تفسیر نور: سوره مریم

تفسیر نور:
سوره مریم آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ کهیعص ‏

‏ترجمه : ‏
‏کاف . ها . یا . عین . صاد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کهیعص‌ » : حروف مقطّعه‌اند ( نگا : بقره‌ / 1 ) .‏

سوره مریم آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ ذِکْرُ رَحْمَةِ رَبِّکَ عَبْدَهُ زَکَرِیَّا ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این ) یادی است از مرحمت پروردگارت نسبت به بنده خود زکریّا ( که ای محمّد ! آن را بر تو می‌خوانم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذِکْرُ » : یاد . یادآوری . خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است : هذَا الْمَتْلُوُّ ذِکْرُ . « رَحْمَةِ رَبِّکَ » : واژه ( رَحْمَة ) به فاعل خود اضافه شده است . در رسم‌الخطّ قرآنی با ( ت ) کشیده نوشته شده است . « عَبْدَ » : مفعولٌ‌به ( رَحْمَةِ ) است . « زَکَرِیَّا » : بدل است .‏

سوره مریم آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاء خَفِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آن هنگام که پروردگارش را ( در خلوتگاه عبادت ) پنهانی ندا داد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نِدَآءً » : صدا زدن . به کمک طلبیدن . مصدر باب مفاعله است . « خَفِیّاً » : پنهان . نهان .‏

سوره مریم آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَلَمْ أَکُن بِدُعَائِکَ رَبِّ شَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : پروردگارا ! استخوانهای من ( که ستون پیکر من و محکم‌ترین اعضای تن من است ) سستی گرفته است ، و شعله‌های پیری ( تمام موهای ) سر مرا فرا گرفته است ، پروردگارا ! من هرگز در دعاهائی که کرده‌ام ( از درگاه کرم تو ) محروم و ناامید باز نگشته‌ام‌ ؛ ( هم اینک نیز مرا دریاب ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَهَنَ » : سست شد . ضعیف گردید . « إشْتَعَلَ » : شعله‌ور شد . شعله فراگیر شد . مراد سفید شدن موهای سر است . « شَیْباً » : پیری . تمییز است . « دُعَآئِکَ » : تو را به یاری خواستن و به مدد طلبیدن . ( دُعَآءِ ) اضافه به مفعول خود شده است . « شَقِیّاً » : محروم . ناامید . گویند : شَقی بِکَذا . أَیْ تَعِبَ فیهِ وَ لَمْ یَحْصُلْ مَقْصُودُهُ .‏

سوره مریم آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنِّی خِفْتُ الْمَوَالِیَ مِن وَرَائِی وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِراً فَهَبْ لِی مِن لَّدُنکَ وَلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( پروردگارا ! ) من از بستگانم بعد از خود بیمناکم ( چرا که در ایشان شایستگی و بایستگی به دست گرفتن کار و بار دین را نمی‌بینم ) و همسرم هم از اوّل نازا بوده است ؛ پس از فضل خویش جانشینی به من ببخش .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَوَالِیَ » : ورثه ( نگا : نساء / 33 ) . عصبه ، یعنی خویشاوندان شخص از سوی پدر . در اینجا مراد ورثه و به ویژه عموزادگان شَرور و ناباب است . « عَاقِراً » : عقیم . نازا . « وَلِیّ » : عهده‌دار امور . مراد پسر است .‏

سوره مریم آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏از من ( دین و دانش ) و از آل یعقوب ( ثروت و قدرت ) ارث ببرد ، و او را پروردگارا ( در گفتار و کردار ) مورد رضایت گردان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَرِثُنِی وَ یَرِثُ . . . » : مراد ارث معنوی ، یعنی دین و دانش و نبوّت است ( نگا : اعراف‌ / 169 ، فاطر / 32 ، شوری‌ / 14 ) . برخی ترکه زکریّا را عِلْم و نبوّت ، و میراث آل یعقوب و دارائی و شاهی می‌دانند . « ءَالِ یَعْقُوبَ » : مراد فرزندان یعقوب است که بسیاری از آنان مفتخر به خِلعت نبوّت شده و انبیاء بنی‌اسرائیل بوده‌اند . « رَضِیّاً » : مورد رضایت . فعیل به معنی مَفْعول ، یعنی ( مَرْضِیّ ) است .‏

سوره مریم آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای زکریّا ! ما تو را به پسری مژده می‌دهیم که نام او یحیی است و پیش از این کسی را همنام او نکرده‌ایم ( و شبیه او در صفات فضل و کمال و تقوا و صلاح نیافریده‌ایم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَمِیّاً » : همنام . مشترک در اسم . شبیه و نظیر ( نگا : مریم‌ / 65 ) .‏

سوره مریم آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِراً وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( زکریّا ) گفت : پروردگارا ! چگونه مرا پسری خواهد بود با این که همسرم نازا است و من نیز به غایتِ پیری رسیده‌ام و افتاده و فرتوت شده‌ام‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَنَّیا » : چگونه‌ ؟ این پرسش ناشی از شعف و خوشحالی از قُدوم فرزند است که زکریّا می‌خواهد با شیوه و نحوه تولّد آشنا شود و بفهمد که آیا خدا او و همسرش را به سن جوانی برمی‌گرداند و آن گاه چنین کاری صورت می‌پذیرد یا جز این . « عِتِیّاً » : مصدری از ماده ( عُتُوّ ) است ، به غایت پیر شدن و خشکیده و افتاده گشتن .‏

سوره مریم آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ کَذَلِکَ قَالَ رَبُّکَ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُکَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَکُ شَیْئاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرمود : ( مطلب ) همین گونه است ( که پیام داده است ) . پروردگار تو گفته است این کار برای من ( که خدایم ، و از هیچ ، همه چیز را آفریده‌ام ، و از جمله خودِ ) تو را که قبلاً هیچ نبودی ، هستی بخشیده‌ام ، آسان است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هَیِّنٌ » : آسان . ساده .‏

سوره مریم آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّی آیَةً قَالَ آیَتُکَ أَلَّا تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَیَالٍ سَوِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( زکریّا ) گفت : پروردگارا ! نشانه‌ای ( دالّ بر تحقّق این مژده ) برایم بگذار . ( خدا به او ) فرمود : نشانه ( حصول آرزوی ) تو این است که سه شبانه‌روز تمام نمی‌توانی با مردم سخن بگوئی ، با وجود این که تو ( از لحاظ اعضاء و حواسّ ) سالم و تندرست خواهی بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ءَایَةً » : علامت . نشانه . « أَلاّ تُکَلِّمَ النَّاسَ . . . » : این که زبانت بند می‌آید و قدرت تکلّمِ با مردم را نخواهی داشت . « ثَلاثَ لَیالٍ » : سه شب . مراد سه شبانه‌روز است ( نگا : آل‌عمران‌ / 41 ) . « سَوِیّاً » : سالم و متعادل . حال ضمیر فاعلی مستتر در فعل ( تُکَلِّمَ ) است .‏

سوره مریم آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَیْهِمْ أَن سَبِّحُوا بُکْرَةً وَعَشِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏بعد ( از این بشارت ، زکریّا ) از محراب ( عبادت ) بیرون آمد و به پیش قوم خود رفت و با رمز و اشاره بدیشان گفت : بامدادان و شامگاهان ( به شکرانه این نعمت که در سرنوشت آینده همه شما تأثیر بسزا دارد ) به تسبیح و تقدیس ( خدا ) بپردازید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمِحْرَابِ » : خلوتکده عبادت که معمولاً در صدر منزل و بالاتر از نقاط دیگر است ( نگا : ص‌ / 21 ) . حجره‌ای در اوّل معبد . « بُکْرَةً » : بامدادان . صبحگاهان . « عَشِیّاً » : شامگاهان . شبانگاهان .‏

سوره مریم آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ یَا یَحْیَى خُذِ الْکِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( هنگامی که یحیی متولّد شد و بزرگ گردید و به سن رشد رسید ، خطاب بدو گفتیم : ) ای یحیی ! کتاب ( تورات ) را با قوّت و ( قدرتِ هرچه تمام‌تر ) برگیر ( و با جدّ و جهدِ هرچه بیشتر بدان عمل کن ) . ما در کودکی بدو بینش ( دینی و فهم احکام الهی موجود در تورات ) دادیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خُذْ » : برگیر . مراد عمل کردن و اجرا نمودن است ( نگا : اعراف‌ / 171 ) . « الْکِتَاب‌ » : مراد تورات است . « الْحُکْمَ » : رجاحت عقل و درایت اسرار شریعت . در اینجا مراد فهم تورات و درک احکام آن است . « صَبِیّاً » : در حالی که کودک بود .‏

