سوره ذاریات

سُورَةُ الذَّارِیَاتِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ وَٱلذَّٰرِیَٰتِ ذَرۡوٗا ١ فَٱلۡحَٰمِلَٰتِ وِقۡرٗا ٢ فَٱلۡجَٰرِیَٰتِ یُسۡرٗا ٣ فَٱلۡمُقَسِّمَٰتِ أَمۡرًا ٤ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٞ ٥ وَإِنَّ ٱلدِّینَ لَوَٰقِعٞ ٦﴾

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

قسم به بادهاى پراکندۀ خاک [وجز آن پراکنده کردنی] . ﴿1﴾پس قسم به ابرهای بردارندۀ بار آب. ﴿2﴾پس قسم به کشتی‌هاى روان شونده به سهولت! . ﴿3﴾پس قسم به فرشتگان تقسیم کنندۀ کار! [1088]. ﴿4﴾هرآیینه وعده‌ای که کرده می‌شود به شما، راست است. ﴿5﴾و هرآیینه جزاى اعمال بودنى است. ﴿6﴾

﴿ وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡحُبُکِ ٧ إِنَّکُمۡ لَفِی قَوۡلٖ مُّخۡتَلِفٖ ٨ یُؤۡفَکُ عَنۡهُ مَنۡ أُفِکَ ٩ قُتِلَ ٱلۡخَرَّٰصُونَ ١٠ ٱلَّذِینَ هُمۡ فِی غَمۡرَةٖ سَاهُونَ ١١ یَسۡ‍َٔلُونَ أَیَّانَ یَوۡمُ ٱلدِّینِ ١٢ یَوۡمَ هُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ یُفۡتَنُونَ ١٣ ذُوقُواْ فِتۡنَتَکُمۡ هَٰذَا ٱلَّذِی کُنتُم بِهِۦ تَسۡتَعۡجِلُونَ ١٤ إِنَّ ٱلۡمُتَّقِینَ فِی جَنَّٰتٖ وَعُیُونٍ ١٥ ءَاخِذِینَ مَآ ءَاتَىٰهُمۡ رَبُّهُمۡۚ إِنَّهُمۡ کَانُواْ قَبۡلَ ذَٰلِکَ مُحۡسِنِینَ ١٦ کَانُواْ قَلِیلٗا مِّنَ ٱلَّیۡلِ مَا یَهۡجَعُونَ ١٧ وَبِٱلۡأَسۡحَارِ هُمۡ یَسۡتَغۡفِرُونَ ١٨ وَفِیٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ حَقّٞ لِّلسَّآئِلِ وَٱلۡمَحۡرُومِ ١٩ وَفِی ٱلۡأَرۡضِ ءَایَٰتٞ لِّلۡمُوقِنِینَ ٢٠ وَفِیٓ أَنفُسِکُمۡۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ ٢١ وَفِی ٱلسَّمَآءِ رِزۡقُکُمۡ وَمَا تُوعَدُونَ ٢٢ فَوَرَبِّ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ إِنَّهُۥ لَحَقّٞ مِّثۡلَ مَآ أَنَّکُمۡ تَنطِقُونَ ٢٣ هَلۡ أَتَىٰکَ حَدِیثُ ضَیۡفِ إِبۡرَٰهِیمَ ٱلۡمُکۡرَمِینَ ٢٤ إِذۡ دَخَلُواْ عَلَیۡهِ فَقَالُواْ سَلَٰمٗاۖ قَالَ سَلَٰمٞ قَوۡمٞ مُّنکَرُونَ ٢٥ فَرَاغَ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ فَجَآءَ بِعِجۡلٖ سَمِینٖ ٢٦ فَقَرَّبَهُۥٓ إِلَیۡهِمۡ قَالَ أَلَا تَأۡکُلُونَ ٢٧ فَأَوۡجَسَ مِنۡهُمۡ خِیفَةٗۖ قَالُواْ لَا تَخَفۡۖ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَٰمٍ عَلِیمٖ ٢٨ فَأَقۡبَلَتِ ٱمۡرَأَتُهُۥ فِی صَرَّةٖ فَصَکَّتۡ وَجۡهَهَا وَقَالَتۡ عَجُوزٌ عَقِیمٞ ٢٩ قَالُواْ کَذَٰلِکِ قَالَ رَبُّکِۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡحَکِیمُ ٱلۡعَلِیمُ ٣٠ ۞قَالَ فَمَا خَطۡبُکُمۡ أَیُّهَا ٱلۡمُرۡسَلُونَ ٣١ قَالُوٓاْ إِنَّآ أُرۡسِلۡنَآ إِلَىٰ قَوۡمٖ مُّجۡرِمِینَ ٣٢ لِنُرۡسِلَ عَلَیۡهِمۡ حِجَارَةٗ مِّن طِینٖ ٣٣ مُّسَوَّمَةً عِندَ رَبِّکَ لِلۡمُسۡرِفِینَ ٣٤ فَأَخۡرَجۡنَا مَن کَانَ فِیهَا مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٣٥﴾

