سوره روم

سُورَةُ الرُّومِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ الٓمٓ ١ غُلِبَتِ ٱلرُّومُ ٢ فِیٓ أَدۡنَى ٱلۡأَرۡضِ وَهُم مِّنۢ بَعۡدِ غَلَبِهِمۡ سَیَغۡلِبُونَ ٣ فِی بِضۡعِ سِنِینَۗ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡرُ مِن قَبۡلُ وَمِنۢ بَعۡدُۚ وَیَوۡمَئِذٖ یَفۡرَحُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٤ بِنَصۡرِ ٱللَّهِۚ یَنصُرُ مَن یَشَآءُۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ ٥﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

الم [904]. ﴿1﴾مغلوب شدند قوم روم. ﴿2﴾در نزدیک‌ترین زمین [905]و ایشان بعد از مغلوب شدن خود غالب خواهند آمد. ﴿3﴾در چند سال. خداى راست فرمان پیش از این و پس از این و آن روز شادمان شوند مسلمانان. ﴿4﴾به نصرت خدا، نصرت می‌دهد هر که را خواهد و اوست غالب مهربان. ﴿5﴾

﴿ وَعۡدَ ٱللَّهِۖ لَا یُخۡلِفُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ ٦ یَعۡلَمُونَ ظَٰهِرٗا مِّنَ ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَا وَهُمۡ عَنِ ٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ غَٰفِلُونَ ٧ أَوَ لَمۡ یَتَفَکَّرُواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۗ مَّا خَلَقَ ٱللَّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَأَجَلٖ مُّسَمّٗىۗ وَإِنَّ کَثِیرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ بِلِقَآیِٕ رَبِّهِمۡ لَکَٰفِرُونَ ٨ أَوَ لَمۡ یَسِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَیَنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗ وَأَثَارُواْ ٱلۡأَرۡضَ وَعَمَرُوهَآ أَکۡثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِۖ فَمَا کَانَ ٱللَّهُ لِیَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰکِن کَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ یَظۡلِمُونَ ٩ ثُمَّ کَانَ عَٰقِبَةَ ٱلَّذِینَ أَسَٰٓـُٔواْ ٱلسُّوٓأَىٰٓ أَن کَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِ ٱللَّهِ وَکَانُواْ بِهَا یَسۡتَهۡزِءُونَ ١٠ ٱللَّهُ یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ ثُمَّ إِلَیۡهِ تُرۡجَعُونَ ١١ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُبۡلِسُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ ١٢ وَلَمۡ یَکُن لَّهُم مِّن شُرَکَآئِهِمۡ شُفَعَٰٓؤُاْ وَکَانُواْ بِشُرَکَآئِهِمۡ کَٰفِرِینَ ١٣ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یَوۡمَئِذٖ یَتَفَرَّقُونَ ١٤ فَأَمَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَهُمۡ فِی رَوۡضَةٖ یُحۡبَرُونَ ١٥﴾

وعده کرده است خدا خلاف نمى‏کند خدا وعدۀ خود را و لیکن اکثر مردمان نمى‏دانند. ﴿6﴾می‌دانند ظاهر را از تدبیر زندگانى دنیا و ایشان از آخرت بى‏خبرانند. ﴿7﴾آیا تأمّل نکردند در ضمیر خود که نیافریده است خدا آسمان‌ها و زمین را و آنچه در میان آن هر دو است، مگر به تدبیر درست و بتعیین میعادى مقرر؟ و هرآیینه بسیارى از مردمان به ملاقات پروردگار خویش نامعتقدند. ﴿8﴾آیا سیر نکردند در زمین، پس بنگرند چگونه شد عاقبت آنان‌که پیش از ایشان بودند؟ بودند تواناتر از ایشان و شورانیدند زمین را و آباد کردند آن را بیشتر از آباد کردن ایشان آن زمین را و آمدند بدیشان پیغامبران ایشان به معجزه‌ها. پس ممکن نبود که خدا ستم کند بر ایشان و لیکن ایشان بر خویشتن ستم مى‏کردند. ﴿9﴾باز حال بد، عاقبت آن کسان شد که بدى کردند به سبب آن که دروغ داشتند آیات خدا را و به آن استهزاء مى‏کردند. ﴿10﴾خدا نو پیدا مى‏کند آفرینش، باز دوباره کندش، باز به سوى او گردانیده شوید. ﴿11﴾و روزی که قایم شود قیامت ملزم شده، خاموش مانند گناهکاران. ﴿12﴾و نباشد براى ایشان از شریکان ایشان هیچ شفاعت کننده و باشند به شریکان خویش، نامعتقد. ﴿13﴾و روزی که قایم شود قیامت، آن روز پراکنده شوند مردمان. ﴿14﴾اما آنان‌که ایمان آوردند و کردارهاى شایسته کردند، پس ایشان در بهشت خوشحال کرده شوند. ﴿15﴾

