سوره حشر

سُورَةُ الحَشۡرِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ١ هُوَ ٱلَّذِیٓ أَخۡرَجَ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ مِن دِیَٰرِهِمۡ لِأَوَّلِ ٱلۡحَشۡرِۚ مَا ظَنَنتُمۡ أَن یَخۡرُجُواْۖ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُم مَّانِعَتُهُمۡ حُصُونُهُم مِّنَ ٱللَّهِ فَأَتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِنۡ حَیۡثُ لَمۡ یَحۡتَسِبُواْۖ وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ ٱلرُّعۡبَۚ یُخۡرِبُونَ بُیُوتَهُم بِأَیۡدِیهِمۡ وَأَیۡدِی ٱلۡمُؤۡمِنِینَ فَٱعۡتَبِرُواْ یَٰٓأُوْلِی ٱلۡأَبۡصَٰرِ ٢ وَلَوۡلَآ أَن کَتَبَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمُ ٱلۡجَلَآءَ لَعَذَّبَهُمۡ فِی ٱلدُّنۡیَاۖ وَلَهُمۡ فِی ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابُ ٱلنَّارِ ٣﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

[1140]به پاکى یاد کرد خدای را آنچه در آسمان‌هاست و آنچه در زمین است و اوست غالب با حکمت. ﴿1﴾اوست آن که بر آورد آنان راکه کافر شدند از اهل کتاب از خانه‌هاى ایشان در اوّل جمع کردن لشکر. گمان نداشتید شما اى مسلمانان که برآیند و گمان می‌کردند آن کافران که نگاه دارندۀ ایشان باشند قلعه‌هاى ایشان از عقوبت خدا، پس بیامد بدیشان عقوبت خدا از آنجا که نمى‏دانستند و افکند در دل ایشان ترس را. خراب می‌کردند خانه‌هاى خود را به دست خویش و به دست مسلمانان نیز خراب ‌شد. پس عبرت گیرید اى خداوند دیده‌ها!. ﴿2﴾و اگر نه آن بود که نوشت خدا بر ایشان جلا وطنى، هرآیینه عقوبت می‌کرد ایشان را در دنیا [1141]و ایشان راست در آخرت، عذاب آتش. ﴿3﴾

﴿ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ شَآقُّواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۖ وَمَن یُشَآقِّ ٱللَّهَ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٤ مَا قَطَعۡتُم مِّن لِّینَةٍ أَوۡ تَرَکۡتُمُوهَا قَآئِمَةً عَلَىٰٓ أُصُولِهَا فَبِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَلِیُخۡزِیَ ٱلۡفَٰسِقِینَ ٥ وَمَآ أَفَآءَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ مِنۡهُمۡ فَمَآ أَوۡجَفۡتُمۡ عَلَیۡهِ مِنۡ خَیۡلٖ وَلَا رِکَابٖ وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ یُسَلِّطُ رُسُلَهُۥ عَلَىٰ مَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٦ مَّآ أَفَآءَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰ فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡیَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰکِینِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِیلِ کَیۡ لَا یَکُونَ دُولَةَۢ بَیۡنَ ٱلۡأَغۡنِیَآءِ مِنکُمۡۚ وَمَآ ءَاتَىٰکُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰکُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِیدُ ٱلۡعِقَابِ ٧ لِلۡفُقَرَآءِ ٱلۡمُهَٰجِرِینَ ٱلَّذِینَ أُخۡرِجُواْ مِن دِیَٰرِهِمۡ وَأَمۡوَٰلِهِمۡ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗا وَیَنصُرُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلصَّٰدِقُونَ ٨ وَٱلَّذِینَ تَبَوَّءُو ٱلدَّارَ وَٱلۡإِیمَٰنَ مِن قَبۡلِهِمۡ یُحِبُّونَ مَنۡ هَاجَرَ إِلَیۡهِمۡ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمۡ حَاجَةٗ مِّمَّآ أُوتُواْ وَیُؤۡثِرُونَ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ وَلَوۡ کَانَ بِهِمۡ خَصَاصَةٞۚ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفۡسِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٩﴾

