سوره نور

سُورَةُ النُّورِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ سُورَةٌ أَنزَلۡنَٰهَا وَفَرَضۡنَٰهَا وَأَنزَلۡنَا فِیهَآ ءَایَٰتِۢ بَیِّنَٰتٖ لَّعَلَّکُمۡ تَذَکَّرُونَ ١ ٱلزَّانِیَةُ وَٱلزَّانِی فَٱجۡلِدُواْ کُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَةَ جَلۡدَةٖۖ وَلَا تَأۡخُذۡکُم بِهِمَا رَأۡفَةٞ فِی دِینِ ٱللَّهِ إِن کُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ وَلۡیَشۡهَدۡ عَذَابَهُمَا طَآئِفَةٞ مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٢ ٱلزَّانِی لَا یَنکِحُ إِلَّا زَانِیَةً أَوۡ مُشۡرِکَةٗ وَٱلزَّانِیَةُ لَا یَنکِحُهَآ إِلَّا زَانٍ أَوۡ مُشۡرِکٞۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِکَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٣ وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِینَ جَلۡدَةٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَةً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ٤ إِلَّا ٱلَّذِینَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِکَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٥ وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ أَزۡوَٰجَهُمۡ وَلَمۡ یَکُن لَّهُمۡ شُهَدَآءُ إِلَّآ أَنفُسُهُمۡ فَشَهَٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِینَ ٦ وَٱلۡخَٰمِسَةُ أَنَّ لَعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِ إِن کَانَ مِنَ ٱلۡکَٰذِبِینَ ٧ وَیَدۡرَؤُاْ عَنۡهَا ٱلۡعَذَابَ أَن تَشۡهَدَ أَرۡبَعَ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡکَٰذِبِینَ ٨ وَٱلۡخَٰمِسَةَ أَنَّ غَضَبَ ٱللَّهِ عَلَیۡهَآ إِن کَانَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِینَ ٩ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌ حَکِیمٌ ١٠

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

این سورتی است که فروفرستادیم آن را و فرض ساختیم آن را و فرود آوردیم در آن آیات روشن، بود که شما پند گیرید. ﴿1﴾زن زنا کننده و مرد زنا کننده بزنید هر یکى را از ایشان صد دُرَّه و باید که درنگیرد شما را شفقت بر ایشان در جارى کردن شرع خدا، اگر ایمان آورده‏اید به خدا و روز آخر و باید که حاضر شوند به عقوبت ایشان جماعت از مسلمانان. ﴿2﴾مرد زنا کننده نکاح نمى‏کند مگر با زن زنا کننده یا شرک آرنده و زن زنا کننده بزنى نمی‌گیرد آن را مگر مرد زنا کننده یا شرک آرنده. و حرام ساخته شد [نکاح زانیه] بر مسلمانان [843]. ﴿3﴾مرد زنا کننده نکاح نمى‏کند مگر با زن زنا کننده یا شرک آرنده و زن زنا کننده بزنى نمی‌گیرد آن را مگر مرد زنا کننده یا شرک آرنده. و حرام ساخته شد [نکاح زانیه] بر مسلمانان. ﴿4﴾مگر آنان که توبه کردند بعد از این و به صلاح آوردند کار خود را، پس هر آیینه خدا آمرزندۀ مهربان است ﴿5﴾و آنان‌که دشنام می‌دهند زنان خود را و نباشد ایشان را گواهان مگر نفس خویشتن پس مخلص، گواهى یکى از ایشان است چهار بار که به خدا، هرآیینه وى از راستگویان است. ﴿6﴾و گواهى پنجم به این صفت که لعنت خدا بر او باد، اگر از دروغگویان باشد. ﴿7﴾و بازمی‌گرداند از آن زن عقوبت را آنکه گواهى دهد چهار بار به خدا، هرآیینه این شوهر از دروغگویان است. ﴿8﴾و گواهی دهد پنجم بار به این صفت که خشم خدا باد بر این زن اگر شوهر از راستگویان باشد. ﴿9﴾و اگر نمى‏بود فضل خدا بر شما و رحمت او و آنکه خدا توبه‏پذیرندۀ با حکمت است [چه چیزهاکه نمى‏شد] [844]. ﴿10﴾

﴿ إِنَّ ٱلَّذِینَ جَآءُو بِٱلۡإِفۡکِ عُصۡبَةٞ مِّنکُمۡۚ لَا تَحۡسَبُوهُ شَرّٗا لَّکُمۖ بَلۡ هُوَ خَیۡرٞ لَّکُمۡۚ لِکُلِّ ٱمۡرِیٕٖ مِّنۡهُم مَّا ٱکۡتَسَبَ مِنَ ٱلۡإِثۡمِۚ وَٱلَّذِی تَوَلَّىٰ کِبۡرَهُۥ مِنۡهُمۡ لَهُۥ عَذَابٌ عَظِیمٞ ١١ لَّوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ ظَنَّ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بِأَنفُسِهِمۡ خَیۡرٗا وَقَالُواْ هَٰذَآ إِفۡکٞ مُّبِینٞ ١٢ لَّوۡلَا جَآءُو عَلَیۡهِ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَۚ فَإِذۡ لَمۡ یَأۡتُواْ بِٱلشُّهَدَآءِ فَأُوْلَٰٓئِکَ عِندَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡکَٰذِبُونَ ١٣ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ فِی ٱلدُّنۡیَا وَٱلۡأٓخِرَةِ لَمَسَّکُمۡ فِی مَآ أَفَضۡتُمۡ فِیهِ عَذَابٌ عَظِیمٌ ١٤ لَیۡسَ لَکُم بِهِۦ عِلۡمٞ وَتَحۡسَبُونَهُۥ هَیِّنٗا وَهُوَ عِندَ ٱللَّهِ عَظِیمٞ ١٥ إِذۡ تَلَقَّوۡنَهُۥ بِأَلۡسِنَتِکُمۡ وَتَقُولُونَ بِأَفۡوَاهِکُم مَّا وَلَوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ قُلۡتُم مَّا یَکُونُ لَنَآ أَن نَّتَکَلَّمَ بِهَٰذَا سُبۡحَٰنَکَ هَٰذَا بُهۡتَٰنٌ عَظِیمٞ ١٦ یَعِظُکُمُ ٱللَّهُ أَن تَعُودُواْ لِمِثۡلِهِۦٓ أَبَدًا إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ ١٧ وَیُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِۚ وَٱللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ١٨ إِنَّ ٱلَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِی ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٞ فِی ٱلدُّنۡیَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَٱللَّهُ یَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ١٩ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ رَءُوفٞ رَّحِیمٞ ٢٠﴾

