سُورَةُ الدُّخَانِ

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿حمٓ ١ وَٱلۡکِتَٰبِ ٱلۡمُبِینِ ٢ إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِی لَیۡلَةٖ مُّبَٰرَکَةٍۚ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ ٣ فِیهَا یُفۡرَقُ کُلُّ أَمۡرٍ حَکِیمٍ ٤ أَمۡرٗا مِّنۡ عِندِنَآۚ إِنَّا کُنَّا مُرۡسِلِینَ ٥ رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّکَۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِیعُ ٱلۡعَلِیمُ ٦ رَبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَآۖ إِن کُنتُم مُّوقِنِینَ ٧ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ یُحۡیِۦ وَیُمِیتُۖ رَبُّکُمۡ وَرَبُّ ءَابَآئِکُمُ ٱلۡأَوَّلِینَ ٨ بَلۡ هُمۡ فِی شَکّٖ یَلۡعَبُونَ ٩ فَٱرۡتَقِبۡ یَوۡمَ تَأۡتِی ٱلسَّمَآءُ بِدُخَانٖ مُّبِینٖ ١٠ یَغۡشَى ٱلنَّاسَۖ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِیمٞ ١١ رَّبَّنَا ٱکۡشِفۡ عَنَّا ٱلۡعَذَابَ إِنَّا مُؤۡمِنُونَ ١٢ أَنَّىٰ لَهُمُ ٱلذِّکۡرَىٰ وَقَدۡ جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مُّبِینٞ ١٣ ثُمَّ تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَقَالُواْ مُعَلَّمٞ مَّجۡنُونٌ ١٤ إِنَّا کَاشِفُواْ ٱلۡعَذَابِ قَلِیلًاۚ إِنَّکُمۡ عَآئِدُونَ ١٥ یَوۡمَ نَبۡطِشُ ٱلۡبَطۡشَةَ ٱلۡکُبۡرَىٰٓ إِنَّا مُنتَقِمُونَ ١٦ ۞وَلَقَدۡ فَتَنَّا قَبۡلَهُمۡ قَوۡمَ فِرۡعَوۡنَ وَجَآءَهُمۡ رَسُولٞ کَرِیمٌ ١٧ أَنۡ أَدُّوٓاْ إِلَیَّ عِبَادَ ٱللَّهِۖ إِنِّی لَکُمۡ رَسُولٌ أَمِینٞ ١٨

به نام الله بخشندۀ مهربان

حم (حا. میم). ﴿۱﴾سوگند به کتاب روشنگر. ﴿۲﴾بی‌گمان ما آن را در شب مبارک (و فرخندۀ قدر) نازل کردیم، بی‌شک ما (همواره) هشدار دهنده بوده‌ایم. ﴿۳﴾در آن شب هر امر با حکمت (و استواری) فیصله (و تدبیر) می‌شود [۱۶۲]. ﴿۴﴾فرمانی از جانب ما (بود)، بی‌گمان ما فرستندۀ (آن) بوده‌ایم. ﴿۵﴾رحمتی است از سوی پروردگارت، بی‌گمان او ست که شنوای داناست. ﴿۶﴾پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آن دو است، اگر شما یقین دارید. ﴿۷﴾هیچ معبودی (به حق) جز او نیست، زنده می‌کند و می‌میراند، پروردگار شما و پروردگار پدران نخستین شماست. ﴿۸﴾بلکه، آن‌ها در شک اند (و) بازی می‌کنند. ﴿۹﴾پس (ای پیامبر) منتظر روزی باش که آسمان دودی آشکار (پدید) آورد [۱۶۳]. ﴿۱۰﴾که (تمام) مردم را فرا می‌گیرد، این عذابی دردناک است. ﴿۱۱﴾(آنگاه کافران می‌گویند:) «پروردگارا! (این) عذاب را از ما برطرف کن، بی‌گمان ما ایمان می‌آوریم» [۱۶۴]. ﴿۱۲﴾چگونه (و از کجا) پند می‌پذیرند در حالی‌که پیامبر روشنگر برایشان آمد! ﴿۱۳﴾سپس از او روی گرداندند، و گفتند: «(او) آموزش یافتۀ دیوانه است». ﴿۱۴﴾بی‌گمان ما اندکی عذاب را برطرف می‌کنیم، (و لی) شما (به کفر و اعمال زشت خود) باز می‌گردید. ﴿۱۵﴾روزی‌که به گرفتنی سخت (آن‌ها را) فروگیریم، بی‌گمان ما انتقام گیرنده‌ایم. ﴿۱۶﴾و به راستی ما پیش از آن‌ها قوم فرعون را آزمودیم، و پیامبری بزرگوار به سوی‌شان آمد. ﴿۱۷﴾(و به آن‌ها گفت:) که «بندگان الله (= بنی اسرائیل) را به من و ا گذارید، بی‌گمان من برای شما فرستادۀ امینی هستم. ﴿۱۸﴾

