است که می‌کنند .
توضیحات :
« أَفَمَن زُیِّنَ . . . » : مقابل این گروه ، مقدّر است ، برای آن ( نگا : اعراف
/ 30 ، کهف / 103 و 104 ) . « فَلا تَذْهَبْ نَفْسُکَ . . . » : ( نگا : کهف / 6
، شعراء / 3 ) . « حَسَرَاتٍ » : جمع حَسْرَة ، غمها و اندوهها . مفعول له است .
سوره فاطر آیه 9
متن آیه :
وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ
سَحَاباً فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ
مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ
ترجمه :
خدا کسی است که بادها را روان می‌دارد ، و بادها ابرها را برمی‌انگیزند ، و ما
ابرها را به سوی سرزمینهای موات می‌رانیم و آن سرزمینهای موات را دارای حیات می‌گردانیم
. زنده گرداندن ( مردگان در گورها برای حساب و کتاب ) نیز به همین منوال است .
توضیحات :
« تُثِیرُ » : برمی‌انگیزد . به حرکت در می‌آورد ( نگا : روم / 48 ) . « سُقْنَا
» : سوق دادیم . راندیم . « بَلَدٍ مَّیِّتٍ » : سرزمین خشک و بی‌گیاه ( نگا :
اعراف / 57 ) . « النُّشُورُ » : ( نگا : فرقان / 3 و 40 و 47 ) . برانگیختن از
گورها .
سوره فاطر آیه 10
متن آیه :
مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ
جَمِیعاً إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ
یَرْفَعُهُ وَالَّذِینَ یَمْکُرُونَ السَّیِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ
وَمَکْرُ أُوْلَئِکَ هُوَ یَبُورُ
ترجمه :
هر کس عزّت و قدرت می‌خواهد ، ( آن را از خدا بخواهد چرا که ) هر چه عزّت و قدرت
است در دست خدا است . ( راه وصول به عزّت و قدرت هم گفتار و کردار نیک است ) .
گفتار پاکیزه به سوی خدا اوج می‌گیرد ( و گوینده خود را پرواز می‌دهد ) ، و خدا
کردار پسندیده را بالا می‌برد ( و انجام دهنده‌اش را والا می‌گرداند ) . کسانی که
نقشه‌های سوء می‌کشند و نیرنگها به راه می‌اندازند ، عذاب سختی دارند ، و نقشه‌ها
و نیرنگهایشان نقش بر آب و تباه می‌شود .
توضیحات :
« یَصْعَدُ » : بالا می‌رود و پذیرفته می‌شود . « یَبُورُ » : تباه می‌گردد و
نابود می‌شود ( نگا : فرقان / 18 ، ابراهیم / 28 ) .
سوره فاطر آیه 11
متن آیه :
وَاللَّهُ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ
ثُمَّ جَعَلَکُمْ أَزْوَاجاً وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا
بِعِلْمِهِ وَمَا یُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٍ وَلَا یُنقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا
فِی کِتَابٍ إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ
ترجمه :
خداوند ( اصل ) شما ( آدم ) را از خاک بیافرید ، سپس شما ( ذرّیّه آدم ) را از
نطفه خلق کرد ، و آن گاه شما را به صورت زوجهای ( نر و ماده ) درآورد . هیچ زنی
باردار نمی‌شود و وضع حمل نمی‌کند مگر که خدا می‌داند ( جنین او پسر یا دختر است و
در شکم مادر چه احوالی دارد و کی به دنیا می‌آید ) . هیچ شخص پیری عمر درازی بدو
داده نمی‌شود ( و زنده نمی‌ماند و عمر زیادی نمی‌کند ) ، و هیچ شخصی از عمرش کاسته
نمی‌شود ( و مرگ زودرس گریبانگیرش نمی‌گردد ) مگر این که در کتاب ( لوح محفوظ )
ثبت و ضبط است . این برای خدا ساده و آسان است .
توضیحات :
« وَ اللهُ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 59 ، کهف / 37
، حجّ / 5 ، روم / 20 ) . « أَزْوَاجاً » : جمع زَوْج ، جنس نر و ماده ، یعنی زن
و مرد ( نگا : انعام / 143 ) . « جَعَلَکُمْ أَزْوَاجاً » : شما را همسران یکدیگر
کرد و به صورت نر و ماده در آورد . دسته‌ای از شما را به صورت زن ، و گروهی از شما
را به صورت مرد خلق کرد . برابری تقریبی زن و مرد در مسیر زندگی ، یکی از مسائل
مهمّ و قابل توجّه است و بیانگر این واقعیّت است که جهان به خود رها نشده ، و بلکه
ناظم و ناظری دارد . « مَا یُعَمَّرُ » : ( نگا : بقره / 96 ) . « مُعَمَّرٍ » :
سالخورده . پیر . « کِتَابٍ » : لوح محفوظ ( نگا : انعام / 59 ) . « مَا
یُعَمَّرُ . . . وَ لا یُنقَصُ . . . » : دو معنی دارد : یکی این که : خداوند
مقدّر فرموده است که برخیها در پیری بمیرند و گروهی در کودکی و جوانی . دوم این که
: روزی یا شبی از عمر شخص سالخورده نمی‌گذرد ، مگر این که در لوح محفوظ ثبت و ضبط
است . به عبارت دیگر : مدّت عمر شخص در لوح محفوظ تعیین شده است ، و پیوسته شبها و
روزها از آن کاسته می‌شود ، تا همه دقائق پایان می‌پذیرد . « یَسِیرٌ » : ساده و
آسان ( نگا : نساء / 30 و 169 ، حجّ / 70 ) .
سوره فاطر آیه 12
متن آیه :
وَمَا یَسْتَوِی الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ
سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِن کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْماً
طَرِیّاً وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْکَ فِیهِ
مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
ترجمه :
دو دریا یکسان نیستند . این یکی گوارا و شیرین و برای نوشیدن خوشگوار است ، و آن
دیگر شور و تلخ . ( با وجود این تفاوت ) از هر دوی آنها گوشت تازه ( ماهیها و
جانوران دیگر دریا را ) می‌خورید ، و از هر دوی آنها وسائل زینت ( مروارید و صدف و
درّ و مرجان و غیره ) برای پیرایش بیرون می‌آورید . ( به علاوه از هر دو می‌توانید
برای نقل و انتقالات استفاده کنید . لذا ، شما انسانها ) می‌بینید کشتیها ( در
پرتو قانون وزن مخصوص اشیاء ، از هر طرف دل ) دریاها را می‌شکافند و پیش می‌روند ،
تا از فضل خدا بهره گیرید و شکرگزار ( این همه نعمت و لطف خداوندگار ) باشید .
توضیحات :
« الْبَحْرَانِ » : مراد دریاهای شیرین و دریاهای شور است . « عَذْبٌ فُرَاتٌ » و
« مِلْحٌ أُجَاجٌ » : ( نگا : فرقان / 53 ) . « سَآئِغٌ » : ( نگا : نحل / 66 )
. « لَحْماً طَرِیّاً » : ( نگا : نحل / 14 ) . « حِلْیَةً » : ( نگا : رعد / 17
، نحل / 14 ) . « تَری الْفُلْکَ مَوَاخِرَ فِیهِ . . . » : ( نگا : نحل / 14 )
.
سوره فاطر آیه 13
متن آیه :
یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ
فِی اللَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لِأَجَلٍ مُّسَمًّى
ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ وَالَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا
یَمْلِکُونَ مِن قِطْمِیرٍ
ترجمه :
خدا شب را داخل در روز ، و روز را داخل در شب می‌کند . او خورشید و ماه را مسخر
کرده است ( و برای سود انسانها به گردش و چرخش انداخته است ) . هر یک از آن دو تا
مدّت معیّن و سرآمد روشنی به حرکت خود ادامه می‌دهند . آن کسی که ( درازی و کوتاهی
شبها و روزها و نظام نور و ظلمت و حرکات دقیق ماه و خورشید را سر و سامان داده است
) الله است که خداوندگار شما است ، و مالکیّت و حاکمیّت ( جهان هستی ) از آن او
است . و بجز او کسانی که به فریاد می‌خوانید ( و پرستش می‌نمائید ) حتی مالکیّت و
حاکمیّت پوسته نازک خرمائی را ندارند .