﴿ وَأَمَّا ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ وَکَذَّبُواْ بِ‍َٔایَٰتِنَا وَلِقَآیِٕ ٱلۡأٓخِرَةِ فَأُوْلَٰٓئِکَ فِی ٱلۡعَذَابِ مُحۡضَرُونَ ١٦ فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ حِینَ تُمۡسُونَ وَحِینَ تُصۡبِحُونَ ١٧ وَلَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَعَشِیّٗا وَحِینَ تُظۡهِرُونَ ١٨ یُخۡرِجُ ٱلۡحَیَّ مِنَ ٱلۡمَیِّتِ وَیُخۡرِجُ ٱلۡمَیِّتَ مِنَ ٱلۡحَیِّ وَیُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ وَکَذَٰلِکَ تُخۡرَجُونَ ١٩ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ إِذَآ أَنتُم بَشَرٞ تَنتَشِرُونَ ٢٠ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَنۡ خَلَقَ لَکُم مِّنۡ أَنفُسِکُمۡ أَزۡوَٰجٗا لِّتَسۡکُنُوٓاْ إِلَیۡهَا وَجَعَلَ بَیۡنَکُم مَّوَدَّةٗ وَرَحۡمَةًۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَتَفَکَّرُونَ ٢١ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ خَلۡقُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفُ أَلۡسِنَتِکُمۡ وَأَلۡوَٰنِکُمۡۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّلۡعَٰلِمِینَ ٢٢ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ مَنَامُکُم بِٱلَّیۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱبۡتِغَآؤُکُم مِّن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَسۡمَعُونَ ٢٣ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦ یُرِیکُمُ ٱلۡبَرۡقَ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَیُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَیُحۡیِۦ بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ ٢٤ ﴾

و اما آنان‌که کافر شدند و دروغ داشتند آیات ما را و ملاقات آخرت را، پس ایشان در عذاب، حاضر کرده‏گانند. ﴿16﴾پس پاکى است خدا را وقتى که شام مى‏کنید و وقتى که به صباح در مى‏آیید. ﴿17﴾و مر او راست ستایش در آسمان‌ها و زمین و آخر روز و آنگاه که در وقت زوال در مى‏آیید [906]. ﴿18﴾بر مى‏آرد زنده را از مرده و بر مى‏آرد مرده را از زنده و زنده می‌سازد زمین را بعدِ مردنِ آن و همچنین بر آورده خواهید شد (یعنى از قبور) . ﴿19﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که آفرید شما را از خاک، باز ناگهان شما مردم شدید جابه‌جا پراکنده شده. ﴿20﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که بیافرید براى شما از جنس شما زنان را تا آرام گیرید به سوى ایشان متوجّه شده و پیدا کرد میان شما دوستى و مهربانى، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى گروهى که تأمّل مى‏کنند. ﴿21﴾و از نشانه‌هاى اوست آفریدن آسمان‌ها و زمین و گوناگون بودن زبان‌هاى شما و رنگ‌هاى شما، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست دانشمندان را. ﴿22﴾و از نشانه‌هاى اوست خفتن شما در شب و روز و رزق طلب کردن شما از فضل او، هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى قومى که مى‏شنوند. ﴿23﴾و از نشانه‌های اوست که مى‏نماید به شما برق را از براى ترسانیدن و رغبت دادن و فرود مى‏آرد از آسمان آب، پس زنده مى‏کند به سبب آن زمین را بعد از مردن آن. هرآیینه در این کار نشانه‌هاست براى قومى که مى‏فهمند. ﴿24﴾