هرآیینه آنان‌که آوردند تهمت را جماعتى‏اند از شما. مپندارید این تهمت را بد در حق خویش، بلکه آن بهتر است براى شما. هر کسى را از ایشان چیزى است که حاصل کرد از معصیت و آنکه سرانجام داد عمدۀ آن تهمت را از ایشان، او راست عذاب بزرگ [845]. ﴿11﴾چرا نشد که چون شنیدید آن را گمان مى‏کردند مردان مسلمان و زنان مسلمان در حق خویش نیکى را و می‌گفتند: این افتراى ظاهر است. ﴿12﴾چرا نیاوردند بر این سخن چهارگواه، پس چون نیاوردند گواهان را، پس آن جماعت نزدیک خدا ایشانند دروغ‏گو. ﴿13﴾و اگر نمى‏بود فضل خدا بر شما و رحمت او در دنیا و آخرت، هرآیینه می‌رسید به شما در این مقدمه که گفت و شنید می‌کردید در آن، عذاب بزرگ. ﴿14﴾چون فرا می‌گرفتید آن را به زبان‌هاى خویش و مى‏گفتید به دهان خویش سخنى که نبود شما را به حقیقت آن دانش و مى‏پنداشتید آن را آسان و او نزدیک خدا بزرگ بود [846]. ﴿15﴾و چرا نشد که چون شنیدید آن را می‌گفتید: نمی‌رسد ما راکه به زبان آریم این سخن را. به پاکى یاد مى‏کنیم تو را خدایا، این سخن افترایی بزرگ است. ﴿16﴾پند می‌دهد شما را خدا تا باز به عمل نیارید مانند این هرگز، اگر مسلمانان هستید. ﴿17﴾و بیان می‌کند خدا براى شما آیات را. و خدا دانای با حکمت است. ﴿18﴾هرآیینه آنان‌که دوست می‌دارند آنکه فاش شود تهمت بدکارى در مسلمانان، ایشان راست عقوبت درد دهنده در دنیا و آخرت. و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید. ﴿19﴾و اگر نبودى فضل خدا بر شما و رحمت او و آنکه خدا بخشایندۀ مهربان است [چه چیزهاکه نمى‏شد] . ﴿20﴾

﴿ ۞یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّیۡطَٰنِۚ وَمَن یَتَّبِعۡ خُطُوَٰتِ ٱلشَّیۡطَٰنِ فَإِنَّهُۥ یَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنکَرِۚ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَیۡکُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ مَا زَکَىٰ مِنکُم مِّنۡ أَحَدٍ أَبَدٗا وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ یُزَکِّی مَن یَشَآءُۗ وَٱللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٞ ٢١ وَلَا یَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنکُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن یُؤۡتُوٓاْ أُوْلِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡمَسَٰکِینَ وَٱلۡمُهَٰجِرِینَ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِۖ وَلۡیَعۡفُواْ وَلۡیَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِیمٌ ٢٢ إِنَّ ٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ٱلۡغَٰفِلَٰتِ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ لُعِنُواْ فِی ٱلدُّنۡیَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِیمٞ ٢٣ یَوۡمَ تَشۡهَدُ عَلَیۡهِمۡ أَلۡسِنَتُهُمۡ وَأَیۡدِیهِمۡ وَأَرۡجُلُهُم بِمَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ ٢٤ یَوۡمَئِذٖ یُوَفِّیهِمُ ٱللَّهُ دِینَهُمُ ٱلۡحَقَّ وَیَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ ٱلۡمُبِینُ ٢٥ ٱلۡخَبِیثَٰتُ لِلۡخَبِیثِینَ وَٱلۡخَبِیثُونَ لِلۡخَبِیثَٰتِۖ وَٱلطَّیِّبَٰتُ لِلطَّیِّبِینَ وَٱلطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَٰتِۚ أُوْلَٰٓئِکَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا یَقُولُونَۖ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ کَرِیمٞ ٢٦ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُیُوتًا غَیۡرَ بُیُوتِکُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِکُمۡ خَیۡرٞ لَّکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَذَکَّرُونَ ٢٧﴾