﴿ وَأَن لَّا تَعۡلُواْ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنِّیٓ ءَاتِیکُم بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِینٖ ١٩ وَإِنِّی عُذۡتُ بِرَبِّی وَرَبِّکُمۡ أَن تَرۡجُمُونِ ٢٠ وَإِن لَّمۡ تُؤۡمِنُواْ لِی فَٱعۡتَزِلُونِ ٢١ فَدَعَا رَبَّهُۥٓ أَنَّ هَٰٓؤُلَآءِ قَوۡمٞ مُّجۡرِمُونَ ٢٢ فَأَسۡرِ بِعِبَادِی لَیۡلًا إِنَّکُم مُّتَّبَعُونَ ٢٣ وَٱتۡرُکِ ٱلۡبَحۡرَ رَهۡوًاۖ إِنَّهُمۡ جُندٞ مُّغۡرَقُونَ ٢٤ کَمۡ تَرَکُواْ مِن جَنَّٰتٖ وَعُیُونٖ ٢٥ وَزُرُوعٖ وَمَقَامٖ کَرِیمٖ ٢٦ وَنَعۡمَةٖ کَانُواْ فِیهَا فَٰکِهِینَ ٢٧ کَذَٰلِکَۖ وَأَوۡرَثۡنَٰهَا قَوۡمًا ءَاخَرِینَ ٢٨ فَمَا بَکَتۡ عَلَیۡهِمُ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَا کَانُواْ مُنظَرِینَ ٢٩ وَلَقَدۡ نَجَّیۡنَا بَنِیٓ إِسۡرَٰٓءِیلَ مِنَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡمُهِینِ ٣٠ مِن فِرۡعَوۡنَۚ إِنَّهُۥ کَانَ عَالِیٗا مِّنَ ٱلۡمُسۡرِفِینَ ٣١ وَلَقَدِ ٱخۡتَرۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ عِلۡمٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِینَ ٣٢ وَءَاتَیۡنَٰهُم مِّنَ ٱلۡأٓیَٰتِ مَا فِیهِ بَلَٰٓؤٞاْ مُّبِینٌ ٣٣ إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَیَقُولُونَ ٣٤ إِنۡ هِیَ إِلَّا مَوۡتَتُنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُنشَرِینَ ٣٥ فَأۡتُواْ بِ‍َٔابَآئِنَآ إِن کُنتُمۡ صَٰدِقِینَ ٣٦ أَهُمۡ خَیۡرٌ أَمۡ قَوۡمُ تُبَّعٖ وَٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِهِمۡ أَهۡلَکۡنَٰهُمۡۚ إِنَّهُمۡ کَانُواْ مُجۡرِمِینَ ٣٧ وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَا لَٰعِبِینَ ٣٨ مَا خَلَقۡنَٰهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ ٣٩ ﴾