قسم به آسمان! خداوندِ راه‌ها [1089]. ﴿7﴾هرآیینه شما در سخنى باهم اختلاف دارنده هستید. ﴿8﴾بازگردانیده می‌شود [از قرآن] هر که [در علم الهى از خیر] مصروف است. ﴿9﴾لعنت کرده شد دروغگویان را!. ﴿10﴾آنان‌که ایشان در بی خبرى‏اند فراموش کننده‏اند. ﴿11﴾مى‏پرسند:کى خواهد بود روز جزا؟. ﴿12﴾آرى! آن روز که ایشان را در آتش عذاب کرده شود. ﴿13﴾گوییم: بچشید این عقوبت خود را. این است آنچه آن را شتاب طلب می‌کردید. ﴿14﴾هرآیینه متقیان در بوستان‌ها و چشمه‏ها باشند. ﴿15﴾به دست آرنده آنچه داد ایشان را پروردگار ایشان، هرآیینه ایشان بودند پیش از این نیکوکار. ﴿16﴾بودند [به این صفت که] اندکى از شب خواب کردندى. ﴿17﴾و به وقت سحر ایشان طلب آمرزش نمودندى. ﴿18﴾و در اموال ایشان حصّه‌ای مقرر بود براى سؤال کننده و براى تنگدستِ کم سؤال. ﴿19﴾و در زمین نشانه‌ها است یقین کنندگان را. ﴿20﴾و در ذات شما نشانه‌ها است آیا نمى‏نگیرید؟. ﴿21﴾و در آسمان است رزق شما و آنچه وعده داده می‌شود شما را [1090]. ﴿22﴾پس قسم به پروردگار آسمان و زمین! هرآیینه این خبر راست است، مانند آنکه شما سخن می‌گویید [1091]. ﴿23﴾آیا آمده است پیش تو خبر مهمانان گرامىِ ابراهیم؟. ﴿24﴾چون درآمدند بر ابراهیم پس سلام گفتند. جواب سلام داد و به دل گفت: ایشان گروهى هستند ناشناخته. ﴿25﴾پس متوجه شد به سوى اهل خانۀ خود، پس آورد کباب گوسالۀ فربه. ﴿26﴾پس نزدیک ساخت آن را به ایشان، گفت: آیا نمى‏خورید؟. ﴿27﴾پس چون نخوردند در خاطر خود یافت از ایشان ترسى. گفتند: مترس! و بشارت دادندش به فرزندی دانا. ﴿28﴾پس پیش آمد زن ابراهیم به آوازى و طپانچه زد روى خود را (یعنى به تعجب) و گفت: آیا بزاید پیرزنى نازاییده؟!. ﴿29﴾فرشتگان گفتند: همچنین گفت پروردگار تو هرآیینه اوست با حکمتِ دانا. ﴿30﴾ابراهیم گفت: پس چیست مقصد شما اى فرستادگان؟!. ﴿31﴾گفتند: هرآیینه ما فرستاده شدیم به سوى گروهى گناهکار. ﴿32﴾تا بفرستیم بر سر ایشان سنگوارى از گل. ﴿33﴾نشانمند کرده شده است نزدیک پروردگار تو براى آنان‌که از حد بیرون شده‏اند. ﴿34﴾پس برآوردیم هر که را بود در آن دیه از مؤمنان. ﴿35﴾