سوره مریم آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَحَنَاناً مِّن لَّدُنَّا وَزَکَاةً وَکَانَ تَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از فضل خود ، بدو مهر و محبّت فراوان دادیم ( و بر رحم و عطوفت عظیمش سرشتیم ) و برکت و پاکی نصیبش کردیم ، و او پرهیزگار ( به بار آمد ) و متّقی بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حَنَاناً » : مهر و محبّت . رحم و عطوفت . عطف است بر ( الْحُکْمَ ) . « زَکَاةً » : برکت . یعنی او مبارک بود . پاکی و طهارت .‏

سوره مریم آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَبَرّاً بِوَالِدَیْهِ وَلَمْ یَکُن جَبَّاراً عَصِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و او نسبت به پدر و مادرش نیک رفتار و نیکوکار بود و زورگو و سرکش نبود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَرّاً » : بسیار نیکوکار و نیک رفتار . عطف است بر ( تَقِیّاً ) . « جَبّاراً » : زورگو . متکبّری که خویشتن را بالاتر از آن بداند که حق را بپذیرد و بدان اقرار کند . « عَصِیّاً » : طغیانگر و سرکش .‏

سوره مریم آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏درودش باد ( در سراسر زندگی ) آن روز که متولّد شده است ، و آن روز که می‌میرد ، و آن روز که زنده و برانگیخته می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ سَلامٌ عَلَیْهِ » : درودش باد . سالم و در امان خواهد بود از اذیّت و آزار و هول و هراس تمام مراحل زندگی . « حَیّاً » : زنده . حال است و جنبه تأکید دارد .‏

سوره مریم آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَاناً شَرْقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! ) در کتاب ( آسمانی قرآن ، اندکی ) از مریم سخن بگو : آن هنگام که در ناحیه شرقی ( بیت‌المقدّس برای فراغت عبادت ) از خانواده‌اش کناره گرفت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنتَبَذَتْ » : کناره گرفت . گوشه‌گیری کرد .‏

سوره مریم آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَاباً فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَراً سَوِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و پرده‌ای میان خود و ایشان افکند ( تا خلوتکده‌اش از هر نظر برای عبادت آماده باشد ، در این هنگام ) ما جبریل ( فرشته ) خویش را به سوی او فرستادیم و جبریل در شکل انسان کامل خوش قیافه‌ای بر مریم ظاهر شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رُوحَنَا » : روح متعلّق به خود . مراد از روح ، جبریل است ( نگا : شعراء / 193 ) . « تَمَثَّلَ » : مجسّم گردید . پدیدار شد . « سَوِیّاً » : ( نگا : مریم‌ / 10 ) .‏

سوره مریم آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَتْ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمَن مِنکَ إِن کُنتَ تَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مریم لرزان و هراسان ) گفت : من از ( سوء قصد ) تو ، به خدای مهربان پناه می‌برم . اگر پرهیزگار هستی ( بترس که من به خدا پناه برده و او کس بیکسان است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِن کُنتَ تَقِیّاً » : اگر پرهیزگار هستی . با توجّه بدین معنی ، جزای شرط محذوف و از سیاق پیدا است . تو پرهیزگار نیستی . چرا که بدون اجازه به حجره عبادتگاه او درآمده است . در این صورت ، واژه ( إِنْ ) حرف نفی و به معنی ( ما ) است .‏

سوره مریم آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَاماً زَکِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( جبریل ) گفت : ( مترس که من یکی از فرشتگان یزدانم و ) پروردگارت مرا فرستاده است تا ( سبب شوم و ) به تو پسر پاکیزه‌ای ( از نظر خلق و خوی و جسم و جان ) ببخشم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« زَکِیّاً » : پاک از لحاظ ظاهری و معنوی . بزرگ شونده بر خیر و صلاح .‏

سوره مریم آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَتْ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَلَمْ أَکُ بَغِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مریم ) گفت : چگونه پسری خواهم داشت ، در حالی که انسانی ( از راه حلال ) با من نزدیکی نکرده است ، و زناکار هم نبوده‌ام‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَمْ یَمْسَسْنِی‌ » : به من دست نزده است . مراد نزدیکی زناشوئی است . « بَغِیّاً » : زناکار . این واژه وصف غالبی است برای زنان ، مثل عاقر و حائض .‏

سوره مریم آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَلِنَجْعَلَهُ آیَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِّنَّا وَکَانَ أَمْراً مَّقْضِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( جبریل ) گفت : همان گونه است ( که بیان داشتی . امّا ) پروردگار تو گفته است این ( کار ، یعنی دادن فرزند بدون پدر ) برای من آسان است . ( انجام این امر ) به خاطر آن است که ( می‌خواهیم ) او را معجزه‌ای برای مردمان کنیم ، و ( وی را برای بندگان مخلص ) رحمتی از سوی خود سازیم . دیگر کار انجام یافته است ( و جائی برای بحث و گفتگو نمانده است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَمْراً مَّقْضِیّاً » : کاری است که حکم آن صادر و خاتمه پذیرفته است . کار مقدّر گشته و شدنی است .‏

سوره مریم آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ فَحَمَلَتْهُ فَانتَبَذَتْ بِهِ مَکَاناً قَصِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مشیّت خدا تحقّق یافت و مریم ) بدو باردار شد و با جنین ( خود عیسی ) در مکان دوردستی گوشه گرفت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بِهِ » : حرف ( ب ) برای ملابسه و مصاحبه است ، یعنی متلبّسه بِهِ ( نگا : مؤمنون‌ / 20 ) . « قَصِیّاً » : دور افتاده . بعید .‏

سوره مریم آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَجَاءهَا الْمَخَاضُ إِلَى جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ یَا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَذَا وَکُنتُ نَسْیاً مَّنسِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏درد زایمان او را به کنار تنه خرمابنی کشاند ( تا هم بدان تکیه زند و هم خویشتن را از دید مردمان پنهان دارد . اندیشید که خانواده‌اش و خویشان و بیگانگان نسبت بدو چه خواهند گفت . اندوه و هراس سراسر وجود پاک او را فرا گرفت . گریان و نالان ) گفت : کاش ! پیش از این مرده بودم و چیز ناقابل فراموش شده‌ای بودم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَجَآءَهَا » : وادار و ناچارش کرد . او را پناهنده کرد . فعل ماضی باب افعال است از ماده ( جآءَ ، یَجی‌ءُ ) . « الْمَخَاضُ » : درد زایمان . تکان خوردن بچّه در شکم هنگام ولادت . از ماده ( مَخْض ) است . « جِذْعِ » : تنه . ساقه . « النَّخْلَةِ » : خرمابن . درخت خرما . « نَسْیاً » : چیز ناچیز و ناقابلی که در خور توجّه نبوده و چه بسا از یادها فراموش شود . مصدر است و به معنی اسم مفعول . « مَنسِیّاً » : فراموش شده . از یاد رفته . متروک .‏

سوره مریم آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ فَنَادَاهَا مِن تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( جبرئیل ) از پائین او ، وی را صدا زد ( و گفت که از تنهائی و نبودن خوردنی و نوشیدنی ، و از این که مردم چه خواهند گفت ) غمگین مباش . پروردگارت پائین ( تر از ) تو چشمه‌ای پدید آورده است ( و روانش کرده است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَادَاهَا » : او را صدا زد . فاعل جبرئیل است . برخی آن را عیسی می‌دانند که از درون شکم ، مادر خود را ندا داده است . « مِن تَحْتِهَا » : از مکان پائین و زیرین او . « تَحْتَکِ » : زیرین و پائین تو . « سَرِیّاً » : چشمه . رودخانه کوچک . پیدایش این آب ، نخستین نشانه دالّ بر پاکی و کرامت مریم بود . از ماده ( سَری ، یَسْری ) . انسان والامقام که مراد عیسی است . یا از ماده ( سَرا ، یَسْرُو ) . « قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً » : خداوند پائین‌تر از مکان تو چشمه‌ای یا رودخانه‌ای پدیدار کرده است . خداوند از تو بزرگواری را به وجود می‌آورد .‏

سوره مریم آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏تنه خرمابن را بجنبان و بتکان ، تا خرمای نورس دست چینی بر تو فرو افکَنَد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هُزِّی‌ » : تکان بده . بجنبان . « رُطَباً » : خرمای تازه و نورس . « جَنِیّاً » : دست چین . میوه‌ای که برگزیده شود و با دست کنده شود . مراد میوه نورس و مرغوب است . فَعیل به معنی مَفْعُول است . به بار نشستن درخت خرما و رسیدن فوری میوه آن ، دومین نشانه دالّ بر پاکی و کرامت مریم بود .‏