توضیحات :
« یُولِجُ » : ( نگا : آل‌عمران / 27 ، حجّ / 61 ، لقمان / 29 ) / « أَجَلٍ
مُّسَمّیً » : ( نگا : رعد / 2 ، روم / 8 ، لقمان / 29 ) . « تَدْعُونَ » : (
نگا : انعام / 40 و 41 و 56 ، اعراف / 37 و 194 و 197 ، اسراء / 67 ، مریم / 48
، حجّ / 73 ) . « قِطْمِیرٍ » : پوسته نازک و سفیدرنگ پیرامون هسته خرما ، که
نشان و نماد ناچیزی و کمی است .
سوره فاطر آیه 14
متن آیه :
إِن تَدْعُوهُمْ لَا یَسْمَعُوا دُعَاءکُمْ وَلَوْ
سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَکُمْ وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ یَکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ
وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ
ترجمه :
اگر آنها را ( برای حل مشکلات و رفع گرفتاریهای خود ) به فریاد بخوانید ، صدای
شما را نمی‌شنوند ، و ( به فرض ) اگر هم بشنوند ، توانائی پاسخگوئی به شما را
ندارند ، و ( گذشته از این ) در روز قیامت انبازگری و شرک‌ورزی شما را رد می‌کنند
( و می‌گویند : شما ما را پرستش نکرده‌اید و بیخود می‌گوئید ) . و هیچ کسی همچون (
خداوند ) آگاه ( از احوال آخرت ، به گونه قطع و یقین ، از چنین مطالبی ) تو را
باخبر نمی‌سازد .
توضیحات :
« یَکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ » : ( نگا : یونس / 28 ، قصص / 63 ) . « خَبِیرٍ »
: مراد ذات پاک الله است که از تمام عالم هستی و ذرّه ذرّه آن آگاه است و دنیا و
آخرت و گذشته و حال و آینده در پیشگاه علم او روشن و آشکار و یکسان است .
سوره فاطر آیه 15
متن آیه :
یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى
اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
ترجمه :
ای مردم ! شما ( در هر چیزی ، محتاج و ) نیازمند خدائید ، و خدا بی‌نیاز ( از
عبادت شما است ) و ستوده است .
توضیحات :
« الْحَمِیدُ » : شایسته سپاس و ستایش در همه حال . ذاتاً ستوده .
سوره فاطر آیه 16
متن آیه :
إِن یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ
ترجمه :
اگر بخواهد شما را از میان برمی‌دارد ، و مردمان دیگری را جایگزین شما می‌سازد .
توضیحات :
« یُذْهِبْکُمْ . . . » : ( نگا : انعام / 133 ) .
سوره فاطر آیه 17
متن آیه :
وَمَا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِیزٍ
ترجمه :
و این کار برای خدا مشکل و سنگین نیست .
توضیحات :
« عَزِیزٍ » : صعب و سخت . مشکل و پرمشقّت ( نگا : توبه / 128 ، هود / 91 ،
ابراهیم / 20 ) .
سوره فاطر آیه 18
متن آیه :
وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِن تَدْعُ
مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لَا یُحْمَلْ مِنْهُ شَیْءٌ وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى
إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالغَیْبِ وَأَقَامُوا
الصَّلَاةَ وَمَن تَزَکَّى فَإِنَّمَا یَتَزَکَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ
الْمَصِیرُ
ترجمه :
هیچ گناهکاری بار گناه دیگری را به دوش نمی‌کشد ، و اگر انسان سنگین‌باری کسی را
برای حمل گناهانش به فریاد خواند ، ( او چنین کمکی را نمی‌تواند بکند و ) چیزی از
بار گناهانشان برداشته نمی‌شود ، هر چند از نزدیکان و بستگان باشد . ( ای پیغمبر !
از عناد قوم خود ناراحت مباش ) تو کسانی را ( با این قرآن ) می‌ترسانی که نهانی از
پروردگارشان می‌هراسند و نماز را چنان که باید می‌خوانند . هر کس پاکی پیشه کند (
و خویشتن را از کثافات معاصی پاکیزه دارد ) پاکی او برای خودش است و ( خود از آن
سود می‌برد . به هر حال ) بازگشت ( همگان ، اعم از کافران و مؤمنان ) به سوی خدا
است ( و سرانجام به حساب عاصی و مطیع خواهد رسید ) .
توضیحات :
« لا تَزِرُ . . . » : ( نگا : انعام / 164 ، اسراء / 15 ) . این بخش از آیه ،
پاسخ سخن کسانی است که در ( عنکبوت / 12 ) مذکور است . « مُثْقَلَةٌ » : نفْس
سنگین بار . یعنی کسی که بار گناهانش سنگین باشد . « حِمْل » : بار . « إِنَّمَا
تُنذِرُ . . . » : یعنی چنین افرادی از برحذر داشتن تو سود می‌برند . « تَزَکَّی
» : پاک از چرک کفر و گناه شد .
سوره فاطر آیه 19
متن آیه :
وَمَا یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَالْبَصِیرُ
ترجمه :
نابینا و بینا یکسان نیست .
توضیحات :
« الأعْمی وَ الْبَصِیرُ » : مراد جاهل و عالم ، و گمراه و راهیاب است .
سوره فاطر آیه 20
متن آیه :
وَلَا الظُّلُمَاتُ وَلَا النُّورُ
ترجمه :
و تاریکیها و نور هم همسان نمی‌باشد .
توضیحات :
« الظُّلُمَاتُ » : تاریکیهای کفر مراد است . « النُّورُ » : نور ایمان مراد است
.
سوره فاطر آیه 21
متن آیه :
وَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ
ترجمه :
و سایه و گرمای سوزان هم یکی نیست .
توضیحات :
« الِظّلُّ » : مراد بهشت است . « الْحَرُورُ » : باد داغ و سوزان . گرمای سوزان
. مراد دوزخ است .
سوره فاطر آیه 22
متن آیه :
وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاء وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ
اللَّهَ یُسْمِعُ مَن یَشَاءُ وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِی الْقُبُورِ
ترجمه :
و مردگان و زندگان هم مساوی نمی‌باشند . خداوند هر کس را بخواهد شنوا ( و پذیرای
حق و حقیقت ) می‌گرداند ، و تو نمی‌توانی ( پند و اندرز آسمانی را به دل دلمردگان
فرو بری ، همان گونه که نمی‌توانی ) مردگان آرمیده در گورها را شنوا گردانی .
توضیحات :
« الأَحْیَآءُ وَ الأَمْوَاتُ » : مراد مؤمنان و کافران است ( نگا : انعام / 122
) . « وَ مَآ أَنتَ بِمُسْمِعٍ . . . » : ( نگا : نمل / 80 و 81 ، روم / 52 ) .
سوره فاطر آیه 23
متن آیه :
إِنْ أَنتَ إِلَّا نَذِیرٌ
ترجمه :
تو تنها بیم‌دهنده‌ای و بس .
توضیحات :
« إِنْ » : حرف نفی است . « نَذِیرٌ » : ترساننده دیگران از نافرمانی خدا . برحذر
دارنده دیگران از خشم و عذاب الله .
