تفسیر نور: سوره مدّثر

تفسیر نور:
سوره مدثر آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ای جامه بر سر کشیده ( و در بستر خواب آرمیده ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مُدَّثِّرُ » : کسی که جامه بر سر کشیده باشد . اصل آن ( الْمُتَدَثِّرُ ) است . مخاطب پیغمبر اسلام است که از تمسخر کفّار و سخنان ناروای ایشان به خانه خود رفته و جامه‌ای بر سر می‌کشد ، و یا به بستر می‌رود . امّا فرمان آسمانی او را به جدّ و جهد در کار تبلیغ می‌خواند . یا مراد جامه نبوّت و پیغمبری است ( نگا : قاسمی ) .‏

سوره مدّثر آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ قُمْ فَأَنذِرْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏برخیز و ( مردمان را از عذاب یزدان ) بترسان !‏

‏توضیحات : ‏
‏« قُمْ » : برخیز . کوشا باش ! ( نگا : قاسمی ) .‏

سوره مدّثر آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ وَرَبَّکَ فَکَبِّرْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و تنها پروردگار خود را به بزرگی و کبریائی بستای ( و تنها او را بزرگ بشمار ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کَبِّرْ » : به عظمت و کبریائی یاد کن ( نگا : اسراء / 111 ) .‏

سوره مدّثر آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و جامه خویش را پاکیزه دار ( و خویشتن را از آلودگیها پاک گردان ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ثِیَاب‌ » : جمع ثَوْب : جامه . هم جامه ظاهری مراد است و هم جامه باطنی ، یعنی عمل . چرا که اعمال هرکس به منزله لباس او است ، و ظاهر هر شخص بیانگر باطن او است .‏

سوره مدّثر آیه 5
‏متن آیه : ‏
‏ وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از چیزهای کثیف و پلید دوری کن .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الرُّجْزَ » : چیزهای کثیف و پلید . وسوسه و نیرنگ اهریمن . بتها . گناه . این واژه مفهوم جامعی دارد و هرگونه عمل زشت و پلید و هر کاری را شامل می‌شود که موجب خشم و عذاب الهی باشد .‏

سوره مدّثر آیه 6
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَا تَمْنُن تَسْتَکْثِرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بذل و بخشش برای این مکن که افزون‌طلبی کنی . ( بلکه برای رضای خدا احسان و صدقه و بذل و بخشش کن ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لا تَمْنُنْ » : عطاء مکن . ( مَنّ ) در اینجا به معنی انعام و اعطاء است ( نگا : ص‌ / 39 ) . « تَسْتَکْثِرُ » : افزون می‌خواهی . بیشتر می‌طلبی . فاعل آن ضمیر مستتر ( انت ) است . جمله فعل و فاعل ، حال است . مراد این است که احسانگر برای این ندهد تا بیشتر بگیرد و افزون‌طلبی کند ( نگا : روم‌ / 39 ) .‏

سوره مدّثر آیه 7
‏متن آیه : ‏
‏ وَلِرَبِّکَ فَاصْبِرْ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و برای ( خوشنودی و محض رضای ) پروردگارت شکیبائی کن .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لِرَبِّکَ » : برای رضای پروردگارت . به خاطر پروردگارت .‏

سوره مدّثر آیه 8
‏متن آیه : ‏
‏ فَإِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامی که در صور دمیده می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نُقِرَ » : دمیده شد . « النَّاقُورِ » : بوق . شیپور . مراد صور است که برای زنده شدن مردگان ، بار دوم به صدا در می‌آید .‏

سوره مدّثر آیه 9
‏متن آیه : ‏
‏ فَذَلِکَ یَوْمَئِذٍ یَوْمٌ عَسِیرٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن روز ، روز سختی خواهد بود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَسِیرٌ » : سخت ( نگا : فرقان‌ / 26 ، قمر / 8 ) .‏

سوره مدّثر آیه 10
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَى الْکَافِرِینَ غَیْرُ یَسِیرٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏برای کافران آسان نخواهد بود ( و بلکه پر مشقّت و دردسر خواهد بود ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَسِیرٍ » : آسان . ساده . « غَیْرُ یَسِیرٍ » : سخت و پرمشقّت .‏