سوره مریم آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْناً فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْماً فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنسِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس ( از این خرمای شیرین ) بخور و ( از آن آب گوارا ) بیاشام و ( به این فرزند دلبند و معجزه خداوند ) چشم را روشن دار ، و هرگاه کسی را دیدی ( و در این زمینه از تو توضیح خواست با اشاره بدو بفهمان و ) بگو : که من برای خدای مهربان روزه ( سکوت و خودداری از گفتار ) نذر کرده‌ام ، و به همین دلیل امروز با انسانی سخن نمی‌گویم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَرِّی عَیْناً » : چشمت را روشن دار . شاد باش . « قُولِی‌ » : بگو . مراد از گفتن ، اشاره کردن و فهماندن است . « صَوْماً » : روزه . مراد روزه سکوت است که در شرع اسلام منسوخ گشته است و مشروع نیست . « إِنسِیّاً » : مفرد اسم جنس جمعی ( إِنس ) به معنی انسان است .‏

سوره مریم آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُ قَالُوا یَا مَرْیَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیْئاً فَرِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مریم او را در آغوش گرفت و پیش اقوام و خویشان خود برد . آنان گفتند : ای مریم ! عجب کار زشتی کرده‌ای !‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَحْمِلُهُ » : در حالی که او را برداشته بود . « فَرِیّاً » : بسیار زشت و عجیب . کار نادرست و نابجا .‏

سوره مریم آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أُخْتَ هَارُونَ مَا کَانَ أَبُوکِ امْرَأَ سَوْءٍ وَمَا کَانَتْ أُمُّکِ بَغِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای خواهر هارون ! نه پدر تو مرد بدی بود ، و نه مادرت زن بدکاره‌ای !‏

‏توضیحات : ‏
‏« هَارُونَ‌ » : مراد هارون برادر موسی است که یکی از پیغمبران خدا بوده و مریم از نسل او است . این که با وجود فاصله صدها سال ، قرآن فرموده است : ( یَآ أُخْتَ هَارُونَ ) این اصطلاح زبان عربی است . مثلاً عربها می‌گویند : یا أَخَا الْعَرَبِ . یا أَخا تَمیمٍ . پس مراد این می‌شود که : یا سُلالَةَ هَارُونَ النَّبِیِّ التَّقِیِّ الْوَرِعِ . « أُمُّکِ » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 35 ) .‏

سوره مریم آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ فَأَشَارَتْ إِلَیْهِ قَالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَن کَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( مریم ) اشاره بدو ( یعنی نوزادش عیسی ) کرد ( و گفت با او حرف بزنید ) . گفتند : ما چگونه با کودکی که در گهواره است سخن بگوئیم‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمَهْدِ » : گهواره . « صَبِیّاً » : کودک . حال است .‏

سوره مریم آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( هنگامی که عیسی سخن ایشان را شنید ) گفت : من بنده خدایم ، برای من کتاب ( آسمانی انجیل ) را خواهد فرستاد و مرا پیغمبر خواهد کرد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ءَاتَانِیَ‌ » و « جَعَلَنِی‌ » : استعمال فعل ماضی به خاطر وقوع قطعی کار در آینده نزدیک است که انگار رخ داده است . یا این که به اعتبار سبقت آن در قضا و قدر الهی است .‏

سوره مریم آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلَنِی مُبَارَکاً أَیْنَ مَا کُنتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و مرا - در هر کجا که باشم - شخص پربرکت و سودمندی ( برای مردمان ) می‌نماید ، و مرا به نماز خواندن و زکات دادن - تا وقتی که زنده باشم - سفارش می‌فرماید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَادُمْتُ حَیّاً » : مادام که زنده باشم .‏

سوره مریم آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ وَبَرّاً بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ( مرا سفارش می‌فرماید ) به نیکی و نیکرفتاری در حق مادرم . و مرا ( نسبت به مردم ) زورگو و بدرفتار نمی‌سازد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَرّاً » : نیک‌رفتار ( نگا : مریم‌ / 14 ) . « شَقِیّاً » : سختگیر . بد رفتار . بدبخت .‏

سوره مریم آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سلام ( خدا ) بر من است ( در سراسر زندگی ، ) آن روز که متولّد شده‌ام ، و آن روز که می‌میرم ، و آن روز که زنده و برانگیخته می‌شوم !‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَالسَّلامُ عَلَیَّ » : ( نگا : مریم‌ / 15 ) .‏

سوره مریم آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ ذَلِکَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِی فِیهِ یَمْتَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این است عیسی پسر مریم ، ( با این صفات و خصالی که گذشت ) . این ، سخن راستین درباره او است ، سخن راستینی که در آن تردید می‌کنند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذلِکَ » : این موصوف به صفات جلیله و خصال حمیده . مبتدا است و خبر آن ( عیسی ) است . « قَوْلَ الْحَقِّ » : سخن راستین ( نگا : آل‌عمران‌ / 59 و 60 ) . اضافه موصوف به صفت است . گفتار خدا . عیسی پدیده فرمان واژه ( کُنْ ) الله است . نصب ( قَوْلَ ) بدان علّت است که مفعول فعل محذوف است و تقدیر چنین است : أقُولُ لَکُمْ فیهِ قَوْلَ الْحَقِّ . یا حال است و تقدیر چنین می‌گردد : حالُ کَوْنِ عِیسی کَلِمَةُ اللهِ . یا این که نصب آن بنا بر مدح است . « یَمْتَرُونَ » : شکّ و تردید می‌کنند . اختلاف می‌ورزند .‏

سوره مریم آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ مَا کَانَ لِلَّهِ أَن یَتَّخِذَ مِن وَلَدٍ سُبْحَانَهُ إِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سزاوار خداوند نیست که فرزندی داشته باشد . او منزّه ( از اتّخاذ و انتخاب فرزند ، و به دور از این گونه عیبها و نقصها ) است . هرگاه اراده پدید آوردن چیزی و انجام کاری کند ، تنها کافی است راجع بدان بگوید : بشو ! و می‌شود . ( پس چنین قادر متعالی هرگز نیازی به فرزند ندارد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَضَیا » : اراده کرد .‏

سوره مریم آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّی وَرَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و تنها خداوند ، پروردگار من و پروردگار شما است ، پس او را پرستش کنید ( و بس ) . این است راه راست ( و درست منتهی به نجات و سعادت ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هذا » : این راهی که شما را بدان دعوت کردم ( نگا : زخرف‌ / 63 و 64 ) .‏

سوره مریم آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِن بَیْنِهِمْ فَوَیْلٌ لِّلَّذِینَ کَفَرُوا مِن مَّشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس ( با وجود این همه تأکید عیسی بر توحید و یکتاپرستی ، و روشنی کار او ) گروهها ( و دسته‌های یهودیان و مسیحیان ) در میان خود راههای مختلفی را در پیش گرفتند ( و عقائد گوناگونی درباره مسیح ابراز داشتند ) . وای به حال کافران ! ( چون ایشان ) در هنگامه روز بزرگ ( قیامت چه خواهند دید و چه خواهند کشید ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأحْزَابُ » : گروهها و دسته‌ها . مراد فرق مختلف یهودیان و مسیحیان است . « وَیْلٌ » : هلاک و نابودی . وای . « مَشْهَدِ » : صحنه قیامت . هنگامه رستاخیز . حضور یافتن . گواهی . جایگاه گواهی پیغمبران و فرشتگان و اعضاء انسان ، بر اعمال بندگان ( نگا : غافر / 51 ) .‏

سوره مریم آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ یَوْمَ یَأْتُونَنَا لَکِنِ الظَّالِمُونَ الْیَوْمَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( کافران انگار در این جهان کر و کورند ، ولی ) در آن روز که به پیش ما می‌آیند ، چه گوش شنوا و چه چشم بینائی پیدا می‌کنند ( امّا چه فایده که آن روز کار از کار گذشته است و وقت حساب و کتاب فرا رسیده است ) ولیکن ستمکاران ، امروزه ( که جهان کسب و عمل و اندوختن و توختن است ) در گمراهی آشکاری بسر می‌برند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ » : چه شنوا و چه بینایند . فعل تعجّب می‌باشند . یعنی ستمکاران در قیامت همه چیز را چنان که هست می‌دانند ، برعکس دنیا که بی‌خبر از حقایق بودند . « الْیَوْمَ » : امروز . مراد جهان فعلی یا دنیای عاجل است .‏