﴿ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن تَقُومَ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ بِأَمۡرِهِۦۚ ثُمَّ إِذَا دَعَاکُمۡ دَعۡوَةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ إِذَآ أَنتُمۡ تَخۡرُجُونَ ٢٥ وَلَهُۥ مَن فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ کُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ ٢٦ وَهُوَ ٱلَّذِی یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ وَهُوَ أَهۡوَنُ عَلَیۡهِۚ وَلَهُ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ٢٧ ضَرَبَ لَکُم مَّثَلٗا مِّنۡ أَنفُسِکُمۡۖ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُم مِّن شُرَکَآءَ فِی مَا رَزَقۡنَٰکُمۡ فَأَنتُمۡ فِیهِ سَوَآءٞ تَخَافُونَهُمۡ کَخِیفَتِکُمۡ أَنفُسَکُمۡۚ کَذَٰلِکَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓیَٰتِ لِقَوۡمٖ یَعۡقِلُونَ ٢٨

بَلِ ٱتَّبَعَ ٱلَّذِینَ ظَلَمُوٓاْ أَهۡوَآءَهُم بِغَیۡرِ عِلۡمٖۖ فَمَن یَهۡدِی مَنۡ أَضَلَّ ٱللَّهُۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِینَ ٢٩ فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفٗاۚ فِطۡرَتَ ٱللَّهِ ٱلَّتِی فَطَرَ ٱلنَّاسَ عَلَیۡهَاۚ لَا تَبۡدِیلَ لِخَلۡقِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ ٣٠ ۞مُنِیبِینَ إِلَیۡهِ وَٱتَّقُوهُ وَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ٱلۡمُشۡرِکِینَ ٣١ مِنَ ٱلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمۡ وَکَانُواْ شِیَعٗاۖ کُلُّ حِزۡبِۢ بِمَا لَدَیۡهِمۡ فَرِحُونَ ٣٢ ﴾

و از نشانه‌هاى خدا است که مى‏ایستد آسمان و زمین به حکم او، باز چون بخواند شما را یک بار خواندن، ناگهان شما از زمین برآیید. ﴿25﴾و مر او راست آنچه در آسمان‌ها و زمین است، هر یکى براى او فرمانبردارند. ﴿26﴾و اوست آن که نو مى‏کند آفرینش را، باز دوباره کندش و این دوباره کردن آسانتر است بر وى و مر او راست صفت بلندتر در آسمان‌ها و زمین و اوست غالب با حکمت. ﴿27﴾بیان کرد براى شما داستانى از حال شما. آیا هست براى شما از بندگانى که مالک ایشان است دست شما، هیچ شریکى در آنچه عطا کردیم شما را، تا شما در آن یکسان باشید. بترسید از ایشان مانند ترسیدن از قوم خویش. همچنین بیان مى‏کنیم نشانه‌ها براى قومى که مى‏فهمند [907]. ﴿28﴾بلکه پیروى کردند ستمکاران خواهش نفس خود را به غیر علم. پس که راه نماید کسى را که گمراه کرد خدا؟ و نیست ایشان را هیچ یارى دهنده. ﴿29﴾پس راست کن روى خود را براى عبادت حنیف شده. پیروى کن دین خدا را که پیدا کرد مردمان را بر وى. بدل کردن نبود دین خدا را. این‏ است دین درست و لیکن اکثر مردمان نمى‏دانند. ﴿30﴾عبادت کنید رجوع کرده به سوى وى و بترسید از وى و برپا دارید نماز را و مباشید از مشرکان. ﴿31﴾مباشید از آنان‌که پراکنده ساختند دین خود را و شدند گروه گروه هر گروهى به آنچه نزدیک اوست خورسند است. ﴿32﴾

﴿ وَإِذَا مَسَّ ٱلنَّاسَ ضُرّٞ دَعَوۡاْ رَبَّهُم مُّنِیبِینَ إِلَیۡهِ ثُمَّ إِذَآ أَذَاقَهُم مِّنۡهُ رَحۡمَةً إِذَا فَرِیقٞ مِّنۡهُم بِرَبِّهِمۡ یُشۡرِکُونَ ٣٣ لِیَکۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَیۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ ٣٤ أَمۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡهِمۡ سُلۡطَٰنٗا فَهُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا کَانُواْ بِهِۦ یُشۡرِکُونَ ٣٥ وَإِذَآ أَذَقۡنَا ٱلنَّاسَ رَحۡمَةٗ فَرِحُواْ بِهَاۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَیِّئَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَیۡدِیهِمۡ إِذَا هُمۡ یَقۡنَطُونَ ٣٦ أَوَ لَمۡ یَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ یَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن یَشَآءُ وَیَقۡدِرُۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَأٓیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یُؤۡمِنُونَ ٣٧ فَ‍َٔاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ وَٱلۡمِسۡکِینَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِیلِۚ ذَٰلِکَ خَیۡرٞ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٣٨ وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن رِّبٗا لِّیَرۡبُوَاْ فِیٓ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ فَلَا یَرۡبُواْ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَآ ءَاتَیۡتُم مِّن زَکَوٰةٖ تُرِیدُونَ وَجۡهَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُضۡعِفُونَ ٣٩ ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُمۡ ثُمَّ رَزَقَکُمۡ ثُمَّ یُمِیتُکُمۡ ثُمَّ یُحۡیِیکُمۡۖ هَلۡ مِن شُرَکَآئِکُم مَّن یَفۡعَلُ مِن ذَٰلِکُم مِّن شَیۡءٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا یُشۡرِکُونَ ٤٠ ظَهَرَ ٱلۡفَسَادُ فِی ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ بِمَا کَسَبَتۡ أَیۡدِی ٱلنَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعۡضَ ٱلَّذِی عَمِلُواْ لَعَلَّهُمۡ یَرۡجِعُونَ ٤١ ﴾