﴿ فَمَا وَجَدۡنَا فِیهَا غَیۡرَ بَیۡتٖ مِّنَ ٱلۡمُسۡلِمِینَ ٣٦ وَتَرَکۡنَا فِیهَآ ءَایَةٗ لِّلَّذِینَ یَخَافُونَ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِیمَ ٣٧ وَفِی مُوسَىٰٓ إِذۡ أَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِینٖ ٣٨ فَتَوَلَّىٰ بِرُکۡنِهِۦ وَقَالَ سَٰحِرٌ أَوۡ مَجۡنُونٞ ٣٩ فَأَخَذۡنَٰهُ وَجُنُودَهُۥ فَنَبَذۡنَٰهُمۡ فِی ٱلۡیَمِّ وَهُوَ مُلِیمٞ ٤٠ وَفِی عَادٍ إِذۡ أَرۡسَلۡنَا عَلَیۡهِمُ ٱلرِّیحَ ٱلۡعَقِیمَ ٤١ مَا تَذَرُ مِن شَیۡءٍ أَتَتۡ عَلَیۡهِ إِلَّا جَعَلَتۡهُ کَٱلرَّمِیمِ ٤٢ وَفِی ثَمُودَ إِذۡ قِیلَ لَهُمۡ تَمَتَّعُواْ حَتَّىٰ حِینٖ ٤٣ فَعَتَوۡاْ عَنۡ أَمۡرِ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَهُمۡ یَنظُرُونَ ٤٤ فَمَا ٱسۡتَطَٰعُواْ مِن قِیَامٖ وَمَا کَانُواْ مُنتَصِرِینَ ٤٥ وَقَوۡمَ نُوحٖ مِّن قَبۡلُۖ إِنَّهُمۡ کَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِینَ ٤٦ وَٱلسَّمَآءَ بَنَیۡنَٰهَا بِأَیۡیْدٖ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ٤٧ وَٱلۡأَرۡضَ فَرَشۡنَٰهَا فَنِعۡمَ ٱلۡمَٰهِدُونَ ٤٨ وَمِن کُلِّ شَیۡءٍ خَلَقۡنَا زَوۡجَیۡنِ لَعَلَّکُمۡ تَذَکَّرُونَ ٤٩ فَفِرُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۖ إِنِّی لَکُم مِّنۡهُ نَذِیرٞ مُّبِینٞ ٥٠ وَلَا تَجۡعَلُواْ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَۖ إِنِّی لَکُم مِّنۡهُ نَذِیرٞ مُّبِینٞ ٥١ کَذَٰلِکَ مَآ أَتَى ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُواْ سَاحِرٌ أَوۡ مَجۡنُونٌ ٥٢ أَتَوَاصَوۡاْ بِهِۦۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٞ طَاغُونَ ٥٣ فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ فَمَآ أَنتَ بِمَلُومٖ ٥٤ وَذَکِّرۡ فَإِنَّ ٱلذِّکۡرَىٰ تَنفَعُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٥٥ وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِیَعۡبُدُونِ ٥٦ مَآ أُرِیدُ مِنۡهُم مِّن رِّزۡقٖ وَمَآ أُرِیدُ أَن یُطۡعِمُونِ ٥٧ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِینُ ٥٨ فَإِنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُواْ ذَنُوبٗا مِّثۡلَ ذَنُوبِ أَصۡحَٰبِهِمۡ فَلَا یَسۡتَعۡجِلُونِ ٥٩ فَوَیۡلٞ لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ مِن یَوۡمِهِمُ ٱلَّذِی یُوعَدُونَ ٦٠﴾