سوره مدّثر آیه 11
‏متن آیه : ‏
‏ ذَرْنِی وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِیداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏مرا واگذار با آن کسی که او را تک و تنها ( و بدون دارائی و اموال و اولاد ) آفریده‌ام .‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَحِیداً » : تک و تنها . مراد بدون اموال و اولاد است . اشاره به ولید پسر مُغیره است که یکی از افراد سرشناس مکّه بود و برای اذیّت و آزار مؤمنان تلاش بسیار می‌کرد . در اینجا هر کافر و منافقی مراد است که برای جلوگیری از اسلام و اذیّت مسلمانان در تک و تاز باشد . واژه ( وَحِیداً ) می‌تواند حال مفعول محذوفی ، یا حال فاعل باشد . معنی دیگر آیه : مرا واگذار با کسی که تنها خودم او را آفریده‌ام . مرا تنها واگذار با کسی که او را آفریده‌ام ( که برای عذاب و عقاب او من کافی و بسنده‌ام ) .‏

سوره مدّثر آیه 12
‏متن آیه : ‏
‏ وَجَعَلْتُ لَهُ مَالاً مَّمْدُوداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ثروت بسیاری بدو داده‌ام .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَمْدُوداً » : گسترده . فراوان .‏

سوره مدّثر آیه 13
‏متن آیه : ‏
‏ وَبَنِینَ شُهُوداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و پسرانی بدو داده‌ام که ( همواره در پیش او آماده ، و در مجالس برای خدمتگذاریش ) حاضرند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« شُهُوداً » : جمع شاهِد ، حاضران . آمادگان . حال است .‏

سوره مدّثر آیه 14
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَهَّدتُّ لَهُ تَمْهِیداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ( وسائل زندگی را ) از هر نظر برای او فراهم ساخته‌ام ( و بدو دم و دستگاه داده‌ام ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَهَّدْتُ » : فراهم و مهیّا کرده‌ام . گسترانیده‌ام .‏

سوره مدّثر آیه 15
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ یَطْمَعُ أَنْ أَزِیدَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گذشته از این ( بدون شکر و سپاسی که بکند ) امیدوار است که ( بر نعمت و قدرتش ) بیفزایم !‏

‏توضیحات : ‏
‏« ثُمَّ » : گذشته از این . سپس .‏

سوره مدّثر آیه 16
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا إِنَّهُ کَانَ لِآیَاتِنَا عَنِیداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرگز ! ( چنین نخواهد شد و بدانچه آرزو می‌کند نخواهد رسید ) . چرا که با آیات ما دشمن و ستیزه‌جو است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَنِیداً » : مخالف . ستیزه‌گر ( نگا : هود / 59 ، ابراهیم‌ / 15 ، ِ / 24 ) .‏

سوره مدّثر آیه 17
‏متن آیه : ‏
‏ سَأُرْهِقُهُ صَعُوداً ‏

‏ترجمه : ‏
‏به زودی او را به بالا رفتن از گردنه ( مشکلات و معضلات زندگی ) وامی‌دارم ( و به سختیها و دشواریهای فراوان دچار می‌سازم ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَأُرْهِقُهُ » : او را وادار می‌کنم ( نگا : کهف‌ / 73 و 80 ) . « صَعُوداً » : گردنه سخت و بلند . مراد مبتلا ساختن به سختیها و دشواریها و واداشتن به مشقّتها و ناگواریها و دردها و رنجها است .‏

سوره مدّثر آیه 18
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهُ فَکَّرَ وَقَدَّرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏او ( برای مبارزه با پیغمبر و قرآن ) بیندیشید ( و در نظر گرفت که چه بگوید و بکند ) و نقشه و طرحی را ( در ذهن خود ) آماده ساخت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَدَّرَ » : تعیین کرد . پیش چشم داشت . طرح‌ریزی کرد .‏

سوره مدّثر آیه 19
‏متن آیه : ‏
‏ فَقُتِلَ کَیْفَ قَدَّرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مرگ بر او باد ! چه نقشه‌ای که کشید و چه طرحی که ریخت‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« قُتِلَ » : مرگ بر او ! کشته و نابود باد ! برای تعجّب است .‏

سوره مدّثر آیه 20
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ قُتِلَ کَیْفَ قَدَّرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏باز مرگ بر او باد ! چه نقشه‌ای که کشید و چه طرحی که ریخت‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« ثُمَّ » : تکرار برای مبالغه است .‏

