سورۀ قریش

سورۀ قریش

مکی است؛ ترتیب آن 106؛ شمار آیات آن 4

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿لِإِیلَٰفِ قُرَیۡشٍ ١﴾.

آیا از اجتماع، ائتلاف و انتظام کار قبیلۀ قریش و از اینکه خداوند عزوجل اسباب معاش را برای‌شان مهیّا کرد تعجّب نمی‌کنید؟

﴿إِۦلَٰفِهِمۡ رِحۡلَةَ ٱلشِّتَآءِ وَٱلصَّیۡفِ ٢﴾.

چگونه به سفر زمستانی به سوی یمن و در سفر تابستانی به سوی شام اتّفاق نمودند و چطور برای‌شان آسان شد تا به رزق و روزی و نیازمندی‌های حیات خویش دست یابند؟ این همه سهولت از جانب حق‌تعالی است، چرا به شکرانش نمی‌پردازند؟!

﴿فَلۡیَعۡبُدُواْ رَبَّ هَٰذَا ٱلۡبَیۡتِ ٣﴾.

باید خداوند یگانه‌ای که پروردگار خانۀ کعبه است ایمان بیاورند؛ کعبه‌ای که با آن بزرگواری یافتند به همجواری بدان افتخار می‌نمایند؛ یعنی باید پروردگار بزرگ را با انجام طاعات، پیروی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اخلاص عبادت برای اوتعالی شکر‌گزار باشند.

﴿ٱلَّذِیٓ أَطۡعَمَهُم مِّن جُوعٖ وَءَامَنَهُم مِّنۡ خَوۡفِۢ ٤﴾.

خداوندی که تنها او در گرسنگی شدید طعام‌شان داد و از ترس بزرگی امان‌شان بخشید. آری! غذا و امنیت از اسباب حیات‌اند و حق‌تعالی هردو را برای‌شان ضمانت نمود و نیز گرسنگی و ترس دو خطر‌اند که زندگی را غم اندود و تیره می‌سازند، امّا اوتعالی ایشان را از هردو نجات داد.

تفسیر نور: سوره قریش

تفسیر نور:
سوره قریش آیه 1
‏متن آیه : ‏
‏ لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏به خاطر أنس و الفت قریش .‏

‏توضیحات : ‏
‏« لإِیلافِ » : به خاطر الفت دادن و خوگر شدن . واژه ( إیلاف ) مصدر باب افعال یا مفاعله است . می‌تواند یک مفعولی یا دو مفعولی بوده و اضافه مصدر به فاعل یا مفعول خود باشد ( نگا : لسان العرب ) . جار و مجرور ، متعلّق به ( فَلْیَعْبُدُوا ) است . یعنی اگر قریشیها به خاطر هیچ نعمتی خدا را پرستش نکنند ، دست کم به خاطر همین یک نعمت بزرگ انس و الفت ایشان به کوچ تجارتی تابستانه و زمستانه پرامن و امان توأم با تعظیم و احترام مردمان در حق ایشان ، می‌بایستی حق‌شناس باشند و خدا را پرستش کنند . یا جار و مجرور متعلّق به مفهوم سوره پیشین باشد . یعنی ، یکی از علل نابودی سپاه حبشه ، نشان دادن عنایت پروردگار در حق ساکنان کعبه ، و بدین وسیله تولید امن برای کاروان قریشیان است . و یا این که جار و مجرور نه متعلّق به ماقبل و نه متعلّق به مابعد بوده و بلکه متعلّق به فعل محذوف ( إِعْجَبُوا ) باشد ( نگا : کبیر ، جزء عمّ شیخ محمّد عبده ) .‏

سوره قریش آیه 2
‏متن آیه : ‏
‏ إِیلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاء وَالصَّیْفِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏به خاطر انس و الفت ایشان به کوچ زمستانه و تابستانه ( بازرگانی به سوی یمن در زمستان و به سوی شام در تابستان ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« إِیلافِ » : بدل از إیلاف پیشین است . « رِحْلَةَ » : کوچ . مسافرت . مفعولٌ‌به است برای مصدر إیلاف . « الشِّتَآءِ » : زمستان . کوچ قریشیها در این فصل به سوی یمن بود . « الصَّیْفِ » : تابستان . در این فصل به شام بار سفر می‌بستند .‏

سوره قریش آیه 3
‏متن آیه : ‏
‏ فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَیْتِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بایستی خداوندگار این خانه ( خدا ، کعبه ) را بپرستند ( که این امن و امنیّت را در طول راه و در شهرها و کشورهای پر از کشمکش و ستم و جنگ و غارت ، برای ایشان فراهم آورده است ) .‏

‏توضیحات : ‏
‏« رَبَّ » : خداوندگار . صاحب .‏

سوره قریش آیه 4
‏متن آیه : ‏
‏ الَّذِی أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏خداوندگاری که از گرسنگی ایشان را رهانیده است و خوراکشان داده است ، و آنان را از خوف و هراس ( راهزنان قبائل در راهها ، و ستمگران و قلدران در شهرها و کشورها ، رهائی بخشیده است و ) ایمن ساخته است .‏

‏توضیحات : ‏
‏« أَطْعَمَهُمْ » : خوراکشان داده است ( نگا : قصص‌ / 57 ) . « مِن جُوعٍ » : به جای گرسنگی . برای رفع گرسنگی . حرف ( مِنْ ) بدلیّه یا تعلیلیّه است ( نگا : قاسمی ) .‏