سوره فاطر آیه 24
متن آیه :
إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیراً وَنَذِیراً
وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خلَا فِیهَا نَذِیرٌ
ترجمه :
ما تو را همراه ( دین ) حقّ ، به عنوان مژده دهنده ( مؤمنان به بهشت ) و بیم
دهنده ( کافران به دوزخ ، به میان مردمان ) فرستاده‌ایم . هیچ ملّتی ( از ملّتهای
پیشین ) هم نبوده است که بیم دهنده‌ای به میانشان فرستاده نشده باشد .
توضیحات :
« إِن مِّنْ أُمَّةٍ . . . » : ( نگا : یونس / 19 ، نحل / 36 ) . « خَلا » :
رفته است ( نگا : بقره / 134 و 141 ) . آمده است ( نگا : احقاف / 21 ) . «
نَذِیرٌ » : مراد رسول یا نبی ، و یا عالِم و دانشمند است ( نگا : المصحف المیسّر
، نمونه ، روح‌المعانی ) . یعنی یا پیغمبری در میان هر ملّتی برانگیخته شده است ،
و یا دعوت پیغمبران و سخنان ایشان به گوش آنان رسیده است .
سوره فاطر آیه 25
متن آیه :
وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَ الَّذِینَ مِن
قَبْلِهِمْ جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالْکِتَابِ
الْمُنِیرِ
ترجمه :
اگر تو را تکذیب کنند ، ( عجیب نیست ) . زیرا کسانی هم که پیش از آنان بوده‌اند ،
پیغمبران خود را که برای ایشان دلائل روشن ( بیان کرده‌اند ) و رساله‌ها و کتابهای
آسمانی روشنگر ( راه هدایت ) را آورده‌اند تکذیب نموده‌اند .
توضیحات :
« وَ إِن یُکَذِّبُوکَ . . . » : ( نگا : حجّ / 42 - 44 ) . « بِالْبَیِّنَاتِ
وَ بِالزُّبُرِ وَ الْکِتابِ الْمُنِیرِ » : ( نگا : آل‌عمران / 184 ، نحل / 44
) .
سوره فاطر آیه 26
متن آیه :
ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِینَ کَفَرُوا فَکَیْفَ کَانَ
نَکِیرِ
ترجمه :
سپس کافران را ( به گناهانشان ) گرفته‌ام ( و سخت تنبیهشان کردم ) . بنگرید که
چگونه کیفرشان داده‌ام ( و شهر و دیارشان را آئینه عبرت دیگران ساخته‌ایم ؟ ! )
توضیحات :
« نَکِیرِ » : ( نگا : حجّ / 44 ، سبأ / 45 ) .
سوره فاطر آیه 27
متن آیه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ
مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُّخْتَلِفاً أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ
جُدَدٌ بِیضٌ وَحُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٌ
ترجمه :
( ای عاقل ! ) مگر نمی‌بینی که خداوند از آسمان آب سودمندی را می‌باراند و با آن
محصولات گوناگون و میوه‌های رنگارنگ را به وجود می‌آورد ؟ ( و مگر نمی‌بینی که )
کوهها خطوط و جاده‌هائی است ( که بر سطح زمین کشیده شده است . خطوط و جاده‌هائی )
که برخیها سفید و برخیها سرخ و بعضیها سیاه پر رنگ است ، و هر یک از آنها به
رنگهای مختلفی و در طرحهای متفاوتی ( با دست تقدیر پروردگار ، بر چهره زمین ترسیم
گشته ) است .
توضیحات :
« جُدَدٌ » : جمع جُدَّة ، خطها و راهها . مراد خود کوهها می‌تواند باشد که انگار
جاده‌هائی هستند که به صحرا کشیده‌اند ، و خطهائی هستند که با قلم قضا بر صفحه
زمین نوشته‌اند . یا این که چینها و لایه‌های کوهها و همچنین خود خطوط و نقشهای
روی صخره‌ها و سنگها است . « بِیضٌ » : جمع أَبْیَض و بَیْضاء ، سفید رنگ . «
حُمْرٌ » : جمع أَحْمَر و حَمْراء ، سرخ رنگ . « مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهَا » : (
مُخْتَلِفٌ ) صفت ( بِیضٌ و حُمْرٌ ) است ، و ( أَلْوَانُ ) فاعل ( مُخْتَلِفٌ )
است . « غَرَابِیبُ » : جمع غِرْبیب ، سیاه پر رنگ . این واژه عطف بر ( بِیضٌ و
حُمْرٌ ) است . « سُودٌ » : جمع أَسْوَد و سَوْداء ، سیاه . این واژه بدل یا عطف
بیان ( غَرَابِیبُ ) است ، و جنبه تأکید و تفسیر معنی آن را دارد . برخی هم گفته‌اند
: در کلام تقدیم و تأخیر است و در اصل چنین است : سُودٌ غَرَابِیبُ .
سوره فاطر آیه 28
متن آیه :
وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ
مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ کَذَلِکَ إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ
الْعُلَمَاء إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ
ترجمه :
انسانها و جنبندگان و چهارپایان نیز کاملاً دارای رنگهای مختلفی بوده و متفاوتند
. ( این نشانه‌های بزرگ آفرینش ، بیش از همه توجّه خردمندان و فرزانگان را به خود
جلب می‌کند ، و این است که ) تنها بندگان دانا و دانشمند ، از خدا ، ترس آمیخته با
تعظیم دارند . قطعاً خداوند توانا و چیره ( در کار جهان آرائی است ) و بس آمرزگار
( برای بندگان توبه‌کار و امیدوار به الطاف کردگاری ) است .
توضیحات :
« مُخْتَلِفٌ » : مبتدای مؤخّر و جمله پیشین خبر آن است . « کَذلِکَ » : برخی این
واژه را به جمله قبل از خود مربوط دانسته و آن را محلاًّ منصوب و صفت مصدر محذوف (
إِخْتِلافاً ) دانسته و تقدیر چنین است : مُخْتَلِفٌ إِخْتِلافاً کَائِناً کَذلِکَ
. بعضی هم آن را جمله مستقلّی به حساب آورده و خبر مبتدای محذوف به شمار آورده‌اند
و تقدیر چنین است : أَلأمْرُ کَذلِکَ . یعنی : آری مطلب چنین است که گذشت .
یادآوری : آیه‌های 27 و 28 صفحه تازه‌ای از کتاب بزرگ آفرینش را در برابر دیدگان
انسانها می‌گشاید ، و بیانگر این واقعیّت است که ماده همه این آفریدگان یعنی قلم و
مرکب آن یکی است و امّا نقّاش چیره‌دست ، این همه نقش و نگار بر در و دیوار وجود
پدیدار کرده است . از آب بی‌رنگ صد هزاران رنگ ، و از عناصر بسیطه محدود ، این همه
موجودات کاملاً متنوّع و مختلف خلق فرموده است . « یَخْشَی » : خشیت ، ترس آمیخته
با تعظیم است ، و مولود سیر در آفاق و انفس ، و درک گوشه‌هائی از عجائب و غرائب
کائنات و راز و رمز موجودات ، و آگاهی از مسؤولیّتهائی است که انسان در برابر خالق
جهان دارد .
سوره فاطر آیه 29
متن آیه :
إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا
الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلَانِیَةً یَرْجُونَ
تِجَارَةً لَّن تَبُورَ
ترجمه :
کسانی که کتاب خدا ( قرآن را ) می‌خوانند ، و نماز را پا برجای می‌دارند ، و از
چیرهائی که بدیشان داده‌ایم ، پنهان و آشکار ، بذل و بخشش می‌نمایند ، آنان چشم
امید به تجارتی دوخته‌اند که هرگز بی‌رونق نمی‌گردد و از میان نمی‌رود .
توضیحات :
« یَرْجُونَ » : می‌خواهند . امید می‌دارند . جمله ( یَرْجُونَ تِجَارَةًَ . . .