ای مسلمانان! از پى مروید گامهای شیطان را. و هر که پیروىِ گام‌های شیطان کند، پس هرآیینه وى می‌فرماید به بى‏حیایى و کار ناپسندیده. و اگر نبودى فضل خدا بر شما و رحمت او، پاک نشدى از شما هیچ کس هرگز و لیکن خدا پاک می‌سازد هر که را خواهد و خدا شنوای داناست. ﴿21﴾و باید که سوگند نخورند خداوندانِ بزرگى و وسعت از شما بر آنکه چیزى ندهند خویشاوندان را و بینوایان را و خانمان ترک کنندگان را در راه «خدا». و باید که عفو کنند و درگذرند. آیا دوست نمی‌دارید که بیامرزد خدا شما را؟ و خدا آمرزندۀ مهربان است [847]. ﴿22﴾هرآیینه آنان‌که دشنام می‌دهند از بد کاری، زنان پاک دامنان را، بی‌خبران را، ایمان آرندگان را، لعنت کرده شدند در دنیا و آخرت و ایشان راست عذاب بزرگ. ﴿23﴾روزی که گواهى دهند بر ایشان زبان‌هاى ایشان و دست‌هاى ایشان و پای‌هاى ایشان به آنچه می‌کردند. ﴿24﴾آن روز به تمام رساند به ایشان خداى تعالى جزایی به انصاف ایشان را و بدانند که خدا همون است ثابتِ ظاهر. ﴿25﴾زنان ناپاک لایق‏اند به مردان ناپاک و مردان ناپاک لایق‏اند به زنان ناپاک. و زنان پاک لایق‏اند به مردان پاک و مردانِ پاک لایق‏اند به زنان پاک. این جماعت برى‏اند از آنچه مردم می‌گویند. ایشان راست آمرزش و روزى نیکو. ﴿26﴾اى مسلمانان! درمیایید به خانه‌ها غیر خانه‌هاى خویش تا آنکه دستورى طلبید و سلام کنید بر اهل آن، این بهتر است شما را، بُوَد که پندپذیر شوید. ﴿27﴾

﴿ فَإِن لَّمۡ تَجِدُواْ فِیهَآ أَحَدٗا فَلَا تَدۡخُلُوهَا حَتَّىٰ یُؤۡذَنَ لَکُمۡۖ وَإِن قِیلَ لَکُمُ ٱرۡجِعُواْ فَٱرۡجِعُواْۖ هُوَ أَزۡکَىٰ لَکُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِیمٞ ٢٨ لَّیۡسَ عَلَیۡکُمۡ جُنَاحٌ أَن تَدۡخُلُواْ بُیُوتًا غَیۡرَ مَسۡکُونَةٖ فِیهَا مَتَٰعٞ لَّکُمۡۚ وَٱللَّهُ یَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَکۡتُمُونَ ٢٩ قُل لِّلۡمُؤۡمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَیَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡۚ ذَٰلِکَ أَزۡکَىٰ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا یَصۡنَعُونَ ٣٠ وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ یَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَیَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبۡدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنۡهَاۖ وَلۡیَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُیُوبِهِنَّۖ وَلَا یُبۡدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآئِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِیٓ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِیٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوۡ نِسَآئِهِنَّ أَوۡ مَا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّٰبِعِینَ غَیۡرِ أُوْلِی ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ أَوِ ٱلطِّفۡلِ ٱلَّذِینَ لَمۡ یَظۡهَرُواْ عَلَىٰ عَوۡرَٰتِ ٱلنِّسَآءِۖ وَلَا یَضۡرِبۡنَ بِأَرۡجُلِهِنَّ لِیُعۡلَمَ مَا یُخۡفِینَ مِن زِینَتِهِنَّۚ وَتُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ٣١﴾

پس اگر نیابید در آنجا هیچ‌کس را، در میایید آنجا تا آنکه دستورى داده شود شما را و اگر به شما گفته شود که بازگردید، پس باید که بازگردید، آن پاکتر است شما را [848]. و خدا به آنچه می‌کنید دانا است. ﴿28﴾نیست بر شما گناهى در آنکه درآیید به خانه‌هایی که مسکن کسى نیست، در آنجا منفعتى باشد شما را. و خدا می‌داند آنچه آشکارا می‌کنید و پوشیده می‌دارید. ﴿29﴾بگو به مردان مسلمانان که: بپوشند چشم خود را و نگاه دارند شرمگاه‌های خود را، این پاکیزه‏تر است ایشان را. هرآیینه خدا خبردار است به آنچه می‌کنند. ﴿30﴾و بگو زنان مسلمانان را که: بپوشند چشم خود را و نگاه دارند شرمگاه خود را و آشکارا نکند آرائش خود را [849]، الاّ آنچه ظاهر است از آن موضع و باید که فروگذارند دامن‌هاى خود را بر گریبان‌هاى خود و ننمایند آرایش خود را الاّ به شوهران خویش یا پدران خویش یا پدران شوهران خویش یا پسران خویش یا پسران شوهران خویش یا برادران خویش یا پسران برادران خویش یا پسران خواهران خویش یا زنان خویش یا آنچه مالک او شده است دستِ ایشان (یعنى غلامان) یا طفیلیانى که صاحب شهوت نباشند از مردان یا طفلان که هنوز مطلع نشده‏اند بر شرمگاه زنان. و نزنند زمین را به پاى خویش تا دانسته شود آنچه پنهان می‌کردند از زیور خویش. و رجوع کنید به سوى خدا همه یکجا اى مسلمانان بود! که رستگار شوید [850]. ﴿31﴾