سوره مدّثر آیه 21
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ نَظَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏باز هم نگریست و دقّت کرد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَظَرَ » : ساخته و پرداخته خود را مورد نگرش و بازرسی مجدّد قرار داد .‏

سوره مدّثر آیه 22
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏سپس چهره در هم کشید و شتابگرانه اخم و تخم کرد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَبَسَ » : روی ترش کرد . چهره در هم کشید . « بَسَرَ » : عجولانه اخم و تخم کرد . ابروها را در هم کشید ( نگا : قیامه‌ / 24 ) . عطفِ تأکید است .‏

سوره مدّثر آیه 23
‏متن آیه : ‏
‏ ثُمَّ أَدْبَرَ وَاسْتَکْبَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بعد واپس رفت و گردن افراخت .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَدْبَرَ » : بازپس رفت . به حق پشت کرد و رفت . « إسْتَکْبَرَ » : گردن افراخت و بزرگی فروخت . تکبّر ورزید و خویشتن را بالاتر از آن دید که حق را بپذیرد . معنی دیگر آیه : سپس پشت به حق کرد و تکبّر ورزید و خود را بزرگتر از این دید که حق را پذیرا گردد . سپس روی گردانید و گردنکشی کرد .‏

سوره مدّثر آیه 24
‏متن آیه : ‏
‏ فَقَالَ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ یُؤْثَرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن گاه گفت : این ( کتاب قرآن نام ) چیزی جز جادوی منقول ( از پیشینیان و روایت شده از دیگران ) نمی‌باشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یُؤْثَرُ » : روایت می‌گردد . نقل می‌شود .‏

سوره مدّثر آیه 25
‏متن آیه : ‏
‏ إِنْ هَذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این ( چیزهائی که محمّد کلام آسمانی نام می‌دهد ) چیزی جز سخن انسانها نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنْ » : حرف نفی است . « قَوْلُ » : سخن . گفته .‏

سوره مدّثر آیه 26
‏متن آیه : ‏
‏ سَأُصْلِیهِ سَقَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرچه زودتر او را داخل دوزخ می‌سازیم و بدان می‌سوزانیم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَأُصْلِیهِ . . . » : ( نگا : نساء / 30 و 56 و 115 ) . « سَقَرَ » : نامی از نامهای دوزخ است ( نگا : قمر / 48 ) .‏

سوره مدّثر آیه 27
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا سَقَرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو چه می‌دانی که دوزخ چگونه است‌ ؟ !‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَآ أَدْرَاکَ » : ( نگا : حاقّه‌ / 3 ، احزاب‌ / 63 ، شوری‌ / 17 ) .‏

سوره مدّثر آیه 28
‏متن آیه : ‏
‏ لَا تُبْقِی وَلَا تَذَرُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دوزخ نه می‌میراند و نابود می‌کند ( تا انسان از دست آن با مرگ همیشگی راحت شود ) و نه رها می‌سازد ( تا انسان از دست آن بگریزد و نجات پیدا کند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لاتُبْقی‌ » : باقی نمی‌گذارد . نابود می‌گرداند . معنی بالا با مفهوم : لا یَمُوتُ فِیهَا وَ لا یَحْیی ( طه‌ / 74 ، أعلی‌ / 13 ) هماهنگی دارد . ( نگا : روح‌البیان ) . ولی اغلب تفسیرها آیه فوق را چنین معنی فرموده‌اند : دوزخ چیزی را باقی و برجای نمی‌گذارد و چیزی را رها نمی‌کند و وا نمی‌گذارد .‏

سوره مدّثر آیه 29
‏متن آیه : ‏
‏ لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پوست تن را به کلّی سیاه و دگرگون می‌سازد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَوَّاحَةٌ » : بسیار سیاه کننده . بسیار تغییر دهنده و دگرگون کننده . « الْبَشَرِ » : اسم جنس جمعی بَشَرَة است ، پوست بدن . برخی ( بَشَر ) را به معنی انسان دانسته‌اند ؛ در این صورت ، معنی آیه چنین است : دوزخ انسان را می‌سوزاند و سیاه می‌گرداند و قیافه او را دگرگون می‌سازد ( نگا : روح‌البیان ) .‏