) خبر ( إِنَّ ) است . « لَن تَبُورَ » : هرگز تباه و نابود نمی‌گردد . یعنی بی‌رونقی
و زیانمندی و از میان رفتن ندارد . چرا که معامله با خدا پیوسته سودمند است و زیان
و ضرر نمی‌بیند ( نگا : صف / 10 - 13 ) .
سوره فاطر آیه 30
متن آیه :
لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَیَزِیدَهُم مِّن
فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ
ترجمه :
( آنان قرآن را تلاوت می‌کنند ، و نماز را می‌خوانند ، و بذل و بخشش می‌کنند ) تا
خداوند اجرشان را به تمام و کمال بدهد ، و از فضل خود بر پاداششان بیفزاید . چرا
که خدا آمرزگار و سپاسگزار است ( و بدیهایشان را می‌بخشاید ، و از خوبیهایشان
سپاسگزاری می‌فرماید ، و مواهبی بدیشان عطاء می‌نماید که به اندیشه و تصوّر در نمی‌آید
) .
توضیحات :
« لِیُوَفِّیَهُمْ » : متعلّق به ( یَتْلُونَ کِتابَ . . . ) ، یا به ( لَن
تَبُورَ ) است . در صورت اوّل معنی آن گذشت . در صورت دوم معنی چنین است : تجارت
آنان هرگز زیان نمی‌بیند و نابود نمی‌گردد ، چرا که پاداش دهنده ایشان خدا است .
سوره فاطر آیه 31
متن آیه :
وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ هُوَ
الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ
بَصِیرٌ
ترجمه :
آنچه از کتاب ( قرآن ) به تو پیام داده‌ایم ، حقّ است ، و تصدیق کننده کتابهای
آسمانی پیش از خود است . قطعاً خداوند از ( اوضاع ) بندگان خود کاملاً آگاه ( و به
احوالشان ) بینا است .
توضیحات :
« مُصَدِّقاً . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 3 و 50 ، مائده / 48 ) .
سوره فاطر آیه 32
متن آیه :
ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا
مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ
سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ
ترجمه :
( ما کتابهای پیشین را برای ملّتهای گذشته فرستادیم و ) سپس کتاب ( قرآن ) را به
بندگان برگزیده خود ( یعنی امت محمّدی ) عطاء کردیم . برخی از آنان به خویشتن ستم
می‌کنند ، و گروهی از ایشان میانه‌روند ، و دسته‌ای از ایشان در پرتو توفیقات الهی
در انجام نیکیها پیشتازند . این ( سبقت در خیرات ) واقعاً فضیلت بزرگی است .
توضیحات :
« ثُمَّ » : بعد از فرستادن کتابهای آسمانی پیشین . « أَوْرَثْنَا . . . » : (
نگا : اعراف / 137 ) . « مُقْتَصِدٌ » : میانه‌رو ( نگا : لقمان / 32 ) . «
سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ » : سبقت گیرنده بر دیگران در انجام نیکیها . سبقت گیرنده
بر دیگران به سبب کارهای نیک . « إِذْن » : توفیق ( نگا : بقره / 251 ، انفال /
66 ) . « ذلِکَ » : به ارث رساندن قرآن به بندگان برگزیده . انتخاب امت محمّدی .
سبقت در خیرات .
سوره فاطر آیه 33
متن آیه :
جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا یُحَلَّوْنَ فِیهَا
مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤاً وَلِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ
ترجمه :
( پاداش پیشگامان در نیکیها ) باغهای اقامتی است که بدانها داخل می‌شوند ، و در
آنجاها با دستبندهای طلا و مروارید آراسته و پیراسته می‌گردند ، و جامه‌هایشان در
آنجاها ابریشمین است .
توضیحات :
« جَنَّاتُ » : بدل از ( الْفَضْلُ الْکَبِیرُ ) یا خبر مبتدای محذوف است :
جَزَآئُهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ . یا این که مبتدای مؤخّر و خبر مقدم آن محذوف است :
لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ . « عَدْنٍ » : اقامت گزیدن و ماندن ( نگا : توبه / 72 ،
رعد / 23 ) . « یُحَلَّوْنَ . . . » : ( نگا : کهف / 31 ، حجّ / 23 ) .
سوره فاطر آیه 34
متن آیه :
وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا
الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَکُورٌ
ترجمه :
و خواهند گفت : سپاس خداوندی را سزا است که غم و اندوه را از ما زدود . بی‌گمان
پروردگار ما آمرزنده ( گناهان بندگان و ) سپاسگزار ( کارهای نیک ایشان ) است .
توضیحات :
« أَذْهَبَ » : از میان برد . برطرف ساخت . « الْحَزَنَ » : غم و اندوه ( نگا :
توبه / 92 ، قصص / 8 ) .
سوره فاطر آیه 35
متن آیه :
الَّذِی أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِن فَضْلِهِ
لَا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٌ وَلَا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٌ
ترجمه :
خداوندی که در پرتو فضل و لطف خویش ، ما را در سرای اقامت و ماندگاری جای داد .
در آن هیچ گونه رنج و مشقّت جسمانی و هیچ گونه ناتوانی و واماندگی روحانی به ما
دست نمی‌دهد .
توضیحات :
« نَصَبٌ » : رنج و مشقّت . خستگی . « لُغُوبٌ » : درماندگی ناشی از خستگی ، و
ناتوانی حاصل از رنج و مشقّت . برخی ( نَصَبٌ ) را خستگی جسمی ، و ( لُغُوب ) را
خستگی روحی دانسته‌اند . « الْمُقامَةِ » : مصدر میمی و به معنی اقامت است .
سوره فاطر آیه 36
متن آیه :
وَالَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَا یُقْضَى
عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَلَا یُخَفَّفُ عَنْهُم مِّنْ عَذَابِهَا کَذَلِکَ
نَجْزِی کُلَّ کَفُورٍ
ترجمه :
کسانی که کفر پیشه‌اند ، آتش دوزخ برای آنان است . هرگز فرمان مرگ ایشان صادر نمی‌شود
تا بمیرند ( و راحت شوند ) . و هرگز عذاب دوزخ برای ایشان تخفیف داده نمی‌شود ( تا
مدّتی بیارامند ) . ما هر کافر لجوج در کفر را این چنین کیفر و سزا می‌دهیم .
توضیحات :
« لا یُقْضی عَلَیْهِمْ » : درباره ایشان حکم مرگ دوباره صادر نمی‌شود . «
کَفُورٍ » : صیغه مبالغه کافر است . یعنی مبالغه کننده در کفر . بسیار ناسپاس و
کفران کننده نعمت .
سوره فاطر آیه 37
متن آیه :
وَهُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا
نَعْمَلْ صَالِحاً غَیْرَ الَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ أَوَلَمْ نُعَمِّرْکُم مَّا
یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَن تَذَکَّرَ وَجَاءکُمُ النَّذِیرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِینَ
مِن نَّصِیرٍ
ترجمه :
آنان در دوزخ فریاد برمی‌آورند : پروردگارا ! بیرونمان بیاور تا کارهای شایسته‌ای
انجام دهیم که جدای از کارهائی باشد که قبلاً می‌کردیم . ( بدیشان خواهیم گفت : )
آیا بدان اندازه به شما عمر ندادیم که در آن هر کس بخواهد بیدار و هوشیار شود ،
کافی و بسنده باشد ؟ و آیا بیم دهنده ( الهی ، اعم از پیغمبران و علماء ادیان ،
برای ابلاغ آئین آسمانی ) به پیش شما نیامد ؟ ( ما که همه وسائل نجات را در
اختیارتان گذاشتیم و راه رستگاری را به شما نمودیم ، ولی خودتان از آن بهره
نگرفتید و فرصت را از دست دادید ) پس بچشید . اصلاً برای ستمگران یار و یاوری نیست
.
