سورة الدخان

سورة الدخان - سورة 44 - عدد آیاتها 59

بسم الله الرحمن الرحیم

1. حم

2. وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ

3. إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ

4. فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ

5. أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ

6. رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ

7. رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا إِن کُنتُم مُّوقِنِینَ

8. لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ یُحْیِی وَیُمِیتُ رَبُّکُمْ وَرَبُّ آبَائِکُمُ الأَوَّلِینَ

9. بَلْ هُمْ فِی شَکٍّ یَلْعَبُونَ

10. فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّمَاء بِدُخَانٍ مُّبِینٍ

11. یَغْشَى النَّاسَ هَذَا عَذَابٌ أَلِیمٌ

12. رَبَّنَا اکْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ

13. أَنَّى لَهُمُ الذِّکْرَى وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُّبِینٌ

14. ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَّجْنُونٌ

15. إِنَّا کَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِیلا إِنَّکُمْ عَائِدُونَ

16. یَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْکُبْرَى إِنَّا مُنتَقِمُونَ

17. وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ کَرِیمٌ

18. أَنْ أَدُّوا إِلَیَّ عِبَادَ اللَّهِ إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ

19. وَأَنْ لّا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّی آتِیکُم بِسُلْطَانٍ مُّبِینٍ

20. وَإِنِّی عُذْتُ بِرَبِّی وَرَبِّکُمْ أَن تَرْجُمُونِ

21. وَإِنْ لَّمْ تُؤْمِنُوا لِی فَاعْتَزِلُونِ

22. فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَؤُلاء قَوْمٌ مُّجْرِمُونَ

23. فَأَسْرِ بِعِبَادِی لَیْلا إِنَّکُم مُّتَّبَعُونَ

24. وَاتْرُکْ الْبَحْرَ رَهْوًا إِنَّهُمْ جُندٌ مُّغْرَقُونَ

25. کَمْ تَرَکُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ

26. وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ کَرِیمٍ

27. وَنَعْمَةٍ کَانُوا فِیهَا فَاکِهِینَ

28. کَذَلِکَ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِینَ

29. فَمَا بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَاء وَالأَرْضُ وَمَا کَانُوا مُنظَرِینَ

30. وَلَقَدْ نَجَّیْنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِینِ

31. مِن فِرْعَوْنَ إِنَّهُ کَانَ عَالِیًا مِّنَ الْمُسْرِفِینَ

32. وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِینَ

33. وَآتَیْنَاهُم مِّنَ الآیَاتِ مَا فِیهِ بَلاء مُّبِینٌ

34. إِنَّ هَؤُلاء لَیَقُولُونَ

35. إِنْ هِیَ إِلاَّ مَوْتَتُنَا الأُولَى وَمَا نَحْنُ بِمُنشَرِینَ

36. فَأْتُوا بِآبَائِنَا إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ

37. أَهُمْ خَیْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ أَهْلَکْنَاهُمْ إِنَّهُمْ کَانُوا مُجْرِمِینَ

38. وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لاعِبِینَ

39. مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَلَکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ

40. إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ مِیقَاتُهُمْ أَجْمَعِینَ

41. یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًى عَن مَّوْلًى شَیْئًا وَلا هُمْ یُنصَرُونَ

42. إِلاَّ مَن رَّحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ

43. إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ

44. طَعَامُ الأَثِیمِ

45. کَالْمُهْلِ یَغْلِی فِی الْبُطُونِ

46. کَغَلْیِ الْحَمِیمِ

47. خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاء الْجَحِیمِ

48. ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِیمِ

49. ذُقْ إِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْکَرِیمُ

50. إِنَّ هَذَا مَا کُنتُم بِهِ تَمْتَرُونَ

51. إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی مَقَامٍ أَمِینٍ

52. فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ

53. یَلْبَسُونَ مِن سُندُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُّتَقَابِلِینَ

54. کَذَلِکَ وَزَوَّجْنَاهُم بِحُورٍ عِینٍ

55. یَدْعُونَ فِیهَا بِکُلِّ فَاکِهَةٍ آمِنِینَ

56. لا یَذُوقُونَ فِیهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَةَ الأُولَى وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِیمِ

57. فَضْلا مِّن رَّبِّکَ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ

58. فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ

59. فَارْتَقِبْ إِنَّهُم مُّرْتَقِبُونَ

سورة دخان

به نام الله بخشندة مهربان

حم (حا. میم). ﴿1﴾ سوگند به کتاب روشنگر. ﴿2﴾ بی‌گمان ما آن را در شب مبارک (و فرخندۀ قدر) نازل کردیم، بی‌شک ما (همواره) هشدار دهنده بوده‌ایم. ﴿3﴾ در آن شب هر امر با حکمت (و استواری) فیصله (و تدبیر) می‌شود([1]). ﴿4﴾ فرمانی از جانب ما (بود)، بی‌گمان ما فرستندة (آن) بوده‌ایم. ﴿5﴾ رحمتی است از سوی پروردگارت، بی‌گمان او ست که شنوای داناست. ﴿6﴾ پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آن دو است، اگر شما یقین دارید. ﴿7﴾ هیچ معبودی (به حق) جز او نیست، زنده می‌کند و می‌میراند، پروردگار شما و پروردگار پدران نخستین شماست. ﴿8﴾ بلکه، آن‌ها در شک اند (و) بازی می‌کنند. ﴿9﴾ پس (ای پیامبر) منتظر روزی باش که آسمان دودی آشکار (پدید) آورد ([2]). ﴿10﴾ که (تمام) مردم را فرا می‌گیرد، این عذابی دردناک است. ﴿11﴾ (آنگاه کافران می‌گویند:) «پروردگارا! (این) عذاب را از ما برطرف کن، بی‌گمان ما ایمان می‌آوریم» ([3]). ﴿12﴾ چگونه (و از کجا) پند می‌پذیرند در حالی‌که پیامبر روشنگر برایشان  آمد! ﴿13﴾ سپس از او روی گرداندند، و گفتند: «(او) آموزش یافتة دیوانه است». ﴿14﴾ بی‌گمان ما اندکی عذاب را برطرف می‌کنیم، (و لی) شما (به کفر و اعمال زشت خود) باز می‌گردید. ﴿15﴾ روزی‌که به گرفتنی سخت (آن‌ها  را) فروگیریم، بی‌گمان ما انتقام گیرنده‌ایم. ﴿16﴾ و به راستی ما پیش از آن‌ها قوم فرعون را آزمودیم، و پیامبری بزرگوار به سوی‌شان آمد. ﴿17﴾ (و به آن‌ها گفت:) که «بندگان الله (= بنی اسرائیل) را به من و ا گذارید، بی‌گمان من برای شما فرستادۀ امینی هستم. ﴿18﴾      و (نیز) بر الله برتری مجویید، بی‌تردید من برای شما دلیل روشنی آورده ام. ﴿19﴾ و همانا من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می‌برم، از اینکه مرا سنگسار کنید. ﴿20﴾ و اگر به من ایمان نمی‌آورید، پس از من کناره بگیرید. ﴿21﴾ آنگاه به درگاه پروردگارش دعا کرد که: این‌ها  گروهی مجرمند. ﴿22﴾ پس (به او حکم داده شد:) بندگان مرا شبانه ببر، یقیناً شما تعقیب می‌شوید. ﴿23﴾ و دریا را آرام وا گذار، بی‌گمان آن‌ها لشکری غرق شده خواهند بود. ﴿24﴾ چه بسیار باغ‌ها و چشمه‌ها را (بعد از غرق شدن‌شان) رها کردند. ﴿25﴾ و (نیز) زراعت‌ها و قصر‌های نیکو (و زیبا). ﴿26﴾ و نعمتی که در آن (شادمان) بودند. ﴿27﴾ اینچنین بود، و ما (همۀ) آن‌ها را به مردمی ‌دیگر وا گذاشتیم. ﴿28﴾ پس آسمان و زمین بر آن‌ها نگریست، و (به آن‌ها) مهلت داده نشد. ﴿29﴾ و مسلماً بنی اسرائیل را از عذاب ذلت بار نجات دادیم. ﴿30﴾ از فرعون، که او سرکشی از اسراف‌کاران بود. ﴿31﴾ و به راستی ما آن‌ها را با علم (و آگاهی) بر جهانیان (زمان‌شان) برگزیدیم. ﴿32﴾ و از نشانه‌ها آنچه به آن‌ها دادیم که آزمایش آشکاری در آن بود. ﴿33﴾ بی‌گمان این‌ها (= مشرکان) می‌گویند: ﴿34﴾ «سرانجام جز همین مرگ نخستین ما نیست، و ما هرگز بر انگیخته نخواهیم شد. ﴿35﴾ پس اگر راست می‌گویید: نیاکان ما را (زنده کنید و) بیاورید». ﴿36﴾ آیا آن‌ها بهترند یا قوم «تبّع» و کسانی‌که پیش از آن‌ها بودند؟ ما آن‌ها را هلاک نمودیم، بی‌گمان آن‌ها مجرم بودند. ﴿37﴾ و (ما) آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو است، به بازیچه نیافریده‌ایم. ﴿38﴾ و (ما) آن دو را جز به حق نیافریدیم، و لیکن بیشتر آن‌ها نمی‌دانند. ﴿39﴾بی‌گمان روز داوری و جدایی (= روز قیامت) وعده‌گاه همۀ آن‌هاست. ﴿40﴾ روزی‌که هیچ دوستی برای دوست خود سودمند نباشد، و آن‌ها (از سوی کسی) یاری نمی‌شوند. ﴿41﴾ مگر کسی‌که الله اورا مورد رحمت قرار داده، یقیناً او پیروزمند مهربان است. ﴿42﴾ بی‌گمان درخت زقوم. ﴿43﴾ غذای گناهکاران است. ﴿44﴾ همانند مس گداخته در شکم‌ها می‌جوشد. ﴿45﴾ جوششی همچون آب جوشان. ﴿46﴾ (آنگاه به فرشتگان می‌گوییم:) او را بگیرید، پس به سختی او را میان دوزخ بکشید. ﴿47﴾ سپس بر سرش از عذاب جوشان بریزید. ﴿48﴾ (و به او می‌گوییم:) بچش که تو (به پندار خود) پیروزمند بزرگواری. ﴿49﴾ بی‌گمان این (همان) چیزی است که در آن شک داشتید. ﴿50﴾ یقیناً پرهیزگاران در جایگاه امنی هستند. ﴿51﴾ در (میان) باغ‌ها و (کنار) چشمه‌ها. ﴿52﴾ (لباس‌هایی) از دیبای نازک و دیبای ضخیم می‌پوشند، رو بروی هم می‌نشینند. ﴿53﴾ بدین‌سان (است) و حوریان گشاده چشم (بهشتی) را به همسری آن‌ها در می‌آوریم. ﴿54﴾ در آن (بهشت) با امن (و آرامش خاطر) هر میوة را (که بخواهند) می‌طلبند. ﴿55﴾ در آن (بهشت) مرگ را نمی‌چشند، مگر همان مرگ نخستین (که در دنیا چشیده‌اند) ([4]) و (الله) آن‌ها را از عذاب دوزخ حفظ  کند. ﴿56﴾ (این) بخششی است از (سوی) پروردگارت، این همان کامیابی بزرگ است. ﴿57﴾ پس (ای پیامبر) ما آن (= قرآن) را به زبان تو آسان کردیم، تا که آن‌ها پند گیرند. ﴿58﴾ پس (ای پیامبر) منتظر (وعده‌های الهی) باش، بی‌گمان آن‌ها (نیز) منتظرند. ﴿59﴾