﴿ وَأَنکِحُواْ ٱلۡأَیَٰمَىٰ مِنکُمۡ وَٱلصَّٰلِحِینَ مِنۡ عِبَادِکُمۡ وَإِمَآئِکُمۡۚ إِن یَکُونُواْ فُقَرَآءَ یُغۡنِهِمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِیمٞ ٣٢ وَلۡیَسۡتَعۡفِفِ ٱلَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّىٰ یُغۡنِیَهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱلَّذِینَ یَبۡتَغُونَ ٱلۡکِتَٰبَ مِمَّا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُمۡ فَکَاتِبُوهُمۡ إِنۡ عَلِمۡتُمۡ فِیهِمۡ خَیۡرٗاۖ وَءَاتُوهُم مِّن مَّالِ ٱللَّهِ ٱلَّذِیٓ ءَاتَىٰکُمۡۚ وَلَا تُکۡرِهُواْ فَتَیَٰتِکُمۡ عَلَى ٱلۡبِغَآءِ إِنۡ أَرَدۡنَ تَحَصُّنٗا لِّتَبۡتَغُواْ عَرَضَ ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَاۚ وَمَن یُکۡرِههُّنَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ مِنۢ بَعۡدِ إِکۡرَٰهِهِنَّ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٣٣ وَلَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَیۡکُمۡ ءَایَٰتٖ مُّبَیِّنَٰتٖ وَمَثَلٗا مِّنَ ٱلَّذِینَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِکُمۡ وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِینَ ٣٤ ۞ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ مَثَلُ نُورِهِۦ کَمِشۡکَوٰةٖ فِیهَا مِصۡبَاحٌۖ ٱلۡمِصۡبَاحُ فِی زُجَاجَةٍۖ ٱلزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوۡکَبٞ دُرِّیّٞ یُوقَدُ مِن شَجَرَةٖ مُّبَٰرَکَةٖ زَیۡتُونَةٖ لَّا شَرۡقِیَّةٖ وَلَا غَرۡبِیَّةٖ یَکَادُ زَیۡتُهَا یُضِیٓءُ وَلَوۡ لَمۡ تَمۡسَسۡهُ نَارٞۚ نُّورٌ عَلَىٰ نُورٖۚ یَهۡدِی ٱللَّهُ لِنُورِهِۦ مَن یَشَآءُۚ وَیَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَٰلَ لِلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٞ ٣٥ فِی بُیُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرۡفَعَ وَیُذۡکَرَ فِیهَا ٱسۡمُهُۥ یُسَبِّحُ لَهُۥ فِیهَا بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ ٣٦ ﴾

و به نکاح دهید زنان بى‌شوهر را از قوم خویش و شایستگان را از بندگان خویش و کنیزکان خویش، اگر درویش باشند توانگر کند ایشان را خدا از فضل خود و خدا بسیار دهندۀ داناست. ﴿32﴾و باید که بر پاکدامنى مقید باشند آنان‌که نمى‏یابند اسباب نکاح، تا آنکه توانگر کند ایشان را خدا از فضل خویش. و آنان‌که مى‏طلبند مکاتبت را از بندگانى که مالک آن شده است دستِ شما، پس مکاتب کنید آنها را اگر بدانید در ایشان شایستگى. و بدهید مکاتبان را از مال خدا که به شما ارزانى داشته است و جبر مکنید کنیزکان خود را بر زنا اگر ایشان پرهیزگارى خواهند، تا به دست آرید متاع زندگانى دنیا و هر که جبر کند ایشان را، پس هرآیینه خدا آن کنیزکان را بعد جبر کردن بر ایشان، آمرزندۀ مهربان است. ﴿33﴾و هرآیینَه فُرود آوردیم به سوى شما آیت‌هاى روشن و فرود آوردیم داستان از حال آنان‌که گذشتند پیش از شما و پندى برای پرهیزگاران. ﴿34﴾خدا نور آسمان‌ها است و زمین. داستان نور وى در قلب مسلمانان این است مانند طاقى که در آن چراغ است [851]. آن چراغ در شیشه است [852](یعنى در قندیل است) آن شیشه گویا ستاره‌ای درخشنده است، افروخته می‌شود از روغن درختى با برکت که عبارت از درخت زیتون است، نه به سمت مشرق ریید و نه جانب مغرب رویید، نزدیک است که زیت وى روشنى بدهد، اگرچه نه رسیده باشدش آتشی. روشنى بر روشنى‏ است. راه مى‏نماید خدا به نور خدا هر که را خواهد و بیان مى‏فرماید خدا داستان‌ها براى مردمان. و خدا بر هر چیز دانا است [853]. ﴿35﴾در خانه‌هایی که دستورى داده است خدا که بلند کرده شود آن را و یاد کرده شود آنجا نام او، به پاکى یاد مى‏کنند خدا را آنجا صبح و شام. ﴿36﴾