توضیحات :
« یَصْطَرِخُونَ » : نعره‌زنان کمک می‌طلبند . فریاد برمی‌آورند . « مَا » : مدّت
زمانی که . « مَنْ » : فاعل ( یَتَذَکَّرُ ) است .
سوره فاطر آیه 38
متن آیه :
إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَیْبِ السَّمَاوَاتِ
وَالْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
ترجمه :
خداوند داننده غیب آسمانها و زمین است و مسلّماً از چیرهائی که در درون دلها است
کاملاً آگاه است .
توضیحات :
« إِنَّهُ عَلِیمُ . . . » : مراد این است که خدا که آگاه از همه چیز است می‌داند
که اگر دوزخیان به دنیا برگردند ، دوباره همان اعمال گذشته را ادامه می‌دهند ( نگا
: انعام / 28 ) .
سوره فاطر آیه 39
متن آیه :
هُوَ الَّذِی جَعَلَکُمْ خَلَائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَن
کَفَرَ فَعَلَیْهِ کُفْرُهُ وَلَا یَزِیدُ الْکَافِرِینَ کُفْرُهُمْ عِندَ
رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتاً وَلَا یَزِیدُ الْکَافِرِینَ کُفْرُهُمْ إِلَّا خَسَاراً
ترجمه :
خدا کسی است که شما را جانشین ( گذشتگان ) روی زمین کرده است . هر کس ( از شما )
کافر گردد ، به زیان خود کافر می‌گردد ، و کفر کافران در پیشگاه خدا جز بر خشم نمی‌افزاید
، و جز زیان چیزی نصیب کافران نمی‌نماید .
توضیحات :
« خَلآئِفَ » : جانشینان . مراد جانشین و جایگزین پیشینیان است ( نگا : انعام /
165 ، یونس / 14 و 73 ) . « مَقْتاً » : خشم و غضب ( نگا : نساء / 22 ) .
سوره فاطر آیه 40
متن آیه :
قُلْ أَرَأَیْتُمْ شُرَکَاءکُمُ الَّذِینَ تَدْعُونَ
مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِی مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْکٌ
فِی السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَیْنَاهُمْ کِتَاباً فَهُمْ عَلَى بَیِّنَةٍ مِّنْهُ
بَلْ إِن یَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُم بَعْضاً إِلَّا غُرُوراً
ترجمه :
بگو : آیا درباره انبازهای خود که علاوه از خدا آنها را هم به فریاد می‌خوانید ،
خوب دقّت کرده‌اید ؟ نشانم دهید آنها کدام چیز زمین را آفریده‌اند ؟ و یا در
آفرینش ( کدام چیز ) آسمانها مشارکت داشته‌اند ؟ یا شاید کتاب ( آسمانی ) در
اختیار مشرکان گذارده‌ایم و ایشان حجّت روشنی از آن ( بر کار شرک و بت‌پرستی خود )
دارند ؟ ! ( اصلاً ایشان دلیل عقلی و دلیل نقلی ندارند ) و بلکه ستمگران جز وعده‌های
دروغ به یکدیگر نمی‌دهند ( و فقط همدیگر را گول می‌زنند ) .
توضیحات :
« أَرَأَیْتُمْ ؟ » : آیا دیده‌اید ؟ به من بگوئید . مراد دقّت کافی درباره
معبودهای دروغین است . خدا در این بخش از ایشان دلیل عقلی می‌طلبد . « أَرُونِی »
: به من نشان دهید . بدل اشتمال ( أَرَأَیْتُمْ ) است . « شِرْکٌ » : مشارکت ( نگا
: سبأ / 22 ) . « ءَاتَیْنَاهُمْ » : ضمیر ( هُمْ ) بهتر است به صورت التفات ، به
مشرکان برگردد . « أَمْ ءَاتَیْنَاهُمْ کِتَاباً » : مراد دلیل نقلی‌است . «
غُرُوراً » : ( نگا : نساء / 120 ، اسراء / 64 ، احزاب / 12 ) . « قُلْ
أَرَأَیْتُمْ . . . مَاذَا خَلَقُوا » : این بخش آیه ، دو معنی دارد . یکی در بالا
گذشت ، و دیگری چنین است : به من بگوئید : انبازهائی را که علاوه از خدا آنها را
هم به فریاد می‌خوانید و پرستش می‌نمائید ، آنها چه چیز را در زمین یا در آسمانها
آفریده‌اند ؟
سوره فاطر آیه 41
متن آیه :
إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن
تَزُولَا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ
کَانَ حَلِیماً غَفُوراً
ترجمه :
خداوند آسمانها و زمین را نگاهداری می‌کند و نمی‌گذارد ( از مسیر خود ) خارج و
نابود شوند . هر گاه ( هم بخواهند از مسیر خود ) خارج و نابود شوند ، جز خدا هیچ
کس نمی‌تواند آنها را ( در مسیر خود ) نگاه و محفوظ دارد . خداوند شکیبا است ( و
در مجازات تعجیل روا نمی‌دارد ) و آمرزنده است ( و توبه بزهکاران را می‌بخشاید )
.
توضیحات :
« یُمْسِکُ » : حفظ می‌کند . نگاه می‌دارد . « أَن تَزُولا » : نابود بشوند ، و
یا کنار بروند . از مصدر زوال ، به معنی نابود شدن ، یا از مدار خود منحرف شدن . «
إِنْ أَمْسَکَهُمَا » : حرف ( إِنْ ) نافیه است . « مِن بَعْدِهِ » : غیر او . بجز
او .
سوره فاطر آیه 42
متن آیه :
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لَئِن
جَاءهُمْ نَذِیرٌ لَّیَکُونُنَّ أَهْدَى مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ فَلَمَّا جَاءهُمْ
نَذِیرٌ مَّا زَادَهُمْ إِلَّا نُفُوراً
ترجمه :
آنان ( یعنی کفّار مکّه ) مؤکّدانه به خدا قسم می‌خوردند که اگر پیغمبری به میان
ایشان بیاید ، راهیاب‌ترین ملّتها خواهند بود ( و در پذیرش دین او ، بر همگان پیشی
خواهند گرفت ) . امّا هنگامی که پیغمبری ( از خودشان برانگیخته شد و ) به میانشان
آمد ، ( بعثت او ) جز گریز و بیزاری ( از حق ) چیزی بر آنان نیفزود .
توضیحات :
« أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِم » : ( نگا : مائده / 53 ، انعام /
109 ، نحل / 38 ، نور / 53 ) . « إِحْدَی الأُمَمِ » : ملّت یگانه‌ای در میان همه
ملّتها . واژه ( إحْدَی ) به معنی ( جَمیع ) و ( هر ) است . جنبه عموم و تعظیم را
دارد . مراد یگانه و پیشگام است . « نُفُوراً » : گریز . بیداری ( نگا : اسراء /
41 و 46 ) .
سوره فاطر آیه 43
متن آیه :
اسْتِکْبَاراً فِی الْأَرْضِ وَمَکْرَ السَّیِّئِ وَلَا
یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ یَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ
الْأَوَّلِینَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلاً وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ
اللَّهِ تَحْوِیلاً
ترجمه :
( گریزشان از حق ) به خاطر استکبار در زمین و حیله‌گریهای زشت است ، و حیله‌گریهای
زشت جز دامنگیر حیله‌گران نمی‌گردد . آیا آنان انتظار دارند سرنوشتی جز سرنوشت
پیشینیان را داشته باشند ؟ ! هرگز دگرگونی و تبدیلی در شیوه رفتار خدا ( در معامله
با ملّتها ) نخواهی یافت ، و هرگز نخواهی دید که روش خدا تغییر مسیر و جهت دهد .