سوره مدّثر آیه 30
‏متن آیه : ‏
‏ عَلَیْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نوزده ( فرشته ) بر آن گمارده شده‌اند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« تِسْعَةَ عَشَرَ » : نوزده فرشته . نمی‌دانیم تعداد فرشتگان عذاب تنها نوزده نفرند ، یا نوزده سالار و سردارند ، و یا نوزده لشکرند . به هر حال ، ما را با بحث در این باره چه کار ؟‏

سوره مدّثر آیه 31
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِکَةً وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِینَ کَفَرُوا لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَیَزْدَادَ الَّذِینَ آمَنُوا إِیمَاناً وَلَا یَرْتَابَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ وَلِیَقُولَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْکَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلاً کَذَلِکَ یُضِلُّ اللَّهُ مَن یَشَاءُ وَیَهْدِی مَن یَشَاءُ وَمَا یَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّکَ إِلَّا هُوَ وَمَا هِیَ إِلَّا ذِکْرَى لِلْبَشَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مأموران دوزخ را جز از میان فرشتگان برنگزیده‌ایم ، و شماره آنان را نیز جز آزمایش کافران نساخته‌ایم . هدف این است که اهل کتاب یقین و اطمینان حاصل کنند ( که آنچه قرآن درباره خازنان دوزخ می‌گوید ، از طرف خدا است ) و بر ایمان مؤمنان نیز بیفزاید ، و اهل کتاب و مؤمنان ( درباره حقّانیّت این کتاب آسمانی ) تردید به خود راه ندهند ، و کسانی که در دلشان بیماری ( نفاق ) است ، و کافران بگویند : خدا مثلاً از بیان این ( چنین عددی ) چه می‌خواسته است‌ ؟ این گونه خداوند هرکس را بخواهد گمراه می‌سازد ، و هرکس را بخواهد هدایت می‌بخشد . لشکرهای پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند ، و این جز اندرزی برای مردم نیست .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فِتْنَةً » : امتحان . آزمایش . « لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ . . . » : یقین حاصل کردن اهل کتاب بدان خاطر است که شماره نوزده ، در کتابهای خودشان نیز همین است . « مَرَضٌ » : مراد بیماری نفاق ، یا شکّ است . « مَثَلاً » : حال است . « مَاذَا . . . مَثَلاً » : ( نگا : بقره‌ / 26 ) . « هِیَ » : مرجع آن سقر ، و یا جنود ، و یا این که آیات قرآن است .‏

سوره مدّثر آیه 32
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا وَالْقَمَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏این چنین نیست که ایشان می‌پندارند ! سوگند به ماه !‏

‏توضیحات : ‏
‏« وَالْقَمَرِ » : سوگند خداوند به آفریده‌های خود از جمله ماه ، به خاطر جلب توجّه بدانها از نظر خِلقت است .‏

سوره مدّثر آیه 33
‏متن آیه : ‏
‏ وَاللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به شب بدان گاه که پشت کند ( و دامن برچیند و روی به رفتن آرد ! ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَدْبَرَ » : پشت کرد و رفت . دامن برچید و روی به رفتن آورد .‏

سوره مدّثر آیه 34
‏متن آیه : ‏
‏ وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و سوگند به صبح ، چون ( نقاب از چهره برگیرد ، و پرده برافکند ، و ) روشن گردد !‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَسْفَرَ » : روشن گردید . این فعل در اصل به معنی از چهره نقاب برگرفتن و کشف حجاب کردن است ، و این تعبیر درباره طلوع صبح و سپیده بامدادان ، از راه تشبیه است .‏

سوره مدّثر آیه 35
‏متن آیه : ‏
‏ إِنَّهَا لَإِحْدَى الْکُبَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دوزخ ( یکی از مسائل مهمّ و حوادث عظیم ، اصلاً ) بلائی از بلاهای بزرگ است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّهَا » : ضمیر ( ها ) به سقر برمی‌گردد . برخی هم آن را به ( جُنُود ) و یا مجموعه حوادث قیامت برمی‌گردانند . هر کدام که باشد ، عظمت آن روشن است . « الْکُبَرِ » : جمع کُبْری ، بلای بزرگ . حادثه مهمّ .‏