سوره مریم آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَنذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِیَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِی غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! ) ظالمان را از روز حسرت ( که رستاخیز است ) بترسان . آن هنگامی که کار از کار می‌گذرد و ( همه‌چیز دنیا پایان می‌گیرد و وقت حساب و کتاب فرا می‌رسد ، و ستمکاران می‌بینند که ) ایشان در غفلت ( عمر گرانمایه را ) بسر برده‌اند و ( به قیامت و بهشت و دوزخی ) ایمان نداشته‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ الْحَسْرَةِ » : روز قیامت است که هنگام پشیمان شدن و فسوسا و دریغا گفتن است و آه کشیدن و تأسّف خوردن که : نکردیم کاری که امروز ما را به کار آید . « إِذْ قُضِیَ الأمْرُ » : آن گاه که کار دنیا پایان می‌گیرد ( نگا : انعام‌ / 31 و زمر / 56 ) . آن گاه که به حساب همگان رسیدگی می‌گردد و نیکان رهسپار بهشت و بدان رهسپار دوزخ می‌شوند .‏

سوره مریم آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَیْهَا وَإِلَیْنَا یُرْجَعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما وارث ( اصلی ) زمین و همه کسانی هستیم که بر روی آن زندگی می‌کنند ، و ( همگان ) به سوی ما برگردانده می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَرِثُ » : به ارث می‌بریم . مراد این است که اموال مردمان و خود ایشان ، جاویدان نیست و مالک اصلی خدا است .‏

سوره مریم آیه 41
‏متن آیه : ‏
‏ وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقاً نَّبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در کتاب ( قرآن ، برای مردمان ، گوشه‌ای از سرگذشت ) ابراهیم را بیان کن . او بسیار راست کردار و راست گفتار و پیغمبر ( یزدان دادار ) بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أُذْکُرْ فِی الْکِتابِ » : آنچه در قرآن راجع به ابراهیم است بر خوان . « صِدِّیقاً » : کسی که بسیار تصدیق کننده حق باشد . راستکار و راستگو ( نگا : نساء / 69 ) .‏

سوره مریم آیه 42
‏متن آیه : ‏
‏ إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ یَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا یَسْمَعُ وَلَا یُبْصِرُ وَلَا یُغْنِی عَنکَ شَیْئاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی ( را بیان دار ) که ( محترمانه ) به پدرش گفت : ای پدر ! چرا چیزی را پرستش می‌کنی که نمی‌شنود و نمی‌بیند و اصلاً شرّ و بلائی از تو به دور نمی‌دارد ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یُغْنِی عَنکَ شَیْئاً » : هیچ گونه مشکلی را برای تو حل نمی‌کند و اصلاً شرّ و بلائی از تو به دور نمی‌دارد . واژه ( شَیْئاً ) مفعول به و یا این که مفعول مطلق است .‏

سوره مریم آیه 43
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جَاءنِی مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ صِرَاطاً سَوِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای پدر ! دانشی ( از طریق وحی الهی ) نصیب من شده است که بهره تو نگشته است ، بنابراین از من پیروی کن تا تو را به راه راست رهنمود کنم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صِراطاً سَوِیّاً » : راه راست و درستی که منتهی به بهشت می‌گردد .‏

سوره مریم آیه 44
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّیْطَانَ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای پدر ! اهریمن را پرستش مکن که اهریمن پیوسته در برابر ( فرمان خداوند ) رحمان سرکش بوده و هست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا تَعْبُدِ الشَّیْطَانَ » : مراد از پرستیدن شیطان ، اطاعت از او در کار و بار زندگی ، و از جمله در امر بت‌پرستی است ( نگا : سبأ / 41 و یس‌ / 60 ) . « عَصِیّاً » : سرکش . نافرمان .‏

سوره مریم آیه 45
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَبَتِ إِنِّی أَخَافُ أَن یَمَسَّکَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَکُونَ لِلشَّیْطَانِ وَلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای پدر ! من از این می‌ترسم که عذاب سختی از سوی خداوند مهربان گریبانگیر تو شود ( که آتش دوزخ است ) و آن گاه همدم شیطان ( در نفرین یزدان و عذاب سوزان ) شوی .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَلِیّاً » : دوست . همدم .‏

سوره مریم آیه 46
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنْ آلِهَتِی یَا إِبْراهِیمُ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَاهْجُرْنِی مَلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( پدر ابراهیم برآشفت و ) گفت : آیا تو ای ابراهیم از خدایان من رویگردانی‌ ؟ ! اگر ( از این کار یکتاپرستی و ناسزاگوئی درباره بتان ) دست نکشی ، حتماً تو را سنگسار می‌کنم . برو برای مدّت مدیدی از من دور شو ( تا آتش کینه و خشمم فروکش کند ، و دست به خون تو نیالایم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَاغِبٌ . . . عَنْ » : رویگردان از . بیزار از . « أُهْجُرْنِی‌ » : مرا رها کن و از پیش من برو . « مَلِیّاً » : مدّت طولانی . از واژه ( مَلاوَة ) به معنی زمان دراز . در این صورت ظرف است ، یا صفت مصدر محذوف است . این واژه را به معنی ( سالم ) نیز معنی کرده‌اند ، که در این صورت حال است . « أُهْجُرْنِی مَلِیّاً » : مدّتهای مدید از پیش من برو . برای همیشه از من دور شو . سالم از پیش من برو .‏

سوره مریم آیه 47
‏متن آیه : ‏
‏ قَالَ سَلَامٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کَانَ بِی حَفِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهیم به آرامی و مهربانی ) گفت : ( پدر ) خداحافظ ! من از پروردگارم برای تو آمرزش خواهم خواست . چرا که او نسبت به من بسیار عنایت و محبّت دارد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَلامٌ عَلَیْکَ » : خداحافظ . سلام در چنین مواردی برای تودیع و متارکه است ( نگا : قصص‌ / 55 ، رخرف‌ / 89 ، فرقان‌ / 63 ) . « حَفِیَّاً » : گرم و مهربان . مبالغه کننده در پرسش از حال کسی و عنایت بدو ( نگا : اعراف‌ / 187 ) .‏

سوره مریم آیه 48
‏متن آیه : ‏
‏ وَأَعْتَزِلُکُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُو رَبِّی عَسَى أَلَّا أَکُونَ بِدُعَاء رَبِّی شَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از شما ( ای پدر ! و ای قوم بت‌پرست ! ) و از آنچه بجز خدا می‌پرستید کناره‌گیری و دوری می‌کنم ، و تنها پروردگارم را می‌پرستم . امید است در پرستش پروردگارم ( طاعت و عبادت من پذیرفته شود و ) بدبخت و نومید نگردم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَدْعُونَ » : عبادت می‌کنید . به کمک می‌طلبید و به فریاد می‌خوانید . « أَدْعُو » : می‌پرستم . به فریاد می‌خوانم . الف زائدی در رسم‌الخطّ قرآنی دارد . « بِدُعَآءِ » : در پرستش . در به کمک طلبیدن . حرف ( بِ ) به معنی ( فی ) است . « شَقِیّاً » : ( نگا : مریم‌ / 4 ) . معنی دیگر آیه : من از شما ( پدر ، و قوم بت‌پرست ) و از آنچه بجز خدا می‌پرستید ، کناره‌گیری می‌کنم ، و تنها پروردگارم را به فریاد می‌خوانم . امید است که دعای من در پیشگاه پروردگارم بی‌پاسخ نماند .‏

سوره مریم آیه 49
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَمَا یَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَکُلّاً جَعَلْنَا نَبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که از آنان و از چیزهائی که بجز خدا می‌پرستیدند ، کناره‌گیری کرد ( و از میان ایشان هجرت نمود ) ، ما بدو اسحاق و ( از اسحاق ) یعقوب بخشیدیم ، و هر یک از آنان را پیغمبر بزرگی کردیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَهَبْنا لَهُ إسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ » : اسحاق پسر ابراهیم بوده و یعقوب فرزند اسحاق و نوه ابراهیم است . این هم مژده دیگری به ابراهیم بود که پسرش اسحاق ، دارای فرزند خواهد بود . « کُلاًّ » : هر یک از اسحاق و یعقوب . هر یک از ابراهیم و اسحاق و یعقوب . این واژه مفعول اوّل فعل ( جَعَلْنَا ) و بر آن مقدّم شده است .‏