پس نیافتیم آنجا غیر یک خانه از مسلمانان [1092]. ﴿36﴾و گذاشتیم در آن دیه نشانه‌ای براى آنان‌که مى‏ترسند از عذاب درد دهنده [1093]. ﴿37﴾و در قصّۀ موسى نشانه‌ای است، چون فرستادیمش به سوى فرعون به دلیل واضح. ﴿38﴾پس روگردان شد همراه قوّت خود [1094]و گفت: جادوگرى یا دیوانه است. ﴿39﴾پس گرفتیم او را و لشکر او را، پس افکندیم ایشان را در دریا و او کننده بود کاری را که موجب ملامت باشد. ﴿40﴾و در قصّۀ عاد نشانه‌ای است چون فرستادیم بر ایشان بادى بى‌منفعت. ﴿41﴾نگذارد هیچ چیزى را که برسد به وى مگر سازد آن را مانند استخوان پوسیده. ﴿42﴾و در قصّۀ ثمود نشانه‌ای است چون گفته شد ایشان را بهره‏مند باشید تا مدّتى. ﴿43﴾پس سر کشیدند از فرمان پروردگار خویش، پس در گرفت ایشان را نعرۀ تند و ایشان مى‏دیدند. ﴿44﴾پس نتوانستند برخاستن و نبودند انتقام کشنده. ﴿45﴾و هلاک ساختیم قوم نوح را پیش از این هرآیینه ایشان بودند گروهى بدکار. ﴿46﴾و آسمان را بنا کردیم به قوّت و هرآیینه ما تواناییم. ﴿47﴾و زمین را گسترانیدیم، پس نیکو گستراننده‏ایم. ﴿48﴾و از هر چیزى آفریدیم دو قسم تا شما پندپذیر شوید [1095]. ﴿49﴾[پیغامبر گوید]: بگریزید به سوى خدا هرآیینه من براى شما از جانب او ترسانندۀ آشکارم. ﴿50﴾و مقرر مکنید با خدا معبودى دیگر را، هرآیینه من براى شما از جانب او ترسانندۀ آشکارم. ﴿51﴾همچنین نیامده است نزدیک آنان‌که پیش از ایشان بودند هیچ پیغامبرى، مگر گفتند: جادوگرى یا دیوانه است. ﴿52﴾آیا با یکدیگر وصیت کرده آمده‏اند [به آنکار]؟ بلکه ایشان گروهى سرکش‌اند. ﴿53﴾پس روى بازکش از ایشان، پس نیستى تو ملامت کرده شده. ﴿54﴾و پند ده، هرآیینه پند دادن سود می‌دهد مؤمنان را. ﴿55﴾و نیافریدیم جن و انس را مگر براى آنکه بپرستند مرا. ﴿56﴾نمی‌خواهم از ایشان رزق را و نمی‌خواهم که مرا طعام دهند. ﴿57﴾هرآیینه خدا همون است رزق دهنده خداوند توانایىِ زورآور [1096]. ﴿58﴾پس هرآیینه آنان راکه ستم کرده‏اند نصیه است (یعنى از عقوبت) مانند نصیبه یاران گذشتۀ ایشان، پس باید که شتاب طلب نکنند از من. ﴿59﴾پس واى کافران را از آن روز ایشان که وعده داده می‌شوند. ﴿60﴾

[1087] این تصویر هست آن راکه همه در استماع ندا مساوی باشند، والله اعلم. [1088] یعنی ارزاق و بلادها را . [1089] یعنی صورت‌های مختلف دارند، مانند شکل شیر و شکل بره و شکل عقرب، والله اعلم. [1090] یعنی پیش از وجود خارجی، در عالم ملکوت، رزق و عقوبت و امثال آن متصور می‌شود، والله اعلم. [1091] یعنی چنانکه در گفتن خود یقین دارید که ما البته می‌گوییم، همچنین به این خبر یقین باید آورد، والله اعلم. [1092] یعنی خانۀ حضرت لوط، والله اعلم. [1093] یعنی آثارِ آن سنگباران موجود است، والله اعلم. [1094] یعنی لشکر خود. [1095] یعنی اعلی و ادنی.