و (نیز) بر الله برتری مجویید، بی‌تردید من برای شما دلیل روشنی آورده ام. ﴿۱۹﴾و همانا من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می‌برم، از اینکه مرا سنگسار کنید. ﴿۲۰﴾و اگر به من ایمان نمی‌آورید، پس از من کناره بگیرید. ﴿۲۱﴾آنگاه به درگاه پروردگارش دعا کرد که: این‌ها گروهی مجرمند. ﴿۲۲﴾پس (به او حکم داده شد:) بندگان مرا شبانه ببر، یقیناً شما تعقیب می‌شوید. ﴿۲۳﴾و دریا را آرام وا گذار، بی‌گمان آن‌ها لشکری غرق شده خواهند بود. ﴿۲۴﴾چه بسیار باغ‌ها و چشمه‌ها را (بعد از غرق شدن‌شان) رها کردند. ﴿۲۵﴾و (نیز) زراعت‌ها و قصر‌های نیکو (و زیبا). ﴿۲۶﴾و نعمتی که در آن (شادمان) بودند. ﴿۲۷﴾اینچنین بود، و ما (همۀ) آن‌ها را به مردمی ‌دیگر وا گذاشتیم. ﴿۲۸﴾پس آسمان و زمین بر آن‌ها نگریست، و (به آن‌ها) مهلت داده نشد. ﴿۲۹﴾و مسلماً بنی اسرائیل را از عذاب ذلت بار نجات دادیم. ﴿۳۰﴾از فرعون، که او سرکشی از اسراف‌کاران بود. ﴿۳۱﴾و به راستی ما آن‌ها را با علم (و آگاهی) بر جهانیان (زمان‌شان) برگزیدیم. ﴿۳۲﴾و از نشانه‌ها آنچه به آن‌ها دادیم که آزمایش آشکاری در آن بود. ﴿۳۳﴾بی‌گمان این‌ها (= مشرکان) می‌گویند: ﴿۳۴﴾«سرانجام جز همین مرگ نخستین ما نیست، و ما هرگز بر انگیخته نخواهیم شد. ﴿۳۵﴾پس اگر راست می‌گویید: نیاکان ما را (زنده کنید و) بیاورید». ﴿۳۶﴾آیا آن‌ها بهترند یا قوم «تبّع» و کسانی‌که پیش از آن‌ها بودند؟ ما آن‌ها را هلاک نمودیم، بی‌گمان آن‌ها مجرم بودند. ﴿۳۷﴾و (ما) آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو است، به بازیچه نیافریده‌ایم. ﴿۳۸﴾و (ما) آن دو را جز به حق نیافریدیم، و لیکن بیشتر آن‌ها نمی‌دانند. ﴿۳۹﴾

﴿ إِنَّ یَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ مِیقَٰتُهُمۡ أَجۡمَعِینَ ٤٠ یَوۡمَ لَا یُغۡنِی مَوۡلًى عَن مَّوۡلٗى شَیۡ‍ٔٗا وَلَا هُمۡ یُنصَرُونَ ٤١ إِلَّا مَن رَّحِمَ ٱللَّهُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلرَّحِیمُ ٤٢ إِنَّ شَجَرَتَ ٱلزَّقُّومِ ٤٣ طَعَامُ ٱلۡأَثِیمِ ٤٤ کَٱلۡمُهۡلِ یَغۡلِی فِی ٱلۡبُطُونِ ٤٥ کَغَلۡیِ ٱلۡحَمِیمِ ٤٦ خُذُوهُ فَٱعۡتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَآءِ ٱلۡجَحِیمِ ٤٧ ثُمَّ صُبُّواْ فَوۡقَ رَأۡسِهِۦ مِنۡ عَذَابِ ٱلۡحَمِیمِ ٤٨ ذُقۡ إِنَّکَ أَنتَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡکَرِیمُ ٤٩ إِنَّ هَٰذَا مَا کُنتُم بِهِۦ تَمۡتَرُونَ ٥٠ إِنَّ ٱلۡمُتَّقِینَ فِی مَقَامٍ أَمِینٖ ٥١ فِی جَنَّٰتٖ وَعُیُونٖ ٥٢ یَلۡبَسُونَ مِن سُندُسٖ وَإِسۡتَبۡرَقٖ مُّتَقَٰبِلِینَ ٥٣ کَذَٰلِکَ وَزَوَّجۡنَٰهُم بِحُورٍ عِینٖ ٥٤ یَدۡعُونَ فِیهَا بِکُلِّ فَٰکِهَةٍ ءَامِنِینَ ٥٥ لَا یَذُوقُونَ فِیهَا ٱلۡمَوۡتَ إِلَّا ٱلۡمَوۡتَةَ ٱلۡأُولَىٰۖ وَوَقَىٰهُمۡ عَذَابَ ٱلۡجَحِیمِ ٥٦ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّکَۚ ذَٰلِکَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ ٥٧ فَإِنَّمَا یَسَّرۡنَٰهُ بِلِسَانِکَ لَعَلَّهُمۡ یَتَذَکَّرُونَ ٥٨ فَٱرۡتَقِبۡ إِنَّهُم مُّرۡتَقِبُونَ ٥٩ ﴾