سوره مریم آیه 50
‏متن آیه : ‏
‏ وَوَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و رحمت خویش را شامل ایشان کردیم ( و در پرتو آن به خیر و خوبی دنیا و آخرت رسیدند ) و آنان را نیکونام و بلندآوازه کردیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن رَّحْمَتِنَا » : رحمت خود را . برخی از رحمت خود را . در پرتو رحمت خود خیر و خوبی دنیا و آخرت را بهره ایشان کردیم . « لِسَانَ » : زبان . در اینجا مراد کلام و گفتار است . عربها گاهی اندام را بر چیزی اطلاق می‌کنند که از آن عضو صادر می‌شود . از قبیل : یَد ، بر قدرت و عطاء ( نگا : فتح‌ / 10 ، ص‌ / 45 ) . قَدَم ، بر فضل و برتری ( نگا : یونس‌ / 2 ) . لِسَان ، بر کلام ( نگا : ابراهیم‌ / 4 ) . « لِسَانَ صِدْقٍ » : ذکر جمیل . نام نیکو . ( صِدْقٍ ) مصدر است و به هنگام اضافه واژه‌ای بدان ، معنی وصفی دارد و بیانگر زیبائی و نیکوئی مضافِ خود است . از قبیل : رَجُلُ صِدْقٍ . إِمْرَأَةُ صِدْقٍ . قَدَمُ صِدْقٍ . مَقْعَدُ صِدْقٍ . لِسانُ صِدْقٍ . اضافه موصوف به صفتِ خود است ( نگا : یونس‌ / 2 ) . « عَلِیّاً » : والا مقام . صفت ( لِسانَ ) است .‏

سوره مریم آیه 51
‏متن آیه : ‏
‏ وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ کَانَ مُخْلَصاً وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در کتاب ( آسمانی قرآن ) سخن از موسی بگو . کسی که پاک و برگزیده خدا ، و پیغمبری بس والا بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَانَ » : بود . تکرار این واژه ، برای تکریم و تفخیم شأن موسی است . « مُخْلَصاً » : کسی که خدا او را از نقائص زدوده و برای خویشتن برگزیده است ( نگا : اعراف‌ / 144 ) . کسی که با تمام وجود از آن خدا و پالوده از شرک است ( نگا : یوسف‌ / 24 ) . « نَبِیّاً » : والا مقام . رفیع . از مصدر ( نُبُوَّة ) به معنی رفعت . خبر دهنده . از ( نَبَأ ) به معنی خبر ؛ یعنی کسی که از سوی خدا ، یکتاپرستی و قوانین الهی را به اطّلاع مردم می‌رساند . در این صورت ، ذکر دو وصف ( رَسُولاً ) و ( نَبِیّاً ) تنها جنبه تأکید و تعظیم دارد .‏

سوره مریم آیه 52
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَادَیْنَاهُ مِن جَانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما او را از طرف راست کوه طور ندا در دادیم ( و موسی از جانب راست خود ندای ما را شنید ) و او را نزدیک کردیم و با او سخن گفتیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الأیْمَنِ » : طرف راست . مراد این است که نسبت به موسی ، طرف راست بود والاّ کوه راست و چپ ندارد . صفت ( جانِبِ ) است ( نگا : طه‌ / 80 ) . این واژه به معنی ( مُبارَک ) نیز آمده است . در این صورت می‌تواند صفت ( جانِبِ ) یا ( الطُّورِ ) باشد . « قَرَّبْنَاهُ نَجِیّاً » : مراد از نزدیک گرداندن ، قرب و منزلت بخشیدن معنوی است ، و ( نَجِیّاً ) فَعیل به معنی مُفاعِل ، یعنی مُناجی است‌ ؛ همچون جَلیس به معنی مُجالِس ، و نَدیم به معنی مُنادِم ، و حال است ( نگا : یوسف‌ / 80 ) .‏

سوره مریم آیه 53
‏متن آیه : ‏
‏ وَوَهَبْنَا لَهُ مِن رَّحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما از روی مرحمت خود ، برادرش هارون را که پیغمبر بود ، بدو دادیم ( و او را دستیار و پشتیبانش کردیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مِن رَّحْمَتِنَا » : به خاطر مرحمت خود . از مرحمت خود . « أَخَاهُ هَارُونَ نَبِیّاً » : واژه ( أَخا ) مفعول و ( هارُونَ ) عطف بیان ، و ( نَبِیّاً ) حال هارون است .‏

سوره مریم آیه 54
‏متن آیه : ‏
‏ وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِسْمَاعِیلَ إِنَّهُ کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏در کتاب ( آسمانی قرآن ) از اسماعیل بگو . آن کسی که در وعده‌هایش راست بود ، و پیغمبر والا مقامی بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً » : ( نگا : مریم‌ / 51 ) .‏

سوره مریم آیه 55
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏او همواره خانواده خود را به اقامه نماز و دادن زکات دستور می‌داد ، و در پیشگاه پروردگارش مورد رضایت بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَرْضِیّاً » : مورد رضایت . اسم مفعول است .‏

سوره مریم آیه 56
‏متن آیه : ‏
‏ وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقاً نَّبِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در کتاب ( آسمانی قرآن ) از ادریس بگو . او بسیار راستکار و راستگو و پیغمبر بزرگی بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صِدِّیقاً » : بسیار راست و درست در کردار و گفتار .‏

سوره مریم آیه 57
‏متن آیه : ‏
‏ وَرَفَعْنَاهُ مَکَاناً عَلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما او را به منزلت و مکانت والائی نائل کردیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَفَعْنَاهُ » : او را رفعت و منزلت دادیم ( نگا : شرح‌ / 4 ) .‏

سوره مریم آیه 58
‏متن آیه : ‏
‏ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ مِن ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّیَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْرَائِیلَ وَمِمَّنْ هَدَیْنَا وَاجْتَبَیْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّداً وَبُکِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان که پیغمبرانی بودند از سُلاله آدم ، و از فرزندان کسانی که با نوح سوار کشتی کردیم ، و از دودمان ابراهیم و یعقوب ، و از زمره کسانی که آنان را ( به سوی ایمان ) رهنمود و ( برای رسالت آسمانی ) برگزیده بودیم و بدیشان نعمت ( دنیا و آخرت ) داده بودیم ، هر زمان که آیات خداوند مهربان پیش ایشان تلاوت می‌شد ، سجده‌کنان و گریان به خاک می‌افتادند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أولئِکَ » : آنان . یعنی انبیاء و رُسُل دهگانه مذکور ، از زکریّا تا ادریس : . « إِسْرَآئِیلَ » : یعقوب . « خَرُّوا » : از بالا فروافتادند . به روی افتادند . « سُجَّداً » : جمع ساجِد ، سجده‌کنان . « بُکِیّاً » : جمع باکی ، گریه‌کنان . « سُجَّداً وَ بُکِیّاً » : حال اوّل و دوم هستند .‏

سوره مریم آیه 59
‏متن آیه : ‏
‏ فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏بعد از آنان ، فرزندان ناخلَفی ( روی کار آمدند و در زمین ) جایگزین شدند که نماز را ( ترک کردند و بهره‌مندی از آن را ) هدر دادند و به دنبال ( لذائذ و ) شهوات راه افتادند ، و ( مجازات ) گمراهی ( خود را در دنیا و آخرت ) خواهند دید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« خَلَفَ » : جانشین و جایگزین گردید . بعد از ایشان آمدند . « خَلْفٌ » : فرزندان ناشایست و ناصالح . ( خَلْف ) با سکون عین‌الفعل ، اولاد اَشرار را ، و ( خَلَف ) با فتح عین‌الفعل ، اولاد اَخیار را می‌گویند . « غَیّاً » : ضلالت و گمراهی ( نگا : بقره‌ / 256 ) . گاهی مثل اینجا مراد نتیجه گمراهی است که عذاب است . و یا این که در « فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً » : مضاف محذوف است و تقدیر چنین است : « فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ جَزَآءَ غَیٍّ » : ( نگا : فرقان‌ / 68 ) .‏

سوره مریم آیه 60
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا یُظْلَمُونَ شَیْئاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر آن کسانی که توبه کنند و ( چنان که باید ) ایمان بیاورند و کارهای شایسته کنند . این چنین کسانی وارد بهشت می‌شوند و کمترین ستمی بدانان نخواهد شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یُظْلَمُونَ شَیْئاً » : هیچ ستمی بدیشان نمی‌شود . کمترین ظلمی بدیشان نمی‌شود .‏