و چون برسد به مردمان، سختى، بخوانند پروردگار خود را رجوع کرده به سوى وى، باز چون بچشاند ایشان را از جانب خود آسایشى، ناگهان طایفه‌ای از ایشان به پروردگار خود شریک مى‏آرند. ﴿33﴾عاقبت حال ایشان آنکه ناسپاسى کنند به آنچه عطا کردیم به ایشان. پس بهره‏مند شوید، پس زود حقیقت حال خواهید دانست. ﴿34﴾آیا فرود آوردیم بر ایشان دلیلى، پس آن دلیل بیان مى‏کند براى ایشان به آنچه با خدا شریک مى‏آرند؟. ﴿35﴾و چون بچشانیم مردمان را بخشایشى، شادمان شوند به آن و اگر برسد بدیشان سختى به سبب آنچه پیش فرستاده است دست ایشان، ناگهان ایشان ناامید مى‏شوند. ﴿36﴾آیا ندیدند که خدا گشاده می‌کند روزى را براى هر که می‌خواهد و تنگ می‌کند براى هر که می‌خواهد؟ هرآیینه در این مقدمه نشانه‌هاست براى قومى که ایمان مى‏آرند. ﴿37﴾پس بده صاحب خویشى را حق وى و مسکین را و راهگذارى را، این دادن بهتر است براى کسانی که مى‏طلبند روى خدا را و این جماعت، ایشانند رستگار. ﴿38﴾و آنچه داده باشید از سود تا بیفزاید در اموال مردمان، پس وى نمى‏افزاید نزدیک خدا و آنچه داده باشید از صدقه طلب‌کنان روى خدا را، پس این جماعت ایشانند دو چند کننده [908]. ﴿39﴾خدا آن است که بیافرید شما را، باز روزى داد شما را، باز بمیراند شما را، باز زنده گرداند شما را. آیا از شریکان شما کسى هست که بکند از این کار چیزى؟ پاکى او راست و بلندتر است از آنچه شریک مى‏آرند. ﴿40﴾پیدا شد فساد در بیابان و در دریا به سبب آنچه به عمل آورد دست مردمان تا بچشاند ایشان را جزاى بعض آنچه عمل کردند، بود که ایشان بازگردند [909]. ﴿41﴾