توضیحات :
« إِسْتِکْبَاراً » : عظمت فروشی . خود بزرگ بینی . خود را بزرگتر از آن دیدن که
حق را پذیرفتن ( نگا : بقره / 34 ، نساء / 172 ، اعراف / 48 و 206 ) . مفعول له
است . « مَکْرَ » : عطف بر ( إِسْتِکْبَاراً ) است . « لا یَحِیقُ » : گریبانگیر
نمی‌گردد . نمی‌رسد ( نگا : انعام / 10 ، هود / 8 ، نحل / 34 ) . « فَهَلْ
یَنظُرُونَ » : آیا انتظار دارند ؟ ( نگا : بقره / 210 ، انعام / 158 ، اعراف /
53 ، نحل / 33 ) . « سُنَّةَ » : طریقه . شیوه . خطّ سیر ( نگا : انفال / 38 ،
اسراء / 77 ) . « تَحْوِیلاً » : تغییر جهت . دگرگونی ( نگا : اسراء / 56 و 77 )
.
سوره فاطر آیه 44
متن آیه :
أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ
کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَکَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً
وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعْجِزَهُ مِن شَیْءٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَلَا فِی
الْأَرْضِ إِنَّهُ کَانَ عَلِیماً قَدِیراً
ترجمه :
آیا در زمین به گشت و گذار نمی‌پردازند تا ببینند فرجام کار پیشینیان به کجا
کشیده است ، در حالی که آنان از اینان قدرت و قوت بیشتری داشته‌اند ؟ هیچ چیزی چه
در آسمانها و چه در زمین خدا را درمانده و ناتوان نخواهد کرد . چرا که او بسیار
فرزانه و خیلی قدرتمند است .
توضیحات :
« أَوَلَمْ یَسِیرُوا . . . » : ( نگا : یوسف / 109 ، روم / 9 ) . « مِن شَیْءٍ
» : هیچ چیزی . حرف ( مِنْ ) زائد و برای استغراق است ، و ( شَیْءٍ ) فاعل است .
سوره فاطر آیه 45
متن آیه :
وَلَوْ یُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا کَسَبُوا مَا
تَرَکَ عَلَى ظَهْرِهَا مِن دَابَّةٍ وَلَکِن یُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ
مُّسَمًّى فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِعِبَادِهِ بَصِیراً
ترجمه :
هر گاه خداوند مردمان را در برابر کارهائی که می‌کنند ( فوراً و بدون کمترین
مهلتی برای اصلاح و تجدید نظر و خودسازی ) به کیفر برساند ، انسانی را بر روی زمین
باقی نخواهد گذاشت . ولیکن خداوند ( به لطف و کرم خود ، کیفر ) ایشان را تا سررسید
زمان معیّنی ( که قیامت است ) به تأخیر می‌اندازد . وقتی که مدّت مشخّصه ایشان فرا
رسید ، خداوند بندگان خود را دیده است ( و از گفتار و کردار و پندار ایشان باخبر
بوده است ، لذا چنان که باید پاداش و پادافره آنان را می‌دهد ) .
توضیحات :
« وَ لَوْ یُؤَاخِذُ اللهُ النَّاسَ . . . » : ( نگا : نحل / 61 ) . « دَآبَّةٍ
» : جنبنده . مراد انسان است ( نگا : انفال / 22 و 55 ) . « أَجَلٍ مُّسَمّیً » :
مدّت معیّن . مراد روز قیامت است . « فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمْ » : وقتی که قیامت
ایشان فرا رسید . برخی گفته‌اند : مراد از ( أَجَلٍ مُّسَمّیً ) و ( أَجَلُهُمْ )
زمان محدود عمر و سررسید معلوم مدّت زندگانی هر کسی است که با مرگ او فرا می‌رسد (
نگا : انعام / 93 ) .
سوره‌ی فاطر آیه‌ی 8-4
(وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِکَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ (4) یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ (5) إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً إِنَّمَا یَدْعُو حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیرِ (6) الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ (7) أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَاءُ وَیَهْدِی مَن یَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا یَصْنَعُونَ) (8)
بند اوّل سوره با آ‌هنگهای سه گانۀ ژرف خود به پایان آمد، و حقائق بزرگ و اصیلی را بیان داشت: حقیقت یگانگی آفریدگار نو آفرین، و حقیقت اختصاص رحمت به خدا، و حقیقت انحصار روزی رسانی خدا.
در بند دوم، روند قرآنی نخست رو به پـیغمبر خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم می‌کند و او را در برابر تکذیبش از سوی دیگران دلداری می‌دهد و از وی غمزدائی مـی‌کند، و همۀ کارها را به خدا ارجاع می‌نماید و حواله می‌دارد. روند قرآنی از آن پس رو به مردمان می‌کند و آنان را فریاد می‌زند که: قطعاً وعدۀ یزدان حقّ است. خداوند آنان را از این می‌ترساند و برحذر می‌دارد که اهریمن ایشان را به بازیچه گیرد و از همچون حـقائق بزرگی غافلشان کند و گولشان بزند، و آنان را به آتش دوزخ ببرد، اهریمنی که دشمن اصلی ایشان است. آن گاه از پاداش مؤمنان و از کیفر گول خوردگان دشمن اصلی، برایشان پرده برمی‌دارد. سرانجام به پـیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم رو می کند و بدو توصیه می‌نماید که بر آنان غم نخورد و متأسّف نشود، و به سبب حسرت خوردن و آه کشیدن بر ایشان، جانش قالب تهی نکند و هلاک نگردد. چه هدایت و ضلالت در دست خدا است. خدا کاملاً مطّلع و آگاه از کارهائی است که می‌کنند.
*
روند قرآنی پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم را مخاطب قـرار می‌دهد و می فرماید:
(وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِکَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ) (4)
اگر تو را تکذیب کنند، (غم مخور، چیز تازه‌ای نیست، و) پیغمبران پیش از تو نیز مورد تکـذیب قـرار گرفته‌اند. (خدا حاضر و ناظر است و سرانجام) هـمۀ کارها بـه سوی خدا برگردانده مـی‌شود (و از آنـها پـرس و جو می‌گردد و بدانها پاداش و پادافره داده می‌شود).
اینها حقائق بزرگ و روشن و نمایان هستند. پس اگر تو را تکذیب کنند، این تکذیب گناهی بر تو ندارد. تو در میان پیغمبران بافتۀ جدا تافته نیستی:
(فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِکَ ).
پیغمبران پیش از تو نیز مورد تکذیب قرار گرفته‌اند.
کار و بار از آن خدا است، و همۀ کارها به خدا واگذار و حواله می‌گردد. تبلیغ و تکذیب، مسائل و اسبابی بیش نیستند. عواقب و نتائج کارها به خداوند یگانه واگذار است. او کارها را آن گونه که بخواهد می‌چرخاند و به فرجام می‌رساند.
روند قرآنی مردمان را فریاد می‌دارد و گوید:
(یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ (5) إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً إِنَّمَا یَدْعُو حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیرِ) (6)
ای مردمان! وعدۀ خدا حقّ است، پس زندگی دنیوی شـما را گول نـزند و اهـریمن شما را نـفریبد. بی‌گمان اهریمن دشـمن شـما است، پس شـما هـم او را دشـمن بدانید، (و از مکر و کید او یک لحظه غـافل نـمانید و از وسوسه‌های او پیروی نکنید). او پـیروان خود را فرا می‌خواند تا از ساکنان آتش سوزان جهنّم شوند.
وعدۀ خدا حقّ است . . . وعدۀ خدا قطع روی می‌دهد، و گمانی در اینکار نیست. قطعاً وعدۀ خدا به وقوع می‌پیوندد و تخلّف نمی‌کند. وعدۀ خدا حقّ است و حقّ باید که روی بدهد. حقّ هدر نمی‌رود و باطل نمی‌شود و پراکنده نمی‌گردد و انحراف نمی‌پذیرد. امّا زندگی دنیوی گول می‌زند و می فریبد.
(فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا ).
پس زندگی دنیوی شما را گول نزند.
اهریمن هـم گول می‌زند و می‌فریبد، پس او را بر خویشتن چیره نکنید.
(وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ ).
و اهریمن شما را نفریبد.
اهریمن که دشمنانگی خود را با شما اعلان داشته است و بر دشمنی با شما پافشاری ورزیده است.
(فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً).
پس شما هم او را دشمن بدانید (و از مکـر و کیـد او یک لحظه غافل نمانید، و از وسوسه‌های او پیروی نکنید). بر اهریمن تکیه ندهید، و او را دلسوز خود ندانید و به دوستی نگیرید، و از گامهایش پیروی نکنید و پا به پای او نروید. چه دشمن پا به پـای گامهای دشـمن خود نمی‌رود اگر عاقل باشد. اهریمن شما را به سوی خیر و صلاح دعوت نمی‌کند و فرا نمی‌خوانـد، و شـما را بـه نجات نمی‌رساند:
(إِنَّمَا یَدْعُو حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیرِ) .
او پیروان خود را فرا مـی‌خوانـد تـا از سـاکـنان آتش سوزان جهنّم شوند.
آیا آدم عاقلی پیدا می‌شود که دعوت کسی را بپذیرد که او را به سوی آتش سوزان دعوت می‌کند؟!
این یک پسودۀ درونی درستی است. چه زمـانی که انسان پیکار جاویدانی پیش چشم می‌دارد که میان او و میان دشمنش شیطان است، با تمام توان و با بیداری کامل و با سرشت دفاع از خویشتن و محافظت از خود، آمادۀ یورش و تاخت می‌شود، و خویشتن را آماده می‌سازد که گمراهی و فریبکاری اهریمن را دفـع و بی‌اثر کند. می‌کوشد هوشیار و بیدار بماند و نگـذارد وسـوسه‌های اهـریمن به درونش راه یابد. از هر وسوسه‌ای که بر دلش بگذرد به هراس می‌افـتد، و می‌کوشد تند و سریع آن را با ترازوی خدا برکشد و بسنجد، ترازوئی که خدا آن را برای انسان پدید آورده است و برنهاده است تا کارها را بدان کشد و بسنجد و درست از نادرست برای او روشن و مشخّص شود، چون این وسوسه چیزی که بر دلش گذاشته است چه بسا نیرنگ نهان دشمن دیرینه‌اش شیطان باشد.
این یک حالت درونی است که قرآن آن را در دل پدید آورد، حالت آماده باش و بیدار باش برای دفع وسوسۀ اهریمن که نکند به نیرنگ بنشیند و به گمراهی بپردازد، هم بدان گونه که انسان خود را آمادۀ پـیکار بـا نـقل و انتقال و هر گونه حرکت نهان دشمن خود می‌کند! ایـن یک حـالت آمادگی ذهنی بـر ضدّ شـرّ و بدی و انگیزه‌های آن، و بر ضدّ وسوسه‌های نهان آن در درون انسان، و بر ضدّ اسباب ظاهری و نمایان شـرّ و بدی است. یک حالت آمادگی همیشگی برای پیکاری است که آتش آن یک لحظه هم فروکش نمی‌کند، و همیشه در این زمین شعله‌ور است.
آن گاه مردمان را بدین آمادگی و آرایش رزمی، و بدین آماده باش و هوشیا رباش ذهنی فرا می‌خواند با بیان فرجام کافرانی که دعوت شیطان را لبّیک گفته‌اند و پذیرفته‌اند، و با ذکر حالت مؤمنانی که اهریمن را از خود رانده‌اند و به دورش داشته‌اند:
(الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ) (7)
کسانی که کافر بشوند، عذاب سختی دارند و کسانی که ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند، آمرزش (خدا شامل گناهانشان می‌گردد) و پاداش بزرگی دارند.
*
قرآن بر این امر با به تصویر کشیدن سرشت گمراهی، و حقیقت کار شیطان، و دری که اهریمن باز می‌کند و از آنجا همۀ شرّها و بدیها وارد می‌گردد، و راه گمراهی و ضلالتی که از سوی شیطان کشیده می‌شود، و رونـدۀ همچون راهی از آن برنمیگردد، وقتی که پای بدان نهاد و دورتر رفت و دورتر افتاد، پیرو می‌زند:
(أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً ...؟).
آیا کسی که عملهای بدش (توسّط شیطان صفتان) در نظرش زییت و آراسته شده است و آن را زیبا و آراسته می‌بیند (همانند کسی است که واقع را آن چنان که هست می‌بیند و از قوانین آسمانی پیروی می‌کند؟).
این است کلید هر چه شرّ و بلا است . . . این که شیطان برای انسان اعمال بدش را بیاراید و آن را خوب و پسندیده ببیند. از خودش راضی و شگفت‌زده شود، و هر کاری را که می‌کند بپسندد و زیبا قلمداد کند. کـار خود را بررسی و وارسی نکند تا موارد خطا و اشتباه و کم و کاست را در آن ببیند، بدان خاطر که چنین می‌انگارد و به خود اطمینان دارد که او به خطا نمی‌رود و اشتباه نمی‌کند! او مؤکّدانه خیال می‌کند کـه پـیوسته کارهای راست و درست می‌کند و همیشه راه راست و درست را می‌پوید! از هر چه بگوید و از هر چه بکند شگفت‌زده است و شیفتۀ پندار و گفتار و کردار خویشتن است! شیدای همۀ آن چیزی است که بدو مربوط است و از او سر می‌زند! به دلش نمی‌گذرد که با خود در چیزی مشورت کند و با خویشتن بیندیشد، و از خویش در کاری حساب و کتاب بکشد و به پیش قاضی عقل و وجدان خود رود! معلوم است همچون انسانی توان این را ندارد در کاری که مـی‌کند و در رأی و نظری کـه می‌بیند، به کسی مراجعه کند و با او رایزنی نماید. آخر او در جلو چشمانش برای خودش زیبا و آراسته است، و برای خویشتن و در برابر احساس خویشتن مزیّن و پیراسته است. دیگر نقد و انتقاد از او جائی ندارد و بیجا است! و هیچ گونه نقص و نقصانی بدو رو نمی‌کند و در او موردی و جایگاهی نمی‌یابد!
این بلا و مصیبتی است که شیطان آن را بر سر انسان می‌آورد. این لگامی است که شیطان انسان را با آن به سوی گمراهی مـی‌کشاند، و از گمراهی به هلاکت می‌رساند!
کسی که خدا هدایت و خیر و صلاح را برای او نوشته باشد و واجب نموده باشد، حسّاسیّت و بیدار باش و هوشیار باش و از خود حسـاب گرفتن و بـه کارهای خویشتن نگریستن را به دلش می‌اندازد. این است که او از مجازات ناگهانی خدا خویشتن را ایمن نمی‌بیند، و غافل از دگرگونی دل نمی‌شود، و خود را در امن و امان از خطا و اشتباه نمی‌یابد، و از نقص و عجز خود را پاک و به دور نمی‌بیند. او پیوسته به کارهایش رسیدگی می‌کند و آنها را بازنگری می‌نماید. همیشه به حساب خود می‌رسد و از خویشتن حساب می‌گیرد. دائـماً برحذر از شیطان می‌شود، و همه وقت و هـمه آن به یاری و کمک یزدان چشم امید می دوزد.
این دو راهۀ جدائی میان هدایت و ضـلالت، و میان نجات یافتن و هلاک شدن است.
این یک حقیقت روانی دقیق و عمیقی است که قرآن آن را در چند واژۀ اندک به تصویر می‌کشد:
(أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً ...؟).