---

([1])- آنچه از روزی و عمر و مصیبت، برای انسان‌ها فیصله شده است، و در لوح محفوظ ثبت است، به فرشتگان سپرده می‌شود. (تفسیر ابن کثیر).

([2])- عبد الله بن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: هنگامی‌که قریش ایمان نیاوردند، و نافرمانی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را نمودند، رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بر آنان دعا کرد که: «پروردگارا! سال‌های قحط‌سالی و گرسنگی مانند سال‌های قحطی زمان حضرت یوسف بر آنان بیاور»، آنگاه مردم از شدت گرسنگی وقتی‌که به آسمان نگاه می‌کردند، چیزی مانند دود در آسمان مشاهده می‌کردند ...  (صحیح بخاری 4774).

و عبد الله بن عباس و جمعی از تابعان و ائمه معتقدند که این دود قبل از قیامت خواهد بود، و از نشانه‌های بزرگ قیامت است. (به کتاب «شانه‌های قیامت» رجوع فرمائید).

([3])- ابن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم دعا فرمود، و الله نیز عذاب را از آنان بر طرف نمود، و لی آنها بار دیگر به کفر بازگشتند، آنگاه الله در روز بدر، از آنان انتقام گرفت. (صحیح بخاری 4822).

([4])- در حدیث صحیح رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرموده: «مرگ را به شکل قوچ سیاه و سفیدی می‌آورند و در میان بهشت و دوزخ نگه می‌دارند، سپس بهشتیان را ندا می‌زنند، و آنان نگاه می‌کنند، به آنها گفته می‌شود: این را می‌شناسید! می‌گویند: بله، این مرگ است، سپس دوزخیان را  ندا  می‌زنند، آنها نیز نگاه می‌کنند، پرسیده می‌شوند: این را می‌شناسید! می‌گویند: بله، مرگ است، آنگاه آن را ذبح می‌کنند، سپس منادی ندا می‌دهد: ای بهشیان زندگی جاوید خواهید داشت و مرگی نیست، وای دوزخیان! در عذاب جاویدان هستید و مرگی نیست ...». (صحیح بخاری 4730 و صحیح مسلم 2849).