﴿قُلۡ سِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ کَیۡفَ کَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلُۚ کَانَ أَکۡثَرُهُم مُّشۡرِکِینَ ٤٢ فَأَقِمۡ وَجۡهَکَ لِلدِّینِ ٱلۡقَیِّمِ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَ یَوۡمٞ لَّا مَرَدَّ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۖ یَوۡمَئِذٖ یَصَّدَّعُونَ ٤٣مَن کَفَرَ فَعَلَیۡهِ کُفۡرُهُۥۖ وَمَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِأَنفُسِهِمۡ یَمۡهَدُونَ ٤٤ لِیَجۡزِیَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا یُحِبُّ ٱلۡکَٰفِرِینَ ٤٥ وَمِنۡ ءَایَٰتِهِۦٓ أَن یُرۡسِلَ ٱلرِّیَاحَ مُبَشِّرَٰتٖ وَلِیُذِیقَکُم مِّن رَّحۡمَتِهِۦ وَلِتَجۡرِیَ ٱلۡفُلۡکُ بِأَمۡرِهِۦ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّکُمۡ تَشۡکُرُونَ ٤٦ وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِکَ رُسُلًا إِلَىٰ قَوۡمِهِمۡ فَجَآءُوهُم بِٱلۡبَیِّنَٰتِ فَٱنتَقَمۡنَا مِنَ ٱلَّذِینَ أَجۡرَمُواْۖ وَکَانَ حَقًّا عَلَیۡنَا نَصۡرُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٤٧ ٱللَّهُ ٱلَّذِی یُرۡسِلُ ٱلرِّیَٰحَ فَتُثِیرُ سَحَابٗا فَیَبۡسُطُهُۥ فِی ٱلسَّمَآءِ کَیۡفَ یَشَآءُ وَیَجۡعَلُهُۥ کِسَفٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ یَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦۖ فَإِذَآ أَصَابَ بِهِۦ مَن یَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ إِذَا هُمۡ یَسۡتَبۡشِرُونَ ٤٨ وَإِن کَانُواْ مِن قَبۡلِ أَن یُنَزَّلَ عَلَیۡهِم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمُبۡلِسِینَ ٤٩ فَٱنظُرۡ إِلَىٰٓ ءَاثَٰرِ رَحۡمَتِ ٱللَّهِ کَیۡفَ یُحۡیِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ ذَٰلِکَ لَمُحۡیِ ٱلۡمَوۡتَىٰۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٥٠ ﴾

بگو: سیر کنید در زمین. پس در نگرید چگونه بود انجام آنان‌که پیش از ایشان بودند. بودند بیشترین ایشان مشرکان. ﴿42﴾پس راست کن روى خود را براى دین درست، پیش از آنکه بیاید روزی که بازگشتن نیست آن را از جانب خدا، آن روز متفرّق شوند. ﴿43﴾هر که کافر شد، پس بر وى است کفر او و هر که کرده باشد کار شایسته، پس این جماعت براى خویشتن، آرامگاه راست مى‏کنند. ﴿44﴾تا جزا دهد خدا آنان را که ایمان آوردند و کارهاى شایسته کردند از فضل خود، هرآیینه وى دوست نمی‌دارد کافران را. ﴿45﴾و از نشانه‌هاى خدا آن است که مى‏فرستد بادهای مژده دهنده و براى آنکه بچشاند شما را از رحمت خود (یعنى باران دهد) و براى آنکه جارى شوند کشتی‌ها به فرمان او و براى اینکه روزى طلب کنید از فضل او و براى آنکه شما شکر کنید. ﴿46﴾و هرآیینه پیش از تو فرستادیم پیغامبران را به سوى قوم ایشان، پس آوردند پیش قوم خود نشانه‌ها، پس انتقام کشیدیم از آنان‌که نافرمانى کردند و بود نصرت مسلمانان لازم بر ما. ﴿47﴾خدا آن است که مى‏فرستد بادها را. پس برانگیزاند ابر را، پس خدا بگستراند آن ابر را در آسمان چنانکه خواهد و بگرداندش پاره پاره، پس مى‏بینى که قطرات بیرون مى‏آیند از میان آن، پس چون رساندش به هر که خواهد از بندگان خود ناگاهان ایشان شادمان شوند. ﴿48﴾و اگرچه بودند پیش از آنکه فرود آورده شود بر ایشان [باران] ناامید شونده. ﴿49﴾پس در نگر به سوى آثار رحمت خدا، چگونه زنده می‌کند زمین را بعدِ مرده بودن آن، هرآیینه وى البته زنده کنندۀ مردگان است و او بر همه چیز تواناست. ﴿50﴾

﴿ وَلَئِنۡ أَرۡسَلۡنَا رِیحٗا فَرَأَوۡهُ مُصۡفَرّٗا لَّظَلُّواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ یَکۡفُرُونَ ٥١ فَإِنَّکَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِینَ ٥٢ وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِ ٱلۡعُمۡیِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡۖ إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن یُؤۡمِنُ بِ‍َٔایَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ ٥٣ ۞ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعۡفٖ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ ضَعۡفٖ قُوَّةٗ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٖ ضَعۡفٗا وَشَیۡبَةٗۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡقَدِیرُ ٥٤ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ یُقۡسِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ مَا لَبِثُواْ غَیۡرَ سَاعَةٖۚ کَذَٰلِکَ کَانُواْ یُؤۡفَکُونَ ٥٥ وَقَالَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ وَٱلۡإِیمَٰنَ لَقَدۡ لَبِثۡتُمۡ فِی کِتَٰبِ ٱللَّهِ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡبَعۡثِۖ فَهَٰذَا یَوۡمُ ٱلۡبَعۡثِ وَلَٰکِنَّکُمۡ کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ٥٦ فَیَوۡمَئِذٖ لَّا یَنفَعُ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ مَعۡذِرَتُهُمۡ وَلَا هُمۡ یُسۡتَعۡتَبُونَ ٥٧ وَلَقَدۡ ضَرَبۡنَا لِلنَّاسِ فِی هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ مِن کُلِّ مَثَلٖۚ وَلَئِن جِئۡتَهُم بِ‍َٔایَةٖ لَّیَقُولَنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا مُبۡطِلُونَ ٥٨ کَذَٰلِکَ یَطۡبَعُ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِ ٱلَّذِینَ لَا یَعۡلَمُونَ ٥٩ فَٱصۡبِرۡ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ وَلَا یَسۡتَخِفَّنَّکَ ٱلَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ ٦٠﴾