بی‌گمان روز داوری و جدایی (= روز قیامت) وعده‌گاه همۀ آن‌هاست. ﴿۴۰﴾روزی‌که هیچ دوستی برای دوست خود سودمند نباشد، و آن‌ها (از سوی کسی) یاری نمی‌شوند. ﴿۴۱﴾مگر کسی‌که الله اورا مورد رحمت قرار داده، یقیناً او پیروزمند مهربان است. ﴿۴۲﴾بی‌گمان درخت زقوم. ﴿۴۳﴾غذای گناهکاران است. ﴿۴۴﴾همانند مس گداخته در شکم‌ها می‌جوشد. ﴿۴۵﴾جوششی همچون آب جوشان. ﴿۴۶﴾(آنگاه به فرشتگان می‌گوییم:) او را بگیرید، پس به سختی او را میان دوزخ بکشید. ﴿۴۷﴾سپس بر سرش از عذاب جوشان بریزید. ﴿۴۸﴾(و به او می‌گوییم:) بچش که تو (به پندار خود) پیروزمند بزرگواری. ﴿۴۹﴾بی‌گمان این (همان) چیزی است که در آن شک داشتید. ﴿۵۰﴾یقیناً پرهیزگاران در جایگاه امنی هستند. ﴿۵۱﴾در (میان) باغ‌ها و (کنار) چشمه‌ها. ﴿۵۲﴾(لباس‌هایی) از دیبای نازک و دیبای ضخیم می‌پوشند، رو بروی هم می‌نشینند. ﴿۵۳﴾بدین‌سان (است) و حوریان گشاده چشم (بهشتی) را به همسری آن‌ها در می‌آوریم. ﴿۵۴﴾در آن (بهشت) با امن (و آرامش خاطر) هر میوۀ را (که بخواهند) می‌طلبند. ﴿۵۵﴾در آن (بهشت) مرگ را نمی‌چشند، مگر همان مرگ نخستین (که در دنیا چشیده‌اند) [۱۶۵]و (الله) آن‌ها را از عذاب دوزخ حفظ کند. ﴿۵۶﴾(این) بخششی است از (سوی) پروردگارت، این همان کامیابی بزرگ است. ﴿۵۷﴾پس (ای پیامبر) ما آن (= قرآن) را به زبان تو آسان کردیم، تا که آن‌ها پند گیرند. ﴿۵۸﴾پس (ای پیامبر) منتظر (وعده‌های الهی) باش، بی‌گمان آن‌ها (نیز) منتظرند. ﴿۵۹﴾

[۱۶۲] آنچه از روزی و عمر و مصیبت، برای انسان‌ها فیصله شده است، و در لوح محفوظ ثبت است، به فرشتگان سپرده می‌شود. (تفسیر ابن کثیر). [۱۶۳] عبد الله بن مسعودسمی‌گوید: هنگامی‌که قریش ایمان نیاوردند، و نافرمانی رسول اللهجرا نمودند، رسول اللهجبر آنان دعا کرد که: «پروردگارا! سال‌های قحط‌سالی و گرسنگی مانند سال‌های قحطی زمان حضرت یوسف بر آنان بیاور»، آنگاه مردم از شدت گرسنگی وقتی‌که به آسمان نگاه می‌کردند، چیزی مانند دود در آسمان مشاهده می‌کردند ... (صحیح بخاری ۴۷۷۴). و عبد الله بن عباس و جمعی از تابعان و ائمه معتقدند که این دود قبل از قیامت خواهد بود، و از نشانه‌های بزرگ قیامت است. (به کتاب «شانه‌های قیامت» رجوع فرمائید). [۱۶۴] ابن مسعودسمی‌گوید: رسول اللهجدعا فرمود، و الله نیز عذاب را از آنان بر طرف نمود، و لی آنها بار دیگر به کفر بازگشتند، آنگاه الله در روز بدر، از آنان انتقام گرفت. (صحیح بخاری ۴۸۲۲). [۱۶۵] در حدیث صحیح رسول اللهجفرموده: «مرگ را به شکل قوچ سیاه و سفیدی می‌آورند و در میان بهشت و دوزخ نگه می‌دارند، سپس بهشتیان را ندا می‌زنند، و آنان نگاه می‌کنند، به آنها گفته می‌شود: این را می‌شناسید! می‌گویند: بله، این مرگ است، سپس دوزخیان را ندا می‌زنند، آنها نیز نگاه می‌کنند، پرسیده می‌شوند: این را می‌شناسید! می‌گویند: بله، مرگ است، آنگاه آن را ذبح می‌کنند، سپس منادی ندا می‌دهد: ای بهشیان زندگی جاوید خواهید داشت و مرگی نیست، وای دوزخیان! در عذاب جاویدان هستید و مرگی نیست ...». (صحیح بخاری ۴۷۳۰ و صحیح مسلم ۲۸۴۹).