سوره مدّثر آیه 36
‏متن آیه : ‏
‏ نَذِیراً لِّلْبَشَرِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏وسیله بیم دادن انسانها است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَذِیراً » : بیم‌دهنده . در این صورت حال است . بیم دادن و ترساندن . در این صورت به معنی انذار و مصدر است و تمییز بشمار است .‏

سوره مدّثر آیه 37
‏متن آیه : ‏
‏ لِمَن شَاء مِنکُمْ أَن یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏برای کسانی از شما که می‌خواهند ( به سوی خیرات و طاعات ) پیش بروند ، و یا کسانی که می‌خواهند ( از خیرات و طاعات ) عقب بکشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَن یَتَقَدَّمَ » : قدم پیش نهد به سوی خیرات و طاعات . « یَتَأَخَّرَ » : عقب بکشد از خیرات و طاعات ، یا از بدیها و زشتیها . معنی دیگر آیه : برای کسانی که از شما می‌خواهند به سوی خیرات و طاعات پیش بروند ، و از بدیها و زشتیها کنار بکشند .‏

سوره مدّثر آیه 38
‏متن آیه : ‏
‏ کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرکسی در برابر کارهائی که کرده است ( در دوزخ زندانی می‌گردد و ) گروگان می‌شود .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَهِینَةٌ » : گروگان . در اینجا مراد گروگان آتش و محبوس و مأخوذ در آن است ( نگا : المصحف‌المیسّر ) .‏

سوره مدّثر آیه 39
‏متن آیه : ‏
‏ إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر یاران سمت راستی ( که مؤمنانند و خویشتن را با انجام نیکیها در جهان از عذاب یزدان رهانیده‌اند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَصْحَابَ الْیَمِینِ » : ( نگا : واقعه‌ / 27 و 38 و 90 و 91 ) .‏

سوره مدّثر آیه 40
‏متن آیه : ‏
‏ فِی جَنَّاتٍ یَتَسَاءلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان در باغهای بهشت بسر می‌برند ، و ( از دوزخیان ) می‌پرسند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَتَسَآءَلُونَ » : می‌پرسند . مورد پرسش ، دو آیه بعدی است . انتخاب باب تفاعل ، برای تکثیر است . برخی گفته‌اند : از یکدیگر درباره گناهکاران می‌پرسند .‏

سوره مدّثر آیه 41
‏متن آیه : ‏
‏ عَنِ الْمُجْرِمِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏از بزهکاران و گناهکاران ( می‌پرسند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« عَنِ الْمُجْرِمِینَ » : از بزهکاران . درباره گناهکاران .‏

سوره مدّثر آیه 42
‏متن آیه : ‏
‏ مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چه چیزهائی شما را به دوزخ کشانده است و بدان انداخته است‌ ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« سَلَکَکُمْ » : داخل گردانده است شما را ( نگا : حاقّه‌ / 32 ، جنّ‌ / 17 ) .‏

سوره مدّثر آیه 43
‏متن آیه : ‏
‏ قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏می‌گویند : ( در جهان ) از زمره نمازگزاران نبوده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الْمُصَلِّینَ » : نمازگزاران .‏

سوره مدّثر آیه 44
‏متن آیه : ‏
‏ وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و به مستمند خوراک نمی‌داده‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لَمْ نَکُ . . . » : مراد از غذا دادن به بینوایان ، برآورده کردن هرگونه نیازمندیهای مستمندان است ، اعم از خوراک و پوشاک و مسکن و غیره .‏

سوره مدّثر آیه 45
‏متن آیه : ‏
‏ وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما پیوسته با باطلگرایان ( هم‌نشین و هم‌صدا می‌شده‌ایم و به باطل و یاوه و عیبجوئی ) فرو می‌رفته‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« نَخُوضُ » : به هرگونه باطلی فرو می‌رفتیم و در استهزاء و سخریّه حق و حقیقت شرکت می‌کردیم ( نگا : نساء / 140 ، انعام‌ / 68 ، توبه‌ / 65 و 69 ) .‏

سوره مدّثر آیه 46
‏متن آیه : ‏
‏ وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و روز سزا و جزای ( قیامت ) را دروغ می‌دانسته‌ایم .‏