و اگر فرستیم بادى، پس ببینند آن کشت را زرد شده، البته شوند بعد از آن ناسپاسى کننده. ﴿51﴾پس هرآیینه تو نمى‏شنوانى مردگان را و نمى‏شنوانى کران را آواز خواندن، چون روى بگردانند پشت داده. ﴿52﴾و نیستى تو راه نماینده کوران از گمراهى ایشان. نمى‏شنوانى مگر کسى را که باور می‌دارد آیات ما را، پس آن جماعت انقیاد کننده‏اند. ﴿53﴾خدا آن است که آفرید شما را از ابتداى ناتوانى، باز داد مر شما را بعد از ناتوانى، توانایى، باز داد بعد از توانایى، ناتوانى و سپیدى موى، مى‏آفریند هرچه می‌خواهد و اوست دانای توانا. ﴿54﴾و روزی که قایم شود قیامت، سوگند خورند گناهکاران که توقف نکردند (یعنى در دنیا) بجز ساعتى، همچنین از راه برگردانیده می‌شوند [910]. ﴿55﴾و گویند آنان‌که علم و ایمان داده شده است ایشان را: هرآیینه توقف کرده‏اید بر وفق کتاب خدا تا روز رستخیز، پس این است روز رستخیز و لیکن شما نمى‏دانستید. ﴿56﴾پس آن روز سود ندهد ظالمان را عذرخواهى ایشان و نه ایشان طلب توبه کرده شوند. ﴿57﴾هرآیینه بیان کردیم براى مردمان در این قرآن هر داستانى و اگر بیارى پیش ایشان نشانه‌ای، گویند کافران: نیستید شما مگر بیهوده‏گو. ﴿58﴾همچنین مُهرى می‌نهد خدا بر دل آنان‌که نمى‏دانند. ﴿59﴾پس صبر کن، هرآیینه وعدۀ خدا راست است و سبکسار نکنند تو را آنان‌که یقین نمى‏آرند. ﴿60﴾

[903] یعنی به درستی یکدیگر به سببِ اجتماع بر شرک بهره‌مند شوند. [904] مترجم گوید: فارس بر روم غالب شدند و بعضِ بلاد و سرحد را در تصرف خود آوردند. چون این خبر به مکه رسید، اهل اسلام اندوهگین شدند، زیرا که ایشان اهل کتاب بودند و کفار شادمان گشتند، زیراکه ایشان و اهل فارس امیان بودند. خدای تعالی آیات نازل فرمود و به غلبه روم بر اهل فارس بشارت داد و این در چند سال بعد هجرت متحقق شد و این قصه یکی از دالائل نبوت است. [905] یعنی در سرحدِ خود. [906] مترجم گوید: مراد آن است که در هر وقتی ازین اوقات، دلائلِ تنزیه او از رذائل و انصافِ او به حمائد، متجدد می‌گردد، پس مأمور شدند به صلوۀ، والله اعلم. [907] حاصل مَثَل آن است که مملوک با مالک برابر نمی‌شود، پس مملوکِ خدا را شریک او نتوان گفت. [908] مترجم گوید: مالی راکه به شرط زیادت بدهند، ربا نام نهاده شد. [909] یعنی قحط غرق و سائرِ مصائب، جزای قتلِ بنی آدم می‌باشد. [910] یعنی چون عقوباتِ مخلّده معاینه کردند دنیا را به مشابۀ ساعتی خیال نمودند، بر عکس آنکه در حیات دنیا را به مشابۀ خلود خیال می‌کردند، والله اعلم.