آیــا کسـی کـه عـملهای بـدش (تـوسّط شـیطان و شیطان صفتان) در نظرش زینت و آراسته شده است و آن را زیبا و آراسته می‌بیند (همانند کسی است که واقع را آن چـنان کـه هست مـی‌بیند و از قوانین آسـمانی پیروی می‌کند؟).
ایـن نمونه‌ای از اشخاص گمراه و هلاک شونده و بی‌هدفی است که به بدترین سرنوشت گرفتار می‌آیند. کلید همۀ این بدبختیها هم همین آراسـتن و پیراسـتن شیطان، و این گول خوردن و خود بزرگ بینی گرفتار آمدن، و این پرده‌ای است که دل و چشمش را کور می‌کند و دیگر خطرهای راه را نمی‌بیند، و کاری را نیک انجام نمی‌دهد، چون او کار بد خود را با اطمینان کامل خوب می‌بیند! و خطا و اشـتباهی را جبران و اصلاح نمی‌کند، چون مطمئن است که به خطا نمی‌رود و اشتباه نمی‌کند! او فسادی را اصلاح نمی‌کند، چون یقین دارد که او فساد و تباهی نمی‌ورزد! او در حدود و ثغو‌ری نمی‌ایستد، چون گمان می‌برد هر گامی از گامهایش در راه اصلاح برداشته می‌شود!
این امر درگاه هر شرّ و بلائی، و پـنجرۀ هر بدی و فسادی، و کلید هر گونه گمراهی و ضلالتی است.
قرآن سؤال را بدون جواب رها نمی‌کند:
(أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً ...؟).
آیـا کسـی کــه عـملهای بــدش (تــوسّط شـیطان وشیطان صفتان) در نظرش زینت و آراسته شده است وآن را زیبا و آراسته می‌بیند ..؟.
تا شامل هر پاسخی بشود. انگار گفته می‌شود: آیـا از : این شخص امـید خیر و صلاح و تـوبه و برگشت می‌رود؟ آیا این شخص همسان کسی بشمار می آید که ، خود را می‌پاید و از خویشتن حساب می‌گیرد و خدا را حاضر و ناظر بر خودش می‌ببند؟ آیا ایـن شـخص با متواضعان و متّقیان برابر است؟.. و انواع پـاسخهای دیگری که به همچون پرسشی داده می‌شود. این اسلوب در قرآن بسیار آمده است و تکرار گردیده است.
این آیـه دورادور پـرسشی از ایـن قبیل پـرسشها را می دهد:
(فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَاءُ وَیَهْدِی مَن یَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ).
خداوند هر کس بخواهد گمراه می سازد، و هر کس را بخواهد راهیاب مـی‌نماید. پس خود را بـا غـم و غصّۀ آنان هلاک مکن.
انگار خداوند می‌فرماید: هـمچون کسی خدا بر او ضلالت و گمراهی نوشته است و واجب گردانده است. او مستحقّ این ضلالت و گمراهی شده است بدان خاطر که شیطان کار بدش را در نظرش آراسته است و زینت داده است، و دری را به رویش باز کرده است که هیچ شخص گمراهی از آن در، دیگر برنمیگردد!
خدا هر کس را بخواهـد گمراه می‌کند، و هـر کس را بخواهد راهیاب می‌گرداند، برابر سرشتی که گمراهی و ضلالت در این باره دارد، و مطابق سرشتی که هدایت و راهیابی در این راستا دارد. سرشت گمراهی و ضلالت، با عمل بد را عمل نـیک دیدن حاصل می‌گردد، و سرشت هدایت و راهیابی، با بررسی و وارسـی عـمل خود و پرهیز و حذر و با حسـاب و کـتاب گـرفتن از خویشتن و تقوا فـراهـم می‌آید . . . و ایـن دو راهـۀ قاطعانه‌ای میان هدایت و ضلالت است.
مادام که کار چنین است:
(فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ).
پس خود را با غم و غصّۀ آنان هلاک مکن.
قطعاً این کار، یعنی کار هدایت و ضلالت، کـار هیچ شخصی نیست، هر چند این شخص پیغمبر خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم باشد. بلکه این کار به خدا اختصاص دارد. و دلهـا در میان دو انگشت از انگشتان یزدان مهربان قرار دارند. یزدان مهربان، زیر و رو کننده و دگرگون سازندۀ دلها و چشمها است . . . خداوند سبحان پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم خود را ناز می‌کند و دلداری می‌دهد با بیان این حقیقت برای او. تا دل بزرگوار و مهربان و خیرخواه پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم و دوستدار قوم خود، در برابر کارهائی که از آنان می‌بیند، و می‌داند که سرنوشت قطعی ایشـان به دنبال ایـن گمراهی چیست، آرام بگیرد و برجای بماند، و به ترک حرص و آزی بگوید که برای هدایت ایشـان در دل مهربانش به جوش و خروش درمی‌آید، و نـاراحت و نگران است از این که کناره‌گیری ایشان را می‌بیند از حقّ و حقیقتی که برایشان به ارمغان آورده است و آنان با وحود دیـدن آن و پی بردن بدان از آن دوری می‌گزینند و کژراهه می‌روند و گمراه می‌شوند! این هم حـرص و آز و آرزو و اشـتیاق بشری است و برای همگان معلوم و مشهور است. یزدان سبحان از نـفوذ همچون حرص و آز و نگـرانـی و پــریشانی بـه دل و احساس پیغمبرش بر سر مهر می‌آید و از روی لطف برایش توضیح می‌دهد و تبیین می‌کند که ایـن کار او نیست و بدو مربوط نیست. بلکه این کار خدا و مختصّ به الله است.
این حرص و آز داشتن و نگران و پریشان شدن، حالتی است که دعوت‌کنندگان به سوی یزدان به درد آن مبتلا و گرفتار می‌آیند هر زمان که مخلصانه و دلسوزانه به دعوت بپردازند، و ارزش و زیبائی و خیر و برکتی را درک و فهم کنند که در دعوت ایشان است، ولی ببینند که با وجود این مردمان به این دعوت پشت بکنند و از آن رویگردان بشوند، و خیر و برکت و زیبائی و جمالی را مشاهده ننمایند که در آن است، و به حقّ و حقیقت و کمالی گوش فر‌انـدارنـد که بدان است. بهتر است دعوت کنندگان به سوی یزدان حقیقتی را درک و فـهم کنند که خداوند سبحان پـیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم خود را بدان سفارش فرموده است و چگونه دلداریش داده است و نازش نموده است. لذا دعوت کنندگان باید دعوت خود را با تمام تلاش و کوشش و قدرت و توانی که دارند به دیگران ابلاغ کنند و برسانند، آن گاه بر کسی تأسّف نخورند که خدا صلاح و فلاح را برای او مقدّر نفرموده است.
(إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا یَصْنَعُونَ) (8)
خدا بس آگاه از کارهائی است که می‌کنند.
خدا است که هدایت یـا ضـلالت را قسمت مـردمان می کنند برابر علم و اطّلاعی که از حقیقت کارشان دارد. خداوند این حقیقت را می‌داند پـیش از ایـن که ایـن حقیقت از ایشان سر برزند، و از این حقیقت آگاه است بعد از این که روی می‌دهد و سر برمی‌زند. خدا هدایت یا ضلالت را نصیب ایشان می‌کند مطابق با علم ازلی خودش. و لیکن ایشان را بر کاری که از ایشان سـر می‌زند دادگاهی نـمی‌کند و به حسـاب و کتابشان نمی‌رسد مگر بعد از آن که آن کار از ایشان سر بزند.
*
بدین وسیله بند دوم سوره پایان می‌پذیرد، بندی که به بند نخستین مـتّصل است، و هماهنگ با بندی نیـز می‌باشد که بعد از این بند می‌آید.