﴿ رِجَالٞ لَّا تُلۡهِیهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَیۡعٌ عَن ذِکۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِیتَآءِ ٱلزَّکَوٰةِ یَخَافُونَ یَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِیهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ ٣٧ لِیَجۡزِیَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا عَمِلُواْ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ یَرۡزُقُ مَن یَشَآءُ بِغَیۡرِ حِسَابٖ ٣٨ وَٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ أَعۡمَٰلُهُمۡ کَسَرَابِۢ بِقِیعَةٖ یَحۡسَبُهُ ٱلظَّمۡ‍َٔانُ مَآءً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَهُۥ لَمۡ یَجِدۡهُ شَیۡ‍ٔٗا وَوَجَدَ ٱللَّهَ عِندَهُۥ فَوَفَّىٰهُ حِسَابَهُۥۗ وَٱللَّهُ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ ٣٩ أَوۡ کَظُلُمَٰتٖ فِی بَحۡرٖ لُّجِّیّٖ یَغۡشَىٰهُ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ سَحَابٞۚ ظُلُمَٰتُۢ بَعۡضُهَا فَوۡقَ بَعۡضٍ إِذَآ أَخۡرَجَ یَدَهُۥ لَمۡ یَکَدۡ یَرَىٰهَاۗ وَمَن لَّمۡ یَجۡعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورٗا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ ٤٠ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ یُسَبِّحُ لَهُۥ مَن فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱلطَّیۡرُ صَٰٓفَّٰتٖۖ کُلّٞ قَدۡ عَلِمَ صَلَاتَهُۥ وَتَسۡبِیحَهُۥۗ وَٱللَّهُ عَلِیمُۢ بِمَا یَفۡعَلُونَ ٤١ وَلِلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِیرُ ٤٢ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ یُزۡجِی سَحَابٗا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیۡنَهُۥ ثُمَّ یَجۡعَلُهُۥ رُکَامٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ یَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦ وَیُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن جِبَالٖ فِیهَا مِنۢ بَرَدٖ فَیُصِیبُ بِهِۦ مَن یَشَآءُ وَیَصۡرِفُهُۥ عَن مَّن یَشَآءُۖ یَکَادُ سَنَا بَرۡقِهِۦ یَذۡهَبُ بِٱلۡأَبۡصَٰرِ ٤٣ ﴾

مردانى که باز ندارد ایشان را سوداگرى و نه خرید و فروخت از یاد کردن خدا و برپاداشتن نماز و دادن زکات، می‌ترسند از آن روزی که مضطرب شوند در آن دل‌ها و دیده‌ها. ﴿37﴾تا جزا دهد ایشان را خدا به عوض بهترین آنچه کردند و زیاده دهد ایشان را از فضل خویش. و خدا روزى می‌دهد هر که را خواهد به غیر شمار (یعنى بسیار) . ﴿38﴾و آنان‌که کافر شدند، اعمال ایشان مانند سرابى است به میدان‌های هموار، می‌پندارش تشنه، آبى، تا وقتى که بیاید نزدیک آن نیابدش چیزى و یافت خدا را نزدیک آن، پس تمام رسانید به وى حساب وی را. و خدا زود کنندۀ حساب‏ است [854]. ﴿39﴾یا مانند تاریکى‏ها در دریایى عمیق. مى‏پوشد این کافر را موجى از بالاى آن موجى دیگر، از بالاى آن ابر بود، تاریکی‌هاست بعضِ آن بالای بعضِ دیگر. چون بیرون آرد دست خود، نزدیک نیست که ببیندش و هر که نداد او را خدا روشنى، پس نیست او را هیچ روشنى‌ای [855]. ﴿40﴾آیا ندیدى که خدا به پاکى یاد می‌کندش هر که در آسمان‌ها و زمین است و مرغان بال‌گشاده؟ هر یکى دانسته است خدا دعاى او را و تسبیح او را و خدا دانا است به آنچه می‌کنند. ﴿41﴾و خداى راست پادشاهى آسمان‌ها و زمین و به سوى خدا است بازگشت. ﴿42﴾آیا ندیدى که خدا روان مى‏کند ابر را، باز جمع مى‏نماید میان آن، باز می‌سازدش تو بر تو، پس مى‏بینى قطره را که بیرون مى‏آید از میان آن و فرود مى‏آرد از جانب بالا از کوه‌ها که آنجاست ژاله، پس می‌رساندش به هر که خواهد و باز می‌داردش از هر که مى‏خواهد. نزدیک‏ است درخشندگى برقى که در آن ابر بوده است، دور کند چشم‌ها را. ﴿43﴾

﴿ یُقَلِّبُ ٱللَّهُ ٱلَّیۡلَ وَٱلنَّهَارَۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِی ٱلۡأَبۡصَٰرِ ٤٤ وَٱللَّهُ خَلَقَ کُلَّ دَآبَّةٖ مِّن مَّآءٖۖ فَمِنۡهُم مَّن یَمۡشِی عَلَىٰ بَطۡنِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن یَمۡشِی عَلَىٰ رِجۡلَیۡنِ وَمِنۡهُم مَّن یَمۡشِی عَلَىٰٓ أَرۡبَعٖۚ یَخۡلُقُ ٱللَّهُ مَا یَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ ٤٥ لَّقَدۡ أَنزَلۡنَآ ءَایَٰتٖ مُّبَیِّنَٰتٖۚ وَٱللَّهُ یَهۡدِی مَن یَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِیمٖ ٤٦ وَیَقُولُونَ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَبِٱلرَّسُولِ وَأَطَعۡنَا ثُمَّ یَتَوَلَّىٰ فَرِیقٞ مِّنۡهُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِکَۚ وَمَآ أُوْلَٰٓئِکَ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ ٤٧ وَإِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِیَحۡکُمَ بَیۡنَهُمۡ إِذَا فَرِیقٞ مِّنۡهُم مُّعۡرِضُونَ ٤٨ وَإِن یَکُن لَّهُمُ ٱلۡحَقُّ یَأۡتُوٓاْ إِلَیۡهِ مُذۡعِنِینَ ٤٩ أَفِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ أَمِ ٱرۡتَابُوٓاْ أَمۡ یَخَافُونَ أَن یَحِیفَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِمۡ وَرَسُولُهُۥۚ بَلۡ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ ٥٠ إِنَّمَا کَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِیَحۡکُمَ بَیۡنَهُمۡ أَن یَقُولُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٥١ وَمَن یُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَیَخۡشَ ٱللَّهَ وَیَتَّقۡهِ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ ٥٢ ۞وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَیۡمَٰنِهِمۡ لَئِنۡ أَمَرۡتَهُمۡ لَیَخۡرُجُنَّۖ قُل لَّا تُقۡسِمُواْۖ طَاعَةٞ مَّعۡرُوفَةٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِیرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ٥٣ ﴾