این عذاب به سبب آن است که ایشان مخالفت کردند با خدا و رسول او و هر که مخالفت کند با خدا، پس هرآیینه خدا سخت کنندۀ عقوبت است. ﴿4﴾آنچه بریدید از درخت خرما یا گذاشتید آن را ایستاده بر بیخ خودش، پس به فرمان خدا بود و تا خوار کند بدکاران را [1142]. ﴿5﴾و آنچه عاید گردانید خدا بر پیغامبر خود از اموال نبى نضیر، پس نتاخته بودید بر آن اسپان را و نه شترها را و لیکن خدا غالب می‌گرداند پیغامبران خود را بر هر که خواهد و خدا بر هر چیز تواناست. ﴿6﴾آنچه عاید گردانید خداىِ تعالى بر پیغامبر خود از اموال ساکنان دیه‌ها، پس خدای راست و پیغامبر را و خویشاوندان را [1143]و یتیمان را و فقیران را و راهگذرى را بیان فرمودیم تا نباشد آن «فى»، دست‏گردان میان توانگران از شما. و هرچه بدهد شما را پیغامبر، بگیرید آن را و هرچه منع کند شما را از آن باز ایستید و بترسید از خدا. هرآیینه خدا سخت کنندۀ عقوبت است. ﴿7﴾آن «فى» فقیران هجرت کننده راست، آنان‌که بیرون کرده شد ایشان را از خانه‌هاى ایشان و اموال ایشان، مى‏طلبند نعمت را از پروردگار خویش و خوشنودى را و نصرت مى‏دهند خدا را و پیغامبر او را. این جماعت ایشانند راست وعده. ﴿8﴾و نیز آنان راست که جاى گرفتند به دارالاسلام [1144]و جاى پیدا کردند در ایمان پیش از مهاجران، دوست می‌دارند هر که را هجرت کند به سوى ایشان و نمى‏یابند در خاطر خود دغدغه‌ای از طرف آنچه داده شد مهاجران را و دیگران را اختیار مى‏کنند بر خویشتن و اگرچه باشد ایشان را احتیاج و هرکه را نگاه داشته شد از حرص نفس خودش، پس آن جماعت ایشانند رستگار. ﴿9﴾

﴿ وَٱلَّذِینَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ یَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِینَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِیمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِی قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّکَ رَءُوفٞ رَّحِیمٌ ١٠ ۞أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِینَ نَافَقُواْ یَقُولُونَ لِإِخۡوَٰنِهِمُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِ لَئِنۡ أُخۡرِجۡتُمۡ لَنَخۡرُجَنَّ مَعَکُمۡ وَلَا نُطِیعُ فِیکُمۡ أَحَدًا أَبَدٗا وَإِن قُوتِلۡتُمۡ لَنَنصُرَنَّکُمۡ وَٱللَّهُ یَشۡهَدُ إِنَّهُمۡ لَکَٰذِبُونَ ١١ لَئِنۡ أُخۡرِجُواْ لَا یَخۡرُجُونَ مَعَهُمۡ وَلَئِن قُوتِلُواْ لَا یَنصُرُونَهُمۡ وَلَئِن نَّصَرُوهُمۡ لَیُوَلُّنَّ ٱلۡأَدۡبَٰرَ ثُمَّ لَا یُنصَرُونَ ١٢ لَأَنتُمۡ أَشَدُّ رَهۡبَةٗ فِی صُدُورِهِم مِّنَ ٱللَّهِۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا یَفۡقَهُونَ ١٣ لَا یُقَٰتِلُونَکُمۡ جَمِیعًا إِلَّا فِی قُرٗى مُّحَصَّنَةٍ أَوۡ مِن وَرَآءِ جُدُرِۢۚ بَأۡسُهُم بَیۡنَهُمۡ شَدِیدٞۚ تَحۡسَبُهُمۡ جَمِیعٗا وَقُلُوبُهُمۡ شَتَّىٰۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا یَعۡقِلُونَ ١٤ کَمَثَلِ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ قَرِیبٗاۖ ذَاقُواْ وَبَالَ أَمۡرِهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٞ ١٥ کَمَثَلِ ٱلشَّیۡطَٰنِ إِذۡ قَالَ لِلۡإِنسَٰنِ ٱکۡفُرۡ فَلَمَّا کَفَرَ قَالَ إِنِّی بَرِیٓءٞ مِّنکَ إِنِّیٓ أَخَافُ ٱللَّهَ رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِینَ ١٦﴾