‏توضیحات : ‏
‏« یَوْمِ الدِّینِ » : ( نگا : فاتحه‌ / 4 ) .‏

سوره مدّثر آیه 47
‏متن آیه : ‏
‏ حَتَّى أَتَانَا الْیَقِینُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تا مرگ به سراغمان آمد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« الیَقِینُ » : مراد مرگ است ( نگا : حجر / 99 ) .‏

سوره مدّثر آیه 48
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دیگر شفاعت و میانجیگری شفاعت‌کنندگان و میانجیگران ( اعم از فرشتگان و پیغمبران و صالحان ) بدیشان سودی نمی‌بخشد .‏

‏توضیحات : ‏
‏« فَمَا تَنفَعُهُمْ . . . » : ( نگا : انعام‌ / 51 و 70 ، شعراء / 100 ، غافر / 18 ) .‏

سوره مدّثر آیه 49
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضِینَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏چرا باید ایشان ، از قرآن رویگردان شوند ؟‏

‏توضیحات : ‏
‏« التَّذْکِرَةِ » : پند و اندرز . یادآوری : در اینجا مراد قرآن است ( نگا : المصحف‌المیسّر ) .‏

سوره مدّثر آیه 50
‏متن آیه : ‏
‏ کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنفِرَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏انگار آنان گورخران رمنده‌ای هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« حُمُرٌ » : جمع حِمار ، گورخر . « مُسْتَنفِرَةٌ » : گریز پا . رمنده . چموش . ذکر آن از باب استفعال برای مبالغه در رمندگی و چموشی است .‏

سوره مدّثر آیه 51
‏متن آیه : ‏
‏ فَرَّتْ مِن قَسْوَرَةٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گورخرانی که از شیر گریخته و رمیده باشند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« قَسْوَرَةٍ » : شیر .‏

سوره مدّثر آیه 52
‏متن آیه : ‏
‏ بَلْ یُرِیدُ کُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن یُؤْتَى صُحُفاً مُّنَشَّرَةً ‏

‏ترجمه : ‏
‏اصلاً هر یک از ایشان می‌خواهد که ( از سوی خدا ، جداگانه ) نامه سرگشاده‌ای ( که همه بتوانند آن را ببینند و بخوانند ) بدو داده شود . ( نامه‌ای که ابلاغ پیغمبری یکایک آنان باشد ، یا دالّ بر صدق نبوّت پیغمبر اسلام باشد ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« بَلْ یُرِیدُ کُلُّ . . . » : ( نگا : انعام‌ / 124 ، اسراء / 93 ) .‏

سوره مدّثر آیه 53
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا بَل لَا یَخَافُونَ الْآخِرَةَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه چنین است ( که ایشان می‌گویند و می‌خواهند ) ! اصلاً آنان از آخرت بیباک هستند .‏

‏توضیحات : ‏
‏« کلاّ » : نه چنان است !‏

سوره مدّثر آیه 54
‏متن آیه : ‏
‏ کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏نه چنین است ( که ایشان درباره قرآن می‌اندیشند ) ! قرآن سراپا پند و اندرز و یاد و یادآوری است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِنَّهُ » : ضمیر ( هُ ) به قرآن برمی‌گردد . « تَذْکِرَةٌ » : پند و اندرز . یاد و یادآوری .‏

سوره مدّثر آیه 55
‏متن آیه : ‏
‏ فَمَن شَاء ذَکَرَهُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هرکس بخواهد ، آن را یاد می‌کند ( و می‌خواند و بدانچه در آن است عمل می‌کند ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« ذَکَرَهُ » : یادش می‌کند . می‌خواندش . بدان عمل می‌کند .‏

سوره مدّثر آیه 56
‏متن آیه : ‏
‏ وَمَا یَذْکُرُونَ إِلَّا أَن یَشَاءَ اللَّهُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَى وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏امّا ( در عین حال پند گرفتن از آن ، جز به مشیّت و توفیق الهی نیست ) آنان اندرز نمی‌گیرند مگر این که خدا بخواهد . سزد که از ( خشم ) خدا دوری جست ، و او را سزد که آمرزگاری کند ( و بر دیگران ببخشاید ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« مَا یَذْکُرُونَ » : پند و اندرز نمی‌گیرند . یادآور نمی‌شوند . « أَهْلُ » : سزاوار . شایسته . « أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ » : سزاوار آمرزگاری و گذشت است ، و غفار او است و بس .‏