می‌گرداند خدا شب و روز را، هرآیینه در این مقدمه پندى هست خداوندانِ چشم را. ﴿44﴾و خدا آفرید هر جانورى را از آب، پس از اینهاست آن که می‌رود بر شکم خود و از اینهاست که می‌رود بر دو پاى و از اینهاست آن که می‌رود بر چهارپای. مى‏آفریند خدا هرچه خواهد، هرآیینه خدا بر هر چیز تواناست. ﴿45﴾هرآیینه فرود آوردیم آیات روشن را و خدا دلالت می‌کند هر که را خواهد به سوى راه راست. ﴿46﴾و می‌گویند منافقان: ایمان آوردیم به خدا و به رسول و فرمانبردارى نمودیم، باز روى می‌گرداند گروهى از ایشان بعد از این و نیستند ایشان، مؤمنان. ﴿47﴾و چون خوانده می‌شوند به سوى خدا و رسول او تا حکم فرماید میان ایشان، ناگهان جماعتى از ایشان روگردانندگانند. ﴿48﴾و اگر باشد ایشان را حق، بیایند به سوى او گردن نهاده. ﴿49﴾آیا در دل ایشان بیماری‌ای است؟ یا در شک افتادند؟ یا مى‏ترسند از آنکه ستم کند بر ایشان خدا و رسول او؟ بلکه این جماعت، ایشانند ستمکاران. ﴿50﴾جز این نیست که مى‏باشد قول مسلمانان، چون خوانده می‌شود ایشان را به سوى خدا و رسول او تا حکم کند میان ایشان، آنکه گویند: شنیدیم و فرمانبردارى کردیم، و این جماعت، ایشانند رستگاران. ﴿51﴾و هر که فرمانبردارى کند خدا و رسول او را و ترسد از خدا و حذر کند از عذاب او، پس این جماعت، ایشانند به مراد رسندگان. ﴿52﴾و قسم خوردند به خدا به مؤکدترین قسم‌هاى خود که اگر بفرمایى ایشان را، البته بیرون روند از وطن خود. بگو: قسم مخورید! فرمانبردارى پسندیدۀ مطلوب‏ است. هرآیینه خدا خبردار است به آنچه مى‏کنید. ﴿53﴾

﴿ قُلۡ أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَیۡهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَیۡکُم مَّا حُمِّلۡتُمۡۖ وَإِن تُطِیعُوهُ تَهۡتَدُواْۚ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِینُ ٥٤ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمۡ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَیَسۡتَخۡلِفَنَّهُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ کَمَا ٱسۡتَخۡلَفَ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمۡ دِینَهُمُ ٱلَّذِی ٱرۡتَضَىٰ لَهُمۡ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّنۢ بَعۡدِ خَوۡفِهِمۡ أَمۡنٗاۚ یَعۡبُدُونَنِی لَا یُشۡرِکُونَ بِی شَیۡ‍ٔٗاۚ وَمَن کَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِکَ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ٥٥ وَأَقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّکَوٰةَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ لَعَلَّکُمۡ تُرۡحَمُونَ ٥٦ لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ مُعۡجِزِینَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمَصِیرُ ٥٧ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لِیَسۡتَ‍ٔۡذِنکُمُ ٱلَّذِینَ مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُمۡ وَٱلَّذِینَ لَمۡ یَبۡلُغُواْ ٱلۡحُلُمَ مِنکُمۡ ثَلَٰثَ مَرَّٰتٖۚ مِّن قَبۡلِ صَلَوٰةِ ٱلۡفَجۡرِ وَحِینَ تَضَعُونَ ثِیَابَکُم مِّنَ ٱلظَّهِیرَةِ وَمِنۢ بَعۡدِ صَلَوٰةِ ٱلۡعِشَآءِۚ ثَلَٰثُ عَوۡرَٰتٖ لَّکُمۡۚ لَیۡسَ عَلَیۡکُمۡ وَلَا عَلَیۡهِمۡ جُنَاحُۢ بَعۡدَهُنَّۚ طَوَّٰفُونَ عَلَیۡکُم بَعۡضُکُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِۗ وَٱللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٞ ٥٨ ﴾