سوره مریم آیه 61
‏متن آیه : ‏
‏ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کَانَ وَعْدُهُ مَأْتِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏باغهای ماندگاریی و جاودانگیی که خداوند مهربان آن را به بندگان خود وعده داده است و ایشان نادیده بدان ایمان دارند . وعده خدا حتماً تحقّق می‌پذیرد ( و روزی آنان بهشت خدا را دیده و بدان وارد می‌گردند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« جَنَّاتِ عَدْنٍ » : ( نگا : توبه‌ / 72 ) . جنّاتِ بدل از ( الْجَنَّةَ ) در آیه قبلی است . « بِالْغَیْبِ » : حرف ( بِ ) حالیّه و ذوالحال ضمیر ( ها ) است که عائد موصول و محذوف است . یعنی : بهشت را وعده داده است و از دیده ایشان پنهان است . و یا این که حرف ( بِ ) سببیّه است و معنی چنین می‌شود : به سبب تصدیق غیب و ایمان بدان . « وَعْد » : مصدر و به معنی اسم مفعول ، یعنی مَوْعُود است . « مَأْتِیّاً » : آینده . اسم مفعول و به معنی اسم فاعل است .‏

سوره مریم آیه 62
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْواً إِلَّا سَلَاماً وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَةً وَعَشِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان در آنجا گفتار پوچ و بیهوده‌ای نمی‌شنوند ، لیکن درود ( یزدان و فرشتگان و مؤمنان ) را ( می‌شنوند ) ، صبحگاهان و شامگاهان ( و تمام اوان و زمان ) خوراک و طعام ایشان آماده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِلاّ سَلاماً » : جز درود را . لیکن درود را . مراد سلام یزدان ( نگا : یس‌ / 58 ) و فرشتگان ( نگا : رعد / 24 ) و مؤمنان ( نگا : ابراهیم‌ / 23 ) است . « بُکْرَةً وَ عَشِیّاً » : صبح و شام . مراد همه اوقات است .‏

سوره مریم آیه 63
‏متن آیه : ‏
‏ تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبَادِنَا مَن کَانَ تَقِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏این است بهشتی که ما آن را به بندگان خود - به آن کسانی که پرهیزگار باشند - می‌دهیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُورِثُ مَنْ » : به تملیک کسی در می‌آوریم که . « تَقِیّاً » : پرهیزگار . خداترس .‏

سوره مریم آیه 64
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَیْنَ ذَلِکَ وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما ( فرشتگان ، بندگان جان و دل بر کف یزدان ) جز به فرمان پروردگارت فرود نمی‌آئیم ( و به کره زمین گام نمی‌گذاریم ) . از آن او است آنچه پیش روی ما و آنچه پشت سرِ ما و آنچه میان این دو است و پروردگارت فراموشکار نبوده ( و نیست ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا نَتَنَزَّلُ . . . » : فرود نمی‌آئیم . مدّتی جبرئیل پیک وحی پیش پیغمبر نیامد . کافران گفتند : پروردگارش او را فراموش کرده است . هنگامی که جبرئیل مجدّدا نازل شد ، علّت تأخیر را پرسید . او آیه فوق را برخواند . « مَا بَیْنَ أَیْدِینَا » : مراد زمان آینده ، یا امکنه و جهات پیش روی ما است . « مَا خَلْفَنَا » : مراد زمان گذشته ، یا امکنه و جهات پشت سر ما است . « مَا بَیْنَ ذلِکَ » : مراد زمان حال ، یا امکنه و جهاتی است که در آن بسر می‌بریم . « لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَ مَا خَلْفَنَا وَ مَا بَیْنَ ذلِکَ » : آینده و گذشته و حال ، و اینجا و آنجا و همه‌جا ، و دنیا و آخرت و برزخ ، همه متعلّق به ذات پاک پروردگار است . « نَسِیّاً » : رهاکننده . فراموشکار . صیغه مبالغه ناسی است .‏

سوره مریم آیه 65
‏متن آیه : ‏
‏ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏پروردگار آسمانها و زمین و آنچه در میان این دو است . پس ( حال که چنین است و همه خطوط بدو منتهی می‌شود ) تنها او را پرستش کن ، و بر عبادت او بر دوام و شکیبا باش . مگر شبیه و همانندی برای خدا ( که خالق ، رازق ، عالم ، قادر ، حیّ ، قیّوم و . . . باشد ) پیدا خواهی کرد ( تا دست نیاز به سوی او دراز کنی‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ . . . » : ( رَبُّ ) بدل از ( رَبُّ ) آیه قبلی است . « إِصْطَبِرْ » : شکیبا باش . بر دوام باش . « سَمِیّاً » : همنام . مثل و مانند . شبیه و نظیر ( نگا : مریم‌ / 7 ، شوری‌ / 11 ) .‏

سوره مریم آیه 66
‏متن آیه : ‏
‏ وَیَقُولُ الْإِنسَانُ أَئِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏انسان می‌گوید : آیا هنگامی که مُردَم ( و فانی شدم ، از گور ) زنده بیرون آورده خواهم شد ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِذَا مَا » : هر زمان که . « حَیّاً » : زنده . حال است .‏

سوره مریم آیه 67
‏متن آیه : ‏
‏ أَوَلَا یَذْکُرُ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ وَلَمْ یَکُ شَیْئاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا انسان به خاطر نمی‌آورد که ما او را پیش از این آفریدیم و او اصلاً چیزی نبود ؟ ! ( مگر این واقعیّت را فراموش کرده است که بازآفرینی از نوآفرینی ، و اعاده خلق به وجود در زمان آینده ، از هستی بخشیدن او از عدم در زمان گذشته ، ساده‌تر است‌ ؟ ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً » : در حالی که چیزی نبود . یعنی نیست بود .‏

سوره مریم آیه 68
‏متن آیه : ‏
‏ فَوَرَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّیَاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏سوگند به پروردگارت ، هر آینه کافران را همراه با شیاطین گرد می‌آوریم و سپس ایشان را گرداگرد دوزخ به زانو درافتاده و ذلیلانه حاضر می‌سازیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الشَّیَاطِینَ » : مراد شیاطین قرین و همدم ایشان در دنیا است که آنان را وسوسه می‌کردند و یا معبودشان بودند . « جِثِیّاً » : جمع جاثی ، به زانو درآمدگان . بر زانو نشستن ایشان ، بر اثر ضعف و زبونی آنان ، و یا برای اهانت بدیشان است . این واژه حال بوده و تصویری از بیچارگی و ناتوانی کافران است .‏

سوره مریم آیه 69
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن کُلِّ شِیعَةٍ أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمَنِ عِتِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس از میان هر گروهی افرادی را بیرون می‌کشیم ( و پیش از دیگران به دوزخ می‌اندازیم ) که سرکش‌تر از همه در برابر خداوند مهربان بوده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَنَنْزِعَنَّ » : قطعاً و مسلّماً بیرون می‌کشیم و جدا می‌کنیم ( و پیشاپیش روانه دوزخ می‌سازیم ) ( نگا : هود / 98 ) . « شِیعَةٍ » : گروه و دسته . جماعت . « عِتِیّاً » : مصدر است و به معنی : تکبّر و تمرّد و سرکشی و طغیان . تمییز است . یا این که جمع عاتی ، به معنی : متمرّدان و سرکشان و طاغیان و یاغیان . حال ( هُمْ ) است .‏

سوره مریم آیه 70
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلَى بِهَا صِلِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏بعد از آن ، ما از کسانی که برای سوختن در آتش اولویّت دارند ، به خوبی آگاهیم ( و دقیقاً افراد گستاخ را انتخاب می‌کنیم و در این گزینش هیچ گونه اشتباهی رخ نخواهد داد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« صِلِیّاً » : مصدر است و به معنی : به آتش درآمدن و بریان شدن و سوختن بدان . تمییز است . یا این که جمع صالی و به معنی : به آتش در آیندگان و بریان شدگان و سوختگان بدان . حال است .‏

سوره مریم آیه 71
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِن مِّنکُمْ إِلَّا وَارِدُهَا کَانَ عَلَى رَبِّکَ حَتْماً مَّقْضِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏همه شما ( انسانها بدون استثناء ) وارد دوزخ می‌شوید ( مؤمنان برای عبور و دیدن ، و کافران برای دخول و ماندن ) . این امر حتمی و فرمانی است قطعی از پروردگارتان .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِن مِنکُمْ » : کسی از شما نیست مگر . « وَارِدُهَا » : وارد آن می‌شود . بدان نزدیک و در کنارش حاضر می‌شود ( نگا : قصص‌ / 23 ) . البتّه ورودِ مؤمنان تنها جنبه دیدن و عبور بدون اذیّت و آزار است . و ورودِ کافران برای ماندگاری و چشیدن عذاب سرمدی و پیوسته در حال افزایش دوزخ است ( نگا : هود / 98 ، انبیاء / 98 ) . « مَقْضِیّاً » : ( نگا : مریم‌ / 21 ) .‏