و نیز آن راست که آمدند بعد از مهاجران و انصار می‌گویند: اى پروردگار ما! بیامرز ما را و برادران ما را که سبقت کردند بر ما به ایمان آوردن و پیدا مکن در دل ما هیچ کینه به نسبت آنان‌که ایمان آوردند. اى پروردگار ما! هرآیینه تو بخشاینده مهربانی [1145]. ﴿10﴾آیا ندیدى به سوى آنان‌که منافق شدند، می‌گویند آن برادران خود را که کافرانند از اهل کتاب: [به خدا] اگر جلا وطن کرده شود شما را البته بیرون شویم ما نیز همراه شما و فرمان قبول نکنیم در مقدمۀ شما هیچ‌کس را هرگز و اگر قتال کرده شود با شما البته نصرت دهیم شما را، و خدا گواهى می‌دهد که ایشانند دروغگویان. ﴿11﴾[به خدا] اگر جلا وطن کرده شود اهل کتاب را، جلا وطن نشوند همراه ایشان و اگر جنگ کرده شود با اهل کتاب نصرت ندهند ایشان را و اگر به فرض، نصرت دهند اهل کتاب را، البته بازگردانند پشت خود را بعد از آن مدد کرده نشود ایشان را. ﴿12﴾هرآیینه شما [اى مسلمانان!] با رُعب‏ترید در خاطر ایشان از خدا. این به سبب آن است که ایشان قومى هستند که نمى‏فهمند [1146]. ﴿13﴾جنگ نکند با شما یکجا شده مگر در دیه‌ها که بر آن حصار ساخته باشند یا از پس دیوارها. جنگ ایشان در میان خویش سخت‏تر است، مى‏پندارى ایشان را یکجا مجتمع شده و دل‌هاى ایشان پراکنده است. این به سبب آن است که ایشان قومى هستند که در نمى‏یابند [1147]. ﴿14﴾[داستان ایشان] مانند داستان آنان است که پیش از ایشان بودند در نزدیکى چشیدند وبالِ گناه خود را و ایشان راست عذاب دردناک [1148]. ﴿15﴾[داستان منافقان با اهل کتاب] مانند داستان شیطان است، چون گفت آدمى را: کافر شو! پس چون کافر شد، گفت: هرآیینه من بى‏تعلّقم از تو، هرآیینه من مى‏ترسم از خداى پروردگار عالم‌ها. ﴿16﴾

﴿ فَکَانَ عَٰقِبَتَهُمَآ أَنَّهُمَا فِی ٱلنَّارِ خَٰلِدَیۡنِ فِیهَاۚ وَذَٰلِکَ جَزَٰٓؤُاْ ٱلظَّٰلِمِینَ ١٧ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ١٨ وَلَا تَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ نَسُواْ ٱللَّهَ فَأَنسَىٰهُمۡ أَنفُسَهُمۡۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ١٩ لَا یَسۡتَوِیٓ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۚ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ ٢٠ لَوۡ أَنزَلۡنَا هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ عَلَىٰ جَبَلٖ لَّرَأَیۡتَهُۥ خَٰشِعٗا مُّتَصَدِّعٗا مِّنۡ خَشۡیَةِ ٱللَّهِۚ وَتِلۡکَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ نَضۡرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ یَتَفَکَّرُونَ ٢١ هُوَ ٱللَّهُ ٱلَّذِی لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَٰلِمُ ٱلۡغَیۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۖ هُوَ ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلرَّحِیمُ ٢٢ هُوَ ٱللَّهُ ٱلَّذِی لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡمَلِکُ ٱلۡقُدُّوسُ ٱلسَّلَٰمُ ٱلۡمُؤۡمِنُ ٱلۡمُهَیۡمِنُ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡجَبَّارُ ٱلۡمُتَکَبِّرُۚ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا یُشۡرِکُونَ ٢٣ هُوَ ٱللَّهُ ٱلۡخَٰلِقُ ٱلۡبَارِئُ ٱلۡمُصَوِّرُۖ لَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ یُسَبِّحُ لَهُۥ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ ٢٤﴾

پس شد عاقبت کار این شیطان و این آدمى آنکه ایشان در آتش باشند جاویدان آنجا و این است جزای ستمکاران. ﴿17﴾اى مسلمانان! بترسید از خدا و باید که تأمّل کند هر شخصى که چه چیز پیش فرستاده است براى فردا [1149]و بترسید از خدا. هرآیینه خدا خبردار است به آنچه می‌کنید. ﴿18﴾و مباشید مانند آنان‌که فراموش کردند خدا را، پس خدا فراموش گردانید از خاطر ایشان تدبیر حال ایشان، این جماعت ایشانند بدکاران. ﴿19﴾برابر نیست اهل دوزخ و اهل بهشت. اهل بهشت ایشانند به مطلب رسندگان. ﴿20﴾اگر فرود مى‏آوردیم این قرآن را بر کوهى، هرآیینه می‌دیدى آن را نیایش کردۀ پاره پاره شده از خوف خدا و این داستان‌ها بیان مى‏کنیم براى مردمان تا ایشان تأمّل کنند. ﴿21﴾اوست آن خدا که نیست هیچ معبود مگر او، دانندۀ نهان و آشکارا. اوست بخشایندۀ مهربان. ﴿22﴾اوست آن خدا که نیست هیچ معبود مگر او، پادشاه نهایت پاک سلامت از همه عیب‏ها، امن دهنده، نگاهبان، غالب خود اختیار، بزرگوار. پاکى خداى راست از شریک مقرر کردن ایشان. ﴿23﴾اوست خداى آفریدگار نوپدیدآرندۀ نگارنده. او راست نام‌هاى نیک. به پاکى یاد می‌کنند او را هرچه در آسمان‌ها و زمین است و اوست غالب با حکمت. ﴿24﴾