بگو: فرمانبردارىِ خدا کنید و فرمانبردارىِ پیغامبر کنید. پس اگر روى بگردانند، پس جز این نباشد که بر پیغامبر است آنچه بر وى لازم کرده شد و بر شماست آنچه بر شما لازم کرده شد و اگر فرمانبردارى او کنید، راه یابید و نیست بر پیغامبر مگر پیغام رسانیدن آشکارا. ﴿54﴾وعده داده است خدا آنان راکه ایمان آوردند از شما و عمل‌هاى شایسته کردند، البته خلیفه سازد ایشان را در زمین، چنانکه خلیفه ساخته بود آنان راکه پیش از ایشان بودند [856]و البته محکم کند براى ایشان دین ایشان راکه پسندیده است براى ایشان و البته بدل کند در بارۀ ایشان بعد از ترس ایشان ایمنى را. پرستش کنند مرا، شریک مقرر نکنند با من چیزى را و هر که ناسپاسى کند بعد از این، پس آن جماعت، ایشانند فاسقان [857]. ﴿55﴾و بر پا دارید نماز را و بدهید زکات را و فرمانبردارى کنید پیغامبر را، بود که بر شما رحم کرده شود. ﴿56﴾مپندار کافران را عاجز کننده در زمین و جاى ایشان آتش است و آن بدبازگشت است. ﴿57﴾اى مسلمانان! باید که دستورى طلبند از شما آنان‌که مالک ایشان شده است دست‌های شما [858]و آنان‌که نرسیده‏اند به حد احتلام از شما، سه نوبت، پیش از نماز فجر و وقتى که فرو مى‏نهید جامه‌هاى خود را از نیمروز و پس از نماز عشا، این سه ساعت خلوت براى شمااند. نیست بر شما و نه بر ایشان هیچ بزه بعدِ اینها. درآیندگانند بر شما بعض از شما بر بعض دیگر. همچنین بیان می‌کند خدا براى شما آیات را و خدا دانندۀ با حکمت است [859]. ﴿58﴾

﴿ وَإِذَا بَلَغَ ٱلۡأَطۡفَٰلُ مِنکُمُ ٱلۡحُلُمَ فَلۡیَسۡتَ‍ٔۡذِنُواْ کَمَا ٱسۡتَ‍ٔۡذَنَ ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمۡ ءَایَٰتِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٞ ٥٩ وَٱلۡقَوَٰعِدُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِی لَا یَرۡجُونَ نِکَاحٗا فَلَیۡسَ عَلَیۡهِنَّ جُنَاحٌ أَن یَضَعۡنَ ثِیَابَهُنَّ غَیۡرَ مُتَبَرِّجَٰتِۢ بِزِینَةٖۖ وَأَن یَسۡتَعۡفِفۡنَ خَیۡرٞ لَّهُنَّۗ وَٱللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٞ ٦٠ لَّیۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِیضِ حَرَجٞ وَلَا عَلَىٰٓ أَنفُسِکُمۡ أَن تَأۡکُلُواْ مِنۢ بُیُوتِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ ءَابَآئِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ أُمَّهَٰتِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ إِخۡوَٰنِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ أَخَوَٰتِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ أَعۡمَٰمِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ عَمَّٰتِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ أَخۡوَٰلِکُمۡ أَوۡ بُیُوتِ خَٰلَٰتِکُمۡ أَوۡ مَا مَلَکۡتُم مَّفَاتِحَهُۥٓ أَوۡ صَدِیقِکُمۡۚ لَیۡسَ عَلَیۡکُمۡ جُنَاحٌ أَن تَأۡکُلُواْ جَمِیعًا أَوۡ أَشۡتَاتٗاۚ فَإِذَا دَخَلۡتُم بُیُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِکُمۡ تَحِیَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَکَةٗ طَیِّبَةٗۚ کَذَٰلِکَ یُبَیِّنُ ٱللَّهُ لَکُمُ ٱلۡأٓیَٰتِ لَعَلَّکُمۡ تَعۡقِلُونَ ٦١ إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَإِذَا کَانُواْ مَعَهُۥ عَلَىٰٓ أَمۡرٖ جَامِعٖ لَّمۡ یَذۡهَبُواْ حَتَّىٰ یَسۡتَ‍ٔۡذِنُوهُۚ إِنَّ ٱلَّذِینَ یَسۡتَ‍ٔۡذِنُونَکَ أُوْلَٰٓئِکَ ٱلَّذِینَ یُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ فَإِذَا ٱسۡتَ‍ٔۡذَنُوکَ لِبَعۡضِ شَأۡنِهِمۡ فَأۡذَن لِّمَن شِئۡتَ مِنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمُ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ ٦٢ لَّا تَجۡعَلُواْ دُعَآءَ ٱلرَّسُولِ بَیۡنَکُمۡ کَدُعَآءِ بَعۡضِکُم بَعۡضٗاۚ قَدۡ یَعۡلَمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِینَ یَتَسَلَّلُونَ مِنکُمۡ لِوَاذٗاۚ فَلۡیَحۡذَرِ ٱلَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِیبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ یُصِیبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِیمٌ ٦٣ أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قَدۡ یَعۡلَمُ مَآ أَنتُمۡ عَلَیۡهِ وَیَوۡمَ یُرۡجَعُونَ إِلَیۡهِ فَیُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْۗ وَٱللَّهُ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمُۢ ٦٤﴾