سوره مریم آیه 72
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیهَا جِثِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس پرهیزگاران را نجات می‌دهیم ، و ستمگران را ذلیلانه در آن رها می‌سازیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَذَرُ » : رها می‌سازیم . « جِثِیّاً » : ( نگا : مریم‌ / 68 ) .‏

سوره مریم آیه 73
‏متن آیه : ‏
‏ وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَّقَاماً وَأَحْسَنُ نَدِیّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏کافران هنگامی که آیات روشن و بیانگر ( حقائق ) ما بر آنان خوانده می‌شود ، به مؤمنان می‌گویند : کدام یک از دو گروه ( ما و شما ) منزل ( زندگی ) آنان بهتر ، و مجلس ( عیش و عشرت ) ایشان زیباتر است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَقَاماً » : منزل و مسکن . جایگاه و پایگاه . « نَدِیّاً » : مجلس . باشگاه .‏

سوره مریم آیه 74
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثَاثاً وَرِئْیاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما اقوام بیشماری را نابود کرده‌ایم که پیش از آنان ( در روزگاران کهن ) می‌زیسته‌اند و از اینان ، مال و ثروت و وسائل زندگی بهتری داشته‌اند و هم ظاهر و هیئت و سیمایشان آراسته‌تر و پیراسته‌تر بوده است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَمْ » : چه زیاد . بسیار فراوان . « قَرْنٍ » : مردمان همعصر و همزمان ( نگا : انعام‌ / 6 ) . « أَثَاثاً » : کالای منزل . وسائل زندگی . « رِئْیاً » : سیما و دیدار . هیئت و منظره .‏

سوره مریم آیه 75
‏متن آیه : ‏
‏ قُلْ مَن کَانَ فِی الضَّلَالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدّاً حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّکَاناً وَأَضْعَفُ جُنداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! ) بگو : کسانی که در گمراهی هستند ( و اصرار بر ادامه این راه دارند ) خداوند مهربان بدیشان مهلت می‌دهد ( تا بر کفر و طغیان خود بیفزایند و بیشتر در گناه فرو بروند ) تا آن گاه که می‌بینند آنچه را بدان وعده داده شده‌اند ، چه عذاب ( کافران توسّط جهادگران مسلمان ) را ، و چه ( خواری و رسوائی ) آخرت را . بالاخره ایشان خواهند دانست که چه کسی مسکن و منزلش بدتر و سپاه و لشکرش ضعیف‌تر و ناتوانتر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدّاً » : بگذار خداوند مهربان به طریق استدراج بدیشان مهلت دهد . جمله طلبی است در معنی خبری . یعنی : خداوند مهربان بدیشان مهلت می‌دهد . « إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ » : چه عذاب دنیوی و چه عذاب اخروی . واژه ( الْعَذابَ ) و ( السّاعَةَ ) بدل از ( ما ) است . « جُنداً » : لشکر . لشکریان . مراد دسته و گروه و یاران و مددکاران است .‏

سوره مریم آیه 76
‏متن آیه : ‏
‏ وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَاباً وَخَیْرٌ مَّرَدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این عاقبت و سرنوشت ستمگران و فریفتگان دنیا بود ، و امّا ) کسانی که در راه هدایت گام برداشته‌اند ، خداوند بر هدایت ایشان می‌افزاید ( و در راه انجام کارهای خوب و شایسته توفیق نصیبشان می‌گرداند ) و ( معلوم است که ) آثار و اعمال نیکوئی که ( از انسان می‌ماند و ) در پیشگاه پروردگارت ذخیره می‌گردد ، از لحاظ اجر و پاداش و از نظر عاقبت خوبتر و مفیدتر است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« هُدیً » : هدایت و رهنمود . مفعول‌به است . « مَرَدّاً » : مصدر میمی و به معنی بازگشت ، یا این که اسم مکان و به معنی محلّ بازگشت است که مراد در اینجا بهشت است .‏

سوره مریم آیه 77
‏متن آیه : ‏
‏ أَفَرَأَیْتَ الَّذِی کَفَرَ بِآیَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَیَنَّ مَالاً وَوَلَداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا در شگفت نیستی از آن کسی که آیات ما را انکار کرده و می‌گوید : ( اگر قیامتی هم به فرض باشد ، در آنجا ) بدون شکّ دارائی فراوان و فرزندان زیادی به من داده خواهد شد ؟ ! ( و در آنجا هم از شما جلوتر و از خوشی و لذائذ بیشتری بهره‌مند خواهم شد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَفَرَأَیْتَ » : ( نگا : بقره‌ / 243 ، انعام‌ / 46 ) . « لأُوتَیَنَّ » : حتماً و قطعاً به من داده خواهد شد . از مصدر ( ایتآء ) . « مالاً وَ وَلَداً » : تنوین برای تکثیر است .‏

سوره مریم آیه 78
‏متن آیه : ‏
‏ أَاطَّلَعَ الْغَیْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏آیا او از ( اَسرار ) غیب آگاه شده است‌ ؟ و یا ( این که در این زمینه ) از پیشگاه خدای مهربان عهد و پیمانی گرفته است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَطَّلَعَ » : آیا آگاه شده است‌ ؟ آیا اطّلاع پیدا کرده است‌ ؟ این واژه فراهم آمده است از ( أَ ) که حرف استفهام است و مراد از آن تعجّب است و ( إِطَّلَعَ ) فعل ماضی باب افتعال .‏

سوره مریم آیه 79
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا سَنَکْتُبُ مَا یَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏چنین نیست که او می‌گوید . ما آنچه را که می‌گوید ( علیه او ) می‌نویسیم ، و عذاب را بر او مستمرّ و پیاپی خواهیم داشت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَلاّ » : نه چنین است . حرف ردع و انکار است و سخن گوینده ماقبل را باطل می‌گرداند و او را از کاری که کرده است باز می‌دارد . « نَمُدُّ » : طول می‌دهیم . مستمرّ و پیاپی می‌کنیم . افزایش می‌دهیم و مضاعف می‌گردانیم .‏

سوره مریم آیه 80
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَرِثُهُ مَا یَقُولُ وَیَأْتِینَا فَرْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( و او را می‌میرانیم ) و از او به ارث می‌بریم آنچه را که از آن دم می‌زند ( که وجود مال و ولد است ، و روز قیامت ) تک و تنها پیش ما خواهد آمد ( و نه مال و ولد ، و نه یاور و پشتیبانی همراه او خواهد بود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَرِثُهُ مَا یَقُولُ » : مراد این است که او را می‌میرانیم و از دست او می‌گیریم اموال و اولادی را که از آنها صحبت می‌کند . « فَرْداً » : تک و تنها . حال است .‏

سوره مریم آیه 81
‏متن آیه : ‏
‏ وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِّیَکُونُوا لَهُمْ عِزّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( این گونه افراد ) بجز خدا ، معبودهائی برای خود برگزیده‌اند تا این که چنین معبودهائی مایه عزّت و احترام ( دنیوی و اخروی ) ایشان گردند . ( در دنیا در رفع مشکلات یاریشان دهند ، و در آخرت برایشان شفاعت و میانجیگری کنند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عِزّاً » : مصدر است و برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان به کار می‌رود .‏

سوره مریم آیه 82
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا سَیَکْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَیَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه چنین است ( که می‌اندیشند . روز قیامت ) معبودهائی را که می‌پرستند ، عبادت ایشان را انکار خواهند کرد ، و دشمن آنان خواهند شد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَیَکْفُرُونَ » : بیزاری خواهند جُست . منکرخواهند شد ( نگا : نحل‌ / 86 ، عنکبوت‌ / 25 ، احقاف‌ / 6 ) . « ضدّاً » : حال مؤکّده ( عَلَیْهِمْ ) است .‏

سوره مریم آیه 83
‏متن آیه : ‏
‏ أَلَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّیَاطِینَ عَلَى الْکَافِرِینَ تَؤُزُّهُمْ أَزّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏نمی‌دانی که ما شیاطین را به سوی کافران فرستاده‌ایم تا آنان را ( در انجام گناهان ) سخت برانگیزند و بیاغالانند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَؤُزُّهُمْ » : تکان دهند و بجنبانند . مراد تحریک و تشویق بر معاصی است ( نگا : فصّلت‌ / 25 ) . « أَزّاً » : برانگیختن . سخت تکان دادن . به جوش آوردن .‏