و چون رسند طفلان از شما به حد احتلام، باید که دستورى طلبند، چنانکه مى‏طلبیدند آنان‌که پیش از ایشان بودند. همچنین بیان مى‏کند خدا براى شما آیات خود را و خدا دانای باحکمت است. ﴿59﴾و کلانسال از زنان، ‌که توقع نکاح ندارند، نیست بر ایشان بزه در آنکه فرو نهند جامه‌هاى خود را و نه ظاهرکنان آرایش را و اگر پرهیزگارى کنند، بهتر است ایشان را و خدا شنوای داناست. ﴿60﴾نیست بر نابیناگناهى و نه بر لنگ گناهى و نیست بر بیمار گناهى و نه بر ذات شماگناهى، در آنکه بخورید از خانه‌هاى خویش و یا خانه‌هاى پدران خویش یا خانه‌هاى مادران خویش یا خانه‌هاى برادران خویش یا خانه‌های خواهران خویش یا خانه‌هاى عمو‏هاى خویش یا خانه‌هاى عمه‏هاى خویش یا خانه‌هاى تغان‌هاى خویش یا خانه‌هاى خاله‏های خویش یا خانه‌ای که به تصرف شماست کلیدهاى او [860]یا خانه‌هاى دوست خویش. نیست بر شما هیچ گناهى در آنکه بخورید همه یکجا یا متفرق [861]. پس چون درآیید به خانه‌ها، پس سلام گویید بر قوم خویش دعای خیر با برکتِ پاکیزۀ فرود آمده از نزدیک خدا. همچنین بیان می‌کند خدا براى شما آیات را بود که بفهمید. ﴿61﴾جز این نیست که مسلمانان آنانند که ایمان آوردند به خدا و به رسول او و چون باشند با وى بر کارى که جمع کردن ایشان می‌طلبند، نروند تا آنکه دستورى طلبند از پیغامبر، هرآیینه آنان‌که دستورى می‌طلبند از تو، ایشان آنانند که ایمان آوردند به خدا و به رسول او. پس اگر دستورى طلبند از تو براى بعض کار خود، پس دستورى ده هرکه را خواهى از ایشان و آمرزش طلب کن براى ایشان از خدا، هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان است. ﴿62﴾مشمارید طلبیدن پیغامبر را در میان خویش، مانند طلبیدن بعض از شما بعض دیگر را. هرآیینه می‌داند خدا آنان راکه به سبکى بیرون می‌روند از شما پناه‌جویان. پس باید که بترسند آنان‌که خلاف حکم پیغمبر مى‏کنند از آنکه برسد بدیشان بلایی یا برسد بر ایشان عذابى درد دهنده. ﴿63﴾آگاه شو! هرآیینه خدا راست آنچه در آسمان‌ها و زمین است، می‌داند روشى را که شما برآنید و روزی که بگردانیده شوند به سوى او، خبر دهند ایشان را به آنچه کرده‏اند و خدا به هر چیز داناست. ﴿64﴾

[843] مترجم گوید: ازین آیت معلوم شد که زانیه مقرۀ به زنا را نکاح توان کرد و همین است مذهب أحمد و تاویل آیت نزد أبی حنیفه و شافعی آن است که حرام کرده شد شرک و زنا بر مسلمانان. یا گویند خاص است به قومی یا گویند منسوخ است. [844] مترجم گوید: در غزوۀ بنی مصطلق حضرت عائشه متّهم شده و منافقان در اشاعت بدنامی سعی کردند، جماعتی اظهار برائت نمودند و جماعتی توقف نمودند. خدای تعالی برائت صدیقه نازل ساخت و ذم منافقان و مدح برائت کنندگان و تهدید توقف کنندگان فرمود. [845] یعنی عبدالله بن اُبیّ منافق. [846] یعنی جمعی که می‌گفتند فلان و فلان چنین می‌گویند و ما ندیده‌ایم و تحقییق نمی‌دانیم. [847] درین تعریض است به ابوبکر صدیق چون قسم خورده بود که مِسطَح را هیچ ندهد و وی یکی از دشنام دهندگان بود. [848] یعنی رباط وقف. [849] یعنی مواضع زیور. [850] حاصل این آیت آن است که از مواضع زینت، دو قسم است: آن چه در ستر آن حرج است و آن وجه و کفین بود و آن چه در ستر آن حرج نیست، مانند: سر و گردن و عضد و زراع و ساق. پس ستر وجه و کفین از اجنبیان فرض نیست، بلکه سنت است و ستر غیر آن از اجنبیان فرض است، نه از محارم، والله اعلم. [851] یعنی فتیله روشن است. [852] یعنی در قندیل است. [853] حاصل این مثل، تشبیه نوری است که به سبب مواظبت بر طهارت و عبادت در دل مسلمانان حاصل می‌شود به نور چراغ که در غایت درخشندگی باشد و به جهت اشعار به آن مواظبت می‌فرماید. [854] حاصل این مَثَل آن است که اعمالِ کافر نابود شود و در آخرت آن را هیچ ثواب نباشد. [855] حاصل این مَثَل آن است که بر کافر، ظلمات بهیمیت متراکم شده است و انوار ملکیت از وی به کلی معدوم شده است. [856] یعنی چنانکه بنی اسرائیل را بعد عمالقه پادشاه ساخت. [857] یعنی چنانکه قاتلان حضرت عثمان کردند. مترجم گوید: تفسیر این آیت در حدیث آمده «ان الخلافة بعدی ثلاثون سنَة»، والله اعلم. [858] یعنی غلامان و کنیزان. [859] حاصل آن است که محارم و اطفال نیز درین ساعات، استیذان کنند، زیراکه مردمان جامه درین ساعات از تن می‌کشند وعریان می‌شوند. محصول سخن آن است که محارم را و اطفال را عریان دیدن، درست نیست، والله اعلم. [860] یعنی نگاهبان و وکیل حفظ او باشید. [861] یعنی اذنی که از رسم و عادت مفهوم است کفایت می‌کند و حاجت اذن صریح نیست، والله اعلم.