سوره مریم آیه 84
‏متن آیه : ‏
‏ فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ای پیغمبر ! از کفر ایشان دلتنگ مباش ، و در نزول عذاب ) بر آنان شتاب مکن . ما تمام اعمال ایشان را دقیقاً محاسبه می‌کنیم ( و جزای کارهایشان را خواهیم داد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَعُدُّ » : می‌شماریم . حساب می‌کنیم .‏

سوره مریم آیه 85
‏متن آیه : ‏
‏ یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ إِلَى الرَّحْمَنِ وَفْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏روزی ما پرهیزگاران را ( با تعظیم و تکریم هرچه بیشتر ) به گونه گروههائی که به نزد شاهان روند و مهمانان ایشان شوند ، در پیشگاه خداوند مهربان جمع می‌نمائیم ( و وارد بهشت می‌گردانیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمَ » : در روزی . روزی را . مفعول فیه یا مفعول بِهِ است . « نَحْشُرُ » : جمع می‌کنیم . گرد می‌آوریم . « وَفْداً » : گروههای اعزامی به دربار امراء و شاهان . جمع است و مفرد آن ( وافد ) . مانند . رَکْب و راکِب ، و صَحْب و صاحِب . حال ( الْمُتَّقینَ ) است .‏

سوره مریم آیه 86
‏متن آیه : ‏
‏ وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ إِلَى جَهَنَّمَ وِرْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و گناهکاران را ( همچون شتران تشنه‌ای که به سوی آبشخور به سرعت بروند ) تشنه کام به سوی جهنّم می‌رانیم ( و بدانجا داخل می‌گردانیم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَسُوقُ » : می‌رانیم . « وِرْداً » : جمع وارِد ، در آیندگان . وارد شوندگان . مجازاً تشنگان ، و تشبیهاً چهارپایان تشنه‌کام نیز معنی کرده‌اند که متضمّن تحقیر و توهین بدکاران است .‏

سوره مریم آیه 87
‏متن آیه : ‏
‏ لَا یَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( در آن روز ، چه بندگان متّقی و چه بندگان مجرم مؤمن و غیر مؤمن ، هیچ یک از ) آنان نمی‌توانند شفاعت بکنند ، مگر آن کسی که با خداوند مهربان عهد و پیمان دارد ( که یکتاپرستی و انجام کارهای شایسته در دنیا است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا یَمْلِکُونَ » : نمی‌توانند . دارا نیستند . مراد بندگان خدا به طور کلّی است . « إِلاّ مَنْ » : مراد کسانی است که یکتاپرست و مؤمنِ راستین باشند . چنین کسانی بعد از اجازه خداوند مهربان می‌توانند شفاعت بکنند ( نگا : طه‌ / 109 ، سبأ / 23 ، زخرف‌ / 86 ، نجم‌ / 26 ) . « عَهْداً » : پیمان . مراد توحید و ایمان خالص است . برخی پیمان را ( اذن ) مذکور در آیات متعدّد قرآن دانسته‌اند .‏

سوره مریم آیه 88
‏متن آیه : ‏
‏ وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏( یهودیان و مسیحیان و مشرکان ) می‌گویند : خداوند مهربان فرزندی برای خود برگرفته است !‏

‏توضیحات : ‏
‏« قالُوا » : مراد مسیحیان و یهودیان ( نگا : توبه‌ / 30 ) و مشرکان قریش است ( نگا : زخرف‌ / 19 ) .‏

سوره مریم آیه 89
‏متن آیه : ‏
‏ لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً إِدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏واقعاً چیز بسیار زشت و زننده‌ای را می‌گوئید .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِدّاً » : بسیار زشت و زننده . سخت شگفت .‏

سوره مریم آیه 90
‏متن آیه : ‏
‏ تَکَادُ السَّمَاوَاتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏نزدیک است آسمانها به خاطر این سخن از هم متلاشی گردد ، و زمین بشکافد ، و کوهها به شدّت درهم فرو ریزد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« تَکَادُ » : نزدیک است . « یَتَفَطَّرْنَ » : شق شوند . متلاشی گردند . « تَخِرُّ » : فرو افتند . فرو ریزند . « هَدّاً » : به شدّت ویران کردن و اجزاء پیکره را پراکنده نمودن . مفعول مطلق تأکیدی ( تَخِرُّ ) است . یا این که به معنی متفرّق و پراکنده است ، که در این صورت ( هَدّاً ) به معنی ( مَهْدُودَةً ) و حال است .‏

سوره مریم آیه 91
‏متن آیه : ‏
‏ أَن دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏از این که به خداوند مهربان ، فرزندی نسبت می‌دهند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« دَعَوْا » : نسبت دادند . ادّعاء کردند .‏

سوره مریم آیه 92
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا یَنبَغِی لِلرَّحْمَنِ أَن یَتَّخِذَ وَلَداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏برای خداوند مهربان سزاوار نیست که فرزندی برگیرد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ما یَنبَغی‌ » : سزاوار نیست .‏

سوره مریم آیه 93
‏متن آیه : ‏
‏ إِن کُلُّ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِی الرَّحْمَنِ عَبْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند ، بنده خداوند مهربان ( و فرمانبردار یزدان ) می‌باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنْ » : نیست . حرف نفی است . « مَنْ » : کسانی که . « ءَاتِی‌ » : آینده . مراد فرمانبردار است . یعنی مقصود ( إِتْیانِ ) معنوی به معنی خضوع و خشوع در برابر فرمان است . « عَبْداً » : بنده گوش به فرمان و مطیع . حال است .‏

سوره مریم آیه 94
‏متن آیه : ‏
‏ لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏او همه آنان را سرشماری کرده است ، و دقیقاً تعدادشان را می‌داند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَحْصَاهُمْ » : ایشان را سرشماری کرده است . شماره ایشان را داشته است .‏

سوره مریم آیه 95
‏متن آیه : ‏
‏ وَکُلُّهُمْ آتِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَرْداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و همه آنان روز رستاخیز تک و تنها ( بدون یار و یاور و اموال و اولاد و محافظ و مراقب ) در محضر او حاضر می‌شوند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَرْداً » : تک و تنها . از همه چیز بریده و به پیش خدا رسیده . حال است .‏

سوره مریم آیه 96
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏بی‌گمان کسانی که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته و پسندیده انجام می‌دهند ، خداوند مهربان آنان را دوست می‌دارد و حجّت ایشان را به دلها می‌افکند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَیَجْعَلُ لَهُمْ وُدّاً » : ایشان را دوست می‌دارد . آنان را در نظر مردم عزیز ، و محبّت آنان را به دلها می‌اندازد ( نگا : حشر / 9 و 10 ) .‏

سوره مریم آیه 97
‏متن آیه : ‏
‏ فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْماً لُّدّاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما قرآن را به زبان تو ( که عربی است ) ساده و آسان فراهم آورده‌ایم ، تا به وسیله آن ، پرهیزگاران را ( به رضا و نعمت خدای مهربان ) مژده دهی ، و مردمان سرسخت ( دشمن حق و طرفدار باطل ) را با آن ( از ناخوشنودی و عذاب یزدان ) بترسانی .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَسَّرْنَاهُ » : قرآن را سهل و ساده کرده‌ایم . قرآن را آسان و روان فراهم آورده‌ایم ( نگا : قمر / 17 و 22 و 32 و 40 ) . « بِلِسَانِکَ » : به زبان تو که عربی فصیح و روشن و گویا است ( نگا : نحل‌ / 103 ، یوسف‌ / 2 ) . « لُدّاً » : جمع أَلَدّ ، دشمنان سرسختی که به باطل بر عداوت لجاجت دارند ( نگا : بقره‌ / 204 ) .‏

سوره مریم آیه 98
‏متن آیه : ‏
‏ وَکَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُم مِّنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِکْزاً ‏

‏ترجمه : ‏
‏پیش از اینان ( که با تو ای پیغمبر سر عناد و دشمنی دارند ) چه نسلها و نژادهای فراوانی را ( بر اثر کفر و گناه ) نابود کرده‌ایم ، آیا کسی از ایشان را می‌بینی ، یا کوچکترین صدائی از آنان را می‌شنوی‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَرْنٍ » : ( نگا : انعام‌ / 6 ) . « مِنْ أَحَدٍ » : هیچ کسی . حرف ( مِنْ ) در چنین مواردی برای نفی عام مابعد خود به کار می‌رود . « رِکْزاً » : صدای بسیار ضعیف و بس نهان .‏